ZAKŁADOWY FUNDUSZ ŚWIADCZEN SOCJALNYCH

Transkrypt

WPROWADZENIE
Pracodawca stosownie do możliwości i warunków, zobowiązany jest do zaspokajania bytowych,
socjalnych i kulturalnych potrzeb pracowników. Najpopularniejszym sposobem realizacji tego
obowiązku jest tworzenie zakładowego funduszu świadczeń socjalnych, zgodnie z ustawą z dnia
4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (tekst jednolity: tekst jednolity
Dz. U. z 2015 r. poz. 111 z dnia 22.01.2015 r.).
I.
TWORZENIE ZAKŁADOWEGO FUNDUSZU ŚWIADCZEŃ SOCJALNYCH
(dalej:ZFŚS)
Zakres obowiązków pracodawcy dotyczący tworzenia Funduszu zależy od liczby pracowników
zatrudnionych w pełnym wymiarze czasu pracy 1 stycznia danego roku kalendarzowego – liczbę
graniczną stanowi zatrudnianie co najmniej 20 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty.
W myśl art. 3 ust. 1 i 2 pracodawca, który:
 zatrudnia, według stanu na dzień 1 stycznia danego roku, co najmniej
20 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty /nie będzie tego warunku spełniał ten
pracodawca, który zatrudnia np. 30 pracowników, ale tylko 10 na cały etat, 8 na ½ etatu i 12
na ¼ etatu, gdyż razem da to tylko 17 pełnych etatów : 10+4+3=17 /,
lub
 prowadzi działalność w formach organizacyjno-prawnych jednostek sektora finansów
publicznych, (np. jednostki budżetowe, zakłady budżetowe, gospodarstwa pomocnicze) bez
względu na liczbę zatrudnionych pracowników.
jest zobowiązany do tworzenia zakładowego funduszu świadczeń socjalnych.
Jeżeli w trakcie roku stan zatrudnienia ulegnie:
 zmniejszeniu do poziomu niepowodującego obowiązku utworzenia ZFŚS (poniżej 20
etatów) – już utworzony fundusz musi nadal funkcjonować (przynajmniej do końca roku),
 zwiększeniu do stanu skutkującego koniecznością utworzenia funduszu (powyżej 20
etatów) - pracodawca który wcześniej nie musiał tworzyć ZFŚS w danym roku, nadal nie
ma takiego obowiązku (przynajmniej do końca roku).
Ustawodawca dopuszcza możliwość rezygnacji z tworzenia ZFŚS. Jeśli z tej możliwości chce
skorzystać pracodawca, u którego jest układ zbiorowy pracy, to rezygnacja jest możliwa jedynie,
gdy strony układu tak postanowią.
Pracodawca, u którego nie ma układu zbiorowego pracy, również może zrezygnować z
tworzeniaZFŚS, pod warunkiem uzgodnienia tego ze związkami zawodowymi i wprowadzenie
odpowiedniego zapisu do regulaminu wynagradzania.
Pracodawca, który:
 zatrudnia mniej niż 20 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty,
 nie jest objęty układem zbiorowym pracy,
NSZZ "SOLIDARNOŚĆ" REGION ZIEMIA RADOMSKA
Strona 1

