tutaj - Wydział Architektury www.wa.pb.edu.pl

can framis museum
barcelona
jordi badia / BAAS architects
piotr bzdel
architektura współczesna 2 2010/2011
W Can Framis naszym celem była zabawa kontrastami,
miejskim oddechem w sercu zabieganej dzielnicy.
Jordi Badia
Rysunek 1: Can Framis Museum, Barcelona, Hiszpania
CAN FRAMIS Museum at 22@Barcelona : projekt
22 dzielnica Sant Marti, Poble Nou, Barcelona, Hiszpania : lokalizacja
Jordi Badia, BAAS architects : architekt
Daniel Guerra, Marta Vitório, Mercè Mundet, Miguel Borrell : zespół
BOMA, Josep Ramón Solé : konstrukcja
Martí Franch : architekt krajobrazu
Fundació Vila Casas. Layetana : klient
2007 : projekt
2008 : realizacja
5.468 m2 : powierzchnia
FG + SG – Fernando Guerra, Sergio Guerra : zdjęcia
2
autor
Jordi Badia, architekt, urodzony w
1961 roku w Barcelonie; w 1989
ukończył ETSAB Escuela Técnica
Superior
de
Arquitectura
de
Barcelona; w 1994 roku założył BAAS
Architects, zajmuje się projektami
architektonicznymi,
urbanistycznymi,
wnętrzarskimi. Prace zawodową łączy
z
działalnością
m.in.
w
akademicką,
ELISAVA,
uczy
ETSAV,
UIC,
ESTAB (UPC) jako profesor kursów
Rysunek 2: Jordi Badia
projektowych;
10-krotny
nagrody
FAD,
w
nagrodę
Ciutat
de
finalista
otrzymał
2009
Barcelona
za
Muzeum Can Framis.
twórczość
Budynek
miejskiego
pogrzebowego
otoczony
w
przez
mieszkaniową.
domu
León
jest
zabudowę
Największym
problemem z jakim przyszło się
zmierzyć
projektantom
utrzymanie
budynku
otoczeniem,
mieszkańcy
było
projektowanego
w
harmonii
ukryciem
nie
go
z
by
odczuwali
dyskomfortu z racji funkcji jaką
mieści bryła. Budynek otrzymał
pierwszą nagrodę w konkursie
organizowanym przez magazyn
AR+d Emerging Architecture.
Rysunek 3: miejski dom pogrzebowy, León, Hiszpania
3
CH
House
jest
domem
jednorodzinnym, w którym na
życzenie klienta oddzielono strefę
dla właścicieli i ich dzieci. Ze
względu
na
bliskość
granicy
działki dom zamyka się na jedną
ze stron by otworzyć się na część
ogrodową. We wnętrzu jak i na
zewnątrz
użyto
materiałów:
tylko
białego
dwóch
tynku
i
drewna.
Rysunek 4: CH House, La Garriga, Hiszpania
projekt
Barcelona jest niezwykle ciekawym kulturowo i historycznie miastem. Mieszkańcy
położonej między wzgórzami, a morzem aglomeracji umiejętnie wykorzystują każdy fragment
wolnej przestrzeni. Taka rzeczywistość zmusiła urbanistów do utworzenia schematu
zabudowy i rozwoju miasta na kwadratowej siatce ulic, Ildefons Cerda oplótł nią
średniowieczne
serce
miasta.
Budynek
muzeum
Cam
Framis
fundowany
przez
katalońskiego magnata farmaceutycznego Antonio Vila Casas urbanistycznie stanowi
harmonijną odpowiedź na współczesne potrzeby stolicy regionu. Prywatne archiwum sztuki z
pracami katalońskich malarzy i artystów jest anagramem zarówno modelu zabudowy
barcelońskiej jak i tradycyjnego układu galerii sztuki; zgodnie z zamierzeniem fundatora
galeria nie jest nastawiona na odwiedzających, brak w niej kawiarni, księgarni czy sklepu.
Can Framis w zamierzeniu ma być skarbnicą wiedzy o katalońskiej sztuce nowoczesnej
otwartej na potrzeby artystów, zachęcającej do dalszego rozwoju.
Rysunek 5: Barcelona z lotu ptaka
4
lokalizacja
Can Framis usytułowane jest w dzielnicy Sant Marti, wschodniej części miasta
pomiędzy avenue Diagonal i plażą. Dzielnica zwana również 22@Barcelona jest obecnie
przekształcana z fabrycznego zaplecza miasta w jego biznesowe centrum. W cieniu Torre
Agbar Jean’a Nouvel’a władze miasta postanowiły stworzyć „audiowizualne centrum
biznesu”; nie są zainteresowane mieszkalnictwem, dzielnica przeznaczona jest pod budynki
użyteczności publicznej, biura, hotele, uniwersytety, biblioteki. Postanowiono zachować kilka
z budynków fabrycznych jako symbol pamięci i rozwoju miasta.
