Otwarte oprogramowanie edukacyjne w szkole i bibliotece – wybór

Otwarte oprogramowanie edukacyjne w szkole i bibliotece – wybór

Mariusz Jarocki
Instytut Informacji Naukowej i Bibliologii
Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu
Otwarte oprogramowanie edukacyjne w szkole i bibliotece – wybór rozwiązań
WPROWADZENIE
Rozwój technologii informatycznych w ciągu ostatnich dziesięcioleci wielokrotnie
zaskakiwał nowymi, czasem wręcz rewolucyjnymi zmianami. Nawet osoby niewykazujące
zainteresowania techniką i dokonującym się w niej postępem muszą przyznać, że
proponowane przez komputery ułatwienia są obecnie widoczne w każdej sferze życia
człowieka. Niektóre z wynalazków zostały tak szybko zaakceptowane i stały się tak
oczywiste, że nie zwraca się już na nie żadnej uwagi. Obecnie mało kto jest w stanie
wyobrazić sobie napisanie pisma urzędowego czy nawet referatu, bez wykorzystania edytora
tekstu. Idąc do sklepu jest dla nas całkowicie naturalne, że możemy przy zakupie produktu
poprosić o wystawienie i wydrukowanie faktury. Zdecydowana większość osób zdaje sobie
także sprawę z wykorzystania komputerów w celach bardziej specjalistycznych, jak choćby
projektowanie inżynierskie i wspomaganie procesów produkcyjnych. Dlatego też nie
powinien zdziwić fakt, że istnieją także rozwiązania wspierające działania edukacyjne.
Komputeryzacja oświaty w Polsce na szerszą skalę odbywała się powoli, ale
sukcesywnie począwszy od połowy lat 90. ubiegłego wieku. W większości wypadków
rozwiązania wprowadzane do szkół oparte były na ówcześnie przyjętym i powszechnie
obowiązującym standardzie oprogramowania komercyjnego. Porządek ten uległ zmianie
stosunkowo niedawno, bo na przestrzeni ostatnich 5 lat. Wtedy to większą popularnością
zaczęło się cieszyć oprogramowanie Open Source (Oprogramowanie o Otwartym Kodzie
Źródłowym), które w przeważającej większości jest oprogramowaniem pozbawionym opłat
licencyjnych. Choć w Polsce zjawisko dotyczące Otwartego Oprogramowania było znane
dużo wcześniej to rozwiązania te w większości nie były uznawane za wystarczająco dojrzałe
w zastosowaniach innych niż domowe. Obecnie można powiedzieć o wielu konkretnych
wdrożeniach Otwartego Oprogramowania w polskich szkołach i bibliotekach.
W niniejszym artykule zostanie podjęta próba przedstawienia najciekawszych rozwiązań
wspomagających proces edukacji realizowany właśnie za pomocą programów Open Source.
Przybliżona zostanie tematyka wspomagania zajęć, pracy w bibliotece, a także organizowania
zajęć pozalekcyjnych w oparciu o wyżej wymieniony typ oprogramowania.
OPEN SOURCE – HISTORIA I IDEA RUCHU
Początek ruchu Open Source związany jest ze społecznością Free Software (Wolne
Oprogramowanie). Grupa aktywnych działaczy wyłamała się z jego szeregów w 1998 r.
tworząc społeczność, poświęconą otwartemu oprogramowaniu. Pomimo rozłamu oba ruchy
współistnieją i często prowadzą wspólne projekty, dlatego też w literaturze określane są
bardzo często wspólnym mianem FLOOS (ang. Free Libre / Open Source System) bądź na
gruncie polskim WiOO (Wolne i Otwarte Oprogramowanie). Różnice między definicjami
oprogramowania promowanymi przez te ruchy są niewielkie i daleko wykraczają poza
tematykę tego artykułu. Dlatego na potrzeby niniejszej publikacji zostanie przybliżona tylko
definicja Oprogramowania Otwartego.
Open Source opiera się na 10 warunkach, a najważniejsze z nich to:
– dostępność kodu źródłowego programu (zapis programu, który umożliwia jego
modyfikacje),
– brak dyskryminacji osób i grup osób,
– brak wykluczenia jakiegokolwiek obszaru zastosowań (możliwe zastosowania
komercyjne),
– brak ograniczeń odnośnie sposobu dystrybucji oprogramowania (można je
sprzedawać),
– zachowanie licencji w pracach pochodnych.
