Strategia turystyczna streszczenie

Transkrypt

Strategia Promocji i Rozwoju
Turystyki Miasta Wisły
-streszczenie-
Wrocław, wrzesień 2006r.
© Copyright 2006 by Dolnośląska Organizacja Turystyczna, ul. Igielna 13, 50-116 Wrocław
1
Cytowanie niniejszego dokumentu przez uczniów
i studentów tylko i wyłącznie pod warunkiem
podania źródła. Wykorzystywanie dokumentu przez
inne podmioty jest moŜliwe po otrzymaniu zgody
Urzędu Miejskiego w Wiśle.
Strategia rozwoju produktów turystycznych miasta Wisły na lata 2007-2020
została opracowana przez zespół Biura Zarządu Dolnośląskiej Organizacji
Turystycznej w składzie:
•
•
•
•
•
•
Wojciech Fedyk
Arkadiusz Dołęga
Jakub Feiga
Agnieszka Maleczek
Marian Rosa
Marta Zawiła - Piłat
oraz ekspertów zewnętrznych:
•
•
•
Piotr Gryszel
Łukasz Haromszeki
Jarosław Kozłowski
Autorzy dokumentu, w tym miejscu pragną wyrazić serdeczne podziękowania
wszystkim osobom /w tym ankieterom/, instytucjom i organizacjom, których wiedza i
doświadczenie przyczyniły się do powstania Strategii i umoŜliwiły pozyskanie
informacji.
Szczególne
słowa
podziękowania
chcielibyśmy
skierować
do
osób,
które
bezinteresownie i z ogromnym zaangaŜowaniem włączyły się w tworzenie tego
dokumentu, i bez których powstanie niniejszego opracowania nie byłoby moŜliwe:
Gorąco dziękujemy:
Panu Janowi Poloczkowi - Burmistrzowi Miasta Wisła
Panu Janowi Cieślarowi - Zastępcy Burmistrza Miasta Wisła
Panu Pawłowi Brągielowi - Kierownikowi Wydziału Promocji Sportu i Turystyki
Urzędu Miasta Wisła
Pani Teresie Łączyńskiej - Prezesowi Towarzystwa Miłośników Wisły
2
Panu Andrzejowi Molinowi - Dyrektorowi Zespołu Szkół Gastronomiczno –
Hotelarskich w Wiśle
Pani Danucie Szczypce - Wicedyrektorowi Zespołu Szkół Gastronomiczno –
Hotelarskich w Wiśle
Pani Małgorzacie Kiereś – Dyrektorowi Muzeum Beskidzkiego w Wiśle
Pani Danucie Ucher - Przewodniczącej Rady Miasta Wisła
Panu Maciejowi Oczkowskiemu - Wiceprzewodniczącemu Rady Miasta Wisła
Panu Jerzemu Kufie - Przewodniczącemu Komisji Turystyki Rady Miasta Wisła
Panu Bronisławowi Bujokowi - Radnemu Miasta Wisła
Panu Witoldowi Szoździe – Nadleśniczemu Nadleśnictwa Wisła
Panu Januszowi Tyszkowskiemu - Prezesowi Zarządu KS Wisła Ustronianka
Panu
Waldemarowi
Szajthauerowi
–
Proboszczowi
Parafii
Ewangelicko
–
Augsburskiej
Panu
Bogdanowi
Kasperkowi
-
Dyrektorowi
Stowarzyszenia
Gmin
Śląska
Cieszyńskiego „Olza”
Pani Annie Szatanik - międzynarodowemu ekspertowi ds. turystyki
Panu Jarosławowi BroŜynie – Dyrektorowi Hotelu Gołębiewski
Panu Krzysztofowi Bujwidowi – Dyrektorowi Hotelu Stok
Panu Robertowi DłuŜniakowi – Dyrektorowi Ośrodka Sportowego „Start”
Pani
Nataszy
Bebek
–
Przewodniczącej
koła
w
Wiśle-
Stowarzyszenia
Agroturystycznego „Natura”.
oraz innym Ŝyczliwym osobom które przyczyniły się do powstania tego dokumentu
3
Spis Treści
1. Analiza potencjału turystycznego gminy .................................................. 6
1.1.
Atrakcyjność turystyczna regionu i miasta ........................................ 6
1.1.1. PołoŜenie gminy – ogólna charakterystyka na tle powiatu ...................... 6
1.1.2. Walory turystyczne gminy ....................................................................... 8
I.
Walory wypoczynkowe i uzdrowiskowe................................................... 8
II.
Walory krajoznawcze ............................................................................ 19
III.
Walory specjalistyczne.......................................................................... 29
1.1.3. Stan środowiska naturalnego................................................................ 34
1.2.
Infrastruktura Turystyczna................................................................. 35
1.2.1. Baza noclegowa.................................................................................... 35
1.2.2. Baza gastronomiczna............................................................................ 37
1.2.3. Baza uzupełniająca. .............................................................................. 37
1.2.4. Dostępność komunikacyjna .................................................................. 44
1.3.
Dominujące formy turystyki............................................................... 46
1.3.1. Wielkość i struktura ruchu turystycznego .............................................. 46
1.3.2. Sezonowość ruchu turystycznego......................................................... 47
1.3.3. Modele przyjazdu .................................................................................. 48
1.3.4. Postrzeganie miasta.............................................................................. 49
1.3.5. Struktura społeczno – ekonomiczna odwiedzających............................ 50
1.4.
Analiza wizerunku miasta................................................................... 52
1.4.1 Analiza wizerunku miasta...................................................................... 52
1.4.2. Analiza aktywności marketingowej miasta............................................. 55
1.5.
Analiza aktywności społeczności lokalnej oraz branŜy turystycznej
………………………………………………………………………………………....61
1.5.1. Rys historyczny ..................................................................................... 61
1.5.2. Demograficzna-ekonomiczna charakterystyka mieszkańców miasta.... 64
1.5.3. Metodologia badań ............................................................................... 66
1.5.4. Wyniki badań – Liderzy lokalni o społeczności miasta Wisła ................ 68
1.5.5. Wyniki badań ankietowych.................................................................... 74
1.5.6. Propozycje na przyszłość – wnioski z badań ........................................ 83
1.5.7. Analiza aktywności branŜy turystycznej................................................. 85
1.6.
Analiza SWOT...................................................................................... 88
4
2. Kierunki programu rozwoju turystycznego miasta ................................ 92
2.1. ZałoŜenia strategiczne realizacji programu.......................................... 92
2.1.1. Wizja i misja turystyczna miasta ............................................................ 93
2.1.2. Cele strategiczne rozwoju...................................................................... 94
2.2. Kierunki programu rozwoju ................................................................... 97
2.2.1. Cele operacyjne realizacji ..................................................................... 97
2.2.2. Program promocji miasta .................................................................... 120
3. ZałoŜenia do Studium Wykonalności..................................................... 123
3.1. Finansowanie i dostępność funduszy ................................................ 125
3.2. Monitorowanie i ocena ......................................................................... 126
3.3 Zakończenie ........................................................................................... 130
5
1. Analiza potencjału turystycznego gminy
1.1. Atrakcyjność turystyczna regionu i
miasta
1. 1. 1. PołoŜenie gminy – ogólna charakterystyka na tle powiatu
Miasto Wisła jest połoŜone w rozwidlającej się dolinie rzeki Wisły o długości 15
km. Miasto od zachodu graniczy z Republiką Czeską, od północy z gminą Ustroń,
gminą Brenna, gminą Szczyrk, od wschodu z gminami Lipową, Radziechowy –
Wieprz, Milówką, a od południa z gminą Istebna.
Wisła otoczona jest pasmami górskimi o wysokości bezwzględnej od 640 do
1221 m n.p.m. Centrum Wisły połoŜone jest natomiast na wysokości około 430 m
n.p.m. Od zachodu miasto otacza pasmo Czantorii Wielkiej (995 m n.p.m.) ciągnącej
się przez Soszów Wielki (886 m n.p.m.), StoŜek Wielki (928 m. n.p.m.) i okalające
dalej miasto od południa do przełęczy Kubalonka (760 m n.p.m). Od południowego
wschodu rozciąga się 37-kilometrowe pasmo Baraniej Góry (1220 m n.p.m.) od
Karolówki (971 m n.p.m) poprzez Baranią Górę, Magurkę Wiślańską (1140 m.
n.p.m.) do Malinowskiej Skały (1152 m n.p.m.). Odgałęzienie tego głównego pasma
Beskidu Śląskiego to pasmo Równicy, które okala miasto od wschodu od Przełęczy
Salmopolskiej (934 m n.p.m) do Trzech Kopców Wiślańskich (803 m n.p.m.).
Oprócz tych głównych pasm górskich o połoŜeniu południkowym naleŜy
zaznaczyć, Ŝe pozostałe pasma górskie są zdecydowanie mniejsze, z jednym
istotnym wyjątkiem - pasmem Kozińców (773 m. n.p.m), które rozdziela miasto na
dwie równoległe doliny o przebiegu równoleŜnikowym (grzbiety Kamiennego,
Cienkowego Gronia, Czupla, Przysłopu od wschodu oraz Krzywego, Skolnitego i
Kopydła od zachodu).
Powierzchnia miasta wynosi ponad 110 km² (11 026 ha) czyli obejmuje
większą powierzchnię niŜ np. Zabrze i Chorzów, Tychy czy Sosnowiec.
Jednocześnie obszar Wisły stanowi 15% powierzchni całego powiatu i stawia
miejscowość na jednym z czołowych miejsc w Polsce.
WaŜnym dla rozwoju turystyki wskaźnikiem jest liczba mieszkańców i gęstość
zaludnienia. W Wiśle w 2004 roku zamieszkiwało 11 450 osób. Średnia gęstość
zaludnienia wyniosła 104 osoby/km² i jest to najmniejsza gęstość wśród śląskich
6
gmin miejskich. Na Śląsku niewiele jest gmin miejsko – wiejskich, które mają ten
współczynnik niŜszy od wyniku uzyskanego w Wiśle. Tym samym stwarza to w Wiśle
moŜliwości uzyskania wysokiego wskaźnika pojemności i chłonności turystycznej.
Natomiast współczynnik średniego zalesienia sięga 75% i jest wyjątkowo
wysoki, świadcząc o szczególnych walorach przyrodniczych i małym stopniu
zanieczyszczenia środowiska Wisły, co stwarza bardzo dogodne warunki dla rozwoju
róŜnych form turystyki przyrodniczej.
Tabela 1. Ogólne dane o mieście na tle powiatu i miejscowości „Beskidzkiej Piątki” i Cieszyna w 2004
roku.
Kategoria
Pow.
Cieszyn
Wisła
Szczyrk
Ustroń
Brenna
Istebna
Cieszyn
12331
730
110
39
59
96
84
29
4700771
170400
11450
5810
15415
10164
11279
36109
381
233
104
149
261
106
134
1245
106,9
108,4
108,0
109,9
114,0
102,7
100,5
116,7
Ludność
w
wieku
przedprodukcyjnym
915612
37443
2482
2951
2489
3173
6785
Ludność
w
wieku
produkcyjnym
3058043
107556
7032
3626
9756
6207
6671
23580
Ludność
w
wieku
poprodukcyjjnym
727116
25401
1936
933
2708
1468
1435
5744
Woj.
Śląskie
Powierzchnia
(km2)
ogółem
Ludność ogółem
Gęstość
zaludnienia
(os./km2)
Kobiety
na
MęŜczyzn
100
1251
Źródło: Opracowanie własne na podstawie Rocznika Statystycznego Województwa Śląskiego 2005r.
Bardzo istotne znaczenie dla rozwoju turystyki w Wiśle ma jej połoŜenie na
granicy z Republiką Czeską oraz w niedalekim sąsiedztwie trójstyku granic Polski z
Czechami i Słowacją, co moŜe stać się dodatkowym czynnikiem stymulującym
rozwój
ruchu
turystycznego,
takŜe
nadgranicznego
oraz
powstawania
transgranicznych form i produktów turystycznych.
wnioski:
•
połoŜenie miasta w szeregu dolin i potoków jest wyjątkowe, nie tylko jeŜeli chodzi
o Beskidy, ale takŜe w odniesieniu do innych miejscowości górskich w kraju,
•
układ i kształt przestrzenny rozmieszczenia dolin i ich urzeźbienie ogranicza
moŜliwości rozwoju innych, niŜ turystyka, form działalności gospodarczej,
•
bardzo istotne dla rozwoju ruchu turystycznego jest połoŜenie przygraniczne
Wisły.
7
1.1.2 Walory turystyczne gminy
I. Walory wypoczynkowe i uzdrowiskowe:
Na podstawie audytu bibliografii d/t obszaru Wisły oraz wielokrotnych badań i
penetracji terenowych moŜna wskazać na podstawowe, istotne dla rozwoju funkcji
turystycznej Wisły, walory wypoczynkowe i uzdrowiskowe. I tak:
A. Rzeźba i ukształtowania terenu – góry
Beskid Śląski /w znaczącym fragmencie na terenie gminy Wisła/ został
wypiętrzony w orogenezie alpejskiej i zerodowany przez lodowiec w okresie
glacjalnym. Na przedproŜu beskidzkim w efekcie oddziaływania licznych uskoków
powstały doliny rzeczne, natomiast generalnie północne stoki gór mają większy kąt
nachylenia,
są
bardziej
poszarpane
w
porównaniu
do
ich
południowych
odpowiedników, gładszych i o łagodniejszym nachylen0u.
Wysokość względna przekracza 700 metrów m.in. w przypadku Pasma
Baraniogórskiego, którego zachodnie ramię jest dłuŜsze i łagodniejsze od
wschodniego. Wschodnie odnogi Pasma Baraniogórskiego nierzadko osiągają
wysokość względną 500 – 700 metrów. Właśnie w tym głównym paśmie znajdują się
wszystkie 3 najwyŜsze szczyty przekraczające wysokość 1200 m n.p.m oraz przeszło
20 górskich wierzchołków powyŜej 1000 n.p.m. Spore wysokości względne sprawiają
iŜ optycznie patrząc na pasmo Beskidu Śląskiego od południa i wschodu rysuje się to
pasmo jako łańcuch bardzo wysoki.
Doliny Beskidu Śląskiego są głębokie oraz, co bardzo charakterystyczne,
asymetrycznie połoŜone - w górnej części równoleŜnikowo, stopniowo przechodzą w
układ południkowy. Odwrotne zjawisko dotyczy ukształtowania biegu potoków.
Głównym składnikiem warstw górotworu, w przypadku otaczających Wisłę
pasm górskich na południe od linii Kyrkawica – Skolnity – Kozińce - Zielony Kopiec Glinne z enklawą Trzech Kopców Wiślańskich, są gruboziarniste piaskowce
istebniańskie. Charakteryzują się one dość duŜym stopniem zmineralizowania i
wodochłonności, co ma istotne znaczenie dla obszaru źródliskowego Wisły i dla
szaty roślinnej. W wielu miejscach zalegania warstw tego piaskowca moŜna
8
napotkać ciekawe formy skalne, które tworzą odrębną kategorie walorów
turystycznych.
Na północ od zarysowanej powyŜej linii przewaŜają piaskowce godulskie –
zwarte, występujące w ławicach, które są dobrym materiałem budowlanym
wydobywanym m.in. w kamieniołomie w Wiśle Obłaźcu.
Do końca XIX wieku na północnym obrzeŜu Beskidu Śląskiego wydobywano
syderyty, a ruda Ŝelaza transportowana była do hut Ŝelaza zlokalizowanych w
Ustroniu (później Trzyńcu) i Węgierskiej Górce. Od XIX wieku na większą skalę
zaczęto wydobywać margle na potrzeby powstałej wtedy cementowni w Goleszowie.
Opisane powyŜej nałoŜenie się warstw geologicznych jest bardzo dobrze
widoczne na przekroju geologicznym Kaskad Rodła, gdzie dolne progi znajdują się w
warstwach godulskich, a górne największe - w warstwach istebniańskich.
Na obszarze Wisły i gmin „Beskidzkiej Piątki” przewaŜają słabo wykształcone
gleby brunatne i bielicowe ograniczające intensywną gospodarkę rolniczą. Stanowi to
jedną z przyczyn poszukiwania przez miejscową ludność innych źródeł dochodów, w
tym rozwoju turystyki.
B. Główne punkty koncentracji wędrówek górskich.
Wśród respondentów badanych w okresie zimowym 2005-2006r. 1,5%
wskazało, iŜ istotną atrakcją, jaką chcieliby odwiedzić podczas pobytu na obszarze
Wisły, jest Barania Góra, zaś 3,5% badanych wskazało na masyw StoŜka i na obiekt
schronisko na StoŜku, co świadczy o popularności tych dwóch punktów na mapie
turystycznych wędrówek.
Barania Góra (1220 m. n.p.m),
Barania Góra jest drugim co do wysokości szczytem polskiej części Beskidu
Śląskiego, który oddziela Śląsk od Ziemi Małopolskiej. Główna partia masywu
ciągnie się od płytkiego obniŜenia na północ do Karolówki (931 m.n.p.m), a
dłuŜszego na Roztocznym przed Magurką Wiślańską. Szczytową partię stanowią
cztery odległe od siebie wierzchołki: Skałka (1125 m. n.p.m.), Barania Góra, Wierch
Wisełka WyŜni (1195 m. n.p.m.) i Niźni (1190 m. n.p.m).
NajwyŜszy szczyt całego masywu wydziela ramię pomiędzy potokiem Biała
Wisełka (Wykapy Wisły pod nazwą Wantule im J. Zejsnera), a Barańskim Potokiem.
Ramię to nosi nazwę Barańskiego Gronia. Wierch Wisełka przedłuŜa się na zachód
9
tworząc Wierch Równiański (1150 m. n.p.m), Przysłop Równiański (1121 m. n.p.m),
Przypór (1007 m. n.p.m) i Czarny (948 m. n.p.m). Natomiast od południa z doliny
potoku Wolnego wyodrębnia się Polana Przysłop, na której znajduje się schronisko
oraz załoŜone w sierpniu 1995 roku pod Baranią Górą – Muzeum Historii Turystyki
Górskiej. Na zachód od tej odnogi swoje źródło ma Czarna Wisełka (Wykapy im. W.
