nauczyciel - Biuro Karier UMK

Kompetencje Dla Przyszłości – rozwój potencjału zawodowego studentów i absolwentów UMK
projekt realizowany w ramach Poddziałania 4.1.1 Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki
KATARZYNA JAGIEŁKA
ŚCIEŻKI KARIER ZAWODOWYCH
ABSOLWENTÓW WYDZIAŁU CHEMII UMK
Biuro Zawodowej Promocji Studentów i Absolwentów UMK
Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu
Toruo 2011
1
NAUCZYCIEL
Szkoły od roku 1999 nie mają obowiązku zgłaszania ofert pracy dla nauczycieli w Wydziałach
Edukacji Urzędów Miasta lub w Kuratoriach Oświaty. Prowadzą natomiast rejestr danych
osobowych z dokumentów aplikacyjnych, nadsyłanych pocztą lub dostarczanych osobiście. Osoby
upoważnione do wyboru kandydata do pracy korzystają zazwyczaj z istniejącej bazy. Pierwszy
etap rekrutacji w szkołach polega na przeglądaniu wspomnianych dokumentów pod kątem
odpowiedniego kandydata do pracy.
PROCES REKRUTACJI
Osoba aplikująca na stanowisko nauczyciela chemii posiada kierunkowe wykształcenie oraz
uprawnienia do nauczania w szkołach. Niektóre szkoły preferują wyższe uczelnie publiczne.
Ważne jest również doświadczenie zawodowe, zdobyte podczas praktyk zawodowych.
Elementem branym pod uwagę jest dobrze napisany list motywacyjny, z którego wynikają
pożądane kompetencje oraz predyspozycje do tego zawodu. Rekrutujący chce mied pewnośd, że
osoba poszukująca pracy aplikuje do szkoły ze względu na swoje cele zawodowe i aspiracje, a nie
koniecznośd podyktowaną przez sytuację na rynku pracy.
Często spotykamy się z opinią, że o przyjęciu do pracy decydują znajomości. Utwierdzeni w tym
przekonaniu studenci nie podejmują działao zmierzających do zdobycia pracy. W tym przypadku
stajemy się niewolnikami terminu „znajomości”, które postrzegane są w kategoriach: „trzeba
mied plecy”, „dad łapówkę” lub „znad osoby na stanowiskach”. Tymczasem istnieje jeszcze inne
znaczenie „znajomości”. Jest to tzw. „polecenie” kandydata jako godnego uwagi pracownika,
którego mieliśmy okazję poznad w środowisku pracy. Osoby godne polecenia najczęściej angażują
się w swoje działania. Dzięki temu są postrzegane przez wykładowców lub opiekunów praktyk,
jako osoby przygotowane do zajęd, rzetelnie wykonujące swoje obowiązki, otrzymujące
wyróżnienie za przeprowadzone lekcje dydaktyczne itp. Osoby aktywne są zauważane i przy
nadążającej się okazji typu: „czy nie zna Pan/Pani dobrego kandydata do pracy w charakterze
nauczyciela chemii?”, otrzymują list z referencjami lub polecenie słowne, potwierdzające
kompetencje pedagogiczne. W tym przypadku ktoś za nas ręczy, opierając się na naszych
doświadczeniach zawodowych i umiejętnościach, a nie na stopniu pokrewieostwa czy innych
relacji i tzw. „układów”.
Ta druga forma jest jak najbardziej dopuszczalna, o ile nie pomija rządowych rozporządzeo czy
konkursów. Dlatego warto wyrobid sobie opinię osoby godnej polecenia i podjąd aktywne
działania zmierzające w tym kierunku. Jest to tzw. inwestycja w siebie, która jak każda inna,
wymaga na początku wkładu własnego tak, by po pewnym czasie móc zebrad należne profity.
2
SYSTEM AWANSU ZAWODOWEGO
Nauczyciel stażysta
Komisja kwalifikacyjna
(rozmowa kwalifikacyjna)
9 miesięcy
Nauczyciel kontraktowy
Komisja egzaminacyjna
(egzamin)
2 lata i 9 miesięcy
Nauczyciel mianowany
Komisja kwalifikacyjna
(analiza dorobku zawodowego)
2 lata i 9 miesięcy
Nauczyciel dyplomowany
Rysunek 1 Etapy awansu zawodowego nauczyciela
1
ZADANIA
Obowiązki nauczyciela na kolejnych szczeblach ich rozwoju zostały opracowane na podstawie
Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 1 grudnia 2004 roku.
NAUCZYCIEL STAŻYSTA
a)
b)
c)
d)
Nauczyciel stażysta przedkłada dyrektorowi szkoły projekt planu rozwoju zawodowego
w terminie 20 dni od dnia rozpoczęcia zajęd.
Dyrektor szkoły zatwierdza projekt planu rozwoju zawodowego nauczyciela w terminie 30
dni od dnia rozpoczęcia zajęd lub zwraca go nauczycielowi do poprawy ze wskazaniem,
w formie pisemnej, zakresu niezbędnych zmian.
Nauczyciel obowiązany jest niezwłocznie poprawid projekt planu rozwoju zawodowego
zgodnie z zaleceniami dyrektora szkoły i ponownie przedłożyd projekt dyrektorowi szkoły.
Dyrektor szkoły zapewnia nauczycielowi odbywającemu staż warunki do:
3

