Antysemityzm XIX wieku

Antysemityzm XIX wieku
1. Narodziny ideologii antysemickiej




Wiek XIX to czas kształtowania się narodów; przez
naród rozumiano ludzi tej samej rasy, urodzonych na tej
samej ziemi, mających wspólne cechy i interesy narodowe
Wszyscy obcy są źli; wymagano od nich
przystosowania się
Ale i tak, mimo asymilacji, wiele narodów postrzegało
Żydów jako „tych obcych”
To dało początek przemianie antyjudaizmu w
antysemityzm




1879 r. w Berlinie z inicjatywy publicysty Wilhelma
Marra powstała Liga Antysemicka
Cel: propagowanie antyżydowskich poglądów i stworzenie
politycznego ruchu antysemickiego
W odróżnieniu od średniowiecza nie przedstawiał
Żydów jako zagrożenie dla chrześcijaństwa, ale dla
Niemców
Żydzi są z natury źli, mają zdolność do zespołowego
działania i chcą narzucić światu swoją wolę
2. Poglądy rasistowskie



Pojawiają się teorie, że skłonność człowieka do bycia
dobrym lub złym jest związana z określoną rasą
Tylko aryjczycy są zdolni tworzyć wyższą kulturę, a
Żydzi są rasą aryjską, której celem jest zniszczenie
aryjczyków
Wypaczono teorię Darwina uważając, że silniejsze
gatunki wypierają słabsze i nawet mają prawo je
zwalczać; ta teoria (tzw. darwinizmu społecznego)
znalazła swój wyraz w ruchu eugenicznym



1854 r. francuski dyplomata i powieściopisarz Joseph Artur de
Gobineau napisał „Esej o nierówności ras ludzkich” –
dowodził wyższość rasy aryjskiej nad innymi
1899 r. Anglik Houston Steward Chamberlain w
Fundamentach XIX wieku dowodził, że rasa germańska
dała początki współczesnej cywilizacji i jest zagrożona
przez rasę semicką; uważał, że mieszanie tych ras
doprowadzi do tego, że w Europie będą ludzie „zdegenerowani
psychicznie, fizycznie i moralnie”
Paul de Lagarde uważał, że chrześcijaństwo zostało
„zjudaczone”; nawoływał do zniszczenia „żydostwa”,
burzenia synagog i wysłania Żydów na Madagaskar
(pomysł Madagaskaru wróci w latach okresu międzywojnia)
3. „Protokoły mędrców Syjonu’ jako obsesja
spisku


Protokoły Mędrców Syjonu to „dzieło” powstałe w
Rosji na początku XX wieku (pierwsza publikacja 1903r.)
Protokoły mówią o tym, że Żydzi zawiązali spisek, by
panować nad światem; jest to zmyślona relacja z tajnego
spotkania zorganizowanego przez grupę wpływowych
Żydów („mędrców Syjonu”), którzy obmyślają jak
opanować świat

Rozpowszechnione w Europie w okresie
międzywojennym; przetłumaczone na wiele języków

W Polsce pierwsze wydanie z 1920r. (ostanie polskie
wydanie z 1999r.)
4. Narodziny antysemityzmu politycznego




W II poł. XIX w. zaczęły powstawać partie, w
których programach znajdowały się hasła
antysemickie
1878 r. w Niemczech została założona przez pastora
Adolfa Stoeckera Chrześcijańsko-Społeczna Partia
Robotnicza; obwiniali Żydów o wyzysk pracowników;
hasła pozbywania Żydów stanowisk w urzędach
1880 r. partia zorganizowała zbieranie podpisów
pod usunięciem Żydów ze szkół państwowych i
uniwersytetów (udało się zebrać 250 000 podpisów)
1882 r. w Dreźnie odbył się pierwszy
Międzynarodowy Kongres Antyżydowski

W Wiedniu także powstawały partie antysemickie;
Pangermańska Partia Nacjonalistów oraz
Chrześcijańsko-Społeczna Partia (szef tej partii, Karl
Lueger był burmistrzem Wiednia 1897-1910; w czasie,
kiedy Hitler przebywał w Wiedniu)
5. Sprawa Dreyfusa

1894 r. oficer francuski pochodzenia żydowskiego
Alfred Dreyfus został oskarżony o przekazanie
Niemcom tajemnic wojskowych

Mimo braku przekonujących dowodów został
skazany na zesłanie do kolonii francuskiej (w
styczniu 1895); podczas degradacji zgromadzony tłum
wrzeszczał „precz z Żydami”.


W 1899 r. ponownie zaczęto rozpatrywać sprawę
Dreyfusa; mimo potwierdzenia oszustwa nie
uniewinniono go, ale zmniejszono wyrok do 10 lat
Dopiero w 1906 r. został zrehabilitowany i przywrócony
do służby
Teodor Herzl, Dziennik:
„Afera Dreyfusa ilustruje nie tylko aberrację sprawiedliwości,
ale także – pragnienie większości Francuzów, by prześladować
jednego Żyda, a przez niego, wszystkich Żydów. Śmierć Żydom,
krzyczał tłum, gdy szlify oficerskie zrywano z jego
kapitańskiego munduru […] jeśli postępowi i niewątpliwie
wysoko wykształceni ludzie mogą to zrobić, to czego się
można spodziewać po innych?”
6. Pogromy i represje ludności żydowskiej w
Cesarstwie Rosyjskim



W Rosji Żydzi mieli specjalne strefy, w których mogli
mieszkać
Kiedy w 1881 r. zamordowano w zamachu cara
Aleksandra II rozpętała się nagonka na Żydów (mimo,
że wśród zamachowców była tylko 1 Żydówka)
Z czasem doszło do pogromów; 224 pogromy w ciągu
dwóch lat



Oskarżano Żydów o podsycanie do zamieszek
(prowokujące zachowanie i ubiór, wyzysk chrześcijan)
1882 r. ograniczono Żydom prawa osobiste,
wprowadzono listę zawodów, które Żydzi mogli
wykonywać, zabroniono posiadania ziemia,
mieszkania na wsi, zabroniono przyjmowania imion o
brzmieniu rosyjskim lub chrześcijańskim itd.
Na początku XX w. kolejne, coraz bardziej śmiertelne
pogromy


Pojawiła się organizacja Czarna Sotnia; mająca często
poparcie policji; pod hasłem „Bij Żyda! Ratuj Rosję!”
członkowie organizacji (specjalnie szkoleni) mordowali,
grabili Żydów
Przegrana wojsk rosyjskich w czasie I wojny
światowej spowodowała kolejne oskarżenia Żydów
(wypędzono ok. 600 tys.)
7. Reakcje żydowskie



Wzrost antysemityzmu spowodował reakcję obronną w
postaci pojawienia się ideologii „syjonizmu” (-ruchu na
rzecz odrodzenia narodowego, państwowego)
Żydzi zaczęli opuszczać tereny im nieprzychylne;
wyjeżdżali głównie do Stanów Zjednoczonych,
Wielkiej Brytanii, Afryki Płd;
Stosunkowo niewiele (70 tys.) do Palestyny