Pola i H. K. Łobarzewskiwego), a jej dolina oddziela od polany Przysłop główne
pasmo baraniogórskie.
PołoŜenie Baraniej Góry oraz geomorfologia masywu i charakter szaty
roślinnej stwarzają doskonałe warunki dla obszaru źródliskowego Wisły. Panuje tu
specyficzny mikroklimat bowiem górotwór jest naturalną barierą dla olbrzymich mas
powietrza z kierunków północnych i północno – zachodnich, które wznosząc się
zmieniają stan skupienia.
Na szczycie Baraniej Góry znajduje się betonowy obelisk oraz tablica
pamiątkowa, oddająca hołd pionierom turystyki i przewodnikom u źródeł Wisły. W
dniu 28 IX 1991r. na szczycie masywu otwarto wieŜę widokową o konstrukcji
kratowej dwukondygnacyjną, która stanowi znakomity punkt widokowy, podnosząc
walory widokowe Wisły.
Na południowo – zachodnim zboczu góry znajduje się powstałe w 1979 roku schronisko.
StoŜek (978 m. n.p.m.).
StoŜek o charakterystycznej sylwetce, jest bardzo popularnym celem
górskich
eskapad,
zagospodarowania
i
waŜnym
/wyciągiem
obszarem
krzesełkowym
narciarskim,
i
dwoma
z
elementami
talerzykowymi
usytuowanymi na wschodnim zboczu/.
Bardzo istotnym celem turystycznych wędrówek i migracji jest znajdujące się
poniŜej szczytu jedno z najpiękniejszych i najstarsze z beskidzkich schronisk,
oddane do uŜytku 9 lipca 1922 roku. Architektura tego budynku łączy elementy
miejscowe z podhalańskimi.
Soszów Wielki (886 m. n.p.m.).
Soszów Wielki stanowi niewielką kopułę w masywie Czantorii. Od szczytu
odgałęzia się grzbiet w kierunku północnym, które od głównego pasma oddziela
dolina Jawornika.
Na polanie pomiędzy Małym i Wielkim Soszowem znajduje się schronisko
otwarte w 1932 roku. Opodal budynku znajduje się górna stacja wyciągu kratowego
powstałego w 1986. Soszów to wybitny punkt widokowy.
10
Tabela 2.
Na terenie miasta Wisły znajduje się aŜ 35 znaczniejszych szczytów
górskich o róŜnej atrakcyjności turystycznej i róŜnym znaczeniu dla moŜliwości
rozwoju turystycznego.
wnioski:
•
rzeźba terenu miasta i okolic jest bardzo zróŜnicowana i moŜe być bardzo
interesująca dla eksploracji turystycznej, większość szczytów zapewnia
znakomite wraŜenia krajobrazowe jako punkty widokowe i docelowe miejsca
turystycznych wędrówek
•
ukształtowanie terenu i w miarę płaskie, długie partie grzbietowe sprawiają, iŜ
góry dostępne są dla przeciętnie wykwalifikowanego turysty /formy turystyki
rodzinnej, pieszych wędrówek grupowych/; urzeźbienie stwarza moŜliwości dla
narciarzy biegowych i rowerzystów górskich,
•
liczba i charakter dolin oddalonych od turystycznego centrum Wisły sprawia iŜ
podróŜujący mogą znaleźć dla siebie oczekiwane enklawy ciszy i spokoju,
•
naleŜy zwrócić uwagę na tzw. punkty koncentracji ruchu turystycznego o
znaczeniu ogólnokrajowym, przede wszystkim Baraniej Góry, StoŜka i
Czantorii.
C. Wody powierzchniowe
NajwaŜniejszą rzeką Beskidu Śląskiego jest Wisła, z dopływami Brennicą i
Iłownicą czy Białą, mającą źródło w masywie Klimczoka. Pierwszym najistotniejszym
dopływem Wisły jest jednak Soła, okrąŜająca Beskid Śląski, oraz Olza, mająca swe
źródliska w Gańczorce, która w okolicach Istebnej uchodzi do Odry. W Istebnej
bierze swój początek takŜe potok Czadeczka, którego wody poprzez Kisuczą, Wag i
Dunaj wpływają do Morza Czarnego. Obszar ten jest zatem działem wód.
Miasto Wisła dysponuje bardzo zróŜnicowaną i bogatą siecią wodną przy
czym oczywiście najistotniejszym jej elementem jest obszar źródliskowy Wisły.
Ze strony północnej i wschodniej szczytu Baraniej Góry wypływają potoki
Białej (o długości ok. 7,5 km) i Czarnej Wisełki (o długości ok. 9 km) łączące się w
wybudowanej w 1973 roku zaporze w Czarnem.
Zbiornik pełni trzy podstawowe funkcje: przeciwpowodziową, rekreacyjną oraz
jako zbiornik wody pitnej.
11
Tabela 3. Dane techniczne zapory i zalewu w Wiśle Czarnem.
Dane techniczne
Rok budowy
Typ zapory
Uszczelnienie
PodłoŜe
Wysokość zapory H [ m ]
Długość zapory L [ m ]
3
Objętość zapory V [tys.m ]
Pojemność zbiornika [mln. m3]
Powierzchnia zbiornika [tys.m2]
1973
ziemna
ekran betonowy lub Ŝelbetowy
grunt /skała
37
270
470
4,5
412
Źródło: Opracowanie własne na podstawie: http://www.rzgw.gliwice.pl/.
Potok wypływający z Jeziora Czernieńskiego nosi nazwę Wisełka, a po
połączeniu z pierwszym większym, prawym dopływem - potokiem Malinka, przyjmuje
nazwę Wisła.
Bogactwo wodnych cieków na terenie gminy jest znaczne, a oprócz trzech
głównych potoków wartymi wspomnienia są takŜe Głąbczański Potok, Roztoczny,
Wątrobny, Równiański, Bobrowski, Czarny (dopływy Białej Wisełki), Wolny (dopływ
Czarnej Wisełki), Fiedorówka (dopływ Malinki) Gołębiczek, Łabajów, Dziechcinka,
Gościejów, Partecznik, Pinkasówka, Jawornik, Gahura (dopływy Wisły).
Na terenie miasta Wisły znajduje się jeden z najpiękniejszych beskidzkich
wodospadów – Kaskady Rodła.
wnioski:
•
sieć hydrograficzna miasta jest bardzo rozbudowana i stwarza szerokie
moŜliwości do biernego wypoczynku. Wisłę pokrywa gęsta sieć cieków co
buduje specyficzną atmosferę miejscowości,
•
rzeka Wisła stwarza dobre warunki do wędkowania. Ruch osób na terenie
miasta wynikający z tego względu jest relatywnie dość duŜy. Wisła to takŜe
element zainteresowań turystycznych /szczególnie wycieczek rodzinnych,
szkolnych oraz przyrodniczych/,
zalew w Wiśle Czarnem stwarza moŜliwości do amatorskiego uprawiania sportów wodnych.
D. Szata roślinna
Podstawową cechą beskidzkiej roślinności jest piętrowość, bowiem w
Beskidzie Śląskim moŜemy wyróŜnić trzy pietra fizjograficzne: piętro pogórza
ograniczone poziomicą 550 m n.p.m., piętro regla dolnego od 550 m do 1100 m
n.p.m. oraz regla górnego powyŜej 1100 m n.p.m. Na stokach południowych lepiej
12
nasłonecznionych granice regli przebiegają wyŜej, piętro najniŜsze to przede
wszystkim lasy dębowo – grabowe oraz lasy sosnowe. Na terenie Nadleśnictwa
Wisła znajdują się obecnie znane w całej Europie i cenione zwłaszcza w
Skandynawii drzewostany nasienne. Prowadzony jest regionalny bank genów
świerka rasy istebniańskiej; załoŜone jest archiwum potomstw 45 drzewostanów
nasiennych ("świerki rodowodowe"). Pozyskuje się równieŜ surowiec rezonansowy
na instrumenty muzyczne.
WyróŜnikiem Wisły, w skali ogólnopolskiej jest wskaźnik lesistości. Lasy
zajmują, aŜ 8048,5 hektara i stanowią 73% powierzchni miasta.
Tabela 4. Zalesienie gmin „Beskidzkiej Piątki” i Cieszyna w 2004 roku.
Kategoria
Powierzchnia lasów
(ha)
Lesistość (%)
Pow.
Cieszyn
Wisła
Szczyrk
Ustroń
Brenna
Istebna
Cieszyn
397425
27844
8049
2692
2778
6322
4634
213
31,7
38,1
73,0
68,9
47,1
66,2
55,0
7,4
Woj.
Śląskie
Źródło: Opracowanie własne na podstawie: Rocznika Statystycznego Województwa Śląskiego 2005r.
Jak widać w tabeli 4, lesistość miasta jest najwyŜsza z wszystkich gmin
powiatu cieszyńskiego. Wiślańskie Lasy stanowią blisko 1/3 lasów całego powiatu.
Obecnie kompleksy leśne Wisły znajdują się w granicach Nadleśnictwa
Wisła, z siedzibą w okolicach Zapory w Czarnem. Nadleśnictwo Wisła obejmuje
lasy połoŜone na terenie miasta Wisła i gminy Istebna, i prowadzi gospodarkę
leśną na powierzchni 8810 ha oraz prowadzi nadzór nad 3834 ha lasów
niepaństwowych. Bardzo ciekawym elementem zagospodarowania, z punktu
widzenia ruchu turystycznego, utrzymywanym przez Nadleśnictwo Wisła jest
przyrodnicza ścieŜka dydaktyczna na Baranią Górę, malowniczą doliną Czarnej
Wisełki.
E. Flora
W bogactwie florystycznym Wisły dominują typowe gatunki dla obszarów
górskich i podgórskich, a niejednokrotnie takŜe dla regionów niŜowych.
Ze względu na rozwój osadnictwa oraz turystyki pierwotna bioróŜnorodność
obszaru została przekształcona, jednakŜe bogactwo roślinne Wisły i otaczającego
13
ją górskiego obszaru powyŜej terenu zurbanizowanego jest wciąŜ uwaŜne za
wyjątkowo naturalne i nieskaŜone.
W tej części Beskidu Śląskiego występują liczne osobliwości florystyczne i
zbiorowiska nieleśne, np. łąki górskie z mieczykiem dachówkowatym. Z roślin runa
występujących na tym terenie ochronie całkowitej podlegają: tojad mocny, tojad
sudecki, podrzeń Ŝebrowiec, wawrzynek wilczełyko, naparstnica purpurowa, omieg
górski, widłak wroniec, widłak jałowcowaty i goździsty, ciemięŜyca zielona, storczyk
Fuchsa, a częściowej: kopytnik pospolity, marzanka wonna, goryczka trojeściowa i
krzew kruszyna pospolita.
F. Fauna
Lasy Wiślańskie są i były istotnym terytorium gospodarki łowieckiej.
Polowano tutaj na zwierzynę grubą (niedźwiedź, jeleń, sarna), jak i na licznie
występujące tutaj ptactwo łowne (głuszec, jarząbek). Od 1852 roku zaczęto
racjonalną hodowlę głuszca, których liczba w 1900 roku wynosiła juŜ 207 sztuk.
Lasy Wiślańskie to według wskazanego powyŜej studium takŜe ostoja
ssaków, płazów i gadów o międzynarodowym znaczeniu.
Na obszarze Wisły i w jej najbliŜszej okolicy znajdują się ostoje ptaków o
znaczeniu krajowym (Ŝyje tam 1% populacji głuszca).
Lasy wiślańskie to rejon regularnego występowania i rozrodu dwóch duŜych
drapieŜników - wilka i rysia. Okresowo przebywają na tym obszarze takŜe
niedźwiedzie brunatne. Występują równieŜ liczne, cenne w skali kraju lub regionu,
gatunki drobnych i średnich ssaków, do których naleŜą: ryjówka górska, rzęsorek
rzeczek, wiewiórka, popielica, wydra.
W Beskidzie Śląskim stwierdzono obecność 9 gatunków nietoperzy. Cenne
zimowiska nietoperzy znajdują się w duŜych i średniej wielkości jaskiniach (jaskinia
w Trzech Kopcach, Jaskinia Malinowska, Jaskinia Salmopolska).
Płazy i gady, z których wszystkie podlegają prawnej ochronie, na terenach
gminy Wisła moŜna zaobserwować w lasach salamandrę plamistą, Ŝabę zieloną,
kumaka górskiego i nizinnego, ropuchę szarą, rzekotkę drzewną, endemiczną
Ŝyjącą
tylko
w Karpatach
traszkę
karpacką
oraz
traszkę
grzebieniastą.
Przedstawicielami gadów na analizowanym terenie są: Ŝmija zygzakowata,
zaskroniec, padalec, jaszczurka Ŝyworodna, jaszczurka zwinka, jaszczurka zielona.
14
G. Ochrona przyrody
Rezerwaty
Na terenie miasta Wisła znajdują się dwa rezerwaty.
Rezerwat "Barania Góra" im. K. Buzka
Rezerwat leśny Barania Góra o powierzchni 383,04 ha został utworzony w
1953 roku. Jest to istotny obszar dla ekosystemu całego kraju i jednocześnie jest
największy ze wszystkich rezerwatów Śląska (10,5% powierzchni) i najstarszy
rezerwat leśny w województwie. Obejmuje on szczytowy masyw Baraniej Góry od
Polany Przysłop i Przysiółka Fajkula po obszar źródliskowy.
Rezerwat Wisła
W 1953 roku utworzono rezerwat faunistyczny Wisła o powierzchni 17,81
ha, obejmującym swoim zasięgiem wszystkie potoki i dopływy Czarnej i Białej
Wisełki.
Tabela 5. Rezerwaty na obszarze Beskidu Śląskiego oraz Śląska Cieszyńskiego.
Nazwa
rezerwatu
Barania
Góra
Wisła
Typ
Rezerwatu
Rok
utworzenia
Powierzchnia
[ha]
Gmina
(Miejscowość)
leśny
1953
383,04
Wisła (Wisła)
faunistyczny
1959
17,61
Wisła (Wisła)
Przedmiot
ochrony
Górski las mieszany,
przechodzący w bór
wysokogórski, tereny
źródliskowe Wisły
Ochrona pstrąga
potokowego
w naturalnych
warunkach bytowania
Źródło: Opracowanie własne na podstawie: www.przyroda.katowice.pl (stan 31.12.2004r.).
H. Pomniki przyrody nieoŜywionej
Na terenie Beskidu Śląskiego znajduje się około 130 odkrytych jaskiń i
schronień podskalnych. Część z nich została wpisana jako zabytek do rejestru
konserwatora przyrody, a łatwo dostępne jaskinie są chętnie odwiedzane przez
turystów. W Wiśle znajduje się część bardzo istotnych i atrakcyjnych pomników
przyrody nieoŜywionej. Bardzo atrakcyjne krajobrazowo są m.in. Skały Grzybowe
15
na Równem (słupy zbudowane ze zlepieńca, będącego skałą osadową powstałą
na dnach mórz) czy Skały na Kobylej. NaleŜy zauwaŜyć Ŝe są to najcenniejsze
tego typu formy geomorfologiczne na obszarze całego Beskidu Śląskiego.
Tabela 6. Pomniki przyrody nieoŜywionej na obszarze Beskidu Śląskiego.
Lp.
Data
ustanowienia
Gmina
Przedmiot ochrony
1. Skały Grzybowe
w Paśmie StoŜka
2. Skały Grzybowe
na Równem
3. Dorkowa Skała
23.10.1958
Wisła
23.10.1958
Wisła
23.10.1958
Wisła
4. Skały Na Kobylej
23.10.1958
Wisła
5. Jaskinia
Malinowska
6. Jaskinia
Salmopolska
02.12.1980
Wisła
23.04.1993
Wisła
Naturalne
odsłonięcie
piaskowców
istebniańskich, formy erozyjne
Naturalne
odsłonięcie
piaskowców
Naturalne
odsłonięcie
piaskowców
Naturalne
odsłonięcie
piaskowców
Jaskinia osuwiskowa w piaskowcach
godulsk
Jaskinia osuwiskowa w piaskowcach
godulsk
Nazwa pomnika
Źródło: Opracowanie własne na podstawie: www.przyroda.katowice.pl (stan 31.12.2004r.).
I. Pomniki przyrody oŜywionej
Na terenie miasta nie ma znaczących pomników przyrody oŜywionej oprócz
pięciu pojedynczych obiektów – drzew. Bardzo ciekawym okazem jest trzystuletni
dąb w centrum miasta, przy ulicy Prusa, pod którym znajduje się obelisk
upamiętniający Juliana Ochorowicza.
Tabela 7. Pomniki przyrody oŜywionej na obszarze Beskidu Śląskiego /drzewa/.
Gmina
Brenna
Cieszyn
Istebna
Szczyrk
Ustroń
Wisła
Pojedyncze drzewa
Gmina
Wojew.
0
5
0
0
0
0
4
19
8
2
8
5
Grupy drzew
Gmina
0
0
0
0
0
0
Wojew.
2
12
3
0
0
0
Aleje/Szpalery
Gmina
0
0
0
0
0
0
Wojew.
1
1
0
0
0
0
Razem
7
37
11
2
8
5
Źródło: Opracowanie własne na podstawie: www.przyroda.katowice.pl.
Pomniki zgłoszone przez Gminę oraz przez Wojewódzkiego Konserwatora Przyrody (stan
31.12.2004r.).
Park Krajobrazowy Beskidu Śląskiego
16
Wszystkie wymienione powyŜej rezerwaty zlokalizowane na obszarze Beskidu
Śląskiego wraz z pomnikami przyrody tworzą wspólnie obszar ostoi siedliskowej
obejmujący masywy Czantorii i Baraniej Góry. Pokrywa się on w duŜym stopniu z
granicami Parku Krajobrazowego Beskidu Śląskiego. Park ten został utworzony dnia
16.06.1998 r. na powierzchni 38 620 ha (z otuliną - 60 905 ha) i zajmuje 3,1%
powierzchni województwa. Obejmuje swym zasięgiem wszystkie tereny leśne
znajdujące się w obszarze gminy Wisła.
