Chełmiński Jan (1851-1925), eklektyczny malarz i kolekcjoner

Po raz pierwszy od stu lat w Montrealu w Konsulacie Polskim będzie miała miejsce
wystawa prac Jana Chełmińskiego wielkiego polskiego i amerykańskiego malarza
przełomu XIX/XX wieku.
Jan Władysław Chełmiński urodził się 27 stycznia 1851 roku w Brzustowie w powiecie
tomaszowskim.
Naukę malarstwa rozpoczął w Warszawie u Juliusza Kossaka, następnie w warszawskiej Klasie
Rysunkowej. W 1875 roku wstępuje w progi Akademii Sztuk Pięknych w Monachium.
Chełmiński pobierał również nauki prywatne w pracowniach Józefa Brandta (1875) oraz
znanego batalisty Franza Adama (1876). Od roku 1882 Chełmiński przebywa już na stałe poza
granicami Polski, początkowo w Monachium, następnie w Londynie, Paryżu i Petersburgu oraz
w Nowym Jorku (1915-1925). Pod koniec roku 1893 roku Jan Chełmiński staje się w drodze
naturalizacji obywatelem brytyjskim.
Po raz pierwszy USA Chełmiński odwiedził w 1884 roku. Latem 1886 roku gościł w Minnesocie
na zaproszenie Jamesa J. Hilla, późniejszego magnata kolejowego. Chełmiński uwiecznił rodzinę
Hillów przed ich posiadłością w North Oaks na jednym ze swoich pierwszych „amerykańskich”
obrazów. Być może właśnie znajomość z Hillem zainicjowała zainteresowanie Stanami
Zjednoczonymi jako potencjalną „nową ojczyzną” malarza.
Na przełomie wieków Chełmiński podróżuje wielokrotnie pomiędzy Europą i Ameryką w
towarzystwie swojej drugiej żony Leonii, córki znanego nowojorskiego handlarza sztuką
Michael Knoedlera. Jesienią 1915 roku małżeństwo Chełmińskich przybywa do USA, aby osiąść
na stałe w Nowym Jorku, który stał się ich wspólnym domem przez ostatnie dziesięć lat życia
malarza.
Jak podają dostępne źródła, artysta stał się popularny już podczas pobytu w Monachium, gdzie
realizował zamówienia m.in. dla króla Bawarii. Jego liczne podróże związane były również z
zamówieniami możnych oraz ich mecenatem, np. cara Rosji, czy późniejszego prezydenta
Stanów Zjednoczonych Teodora Rooseveta. Dla tego ostatniego malarz zilustrował tom
opowiadań na tematy myśliwskie. W roku 1897 Chełmiński prawdopodobnie staje się jednym ze
współzałożycieli Towarzystwa Opieki nad Sztuką Polską w Paryżu. Warto podkreślić, że
pomimo życiowego wyboru pozostania na emigracji, Chełmiński nie zerwał kontaktów z
ojczyzną, a jego prace dość często gościły na warszawskich wystawach i aukcjach.
W swoich dziełach malował Chełmiński początkowo sceny z polowań oraz sceny rodzajowe z
życia arystokracji. Jego zainteresowanie tematami batalistycznymi uwidacznia się około roku
1890, kiedy to malarz tworzy cykl obrazów o tematyce związanej z wojnami napoleońskimi, a
także życiem arystokracji Księstwa Warszawskiego. Charakterystyczną cechą jego malarstwa
jest drobiazgowe oddanie detali umundurowania i uzbrojenia. Niewątpliwą pomocą była tu
zgromadzona przez niego kolekcja broni okresu napoleońskiego, dzięki której Chełmiński znany
był również w Europie jako kolekcjoner oraz znawca żołnierskiego umundurowania. Fragmenty
jego obrazów wykorzystywane były wielokrotnie w pracach naukowych dotyczących tej
tematyki, zresztą sam Chełmiński był autorem wydanej w Paryżu w 1904 roku książki
przedstawiającej umundurowanie wojsk polskich Księstwa Warszawskiego "L’Arme polonaise
du Duche de Varsovie".
Najbardziej znane obrazy Jana Chełmińskiego to Polowanie z chartami (1875), Przejście przez
Wilię w 1812 (1895), czy Książę Józef Poniatowski (1913). Wiele obrazów artysty wciąż
znajduje się za granicą, głównie w Anglii, Niemczech czy Stanach Zjednoczonych. Nieliczne z
nich pojawiają się w sprzedaży antykwarycznej, także w Polsce, regularnie wzbudzając spore
zainteresowanie kolekcjonerów i uzyskując wysokie ceny sprzedaży podczas licytacji.
Obrazy pochodzą z kolekcji prywatnej. Organizatorem wystawy jest Polski Instytut Naukowy w
Kanadzie. Honorowy patronat nad wystawą objął Konsul Generalny RP w Montrealu, Andrzej
Szydło. Wystawa do obejrzenia w czwartek, 2 maja, w godzinach 9.00 do 16.00.
Zapraszamy do obejrzenia tego znaczącego w życiu artystycznym Montrealu wydarzenia.
Informacja 514 398 6978