e)
f)
g)
h)
obserwacji zajęd dydaktycznych, wychowawczych oraz innych prowadzonych w szkole,
w szczególności zajęd prowadzonych przez nauczyciela tego samego przedmiotu lub
rodzaju zajęd w tej samej lub innej szkole;

udziału w formach kształcenia ustawicznego, jeżeli wynika to z zatwierdzonego planu
rozwoju zawodowego i potrzeb szkoły;

korzystania z pomocy merytorycznej i metodycznej poradni psychologicznopedagogicznej lub innych placówek i instytucji oświatowych.
W szczególnie uzasadnionych przypadkach, w czasie trwania stażu dyrektor szkoły może
pisemnie zobowiązad nauczyciela do zmiany planu rozwoju zawodowego lub zmienid
nauczycielowi opiekuna stażu.
W czasie trwania stażu nauczyciel może wprowadzad zmiany w planie rozwoju zawodowego
za zgodą dyrektora szkoły.
W terminie 30 dni od dnia zakooczenia stażu nauczyciel składa dyrektorowi szkoły
sprawozdanie z realizacji planu rozwoju zawodowego.
Opiekun stażu przedstawia dyrektorowi szkoły projekt oceny dorobku zawodowego
nauczyciela za okres stażu w terminie 14 dni od dnia zakooczenia stażu przez nauczyciela.
NAUCZYCIEL KONTRAKTOWY
Nauczyciel stażysta ubiegający się o awans na stopieo nauczyciela kontraktowego w okresie
odbywania stażu powinien w szczególności:
a)
b)
c)
d)
poznawad organizację, zadania i zasady funkcjonowania szkoły, w tym:

przepisy związane z funkcjonowaniem szkoły;

sposób prowadzenia dokumentacji obowiązującej w szkole;