Rysunek 6: kwartał projektu w szerszej perspektywie
urbanistyka
Budynek prezentuje ciekawą wariację
Barcelońskiej
złożone
z
zabudowy.
siatki
ulic
Miasto
i
ściśle
zabudowanych kwartałów rozrastając
się pochłania poindustrialne tereny,
których urbanistyka znacząco odbiega
od tego modelu. Osie wyznaczone
przez ciągi komunikacyjne zostały
jednak poprowadzone przez „nowe”
przestrzenie miasta kreśląc spójny
wizerunek z pozostałą częścią. Wiele
budynków
pofabrycznych
jak
te
wchodzące w skład projektu Badia’i
znalazła się w obcej im przestrzeni,
Rysunek 7: zagospodarowanie terenu kwartału
5
stały się zaprzeczeniem zabudowy kwartałowej z wewnętrznymi dziedzińcami. W kwartale
22 dzielnicy, gdzie znajduje się projekt, zabudowa pojawia się w miejsce wolnej wewnętrznej
przestrzeni, miejsce budynków zajmuje natomiast dostępny dla odwiedzających, pracujących
w okolicy publiczny plac i zieleń - przedpole budynku Muzeum Can Framis.
forma
Zachowując dwa prawie
paralelne budynki fabryki i
zastępując trzeci stojący
pomiędzy
kubaturą
nimi
nową
Badia
nadaje
przestrzeni
placu
nadrzędną.
W
sposób
plac
rolę
logiczny
staje
się
przedpolem dla głównego
wejścia
muzeum.
podkreśla
budynki
Jak
architekt
fabryk
nie
są
architektonicznie
cenne
zostały
jednak
zachowane ze względów
historycznych
jednymi
z
–
są
pierwszych
zbudowanych
w
tej
okolicy. Ciekawą rzeczą
jest
Rysunek 8: widok budynku muzeum Can Framis
fakt
usytuowania
budynków 1.5 m poniżej
obecnego poziomu ulic okalających działkę. To pozwoliło na kształtowanie terenu w taki
sposób, aby przestrzeń projektu stała się swoistą enklawą. Różnica poziomów i zieleń
otaczająca budynek ma odcinać go od ulic, hałasu, zewnętrznego świata zapracowanej
dzielnicy. Can Framis na stać się oazą „audiowizualnej dzielnicy biznesu”, otoczony przez
wysokie budynki, stal i szkło odróżnia się zielenią, ceglanymi murami, tworząc przestrzeń
odpoczynku, relaksu, dając możliwość uwolnienia się od problemów pracownikom
otaczających biurowców.
6
stare i nowe
Murowane ściany starych budynków zostały zachowane, otwory okienne wypełnione
betonem „in-situ”, a całość pomalowana na biało. Dach pokryty ocynkowaną blachą
kontrastuje kolorystycznie z resztą fasady. Brak szprosów w przeszkleniach lub próba ich
wizualnego wysubtelnienia. Detale zostały ukryte tworząc minimalistyczne wrażenie
bryłowości projektu, rynny spustowe schowane w płaszczyźnie ściany, izolacja termiczna jak
i również nowa, stalowa konstrukcja znajduje się wewnątrz budynku. Wentylacja została
ukryta w płaszczyźnie ścian zewnętrznych dając możliwość tworzenia pięter wyższymi. Do
obu budynków dostawione zostały betonowe kubatury klatek schodowych.
Rysunek 9: widok fragmentu placu wejściowego – brama na plac
Betonową fasadę ma również trzeci, nowoprojektowany budynek łączący dwa
pozostałe i mieszczący główne wejście do galerii. Przeszklenia bryłowej formy podążają za
skalą i częstotliwością okien sąsiednich skrzydeł. Uwagę przyciągać może nadwieszona
forma z przeszkleniem od wewnętrznej strony umiejscowiona od wschodu i orientowany na
północ wystający element okienny. Muzeum zaprasza odwiedzających przeszklonym
parterem przylegającym bezpośrednio do placu. Rytm podziałów wejściowych witryn
współgra z układem okien budynków, które tworzą dwie kolejne ściany placu. Z zewnątrz na
dziedziniec można dostać się przekraczając rzeźbiarską, minimalistyczną formę ciągu ścian
przykrytych stropem. Wariacja na temat bramy może być zamykana rozciąganą siatką
stalową.