J. Zieleń Miejska - Park Kopczyńskiego
Jedynym parkiem miejskim w Wiśle jest Park Kopczyńskiego, który dzięki
usytuowaniu w centrum miasta, obok głównego deptaku w pobliŜu rzeki, jest jedną z
atrakcji turystycznych i ulubionych miejsc spacerów mieszkańców i turystów. W parku
znajduje się amfiteatr mogący pomieścić 2500 widzów, dzięki czemu jest on takŜe
miejscem organizacji licznych imprez kulturalnych, m.in. Tygodnia Kultury Beskidzkiej
K. Sieć Natura 2000
Sieć ta ma na celu połączenie obszarów chroniących zagroŜone gatunki oraz
ich siedliska. Zgodnie z wymogami Unii Europejskiej w sprawie ochrony środowiska i
tworzenia obszarów chronionych w Europie, na terenie Beskidu Śląskiego powstał
szereg rezerwatów i miejsc o szczególnym znaczeniu przyrodniczym, które zostały
włączone w sieć ekologiczną Natura 2000.
W skład Natura 2000 na obszarze gminy wchodzą wymienione wyŜej
rezerwaty, pomniki przyrody nieoŜywionej, równieŜ wiele gatunków faunistycznych
podlega specjalnej ochronie w ramach programu Natura 2000: m.in. ryś, niedźwiedź
brunatny, bocian czarny, cietrzew, dzięcioł białogrzbiety i dzięcioł czarny.
wnioski:
•
bogactwo przyrodnicze Wisły i okolic wraz z obszarami chronionego krajobrazu
w połączeniu z walorami wypoczynkowymi i odpowiednio przystosowaną
infrastrukturą
powinno
stanowić
jeden
z
najwaŜniejszych
elementów
promocyjnych miasta na rynku turystycznym,
•
istnieje swoista potrzeba podkreślania wartości naturalnej tego obszaru i
przybliŜenia turystom jego potencjału przyrodniczego. Wisła to nie tylko „narty i
17
stoki”, lecz takŜe duŜa liczba osobliwych rezerwatów przyrody, siedlisk,
pomników przyrody i urokliwy park krajobrazowy,
•
bioróŜnorodność i obszary chronionego krajobrazu to podstawa do tworzenia
ścieŜek edukacyjnych, szlaków tematycznych, tras rowerowych i pieszych
L. Wody lecznicze
Sama miejscowość Wisła nie obfituje w wody lecznicze, jednakŜe atutem jest
bliskość Ustronia, w którym odkryto po wierceniach na głębokości 1000 metrów
solankę z jonami potasu, chloru wapnia, magnezu, sodu, bromu, Ŝelaza i boru.
StęŜenie leczniczych soli w wodzie mineralnej wynosi 13% i ma ona jednocześnie
charakter wody termalnej, której temperatura dochodzi do 30°C.
M. Klimat
Na terenie Śląska Cieszyńskiego moŜna według R. Gumińskiego wyróŜnić
dwie dzielnice klimatyczne: podkarpacką i karpacką, o zbliŜonych parametrach
klimatycznych. Dzielnicę karpacką stanowi cały Beskid Śląski, a pasmo Baraniej
Góry - Skrzycznego charakteryzuje się najsurowszymi warunkami klimatycznymi w
obrębie tej strefy.
Generalnie klimat Wisły jest podgórską odmianą klimatu umiarkowanie
chłodnego, mającego typowe cechy klimatu wysokogórskiego. Charakteryzuje się on
przede wszystkim wysokim stopniem wilgotności powietrza, obfitymi opadami
typowymi dla obszarów górskich, w rejonie Baraniej Góry wynoszącymi około
1300mm rocznie, a takŜe wyróŜnia się częstym występowaniem ciepłych i suchych
wiatrów fenowych tzw. halnych. Podobnie jak na całym obszarze kraju w klimacie tej
części Beskidu Śląskiego dominują wiatry z kierunków zachodnich, z tą jednak
róŜnicą, Ŝe są one zdecydowanie bardziej porywiste i suche. Natomiast średnia
roczna wilgotność względna powietrza jest nieco wyŜsza niŜ na terenie równinnym i
wynosi około 84%.
Mimo podgórskiej lokalizacji, Wisłę charakteryzuje takŜe nieco niŜszy stopień
zachmurzenia (poniŜej 70% dni rocznie) oraz stosunkowo duŜa zmienność pogody.
Warunki klimatyczne ściśle określają górskie piętra roślinności i determinują
występowanie róŜnych gatunków roślin na poszczególnych wysokościach.
18
wnioski:
•
klimat górski panujący w regionie wpływa znacznie na skrócenie sezonu
letniego, jednakŜe jego własności zdrowotne i stopień czystości powietrza
powinny być uznane za waŜne walory wypoczynkowe, a nawet lecznicze,
II. Walory krajoznawcze
A. Obiekty architektury
Aktualne dziedzictwo architektoniczne Wisły jest odbiciem historycznych
etapów jej rozwoju.
Ogólnie rzecz ujmując kształtowanie się zabudowy miasta Wisły moŜna
podzielić na trzy okresy. Okres od początku XX wieku do końca lat dwudziestych
XX wieku, kiedy powstały pierwsze wille letniskowe, moŜna uznać za pierwszy
etap.
Jako drugi etap przyjmuje się lata trzydzieste XX wieku, kiedy to dzięki
działaniom Wojewody Śląskiego Michała GraŜyńskiego w 1937r. powstały
zabudowania wokół rynku: Dom Zdrojowy, gmach urzędu miasta, poczty i liceum.
Trzeci okres to okres powojenny, a w szczególności lata siedemdziesiąte
XXw., kiedy powstały zbudowane na stokach Bukowej i Jarzębatej duŜe ośrodki na
potrzeby wczasów pracowniczych.
B. Architektura sakralna
Do najistotniejszych i najcenniejszych walorów architektonicznych, które mogą być
wykorzystywane m.in. przez turystykę krajoznawczą i pielgrzymkową w Wiśle uznać naleŜy:
Zespół Kościoła Ewangelicko – Augsburskiego w Wiśle:
Wpisany do Krajowego Rejestru Zabytków w 1960 roku. Na zespół sakralny składa się:
•
Kościół zbudowany w 1838 r. w stylu klasycystycznym. Nad przedsionkiem
wznosi się trójkondygnacyjna wieŜa z piramidalnym hełmem, która góruje
nad Placem Hoffa. Stara Szkoła wzniesiona w 1824 r.. Na ścianie widnieje
tablica poświęcona kompozytorowi Janowi Sztwiertni.
•
Plebania to zabytkowy budynek z tego samego okresu.
Kościół Katolicki w Wiśle Łabajowie
•
Kościół pw Znalezienia KrzyŜa Świętego z 1983 r. posiada wieŜę słupową z
1575 r., przeniesioną w 1982 r. z Połomii. Jest to świątynia kryta gontem,
19
zakończona
izbicą
i
zwieńczoną
hełmem
piramidalnym.
Wnętrze
jednonawowe jest dość słabo rozjaśnione.
Kościół katolicki pw Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Wiśle
•
Kościół parafialny został zbudowany w latach 1850-1855 w stylu
neogotyckim. W 1980 r. ukończono przebudowę prezbiterium, które
zniekształciło pierwotny kształt bryły. Kościół otoczony jest zabytkowym
cmentarzem, na którym znajduje się wiele starych nagrobków pierwszych
osadników najstarszej części osady, jak i wielu zasłuŜonych obywateli jak dr.
Stanisław Konopczyński czy malarz Czesław Kuryatto.
Kościółek pod wezwaniem Matki Boskiej Fatimskiej w Stecówce/Istebna
•
Drewniany kościółek
został
zbudowany
w
latach
1953-54
przez
miejscowych cieśli. Obraz w ołtarzu głównym jest pędzla Jana Wałacha, a
jego rama dłuta Ludwika Konarzewskiego. Do pięknego wystroju kościoła
przyczynili się równieŜ artyści ludowi. Leśna Świątynia Ewangelicka
•
Polana
na
stoku
Bukowej
jest
symbolicznym
miejscem
modlitw
ewangelików wiślańskich w okresie kontrreformacji (podobna znajduje się na
zboczach Równicy). Tylko raz w roku w ostatnią niedzielę sierpnia są tu
odprawiane naboŜeństwa. Tabela 8. Obiekty architektury sakralnej na
obszarze gmin Beskidzkiej Piątki i Cieszyna.
C. Architektura świecka
Do najcenniejszych walorów architektonicznych, które mogą być wykorzystywane m.in.
przez turystykę krajoznawczą i pielgrzymkową w Wiśle uznać naleŜy:
Zamek Prezydenta na Zadnim Groniu
•
Zamek Prezydenta RP w Wiśle zbudowany został w miejscu dawnego
Zameczku Myśliwskiego Habsburgów (z 1907 roku), który spłonął w 1927
roku. Budowla powstała w latach 1929 – 1930 jako dar ludu Śląskiego powracającego po ponad 600 lat do ziem ojczystych – dla Prezydenta
Rzeczypospolitej Ignacego Mościckiego i jego następców.
Na Rezydencję Prezydenta RP Zamek – Narodowy Zespół Zabytkowy w Wiśle
składają się równieŜ:
o Drewniana zabytkowa kaplica z 1909 roku, z pięknym obrazem w
ołtarzu głównym, przedstawiającym Jadwigę Śląską,
20
o Zamek Dolny wraz z Gajówką, który jest ogólnie dostępny i funkcjonuje
jako hotel i ośrodek konferencyjny,
o park leśny, oraz zabytkowe ogrodzenie wraz ze stróŜówką.
Zameczek Myśliwski Habsburgów
•
Zameczek
myśliwski
Habsburgów,
zbudowany
w
1897-98
r.
w
szwajcarskim stylu na Przysłopiu, był pięknie wkomponowany w otaczający
krajobraz. Od 1925 roku zameczek pełnił funkcję schroniska turystycznego..,
W latach 1984-87 został rozebrany i zrekonstruowany oraz przeniesiony z
pod Baraniej Góry. Obecnie po przeniesieniu od 1987 r na ul. Lipową. jest
siedzibą wiślańskiego Koła PTTK.
Karczma w Wiśle
Wybudowana w 1794 r. o dachu dwuspadowym krytym gontem, oraz bardzo grubych
kamienno-ceglanych murach, aŜ do końca 1945 roku pełniła swoją funkcję.
Hotel Piast w Wiśle
•
Pierwszy hotel w Wiśle został wybudowany około 1885 r., a zakupili go B. Hoffa
i H. Wiśniewska z przeznaczeniem na zakład przyrodoleczniczy. Nad rzeką
zbudowano zakład hydropatyczny który działał do 1915 roku, kiedy został
zalany przez wody powodziowe z rzeki. Na ścianie umieszczona jest
pamiątkowa tablica poświęcona Marii Konopnickiej, która równieŜ gościła w
Wiśle.
Zabudowa willowa w Wiśle
•
Najstarsze
pensjonaty
powstały
na
początku
XX
w.
DuŜa
część,
zbudowanych równieŜ w okresie międzywojennym, znajduje się na Stokach
Bukowej. Do najpiękniejszych naleŜą te połoŜone w Alei ks. bp Burschego:
o Pensjonat "Strumyczek" - zbudowany na fundamentach pierwszej willi
Bogumiła Hoffa "BoŜydar" z 1885 roku,
o Willa "Pod Jaworem" - wzniesiona ok. 1930 roku w której w latach
1946-48 mieszkał Zygmunt Wasilewski publicysta i krytyk literacki,
o Willa "Zacisze"- wybudowana w roku 1903 przez biskupa Kościoła
Ewangelicko - Augsburskiego Juliusza Burschego. Za domem, po
prawej stronie znajduje się obelisk poświęcony jego pamięci,
o Willa "Dąbrówka" - wybudowana ok. 1930 roku Na ul. Kuryatty,
o Willa "Światłocień", której właścicielem był portrecista, malarz Czesław
Kuryatto, „…twórca przeszło 2000 obrazów pomnaŜających zasoby
21
kultury narodowej”. Część obrazów (ponad sto) jest w posiadaniu
Wiślańskiego Muzeum Beskidzkiego. Grób artysty znajduje się na
cmentarzu katolickim w Wiśle,
o „KsięŜówka" - wybudowana na ulicy Górnośląskiej w roku 1934 jako
dom wczasowy dla księŜy.
wnioski:
•
choć Wisła to przede wszystkim stacja sportów zimowych, jej walory
architektoniczne traktowane mogą być jako ciekawe urozmaicenie krajobrazu i
jako interesujące aspekty kultury beskidzkich górali,
•
istotnym elementem jest szlak architektury drewnianej którego promocja
mogłaby stanowić swoisty produkt turystyczny,
D. Muzea i zbiory
Do najcenniejszych obiektów muzealnych naleŜą:
Muzeum Beskidzkie im. Andrzeja PodŜorskiego w Wiśle
•
Muzeum istnieje od 16 sierpnia 1964 roku. Zajmuje się prezentacją kultury i
tradycji Śląska Cieszyńskiego, w tym Beskidu Śląskiego. Muzeum dysponuje
duŜymi zbiorami artystycznymi. Zgromadzone eksponaty zebrane są w działy:
etnografii, sztuki, historii, ceramiki i fotografii. Z racji swego usytuowania
objęło działalnością region Beskidu Śląskiego, w obręb którego wchodzą:
Istebna, Jaworzynka, Koniaków, Wisła, Ustroń, Brenna.
Wykres 1. Frekwencja w Muzeum Beskidzkim w Wiśle w ciągu ostatnich 15 lat.
22
30000
24945
25000
22909
19388
20000
lata
18462
15000
18533
16215
15614
20870
18240
17063
18698
16786
15135
15576
15850
14053
10000
5000
0
1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005
ilość odiwiedzających
Liczba odwiedzających
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Muzeum Beskidzkiego w Wiśle.
Wykres 2. Sezonowość ruchu turystycznego w Muzeum Beskidzkim w Wiśle w 2005 roku.
2500
ilość odwiedzających
2000
1500
1000
500
ń
gr
ud
zie
lis
to
pa
d
ie
ń
pa
źd
zi
er
ni
k
wr
ze
s
rp
ie
ń
sie
lip
ie
c
aj
cz
er
wi
ec
m
ń
kw
ie
cie
ar
ze
c
m
lu
ty
st
yc
ze
ń
0
miesiąc
grupowi
indywidualni
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Muzeum Beskidzkiego w Wiśle.
23
W działalności muzeum naleŜy odnotować równieŜ bardzo duŜą ilość wystaw
czasowych poświęconych konkretnym tematom związanym z tradycją i kulturą
regionu.
Muzeum Turystyki PTTK w Wiśle
•
Otwarte zostało w 1994 roku dzięki staraniom osób z Sekcji Baraniogórskiej Przewodników.
Większość zbiorów jest związana z historią rozwoju turystyki na tym obszarze; kolekcję
uzupełniają obiekty etnograficzne. Muzeum mieści się w małym budynku z 1951 roku. Izba
Leśna na Przysłopiu
•
Mieszcząca się w najstarszym drewnianym budynku na terenie miasta Izba
jest miejscem gdzie zgromadzono trofea myśliwskie, okazy roślin i zwierząt z
tego terenu, a takŜe przedmioty związane z turystyką górską. Muzeum
Narciarstwa w Wiśle
•
Zgromadzona tutaj kolekcja liczy sobie około 100 eksponatów, wśród których
są historyczne przedmioty z końca XIX wieku i rakiety śnieŜne. Muzeum
Aptekarstwa w Wiśle
•
Prezentuje szereg eksponatów związanych z aptekarstwem i medycyną.
Muzeum jest zlokalizowane w starej 140 letniej chacie. Izba spadochroniarza
w Wiśle
•
W izbie zebrano pamiątki związane ze spadochroniarstwem. Na zbiory składają się odznaki,
mundury, dokumenty, wyposaŜenie, obiekty numizmatyczne, jak równieŜ zdjęcia z działań
II Wojny Światowej.
Tabela 9. Frekwencja w muzeach zlokalizowanych na obszarze gmin Beskidzkiej Piątki i Cieszyna.
Miejscowość
Frekwencja w 2004 roku
/liczba osób/
Cieszyn
48218
Wisła
14053
Ustroń
10798
Brenna
2656
Źródło: Opracowanie własne.
wnioski:
•
Muzeum Beskidzkie jest waŜnym elementem oferty turystycznej miasta,
zwłaszcza szkolnych grup zorganizowanych, którym oferowany jest udział w
lekcjach muzealnych.
24
•
warto jest oŜywić zebraną w muzeach tradycję i historię poprzez stworzenie
produktów turystycznych z dziedziny event tourism, czyli kombinację turystyki z
aktywnym udziałem w procesie wytwórczym.
E. Skanseny
Do najcenniejszych obiektów dziedzictwa tradycyjnej kultury ludowej uznać
naleŜy:
Enklawa starego budownictwa drewnianego w Wiśle
•
Obiekty starego drewnianego budownictwa znajdują się obok Muzeum –
składają się na nie: drewniana stara szkoła z 1891 r. popularnie zwana „u
Niedźwiedzia”. Galeria Twórców „Wiślanie” prezentuje prace z róŜnych
dziedzin twórczości od malarstwa na szkle przez rzeźbę po poezję.
Interesującym obiektem jest teŜ przeniesiona i zrekonstruowana chałupa
góralska tu z Jonidła z początku XX w. Przed wejściem do muzeum znajduje
się ekspozycja uli i sprzętów gospodarskich. Chata Kocyana w Wiśle
•
Ekspozycja mieści się w starej 75 letniej chałupie, gdzie w jednej z izb
urządzono wystawę rzeźb tego ludowego twórcy na tle zachowanego
autentycznego
wnętrza.
W
drugim
pomieszczeniu
zorganizowano
dodatkowo prezentacje twórczości ludowych twórców.
Szlak Architektury Drewnianej
•
Łączy najcenniejsze obiekty architektury drewnianej na Śląsku. Szereg
obiektów, opisanych wyŜej, zarówno architektury świeckiej jak i sakralnej,
połączona jest systemem tablic informacyjnych w trzech językach. Szlak jest
jednolitym
produktem
turystycznym,
wspartym
szerokimi
działaniami
promocyjnymi – dobrze funkcjonującą strona internetową oraz publikacjami. W
ramach szlaku wyodrębniono tzw. pętlę Beskidzką połączoną z Pętlą
Pszczyńską oraz Trasą Główną.
wnioski:
•
tradycja ludowa to swoisty produkt turystyczny regionu. Dlatego teŜ zabytkowe
chaty, niejednokrotnie ze zbiorami sztuki regionalnych twórców, muzea
prezentujące eksponaty dawnego rzemiosła oraz prezentacja folkloru to waŜny
element promocyjny Beskidzkiej Piątki,
25
•
podkreślenie ludowego i folklorystycznego charakteru Wisły oraz regionu Beskidu
Śląskiego moŜe być kolejnym „magnesem” zachęcającym do przyjazdów
turystycznych.
