„Głód boli, ale głodowanie pomaga, kiedy kochać jest zbyt trudno

„Głód boli, ale głodowanie pomaga, kiedy kochać jest zbyt trudno”.
Rodzina oraz najbliższe otoczenie mogą długo nie zauważać problemu, ponieważ
anoreksja i bulimia to podstępne i dyskretne choroby.
Perfekcyjny porządek w pokoju, idealnie ułożone włosy, świetne wyniki w nauce,
aktywność w dodatkowych zajęciach, inicjatywa w przygotowywaniu posiłków dla całej
rodziny – są raczej powodem radości niż niepokoju. Nikogo też nie dziwi, że młoda
dziewczyna czy chłopak się odchudza. Jeśli jednak potrzeba schudnięcia zaczyna
dominować w codziennym funkcjonowaniu to jest to niepokojący sygnał.
Generalnie, jeśli twoje zwyczaje związane ze sposobem odżywiania są dla ciebie
szkodliwe, oznacza to, że prawdopodobnie cierpisz na jakieś zaburzenie odżywiania.
Współcześnie wyróżnia się m.in. zespół kompulsywnego jedzenia, obsesję na punkcie
jakości jedzenia, popularną otyłość, a także anoreksję i bulimię, które mają swoje
podłoże w psychice i są niebezpieczna dla zdrowia, a nawet życia.
Anoreksja – jadłowstręt psychiczny.
Polega na tym, że osoba mimo swojej chudości nadmiernie boi się przytycia i stosuje
coraz bardziej rygorystyczne diety i inne metody odchudzania się. Walka z głodem
odbywa się na różne sposoby takie jak: przesypianie czasu posiłków, wzbudzenie
odruchu obrzydzenia na jedzenie, unikanie wspólnego spożywania posiłków albo
przekonywanie siebie, że jest się przemęczonym, a nie głodnym. Gdy osoba schodzi do
poziomu <85% prawidłowej masy ciała, a u dziewczyn zanika miesiączka – mówimy o
stanie zagrożenia zdrowia.
Istnieje także tzw. anoreksja bulimiczna przejawiająca się dodatkowo zachowaniami
kompensacyjnymi (patrz bulimia).
Bulimia – żarłoczność psychiczna.
Polega na naprzemiennych epizodach kompulsywnego objadania się i przeczyszczania
lub głodzenia (błędne koło). Napad głodu psychicznego oznacza, że osoba traci kontrolę
nad ilością i jakością jedzenia - jednorazowo może zjeść tyle, ile innej osobie
wystarczyłoby na kilka dni, a do tego zjada zwłaszcza produkty wysokokaloryczne. Po
chwilowej uldze pojawiają się wyrzuty sumienia, wstyd i próby pozbycia się jedzenia,
kalorii z organizmu. Zachowania kompensacyjne (występujące także w przebiegu
anoreksji bulimicznej) kojarzone są z używaniem środków przeczyszczających i
prowokowaniem wymiotów, ale równie dobrze mogą to być głodówki czy wyczerpujące
ćwiczenia fizyczne.
Podobnie jak w anoreksji, poczucie własnej wartości zależy od wyglądu i masy ciała.
Jednak osoby chorujące na bulimię, z uwagi na epizody objadania się, mają wagę w
granicach normy lub lekkiej nadwagi.
Co jest gorsze, anoreksja czy bulimia?
Osoby dotknięte anoreksją restrykcyjną, głównie poprzez swoją chudość, mają szansę
szybciej zostać zauważone przez otoczenie, jednak zazwyczaj nie mają świadomości
swojej choroby, zaprzeczają i nie chcą się leczyć, bo „nie mogą” przytyć. Waga wyznacza
poczucie własnej wartości, siły, kontroli nad swoim życiem. Warto pamiętać, że każdy
człowiek będzie się ratował na wszystkie sposoby, aby nie stracić poczucia własnej
wartości i kontroli nad swoim życiem, a w przypadku anoreksji uzyskuje się je niestety
poprzez niejedzenie.
Osoby dotknięte bulimią są świadome tego, że ich zachowania mogą być szkodliwe,
dziwne, co z jednej strony powoduje poczucie nienormalności, odcięcia się od bliskich
relacji z ludźmi, ale z drugiej strony daje silniejszą motywację do pracy nad sobą, ułatwia
podjęcie skutecznego leczenia. Osoby z bulimią lepiej funkcjonują społecznie, są bardziej
akceptowane, bo ich problem jest przez długi czas niewidoczny.
U niektórych osób anoreksja przekształca się z czasem w bulimię.
Czy z anoreksji i bulimii można się wyleczyć?
Można. Leczenie podjęte w momencie zauważenia pierwszych niepokojących zachowań
będzie trwało najkrócej i rokowania są najlepsze.
Aktualnie stosowane są 2 metody leczenia: farmakoterapia i psychoterapia. Jeśli
organizm młodej osoby jest bardzo wyniszczony to priorytetem jest leczenie
farmakologiczne na oddziale szpitalnym (internistycznym, gastrologicznym,
psychiatrycznym lub innym). Nierzadko zalecana jest izolacja od środowiska
rodzinnego, pobyt w ośrodku specjalistycznym, na czas doprowadzenia osoby do
takiego poziomu, kiedy jest w stanie zdrowiej funkcjonować. Psychoterapia
(indywidualna, grupowa, rodzinna) jest metodą leczenia z wyboru, przy chorobach o
podłożu psychologicznym, a jednocześnie umożliwia poznanie siebie, uzyskanie
większej swobody i wolności w relacjach z ludźmi.
