Druk Nr 407 - bip.bialystok.pl

Projekt
UCHWAŁA NR ....................
RADY MIASTA BIAŁYSTOK
z dnia .................... 2016 r.
w sprawie nadania nazwy ulicy, położonej w Białymstoku na osiedlu Nr 26 – Bacieczki.
Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 13 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2016 r. poz.
446), w związku z art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 1 kwietnia 2016 r. o zakazie propagowania komunizmu lub innego
ustroju totalitarnego przez nazwy budowli, obiektów i urządzeń użyteczności publicznej (Dz. U. z 2016 r. poz.
744) uchwala się, co następuje:
§ 1. Ulicy położonej w Białymstoku na osiedlu Nr 26 – Bacieczki, w obrębie Nr 1 – Bacieczki, obejmującej
działki o numerach geodezyjnych: 849, 872, 878/2 i 879/3 oraz części działek o numerach geodezyjnych: 876/4 i
877/1 oznaczonej kolorem żółtym na mapie stanowiącej załącznik do niniejszej uchwały, nadaje się nazwę – Jana
Heweliusza.
§ 2. W zakresie uregulowanym w § 1 stwierdza się utratę mocy obowiązującej Uchwały Nr XVII/121/68
Miejskiej Rady Narodowej w Białymstoku z dnia 12 kwietnia 1968 r. w sprawie nadania nazw nowopowstałym
ulicom na terenie m. Białegostoku, w części obejmującej dotychczasowy przebieg ulicy Włodzimierza Komarowa.
§ 3. Wykonanie uchwały powierza się Prezydentowi Miasta Białegostoku.
§ 4. Uchwała wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia w Dzienniku Urzędowym Województwa
Podlaskiego.
PRZEWODNICZĄCY RADY
Mariusz Krzysztof Gromko
Id: C0F1F915-A206-4504-B09F-49AB1674786B. Projekt
Strona 1
Załącznik do Uchwały Nr ....................
Rady Miasta Białystok
z dnia....................2016 r.
Id: C0F1F915-A206-4504-B09F-49AB1674786B. Projekt
Strona 2
UZASADNIENIE
Z wnioskiem o zmianę nazwy ulicy Włodzimierza Komarowa na Jana Heweliusza zwrócili się do Rady
Miasta Białystok pmieszkańcy ulicy Komarowa. Zmiana nazwy ulicy ma na celu wyeliminowanie patronów
związanych z systemem komunistycznym.
Włodzimierz (Władimir) Komarow – obecny patron ulicy – był sowieckim kosmonautą, bohaterem
Związku Radzieckiego i zapewne to było głównym powodem uwieczniania jego osoby przez władze
systemu komunistycznego.
Z uwagi na sąsiedztwo nazw związanych z kosmosem na osiedlu Bacieczki (Orbitalna, Saturna, Wenus, itp.)
na nowego patrona ulicy proponuje się Jana Heweliusza.
Jan Heweliusz (1611-1687) – gdański astronom, matematyk i konstruktor instrumentów naukowych. Duży
wpływ na przyszłe życie Heweliusza miała rozpoczęta w 1618 nauka w Gdańskim Gimnazjum
Akademickim, gdzie pod wpływem profesora nauk ścisłych Piotra Krügera zainteresował się astronomią,
zbudował też swoje pierwsze przyrządy. W styczniu 1622 rozpoczął naukę na wydziale sztuk wyzwolonych
uniwersytetu w Królewcu, w 1627 powrócił jednak do Gimnazjum Akademickiego, gdzie do 1630 roku
pogłębiał znajomość nauk ścisłych. W 1630 Heweliusz rozpoczął studia prawniczo-ekonomiczne w Lejdzie,
a rok później udał się w podróż, w trakcie której odwiedził między innymi Londyn i Paryż. W trakcie
podróży po Europie Heweliusz poznał wielu wybitnych przedstawicieli nauki, z niektórymi z nich
zaprzyjaźnił się i później utrzymywał ścisłe kontakty prowadząc obfitą korespondencję, niektórzy
odwiedzili go też w Gdańsku. W 1664 Heweliusz został wybrany pierwszym w historii zagranicznym
członkiem londyńskiego Royal Society. W 1666 zaoferowano mu kierownictwo w nowo zbudowanym
obserwatorium w Paryżu, nie przyjął jednak tego stanowiska i dyrektorem został Giovanni Cassini. W
pierwszej połowie lat czterdziestych XVII wieku Heweliusz prowadził systematyczne teleskopowe
obserwacje Księżyca. Ich efektem była wydana w 1647 „Selenografia, czyli opisanie Księżyca...”. W
początkowych rozdziałach astronom opisał budowę swych lunet, następnie przedstawił wyniki obserwacji
planet, księżyców Jowisza oraz plam słonecznych. Najważniejszą część dzieła stanowiły obserwacje i
dokładne mapy Księżyca. Ostatnie rozdziały Selenografii opisują obserwacje zaćmień i zakryć ciał
niebieskich przez Księżyc. Selenografia zdobyła duże uznanie w Europie, a Heweliusz rozsyłał do
znajomych i ważnych postaci ręcznie kolorowane egzemplarze. 22 listopada 1644 zaobserwował fazy
Merkurego. W kolejnych latach prowadził różnego rodzaju obserwacje – planet, zaćmień, libracji Księżyca.