nie ma obowiązku tworzenia regulaminu wynagradzania (taki obowiązek jest nałożony na
każdego pracodawcę zatrudniającego co najmniej 20 pracowników.- art. 772 kp)
tworzy Fundusz lub wypłaca świadczenie urlopowe jedynie na zasadzie dobrowolności.
Decyzja w tym przypadku należy do pracodawcy. A zatem może on postanowić, iż nie będzie
u niego ani Funduszu , ani świadczenia urlopowego!
W takiej sytuacji pracodawca ma obowiązek poinformowania pracowników o swojej decyzji
najpóźniej do końca stycznia danego roku, w sposób zwyczajowo przyjęty.
Jak podkreśla Państwowa Inspekcja Pracy (w: Gazeta Prawna z 25.01.2008 r. artykuł Izabeli
Rakowskiej- Baron) jeżeli pracodawca nie zdąży poinformować we wspomnianym terminie
swoich pracowników o nieutworzeniu funduszu albo o niewypłacaniu świadczenia urlopowego,
musi czekać rok ze zmianą planów. Ważne jest także to, że do tego czasu musi odprowadzić odpisy
na ten fundusz.
Pracodawca, który:
 zatrudnia co najmniej 20 pracowników /ale w przeliczeniu na pełne etaty nie będzie
ich dwadzieścia/,
 jest objęty układem zbiorowym pracy lub,
 posiada regulamin wynagradzania,
decyzję w sprawie tworzenia Funduszu lub wypłacania świadczenia urlopowego, bądź
całkowitej rezygnacji z obu tych form pomocy socjalnej podejmuje w uzgodnieniu
z zakładową organizacja związkową.
II. ŚWIADCZENIE URLOPOWE
W obecnym stanie prawnym świadczenie urlopowe jest świadczeniem nieobowiązkowym
(z wyjątkiem pracodawców zatrudniających nauczycieli objętych przepisami Kary Nauczyciela).
Świadczenie to może być wypłacane wyłącznie przez pracodawców (spoza sfery
budżetowej) którzy zatrudniają wg. stanu na dzień 1 stycznia danego roku mniej niż 20
pracowników w przeliczeniu na pełne etaty. Jeśli pracodawca, zdecyduje się na wypłacenie
świadczenia urlopowego, to /zgodnie z ust. 4 art. 3/, wysokość świadczenia przysługującego
pracownikowi nie może przekroczyć wysokości odpisu podstawowego, odpowiedniego do
rodzaju zatrudnienia pracownika (w warunkach normalnych, uciążliwych).
Oznacza to więc, że ostatecznie wypłacone świadczenie urlopowe może być niższe od
wysokości odpisu podstawowego.
Istnieje grupa zawodowa, której wypłacane jest świadczenie urlopowe, mimo że w ich
zakładach pracy, /którymi są szkoły i placówki oświatowe/ fundusz socjalny jest tworzony
obligatoryjnie - są to nauczyciele. Zasadę tę wprowadziły przepisy ustawy – Karta Nauczyciela.
Strona 2
III. ZASADY TWORZENIA ZAKŁADOWEGO FUNDUSZU ŚWIADCZEŃ
SOCJALNYCH
1) Powszechny sposób tworzenia Funduszu
Zgodnie z art. 5 Fundusz tworzy się z corocznego odpisu podstawowego, naliczanego w stosunku
do przeciętnej liczby zatrudnionych, skorygowanej w końcu roku do faktycznej przeciętnej liczby
osób zatrudnionych. Jego wartość jest uzależniona od wysokości przeciętnego wynagrodzenia
w gospodarce narodowej w roku poprzednim /lub w drugim półroczu roku poprzedniego, jeśli
przeciętne wynagrodzenie z tego okresu było wyższe/ i wynosi:
ODPISY OBLIGATORYJNE:
 37,5 % przeciętnego wynagrodzenia na jednego pracownika „zwykłego”,
 50% przeciętnego wynagrodzenia na jednego pracownika zatrudnionego w szczególnie
uciążliwych warunkach,
 5% przeciętnego wynagrodzenia na jednego młodocianego pracownika w I roku nauki,
 6% przeciętnego wynagrodzenia na jednego młodocianego w II roku nauki,
 7% przeciętnego wynagrodzenia na jednego młodocianego w III roku nauki.
ODPISY DODATKOWE (DOBROWOLNE)
 43,75% przeciętnego wynagrodzenia na jednego pracownika z orzeczeniem – znacznego
lub umiarkowanego – stopnia niepełnosprawności,
 6,5% przeciętnego wynagrodzenia na jednego emeryta lub rencistę – jeśli pracodawca
sprawuje nad nimi opiekę socjalną,
 zwiększenie ZFSS o 7,5% kwoty z przeciętnego wynagrodzenia na każdego zatrudnionego,
jeśli pracodawca utworzył żłobek lub klub dziecięcy (pod warunkiem przeznaczenia całości
tego zwiększenia na prowadzenie żłobka lub klubu dziecięcego
Zgodnie z ustawą z dnia 5 grudnia 2014 r. o zmianie niektórych ustaw w związku z realizacją
ustawy budżetowej, w 2015 r. przez przeciętne wynagrodzenie miesięczne w gospodarce
narodowej należy rozumieć przeciętne wynagrodzenie miesięczne w gospodarce narodowej
w drugim półroczu 2010 r., które wynosiło 2917,14 zł.
Wysokość odpisów podstawowych w 2016 roku wynosi:
1) odpis podstawowy na jednego zatrudnionego w tzw. normalnych warunkach pracy 1093,93 zł,
2) odpis podstawowy na jednego pracownika wykonującego prace w szczególnych warunkach
lub prace o szczególnym charakterze – 1.458,57 zł.
3) odpis podstawowy na jednego pracownika młodocianego:
- w pierwszym roku nauki - 145,86 zł,
- w drugim roku nauki - 175,03 zł,
- w trzecim roku nauki - 204,20 zł,
Wysokość odpisów dodatkowych (może być naliczany )
 na zatrudnionych pracowników niepełnosprawnych w stopniu znacznym lub
umiarkowanym - 182,32 zł
 zwiększenie ZFŚS na byłych pracowników zakładu będących emerytami lub rencistami,
nad którymi zakład pracy sprawuje opiekę socjalną – 182,32 zł
 zwiększenie ZFSS na zakładowy żłobek lub klub dziecięcy - 218,79 zł.
Strona 3
Środki Funduszu gromadzone są na odrębnym rachunku bankowym.
Pracodawca ma obowiązek przekazać środki Funduszu w dwóch ratach: do 31 maja w wysokości
75% równowartości odpisów oraz do 30 września pozostałą kwotę.
2) Ustalenie przeciętnej liczby zatrudnionych
Aby naliczyć odpis na ZFŚS, należy ustalić przeciętną liczbę zatrudnionych. W tym celu należy
dodać przeciętną liczbę zatrudnionych w poszczególnych miesiącach i otrzymaną sumę podzielić
przez 12.
Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 9 marca 2009r.
w sprawie sposobu ustalania przeciętnej liczby zatrudnionych w celu naliczenia odpisu (Dz. U. nr
43 poz. 349 obliczając przeciętną liczbę zatrudnionych, uwzględnia się:






osoby zatrudnione na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub
spółdzielczej umowy o pracę,
pracowników przebywających na urlopach, w tym macierzyńskim, ojcowskim,
wychowawczym,
pracowników przebywających na świadczeniu rehabilitacyjnym
pracowników niezdolnych do pracy z powodu choroby niezależnie od tego czy otrzymują
wynagrodzenie chorobowe czy zasiłek chorobowy,
pracownicy pobierający zasiłek opiekuńczy,
pracownicy przebywający za granicą na podstawie delegacji służbowej;
W przeciętnej liczbie zatrudnionych nie uwzględnia się:
osób wykonujących pracę na podstawie umów cywilnoprawnych, np. umowa zlecenia,
umowa o dzieło oraz samozatrudnionych,
właścicieli firm jeżeli osób tych nie łączy z firmą stosunek pracy,
osób przebywających na urlopach bezpłatnych (na podstawie art. 174 Kp. tego okresu nie
wlicza się do okresu, od którego zależą uprawnienia pracownicze),
emerytów, rencistów, pobierających zasiłek lub świadczenie przedemerytalne,
pracowników tymczasowych, dla których dany pracodawca jest tylko użytkownikiem,
młodocianych.
Aby obliczyć przeciętne zatrudnienie, należy uprzednio przeliczyć osoby niepełnozatrudnione na
liczbę pełnozatrudnionych. Przy przeliczeniu stosuje się współczynnik przeliczeniowy, będący
stosunkiem godzin osób niepełnozatrudnionych do liczby godzin pracy osób pełnozatrudnionych.
Liczbę pracowników pełnozatrudnionych, uzyskujemy w wyniku przemnożenia liczby
pracowników niepełnozatrudnionych przez odpowiednie współczynniki przeliczeniowe.
Omówiony sposób przeliczenia przedstawiamy w poniższej tabeli:
Założenia: nominalny czas pracy wynosi 40 godzin tygodniowo.
Strona 4
Wymiar etatu
Liczba
niepełnozatrudnionych
8
12
20
1/2
1/4
x
Tygodniowa
liczba godz.
osoby
niepełnozatr.
20
10
x
Współczynnik
przeliczeniowy
20:40 = 0,5
10:40 = 0,25
x
IV. ZWIĘKSZENIA ZAKŁADOWEGO FUNDUSZU ŚWIADCZEŃ
Liczba osób
niepełnozatr. po
przeliczeniu na
pełne etaty
8 x 0,5 = 4
12 x 0,25 = 3
7
SOCJALNYCH
Głównym źródłem finansowania działalności socjalnej są odpisy podstawowe. Środki
Funduszu zgromadzone na odrębnym rachunku bankowym mogą być zwiększane z różnych źródeł,
określonych w art. 7 ustawy.
Są to:.
 wpływy z opłat pobieranych od osób i jednostek organizacyjnych - korzystających z
działalności socjalnej, o której mowa w art. 2 pkt 1;
 darowizny oraz zapisy osób fizycznych i prawnych;
 odsetki od środków Funduszu;
 wpływy z oprocentowania pożyczek udzielonych na cele mieszkaniowe;
 wierzytelności likwidowanych zakładowych funduszy socjalnego i mieszkaniowego;
 przychody z tytułu sprzedaży, dzierżawy i likwidacji środków trwałych służących
działalności socjalnej, w części nieprzeznaczonej na utrzymanie lub odtworzenie
zakładowych obiektów socjalnych;
 przychody z tytułu sprzedaży i likwidacji zakładowych domów i lokali mieszkalnych w
części nieprzeznaczonej na utrzymanie pozostałych zakładowych zasobów
mieszkaniowych;
 inne środki określone w odrębnych przepisach.
W przypadku pracodawców postawionych w stan upadłości lub likwidacji (z wyłączeniem
przedsiębiorstw państwowych likwidowanych w celu prywatyzacji), syndyk lub likwidator,
sprzedając środki trwałe służące działalności socjalnej, uzyskany przychód przekazuje na
zwiększenie masy upadłości lub masy likwidacyjnej a nie na zwiększenie Funduszu.
III. REGULAMIN ZAKŁADOWEGO FUNDUSZU ŚWIADCZEŃ SOCJALNYCH
1) Zasady tworzenia regulaminu
Zasady przeznaczania środków Funduszu na:
 poszczególne cele i rodzaje działalności socjalnej oraz
 zasady i warunki korzystania z usług i świadczeń finansowanych z Funduszu
określa regulamin zakładowego funduszu świadczeń socjalnych.
Strona 5
Przygotowany przez pracodawcę projekt regulaminu, jest negocjowany ze związkami
zawodowymi.
Jedynym kryterium narzuconym przez ustawodawcę, dotyczącym zasad jego tworzenia jest
kryterium socjalne; a zatem przy ustalaniu regulaminu, a potem udzielaniu pomocy z Funduszu
należy kierować się sytuacją życiowa, rodzinną, i materialną pracowników.
Jeśli u danego pracodawcy działa jedna organizacja związkowa, to regulamin ten uzgadnia
pracodawca z organizacja związkowa art. 27 ustawy o związkach zawodowych, który brzmi
następująco:
„Art.27.1. Ustalanie zasad wykorzystania zakładowego funduszu świadczeń socjalnych,
