O WODZIE - Pro-Test
Transkrypt
O WODZIE - Pro-Test
forum Strona Hałata O WODZIE Woda to podstawowy warunek ludzkiej egzystencji. Najłatwiej przychodzi o tym się dowiedzieć, kiedy wody zabraknie. Z różnych przyczyn, czy to z powodu krótko- lub długotrwałej suszy, czy też w wyniku tak znaczącego pogorszenia się parametrów wody, że może ona zagrażać życiu i zdrowiu konsumentów jej samej lub też produktów wytworzonych z jej udziałem. Im mniej wody, tym mniejsze rozcieńczenie szkodliwych czynników biologicznych, chemicznych i fizycznych, w tym radioaktywnych. Jest zupełnie oczywiste, że im mniej wody, tym bardziej stężenie zanieczyszczeń pochodzenia przyrodniczego, komunalnego i przemysłowego osiąga poziomy przekraczające wydolność stacji uzdatniania wody. Każdy proces technologiczny ma przecież ściśle sprecyzowane warunki efektywności i jeżeli woda pobierana do uzdatnienia jest za brudna, nie można oczekiwać, że do wodociągów trafi woda spełniająca wymagania sanitarne. W celu ochrony zasobów wody, będących coraz cenniejszym skarbem każdego narodu, należy starannie zinwentaryzować i – tam gdzie to możliwe – wyeliminować wszystkie źródła zanieczyszczeń wód powierzchniowych i podziemnych. Jeśli tego się nie uczyni, pozostaje czekać na opłakane skutki własnych zaniedbań. Choroby wodnopochodne Z uwagi na złożoność zagadnienia, daleko wykraczającą poza możliwość indywidualnej obserwacji, dla wykazania związków przyczynowo-skutkowych między skażeniem wody a utratą zdrowia i życia należy sięgnąć do wnioskowania epidemiologicznego. W tym zakresie Wytyczne Światowej Organizacji Zdrowia dotyczące jakości wody do picia, pierwszy dodatek 42 świat konsumenta | lipiec-sierpień 2008 do wydania trzeciego, tom 1, Zalecenia, definiują referencyjny poziom ryzyka: „Opisy referencyjnego poziomu ryzyka” w odniesieniu do wody są zwykle wyrażane w terminach określonych następstw zdrowotnych – np. najwyższa częstość chorób biegunkowych lub zapadalności na raka lub maksymalna częstość zakażeń (ale niekoniecznie chorób) wywołanych określonym czynnikiem chorobotwórczym. Istnieje szereg związanych z wodą chorób o rozmaitej ciężkości, włącznie z ostrymi, opóźnionymi i przewlekłymi następstwami zarówno w postaci chorobowości jak i śmiertelności. Następstwa mogą być tak różnorodne, jak problemy ujawniane po porodzie, rak, cholera, czerwonka, zakaźne zapalenie wątroby, robaki jelitowe, fluoroza szkieletu, dur brzuszny i zespół Guillain-Barré. Decyzje co do pogodzenia się z ryzykiem są bardzo skomplikowane i wymagają uwzględnienia rozmaitych wymiarów ryzyka. W dodatku do wymiarów „obiektywnych”, jak prawdopodobieństwo, ciężkość i długość trwania skutku, pojawiają się ważne wymiary środowiskowe, społeczne, kulturowe, ekonomiczne i polityczne, które odgrywają ważną rolę w podejmowaniu decyzji. W tych procesach ważną rolę odgrywają negocjacje, a każda sytuacja może przynieść zupełnie wyjątkowe zakończenie. Niezależnie od złożoności decyzji co do ryzyka istnieje zapotrzebowanie na podstawowe definicje ryzyka dającego się znieść (ang. tolerable risk – ryzyko które jest akceptowane społecznie w określonym miejscu, czasie i sytuacji, np. ze względu na duże koszty redukcji ryzyka) w celu opracowania Wytycznych dotyczących jakości wody do picia i jako punkt wyjścia dla podejmowania decyzji w określonych sytuacjach. Referencyjny poziom ryzyka pozwala porównać ze sobą choroby związane z wodą i zapewnić jednolite podejście do postępowania z każdym zagrożeniem. Dla potrzeb obecnych Wytycznych referencyjny poziom ryzyka jest wykorzystany dla szerokiego zrównoważenia poziomów ochrony, na które można sobie pozwolić w przypadku toksycznych chemikaliów z jednej strony, a z drugiej – mikrobiologicznych czynników chorobotwórczych. W tym celu brane są pod uwagę tylko zdrowotne następstwa chorób wodnopochodnych. Referencyjny poziom ryzyka wynosi 10-6 lat skorygowanych niepełnosprawnością (DALY – Disability Adjusted Life Years – lata życia skorygowane niepełnosprawnością. Jest to wskaźnik lat życia przeżytych w niepełnosprawności i czasu straconego na skutek przedwczesnej śmierci) na osobę na rok, co jest odpowiednikiem w przybliżeniu nadmiernego ryzyka raka w skali całego życia 10-5 (tj. 1 dodatkowy przypadek raka na 100 tys. mieszkańców spożywających przez całe życie wodę pitną zawierającą substancje w stężeniu normowanym przez Wytyczne). Dla czynników chorobotwórczych wywołujących wodniste biegunki z niską śmiertelnością chorych (np. 1 na 100 tys.) referencyjny poziom ryzyka będzie odpowiednikiem 1/1000 corocznego ryzyka choroby dla pojedynczej osoby (około 1/10 w skali całego życia). www.swiatkonsumenta.pl Kto nie chce paść ofiarą negocjacji, w których nikt go nie pyta o zdanie, musi zaopatrzyć się w domowe urządzenie do czyszczania wody wodociągowej. Należy