przepisy dotyczące zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków nauki i pracy;
uczestniczyd jako obserwator w zajęciach prowadzonych przez opiekuna stażu lub innych
nauczycieli, w wymiarze co najmniej jednej godziny zajęd w miesiącu oraz omawiad
z prowadzącym obserwowane zajęcia;
prowadzid zajęcia z uczniami, w obecności opiekuna stażu lub dyrektora szkoły, w wymiarze
co najmniej jednej godziny zajęd w miesiącu oraz omawiad je z osobą, w obecności której
zajęcia zostały przeprowadzone;
uczestniczyd w wewnątrzszkolnych formach doskonalenia zawodowego nauczycieli.
Wymagania niezbędne do uzyskania stopnia nauczyciela kontraktowego obejmują:
a)
b)
c)
d)
znajomośd organizacji, zadao i zasad funkcjonowania szkoły, w której nauczyciel odbywał
staż;
umiejętnośd prowadzenia zajęd w sposób zapewniający właściwą realizację statutowych
zadao szkoły, w której nauczyciel odbywał staż;
znajomośd środowiska uczniów, ich problemów oraz umiejętnośd współpracy
ze środowiskiem uczniów;
umiejętnośd omawiania prowadzonych i obserwowanych zajęd.
4
Nauczyciel kontraktowy ubiegający się o awans na stopieo nauczyciela mianowanego w okresie
odbywania stażu powinien w szczególności:
a)
b)
c)
uczestniczyd w pracach organów szkoły związanych z realizacją zadao dydaktycznych,
wychowawczych, opiekuoczych lub innych wynikających ze statutu szkoły oraz potrzeb
szkoły i środowiska lokalnego;
pogłębiad wiedzę i umiejętności zawodowe, samodzielnie lub przez udział w różnych
formach kształcenia ustawicznego;
poznawad przepisy dotyczące systemu oświaty, a w przypadku nauczycieli, o których mowa
w art. 1 ust. 1 pkt 2 i ust. 1a Karty Nauczyciela – przepisy dotyczące pomocy społecznej lub
postępowania w sprawach nieletnich, w zakresie funkcjonowania szkoły - z uwzględnieniem
specyfiki typu i rodzaju szkoły, w której odbywa staż.
NAUCZYCIEL MIANOWANY
Wymagania niezbędne do uzyskania stopnia nauczyciela mianowanego obejmują:
a)
b)
c)
d)
e)
umiejętnośd organizacji i doskonalenia warsztatu pracy, dokonywania ewaluacji własnych
działao, a także oceniania ich skuteczności i dokonywania zmian w tych działaniach; w
przypadku nauczycieli, o których mowa w art. 1 ust. 1a Karty Nauczyciela - umiejętnośd
samodzielnego opracowania indywidualnych planów pracy z dzieckiem i prowadzenia karty
pobytu dziecka oraz aktywnego działania w zespole do spraw okresowej oceny sytuacji
wychowanków;
umiejętnośd uwzględniania w pracy potrzeb rozwojowych uczniów, problematyki
środowiska lokalnego oraz współczesnych problemów społecznych i cywilizacyjnych;
umiejętnośd wykorzystywania w pracy technologii informacyjnej i komunikacyjnej;
umiejętnośd zastosowania wiedzy z zakresu psychologii, pedagogiki i dydaktyki oraz
ogólnych zagadnieo z zakresu oświaty, pomocy społecznej lub postępowania w sprawach
nieletnich, w rozwiązywaniu problemów związanych z zakresem realizowanych przez
nauczyciela zadao;
umiejętnośd posługiwania się przepisami dotyczącymi systemu oświaty, pomocy społecznej
lub postępowania w sprawach nieletnich, w zakresie funkcjonowania szkoły, w której
nauczyciel odbywał staż.
Nauczyciel mianowany ubiegający się o awans na stopieo nauczyciela dyplomowanego w okresie
odbywania stażu powinien w szczególności:
a)
b)
c)
podejmowad działania mające na celu doskonalenie warsztatu i metod pracy, w tym
doskonalenie umiejętności stosowania technologii informacyjnej i komunikacyjnej;
realizowad zadania służące podniesieniu jakości pracy szkoły;
pogłębiad wiedzę i umiejętności służące własnemu rozwojowi oraz podniesieniu jakości
pracy szkoły, samodzielnie lub przez udział w różnych formach kształcenia ustawicznego –
z uwzględnieniem specyfiki typu i rodzaju szkoły, w której odbywa staż.
5
NAUCZYCIEL DYPLOMOWANY
Wymagania niezbędne do uzyskania stopnia nauczyciela dyplomowanego obejmują:
a)
b)
c)
d)
e)
uzyskanie pozytywnych efektów w pracy dydaktycznej, wychowawczej lub opiekuoczej na
skutek wdrożenia działao mających na celu doskonalenie pracy własnej i podniesienie jakości
pracy szkoły, a w przypadku nauczycieli, o których mowa w art. 9e ust. 1-3 Karty Nauczyciela
- uzyskanie pozytywnych efektów w zakresie realizacji zadao odpowiednio na rzecz oświaty,
pomocy społecznej lub postępowania w sprawach nieletnich, w związku z zajmowanym
stanowiskiem lub pełnioną funkcją;
wykorzystywanie w pracy technologii informacyjnej i komunikacyjnej;
umiejętnośd dzielenia się wiedzą i doświadczeniem z innymi nauczycielami, w tym przez
prowadzenie otwartych zajęd, w szczególności dla nauczycieli stażystów i kontraktowych,
prowadzenie zajęd dla nauczycieli w ramach wewnątrzszkolnego doskonalenia zawodowego
lub innych zajęd;
realizację co najmniej trzech z następujących zadao:

opracowanie i wdrożenie programu działao edukacyjnych, wychowawczych,
opiekuoczych lub innych związanych odpowiednio z oświatą, pomocą społeczną lub
postępowaniem w sprawach nieletnich,

wykonywanie zadao doradcy metodycznego, egzaminatora okręgowej komisji
egzaminacyjnej, eksperta komisji kwalifikacyjnej lub egzaminacyjnej dla nauczycieli
ubiegających się o awans zawodowy, rzeczoznawcy do spraw programów nauczania,
programów wychowania przedszkolnego, podręczników lub środków dydaktycznych,
a w przypadku nauczycieli szkół artystycznych – także konsultanta współpracującego
z Centrum Edukacji Artystycznej,

poszerzenie zakresu działao szkoły, w szczególności dotyczących zadao dydaktycznych,
wychowawczych lub opiekuoczych,

uzyskanie umiejętności posługiwania się językiem obcym na poziomie zaawansowanym,
a w przypadku nauczycieli języków obcych - uzyskanie umiejętności posługiwania się
drugim językiem obcym na poziomie zaawansowanym,

wykonywanie zadao na rzecz oświaty, pomocy społecznej lub postępowania
w sprawach nieletnich we współpracy z innymi osobami, instytucjami samorządowymi
lub innymi podmiotami,