W 1656 ukazała się Rozprawa o rzeczywistej postaci Saturna, w której próbował rozwikłać zagadkę jego
wyglądu, ale odgadnąć istnienia pierścieni Heweliusz nie zdołał. W 1662 wydał pracę „Merkury widoczny
na Słońcu”, relacjonującą tranzyt Merkurego. Wyznaczył przy tym kątową średnicę Merkurego. W 1668
wydał dzieło „Cometographia”, w którym relacjonował własne obserwacje komet, jak również opisał ich
pojawienia się od najdawniejszych czasów. Odkrył cztery komety a obserwował siedem. Jako pierwszy
astronom podważył teorię Johannesa Keplera, że komety poruszają się po liniach prostych, stwierdził, że
przemieszczają się po torach zakrzywionych; myśl tę kontynuował z sukcesami Georg Samuel Dörffel. W
1670 niezależnie od Pera Anthelma odkrył najstarszą znaną nową - Nova 1670 Vulpeculae. W 1686
Heweliusz rozpoczął pracę nad katalogiem gwiazd i atlasem nieba, dane do których zbierał już od początku
lat 50. Niestety, nie udało mu się tego działa dokończyć. Oba dzieła zostały wydane przez wdowę w roku
1690. Najdokładniejszy na ówczesne czasy katalog położeń gwiazd zawierał 1564 pozycje. Atlas ciał
niebieskich został opublikowany dzięki finansowemu wsparciu Jana III Sobieskiego i jemu też został
zadedykowany. Atlas ten zawiera m.in. cytaty z atlasu Uług Bega. W 1683 dla uczczenia zwycięstwa wojsk
polskich Sobieskiego pod Wiedniem Heweliusz nadał nowo opisanej konstelacji nazwę Tarcza Sobieskiego.
Inne gwiazdozbiory nazwane przez Heweliusza to m.in. Gwiazdozbiór Jaszczurki, Mały Lew, Gwiazdozbiór
Psów Gończych, Gwiazdozbiór Sekstantu, Lisek, Gwiazdozbiór Rysia. Zostały one w XX wieku
zatwierdzone przez Międzynarodową Unię Astronomiczną i są po dziś dzień nadal aktualne w użyciu. W
dziele Selenographia opisał między innymi zasadę działania peryskopu i przewidział jego zastosowanie
naukowe, jako taki jest uważany czasami za wynalazcę peryskopu.
Warto również odnotować, że w latach 90-tych zmieniona została w Białymstoku nazwa ulicy Gagarina
(obecnie Aleja Solidarności). Tym bardziej celowa wydaje się zatem proponowana zmiana sowieckiego
kosmonauty Władimira Komarowa na wybitnego polskiego astronoma – Jana Heweliusza.
Proponowana do zmiany nazwy ulica położona jest na działkach o numerach geodezyjnych 849, 872, 878/2
i 879/3 oraz części działek o numerach geodezyjnych: 876/4 i 877/1 w obrębie Nr 1 – Bacieczki, które
Id: C0F1F915-A206-4504-B09F-49AB1674786B. Projekt
Strona 3
stanowią własność Gminy Białystok.
Aktualnie przy ulicy Włodzimierza Komarowa zameldowane jest około 230 osób.
Id: C0F1F915-A206-4504-B09F-49AB1674786B. Projekt
Strona 4