TO WARTO WIEDZIEĆ! Adhortacja (łac. adhortatio

TO WARTO WIEDZIEĆ!
Adhortacja (łac. adhortatio - upomnienie, napomnienie, zachęta) – dokument zwyczajnego nauczania
papieskiego o charakterze duszpasterskim, adresowany do określonej grupy osób (na przykład zakonników,
rodzin) albo do całego Kościoła. Najczęściej stanowi podsumowanie Synodu Biskupów i zestawienie
wniosków, jakie wypływają z synodu. Adhortacje wydawane są co kilka lat po zakończeniu synodu.
Encyklika (z greckiego "okólny") – orędzie, pismo napisane przez papieża, patriarchów prawosławnych lub
biskupów anglikańskich, skierowane do biskupów i do wiernych. Tematy poruszane w encyklikach odnoszą
się do spraw doktrynalnych i organizacyjnych o charakterze ogólnokościelnym. Za pierwszą encyklikę,
w nowożytnym rozumieniu, należy uznać Ubi primum Benedykta XIV z 3 grudnia 1740 roku.
Kardynał (łac. cardinalis – główny, zasadniczy, mocno z czymś związany) – potocznie nazywany
purpuratem z racji koloru noszonego mucetu, w Kościele katolickim najwyższa po papieżu godność
kościelna.
Paliusz metropolitalny jest białą, wełnianą taśmą zakładaną na ramiona i opuszczoną końcami z przodu
i tyłu noszącego, ozdobioną równoramiennymi krzyżami. Noszony jest wyłącznie jako element stroju
liturgicznego mający podkreślić funkcję i władzę metropolity w zgromadzeniu oraz jego łączność ze Stolicą
Apostolską.
Pastorał (łac. baculus pastoralis, dosł. "kij pasterski") to w Kościołach chrześcijańskich atrybut biskupów,
opatów i infułatów uprzywilejowanych (we wschodnim chrześcijaństwie: archimandrytów); długa, zdobiona
laska o ślimakowato zwiniętym zakończeniu, nazywanym krzywaśnią. Pierwotnie był to po prostu krótki,
zakrzywiony kij służący do podpierania się. W Kościele łacińskim krzywaśń zwija się w formie ślimaka do
środka; często też wewnątrz ślimaka znajdują się wyobrażenia świętych. Od pastorału biskupa wcześniejsza
była laska opata. Pierwszym opatem który jej używał, był święty Kolumban (+615). Odtąd szybko się
rozpowszechniała. Poza klasztorem używali jej biskupi, królowie i książęta jako znaku władzy. Do
liturgicznych insygniów biskupa pastorał zalicza się od XI wieku. Od XVI w. biskupi zwyczajowo noszą
pastorał krzywaśnią na zewnątrz. Opaci używają pastorału z krzywaśnią osłoniętą przezroczystym welonem,
gdyż nie mają władzy pro foro externo, to znaczy poza ściśle określoną wspólnotą (na ogół klasztoru bądź
zakonu). Pastorały opatów są znacznie skromniej zdobione, a noszą je oni krzywaśnią do wewnątrz. Pastorał
papieski, zwany też ferula, jest zakończony krzyżem. Biskup może używać pastorału tylko na terenie
diecezji, do której jest przypisany. Metropolita – a terenie metropolii. W pozostałych przypadkach muszą na
to uzyskać zgodę ordynariusza miejscowego. Kardynał może używać pastorału wszędzie, nie pytając nikogo
o zgodę .
Piuska to mała, okrągła czapeczka, noszona przez duchownych katolickich na szczycie głowy. Zasadniczo
fioletowa dla biskupów różowa dla arcybiskupów nuncjuszy (deseń mora), czerwona dla kardynałów, biała
dla papieża. Piuski noszą również niektóre zakony w kolorach określonych przez konstytucje zakonne;
dawniej nosili również duchowni diecezjalni. Prawo noszenia piuski mają również opaci zakonów.
Tiara – papieska korona, składająca się z trzech diademów (z tego powodu zwana też w łac. triregnum),
wysadzana kamieniami szlachetnymi i perłami, ozdobiona na szczycie małym krzyżem. W tej formie
używana od przełomu XIII/XIV wieku aż do 1965 roku, czyli do pontyfikatu Pawła VI, który przestał jej
używać. Jej przedstawienie widnieje w godle Watykanu. Benedykt XVI jako pierwszy papież nie umieścił
jej w swoim herbie papieskim (zastąpił ją mitrą).
Watykan, Państwo Miasto Watykańskie (wł. Città del Vaticano, Stato della Città del Vaticano, łac. Status
Civitatis Vaticanae) – państwo-miasto europejskie, enklawa w Rzymie. Najmniejsze państwo świata.