w tym podział środków z tego funduszu na poszczególne cele i rodzaje działalności,
ustala pracodawca w regulaminie uzgodnionym z zakładową organizacją związkową.”
Natomiast gdy u danego pracodawcy działa kilka organizacji związkowych to regulamin jest
ustalany w trybie art. 30 ust 5 tej samej ustawy :
„Art.30.5. Jeżeli w sprawie ustalenia (…) regulaminu zakładowego funduszu świadczeń
socjalnych organizacje związkowe albo organizacje związkowe reprezentatywne w
rozumieniu art. 24125a Kodeksu pracy nie przedstawią wspólnie uzgodnionego
stanowiska w terminie 30 dni, decyzje w tych sprawach podejmuje pracodawca po
rozpatrzeniu odrębnych stanowisk organizacji związkowych.”
Powyższe oznacza, iż organizacje związkowe mają 30 dni na wypracowanie wspólnego stanowiska
w kwestii regulaminu Funduszu, w innym przypadku decyzje będzie podejmował pracodawca,
biorąc pod uwagę stanowiska organizacji związkowych.
Sposób ustalania i przedstawiania tego stanowiska przez każdorazowo wyłonioną do tych spraw
wspólną reprezentację związkową określa porozumienie zawarte przez organizacje związkowe
(art. 30 ust 4 ustawy związkowej).
Wyjaśnienia wymaga używane wielokrotnie przez ustawodawcę pojecie
„w uzgodnieniu ze związkami zawodowymi”. Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 28 maja 1998 r.
(sygn akt III ZP, 13/98) stwierdził, że pojęcie to oznacza, iż wykonanie tej kompetencji przez
kierownika zakładu pracy jest uzależnione od przeprowadzenia z przedstawicielami związków
zawodowych rokowań, w wyniku których zostanie zaaprobowana treść wspólnego rozstrzygnięcia
w danej sprawie.
Także w orzecznictwie przyjmuje się, iż uzgodnienie treści regulaminu
ze wszystkimi
organizacjami związkowymi działającymi w zakładzie jest warunkiem jego obowiązywania (wyrok
SN z 11. 05.1999r., I PKN 664/98).
2) Gospodarowanie środkami Funduszu
Decyzję o przyznaniu i wysokości pomocy socjalnej podejmuje pracodawca (lub osoba
upoważniona przez niego do administrowania ZFŚS w uzgodnieniu z zakładową organizacją
związkową (art. 27 ust.2 ustawy o związkach zawodowych).
Strona 6
Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 19 listopada 1997 r.(sygn. Akt U I PKN 373/97; OSNAP
1998/17/507) stwierdził, że dysponowanie przez pracodawcę środkami zakładowego funduszu
świadczeń socjalnych, bez uzgodnienia z zakładowymi organizacjami związkowymi, uprawnia te
organizacje do żądania przekazania przez pracodawcę na rzecz Funduszu rozdysponowanych kwot.
W praktyce, w celu prawidłowej realizacji zasady socjalnego wspierania ze środków
Funduszu najbardziej potrzebujących, w wielu zakładach pracy powołuje się tzw. KOMISJE
SOCJALNE, które nie mają bezpośredniego umocowania w przepisach omawianej ustawy.
Jeżeli instytucja ta została powołana w regulaminie zakładowego Funduszu i w jej skład wchodzą
dysponenci Funduszu (przedstawiciele pracodawcy i przedstawiciele wszystkich działających u
pracodawcy zakładowych organizacji związkowych) to zdaniem Jadwigi Stefaniak (główny
specjalista z Departamentu Wynagrodzeń w Ministerstwie Pracy i Polityki Socjalnej; dalej:MPiPS)
można wówczas uznać, że ta komisja zajmuje się realizacją uprawnień przysługujących zgodnie
z ustawą.
Natomiast gdy komisja socjalna funkcjonuje nieformalnie, tworzą ją osoby które nie są
przedstawicielami związków zawodowych i pracodawcy, ale np. przedstawicielami załogi czy
kadry kierowniczej, to rola takiej komisji sprowadza się tylko do opiniowania, doradzania
w procesie podejmowania decyzji w sprawach Funduszu.
Związki mogą zakwestionować jej decyzje, bowiem to im przysługuje prawo do
współdecydowania o Funduszu. Pracodawca, wykonując postanowienia komisji socjalnej
działającej nieformalnie, naraża się na sankcje przewidziane w ustawie.
Wszystkie świadczenia socjalne finansowane z Funduszu mają charakter uznaniowy, a nie
roszczeniowy.
Oznacza to, że możliwość otrzymania takiego świadczenia oraz jego wysokość uzależnione są
od tego, czy zakładowy regulamin przewiduje takie dopłaty oraz od sytuacji socjalno – bytowej
osoby uprawnionej.
Zasada uznaniowości nie do końca jest prawidłowo rozumiana. Pracownicy i organizacje
związkowe uważają, że skoro odpis na Fundusz nalicza się na każdego pracownika, to każdemu
przysługuje świadczenie. Pracownicy uważają, że wypracowują Fundusz, więc świadczenia
