Materiał pomocniczy do warsztatów

Prawo autorskie i licencje Creative Commons
Co łączy wielkich twórców umieszczających swoje dzieła w sieci z amatorami wrzucającymi do niej swoje
prace (np. zdjęcia, rysunki, muzykę, filmiki)?
Zarówno prace wielkich artystów jak i amatorów, chronione są prawem autorskim.
Prawo autorskie
Polskie prawo autorskie reguluje Ustawa z dnia 4 lutego 1994r. o prawie autorskim i prawach
pokrewnych (Dz. U. z 1994 r. Nr 24, poz. 83).
Prawo autorskie to ogół praw przysługujących autorowi utworu, upoważniających go do decydowania
o użytkowaniu dzieła i czerpaniu z niego korzyści finansowej.
Przedmiotem prawa autorskiego jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym
charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu
wyrażenia (utwór).
Utwór jest przedmiotem prawa autorskiego od chwili ustalenia, chociażby miał postać nie ukończoną.
Ochrona przysługuje twórcy niezależnie od spełnienia jakichkolwiek formalności.
Co to oznacza w praktyce?
Tworząc materiały, które będziesz publicznie udostępniał, musisz zadbać by mieć prawa do wykorzystywania
treści w nich zawartych. Jeśli np. nie jesteś autorem zdjęcia lub muzyki – nie możesz bez zgody autora
wykorzystywać ich w swojej pracy.
Samodzielne wykonanie zdjęć, grafik, tabel jest bardzo
Pamiętaj
czasochłonne, a często z braku umiejętności – niemożliwe. Są
jednak sytuacje kiedy możemy korzystać legalnie i za darmo z
Jeśli zdjęcie lub inny materiał nie
cudzych prac, nie tracąc czasu na tworzenie czegoś, co już ktoś
jest opisany, należy przyjąć, że
bardzo dobrze wykonał. Wielu twórców chce bowiem dzielić się
jest chroniony prawem autorskim
swoimi pracami, opisując przy nich na jakich zasadach je
i nie wolno wykorzystywać go
udostępnia.
bez zgody autora.
Bardzo dobrym sposobem porządkującym udostępnianie
materiałów w sieci są licencje Creative Commons (CC). To
rozwiązanie prawne pozwalające twórcy zachować prawa autorskie, ale jednocześnie określić zasady na
jakich chce się dzielić twórczością z innymi w zakresie jej kopiowania, rozpowszechniania i modyfikowania.
W ten sposób tradycyjny model „Wszystkie prawa zastrzeżone” zastępuje zasada „Pewne prawa
zastrzeżone”.
Wszystkie prace powstałe w ramach projektu „Sieć pomysłów” udostępniamy na licencji Creative Commons
- Uznanie autorstwa. Zachęcamy wszystkich publikujących w sieci do korzystania z różnych zestawień
wariantów licencji CC. Pozwoli to użytkownikom sieci na bezpieczne, zgodne z prawem korzystanie z waszej
wiedzy i umiejętności. Publikując na licencji CC wspieracie rozwój „wolnej kultury” tj. produkcję i wymianę
utworów, traktowanych jako dobro wspólne, za pośrednictwem Internetu i innych mediów.
Poniżej prezentujemy 4 warunki udostępniania utworu na licencji CC, których różne zestawianie tworzy
6 wariantów licencji CC.
Cztery podstawowe warunki licencji CC to:
BY
Uznanie autorstwa. Wolno kopiować, rozprowadzać, przedstawiać
i wykonywać objęty prawem autorskim utwór oraz opracowane na jego
podstawie utwory zależne pod warunkiem, że zostanie przywołane nazwisko
autora pierwowzoru.
SA
Na tych samych warunkach. Wolno rozprowadzać utwory zależne jedynie
na licencji identycznej do tej, na jakiej udostępniono utwór oryginalny.
NC
Użycie niekomercyjne. Wolno kopiować, rozprowadzać, przedstawiać
i wykonywać objęty prawem autorskim utwór oraz opracowane na jego
podstawie utwory zależne jedynie do celów niekomercyjnych.
ND
Bez utworów zależnych. Wolno kopiować, rozprowadzać, przedstawiać
i wykonywać utwór jedynie w jego oryginalnej postaci – tworzenie utworów
zależnych nie jest dozwolone.
6 zestawień (wariantów) licencji Creative Commons (CC)
Oznaczenie
Graficzne/Tekstowe
Warunki korzystania z utworów oznaczonych wybranym
zestawieniem warunków licencji CC
Uznanie autorstwa
możesz: kopiować, rozprowadzać, zmieniać, przedstawiać i wykonywać
pod warunkiem oznaczenia autorstwa
http://creativecommons.org/licenses/by/3.0/pl/
Uznanie autorstwa –
Na tych samych
warunkach
możesz: kopiować, rozprowadzać, zmieniać, przedstawiać i wykonywać
pod warunkami: oznaczenia autora oryginału oraz udzielenia na utwór
zależny takiej samej licencji;
przykład: Wikipedia i projekty siostrzane;
http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/pl/
Uznanie autorstwa Użycie niekomercyjne
Uznanie autorstwa –
Bez utworów zależnych
Uznanie autorstwa Użycie niekomercyjne Na tych samych
warunkach
Uznanie autorstwa Użycie niekomercyjne Bez utworów zależnych
możesz: kopiować, rozprowadzać, zmieniać, przedstawiać i wykonywać
pod warunkami: oznaczenia autora oryginału oraz wykorzystywania go
do celów niekomercyjnych (nie wolno na nim zarabiać); utwory zależne
mogą być objęte inną licencją;
http://creativecommons.org/licenses/by-nc/3.0/pl/
możesz: kopiować, rozprowadzać, przedstawiać i wykonywać
pod warunkami: oznaczenia autora oryginału oraz zachowania go
w oryginalnej postaci (bez utworów zależnych)
http://creativecommons.org/licenses/by-nd/3.0/pl/
możesz: kopiować, rozprowadzać, zmieniać, przedstawiać i wykonywać
pod warunkami: oznaczenia autora oryginału, nie zarabiania na nim
i udostępniania utworów zależnych na tej samej licencji;
http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/3.0/pl/
możesz: kopiować, rozprowadzać, zmieniać, przedstawiać i wykonywać
pod warunkami: oznaczenia autora oryginału, nie zarabiania na nim
i zachowania go w oryginalnej postaci;
http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/pl/
Przykładowe ćwiczenie
A. Narysuj dowolny rysunek.
B. Opisz słowami na jakich warunkach chciałbyś go umieścić w sieci tzn. Co odbiorcy wolno robić z twoją
pracą, a co nie?
C. Do opisanych w punkcie B warunków dobierz najbardziej odpowiadający im jeden z sześciu wariantów
licencji Creative Commons.