TKANINY WNĘTRZOWE WSPOMAGAJĄCE PROCES LECZNICZO

TKANINY WNĘTRZOWE WSPOMAGAJĄCE PROCES LECZNICZO

Emilia Pryczyńska
Teresa Rymarz
Instytut Architektury Tekstyliów
Łódź
TKANINY WNĘTRZOWE WSPOMAGAJĄCE PROCES LECZNICZOREHABILITACYJNY PRZEZNACZONE DO WYPOSAŻENIA
SZPITALI DZIECIĘCYCH
Streszczenie: Na wyniki leczenia oraz rehabilitacji duży wpływ ma estetyka najbliższego
otoczenia pacjentów. Na estetykę mają wpływ odpowiednio dobrane i skoordynowane
wzory pod względem fakturalnym i kolorystycznym. Szczególne znaczenie ma to na
oddziałach szpitali dziecięcych, których wnętrze powinno przypominać małemu
pacjentowi dom. Tkaniny muszą gwarantować ponadto wysoką odporność na zniszczenie
w procesie konserwacji i sterylizacji oraz posiadać dobre właściwości higieniczne.
1. WPROWADZENIE
Na wyniki leczenia oraz rehabilitacji duży wpływ ma estetyka najbliższego otoczenia.
Na estetykę mają wpływ m.in. odpowiednio dobrane i skoordynowane wzory pod względem
fakturalnym i kolorystycznym. Już w 1810 roku niemiecki poeta i przyrodnik J.W.Goethe
zbadał wpływ barw na człowieka. Rozróżnił on:
- działanie na organizm (wpływ fizjologiczny)
- działanie na uczucie ( wpływ psychologiczny).
Według jego trafnego poglądu, światło – barwa – emocja, tworzą nierozerwalną
całość. Goethe, jako pierwszy, uszeregował wpływ różnych wrażeń barwnych na psychikę
człowieka. Dzisiaj, zjawiska te wykorzystuje się przy projektowaniu wnętrz mieszkań i
obiektów użyteczności publicznej. Barwne przedmioty (w tym również tkaniny wnętrzowe,
dekoracyjne) nie tylko ozdabiają, informują, kierują, zaznaczają, ale mogą brać czynny udział
w wywoływaniu reakcji psychologicznych oraz fizjologicznych [1,6].
2. BARWA W SZPITALU
O barwie w szpitalu tak pisał W. Wolfgang w jednym z magazynów poświęconych
psychiatrii, neurologii i psychologii: „ Barwa pomaga w leczeniu. To często używane zdanie
zawiera dużo prawdy, ale też spowodowało w przeszłości różne spekulacje. Partactwo
lekarskie zwane często chromoterapią (terapią barwną), jest dokładnie tak samo godne
potępienia, jak jego wyuzdana reklama głoszona przez pewnych lekarzy i nielekarzy” [2].
Barwa spełnia w szpitalu o wiele więcej funkcji niż w innych pomieszczeniach:
• wpływa optycznie na spostrzeżenia przestrzenne, wprowadza element porządku,
• działa psycho-fizycznie na pacjentów oraz na personel,
• wpływa fizjologicznie na pacjentów i lekarzy,
• wywiera wpływ na wrażenia pod względem estetycznym i higienicznym [1].
W szpitalu należy rozważyć te same efekty psycho-fizyczne, jak przy każdym innym
ukształtowaniu przestrzennym. W pierwszym względzie barwa wpływa na uczucie. Poprzez
działanie emocjonalne można przyspieszyć procesy leczenia i wyzdrowienia. Barwy ciepłe,
aktywne pobudzają. Określone barwy wprowadzają element optymistyczny, dodają odwagi
oraz chęci do życia pacjentów. Barwy zimne, bierne uspokajają, koją i uśmierzają.
Bezpośredni wpływ barw na organizm osiągany np.: naświetlaniem promieniami czerwonymi
lub niebieskimi, można udowodnić tylko w nielicznych przypadkach (chromoterapia) [7].
Wiadomo jednak, że przy oddziaływaniu barw purpurowej, czerwonej, pomarańczowej i
żółtej, oddech i tętno wzrastają i stają się intensywniejsze, a zwalniają przy zielonej,
jasnoniebieskiej, indygo i fioletowej [3,5,6].