F. Zabytkowe cmentarze i miejsca martyrologii
Do najcenniejszych dziedzictwa historii /walorów męczeństwa i martyrologii/,
które mogą być wykorzystywane m.in. przez turystykę krajoznawczą w Wiśle uznać
naleŜy:
Cmentarz ewangelicki "Na Groniczku"
•
ZałoŜony został w roku 1819, zaś kaplicę cmentarną zbudowano w 1948
roku. Znajdują się tu groby ludzi zasłuŜonych dla Wisły, między innymi
Andrzeja PodŜorskiego, twórcy Muzeum Beskidzkiego, Jana Sztwiertni
(1911-1940),
wybitnie
uzdolnionego
kompozytora,
ks.
Michała
Kupferschmidta (1783-1867), inicjatora budowy obecnego ewangelickiego
kościoła parafialnego w centrum, ks. prof. Andrzeja Wantuły (1905-1976)
biskupa Kościoła ewangelicko – augsburskiego, słynnego wójta Pawła
Raszki, który swój urząd sprawował przez 47 lat, Rzeźbiarza Artura Cieniały,
prof. Stanisława Hadyny twórcy Zespołu Pieśni i Tańca "Śląsk” oraz
odkrywcy Wisły jako letniska Bogumiła Hoffa.
wnioski:
•
obszar Wisły oraz pozostałych gmin Beskidzkiej Piątki to rejon waŜny
historycznie, czego dowodem są dość liczne cmentarze, pomniki, tablice i
miejsca pamięci.
G. Zabytki techniki i obiekty poprzemysłowe
W samym mieście ciekawym obiektem jest wiadukt kolejowy o wysokości 25
metrów i długości 120 metrów w Wiśle Łabajowie, który został wybudowany podczas
powstawania odcinka drogi Ustroń – Wisła Głębce w latach 1931 – 1933 roku według
projektu Ksawerego Goryanowicza. Półkolisty mniejszy wiadukt kolejowy łączy
równieŜ brzegi doliny Dziechcinki.
26
wnioski:
•
dwa zabytki techniki, oprócz cieszyńskiego Browaru Brackiego, to interesujące
miejsca, które, odpowiednio przystosowane, doskonale ilustrować mogą
tradycje rzemieślnicze i przemysłowe regionu.
H. Miejsca imprez, wydarzenia kulturalne /kalendarz wydarzeń/
Tydzień Kultury Beskidzkiej
NajwaŜniejszą imprezą całego Śląska Cieszyńskiego i „ludzi gór” w całym
kraju jest z pewnością Tydzień Kultury Beskidzkiej, najstarsza i największa impreza
folklorystyczna w Europie.
Pierwszy „Tydzień gór” odbył się w parku w Wiśle w 1937 roku, i z tej okazji
postawiono tam brązowy pomnik „Ślązaczki u źródeł Wisły” - zniszczony przez
hitlerowców stanął ponownie na cokole w 1975 roku. Święto reaktywowano w 1964
roku w nowym amfiteatrze, który moŜe pomieścić 2500 widzów. Odbywa się ono
równieŜ na świeŜym powietrzu w okolicznym parku. Odbywa się on corocznie na
przełomie lipca i sierpnia w miejscowościach Beskidu Śląskiego i jest doskonałą
okazją do zapoznania się z folklorem regionu. W trakcie trwania imprezy szczególnie
popularne są występy tradycyjnych zespołów ludowych z Polski oraz z zagranicy:
Jest to impreza posiadająca status Polskiego Produktu Turystycznego nadanego
przez POT.
Beskidzki Piknik Country
Beskidzki Piknik Country to tradycyjna wiślańska impreza kulturalnorozrywkowa, która ma miejsce kaŜdego roku pod koniec sierpnia. Podczas pikniku
moŜna uczestniczyć w wielu koncertach muzyki country; występują na nim zespoły z
całego kraju, a takŜe z zagranicy.
Tabela 10. Cykliczne imprezy kulturalne w Wiśle.
Czas
Nazwa Imprezy
trwania
30.04– 3.05
Czerwiec
Majówka w Wiśle
Festiwal Integracyjny
Krótka charakterystyka
miejsce/organizator
Wisła/WCK Doroczny szereg imprez w poprzedniej edycji - 6
Amfiteatr/WCK Szereg imprez w poprzedniej edycji – 2
27
Czerwiec
Czerwiec
Lipiec/
Sierpień
Lipiec
Lipiec
Sierpień
/pierwszy
tydzień/
Sierpień
Sierpień
Sierpień
Październik
„Działajmy Razem”
Rodzinno Wajeśnica
Świętojónka
Przewodnik Czeka
imprezy występy dziecięce termin ruchomy
Amfiteatr/WCK występy grup śpiewaczych
Amfiteatr/WCK występy grup śpiewaczych
Beskid Śląski/PTTK wycieczki z przewodnikiem
Jest w orkiestrach
Centrum/WCK przegląd kapel dętych
dętych jakaś siła
Weekend z Wiślaczkiem Amfiteatr/WCK Trzydniowy cykl Imprez wybory Wiślanki i
dzieciaka wakacji
Tydzień Kultury
Amfiteatr/WCK Siedmiodniowy maraton folklorystyczny
Beskidzkiej
Lato z Filharmonią
Amfiteatr/Rynek/WCK cykl imprez – 4
DoŜynki/ doroczne ŚwiętoAmfiteatr/Rynek/WCK cykl imprez – 2 dni
Miodu/Dni Wisły
Piknik Country
Amfiteatr/Rynek/WCK cykl imprez – 2 dni
Międzynarodowy KonkursWCK
Pieśni
Ludowej
im.
St.Hadyny
I. Imprezy sportowe
Tabela 11. Cykliczne imprezy sportowe w Wiśle.
Miesiąc
trwania
Nazwa imprezy
Luty
Zawody o Puchar Prezesa Ustronianki
Luty
Zawody Furmanów
Luty
Marzec
Marzec
Maj
Maj
Maj/Czerwiec
Lipiec
Wrzesień
Międzynarodowy Rajd Narciarsko Pieszy
Memoriał Marka Gawłowskiego
Puchar Skoków Prezesa Lotos
Rodzinny Rajd Rowerowy
Symultana Szachowa
Międzynarodowy Turniej 3 skoczni na
igielicie
Piłkarski Turniej Dolin o Puchar
Rajd Kukuczki
Krótka charakterystyka
miejsce/organizator
Skocznie Centrum/ KS Ustronianka
Park Kopczyńskiego/ Nadleśnictwo
Wisła/WCK
Beskid Śląski/PTTK Wisła
StoŜek/GB GOPR
Łabajów/Lotos
Wisła/WCK
Rynek/WCK
Skocznie Centrum /KS Ustronianka
OS Start/ OS Start
Beskid Śląski/PTTK Wisła
Z imprez sportowych w sezonie zimowym odbywają się w Ośrodku StoŜek
Zawody Narciarskie o Puchar StoŜka, zawody skibobowe „o Puchar StoŜka”, zawody
snowboardowe czy letnie zawody w kolarstwie downhillowym, a takŜe Zawody Psich
Zaprzęgów
na
Kubalonce.
Zewnętrzne
zawody
w
skokach
narciarskich
współorganizuje równieŜ KS Ustronianka.
Skierowane do mieszkańców zawody, które mają pobudzić sportowego ducha
rywalizacji, to przede wszystkim Piłkarski Turniej Dolin o puchar Burmistrza Wisły.
28
Zewnętrzne zawody i spartakiady dla młodzieŜy niepełnosprawnej są
organizowane w obiektach OS Start.
W sezonie letnim brakuje jednak imprez, w których mogłyby rywalizować
wypoczywające w Wiśle rodziny. Mogłoby to stanowić dodatkową atrakcję
turystyczną.
Tabela 12. Ilość imprez według statystyk sportowo – kulturalno – rozrywkowych w 2003 roku.
Kategoria
Instytucje
kultury
(domy
i
ośrodki
kultury)
Imprezy kulturalnosportoworozrywkowe (w roku
2003)
Pow.
Cieszyn
Wisła
Szczyrk
Ustroń
Brenna
Istebna
Cieszyn
276
8
1
1
1
0
1
1
17616
872
20
89
109
0
30
308
Woj.
Śląskie
Źródło: Opracowanie własne. Dane GUS.
wnioski:
•
wszelka oferta kulturalno-rozrywkowa jest ciekawym urozmaiceniem pobytów
turystycznych. Co więcej, moŜe ona zazębiać się ściśle z propozycjami muzeów,
kładąc tym samym nacisk na ludowość i tradycję regionu stwarzanie turystom
moŜliwości uczestniczenia w ciekawych imprezach kulturalnych (szczególnie
folklorystycznych) i sportowych wpłynąć moŜe pozytywnie na postrzeganie i
wizerunek miejscowości w opinii odwiedzających
•
kalendarz imprez sportowych w miejscowościach Beskidzkiej Piątki jest dość
obszerny. Szczególnie uwzględniać powinno się takŜe organizację zabaw
zimowych i letnich w okresach ferii i wakacji szkolnych dla przyjeŜdŜających w
tym czasie turystów.
III. Walory specjalistyczne
A. Wyciągi narciarskie – trasy zjazdowe
Ogólnie miasto dysponuje aktualnie 35 wyciągami o łącznej długości 13km.
We wszystkich ośrodkach narciarskich funkcjonuje łącznie 36 tras o róŜnym
29
poziomie trudności, ze zdecydowaną przewagą tych przygotowanych dla amatorów,
przy czym są trzy trasy dla zaawansowanych profesjonalistów.
Tabela 13. Potencjał turystyki narciarskiej w Wiśle – wyciągi narciarskie.
Nazwa
Liczba
wyciągów
Typ
wyciągu
Trasa
Długość
(łącznie)
Przepustowość
os/h (łącznie)
Cena w 2005 r.
1 przejazd (zł)
Barania Góra
Bochnia
Cieńków
Czupel
Kiczera
Kuba
Na
kamiennym
Na Polanie
Extreme
Na Zielone
1
1
2
1
1
1
Talerzykowy
Talerzykowy
Orczykowe
Orczykowy
Orczykowy
Talerzykowy
ł
ł
ł, śr, t
Ł, śr
ł
328
310
1400
350
760
500
485
400
2000
1000
650
500
1
1
3,5
2
-
1
Talerzykowy
ł
b.d.
b.d.
b.d.
1
Talerzykowy
Ł, śr
370
400
b.d.
1
Ł
b.d.
b.d.
b.d.
Nowa Osada
2
Ł, śr
1135
1150
2,5
Partecznik
2
Ł, śr
610
810
1,00
2,00
Pasieki
2
Orczykowy
Talerzykowy/
Orczykowy
Talerzykowy/
Orczykowy
Snowtubing/
Orczykowy
Ł, t
700
680
2,00
Polana
Zieleńska
1
Ł, śr
380
400
1,20
Rowienki
3
690
1260
2,00
Rudgor
Sarajewo
Siglany
Sigła
Skalniczanka
Skrzat
1
1
1
1
1
1
ł
ł
ł
Ł
ł
Ł
242
220
250
b.d.
b.d.
150
600
550
480
b.d.
b.d.
b.d.
1,00
0,9
Soszów
3
Ł, ś, t
2400
2460
b.d.
StoŜek
3
Ł, ś, t
1450
2057
Stryczków
U Górala
Wisełka
Razem
1
1
1
35
ł
ł
ł
36
350
240
100
12935
600
300
16782
Talerzykowy
Orczykowy/
Talerzykowe
Talerzykowy
Talerzykowy
Talerzykowy
Orczykowy
Krzesełkowy
Orczykowy
Orczykowy/
Talerzykowe
Linowy/
Talerzykowe
Orczykowy
Talerzykowy
Wyrwirączka
b.d.
b.d.
b.d.
4,00
2,00
1,00
1,00
1,00
Źródło: Opracowanie własne na podstawie: www.wisla.pl.
Tabela 14. Potencjał turystyki narciarskiej w Wiśle – zagospodarowanie i przystosowanie do ruchu
narciarskiego.
Nazwa
Barania
Parking
NaśnieŜanie
Oświetlenie
WypoŜyczalnia
stoku
sprzętu
Gastronomia
Instruktorzy
-
-
+
+
+
-
+
-
+
-
-
+
Góra
Bochnia
30
Cieńków
+
+
+
+
+
+
Kiczera
+
+
+
+
+
+
Kuba
+
-
+
+
+
+
+
-
+
+
+
+
Na Zielone
+
-
-
-
+
-
Nowa
+
+
+
+
+
+
Partecznik
+
+
+
+
+
+
Pasieki
+
-
+
+
+
+
Pola
+
-
+
+
+
+
Rówienki
+
+
+
+
+
+
Rudgor
+
+
+
-
-
+
Sarajewo
+
+
+
+
+
+
Siglany
+
+
+
+
+
+
Sigła
+
+
+
+
+
+
Skalniczank
+
-
+
-
-
-
Skrzat
-
-
+
-
-
-
Soszów
+
+
+
+
+
+
StoŜek
+
+
+
+
+
+
Stryczków
+
-
+
+
+
+
U Górala
+
-
+
-
+
-
Wisełka
+
-
+
+
+
+
Na
polanie
Extreme
Osada
Zieleńska
a
Źródło: Opracowanie własne na podstawie stron internetowych.
Wśród ośrodków naleŜy wyróŜnić trzy największe ośrodki narciarskie w
mieście o największym potencjale:
Soszów – to jedna z waŜniejszych stacji narciarskich w Wiśle. Soszów połoŜony jest
na wysokości 610 m n.p.m. i posiada dobrze rozwiniętą bazę turystyczną w postaci
gastronomii, noclegów, parkingu oraz szkółki narciarskiej. Zimą w Soszowie
organizowane są zawody narciarskie, natomiast w sezonie letnim odbywają się
liczne imprezy sportowe, m.in. zawody w siatkówce plaŜowej.
Cieńków – Ośrodek narciarski Cieńków to kompleks sportowy obejmujący 2 wyciągi
orczykowe, kaŜdy o przepustowości 700 osób/h i długości 1 km, oraz wyciąg
zaczepowy dla osób rozpoczynających naukę jazdy na nartach. StoŜek – to chyba
najwaŜniejszy kompleks narciarski w Wiśle. Usytuowany jest na zboczu Wielkiego
31
StoŜka (998 m n.p.m.). Trasy zjazdowe są o róŜnym stopniu trudności; na narciarzy
czeka 2-sosbowy wyciąg krzesełkowy o długości 800 m, pojedynczy wyciąg
talerzykowy, a takŜe snowpark ze skoczniami i railami, jak równieŜ tor do slalomu.
Dodatkową atrakcją sportową o olbrzymiej popularności są skoki narciarskie.
Szczególnie Wisła moŜe się poszczycić mianem ośrodka skoków narciarskich jako
miejsce związane z Adamem Małyszem.
Liczne skocznie narciarskie to doskonałe miejsce do obserwacji treningów
oraz do zapoznania się z tym sportem.
Tabela 15. Skocznie narciarskie w Wiśle.
Lokalizacja
Wisła Centrum
Wisła Łabajów
Ilość skoczni
Punkt konstrukcyjny
2
3
K35, K65
K17, K23, K40
Źródło: Opracowanie własne na podstawie: www.wisła.pl
Bardzo istotną inwestycją da miasta jest rozbudowa skoczni narciarskiej w
Wiśle Malince. Powstanje w ten sposób obiekt, który spełnia wszystkie europejskie
normy odnośnie organizacji duŜych zawodów w skokach narciarskich i do tego celu
miasto powinno zmierzać.
wnioski:
•
potencjał w dziedzinie turystyki narciarskiej Wisły jest największy z wszystkich
gmin Beskidzkiej Piątki,
•
analiza badań zewnętrznych oferty narciarskiej wskazuje, Ŝe Wisła traci swoją
pozycję na rzecz nowo powstających ośrodków w Polsce,
•
istotnym zagroŜeniem jest równieŜ wzrost i inwestycje w słowackich ośrodkach
narciarskich leŜących w duŜej bliskości do głównych regionów emisji ruchu
turystycznego naturalnych dla Wisły (GOP),
•
niezbędna jest konsolidacja działań i zapewnienie moŜliwości dalszych inwestycji
w infrastrukturę narciarską.
B. Trasy narciarstwa biegowego
32
Przeprowadzenie analizy potencjału turystycznego Miasta Wisły wskazuje, iŜ
obecnie nie funkcjonuje na terenie miasta Ŝadna trasa narciarstwa biegowego.
Sekcja biegów narciarskich KS Ustronianka korzysta z tras zlokalizowanych na
Kubalonce.
wniosek:
•
turystyka narciarska - biegowa, po stworzeniu stosownej sieci tras biegowych
moŜe
być
istotnym
produktem
wspierającym
główne
linie
produktów
turystycznych.
C. Walory wędkarskie
Górski odcinek Wisły moŜe być interesujący równieŜ dla wędkarzy. Istniejące
tu łowisko muchowe pstrąga potokowego obejmuje obszar rzeki Wisły, od ujścia
potoku Malinka do jazu w Kaczycach, oraz Brennicę, od Jazu w Brennej Bukowej do
ujścia Wisły.
wniosek:
•
turystyka wędkarska, przy wykorzystaniu narzędzi promocyjnych moŜe być
istotnym produktem wspierający główne linie produktów turystycznych.
D. Walory dla wędrówek wodnych
Generalnie, rejon Beskidu Śląskiego nie ma odpowiednich warunków do
uprawiania sportów wodnych.
Miasto Wisła nie posiada Ŝadnych przystani kajakowych, jedynie w Ustroniu
zorganizowano niewielki staw kajakowy dla miłośników tego typu sportów.