uzyskanie innych znaczących osiągnięd w pracy zawodowej;
umiejętnośd rozpoznawania i rozwiązywania problemów edukacyjnych, wychowawczych lub
innych, z uwzględnieniem specyfiki typu i rodzaju szkoły, w której nauczyciel jest
zatrudniony.
6
ZAROBKI
Tabela 1 Płace zasadnicze nauczycieli od 1 września 2010 roku (kwoty brutto)
2
Stopnie awansu zawodowego
Poziom wykształcenia
1
2
3
4
Tytuł zawodowy magistra z
przygotowaniem pedagogicznym
Tytuł zawodowy magistra bez
przygotowania pedagogicznego, tytuł
zawodowy licencjata (inżyniera) z
przygotowaniem pedagogicznym
Tytuł zawodowy licencjata (inżyniera) bez
przygotowania pedagogicznego, dyplom
ukooczenia kolegium nauczycielskiego lub
nauczycielskiego kolegium języków obcych
Pozostałe wykształcenie
nauczyciel
stażysta
nauczyciel
kontraktowy
nauczyciel
mianowany
nauczyciel
dyplomowany
2039
2099
2383
2799
1794
1838
2077
2437
1584
1622
1822
2130
1363
1393
1552
1807
KOMPETENCJE
Oprócz odpowiedniego wykształcenia i doświadczenia zawodowego należy posiadad szereg
kompetencji miękkich niezbędnych do pełnej realizacji misji nauczycielskiej.
Do kluczowych kompetencji w tym zawodzie należą: uczenie i szkolenie, komunikatywnośd,
zarządzanie zespołem, praca z grupą, budowanie relacji, sumiennośd i dokładnośd,
samodzielnośd, odpornośd na stres, planowanie i koordynowanie, branie odpowiedzialności,
wytrwałośd i konsekwencja, mobilizowanie innych, profesjonalizm i etyka, zaangażowanie
i dążenie do rozwoju, asertywnośd, elastycznośd.
7
PRZYKŁAD ŚCIEŻKI KARIERY
Irena Włodarczyk3 – absolwentka chemii na UMK w Toruniu
Pracownik technikum, nauczyciel chemii, obecnie zajmuje stanowisko Dyrektora Szkoły.
Co zadecydowało o wyborze zawodu?
Niezbędne dla mnie było określenie celu zawodowego oraz podjecie decyzji o podjęciu kroków
zmierzających do pracy w charakterze nauczyciela w szkole średniej zawodowej lub technikum.
Najbardziej interesował mnie profil chemiczny, spożywczy, gastronomiczny lub pokrewny.
Niezbędne było ukooczenie kursu pedagogicznego oraz odbycie praktyki zawodowej w szkole.
Czy od razu po studiach zaczęła Pani pracę w szkole?
Nie, najpierw zdobyłam doświadczenie zawodowe w przemyśle na stanowisku laboranta. Dopiero później
otrzymałam propozycją pracy w technikum chemicznym, którą przyjęłam.
Co należało do Pani obowiązków?
Do moich obowiązków należała praktyczna nauka zawodu przez dwa lata na hali technologicznej, a więc
przeprowadzanie procesów elektrolizy, absorpcji, krystalizacji, transportu materiałów sypkich, fluidyzacji,
ługowania, filtracji, zatężania, ratyfikacji, destylacji itp. Po paru latach otrzymałam propozycję nauczania
chemii i chemicznych przedmiotów zawodowych w laboratoriach oraz pracowni chemicznej (analiza ilościowa
i jakościowa produktów), pracowni preparatyki organicznej i nieorganicznej oraz pracowni analizy wody.
Co uważa Pani za swój największy sukces?
Przygotowanie autorskich programów nauczania do prowadzenia zajęd w pracowni chemicznej. Oba
programy zostały zatwierdzone przez MEN i zostały wdrożone do realizacji w technikum i liceum zawodowym.
W jaki sposób podnosiła Pani swoje kwalifikacje zawodowe?
Zdobywałam nowe kwalifikacje poprzez kusy i szkolenia w Centrum Edukacji Nauczania m.in. z zakresu
programów edukacyjnych, konstrukcji testów nauczycielskich, edukacji ekologicznej, pracy z trudnym uczniem
oraz kontaktów interpersonalnych.
8
Jak wyglądał przebieg Pani drogi zawodowej po wprowadzeniu
ustawy o stopniach awansu zawodowego w 2004 roku?
Złożyłam wniosek o rozpatrzenie stażu na nauczyciela dyplomowanego co wiązało się z przygotowaniem
planu rozwoju zawodowego i szeregu działao, którym należało sprostad.
Przygotowałam publikację w formie biuletynu w ramach WDN (Wewnętrznego Szkolenia Nauczycieli).
Publikacje zostały przekazane do Biblioteki Pedagogicznej. Ze scenariuszy opublikowanych w biuletynie
korzystali inni nauczyciele. W tym czasie uzyskałam tytułu egzaminatora maturalnego z chemii.
Ukooczyłam studia podyplomowe i uzyskałam kwalifikacje do nauczania matematyki.
Po uzyskaniu tytułu nauczyciela dyplomowanego, z uwagi na wyróżniająca się postawę i aktywnośd dotyczącą
rozwoju szkoły, otrzymałam propozycję pracy na stanowisku dyrektora szkoły, która przyjęłam. Wkrótce
ukooczyłam kurs dla kadry kierowniczej.
Co należy do Pani obowiązków jako dyrektora szkoły?
Organizuję pracę szkoły, ustalam plan zajęd, organizuję i nadzoruję przebieg egzaminów maturalnych,
organizuję zajęcia pozalekcyjne i nadal uczę chemii.
1
Na podstawie Awans zawodowy nauczyciela, CODN 2011 (oprac. Anna Bielawiec-Osioska)
Źródło: Ministerstwo Edukacji Narodowej
3
Imię i nazwisko, na prośbę rozmówcy, zostało zmienione
2
9