7
Rysunek 10: widok placu wejściowego – wejście główne do muzeum
wnętrza
Rysunek 11: sale wystawowe
Czysta biel przestrzeni wystawienniczych tworzy neutralne tło dla prezentowanych w
muzeum dzieł sztuki. Surowy beton architektoniczny pojawia się jako akcent przy wejściu i
klatkach schodowych. Trzy linearne części muzeum podzielone są na zbliżone do kwadratu
pomieszczenia przylegające do korytarza znajdującego się od strony dziedzińca.
8
Rysunek 12: rzuty muzeum
Zwiedzający porusza się po muzeum jak po pętli, rozpoczyna od najwyższego
poziomu (zachodniego skrzydła) i używając klatki schodowej na zakończeniu budynku
przechodzi na niższe piętro, korytarz prowadzi przez trzy skrzydła budynku by zakończyć się
kolejnymi schodami we wschodniej części.
Rysunek 13, 14,15: widoki wnętrz
9
obawy
Budynek Muzeum Can Framis jest pierwszym eksponatem tego muzeum.
W urbanistyce tworzy inwersje tradycyjnego układu kwartału barcelońskiego. Można jednak
w takim rozwiązaniu zauważyć odwołanie do charakteru aglomeracji – miasto ograniczone
przez morze i wzgórza nie ma łatwych możliwości rozwoju przestrzennego; od wieków
planiści zastanawiają się jak najwydajniej spożytkować wolne przestrzenie koegzystując
z zastałym otoczeniem. Inwersja jest więc w tym przypadku wykorzystywaniem zaistniałych
okoliczności - dwa budynki pofabryczne jako „świadkowie historii”. Również decyzja
o pozostawieniu magazynów ukazuje „barcelońską” duszę projektu. Barcelońscy artyści
i architekci na czele z Antonio Gaudim zawsze czerpali z katalońskich tradycji. Taki, być
może nawet nieświadomy tok myślenia sprawia, że ten region Hiszpanii tworzy hermetyczną
enklawę języka, mentalności, sztuki i tradycji. Jordi Badia jako architekt urodzony
i wychowany w Barcelonie powiela pewien kanon „postępowego współistnienia”, tworzy
mieszankę tradycji i nowoczesności wpisującą się w charakter miasta.
Rysunek 16: model muzeum
10
skala
Rysunek 17: widok kwartału od strony placu
Skala
budynku
znacząco
odbiega
od
wielkości
obiektów
tej
dzielnicy
(wysokościowce), budynek jest niższy również od zabudowy okalającej. Są więc dwa
sposoby jego odbierania. Będąc wewnątrz kwartału, w jego zielonej części czy na dziedzińcu
widzimy architekturę w „ludzkiej” skali, kwartał odcięty jest od „rzeczywistości” zielenią, która
również dobrze wpływa na odbieranie przestrzeni. O świecie do którego trzeba będzie
jednak wrócić przypominają wysokościowce widoczne choćby z placu wejściowego. Mimo
tego „wnętrze” można odbierać jako przestrzeń relaksu, harmonii, spokoju.
Rysunek 18: widok z wnętrza na otaczającą zabudowę
11
O ile pas drzew odcina wnętrze to z zewnątrz w
przebłyskach doskonale widzimy budynek muzeum. Zieleń
daje
nam
więc
dość
złudne
wrażenie
enklawy.
Z
perspektywy osoby jedynie mijającej ten kwartał rzuca się w
oczy
dysproporcja
skali,
oderwanie
od
otoczenia.
Rozczłonkowany, niski budynek na stosunkowo dużej
przestrzeni w zestawieniu z masywną i zwartą zabudową
sąsiednich
kwartałów
wygląda
raczej
jak
element
tymczasowy, „doklejony”. Dodatkowo, kwartał muzeum
znajduje się w niecce, co potęguje dysproporcje w skali.
Wewnątrz kwartału zamykając jego północną ścianę stoi
budynek cztero piętrowy, w przylegających pierzejach
budynki mają średnio po sześć kondygnacji, w sąsiedztwie
stoją również wysokie biurowce. Zauważyć więc można trzy
poziomy zabudowy z czego budynek Badia’i tworzy
najniższą warstwę.
Rysunek 19: widok na otaczającą zabudowę
funkcja
Rysunek 20: widok nadwieszonej części
Funkcja budynku w założeniach nie skupia się na komercyjnym funkcjonowaniu muzeum.