socjalne po prostu im się należą.
Osoba uprawniona do korzystania z Funduszu nabywa roszczenie o spełnienie przez pracodawcę
określonego świadczenia dopiero wówczas, gdy takie świadczenie zostanie jej przyznane
w powyższym trybie.
Ponieważ przepisy ustawy nie określają sposobu pozyskiwania danych o sytuacji materialnej osoby
zainteresowanej świadczeniem, a jednocześnie uzależniają przyznawanie świadczeń od kryteriów
socjalnych, dlatego też należy, według zasad przyjętych w Regulaminie, określić sposób
dokumentowania sytuacji materialnej pracowników i ich rodzin, np. złożenie oświadczenia prze
pracownika o jego sytuacji dochodowej.
Jeśli chodzi o stosowanie przepisów o ochronie danych osobowych w kontekście świadczeń
finansowanych z Funduszu – to z informacji Biura Generalnego Inspektora Ochrony Danych
Osobowych wynika, że przetwarzanie danych jest dopuszczalne m.in., gdy zezwalają na to przepisy
Strona 7
prawa (w tym przypadku ze względu na obligatoryjne brzmienie art. 8 ust. 1 ustawy o zfśs,
pracodawca ma prawo wymagać określonych danych o sytuacji życiowej, materialnej rodzinnej
pracownika).
Zdaniem Departamentu Wynagrodzeń w MPiPS komisji socjalnej wolno - w razie
jakichkolwiek wątpliwości – weryfikować dane wynikające z oświadczeń i żądać od pracownika
przedstawienia dodatkowych dokumentów o zarobkach np. żony, pracujących dzieci itp. Część
pracodawców zabezpiecza się w ten sposób, że na oświadczeniach zamieszcza klauzulę dotyczącą
możliwości pociągnięcia do odpowiedzialności karnej zainteresowanego, który poda fałszywe
dane.
Wychodząc naprzeciw wymaganiom ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych
osobowych (Dz. U. z 2002 r. Nr 101, poz 926 z późn. zm.) komisja socjalna lub też członkowie
biorący udział w pracach Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych powinni uzyskać od
pracodawcy – jako administratora danych osobowych – upoważnienie do przetwarzania danych
osobowych w zakresie niezbędnym do ustalenia sytuacji socjalnej osób uprawnionych.
3) Rodzaje działalności socjalnej
Z Funduszu mogą być finansowane tylko te rodzaje działalności socjalnej, które są objęte
ustawową definicją pojęcia „działalność socjalna” zawartą w art. 2 pkt. 1 ustawy. Tak więc każdą
propozycję wydatku z Funduszu należy zawsze odnieść do przedstawionej poniżej definicji:
DZIAŁALNOŚĆ SOCJALNA – oznacza usługi świadczone przez pracodawców na:
 rzecz różnych form wypoczynku,
 działalności kulturalno – oświatowej,
 sportowo – rekreacyjnej,
 opieki nad dziećmi w żłobkach, przedszkolach, oraz innych formach wychowania
przedszkolnego,
 udzielanie pomocy materialnej – rzeczowej lub finansowej,
 a także zwrotnej lub bezzwrotnej pomocy na cele mieszkaniowe na warunkach określonych
umową.
Wyklucza to finansowanie z ZFŚS takich świadczeń socjalno-bytowych, których pracodawca
udziela pracownikom w związku z ich zatrudnieniem, przede wszystkim w celu zaspokojenia
swoich interesów.
Chodzi tu np. o takie świadczenia jak:
koszty utrzymania zakładowej służby zdrowia,
szczepień ochronnych,
wydatków związanych z obchodami świąt branżowych,
szkoleń,
poczęstunków dla emerytów,
kosztów dowozów do pracy,
zbiorowego żywienia załogi (bufet) itp.
Strona 8
Formy działalności kulturalno-oświatowej są określone w art. 2 ustawy z 25 października 1991 r
o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej (Dz.U. 2012 poz. 406 ).
Są to teatry, opery, operetki, filharmonie, orkiestry, instytucje filmowe, kina, muzea, biblioteki,
domy kultury, ogniska artystyczne, galerie sztuki itp.
Dofinansowanie usług wypoczynkowych
Z ZFŚS mogą być dofinansowane (przykładowo) następujące formy wypoczynku:
- wczasy, pobyt w sanatorium na leczeniu lub rekonwalescencji połączony z wypoczynkiem,
- kolonie , obozy, zimowiska,
- wypoczynek organizowany przez pracowników we własnym zakresie – tzw. wczasy pod
gruszą,
- wycieczki,
- sport i rekreacja – bilety na basen, korty tenisowe.
Finansowanie imprez zbiorowych
Wiele kontrowersji pojawia się w zakresie możliwości finansowania z ZFŚŚ tzw. imprez
zbiorowych.
W wyroku Sądu Najwyższego z dnia 23 października 2008 r., II PK 74/08 (stanowisko
odosobnione ) stwierdzono:
(...) Przy dofinansowaniu imprez zbiorowych dla wszystkich pracowników (wycieczki