Wśród najważniejszych warunków definicji Open Source zdecydowanie podkreślany jest
zapis o dostępności kodu źródłowego. Cecha ta jest niezwykle istotna dla osób, które chcą
dokonać poprawek i usprawnień w programie. Można również powiedzieć, że warunek ten
jest niewątpliwie najważniejszą przyczyną szybkiego rozwoju tego rodzaju oprogramowania.
Dzięki temu bowiem pracę nad konkretną aplikacją może prowadzić kilkadziesiąt, a w teorii
nieograniczona liczba osób jednocześnie. Warto również zwrócić uwagę na zapis mówiący
o dowolnym sposobie dystrybucji. Oznacza to, że istnieje możliwość sprzedaży
oprogramowania Open Source. Nie zostało to w żaden sposób zabronione, jednakże
zdecydowana większość Otwartego Oprogramowania jest dostępna bezpłatnie.
PORTALE ZWIĄZANE Z OPEN SOURCE
Ruch Otwartego Oprogramowania jest bardzo silnie rozproszony, co powoduje, że
centra skupiające jego działalność mają swoje siedziby głównie w Internecie. Jest to
rozwiązanie wygodne i w obecnym momencie prawdopodobnie najbardziej wydajne.
W związku z tym, że Open Source jest w większości darmowy to Internet pełni równocześnie
rolę medium, dzięki któremu najszybciej można to oprogramowanie pozyskać.
Portale dotyczące tematyki ogólnej
Open Source Initiative – http://www.opensource.org/
Rys. 1. Strona główna serwisu Open Source Initiative.
Źródło: Home | Open Source Initiative [on-line]. Open Source Initiative [dostęp 19 września
2009]. Dostępny w World Wide Web: http://www.opensource.org/.
Strony tego portalu są głównym centrum ruchu Otwartego Oprogramowania i zawierają
dokładny opis misji podejmowanej przez tę społeczność. Można również tam znaleźć wiele
informacji historycznych, jak i odnoszących się do dopiero planowanych wydarzeń. Jest to
także miejsce, w którym przeczytać można definicję licencji Open Source w pełnym
brzmieniu.
Fundacja Wolnego i Otwartego Oprogramowania – http://www.fwioo.pl/
Polska strona fundacji poświęconej Otwartemu i Wolnemu Oprogramowaniu. Profesjonalnie
prowadzony i na bieżąco aktualizowany portal. Można tam znaleźć informacje na temat wielu
szkoleń i konferencji prowadzonych przez fundację. Dostępne są także wiadomości dotyczące
historii, filozofii oraz podstawowych licencji Otwartego i Wolnego Oprogramowania.
SourceForge.net – http://www.sourceforge.net/
Jest to najbardziej znany i największy serwis, który wspomaga tworzenie i udostępnianie
Oprogramowania o Otwartym Kodzie Źródłowym. Na serwerach tego portalu znajduje się
ponad 230 tys. projektów, które można ściągnąć za darmo na swój komputer. Dla
programistów jest to także centrum wymiany doświadczeń oraz miejsce prowadzenia
i nadzorowania prac nad Otwartym Oprogramowaniem.
Portale dotyczące tematyki edukacyjnej
WiOO w szkole – http://www.wioowszkole.org/
Rys. 2. Strona główna serwisu Wolne i Otwarte Oprogramowanie w Szkole.
Źródło: WiOO w Szkole [on-line]. WiOO w Szkole [dostęp 20 września 2009]. Dostępny w
World Wide Web: http://wioowszkole.org/.
Portal ten przyjął za swój cel krzewienie wiedzy dotyczącej Wolnego i Otwartego
Oprogramowania, a także pomoc we wdrażaniu tego rodzaju aplikacji w pracowniach
szkolnych. W ramach swojej działalności serwis WiOO organizuje i pośredniczy
w realizowaniu szkoleń na terenie całej Polski. Na witrynie można znaleźć wiele aktualnych
informacji, takich jak np. lista obecnych użytkowników Otwartego Oprogramowania
w administracji państwowej (zarówno w kraju, jak i za granicą).