Ma to być „oddech” biznesowej dzielnicy. Obiekt ma przyciągać artystów i pasjonatów
katalońskiej sztuki, ale również ma być przestrzenią relaksu dla ludzi pracujących
12
w sąsiednich biurowcach. Chwilą, w której pojawi się tam większa liczba osób będzie więc
pora lunchu. Zielona przestrzeń daje możliwość odprężenia i odbycia sjesty. O ile młodzi
ludzie nie będą mieli większych oporów przed zjedzeniem posiłku na trawie, to ubrani w
garnitury pracownicy banków będą obawiali się o czystość swojego eleganckiego ubioru po
kojącej chwili relaksu. Brak małej architektury – siedzisk – może uczynić to miejsce
przestrzenią spacerową, którą przychodzący będą opuszczali stosunkowo szybko. Taki obrót
sprawy wraz z przedziałem czasowym (sjesta) może sprawić, że kwartał, który miał
przyciągać ludzi pozostanie pusty.
Rysunek 21: widok elewacji z wykuszem
Opis architekta opowiada o przestrzeni roślin, drzewa jednak wymagają czasu by
osiągnąć rozmiary gwarantujące odczuwanie tej przestrzeni jako zielonej. Obecnie budynki
biurowe wystające ponad drzewa mogą działać niekorzystnie z psychologicznego punktu
widzenia na odwiedzających to miejsce pracowników, przypominając im o konieczności
powrotu do biura, stwarzając wrażenie bycia obserwowanym, przytłoczonym.
13
Ze
względu
na
brak
kawiarni czy sklepu z pamiątkami
można
wywnioskować,
budynek
galerii
nie
że
jest
adresowany do turystów w takim
samym stopniu co do lokalnych
artystów i pasjonatów sztuki. Taką
rolę może spełniać fenomenalnie
ze
względu
na
przestrzeń
i
obszerny
wystawienniczą
dziedziniec, na którym mogą się
odbywać rozmaite performance,
spotkania plenerowe, warsztaty.
Taki stan rzeczy tworzy jednak
hermetyczne
środowisko
odbiorców. Inwestor – barceloński
magnat farmaceutyczny, znany w
lokalnym
środowisku
akademickim,
miasta
zasłużony
architekt,
dla
ekspozycja
złożona wyłącznie z katalońskich
prac. Gdy się głębiej zastanowić
Rysunek 22: widok z wnętrza placu
ulec można wrażeniu, iż budynek
jest katalońskim bastionem, próbą obrony przed globalizacja, wpływami innych kultur i taka
jest chyba jego główna, ukryta funkcja.
Rysunek 23: przekrój terenu
14
kontrast
Projekt Badia’i jest oparty na kontrastach. W urbanistyce jest subtelnym odstąpieniem
od przyjętych w Barcelonie rozwiązań. Odbieranie obiektu jest totalnie odmienne zależnie od
miejsca obserwacji (wnętrze i zewnętrze kwartału). Budynki magazynowe wprowadzają
niezwykły spokój w odbieraniu bryły podczas gdy łącząca je nowa część zaskakuje nas
ekspresyjnym nadwieszeniem, niezwykle ciekawym wykuszem, ciekawie rozwiązanymi
przeszkleniami. Budynek podzielony jest również fakturowo – stara murowana część z
zaślepionymi oknami przypominać może delikatną koronkę podczas gdy betonowy łącznik
użeka swoją surowością i odciskiem szalunku. Zewnętrze bogate w mnogość elementów i
faktur różni się znacząco od bieli i czystości wnętrz. Kontrastują również stereotypy osób, do
których adresowane jest muzeum i przestrzeń – pasjonaci sztuki i artyści zestawieni z
biznesmenami i młodzi, pnący się w górę profesjonaliści (yuppi). W tym budynku spotykają
się również katalońskie tradycje, myślenie, sposób bycia i mieszają się one ze zdobyczami
techniki współczesnego świata, nowoczesnością.
Rysunek 24: fragment elewacji budynku – faktura i rytm
15
bibliografia
strony internetowe:
http://www.jordibadia.com/es/equipamientos/museo-can-framis-en-el-22
http://blog.construmatica.com/exposicion-vacio-permanentes-del-estudio-baas/#more-7033
http://www.plataformaarquitectura.cl/2009/11/06/museo-can-framis-en-el-22-jordi-badia/
http://archi-dia.blogspot.com/2010/07/museum-cam-framis.html
http://www.elconfidencial.com/tendencias/museo-can-framis-premio-arquitectura-barcelona20100209.html
http://t-mess.tumblr.com/post/240101409/jordi-badia-cam-framis-museum-barcelona-2009
http://jacobgines.blogspot.com/2010/04/cam-framis-museum-jordi-badia.html
http://plusmood.com/2009/11/can-framis-museum-baas-architects/
ilustracje:
http://www.jordibadia.com/es/equipamientos/museo-can-framis-en-el-22
piotr bzdel
16