integracyjne, pikniki, festyny) kryterium socjalne nie musi być stosowane.
Pracodawca jest bowiem zobowiązany używać go (kryterium socjalnego) jedynie przy
przyznawaniu ulgowych usług i świadczeń , a nie jeżeli realizuje inne dozwolone ustawą
świadczenia i usługi w ramach działalności socjalnej (...)
Stanowisko odmienne, zawarte jest w wyroku WSA w Warszawie (III SA/WA 4283/06) z 13
lutego 2007r. (pogląd dominujący )
(…)zorganizowanie imprezy okolicznościowej dla wszystkich uprawnionych,
bez uwzględniania ich sytuacji życiowej,
stałoby w sprzeczności z warunkami, na jakich może być przyznawana pomoc z zfśs (…).
Pomoc materialna
Jednym z ważniejszych rodzajów działalności socjalnej jest pomoc materialna, która może być
świadczona w formie pomocy finansowej oraz pomocy rzeczowej.
Pomoc finansowa to przede wszystkim zapomogi – przyznawane zgodnie z przyjętymi zasadami
w regulaminie ZFŚS.
Ponieważ zapomoga ma spełniać rolę pomocy doraźnej dla osób które znalazły się w trudnej
sytuacji losowej, życiowej, materialnej, stąd jej wysokość powinna być rozpatrywana, ustalana
indywidualnie.
Strona 9
Pomoc materialna w formie rzeczowej (świadczenia rzeczowe) może polegać na: zakupie ze
środków ZFŚS (dla zainteresowanych) określonych towarów np. podręczniki szkolne dla dzieci,
odzież, artykuły i sprzęt gosp. domowego; wykupienie karnetów na basen; zakup biletów do kina,
zorganizowanie wycieczki itp.
Warunki udzielania pomocy na cele mieszkaniowe powinny być określone przez strony w zawartej
umowie cywilnej.
Pomoc na cele mieszkaniowe może polegać na przyznaniu bezzwrotnej zapomogi lub pożyczki
(umowę pożyczki regulują przepisy art. 720-724 Kodeksu cywilnego).
Z ZFŚS można udzielać pożyczek wyłącznie na cele mieszkaniowe.
IV. OSOBY UPRAWNIONE DO KORZYSTANIA Z FUNDUSZU
Osoby uprawnione do korzystania z Funduszu ustawodawca dzieli na trzy kategorie:
I. pracownicy i ich rodziny – członkami rodzin pracownika są współmałżonek, dzieci własne,
dzieci współmałżonka, dzieci przysposobione, przyjęte na wychowanie w ramach rodziny
zastępczej, wnuki będące na utrzymaniu osoby uprawnionej, rodzice prowadzący wraz
z uprawnionym wspólne gospodarstwo domowe;
II. emeryci i renciści, byli pracownicy oraz ich rodziny. Emerytami i rencistami
korzystającymi z Funduszu są osoby, które przeszły na emeryturę lub rentę w tym zakładzie
pracy. Jeżeli emeryt lub rencista nawiązuje umowę o pracę w innym zakładzie pracy,
to w przypadku rozwiązania umowy korzysta on z Funduszu w ostatnim miejscu pracy
( wyrok SN z 15 listopada 1991 r. sygn. I PZP 56/91);
III. inne osoby, którym w regulaminie zakładowym przyznano prawo do korzystania ze
świadczeń socjalnych. Osoby takie powinny być wymienione w regulaminie. Mogą to być np.
: pracownicy żłobka, przedszkola lub szkoły, nad którymi zakład pracy sprawuje patronat,
dzieci z domu dziecka, pracownicy placówki ochrony zdrowia obsługującej zakład pracy.
-
Do grona uprawnionych do korzystania ze środków Funduszu ustawa zalicza także:
emerytów i rencistów ze zlikwidowanych zakładów pracy, objętych opieką socjalną przez
danego pracodawcę ,
pracowników przejętych przez nowego pracodawcę w wyniku komercjalizacji, połączenia,
podziału lub innej formy zmiany właściciela, w tym także w wyniku prywatyzacji
bezpośredniej, polegającej na wniesieniu przedsiębiorstwa do spółki zgodnie z przepisami
o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych.
V. FUNDUSZ SOCJALNY A PRZEJĘCIE ZAKŁADU
Ustawodawca w art. 7 od ust. 3 do ust. 3d. zawarł regulacje dotyczące możliwości
korzystania z Funduszu w razie przejęcia zakładu pracy lub jego części przez innego pracodawcę
/w trybie art. 231 kp/; generalną zasadą jest to, iż pracownicy uprawnieni do korzystania z
Funduszu u poprzedniego pracodawcy zachowują dotychczasowe prawa do pomocy udzielanej ze
środków tego Funduszu.
Strona 10
Zasady przejmowania Funduszu są zróżnicowane, inne dla pracodawców przejmujących,
tworzących Fundusz i nieco odmienne dla pracodawców z tego zwolnionych.
Pracodawca przejmujący zobowiązany do tworzenia Funduszu- przejmuje środki pieniężne,
należności i zobowiązania Funduszu pracodawcy przekazującego.
Chodzi tutaj zarówno o środki pieniężne zgromadzone na wyodrębnionym rachunku bankowym
ZFŚS pracodawcy przekazującego, jak i o :