3. BARWA I WZORNICTWO W POMIESZCZENIACH DLA DZIECI
Dzieci preferują różne barwy w zależności od wieku oraz płci. Zależnie od wieku
dzieci, skala barw dominujących jest różna. Do 9 roku życia ulubione są pomarańczowa,
czerwona i purpurowa. Od 12 roku życia barwami uprzywilejowanymi są żółta i żółtozielona
(zieleń cytryny) ze swymi barwami dopełniającymi – niebieską i fioletową. W późniejszym
wieku dzieci wybierają już barwy ulubione dla swej płci. Młodzież męska lubi barwy skali
zimnej. Młodzież żeńska skłania się raczej do barw ciepłych i do odcieni pastelowych
(jasnozielona, różowa). Dla dzieci istotne jest również wzornictwo. Mając do wyboru np.:
tkaniny gładkie, jednokolorowe i tkaniny wzorzyste, fakturalne – zdecydowanie wybierane
są te drugie [1,9].
4. CEL PRACY
Celem pracy było zaprojektowanie i wytworzenie tkanin wnętrzowych
wspomagających procesy leczniczo-rehabilitacyjne, przeznaczonych do wyposażenia szpitali
dziecięcych. Impulsem do rozpoczęcia prac w tym zakresie były, rozmowy i wywiady
przeprowadzone wśród lekarzy pracujących na oddziałach pediatrycznych [4].
Badania zostały przeprowadzone w następujących szpitalach dziecięcych:
• Centrum Zdrowia Matki Polki w Łodzi,
• Centrum Zdrowia Dziecka w Warszawie,
• Instytucie Matki i Dziecka w Warszawie
• Polsko-Amerykańskim Szpitalu Pediatrycznym AM w Krakowie,
• Wojewódzkim Szpitalu Dziecięcym w Olsztynie.
•
•
•
Wyniki badań były następujące:
Na oddziałach dziecięcych nie było odpowiednio skoordynowanych pod względem
kolorystycznym i wzorniczym wyrobów tekstylnych, dekoracyjnych tj. pościeli,
poduszek, narzut, zasłon. Były to najczęściej wyroby białe lub bardzo kolorowe, wręcz
pstrokate. W pokojach brak było harmonii barwnej i wzorniczej, odpowiednio
dostosowanej i skoordynowanej, dla dzieci w zależności od wieku i płci. Asortyment
pochodził z przypadkowej oferty handlowej przemysłu włókienniczego.
Cechy estetyczne wyżej wymienionych wyrobów tekstylnych (dekoracyjnych) nie
wpływały na procesy diagnostyczno - leczniczo - rehabilitacyjne.
Wyroby nie posiadały odpowiednich właściwości użytkowych. Szybko ulegały
zniszczeniu w procesie sterylizacji i prania. Nie posiadały również odpowiednich
właściwości higienicznych.
2
Badania sondażowe oraz projekt wzorniczy i technologiczny powstały we współpracy
Instytutu Architektury Tekstyliów z Łodzi oraz Instytutu Wzornictwa Przemysłowego z
Warszawy. Tkaniny wykonały Zakłady Przemysłu Bawełnianego „Alba” z Łodzi.
5. WYNIKI BADAŃ SONDAŻOWYCH
Badaniami zostały objęte dwie grupy dzieci w wieku:
- przedszkolnym
- szkolnym.
Wyniki badań zostały przedstawione w tabeli (rys1) [4].
PREFERENCJE BARW
PREFERENCJE WZORNICZE
DZIECI W WIEKU
PRZEDSZKOLNY SZKOLNYM
M
DZIECI W WIEKU
PRZEDSZKOLNYM
fioletowy, różowy, zielony, żółty i niebieski
sylwetki
zwierząt graficzne
zestawy
(misie, węże, żyrafy, liter drukowanych
ryby, motyle),
oraz cyfr
SZKOLNYM
popularne przedmioty
(domki,
łódki,
samochody),
rośliny (liście, kwiaty,
choinki).
Rys 1. Preferencje barw i kolorów dzieci w wieku przedszkolnym oraz szkolnym
opracowane na podstawie badań sondażowych.