Seul.org – http://www.seul.org/
W swoim manifeście serwis SEUL (ang. Simple End-User Linux) określa system operacyjny
(SO) Linux jako dojrzały i możliwy do użytkowania przez większość ludzi bez napotkania
jakichkolwiek barier technologicznych. Zrzesza on wolontariuszy pracujących nad rozwojem
oprogramowania dla systemu Linux stosowanego m.in. w edukacji i nauce.
SchoolForge – http://www.schoolforge.net/
Celem działalności portalu SchoolForge jest zjednoczenie niewielkich i rozrzuconych
w różnych częściach sieci projektów przeznaczonych do wspomagania edukacji. Zrzesza on
organizacje i osoby nie tylko biorące czynny udział w tworzeniu projektów, ale także
zajmujące się ich promocją.
Portale dotyczące oprogramowania bibliotecznego
Oss4lib – http://www.oss4lib.org/
Rys. 3. Strona główna serwisu Open Source systems for libraries.
Źródło: oss4lib. Open Source systems for libraries [on-line]. oss4lib [dostęp 10 listopada
2009]. Dostępny w World Wide Web: http://www.oss4lib.org/.
Jest to serwis poświęcony Otwartemu Oprogramowaniu dla Bibliotek (ang. Open Source
Systems for Libraries). Na stronach Oss4lib znajdują się wiadomości m.in. na temat
najnowszych wersji systemów bibliotecznych czy aplikacji do obsługi bibliotek cyfrowych.
Serwis nie jest poświęcony żadnemu konkretnemu typowi biblioteki. Znajdują się tam
informacje dotyczące zarówno oprogramowania dla niewielkich bibliotek szkolnych, jak i
największych bibliotek publicznych i naukowych.
OpenBiblio – http://obiblio.sourceforge.net/
Jest to jeden z mniejszych i łatwiejszych w obsłudze systemów bibliotecznych Open Source.
W teorii jest to system niezależny od platformy sprzętowej i systemowej, jednak najłatwiej
zainstalować go pod systemem Linux. Odbiorcą tego programu są małe i średnie biblioteki,
czyli m.in. biblioteki szkolne. Program jest w pełni funkcjonalny i posiada wszystkie
podstawowe funkcje potrzebne do obsługi biblioteki: OPAC, udostępnianie, katalogowanie i
administrację. Niestety, system ten posiada także wady. Jego instalacja jest trudna, nie ma
również wsparcia dla języka polskiego.
Koha – http://www.koha.org/
Jest to najbardziej znany system biblioteczny Open Source. Wykazać się może także
największą liczbą udokumentowanych wdrożeń na świecie. Jego podstawowa wersja jest
przygotowywana dla systemu Linux, jednak istnieje również wersja Koha Mini przeznaczona
dla systemu Windows. System ten obsługuje wszystkie moduły potrzebne bibliotece
(katalogowanie, udostępnianie, czasopisma oraz wyszukiwanie). Niemniej jednak poprawne
zainstalowanie systemu Koha jest procesem niezwykle skomplikowanym, a jego instalacja
zalecana jest dla średnich i większych bibliotek (posiadają one zazwyczaj wyspecjalizowaną
kadrę informatyczną, która może sprostać temu wyzwaniu).
OPEN SOURCE W SZKOLE I BIBLIOTECE – WYBÓR ROZWIĄZAŃ
Przy wprowadzaniu rozwiązań edukacyjnych pierwszym problemem, z którym się
spotykamy jest wybór systemu operacyjnego. Kwestia ta jest jednym z krytycznych
momentów, który wpływa na późniejszą dostępność oprogramowania Open Source.
Najlepszym sposobem byłoby skorzystanie z dostępnej odmiany Linuxa, bowiem na tę
platformę utworzono stosunkowo dużo Otwartego Oprogramowania. Niekiedy jednak takiego
wyboru nie ma, gdyż na komputerze jest zainstalowany system Windows, który z jakiś
względów nie może zostać usunięty. W takim wypadku jedną z istniejących możliwości jest
instalacja obok Windowsa drugiego systemu operacyjnego – Linuxa. Najprościej jednak
skorzystać z nieco uboższej listy dostępnych aplikacji edukacyjnych Open Source dla
systemu Windows. W niniejszym tekście zostanie podjęta próba opisania jak największej
liczby Otwartego Oprogramowania dostępnego na obydwie wspomniane wcześniej platformy
systemowe.