Warunki naturalne, a więc przede wszystkim topografia i sieć hydrograficzna,
uniemoŜliwiają wręcz uprawianie kajakarstwa na naturalnych ciekach,
E. Walory dla wspinaczki
Górskie połoŜenie Wisły sugerować moŜe obfitość ścian skalnych i duŜą liczbę
naturalnych miejsc potencjalnie przydatnych do wspinaczki. JednakŜe ten rodzaj
33
sportu dopiero zaczyna być rozpowszechniany, stąd teŜ liczba miejsc do jego
uprawiania jest wciąŜ niewielka, a infrastruktura jest minimalna.
Choć liczba amatorów wspinaczki rośnie, w Wiśle przy Domu Turysty PTTK
powstała tylko jedna sztuczna ściana wspinaczkowa.
Z tego wynika, Ŝe w dobie wzmoŜonego zainteresowania tym sportem,
odpowiednio przystosowane do niego obiekty i miejsca są dopiero w pierwszej fazie
rozwoju.
wniosek:
•
obecnie praktycznie brak infrastruktury dla popularnej i modnej ostatnio
wspinaczki, mimo Ŝe topografia i warunki naturalne są czynnikiem sprzyjającym
dla rozbudowy bazy i uprawiania tego sportu.
1.1.3. Stan środowiska naturalnego
Zasady polityki ekologicznej mówią o konieczności prowadzenia działań
środowiskowych według zasad zrównowaŜonego rozwoju.
Ze względu na stosunkowo duŜą bliskość aglomeracji miejskich m.in. Bielska
Białej, oraz głównego „truciciela kraju” - Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego,
wskaźniki zanieczyszczenia wód, powietrza oraz stopień skaŜenia gleb są w rejonie
południowej Polski podwyŜszone.
Stan ten dotyczy takŜe w duŜej mierze Beskidu Śląskiego, choć parametry
skaŜeń notowane w tym rejonie Województwa Śląskiego są zdecydowanie niŜsze niŜ
w jego pozostałej części.
Stan czystości głównej rzeki regionu, Wisły, wskazuje na istnienie dość
silnego zanieczyszczenia wód i klasyfikuje ten odcinek w Beskidzie Śląskim do rzek
o III stopniu czystości. Ze względu na rozwojowy charakter turystyki poprawa tego
stanu i obniŜenie ilości zanieczyszczeń w Wiśle wydaje się być koniecznością. Jest
to waŜne równieŜ ze względu na utrzymanie wszystkich komponentów środowiska
przyrodniczego w regionie Wisły i pozostałych gmin Beskidzkiej Piątki w stanie
naturalnej równowagi. Pozostałe mniejsze rzeki regionu nie są monitorowane pod
względem
ilości
zanieczyszczeń.
Główną
przyczyną
zanieczyszczeń
jest
nieodpowiednia gospodarka ściekami i odpadami.
34
Beskid Śląski cechuje się takŜe większą lesistością, nieco lepszą jakością wód
powierzchniowych oraz zdecydowanie bogatszą bioróŜnorodnością, a teren górski i
podgórski to obszar o wyjątkowych walorach przyrodniczych i krajobrazowych,
1.2. Infrastruktura Turystyczna
Wisła
jako
miejscowość
turystyczna
cechuje
się
wysokim
stopniem
koncentracji urządzeń rekreacyjnych i turystycznych. Z powodu wzrostu funkcji
turystycznej w mieście istnieje silna tendencja do eliminowania przemysłu i
rozwijania działalności usługowej oraz usprawnienia połączeń komunikacyjnych i
współpracy nadgranicznej.
Ogólne miary wagi turystyki dla rozwoju miejscowości to odsetek osób pracujących w
sektorze usługowym oraz liczba firm działających w sekcji Hotele i Resturacje.
MoŜna załoŜyć, iŜ właśnie w Wiśle i Szczyrku jest to główne zajęcie społeczności, co
świadczy o przewaŜającej funkcji turystycznej miasta.
1.2.1. Baza noclegowa
Tabela 16. Baza noclegowej Wisły na tle powiatu i miejscowości „Beskidzkiej Piątki” i Cieszyna w
2004 roku.
Kategoria
Woj.
Śląskie
Pow.
Cieszyn
Wisła
Szczyrk
Ustroń
Brenna
Istebna
Cieszyn
Ilość obiektów
Ogółem
454
122
53
29
40
9
9
6
Ilość obiektów
nocleg. całorocznych
400
-
49
29
38
7
9
6
Ilość miejsc
nocleg. ogółem
35399
11509
4366
2310
5362
367
535
652
Ilość miejsc
nocleg. całorocznych
31690
11153
4247
2290
5226
286
535
632
4700771
0,75
170400
6,75
11450
38,13
5810
39,76
15415
34,78
10164
3,61
11279
4,74
36109
1,81
Ludność ogółem
Wskaźnik Deferta
Źródło: Opracowanie własne wg GUS, stan na 31 VIII 2004 r.
Największa ich liczba – 53 (według danych GUS) - co stanowi blisko 11,6%
wszystkich obiektów - jest zlokalizowana na terenie Miasta Wisła. Generalnie,
miejscowość oferuje 12,3% wszystkich miejsc noclegowych zlokalizowanych na
terenie Województwa Śląskiego.
Wykres 3. Baza noclegowa Wisły w ostatnich 11 latach.
35
6 000
5 778
5 424
5 500
4 955 4 995
4 813
5 000
4 692
4 704
4 840
4 500
4 346
4 312
4 000
4 454
4 366
4 247
4 894
4 156
5 254
4 775
4 132
3 675
3 929
3 625
3 500
3 079
3 000
2005
2004
2003
2002
2001
2000
miejsca noclegowe ogółem
1999
1998
1997
1996
1995
miejsca noclegowe całoroczne
Wśród
skategoryzowanej
bazy
noclegowej
Wisły
dominują
ośrodki
wypoczynkowe i szkoleniowo-wypoczynkowe, które stanowią znaczący procent
znajdującej się na obszarze Powiatu Cieszyńskiego bazy noclegowej w tego typu
ośrodkach oraz duŜą część całej bazy, znajdującej się na obszarze Województwa
Śląskiego.
Tabela 17. Struktura bazy noclegowej Wisły w 2006 roku.
Ilość miejsc w obiekcie
PowyŜej 201 miejsc
Pomiędzy 100 – 200
miejsc
Pomiędzy 20 - 99 miejsc
PoniŜej 20 miejsc
Razem
Udział w ilości
miejsc w mieście
13,90%
1
Udział w ilości
obiektów
0,5%
30,30%
19
8,7%
43,50%
12,30%
100,00%
99
99
218
45,4%
45,4%
100,0%
Ilość obiektów
Źródło: Opracowanie własne * stan na 31.VII.2006
Jak widać z tabeli powyŜej, w strukturze miejsc noclegowych przewaŜają
większe obiekty noclegowe, i chociaŜ liczba obiektów oferujących mniejszą liczbę
miejsc noclegowych jest znaczna, nie stanowią one razem duŜego potencjału.
36
Ogólnie naleŜy stwierdzić, iŜ blisko ¾ miejsc noclegowych znajduje się w obiektach
oferujących powyŜej 30 miejsc noclegowych, a ¼ stanowią kwatery prywatne.
NaleŜy stwierdzić, iŜ potencjał obiektów predestynuje do rozwoju zarówno
duŜych kongresów jak i segmentu średnich konferencji do 300 uczestników (ten
segment jest najbardziej dynamicznie się rozwijającym segmentem polskiego rynku
konferencyjnego). NaleŜy stwierdzić, iŜ rozwój turystyki konferencyjnej jest bardzo
istotny dla równowaŜenia wahań sezonowych w Mieście (większość z nich odbywa
się poza sezonem urlopowym) jak i wahań tygodniowych (konferencje odbywają się
głównie od poniedziałku do piątku).
1.2.2. Baza gastronomiczna
Baza gastronomiczna Wisły jest dość dobrze rozwinięta. Ogólnie (nie licząc
stołówek w róŜnego typu obiektach) składa się na nią ponad pięćdziesiąt róŜnego
typu lokali w postaci restauracji, barów, piwiarni, pubów, pizzerii, cukierni oferujących
jednocześnie ponad 2000 miejsc konsumpcyjnych. W tradycyjnie urządzonych
chatach mieszczą się restauracje w stylu góralskim, które serwują dania regionalnej
kuchni beskidzkiej. Niektóre z regionalnych potraw są obecnie uznane za Śląskie
Produkty Regionalne.
1.2.3. Baza uzupełniająca
A. Szlaki piesze
Szlaki turystyczne regionu stanowią około 10 części całej sieci szlaków
pieszych i spacerowych Województwa Śląskiego, a w Wiśle są (1,17 km/km2)
sześciokrotnie gęstsze niŜ ogólnie w Województwie Śląskim.
Przez Wisłę przebiega takŜe „Droga Karpacka” będąca pieszym szlakiem
turystycznym o ponadregionalnym znaczeniu, która ma przebieg pasowy ze wschodu
na zachód i łączy karpackie miejscowości z Ziemią Cieszyńską. Jej kontynuacją jest
biegnący na zachód Szlak Sudecki.
Tabela 18. Przegląd wybranych szlaków pieszych rozpoczynających się w pozostałych
miejscowościach Beskidzkiej Piątki.
Początek trasy
Ustroń Zdrój PKP
Cel
Czas przejścia
Kolor znakowania
Równica
1h30min
czerwony
37
Ustroń Zdrój PKP
Ustroń Zdrój PKP
Ustroń Polana PKP
Ustroń Polana PKP
Ustroń Polana PKP
Ustroń Polana PKP
PKS Istebna Las
PKS Istebna Las
PKS Istebna Tartak
PKS Istebna Tartak
Istebna Kubalonka
Istebna Kubalonka
Brenna (Ośr. Zdrowia)
Brenna (Ośr. Zdrowia)
Brenna Centrum
Brenna
Brenna
Wielka Czantoria
Mała Czantoria
Równica
Orłowa
Polana Stokłosica
Wielka Czantoria
Koniaków Centrum
Wisła Głębce
Kiczory
Przysłop
Kiczory
Przysłop
Błatnia
Równica
Trzy Kopce Wiślane
Kotarz
Przełęcz Salmopolska
3h30min
1h45min
1h30min
1h30min
0h45h
1h45min
3h
3h
3h
3h
2h
2h45min
1h30min
1h45min
3h
1h25min
0h45min
niebieski
Ŝółty
czerwony
zielony
czerwony
czerwony
Ŝółty
Ŝółty
zielony
zielony
czerwony
czerwony
zielony
zielony
zielony
niebieski
niebieski
Zagospodarowanie turystyczne Wisły i pozostałych gmin Beskidzkiej Piątki
pod względem szlaków pieszych jest wystarczające. Region oplata gęsta sieć
pieszych szlaków turystycznych, z których szczególnie duŜo występuje w najbliŜszej
okolicy Wisły, a takŜe w pobliŜu Ustronia, gdzie wyjątkowo duŜo tras turystycznych
prowadzi na Równicę, na Wielką Czantorię oraz na Polanę Stokłosicę.
Trasy mają róŜną długość i róŜny stopień trudności wobec czego kaŜdy
miłośnik górskich wędrówek i spacerów powinien być usatysfakcjonowany.
Szlak Architektury Drewnianej
Śląski szlak architektury drewnianej obejmuje w sumie 335 km tras w kilku
regionach województwa i łączy najbardziej interesujące drewniane budowle i zabytki.
Obok trasy głównej prowadzącej z Bielska Białej przez Katowice do śywca, w skład
szlaku wchodzą takŜe regionalne trasy: pętla beskidzka, częstochowska, gliwicka,
pszczyńska i rybnicka. Do zabytków architektury drewnianej znajdujących się w
Wiśle i połoŜonych na szlaku są kaplica na Zadnim Groniu, kościół w WiśleŁabajowie pw Znalezienia KrzyŜa Świętego oraz drewniany XIX-wieczny dawny
zamek myśliwski Habsburgów. Pętla beskidzka ma długość 113 km; zaczyna się w
miejscowości Bielowicko w gminie Jasienica, a kończy w śabnicy koło Węgierskiej
Górki. Wśród obiektów na szlaku w regionie Beskidu Śląskiego i gmin Beskidzkiej
Piątki spotkać moŜna relikty drewnianej zabudowy mieszkalnej, liczne obiekty
architektury sakralnej oraz drewniane schroniska górskie.
38
B. Szlaki rowerowe
Doskonałym uzupełnieniem istniejących na obszarze Wisły oznaczonych
ścieŜek rowerowych jest większość pieszych szlaków turystycznych, niejednokrotnie
z utwardzoną nawierzchnią, które świetnie nadają się do wędrówek na rowerach.
Szczególnie dobrze przygotowana jest międzynarodowa trasa Central European
Greenways, która wyróŜnia się wyjątkowo czytelnym oznakowaniem. Okolice Wisły
to obszar bogaty w walory krajobrazowe, wobec czego wyznaczenie dodatkowych
tras rowerowych mogłoby stanowić waŜny etap rozwoju infrastruktury turystycznej.
Tabela 19. Szlaki rowerowe w Wiśle w 2006r.
Nazwa trasy
Trasa Euroregionalna nr 24
Trasa Euroregionalna nr 24
Central European Greenways
Central European Greenways
Przez
Cel
Długość w km
Jaszowiec
Stecówka
Istebna
Skoczów
Ustroń
Istebna
Jasnowice
Pszczyna
11
20
24
107
Kolor
znakowania
czerwony
czerwony
czerwony
zielony
Sieć szlaków rowerowych na terenie Wisły nie jest zbytnio rozbudowana. Na
terenie miasta funkcjonuje 49 km tras rowerowych.
Głównym
szlakiem
jest
szlak
rowerowy
dziedzictwa
przyrodniczo
–
kulturowego: Kraków – Morawy – Wiedeń, który rozwidla się w Ustroniu Nierodzim
na dwie trasy:
•
niebieską - Ustroń-Wisła-Istebna-Łacki-Jasnowice (przejście graniczne)
•
zieloną - Skoczów-Goleszów-Dzięgielów-Cieszyn (przejście graniczne).
Szlak jest dobrze oznakowany i opisany, funkcjonuje równieŜ na stronach
internetowych. Koordynatorem lokalnym projektu jest Stowarzyszenie Olza.1 W
ośrodku narciarskim StoŜek w okresie letnim funkcjonuje równieŜ trasa do zjazdu
rowerowego tzw. Downhill.
C. Wyciągi krzesełkowe
W Wiśle funkcjonuje jeden nowy wyciąg krzesełkowy na StoŜek, który
charakteryzuje
1
znaczna
przepustowość
jednakŜe
naleŜy
zaznaczyć,
Na podstawie www.greenways.pl
39
iŜ przepustowość jest znacznie większa od oferowanej ilości miejsc parkingowych w
pobliŜu ośrodka. W obliczu działań konkurencji (słowackich i polskich ośrodków
narciarskich), niezbędne są dalsze inwestycje w tej dziedzinie standardem w
ośrodkach narciarskich staje się wyciąg o czterech krzesełkach bądź gondolowy.
Tabela 20. Kolejki liniowe w wybranych gminach Beskidzkiej Piątki.
Gmina
Nazwa/trasa
Wisła
StoŜek
Szczyrk
Skrzyczne
Ustroń
Czantoria
Źródło: Opracowanie własne, stan na 10.IX.2006
Przepustowość (os/h)
1200
1200
600
Cena (zł)
4,00
4,50
8,00
Jak widać z tabeli powyŜej potencjał kolejek linowych w miejscowościach
Beskidzkich jest zbliŜony.
D. Przewodnicy i Pośrednicy
Dane dotyczące usług komplementarnych dla turystyki w gminach Beskidzkiej
Piątki potwierdzają, Ŝe Wisła to miejscowość wiodąca pod względem organizacji i
infrastruktury w dziedzinie funkcji turystycznej w regionie. Przykładowo aŜ 1/3
wszystkich przewodników i pilotów koncentruje się właśnie na obszarze Wisły,
przede wszystkim ze względu na istnienie w miejscowości oddziału PTTK, który
oferuje usługi przewodnickie dla Beskidu Śląskiego.
Tabela 21. Przewodnicy i organizatorzy turystyki w gminach Beskidzkiej Piątki.
Kategoria
Woj.
Śląskie
396
Organizatorzy
turystyki
Przewodnicy
241
turystyczni i piloci
Wisła
Ustroń
Szczyrk
Brenna
Istebna
4
5
2
0
0
73
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
Natomiast obecnie biura turystyczne zlokalizowane na terenie miasta zajmują
się głównie turystyką wyjazdową, jednakŜe w katalogach biur istnieje równieŜ oferta
dodatkowa dla turysty odwiedzającego Wisłę – stanowią je przede wszystkim krótkie
wycieczki krajoznawcze do okolicznych Czech, Słowacji oraz innych miejscowości
beskidzkich. Szeroką ofertę dla turysty przyjeŜdŜającego oferuję Wiślański Oddział
PTTK.
40
E. Baseny, obiekty sportowe
Wśród dodatkowej bazy turystycznej istotne znaczenie mają obiekty sportowe
wśród nich naleŜy wymienić dwa główne ośrodki sportowe:
Ośrodek wypoczynkowy Start to jeden z najbardziej znanych centrów sportowych
w
Wiśle.
Posiada
szeroką
gamę
profesjonalnych
urządzeń
sportowych,
rekreacyjnych, jak równieŜ rehabilitacyjnych. Zlokalizowany jest tuŜ przy wyjściach
na górskie szlaki turystyczne. Ośrodek szczyci się takŜe dobrze przygotowaną bazą
gastronomiczną i noclegową – na gości czeka prawie 100 miejsc w pokojach 1- i 2osobowych, a takŜe w apartamentach. Z urządzeń rekreacyjno-sportowych ośrodek
Start posiada basen kryty z jakuzzi i wodospadem, oraz czynne w okresie letnim
zabytkowe baseny otwarte (z lat trzydziestych XX wieku). Poza tym do dyspozycji
turystów są takŜe korty tenisowe, dwie sale gimnastyczne: duŜa i mała, a takŜe
profesjonalne boisko oraz siłownie. W ośrodku istnieje moŜliwość skorzystania z
hydromasaŜy, sauny i zabiegów fizjoterapeutycznych.