6. PROJEKTOWANIE TKANIN WNĘTRZOWYCH, WSPOMAGAJĄCYCH
PROCESY LECZNICZO-REHABILITACYJNE PRZEZNACZONYCH DO
WYPOSAŻENIA SZPITALI DZIECIĘCYCH - W ASPEKCIE ESTETYCZNYM
Opracowano dwa warianty wzorów dostosowanych do wieku dzieci. Dla niemowląt i
dzieci w wieku przedszkolnym zaprojektowano wzór przedstawiający elementy figuralne,
zabawne sylwetki zwierząt, natomiast dla dzieci starszych – graficzne zestawy literowocyfrowe (rys. 2 i 3). Wzory wykonane zostały techniką żakardową oraz drukarską. Technika
żakardowa daje zróżnicowanie reliefowe powierzchni. Dzięki temu dzieci dodatkowo przez
dotyk wyczuwały sylwetki swoich ulubionych postaci czy poznawały świat liter i cyfr. Ten
rodzaj tkaniny powstał z myślą również o dzieciach niedowidzących. Wzór wykonany
techniką drukarską daje duże możliwości kolorystyczne. Pościel w ulubione sylwetki
3
zabawek, została wykonana w kolorach wybranych przez same dzieci tzn.: żółtym, zielonym,
różowym i fioletowym. Dzieciom starszym zaprojektowano w tych samych kolorach zestawy
literowo-cyfrowe. Same mówiły, że świat zabawek ich już nie interesuje. Nic dziwnego, są w
wieku kiedy zabawa zaczyna łączyć się z nauką.
Każdy projekt został skoordynowany w zestawie: pościel, prześcieradło, zasłona
okienna, narzuta na łóżko. Na tkaninach dzieci odnalazły ulubione kolory, śmieszne postaci
swoich zabawek (w przypadku dzieci młodszych) oraz elementy szkolne związane z nauką
czytania, pisania i liczenia ( w przypadku dzieci starszych).To wszystko sprawiło, że pokój
szpitalny zaczynał przypominać małemu pacjentowi jego własny dom [4].
7. PROJEKTOWANIE TKANIN WNĘTRZOWYCH, WSPOMAGAJĄCYCH
PROCESY LECZNICZO-REHABILITACYJNE PRZEZNACZONYCH DO
WYPOSAŻENIA
SZPITALI
DZIECIĘCYCH
–
W
ASPEKCIE
TECHNOLOGICZNYM.
Pod względem technologicznym zaprojektowano tkaniny żakardowe oraz drukowane.
Te dwa rodzaje technik włókienniczych pozwoliły na otrzymanie efektów kolorystycznych i
fakturalnych, zgodnych z projektem plastycznym [8]. Do wykonania tkanin użyto przędz
bawełnianych surowych i barwionych o grubości 15, 20 i 30 tex (w zależności od
przeznaczenia tkaniny).
W przypadku tkanin przeznaczonych do wyposażenia w szpitalach, istotne są dwa
parametry fizyko-mechaniczne:
• siła zrywająca,
• kurczliwość (zmiana wymiarów po praniu).
W celu zwiększenia wytrzymałości oraz kurczliwości, zastosowano w osnowie
przędze dwojone (podwójne) 15 tex x 2. Zwrócono szczególną uwagę na splot tkaniny oraz
rodzaj użytych barwników.
W zakresie splotu wybrano dla:
• tkanin żakardowych wzmocniony splot atłasowy 1/4 oraz 4/1 (przeznaczonych na zasłony
oraz pościel) oraz splot krzyżykowy 1/3 (przeznaczonych na prześcieradła)
• tkanin drukowanych splot płócienny 1/1(przeznaczonych na pościel).
W zakresie wykończalnictwa zastosowano specjalne barwniki odporne na działanie
chloru oraz pranie w temperaturze 95º C [4].
8. OCENA TECHNOLOGICZNA TKANIN W OPARCIU
LABORATORYJNE ORAZ UŻYTKOWE W SZPITALACH
O
BADANIA
W odniesieniu do założonych wymagań analiza uzyskanych wskaźników pozwala na
stwierdzenie, że:
• uzyskane szerokości tkanin mieszczą się w granicach tolerancji,
• wytrzymałość na rozciąganie oraz kurczliwość spełnia wymagania polskich oraz
europejskich norm,
• odporności na pranie, pot, tarcie wynoszą powyżej wymagań zamieszczonych w polskich
normach,
• tkaniny wytrzymują wielokrotne pranie w temperaturze 95ºC, maglowanie, dezynfekcji
przez namoczenie w roztworze chloraminy, sterylizacji w autoklawie.
Według opinii użytkowych tkaniny po wielokrotnym praniu:
4
•
•
•
•
•
nie odbarwiły się,
nie zmieniły swojej konstrukcji,
nie uległy uszkodzeniu,
wzór tkaniny nadal był czytelny (literki, figurki)
dobrze wchłaniały pot, były miłe w dotyku i dobrze się układały [4].