- należności ZFŚS za korzystanie z zakładowej działalności socjalnej (zaległe opłaty za
korzystanie z usług świadczonych w zakładowych ośrodkach wypoczynkowych, sanatoriach
itp.)
- raty niespłaconych pożyczek na cele mieszkaniowe wraz z ewentualnym oprocentowaniem
- odsetki od środków ZFŚS zgromadzonych na koncie bankowym
- wpływy od osób uprawnionych do korzystania z FŚS zobowiązania ZFŚS z tyt. przyznanych
wcześniej, a niezrealizowanych zapomóg, dofinansowania wypoczynku, jak i zobowiązania
wobec jednostek obcych, świadczących różne usługi socjalne na rzecz pracowników zakładu
przekazywanego.
W przypadku przekazywania części zakładu pracy, konto Funduszu pracodawcy przejmującego
zwiększa się o różnicę między równowartością środków pieniężnych Funduszu pracodawcy
przekazującego, skorygowanego odpowiednio o należności i zobowiązania. Obliczeń tych
dokonuje się proporcjonalnie do liczby przejmowanych pracowników wg. stanu na ostatni dzień
miesiąca , w którym następuje przejście zakładu pracy.
Pracodawca nie objęty obowiązkiem tworzenia Funduszu, przejmuje on środki pieniężne,
należności i zobowiązania Funduszu pracodawcy przekazującego. Nadwyżka przejętych środków
nie stanowi przychodu pracodawcy przejmującego, jest gromadzona na odrębnym rachunku
bankowym lub wydzielonym subkoncie i podlega wydatkowaniu na zasadach określonych w
ustawie o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (zgodnie z art. 8 ust. 2).
VI. ŚWIADCZENIA SOCJALNE A PODATKI
Ustalając w Regulaminie rodzaje i zasady udzielanej pomocy z Funduszu należy mieć na
względzie świadczenia które nie podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób
fizycznych.
Dochody zwolnione z podatku od osób fizycznych (art. 21 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym
od osób fizycznych i par. 9 ust 1 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 24 marca 1995 r. w
sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, Dz.
U. nr 35,poz 173 1997 r. ) obejmują:
 zapomogi otrzymane w przypadku indywidualnych zdarzeń losowych, klęsk
żywiołowych,
długotrwałej choroby lub śmierci - do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym
kwoty 2 280 zł,
 świadczenia rzeczowe lub ekwiwalenty pieniężne w zamian tych świadczeń otrzymywane
przez emerytów i rencistów w związku z łączącym ich poprzednio z zakładami pracy
stosunkiem służbowym, stosunkiem pracy lub spółdzielczym stosunkiem pracy oraz od
Strona 11
związków zawodowych – do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 2 280
zł,
 wartość otrzymanych przez pracownika w związku z finansowaniem działalności socjalnej, o
której mowa w przepisach o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych, rzeczowych
świadczeń oraz otrzymanych przez niego w tym zakresie świadczeń pieniężnych,
sfinansowanych w całości ze środków zakładowego funduszu świadczeń socjalnych lub
funduszy związków zawodowych, łącznie do wysokości nieprzekraczającej w roku
podatkowym kwoty 380 zł; rzeczowymi świadczeniami nie są bony, talony i inne znaki,
uprawniające do ich wymiany na towary lub usługi,”
 dopłaty do: wypoczynku zorganizowanego przez podmioty prowadzące działalność w tym
zakresie, w formie wczasów, kolonii, obozów i zimowisk, w tym również połączonego z nauką,
pobytu na leczeniu sanatoryjnym, w placówkach leczniczo-sanatoryjnych, rehabilitacyjnoszkoleniowych i leczniczo-opiekuńczych, oraz przejazdów związanych z tym wypoczynkiem
i pobytem na leczeniu - dzieci i młodzieży do lat 18:
a)
z funduszu socjalnego, zakładowego funduszu świadczeń socjalnych oraz zgodnie z
odrębnymi przepisami wydanymi przez właściwego ministra
- niezależnie od ich wysokości,
b) z innych źródeł - do wysokości nie przekraczającej w roku podatkowym kwoty 760 zł.
Powołując się na wyjaśnienia urzędów skarbowych, należy wyjaśnić niektóre pojęcia dotyczące
zwłaszcza kategorii zapomóg. Przepisy podatkowe zwalniają z podatku zapomogi:
w wypadku indywidualnych zdarzeń losowych – przez które należy rozumieć
wszelkie zdarzenia, które są nieprzewidzialne, niemożliwe do uniknięcia nawet przy
zachowaniu należytej staranności, jak np. utrata mienia w wyniku rabunku, zniszczenie
domu spowodowane zalaniem wodą, nieszczęśliwe wypadki powodujące uszczerbek
na zdrowiu itp.
VII.