Systemy operacyjne Linux
openSUSE – http://pl.opensuse.org/Witamy_w_openSUSE.org
System uważany za jedną z najbardziej dopracowanych dystrybucji Linuxa. Projekt rozwijany
jest przez skupioną wokół niego społeczność sponsorowaną przez firmę Novell. Celem tego
systemu jest stworzenie jak najbardziej przyjaznego interfejsu dla każdego użytkownika.
W praktyce system ten nie jest trudniejszy w instalacji niż którykolwiek Windows.
OpenSUSE bezpośrednio po zainstalowaniu posiada odpowiedniki wszystkich podstawowych
składników komercyjnego systemu operacyjnego. Użytkowanie tej dystrybucji Linuxa jest
proste, a osoby mające doświadczenie z jakimkolwiek innym SO łatwo i szybko się go
nauczą. Posiada on wbudowany pakiet biurowy, edytor graficzny, przeglądarki plików,
programy narzędziowe i aplikacje do obsługi sieci. Powyższy Linux nie posiada, niestety,
dostępnych bezpośrednio po zainstalowaniu programów typowo edukacyjnych. Możliwe jest
natomiast ich późniejsze pobranie. Pomimo to openSUSE można uznać za doskonałą
platformę dla edukacji, na podstawie której łatwo zbudować pracownię szkolną bądź
stanowiska komputerowe w bibliotecznej czytelni.
Ubuntu i Edubuntu – http://ubuntu.pl/
Ubuntu to jeden z najpopularniejszych systemów operacyjnych. Posiada on wiele odmian
i wersji językowych, gdyż jednym z jego założeń jest to, że każdy powinien korzystać
z oprogramowania w swoim ojczystym języku. W podstawowej wersji system Ubuntu jest
niezwykle podobny do dystrybucji openSUSE. Bezpośrednio po instalacji posiada on
zbliżoną funkcjonalność, którą można zwiększyć tak jak w każdym systemie operacyjnym
poprzez zainstalowanie nowych programów. Wgranie do Ubuntu aplikacji typowo
edukacyjnych zostało znacznie ułatwione. Na tę okazję utworzono specjalny zbiór programów
o nazwie Edubuntu. W skład pakietu wchodzi oprogramowanie, które zróżnicowano ze
względu na wiek odbiorcy. Znajdują się tam programy edukacyjne i naukowe przeznaczone
dla dzieci, młodzieży oraz studentów. Dystrybucja ta wraz z rozszerzeniami edukacyjnymi
jest bardzo dobrą propozycją dla szkół, bibliotek, a także komputerów domowych.
Rys. 4. Widok na standardowy pulpit systemu operacyjnego Ubuntu.
Źródło: opracowanie własne.
Linux-EduCD – http://www.linux-educd.pl/
Jest to dystrybucja Linuxa, która od razu po zakończeniu instalacji posiada dostępne
oprogramowanie edukacyjne. Dystrybucja ta wzbogacona jest o narzędzia programistyczne
(przydatne podczas lekcji informatyki) oraz programy multimedialne. Warto wspomnieć
o jeszcze jednej opcji systemu Linux-EduCD (szczególnie przydatnej dla osób
początkujących). Jest nią możliwość uruchomienia tego systemu w wersji LiveCD1. Przy
takim uruchomieniu nie zostaną dokonane na dyskach twardych komputera żadne trwałe
zmiany, a mimo to będzie można wypróbować wszystkie dostępne w dystrybucji programy.
Linux-EduCD jest wart polecenia dla instytucji oświatowych z wielu względów. Przede
wszystkim dlatego, że jest rozwiązaniem kompleksowym i łatwym w instalacji, co dla osób
rozpoczynających przygodę z systemami Linux będzie dużym atutem.
Oprogramowanie o zastosowaniu ogólnym
Wśród programów mogących znaleźć zastosowanie w szkołach i bibliotekach jest
wiele aplikacji spełniających podstawowe zadania użytkowe. Są to: pakiety biurowe, edytory
1
Komputer uruchamiany jest najczęściej za pomocą nośnika optycznego (CD lub DVD).
tekstu, organizery i kalendarze, edytory graficzne, a także programy obsługujące sieć Internet.
Poniżej zostaną zaprezentowane wybrane aplikacje tego typu.