9. PODSUMOWANIE
Przeprowadzone badania wykazały pełną przydatność wykonanych tkanin w zakresie
procesu leczniczo-rehabilitacyjnego. Tkaniny spełniły oczekiwania estetyczne. Wzbudziły
ponadto duże zainteresowanie wśród samych dzieci. Pokoje w których przebywały dzieci
stały się bardziej przytulne, radosne i domowe. Zabawa połączona z obserwacją ulubionych
kolorów i dotykiem różnych postaci oraz zwierzątek na pościeli, zabawy w odgadywanie liter
i cyfr – sprawiały, że dzieci zapominały w jakim znajdują się miejscu. Nawet zamknięte w
sobie dzieci, ożywiały się, obserwowały i powoli wchodziły w kontakt z rówieśnikami.
Kwintesencją niech będą trzy opinie wypowiedziane i napisane przez główne pielęgniarki [4]:
Centrum Zdrowia Matki Polki: „...pościel dla małych dzieci spełnia walory estetyczne,
jest miękka i przyjemna w dotyku. Boks noworodkowy, w którym były testowane tkaniny,
wyglądał przytulnie i radośnie. Chętnie widziałybyśmy takie tkaniny w naszym szpitalu”,
Centrum Zdrowia Dziecka: „...Wprowadzenie kolorowej pościeli i zasłon w pokojach
dla dzieci wzbudziło duże zainteresowanie wśród dzieci i ich rodziców. Jak sami ocenili,
pozwoliło to przybliżyć atmosferę domową i chwilami zapomnieć o szpitalu. Nowe
konstrukcje a także wzór plastyczny, powstałe w oparciu o potrzeby oddziałów
pediatrycznych, podczas badań użytkowych potwierdziły słuszność założeń. Biorąc pod
uwagę wszystkie walory użytkowe, zaprezentowana nowa generacja wyrobów
włókienniczych jest godna polecenia do zastosowania w szpitalach pediatrycznych”.
Ministerstwo Zdrowia: „...na podstawie przeprowadzonej analizy badań ankietowych,
użytkowana pościel i zasłony zapewniają komfort psychiczny i fizyczny dziecka podczas
leczenia i rehabilitacji w szpitalu. Jest to ważne z tego względu, że: szybki powrót do zdrowia
małych pacjentów w dużej mierze zależy od atmosfery i wystroju wnętrza szpitalnego...”.
LITERATURA
1. Zeugner G.: Barwa i człowiek. Wydawnictwo ARKADY, Warszawa 1965.
2. Wolfgang W.: Farbhygiene, eine neue Therapiehilfe. In: Psychiatrie,Neurologie und
medizinische Psychologie 1/1956.
3. Rubinstein S.: Grundlagen der allgemeinen Psychologie. Volk und Wissen
Volkseigener Verlag, Berlin 1959.
4. Projekt celowy nr 7.7312 93C/1062. Instytut Architektury Tekstyliów 1995.
5. Gadomska H.: Barwy w pomieszczeniach pracy. Wydawnictwo INSTYTUT
WYDAWNICZY CRZZ, Warszawa 1972.
6. Konarski S.: Fizjologia i higiena pracy –Światło i barwa, Wydawnictwo INSTYTUT
WYDAWNICZY ZWIĄZKÓW ZAWODOWYCH, Warszawa 1982.
7. Matela L.: ABC chromoterapii. ISBN 83-86737-94-8, Białystok 2000.
8. Litwinowicz A.: Tkaniny na co dzień. Wydawnictwo Naukowo-Techniczne,
Warszawa 1978.
5
9. Baley S.: Psychologia wychowawcza w zarysie. Wydawnictwa Szkolne i
Pedagogiczne, Warszawa 1994.
Rys. 2. Projekty plastyczne tkanin do wyposażenia wnętrz szpitali dziecięcych dla
techniki żakardowej i drukowanej (dla dzieci w wieku przedszkolnym)
6
Rys. 3. Projekty plastyczne tkanin do wyposażenia wnętrz szpitali dziecięcych dla
techniki żakardowej i drukowanej (dla dzieci w wieku szkolnym)
INTERIOR FABRICS ASSISTING TREATMENT AND
REHABILITATION
USED IN CHILDREN’S HOSPITALS
Abstract: The result of medical treatment and rehabilitation is greatly influenced by the
aesthetics of patients’ environment. The aesthetics depends on proper selection and
matching of designs as regards colour and form. The aesthetics is especially important in
units of children’s hospitals. Their interiors should be like home. The fabrics used in
hospital interiors should also have good hygienic qualities and be resistant to destruction
when conserved and sterilised.
7