Klub Sportowy Ustronianka ma ponad pięćdziesięcioletnią tradycję. Skupia
profesjonalnych trenerów i sportowców oraz miłośników sportów letnich i zimowych.
W jego skład wchodzi 5 sekcji: sekcja skoków narciarskich i kombinacji norweskiej,
sekcja biegów narciarskich, alpejska oraz sekcje piłki noŜnej i zjazdu rowerowego.
Klub dysponuje licznymi obiektami sportowymi, i zgodnie ze swoją specjalizacją –
narciarstwem i skokami – są to przede wszystkim skocznie narciarskie, korzysta
natomiast z tras biegowych na Kubalonce leŜących na terenach gminy Istebna.
Tabela 22. Baza sportowo – rekreacyjna w Wiśle.
Typ obiektu
Ilość obiektów
Basen
3
Aquapark
Korty tenisowe
1
4
Siłownie/
biologiczna
21
odnowa
Lokalizacja
-
Ośrodek Sportowy Start
Dom Wypoczynkowy Beskidy
Centrum Rekreacji i Rehabilitacji Jubilat
Park wodny Tropikalna - hotel Gołębiewski
Kort
Dom Wycieczkowy Nad Zaporą
Ogrodzisko
Hotel Stok
Hotel Polonia
Hotel Bavaria
Hotel Ewa
41
-
Stadnina koni
1
Hotel Gawra
Hotel Geovita
Hotel Gołębiewski
Hotel Grań
Hotel Halny
Jubilat Sanatorium
Hotel Krokus
Dom Wypoczynkowy Limba
Dom Wypoczynkowy Malinka
Hotel Vestina
Ośrodek Szkoleniowo-Wypoczynkowy Regle
Ośrodek Szkoleniowo-Wypoczynkowy Relaks
Ośrodek Szkoleniowo-Wypoczynkowy Turnia
Dom Wypoczynkowy Uroczysko
Rezydencja Zamek
Ośrodek Wypoczynkowy Ziemowit
Górska turystyka Mustang
Na bazę rekreacyjną w Wiśle składają się, oprócz bogatego zaplecza dla
narciarstwa, takŜe pozostałe obiekty m.in. baseny, korty tenisowe oraz siłownie. W
Wiśle czekają na turystów dwa kryte baseny, czynne przez cały rok oraz jedno
kąpielisko miejskie, otwarte w sezonie letnim. Poza tym, w miejscowości znajdują się
3 siłownie przy 21 ośrodkach odnowy biologicznej oraz 4 korty tenisowe.
Największą atrakcją jest jednak Park Wodny Tropikana w Hotelu Gołębiewski,
który jest kompleksem basenów sportowych i rekreacyjnych z licznymi zjeŜdŜalniami
(o łącznej długości ponad 550 m) oraz falą wodną. Park Wodny oraz odnowa
biologiczna i salon kosmetyczny to z pewnością największy i najwaŜniejszy punkt w
ofercie rekreacyjno – wypoczynkowej Wisły (czołowe miejsce wśród wskazywanych
atrakcji turystycznych w Wiśle, patrz załącznik nr 1). Natomiast w pozostałych
miejscowościach beskidzkich brak jest obiektów tej rangi.
Tabela 23. Pozostała baza uzupełniająca w gminach Beskidzkiej Piątki.
Kategoria
Woj. Śląskie
Kina
56
Sklepy
53824
Sklepy na 1000
11,5
mieszkańców
Przychodnie
1867
Biblioteki
888
publiczne
Instytucje kultury
276
Wisła
Ustroń
Szczyrk
Brenna
Istebna
1
142
1
307
1
111
0
84
0
84
12,4
19,9
19,1
8,3
7,4
3
2
12
4
4
2
1
3
2
3
1
1
1
0
1
42
Wisła, podobnie jak sąsiadujący z nią Ustroń, na tle pozostałych gmin
Beskidzkiej Piątki wyróŜnia się większym stopniem rozwoju bazy uzupełniającej, co
jest naturalną potrzebą gmin turystycznych.
Poprzez
większe
natęŜenie
funkcji
turystycznej
gminy
cechą
charakterystyczną jest m.in. większa liczba instytucji kulturalno – rozrywkowych
(kina, muzea, domy kultury), będących nieodłącznym komponentem oferty
turystycznej miejscowości. Jak zostało to zaprezentowane w tabeli powyŜej w
gminach o szczególnie dobrze rozwiniętej funkcji turystycznej liczba sklepów i
urzędów pocztowych jest dwa lub trzy razy większa niŜ w pozostałych
miejscowościach. Oczywiście wynika to ze zwiększonego popytu lokalnego
wywołanego popytem turystów.
Zaopatrzenie Wisły w podstawowe dobra jest na poziomie średniej
województwa, a lepsza sytuacja ma miejsce w przypadku Ustronia i Szczyrku.
Infrastruktura techniczna – zagospodarowanie
•
Sieć wodociągowa w Wiśle ma długość 56 km, a źródłami zaopatrzenia w
wodę są: zbiornik retencyjny Wisła-Czarne, ujęcie awaryjne na potoku Malinka
oraz ujęcie wody w Wiśle-Gościejów. Natomiast w Wiśle Czarnym oraz
Gościejowie znajdują się stacje uzdatniania wody. Generalnie Wisłę
charakteryzują nadwyŜki wody. Sieć wodna jest dobrze rozwinięta, choć
przewiduje się jej dalszą rozbudowę w latach kolejnych.
•
Na obszarze Wisły-Jawornika znajduje się miejska oczyszczalnia ścieków typu
mechaniczno-biologicznego. W ostatnich latach powstało kilka kilometrów
sieci kanalizacyjnej jednakŜe jej rozbudowa wciąŜ wydaje się być niezbędna
dla dalszego rozwoju miasta i funkcji turystycznej.
•
Wisła w 90% objęta jest siecią gazowniczą. Sieć ta jest uznana za dobrze
rozwiniętą, jednakŜe zaznacza się niebezpieczna dla środowiska tendencja do
stopniowego odchodzenia od ogrzewania gazem.
•
Zaopatrzenie w energię elektryczną odbywa się przez linię napowietrzną
110kV. Problemem w kwestii energetyki jest ograniczona przepustowość sieci.
•
Miasto nie posiada własnego składowiska odpadów.
43
1.2.4. Dostępność komunikacyjna
Łączna długość dróg w Wiśle to około 170 km, z czego blisko połowę stanowią
te o powierzchni twardej ulepszonej. Analiza wskazuję, Ŝe ogólna ich długość na 100
km² daje jedną z niŜszych średnich w Województwie Śląskim; podobna sytuacja ma
miejsce równieŜ w Szczyrku.
Przez teren gminy przebiegają dwie drogi wojewódzkie: nr 941 od
miejscowości Skoczów do miejscowości Istebna oraz nr 942 od granicy powiatu
bielsko – bielskiego (Salmopol) do skrzyŜowania z drogą 941 w Wiśle.
Połączenia o największej częstotliwości Wisła posiada z Cieszynem – w dni
robocze od poniedziałku do piątku autobusy do Cieszyna odjeŜdŜają z dworca PKS
w Wiśle średnio co pół godziny. Połączenia o duŜej częstotliwości to równieŜ
Wisła – Skoczów (18 połączeń dziennie), Wisła – Koniaków (17 połączeń dziennie),
Wisła – Jaworzynka (19 połączeń dziennie). JednakŜe wydaje się, iŜ ich liczba jest
jeszcze niewystarczająca, co zauwaŜyli równieŜ respondenci.
Istniejąca aktualnie struktura kursów dalekobieŜnych PKS stwarzała małą
szansę rozwoju ruchu turystycznego z uwagi na niską częstotliwość. Rozwój i
dostosowanie do potrzeb ruchu turystycznego istniejących bezpośrednich połączeń z
Krakowem,
Lublinem,
Radomiem
oraz
Częstochową
jest
nieodzowne
dla
zwiększania emisji ruchu turystycznego do Wisły. Inicjatywą wartą wspierania jest
uruchamianie w okresie wakacji i ferii szkolnych przez PKS Wisła dodatkowych
połączeń np. z Kołobrzegiem.
Bardzo istotna jest struktura drogowych ciągów komunikacyjnych i połączeń
Wisły z głównymi polskimi miastami. Zdecydowanie najlepsze połączenia w pasie
dróg ekspresowych i autostrad oraz dalej dwupasmową drogą numer 44 Wisła
posiada
z
Katowicami,
Krakowem,
Wrocławiem,
Łodzią,
Warszawą
oraz
Rzeszowem.
Wydaje się, iŜ działania promocyjne Wisły w pierwszej kolejności powinny
skupić się na wymienionych aglomeracjach, jak równieŜ na Gdańsku, co potwierdza
struktura pochodzenia odwiedzających w sezonie zimowym.
Dla utrzymania tendencji wzrostowej ruchu turystycznego wiele uwagi trzeba
poświęcić jakości dróg wiodących do Wisły oraz dróg gminnych wewnętrznych. W
44
tym
miejscu
niezbędna
jest
współpraca
na
poszczególnych
szczeblach
samorządowych zgodnie ze strukturą własnościową dróg.
WaŜnym czynnikiem dla rozwoju ruchu turystycznego w Wiśle jest takŜe
komunikacja kolejowa.
Pierwszą linię kolejową doprowadzono do Wisły w 1929 roku, natomiast
odcinek do Stacji Wisła Głębce zbudowano w 1932 roku. Elektryfikacja linii nastąpiła
w 1974 roku. Na linii kolejowej znajdują się w obrębie miasta dwa dworce i trzy
przystanki kolejowe. Kasy biletowe na stacji "Wisła Uzdrowisko" są bezpośrednio
połączone z ogólnopolską siecią rezerwacji co umoŜliwia zamawianie i kupowanie
biletów na wszystkie pociągi.
Główne
połączenie
kolejowe
regionu
to
pociąg
relacji
Wisła
Głębce – Katowice. Pociąg kursuje 4 razy dziennie w dni robocze, natomiast w dni
wolne od pracy oraz w święta dochodzi do tego jeszcze jedno połączenie kolejowe w
godzinach późno popołudniowych. Pociąg do Katowic odjeŜdŜa z Wisły średnio co 34 godziny. Analogicznie układa się harmonogram przyjazdów z Katowic. Wisła
uzyskuje takŜe dwa dodatkowe połączenia PKP z Katowicami w terminie od 22 maja
do końca czerwca.
Pozostałe kursy pociągów łączą Wisłę docelowo z Częstochową, Krakowem i
Warszawą (po 1 połączeniu kolejowym), jednakŜe kursy do tych miast są przede
wszystkim
połączeniami
weekendowymi
lub
świątecznymi
(Warszawa,
Częstochowa). Do Wisły codziennie przyjeŜdŜa natomiast pociąg z Częstochowy
oraz z Krakowa. Wszystkie składy stwarzają moŜliwość przewozu rowerów.
Istotne znaczenie ma równieŜ bliskość lotniska w Katowicach Pyrzowicach,
którego dynamika wzrostu ruchu lotniczego jest obecnie na najwyŜszym poziomie w
kraju. Liczba osób korzystających z terminalu w Katowicach – Pyrzowicach rośnie z
miesiąca na miesiąc. Ten trend rozwojowy trwa nieprzerwanie od 2004 roku, kiedy
Polska przystąpiła do Unii Europejskiej, a tanie linie lotnicze rozpoczęły działalność w
Polsce. W samym tylko lipcu 2006 roku ruch pasaŜerski wyniósł 174 741 osób, przy
137 097 osób w lipcu poprzedniego roku. Wzrost liczby pasaŜerów jest zatem bardzo
dynamiczny, a Katowice to jeden z najpręŜniej rozwijających się portów lotniczych w
45
Europie. Obecnie z portu lotniczego Katowice – Pyrzowice latają samoloty 7 linii
lotniczych do 21 róŜnych destylacji. Główne kierunki to Wielka Brytania (Londyn,
Liverpool, Edynburg), Niemcy (Frankfurt n. Menem, Kolonia, Bonn, Dusseldorf,
Dortmund), a takŜe do ParyŜa, Mediolanu, Dublina. W okresie letnim loty czarterowe
odbywają się do centrów turystycznych oraz większych miast Europy Południowej:
m.in. do Heraklionu i Palmy de Mallorca. Połączenie drogowe z lotniska w kierunku
południowych rejonów województwa, a więc do Cieszyna oraz do Bielska Białej, jest
najlepszym połączeniem biegnącym w kierunku Wisły.
1.3. Dominujące formy turystyki
1.3.1. Wielkość i struktura ruchu turystycznego
Na wstępie na podstawie przeprowadzonych badań naleŜy oszacować realny
poziom ruchu turystycznego w mieście Wisła , ogólna wielkość przy załoŜeniu braku
szarej strefy według zgłoszeń KT 1 wyniosła w 2005 roku 188 613 osób
korzystających z noclegów. Przy załoŜeniu procentowego udziału osób nie
korzystających z noclegów bądź korzystających z noclegów znajomych naleŜy
ostroŜnie załoŜyć Ŝe liczba odwiedzających to prawie 295 tysięcy turystów. Są to
szacunki minimalne i pewne.
Tabela 24. Wielkość ruchu turystycznego w 2004 roku.
Kategoria
Korzystający z
noclegów ogółem
Korzystający z
noclegów turyści
zagraniczni
Wynajęte pokoje w
hotelach, motelach,
pensjonatach
Wynajęte pokoje w
hotelach, motelach,
pensjonatach turystom
zagranicznym
Udzielone noclegi
ogółem
Udzielone noclegi
turystom zagranicznym
Średnia długość
pobytu turysty
Średnia długość
pobytu turysty
Woj.
Śląskie
Pow.
Cieszyn
Wisła
Szczyrk
Ustroń
1338935
409790
193 013
138 236
196277
24421
11 439
879544
235146
237706
Cieszyn
Istebna
Brenna
84 943
45 413
23 235
5 311
7 337
4 875
5 180
121
44
134 843
52 510
25 200
25 520
11 996
4 753
28933
16 553
7 122
2 181
4 637
188
156
3148017
1172019
555 157
458 967
257 558
75 294
44 537
23 788
463003
96776
46 301
40 810
21 637
8 537
327
322
2,35
2,86
2,88
3,32
3,03
1,66
1,92
4,48
2,36
3,96
4,05
5,56
4,44
1,65
2,70
7,32
46
zagranicznego
Gęstość ruchu
Turystycznego
Współczynnik
Schneidera
108,6
561,4
1754,7
3544,5
284,8
2404,9
16857,0
23792,8
1439,7
5510,4
1566,0
4468,0
276,6
2060,0
55,3
147,1
W 2004 roku na terenie województwa przyjęto w obiektach noclegowych 1,4 mln osób (V
miejsce w kraju), blisko 15% odwiedzających województwo odwiedza Wisłę i jest to blisko 47%
wszystkich korzystających z bazy noclegowej powiatu cieszyńskiego.
1.3.2. Sezonowość ruchu turystycznego
Sezonowość
ruchu
turystycznego
jest
istotnym
problemem
miejscowości turystycznej zarówno jeŜeli mówimy o rozkładzie rocznym
kaŜdej
jak i
weekendowym ruchu, który moŜe powodować istotne niedogodności tak dla
uczestników ruchu jak i mieszkańców /korki na drogach, nadmierne wykorzystanie
elementów infrastruktury turystycznej, tłok niwelujący jakość wypoczynku/.
Z cała pewnością mamy do czynienia z tymi negatywnymi zjawiskami w
przypadku Wisły, co sygnalizowane było podczas spotkań z branŜą jak i w otwartych
pytaniach respondentów.
Tabela 25. Wielkość ruchu turystycznego w Wiśle w 2004r.
2004
I
II
III
IV
V
VI
VII
VIII
IX
X
XI
XII
Razem
Liczba
22460 18470 13804 12728 16304 16821 14792 17124 16458 17225 13256 13541 192983
odwiedzających
Liczba udzielonych
60617 71065 30694 28447 36135 40931 72719 70760 39365 35160 28109 41155 555157
noclegów
Średnia długość
2,70 3,85 2,22 2,23 2,22 2,43 4,92 4,13 2,39 2,04 2,12 3,04
2,88
pobytu
Ruch turystyczny w Wiśle podobnie jak w kaŜdej górskiej miejscowości
charakteryzuje dwusezonowość, tj. z wyraźnym szczytem w sezonie letnim lipcu i
sierpniu oraz zimowym w lutym i styczniu. Średnia długość pobytu najwyŜsza jest w
lipcu – blisko 5 noclegów oraz sierpniu – powyŜej 4 noclegów. NaleŜy podkreślić iŜ
minimalizowanie negatywnych skutków i przeciwdziałanie nasilaniu się zjawiska
sezonowości ruchu turystycznego jest jednym z głównych celów zadań planowanych
w ramach niniejszej strategii.
47
1.3.3. Modele przyjazdu
Analiza danych w badaniu
Badania przeprowadzane w sposób ciągły z pytaniami .ułoŜonymi w trzech
blokach tematycznych i podzielone na trzy okresy badawcze: zimowy, wiosenno –
letni oraz letni, i pozwoliły na określenie następujących modeli przyjazdów
turystycznych do Wisły.
Analiza wskazanych badań pozwala na określenie następujących modeli
przyjazdów turystycznych do Wisły.
Model zimowy przyjazdów do Wisły prezentuje się następująco:
•
bardzo duŜą rolę w podjęciu decyzji o przyjeździe odgrywa prezentacja
potencjału Wisły na stronach www (34,2% wskazań) oraz przekaz zadowolonych
znajomych (48,8%). Wisła za sprawą postaci Adama Małysza była dość często
pokazywana w telewizji – 13,2% respondentów poprzez telewizję dowiedziało się
o mieście,
•
przewaŜająca część odwiedzających przyjeŜdŜa własnym samochodem (60,1%)
oraz koleją (20,5%), a takŜe autobusem kursowym (16,1%),
•
dominują przyjazdy grupowe z rodziną (37,2%), z przyjaciółmi (28,9%), na
indywidualny przyjazd zdecydowało się zaledwie 14% osób.