Mozilla Firefox – http://www.mozilla-europe.org/pl/firefox/
Jest to najbardziej znany i rozpoznawany program Open Source na świecie. Zdobył on
ogromną rzeszę zwolenników, a dzięki dostępności jego kodu źródłowego znalezione
niedociągnięcia i luki w bezpieczeństwie poprawiane są niezwykle szybko. Dzięki temu
zalecany jest często jako zamiennik znajdującego się w Windowsie Internet Explorera.
Jeszcze jedną cechą Firefoxa wartą uwagi jest możliwość poszerzania funkcji tego programu
za pomocą dodatków. Program jest dostępny dla systemów Windows i Linux.
Mozilla Thunderbird – http://www.mozilla-europe.org/pl/products/thunderbird/
Rys. 5. Program pocztowy Mozilla Thunderbird.
Źródło: opracowanie własne.
Jest to zamiennik programu pocztowego Microsoft Outlook. Posiada on wbudowane
mechanizmy ochrony przed spamem, funkcje folderów, etykiet wiadomości i możliwość
wyszukiwania. Podobnie jak Mozilla Firefox zapewnia on obsługę dodatków rozszerzających
jego funkcjonalność. Program jest dostępny dla systemów Windows i Linux.
Mozilla Sunbird – http://www.mozilla.org/projects/calendar/sunbird/
Kolejny program pochodzący z rodziny Mozilli odpowiedzialny za zarządzanie informacją
osobistą. Jest to bardzo wygodna i przejrzyście zaprojektowana aplikacja organizująca i
zarządzająca czasem. Posiada możliwość prowadzenia kilku kalendarzy (np. domowego i
szkolnego). Tak jak w wypadku poprzednich dwóch aplikacji Mozilli i tutaj pojawia się
możliwość skorzystania z dodatkowych funkcji programu po zainstalowaniu rozszerzeń (np.
menadżer urodzin). Program jest dostępny dla systemów Windows i Linux.
OpenOffice – http://pl.openoffice.org/
Rys. 6. Okno programu do tworzenia prezentacji multimedialnych – Impress.
Źródło: opracowanie własne.
Jest to spolszczony pakiet oprogramowania biurowego. MEN w 2008 r. uznało OpenOffice za
produkt wystarczająco dojrzały, by zaopiniować go szkołom jako zamiennik pakietu
Microsoft Office. Pieniądze zaoszczędzone w ten sposób miały zostać przesunięte na inne
cele. W skład OpenOffice wchodzą takie programy jak: Writer (edytor tekstu), Calc (arkusz
kalkulacyjny), Base (program do tworzenia baz danych), Impress (program do tworzenia
prezentacji multimedialnych) oraz Math (edytor wzorów matematycznych). Niezwykle istotną
i wartą zaznaczenia cechą powyższego pakietu jest jego niemal całkowita kompatybilność
z odpowiednikami innych producentów (m.in. z pakietem Microsoft Office). Wszystkie
podstawowe opcje są zorganizowane w zgodzie ze znanym i powszechnie przyjętym
wzorcem. Pakiet ten można polecić do użytku każdej szkole i bibliotece. Wszystkie programy
wchodzące w skład OpenOffice są dostępne dla systemów Windows i Linux.
AbiWord – http://www.abisource.com/
Jeden z mniej skomplikowanych edytorów tekstu. Zapisuje dokumenty w podstawowych
i najczęściej spotykanych standardach (doc, rtf i html). Pod względem liczby dostępnych
opcji jest niestety nieporównywalnie uboższy od swoich odpowiedników wywodzących się
z pakietów OpenOffice i Microsoft Office. AbiWord nadaje się do użytku na starszych
komputerach, ze względu na niewielką ilość zasobów systemowych potrzebnych do jego
uruchomienia. Program jest dostępny dla systemów Windows i Linux.
Gnumeric – http://projects.gnome.org/gnumeric/
Rys. 7. Okno programu arkusza kalkulacyjnego – Gnumeric.
Źródło: GNOME Office / Gnumeric – Welcome to Gnumeric! [on-line]. Gnumeric [dostęp 12
listopada 2009]. Dostępny w World Wide Web: http://projects.gnome.org/gnumeric/.
Arkusz kalkulacyjny, który pozwala na operowanie na plikach pochodzących m.in. z takich
programów jak: Excel, Quatro Pro, Calc czy też Lotus 1-2-3. Ponadto posiada on wiele
funkcji (np. statystycznych) niedostępnych w wymienionych wcześniej konkurencyjnych
arkuszach kalkulacyjnych. Program dostępny jest dla systemów Windows i Linux.