zapomogi otrzymywane w przypadku klęsk żywiołowych – czyli zdarzenia
spowodowanego niszczycielskim działaniem sił przyrody, jak powodzie, huragany, itp.

zapomoga otrzymana z tyt. długotrwałej choroby, - czyli taka , która z medycznego
punktu widzenia określana jest jako choroba przewlekła, udokumentowana
zaświadczeniem lekarskim wystawionym przez lekarza specjalistę lub rodzinnego.
KONTROLA DZIAŁALNOŚCI SOCJALNEJ
Odpowiedzialnym za prawidłowe realizowanie ustawy jest pracodawca.
Ustawa przewiduje w art. 12a kary grzywny – obecnie do 5 tys zł – za niewykonywanie przepisów
ustawy lub podejmowanie działań niezgodnie z jej przepisami. Postępowanie w tych sprawach
wszczynają inspektorzy pracy.
Ponadto, w przypadku uznania, że środki Funduszu zostały wydatkowane niezgodnie z przepisami
ustawy, organizacja związkowa ma prawo wystąpienia do sądu pracy z roszczeniem o zwrot
tych kwot na konto Funduszu lub o przekazanie należnych środków.
Strona 12
Również przepis art. 28 ustawy o związkach zawodowych zobowiązujący pracodawcę do
udzielania na żądanie związku zawodowego informacji niezbędnych do prowadzenia działalności
związkowej, pozwala organizacji związkowej na prowadzenie bieżącej i stałej kontroli
wykorzystania środków finansowych przeznaczonych na pomoc socjalną (informacja o stanie konta
Funduszu), prawidłowości dokonywanych wypłat, dokonywania przez pracodawcę wpłat na ZFŚS.
Związki Zawodowe mają więc w swoich rękach instrumenty pozwalające na prowadzenie
kontroli działalności socjalnej pracodawcy, w tym także kontroli przekazywania środków na konto
Funduszu.
Strona 13

ZAKŁADOWY FUNDUSZ ŚWIADCZEN SOCJALNYCH

Transkrypt

Podobne dokumenty

zfśs wniosek o przyznanie świadczenia

zgłoszenie oferty pracy/wolnego miejsca zatrudnienia

Praca - Umowa o pracę

GDZIE SZUKAĆ POMOCY W BIAŁYMSTOKU

Zgłoszenie do innych urzędów - Krok 6

Prawo pracy i jego zasady