•
aŜ 90,6% przyjazdów było indywidualnie zorganizowanych
•
głównymi motywami przyjazdu były: wypoczynek (53%), turystyka aktywna
(34,8%), zwiedzanie (22,6%) lub odwiedziny krewnych (17,0%),
Model wiosenno-letni przyjazdów do Wisły prezentuje się następująco:
•
jeszcze większą rolę w sezonie wiosenno – letnim w podjęciu decyzji o
przyjeździe ogrywa przekaz zadowolonych znajomych (50,6%), strony www
(25,8%) oraz prasa i telewizja (8,2%), jednakŜe tu udziały są niŜsze niŜ w sezonie
zimowym,
•
przewaŜająca część odwiedzających przyjeŜdŜa własnym samochodem i jest to
procent
wyŜszy
niŜ
w
przypadku
sezonu
zimowego
(68%),
procent
przyjeŜdŜających koleją (13,5%), a takŜe autobusem kursowym (11,1%), jest
odpowiednio niŜszy,
48
•
dominują przyjazdy grupowe z rodziną (48,2%), z przyjaciółmi (23,7%), na
indywidualny przyjazd decyduje się mniej niŜ w sezonie zimowym bo tylko 11%
osób,
•
86% przyjazdów było indywidualnie zorganizowanych, wśród organizatorów są
równieŜ zakłady pracy i szkoły,
•
wśród głównych motywów przyjazdu obserwuje się największe róŜnice pomiędzy
sezonami zimowym i wiosenno – letnim. Uprawianie turystyki kwalifikowanej
deklarowało 59,8% respondentów, wypoczynek – 34 %, zwiedzanie – 28%.
Generalnie respondenci z sezonu wiosenno – letniego deklarują większą
aktywność,
1.3.4 Postrzeganie miasta
Przeprowadzone przez autorów niniejszej strategii badania postrzegania
miasta przez turystów dotyczyły wszystkich istotnych elementów oferty turystycznej
miasta,
Wykorzystano narzędzie badawcze tj. siedmiostopniową skalę Likerta, w
której respondenci oceniali elementy oferty miasta według cech. Zastosowane
przykładowe stopniowanie to .np.: 3 – bardzo wysoka, 2 – wysoka, 1 – dość/raczej
wysoka,0 – ani nie wysoka ani nie niska, -1 –dość/raczej niska, -2 – niska,- 3 – bardzo niska,
Tabela 26. Postrzeganie oferty turystycznej miasta Wisły – oceny uśrednione zbiorczo sezon 2005 2006r.
Element oferty turystycznej
miasta
Cena usług noclegowych
Jakość usług noclegowych
Ceny usług gastronomicznych
Jakość usług gastronomicznych
Oferta kulturalno – rozrywkowa
Cena urządzenia sportowo rekreacyjnych
Jakość urządzeń sportowo rekreacyjnych
Zaopatrzenie w podstawowe dobra
Bankomaty
Transport lokalny
Dojazd do Wisły
Ulice miasta
Toalety publiczne
Informacja turystyczna
Gościnność mieszkańców
Otwartość mieszkańców
Oznakowanie turystyczne
Cecha
3
2
1
0
-1
-2
-3
Cecha
Wysoka
Wysoka
Wysoka
Wysoka
Szeroka
Wysoka
1,13
1,16
1,24
1,27
1,19
1,01
Niska
Niska
Niska
Niska
Wąska
Niska
Wysoka
0,90
Niska
Dostępne
Dostępne
Dostępne
Łatwy
Czyste
Czyste
Dostępna
Wysoka
DuŜa
Czytelne
1,36
0,39
0,76
1,04
0,61
Niedostępne
Niedostępne
Niedostępne
Trudny
Brudne
Brudne
Niedostępne
Niska
Mała
Nieczytelne
0,31
1,30
1,60
1,58
1,41
49
DuŜa
Liczba atrakcji turystycznych w
Wiśle
Atmosfera miejscowości
Poziom zadowolenia z pobytu
Mała
1,15
Interesująca
Zadowolony
Nieinteresujące
Niezadowolony
1,80
1,95
Jednym z celów badań było równieŜ określenie jak respondenci postrzegają
ogólne
elementy
oferty
Miasta
na
tle
innych
miejscowości
górskich.
W
przeprowadzonym badaniu zapytano o ocenę ceny i jakości usług oraz atrakcyjności
turystycznej: Zakopanego, Ustronia Szczyrku, Karpacza, Szklarskiej Poręby oraz
Krynicy w porównaniu do miasta Wisła. Wybrane kategorie wartości są w opinii
zespołu autorów najwaŜniejszymi aktualnie faktorami oceny pozycji rynkowej miasta
Reasumując najbardziej negatywnie z trzech ogólnych elementów oferty Wisły
w porównaniu do konkurentów, jest oceniany poziom cen usług. Natomiast Wisła
moŜe skutecznie konkurować jakością usług, która relatywnie jest postrzegana jako
wysoką przy zastrzeŜeniu konieczności ciągłych działań nad jej poprawą. RównieŜ
atrakcyjność turystyczna miasta jest relatywnie postrzegana jako wysoka co stwarza
szanse
na
konkurowanie
o
rynek
turystyczny
m.in.
z
wykorzystaniem
kompleksowych produktów turystycznych.
1.3.5 Struktura społeczno – ekonomiczna odwiedzających
W ramach realizacji badań ruchu turystycznego na potrzeby opracowania
niniejszej strategii przeprowadzone zostały równieŜ badania d/t struktury społeczno –
ekonomicznej odwiedzających.
Analiza danych z badań w sezonie zimowym 2005-2006 pozwala na
wskazanie na najistotniejsze wnioski:
•
wśród odwiedzających dominują osoby młode bowiem średnia wieku to 31 lat,
osoby w przedziale do 25 lat stanowiły 46,5%, a w przedziale 26 – 35 lat - 28,5%,
•
niezmiernie
istotną
informacją
jest
geograficzne
pochodzenie
turystów:
przewaŜają mieszkańcy Województwa Śląskiego (68,5%) oraz Mazowieckiego
(11,3%). Pełen rozkład geograficzny zaprezentowany został na wykresie 15. W
programie promocji miasto powinno się zatem skupić na pasie środkowych
województw: Mazowieckie, Łódzkie, Pomorskie i południowych: Małopolskie,
Śląskie i Dolnośląskie,
50
•
przewaŜają osoby posiadające wyŜsze wykształcenie 29,3% - co wymaga
łączenia ofert wypoczynkowych czy specjalistycznych z turystyką kulturową,
•
przewaŜają osoby z rodzinami o modelu 2 + 2, (28,7%) – co wymaga stworzenia
dodatkowej oferty turystycznej dla dzieci,
Wykres 4. Struktura pochodzenia odwiedzających w Wiśle w sezonie zimowym 2005-2006
Czechy
0,3%
Dolnoślaskie
0,6%
Swiętokrzyskie
0,6%
Wielkopolskie
0,6%
Warmińsko - mazurskie
0,9%
Zachodniopomorskie
1,2%
Niemcy
1,2%
Podlaskie
1,2%
Lubelskie
2,1%
Łódzkie
2,1%
Pomorskie
Małopolskie
4,0%
5,2%
11,3%
Mazowieckie
68,5%
Ślaskie
0,0%
10,0%
20,0%
30,0%
40,0%
50,0%
60,0%
70,0%
80,0%
udział procentowy
Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badań ankietowych.
Szczegółowe wyniki dla sezonu wiosenno – letniego znajdują się w załączniku
badawczym (Załącznik nr 1 wykresy nr 77 – 82). Porównując strukturę
odwiedzających z sezonu zimowego z sezonem wiosenno – letnim naleŜy
sformułować następujące wnioski:
•
wśród odwiedzających dominują osoby młode lecz wiek odwiedzających jest
wyŜszy niŜ w sezonie zimowym – średnia wieku to 35 lat, osoby w przedziale do
25 lat stanowiły 29,4%, a w przedziale 26 – 35 lat – 28,9 %.
•
istotną informacją jest geograficzne pochodzenie turystów. W przypadku sezonu
wiosenno – letniego równieŜ przewaŜają mieszkańcy Województwa Śląskiego
(72,5%) oraz Mazowieckiego (6,5%). Pełen rozkład geograficzny zaprezentowany
został na wykresie 16,
•
w sezonie wiosenno – letnim równieŜ przewaŜają w ruchu turystycznym osoby
posiadające wyŜsze wykształcenie, a ich udział był wyŜszy niŜ w sezonie
zimowym i wyniósł 32,7%,
51
•
w modelu ruchu turystycznego przewaŜają osoby z rodzinami o modelu rodziny 2
+ 1, oraz 2 +2,
Wykres 5. Struktura pochodzenia odwiedzających w Wiśle w sezonie wiosenno – letnim 2006
Czechy
Kujawsko - Pomorskie
Warmińsko - mazurskie
Podlaskie
Wielkopolskie
Zachodniopomorskie
Opolskie
Pomorskie
Dolnoślaskie
Lubelskie
Swiętokrzyskie
Łódzkie
Niemcy
Małopolskie
Mazowieckie
0,3%
0,3%
0,3%
0,6%
0,9%
0,9%
1,2%
1,2%
1,5%
1,8%
1,8%
2,1%
3,6%
4,5%
6,3%
72,5%
Ślaskie
0,0%
10,0%
20,0%
30,0%
40,0%
50,0%
60,0%
70,0%
80,0%
udział procentowy
Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badań ankietowych.
1.4. Analiza wizerunku miasta
1.4.1.Analiza wizerunku miasta
Na potrzeby opracowania kompleksowego Systemu Identyfikacji Wizualnej
miasta Wisły, przeprowadzono badania wizerunkowe miasta istotne takŜe m.in. dla
tworzonego logotypu. PoniŜej przedstawiono wyniki badań, na bazie których
zbudowana została propozycja logotypu miasta Wisły.
W odniesieniu do badań d/t reprezentatywnego dla Wisły logotypu do analizy
zakwalifikowano 207 sztuk ankiet. Były to badania outgroup – pokazujące
postrzeganie miasta przez turystów.
Prezentowane poniŜej wyniki pokazują jedynie pytania, istotne w kontekście
logotypu, natomiast pozostałe rezultaty przeprowadzonych badań były wykorzystane
przy budowaniu kompletnego Systemu Identyfikacji Wizualnej miasta Wisły.
W przeprowadzonych badaniach zastosowano metodę badawczą opartą o
wywiady
kwestionariuszowe
/przeprowadzane
przez
ankieterów
–
ankiety
52
samodzielnie wypełniane przez respondentów/. Jednym z narzędzi był dyferencjał
semantyczny wsparty przez pytania otwarte.
Dodatkowo autorzy przeprowadzili konsultacje z liderami opinii publicznej oraz
umieścili przygotowane propozycje na własnych stronach internetowych. Natomiast
pracownicy miasta umieścili wstępne projekty na zamkniętych forach dyskusyjnych
aby poznać opinie d/t przygotowanych wersji nowego logotypu dla Wisły.
Jednym z kluczowych pytań postawionych respondentom w badaniach
terenowych w celu zbadania istniejących konstruktów było pytanie otwarte: Co
przychodzi Pani/ Panu na myśl gdy słyszy Pan/ Pani słowo Wisła?
Tak postawione pytanie bada luźne skojarzenia z miastem, które ujawniają
zarówno semantyzację miasta, czyli pokazują konstrukty językowe (o ile takie
istnieją) związane z miastem jak i konstrukty kulturowe.
Przedmiotowe pytanie o charakterze otwartym miało na celu zbadanie
istniejących kulturowych konstruktów. Gdyby wynik jednoznacznie pokazał istnienie
takowych naleŜałoby uwzględnić je w budowaniu wizerunku miasta. Sytuacja
przeciwna
otwiera
moŜliwość
uwypuklenia
w
strategii
wizerunkowej
cech
postulowanych.
Wykres 6. Otwarte skojarzenia z miastem Wisła.
53
Co przychodzi Pani\ Panu na myśl, gdy słyszy Pan, Pani Wisła?
2. Adam Małysz
24,5%
1. Brak odpowiedzi
21,2%
23. wystąpienia jednorazowe
19,7%
3. Góry
6,6%
21. Wypoczynek
5,5%
13. Skocznia
2,6%
12. Rzeka
3,6%
7. Narty
2,2%
6. Miasto/ Miasteczko
2,2%
4.Krajobrazy
1,1%
22. zima
1,1%
18. Śnieg
1,1%
15. sporty zimowe
1,1%
11. Rodzina
1,1%
9. Praca
0,7%
8. Odpoczynek
0,7%
5. Lasy
0,7%
20. Woda
0,7%
19. TKB
0,7%
17. Szkolenia
0,7%
16. Stoki
0,7%
14. snowboard
0,7%
10. Relaks
0,7%
0,0%
5,0%
10,0%
15,0%
20,0%
25,0%
30,0%
DuŜa ilość wystąpień jednorazowych jest efektem róŜnorodności cech miasta,
innymi słowy miasto kojarzone jest z róŜnymi cechami, obiektami jednak w
zdecydowanej większości nie są to cechy, obiekty negatywne. Co oznacza, Ŝe mimo
54
iŜ nie jest ona jednoznacznie kojarzona nie istnieją negatywne konstrukty, które
naleŜałoby uwzględniać przy budowaniu strategii wizerunkowej miasta.
1.4.2. Analiza aktywności marketingowej miasta
Po przeprowadzeniu badań dostępnych dokumentów /uchwał, planów/
wykazów, zestawień i analizie narzędzi promocyjnych oraz pogłębionych wywiadów z
liderami opinii społecznej i przedstawicielami branŜy turystycznej moŜna wskazać, iŜ
obecna aktywność marketingowa Gminy Wisła skupia się przede wszystkim na
następujących kierunkach działań promocyjnych, których krótka charakterystyka
zawarta jest w tabeli nr 57.
Tabela 27. Wykorzystanie narzędzi marketingowych bezpośrednio przygotowywanych przez UM w
ciągu 2005 i 2006r.
Rodzaj narzędzia
Strona WWW
Kampania
reklamowa na
stronie onet.pl
Kampania
reklamowa interia.pl
CD Prezentacja
Teczka albumowa
ze zdjęciami –
planowany na 2006r.
Wskaźnik
rozmiaru
akcji /np.
nakład/
Ilość wejść
na stronę:
Szczyty
sezonu
(lato, zima):
92000 wejść
mies.
Poza
sezonem:
65000 –
72000 wejść
mies.
Od września
do
października
2006 r.
1 mln 200
tys.
Wyświetleń
baneru
Od września
do
października
2006r.
22000 maili
3750
Wersje
językowe
Zasięg
Oddziaływania
Uwagi odnośnie formy
prezentacji
polska
krajowy
Strona czytelna, bogata w
informacje
przydatne
zarówno dla mieszkańców
miejscowości jak i dla gości.
Przejrzysta struktura strony,
łatwo dostępne informacje
polska
Odiwedzający
strony internetowe
onet.pl
Polska
Posiadacze
skrzynek
mailowych
interia.pl
polska
dostępne
indywidualnie
500 szt.
-
dostępne
indywidualnie w
informacji
turystycznej
Dobra wizualizacja, ciekawie
rozbudowana
struktura,
informacje- ogólne.
55
Mapka letnia
20000 szt. –
2005 r.
20000 szt. –
2006 r.
polska
dostępne
indywidualnie w
informacji
turystycznej
Mapka zimowa
20000 szt. –
2005 r.
20000 szt. –
2006 r.
polska
dostępne
indywidualnie w
informacji
turystycznej
12000 sz.t
6000 szt
polskoniemieckoangielskorosyjska
polska
Ulotki szlaki
turystyczne
10000 szt.
polskie
Gazetka promocyjna
– planowane na
2006 r.
50000 szt.
polskie
Folder reklamowy –
planowany na 2006
r.
23000 szt.
Polsko –
czesko –
angielsko
–
niemiecko
– rosyjski
Planowane reklamy
prasowe:
- Gazeta
Wyborcza
- Super
Ekspres
- śycie
Warszawy
Folder wspólny
„Beskidzka 5”
?
polska
dostępne
indywidualnie w
informacji
turystycznej
dostępne
indywidualnie w
informacji
turystycznej
dostępne
indywidualnie w
informacji
turystycznej
dostępne
indywidualnie w
informacji
turystycznej oraz
na imprezach
targowych i
plenerowych
dostępne
indywidualnie w
informacji
turystycznej oraz
na imprezach
targowych i
plenerowych
kraj
5000 szt,
polska
10000 szt.
polska
2005 r. –
500 szt.
polskoniemiecko-
Ulotki ogólne
Folder „Wisła od
kuchni” – planowany
na 2006 r.
Teczka z ofertami
turystycznymi
„Beskidzka 5”
Informator
turystyczny
Dostępne
indywidualnie w
informacji
turystycznej na
terenie gmin
„Beskidzkiej 5”
Dostępne
indywidualnie w
informacji
turystycznej na
terenie gmin
„Beskidzkiej 5”
dostępne
indywidualnie
Dwustronne foldery w formie
map z licznymi dodatkowymi
informacjami, wydane w
dwóch
wersjach
tematycznych: zimowej i
letniej.
Dwustronne foldery w formie
map z licznymi dodatkowymi
informacjami, wydane w
dwóch
wersjach
tematycznych: zimowej i
letniej.
Szereg ogólnych informacji o
atrakcjach tursytycznych
-
-
-
-
Informacje o atrakcyjności
turystycznej Wisły w formie
reklam i artykułów
w
gazetach
Szeroka gama informacji
turystycznych
z regionu
„Beskidzkiej 5”
Szeroka gama informacji
turystycznych
z regionu
„Beskidzkiej 5”
Szeroka gama informacji o
atrakcjach
oraz
bazie
56
Przewodniki
Artykuły
sponsorowane
- Gazeta Wyborcza
Gdańsk
Pakiety informacji
przekazywane
Polskiej Agencji
Prasowej
Study Toury
2006 r. –
500 szt.
ok. 20000
egz.
angielskorosyjska
polska
krajowy
polska
60000 egz.
Trójmiasto /
pomorze
-
polska
kraj
-
-
w 2005 roku
(m.in. Rosja,
Belgia, Niemcy,
Polska, Czechy)
turystycznej.
Kompletna
baza adresowa.
„Wisła-miasto
u
stóp
Baraniej Góry” J. Krop i W.
Sosna, 1990 – monografia
Wisły, opis krajoznawczy.