GIMP – http://gimp.edu.pl/
Jest to darmowa alternatywa dla komercyjnych programów Adobe PhotoShop i Corel
PhotoPaint. GIMP to bardzo rozbudowany program, który zawiera większość funkcji i filtrów
dostępnych we wspomnianych wcześniej produktach Adobe i Corela. Program ten pozwala
pracować na wielu formatach graficznych (w tym wszystkich najpopularniejszych: jpg, gif,
png, bmp, tiff). Jest idealnym programem do tworzenia i edycji grafiki, na potrzeby stron
WWW i publikacji elektronicznych. Jest dostępny dla systemów Windows i Linux.
Inkscape – http://www.inkscape.org/
Kolejny program graficzny oparty na licencji Open Source. Inkscape jest przeznaczony do
edycji grafiki wektorowej (pozwalającej na niemal dowolne skalowanie obiektów bez utraty
ich jakości). Przydatny w projektowaniu plakatów i obrazów wielkoformatowych. Jest
dostępny dla systemów Windows i Linux.
Scribus – http://www.scribus.net/
Rys. 8. Scribus – program do przygotowania druku.
Źródło: opracowanie własne.
Jest to program przydatny w tzw. składzie tekstu (czyli DTP – ang. Desktop Publishing).
W skrócie można o tym programie powiedzieć, że jest idealnym narzędziem zapewniającym
wszelkie funkcje potrzebne w przygotowaniu tekstu i grafiki na potrzeby późniejszego
wydruku (np. poligraficznego). Za pomocą tego narzędzia można dokonać składu broszur,
biuletynów, ulotek reklamowych, gazet czy nawet książek. Program jest dostępny dla
systemów Windows i Linux.
Oprogramowanie edukacyjne
Celestia – http://www.shatters.net/celestia/
Rys. 9. Program Celestia – widok na planetę Saturn.
Źródło: Celestia: Screenshot Gallery [on-line]. Chris Laurel [dostęp 12 listopada 2009].
Dostępny w World Wide Web: http://www.shatters.net/celestia/images/gallery/saturn.jpg.
Jest to program astronomiczny, wizualizujący obiekty za pomocą grafiki trójwymiarowej.
Dzięki symulacji kosmosu można według autorów programu odbyć podróż poza układ
słoneczny i naszą galaktykę. Do obejrzenia jest około 100 tys. gwiazd, planet i innych
obiektów astronomicznych. Program jest dostępny dla systemów Windows i Linux.
C.a.R – http://zirkel.sourceforge.net/doc_en/index.html
Compasses and Ruler (Cyrkiel i Linijka) to nazwa programu służącego do rozwiązywania
zadań konstrukcyjnych oraz nauki geometrii euklidesowej. Jest to przydatne narzędzie do
wspomagania pracy nauczyciela, począwszy od zagadnień poruszanych na poziomie szkoły
średniej. Program jest dostępny dla systemów Windows i Linux.
DeadLine – http://deadline.3x.ro/
Program wspomagający rozwiązywanie równań matematycznych oraz do tworzenia
wykresów funkcji. Powyższa aplikacja obsługuje m.in. funkcje: trygonometryczne,
logarytmiczne, wykładnicze i hiperboliczne. DeadLine potrafi wyznaczyć pochodne, a także
ekstrema lokalne funkcji utrwalając to na wykresie. Program jest dostępny dla systemu
Windows.
Maxima – http://maxima.sourceforge.net/
Kolejny program do nauczania matematyki, wspomagający obliczenia algebraiczne (np.
różniczkowanie, całkowanie, operacje na macierzach). Posiada też prosty interfejs graficzny,
za pomocą którego można przedstawić proste wykresy trójwymiarowe. Program jest dostępny
dla systemów Windows i Linux.
Pakiet KDE-Edu – http://edu.kde.org/
Rys. 10. Program do nauki matematyki – KBruch.
Źródło: opracowanie własne.