jednoznacznie stwierdzić, że informacja o jakości zdrowotnej wody jest konsumentom nadal nie udostępniana. Po siedmiu miesiącach kompromitującego braku regulacji produktu najbardziej masowego, a przy tym najbardziej niebezpiecznego, jakim jest woda z kranu, minister zdrowia w dniu 13. marca 2007 r. podpisał rozporządzenie w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi. Przepisy rozporządzenia dokonują wdrożenia przepisów dyrektywy 98/83/EC z dnia 3 listopada 1998 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi. Według tej dyrektywy konsumenci powinni być dokładnie i w odpowiedni sposób informowani o jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi, o wszelkich odstępstwach przyznanych przez Państwo Członkowskie i o wszelkich czynnościach zaradczych podjętych przez właściwe władze; ponadto powinno się rozważyć zarówno potrzeby Komisji w zakresie technicznym i statystycznym, jak prawa każdej jednostki do uzyskania odpowiednich informacji dotyczących jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi. W przypadku, gdy istnieje ryzyko, że woda objęta przepisami dyrektywy nie spełniałaby wartości parametrycznych, Państwa Członkowskie zapewniają, że zainteresowani konsumenci są należycie informowani i uzyskują poradę w odniesieniu do możliwych dodatkowych czynności zaradczych, jakie powinni podjąć. Niezależnie od tego czy wystąpi niepowodzenie w spełnieniu wartości parametrycznych, Państwa Członkowskie zapewniają, że zabroniona jest jakakolwiek dostawa wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi, która stanowi potencjalne zagrożenie dla zdrowia ludzkiego bądź jej wykorzystanie jest ograniczone albo podejmowane są takie inne czynności niezbędne dla ochrony zdrowia ludzkiego. W takich przypadkach konsumenci są niezwłocznie o tym informowani oraz udzielane są im niezbędne porady. Państwa Członkowskie zapewniają, że w przypadku gdy czynności zaradcze są podejmowane, konsumenci są powiadamiani o nich z wyjątkiem przypadków, gdy właściwe władze uznają niezgodność z wartościami parametrycznymi za nieistotną. Państwa Członkowskie podejmują środki niezbędne w celu zapewnienia konsumentom dostępu do właściwej i aktualnej informacji w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi. Rozporządzenie Ministra Zdrowia dnia 13 marca 2007r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi określa wymagania mikrobiologiczne, organoleptyczne, fizykochemiczne, oraz radiologiczne, które dotyczą wody pobieranej z urządzeń i instalacji wodociągowych, z indywidualnych ujęć wody zaopatrujących ponad 50 osób lub dostarczających więcej niż średnio 10 m3 wody na dobę, z indywidualnych ujęć wody, bez względu na ilość dostarczanej wody, jeżeli woda ta służy do działalności handlowej lub publicznej, z cystern lub zbiorników, ze zbiorników magazynujących wodę w środkach transportu lądowego, po- www.swiatkonsumenta.pl wietrznego lub wodnego oraz wprowadzanej do jednostkowych opakowań. Według zapisów paragrafu 20. konsumenci uzyskują informacje o jakości wody zgodnie z przepisami o dostępie do informacji publicznej. forum Informacje (nie) dla każdego Informacja o jakości wody powinna zawierać: 1) dane o przekroczeniach dopuszczalnych wartości parametrów jakości wody oraz związanych z nimi zagrożeniach zdrowotnych; 2) dane o pogorszeniu jakości wody pod względem organoleptycznym; 3) informacje o możliwości poprawy jakości wody przy użyciu środków dostępnych dla konsumentów; 4) informacje o planowanych przez przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne przedsięwzięciach naprawczych i harmonogramach ich realizacji; 5) zalecenia mające na celu minimalizację zagrożenia dla zdrowia ludzkiego. Ustawa z 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej głosi, iż każdemu przysługuje prawo dostępu do informacji publicznej, a od osoby wykonującej prawo do informacji publicznej nie wolno żądać wykazania interesu prawnego lub faktycznego. Dostęp do informacji publicznej jest (z pewnymi wyjątkami) bezpłatny. Odmowa udostępnienia informacji publicznej oraz umorzenie postępowania o udostępnienie informacji przez organ władzy publicznej następują w drodze decyzji. Do tych decyzji stosuje się przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego, z tym że odwołanie od decyzji rozpoznaje się w terminie 14 dni, a uzasadnienie decyzji o odmowie udostępnienia informacji zawiera także imiona, nazwiska i funkcje osób, które zajęły stanowisko w toku postępowania o udostępnienie informacji. dr Zbigniew Hałat lekarz specjalista epidemiolog, w latach 90. w trzech kolejnych rządach główny inspektor sanitarny i zastępca ministra zdrowia ds. sanitarno-epidemiologicznych, Prezes Stowarzyszenia Ochrony Zdrowia Konsumentów, www.halat.pl/stowarzyszenie.html świat konsumenta | lipiec-sierpień 2008 43