Proces leczenia może wydawać się trudnym zadaniem, ale może być częścią procesu
odkrywania siebie samej / samego, co pozwoli poczuć się bardziej wolną i szczęśliwą
osobą, rodziną. Normalne, zdrowe życie warte jest wysiłków.
PODSUMOWANIE
Rodzice, którzy wiedzą o chorobie, czasami starają się kontrolować dziecko – pilnują
lodówki, nasłuchują ewentualnych wymiotów w łazience, przeszukują pokój, jedzą
wspólne posiłki, ale żadna kontrola, karcenie czy błaganie, nie leczy choroby.
Bądźmy uważni i otwarci na współpracę. Najważniejsze, żeby tak szybko jak to tylko
możliwe otrzymać pomoc od profesjonalistów.
Opracowanie: Barbara Pniewska, psycholog szkolny
OBJAWY I KONSEKWENCJE CHOROWANIA NA ANOREKSJĘ I BULIMIĘ:
Opisane poniżej objawy mają miejsce, gdy choroba rozwijała się latami.
BIOLOGICZNE, MEDYCZNE
Organizm osób chorujących, zwłaszcza na anoreksję, reaguje tak, jak przy zagłodzeniu,
czyli stopniowo wyłącza „mniej potrzebne” funkcje. U dziewczyn wraz ze spadkiem wagi
wstrzymywane jest miesiączkowanie. Pojawiają się dysfunkcje hormonalne, zaburzenia
snu, osłabienie siły mięśni. Zwalnia się tempo przemiany materii – pojawia się uczucie
zimna i charakterystyczny meszek na skórze, zawroty głowy, omdlenia, anemia.
Głodzenie się i przeczyszczanie powoduje odwrócenie perystaltyki jelit, których
pierwszymi symptomami są wzdęcia, zaparcia, biegunki. Osoby, które wymiotują mają
charakterystyczne blizny na grzbiecie dłoni, uszkodzenia zębów i dziąseł prowadzące do
utraty zębów, częste stany zapalne gardła i przełyku. Objadanie się powoduje z kolei
rozciąganie żołądka z wszelkimi tego konsekwencjami. Obie choroby prowadzą do
trwałego uszkodzenia nerek i wątroby. U anorektyczek w zaawansowanym stadium
choroby pojawiają się zmiany w kościach takie jak przy osteoporozie.
Niestety, osoby cierpiące na te zaburzenia odżywiania, żyją z przekonaniem, że lepiej
jest być chudym niż zdrowym.
Początkowe objawy skórne takie jak: suchość, odwodnienie, potliwość, łamiące się
włosy i paznokcie próbują łagodzić stosowaniem większej ilości kosmetyków, a objawy
takie jak obrzęki nóg, wzdęty brzuch, opuchnięte policzki mogą na nieszczęście
utwierdzać w przekonaniu, że jest się grubym.
Obie choroby są skrajnie niebezpieczne dla zdrowia. Statystyki pokazują, że 5-20% osób
chorujących umiera z powodu zaburzeń elektrolitowych (prowadzących do
niewydolności serca), rozmaitych powikłań związanych z biologicznym wyniszczeniem
organizmu, a także w wyniku samobójstw.
PSYCHOLOGICZNE
Myśli osoby dotkniętej anoreksją lub bulimią skupione są wokół jedzenia i swojej niskiej
samooceny. Obsesyjne studiowanie jadłospisów, liczenie każdej kalorii, wyczerpujące
ćwiczenia fizyczne, chomikowanie jedzenia, gotowanie i karmienie innych zamiast
siebie, aktywność na „thinspirujących” forach internetowych – to wszystko zajmuje tak
dużo czasu, że coraz trudniej żyć normalnie, swobodnie.
W przebiegu choroby są dni lepsze i gorsze, dlatego można zauważyć zmiany nastroju –
od euforii po przygnębienie i izolowanie się od otoczenia. Mogą pojawić się objawy
charakterystyczne dla depresji takie jak apatia, poczucie beznadziejności, obniżony
nastrój, kłopoty ze snem, brak zainteresowania seksualnością, a także drażliwość.
Depresja kliniczna, gdy towarzyszy zaburzeniom odżywiania, może doprowadzić do
myśli i prób samobójczych. Inną chorobą towarzyszącą może być uzależnienie od
środków przeczyszczających, leków, alkoholu.
Bardzo trudno jest wytłumaczyć znajomym, dlaczego tak się odchudzam, dlaczego wolę
jeść w samotności, dlaczego wymiotuję, dlaczego rywalizuję w odchudzaniu – to
wszystko, w dłuższej perspektywie, powoduje poczucie inności i odrzucenie przez
rówieśników. Choroba powoduje poczucie wstydu i upokorzenia. Osoby cierpiące na
anoreksję i bulimię są bardzo dyskretne, nieufne i przez to także bardzo samotne. Osoby
cierpiące na bulimię mają większą świadomość tego, co się z nimi dzieje, a błędne koło
bulimii powoduje narastającą niechęć do siebie.
FINANSOWE
Diety, słodycze, specyfiki kosmetyczne, leki kosztują czasem więcej niż psychoterapia.
NIE ZWLEKAJ, jeśli zauważasz niepokojące objawy. Skonsultuj się z psychologiem,
psychiatrą lub lekarzem rodzinnym. Skorzystaj z profesjonalnego wsparcia!