Zbiór kilkunastu programów edukacyjnych, przeznaczonych dla różnych odbiorców
końcowych (dzieci, młodzież, studenci – w zakresie wiekowym od 3 do 18 lat). Pakiet KDEEdu stanowi także pomoc dla nauczycieli w przygotowywaniu zajęć. Aplikacje podzielone są
na działy tematyczne: języki (Kanagram, KHangMan, Kiten, KLettres, KWordQuiz, Parley,
KLatin, KVocTrain), matematyka (KAlgebra, KBruch, Kig, KmPlot, Cantor), nauka
(Kalzium, Kstars, Marble, Step) oraz inne (Blinken, KGeography, KTouch, KTurtle).
O popularności pakietu KDE-Edu może świadczyć to, że został on przetłumaczony na aż 65
języków. Pakiet dostępny jest dla systemów Linux.
Pakiet TUX – http://tux4kids.alioth.debian.org/
Rys. 11. Program do nauki działań arytmetycznych – TuxMath.
Źródło: opracowanie własne.
Jest to zbiór programów przeznaczony do wspomagania edukacji najmłodszych dzieci.
Zawiera on programy takie jak: TuxPaint – program do rysowania, TuxMath – program
pozwalający opanować podstawy arytmetyki oraz TuxTyping – program do nauki szybkiego
pisania na klawiaturze. Wszystkie programy tego pakietu są wykonane w taki sposób, by ich
używanie było zarówno przyjemną zabawą, jak i wciągającą nauką. Pakiet dostępny jest dla
systemów Windows i Linux.
WNIOSKI
Ruch Otwartego Oprogramowania jest niewątpliwie zjawiskiem, które w ciągu
ostatnich kilku lat wniosło niezwykle wiele w rozwój aplikacji użytkowych. Rozwiązania
tego typu dla edukacji i oświaty stwarzają niebywałą szansę na uniezależnienie się od
drogich, komercyjnych programów. Nie można nie zauważyć odbywających się coraz
częściej szkoleń i konferencji poruszających tematykę otwartych zasobów. Najczęściej
odbywają się one z ramienia powołanych specjalnie w tym celu stowarzyszeń i fundacji, choć
rośnie także wsparcie pochodzące z komisji MEN oraz UE. Wziąwszy wszystko to pod
uwagę można zaryzykować stwierdzenie, że coraz częstsze implementacje tych programów
w środowisku szkolnym, a także bibliotecznym to zaledwie kwestia czasu. Dla uczniów
styczność z Otwartym Oprogramowaniem będzie możliwością przyswojenia wiedzy
z zakresu, który w wielu przypadkach był dla nich niedostępny z powodu kosztów. Z drugiej
strony dla nauczycieli będzie to powód do dalszego kształcenia się, poznania najnowszych
trendów w informatyce czy też urozmaicenia prowadzonych zajęć. Jeden fakt nie podlega
jednak żadnej dyskusji – rosnąca rola Otwartego Oprogramowania w zastosowaniu dla
edukacji i nauki. Dlatego warto przyjrzeć się proponowanym przez te aplikacje
możliwościom już dziś.
LITERATURA
1. AbiWord [on-line]. AbiSource community [dostęp 12 listopada 2009]. Dostępny w World
Wide Web: http://www.abisource.com/.
2. C.a.R. [on-line]. R. Grothmann [dostęp 12 listopada 2009]. Dostępny w World Wide
Web: http://zirkel.sourceforge.net/doc_en/index.html.
3. Celestia: Home [on-line]. Celestia Development Team [dostęp 12 listopada 2009].
Dostępny w World Wide Web: http://www.shatters.net/celestia/.
4. DeadLine OnLine. Solve equations, plot graphs free [on-line]. Ionut Alex. Chitu. [dostęp
12 listopada 2009]. Dostępny w World Wide Web: http://deadline.3x.ro/.
5. Educational Software for Schools: Free Software, Open Source | SchoolForge [on-line].
SchoolForge.net [dostęp 19 września 2009]. Dostępny w World Wide Web:
http://www.schoolforge.net/.
6. emilda.org | Open Source Library Management [on-line]. Realnode Ltd [dostęp 18
września 2009]. Dostępny w World Wide Web: http://www.emilda.org/.
7. GIMP.Edu.pl [on-line] GIMP.Edu.pl [dostęp 12 listopada 2009]. Dostępny w World Wide
Web: http://gimp.edu.pl/.
8. GNOME Office / Gnumeric – Welcome to Gnumeric! [on-line]. Gnumeric [dostęp 12
listopada 2009]. Dostępny w World Wide Web: http://projects.gnome.org/gnumeric/.
9. Home | Open Source Initiative [on-line]. Open Source Initiative [dostęp 19 września
2009]. Dostępny w World Wide Web: http://www.opensource.org/.
10. Inkscape. Draw Freely. [on-line]. Inkscape [dostęp 12 listopada 2009]. Dostępny w World
Wide Web: http://www.inkscape.org/.
11. Linux-EduCD [on-line]. Linux-eduCD & Wordpress.org [dostęp 20 września 2009].
Dostępny w World Wide Web: http://www.linux-educd.pl/.
12. Maxima, a Computer Algebra System [on-line]. Alexy Beshenov [dostęp 12 listopada
2009]. Dostępny w World Wide Web: http://maxima.sourceforge.net/.
13. Mozilla Sunbird® [on-line]. Mozilla [dostęp 12 listopada 2009]. Dostępny w World Wide
Web: http://www.mozilla.org/projects/calendar/sunbird/.
14. Mozilla Thunderbird po polsku | Mozilla Europe [on-line]. Mozilla Europe [dostęp 12
listopada
2009].
Dostępny
w
World
Wide
Web:
http://www.mozillaeurope.org/pl/products/thunderbird/.
15. OpenBiblio | Main / OpenBiblio Browse [on-line]. SourceForge.net [dostęp 18 września
2009]. Dostępny w World Wide Web: http://obiblio.sourceforge.net/.
16. oss4lib. Open Source systems for libraries [on-line]. oss4lib [dostęp 18 września 2009].
Dostępny w World Wide Web: http://www.oss4lib.org/.
17. pl: Pakiet biurowy OpenOffice.org po polsku [on-line]. Sun Microsystems [dostęp 12
listopada 2009]. Dostępny w World Wide Web: http://pl.openoffice.org/.
18. Przeglądarka Firefox | Szybsza, bezpieczniejsza, lepiej dopasowana do Twoich potrzeb |
Mozilla Europe [on-line]. Mozilla Europe [dostępny 12 listopada 2009]. Dostępny w
World Wide Web: http://www.mozilla-europe.org/pl/firefox/.
19. Scribus.net | Scribus Open Source Desktop Publishing [on-line]. Scribus [dostęp 12
listopada 2009]. Dostępny w World Wide Web: http://www.scribus.net/.
20. Seul.org Home Page [on-line]. Seul.org [dostęp 20 września 2009]. Dostępny w World
Wide Web: http://www.seul.org/.
21. SourceForge.net: Find and Develop Open Source Software [on-line]. SourceForge Inc.
[dostęp 20 września 2009]. Dostępny w World Wide Web: http://sourceforge.net/.
22. Strona Główna: Fundacja Wolnego i Otwartego Oprogramowania [on-line]. FWiOO
[dostęp 20 września 2009]. Dostępny w World Wide Web: http://www.fwioo.pl/.
23. The KDE Education Project – The KDE Education Project [on-line]. edu.kde.org
Webmaster [dostęp 12 listopada 2009]. Dostępny w World Wide Web: http://edu.kde.org/.
24. Tux4Kids – Home [on-line]. Tux4Kids [dostęp 12 listopada 2009]. Dostępny w World
Wide Web: http://tux4kids.alioth.debian.org/.
25. UBUNTU.PL – Polskie forum użytkowników Ubuntu Linux [on-line]. Canonical Ltd.
[dostęp 20 września 2009]. Dostępny w World Wide Web: http://ubuntu.pl/.
26. Welcome to Edubuntu! | edubuntu [on-line]. Canonical Ltd. [dostęp 20 września 2009].
Dostępny w World Wide Web: http://edubuntu.org/.
27. Welcome to koha.org! – Koha – Open Source ILS – Integrated Library System [on-line].
LibLime & Koha Development Team [dostęp 19 września 2009]. Dostępny w World
Wide Web: http://koha.org/.
28. WiOO w szkole [on-line]. FWiOO [dostęp 20 września 2009]. Dostępny w World Wide
Web: http://www.wioowszkole.org/.
29. Witamy w openSUSE.org – openSUSE [on-line]. Novell [dostęp 12 listopada 2009].
Dostępny w World Wide Web: http://pl.opensuse.org/Witamy_w_openSUSE.org.