Wkładka - cztery strony z
praktycznymi informacjami,
prezentacja miasta.
Od września do grudnia
2006r. pakiety informacyjne
o atrakcjach turystycznych i
nowościach.
w
2005
roku
–
6
w 2006 dotychczas - 7,
planowane do końca roku 4
w 2006 roku (m.in.
Francja, Belgia,
Skandynawia,
Czechy, Rosja,
Polska)
Targi Turystyczne
2006r.
- Lato Warszawa
- Glob Katowice
- TT Gdańsk
Targi Turystyczne
2005r.
- Gdańsk
- Poznań
- Warszawa
- Londyn
Outdoor marketing billboardy
Gadzety reklamowe
- smycze
- zegary
- długopisy
- reklamówki
- podkładki
pod mysz
- ołówki
- kalendarzyki
listkowe
- kalendarze
ścienne
Banery reklamowe
Stoiska
wspólne z
ŚOT lub w
Ramach
Ziemi
Cieszyńskiej
Stoiska
wspólne z
ŚOT lub w
Ramach
Ziemi
Cieszyńskiej
2006 r.
planowane
10 szt.
2005r. – 8
szt.
Na terenie miasta Wisła i
okolicy
500 szt.
100 szt.
1000 szt.
500 szt.
-
Wisła
Poznań
Gdańsk
Warszawa
Londyn
GadŜety dystrybuowane
podczas imprez targowych,
w punkcie informacji
turystycznej oraz podczas
kontaktów bezpośrednich
500 szt.
1000 szt.
50000 szt.
200 szt.
Roll – up 1
szt.
Ścianka
kufrowa 1
szt.
-
-
Przenośny, moŜliwość
prezentacji na targach,
konferencjach, imprezach
plenerowych.
57
.
Analiza zawartości merytorycznej i ocena techniczna materiałów i wydawnictw
reklamowych oraz innych działań i wykorzystywanych narzędzi promocyjnych Wisły
pozwala na sformułowanie następujących wniosków:
•
część materiałów reklamowych posiada jednolity layout /w tym okładkę z
wykorzystaniem zdjęć skupiających uwagę na atrakcjach naturalnych
(kaskady rodła, gronie latem i zimą)/ oraz grupie folklorystycznej .
•
analiza zawartości stron portalu www.wisła.pl wskazuje, ze bardzo istotnym
elementem
wzbogacenia
strony
internetowej
byłoby
wprowadzenie
angielskiej, niemieckiej, czeskiej a nawet rosyjskiej wersji wiadomości
przydatnych turystom. Dostępność informacji to większe zainteresowanie
turystów i potencjalnych odwiedzających miejscowością oraz regionem. Brak
jest podstrony informacyjno – promocyjnej poświęconej inwestorom z branŜy
turystycznej
•
prezentacja CD jest bardzo dobrze technicznie przygotowana z bogatym
zasobem zdjęć wysokiej jakości, oraz filmów co pozwala na bardzo szeroką
prezentację miasta pogrupowane w grupy tematyczne: historii, zwyczajów,
atrakcji turystycznych, bazy noclegowej oraz ogólnych informacji.
•
prowadzone akcje typu study i press
tour wskazują na kierunkowanie
promocji Wisły na kilka zasadniczych rynków potencjalnych emisji ruchu
turystycznego,
•
brak organizacji typowych workshops wskazuje na niepełną konsolidację
działań promocyjnych podejmowanych przez gminę w konsultacji z branŜą
turystyczną, niezbędne jest wsparcie tych działań w kontekście moŜliwych
przyszłych inwestycji i zewnętrznej dystrybucji i promocji oferty miasta.
•
Przygotowywane prezentacje targowe w kraju były organizowane w ramach
stoisk organizowanych przez ŚOT oraz Stowarzyszenie Gmin „Olza”. Obecnie
planuje się przygotowywanie prezentacji Wisły na ekspozycjach targowych, na
stoiskach pod zbiorczą nazwą „Beskidy” z jednej strony moŜe powodować to
lokalizację Wisły w regionie turystycznym i w świadomości odwiedzających
targi gości z drugiej zaś strony moŜe powodować brak jednoznacznego
wizerunku turystycznego Wisły. Na tej podstawie moŜna stwierdzić, Ŝe
wyeksponowanie Wisły i uczynienie z niej marki na rynku turystycznym byłoby
58
działaniem mającym na celu szybsze i bardziej trafne kojarzenie miejscowości
w świadomości turystów i większą rozpoznawalność na tle całego regionu.
Istnieje więc swoista potrzeba podkreślenia wyjątkowości Wisły, jej produktów
turystycznych oraz pozytywnych skojarzeń z miejscowością.
•
brak w materiałach jednoznacznej segmentacji oferty i usług turystycznych dla
poszczególnych typów ruchu turystycznego jako kompleksowych produktów
turystycznych, w tym produktów w systemie sieciowym. Nastawienie na
stworzenie produktów turystycznych dla poszczególnych odbiorców oferty,
którym miejscowość udostępnia odpowiednie walory skorelowane z ich
potrzebami, powinno być jednym z priorytetów. W ten sposób całe pakiety
turystyczne,
związane
np.
z
turystyką
górską,
aktywną,
rodzinną,
konferencyjną, zimową, krajoznawczą, mogłyby być podkreślone, a sposób
dotarcia do informacji o nich przez turystę – łatwiejszy.
Instytucje partnerskie
Aktywność marketingowa gminy odbywa się równieŜ w oparciu o działalność
innych zewnętrznych stowarzyszeń, mających w priorytetach swej działalności
szeroko pojętą politykę promocji walorów regionu i wsparcie rozwoju
turystyki.
Instytucją partnerską gminy, dbającą o jej wizerunek na rynku turystycznym i o
odpowiedni marketing jest :
o
Stowarzyszenie OLZA – realizuje projekty związane ze wspieraniem rozwoju
społeczno-gospodarczym gmin zrzeszonych, a takŜe z dziedziny turystyki i
promocji korzystnego wizerunku regionu. Stowarzyszenie inicjuje takŜe wiele
imprez sportowych i kulturalnych, a w ramach działalności Euroregionu Śląsk
Cieszyński upowszechnia współpracę transgraniczną i wspiera interesy miast,
gmin i powiatów. W ramach aktywności marketingowej Stowarzyszenie Olza
zajmuje się przygotowywaniem wydawnictw promocyjnych, e-marketingiem,
reklamą w multimediach, a takŜe promocją na prezentacjach i imprezach
wystawienniczych. Stowarzyszenie OLZA jako element Euroregionu na
płaszczyźnie promocji turystyki bierze głownie udział w wystawach i
prezentacjach
euroregionalnych.
Stowarzyszenie
zajmuje
się
przezde
wszystkim organizacją projektów ściśle związanych z pozyskiwaniem środków
unijnych z funduszy pomocowych.
59
o
Porozumienie Gmin Beskidzka Piątka – Porozumienie w sprawie współpracy
gmin: Wisła, Szczyrk, Ustroń, Brenna i Istebna zostało podpisane w czerwcu
2004 roku. W ramach kooperacji gminy podejmują szereg wspólnych działań,
między innymi wspólne imprezy kulturalno – sportowe oraz działania
promocyjne na rzecz gmin (foldery reklamowe, promocja Beskidzkiej Piątki).
o
Miasta i Gminy Partnerskie:
- gmina Hukvaldy, Republika Czeska – nawiązanie współpracy w dniu 2 sierpnia
2003 roku
Nieformalne kontakty posiada Wisła z następującymi miejscowościami:
- Brusperk (Czechy), Nepomuk (Czechy), Krupina (Słowacja) , Anykscia (Litwa),
Omis (Chorwacja), Rheinhausen (Niemcy)
WaŜną wielkością obrazującą aktywność marketingową Urzędu Miasta Wisła
w sferze promocji i rozwoju turystyki jest wysokość ponoszonych nakładów z budŜetu
na tego typu działania.
Wydatki miasta na promocję przez szereg lat utrzymywały się na bardzo
niskim poziomie zaledwie około 20 000 złotych, by wzrosnąć w roku 2006r. do
poziomu 97 000 złotych. Wydaje się Ŝe jest to jednak kwota zbyt niska jak na
miejscowość o takim potencjale turystycznym, bowiem przykładowo Karpacz (jeden z
konkurentów) o zbliŜonym poziomie wydatków budŜetowych na wysokości 23
milionów złotych wydaje na promocję miasta 297 000 złotych (dane za 2005 rok).
Porównanie gmin wydających najwięcej w Polsce w dziale 630 Turystyka
zawiera poniŜsza tabela nr 59.
Tabela 28. Nakłady na turystykę w dziale 630 Turystyka wśród Gmin wydających najwięcej Polsce w
latach 2002-2003 – Top 7.
Wydatki w 2002r.
Wydatki w 2003r.
Rewal
1 588 195
Augustów
3 013 000
Ustronie
1 086 314
Police
1 244 000
Jastarnia
911 000
Krosno
Połczyn Zdrój
553 524
Kobylanka
1 170 000
1 081 000
Augustów
Morąg
1 048 000
Ustka
452 132
372 000
Połczyn Zdrój
Wałcz
327 958
Rewal
960 777
909 000
Źródło: Opracowanie własne, na podstawie danych Ministerstwa Gospodarki – Departament Turystyki.
60
Jak widać w skali kraju, porównując wydatki miasta Wisła z wydatkami innych
miejscowości w Polsce sytuacja wsparcia turystyki w gminie nie przedstawia się zbyt
dobrze. Problemem w strukturze budŜetu jest duŜy udział wydatków sztywnych w
działach: oświata – 31,6% wydatków budŜetowych, gospodarka komunalna – 13,7%,
pomoc społeczna - 12,6% budŜetu.
W celu zdecydowanej zmiany d/t wzrostu wydatków Wisły na działania w
sferze szeroko rozumianej promocji i rozwoju turystyki koniecznym wydaje się
podjęcie decyzji o konsolidacji środków przeznaczanych w róŜnych działach budŜetu
gminnego w ramach tworzenia tzw. budŜetu zadaniowego na potrzeby wdraŜania
celów strategicznych, operacyjnych i działań d/t turystyki wskazanych w niniejszej
strategii. Takie podejście wydaje się, w sytuacji budŜetowej Wisły za niezbędne i
staje się jednym ze strategicznych priorytetów zwłaszcza Ŝe szereg proponowanych
działań dotyka róŜnych sfer oddziaływania miasta.
1.5. Analiza aktywności społeczności lokalnej
oraz branŜy turystycznej
1. 5. 1. Rys Historyczny
Wpływ
historii
Wisły
na
kształtowanie
się
poglądów
mieszkańców
miasta – znaczenie tradycji2
Aby móc wypowiadać się na temat mieszkańców dzisiejszej Wisły naleŜy na
wstępie do niniejszego opracowania omówić wydarzenia historyczne, które mogły
mieć wpływ na kształtowanie się kulturowego ideału osobowości miejscowej
ludności. Na przełomie XVI i XVI wieku na terenach dzisiejszej Wisły zaczęły
osiedlać się osoby pracujące jako drwale na zlecenie ksiąŜąt cieszyńskich. Powstała
w ten sposób osada zyskała nazwę Wisła (na Wisłach Rzeczona), a na jej tereny
przeniosło się takŜe plemię Wałasów. Utrzymywali się oni z wypasu owiec.
Wprowadzili
na
obszar
dzisiejszego
miasta
sałasznictwo,
które
w prawie
niezmienionej formie utrzymało się na tych terenach do XX wieku. Jak wynika z
zachowanych do dnia dzisiejszego dokumentów, w 1643 r. wieś liczyła 30
osadników.
2
Opracowano na podstawie oficjalnych informacji o historii Wisły.
61
Cenne informacje na temat istotnych dziedzin kultury, szczególnie religii, danej
zbiorowości zawiera najstarsza księga gruntowa Wisły z 1644 roku. Znajduje się tam
wzmianka o zamknięciu kościoła ewangelickiego. Wynika stąd, iŜ osoby osiedlające
się na tym terenie były protestantami. Specyficzny dla tej religii etos pracy mógł
znacząco przyczynić się do rozwoju wsi. Informacja ta świadczy równieŜ o początku
prześladowań religijnych na terenie Księstwa Cieszyńskiego. W tym czasie populację
wsi zasilili uciekinierzy z innych miejscowości, w efekcie czego miejscowość
znacznie się rozrosła. Od połowy XVII wieku część mieszkańców przymusowo
pracowała na folwarku w Górkach i w gorzelni w Cieszynie. Habsburgowie, jako
zwolennicy kontrreformacji prowadzili w tym okresie szczególnie intensywne
prześladowania protestantów. Następstwem tych działań było wzmacnianie się więzi
w danej społeczności. Jedną z podstawowych form aktywności grupowej w tamtym
okresie było organizowanie tajnych naboŜeństw w lasach niedaleko wsi. W 1722 r.
Wisła liczyła 79 osadników.
Patent urbarialny cesarzowej Marii Teresy z 1771 r. ograniczył pańszczyznę.
Od tego momentu poprawiła się sytuacja miejscowych chłopów. Jeszcze większe
znaczenie dla miejscowej ludności być moŜe miał patent religijny cesarza Józefa II z
1783 r. zrównujący prawa religijne katolików i protestantów. Po tym wydarzeniu
ponownie zbudowano kościół protestancki. W 1783 r. utworzona została pierwsza
szkoła w Wiśle. Kolejne lata charakteryzowały się szczególnie wzmoŜonym rozwojem
gospodarki pasterskiej na tym terenie. Z pewnością znaczny wpływ na kształtowanie
się poglądów młodych mieszkańców wsi oraz ich rozwój intelektualny miało
otwieranie kolejnych szkół w róŜnych dolinach Wisły. Napływający do miasta katolicy
otworzyli równieŜ swój kościół w 1856 roku.
Na przełomie XVIII i XIX wieku zmieniało się źródło utrzymania miejscowej
ludności z pracy pasterskiej na robotniczą. Przyczyny tego były dwie. Pierwsza to
powstanie hut na terenie Śląska Cieszyńskiego i potrzeba ludzi do pracy, druga to
zabieranie góralom ich legalnie wykupionych terenów leśnych i prowadzenie ścinki
dla potrzeb hutnictwa. Zapoczątkowało to walkę miejscowej ludności w obronie
przysługującego im prawa własności. Pomimo stopniowego odbierania coraz
większej ilości terenów pasterstwo w Wiśle utrzymało się w szczątkowej formie do
drugiej połowy XX wieku.
Od początku XIX wieku okolice wsi odwiedzane były przez turystów,
podróŜników i naukowców. Szczególną rolę w wypromowaniu Wisły odegrał Bogumił
62
Hoff – badacz kultury ludowej. Po pierwszej wizycie w Wiśle w roku 1882 wychwalał
uroki miejscowości wśród znajomych. Dzięki dostępowi do najpotęŜniejszego w tym
czasie medium, jakim była prasa, zachęcał mieszkańców „Kongresówki” do
odwiedzenia Wisły. Kilka lat później wybudował pierwszą willę wypoczynkową we
wsi. Zapoczątkował tym samym nowy rozdział w historii miejscowości. Następnie
wspólnie z filozofem dr Julianem Ochorowiczem postawili kilka kolejnych
pensjonatów. Zaczynał zmieniać się charakter pracy miejscowej ludności, której od
przełomu XIX i XX wieku istotnym źródłem utrzymania stała się turystyka. Pod
wpływem przyjeŜdŜających uczonych i artystów zmieniał się sposób postrzegania
świata miejscowej ludności.
Od początku XX wieku zaczęto tworzyć zręby uzdrowiska. Zbudowano
nowoczesny zakład kąpielowy, powstawały gospody, sklepy i zakłady rzemieślnicze.
W 1911r. Wisła uzyskała oficjalnie miano uzdrowiska. Wśród miejscowej ludności
następowało coraz większe zróŜnicowanie zawodów i wzrost zamoŜności. W 1913
istniał juŜ luksusowy hotel, z salą koncertowo-teatralną i biblioteką z czytelnią. Był to
okres rozwoju kultury elitarnej w Wiśle.
W okresie międzywojennym miejscowość w pełni nabrała cech uzdrowiska.
Powstały, istniejące do dziś, budynki Urzędu Gminy z pocztą, Dom Zdrojowy z salą
kinową, nowa szkoła, basen kąpielowy i skocznia narciarska w Głębcach oraz około
100 nowych willi. W 1927 r. istniały juŜ przewozy autobusowe z Cieszyna i Katowic
do Wisły. W 1929 r. do centrum Wisły dotarła linia kolejowa. W 1931 r. wykonano
gest, o którym dowiedziała się cała Polska. Przekazano prezydentowi RP wraz z
honorowym obywatelstwem Wisły rezydencję na Zadnim Groniu. Wydarzenie to
wzmocniło
pozycję
miejscowości
na
uzdrowiskowej
mapie
Polski.
Rozwój
infrastruktury i bazy gastronomiczno – noclegowej spowodował, iŜ w drugiej połowie
lat trzydziestych do Wisły przybywało rok rocznie kilka tysięcy turystów. Miejscowa
ludność była podzielona na dwie grupy. Tych, którzy dzięki turystom zarabiają i tych,
którym przyjezdni przeszkadzają w spokojnym Ŝyciu. Przejmowanie ziem na
potrzeby rozwoju turystyki odbywało się przewaŜnie bez zgodny ich właścicieli.
Rodziło to konflikty pomiędzy autochtonami, a właścicielami pensjonatów. W 1937 r.
odbył się w Wiśle I Tydzień Gór. Kontynuowany obecnie, jako Tydzień Kultury
Beskidzkiej.
63
W okresie okupacji wojsko przejęło większość pensjonatów. Wiele osób
deportowano lub zabito. Dotyczyło to przede wszystkim elity intelektualnej letniska,
zgodnie z prowadzoną przez hitlerowców polityką wyniszczenia kultury polskiej.
Znaczące miejsce w historii Wisły zajmuje Zespół Szkół GastronomicznoHotelarskich (wcześniej Państwowa Szkoła Przysposobienia Hotelarskiego) szkoląca
od kilkudziesięciu lat zaplecze dla miejscowej bazy hotelowej.
Wisła w 1962 roku otrzymała prawa miejskie. W tym samym czasie
powstawały w mieście liczne zakładowe domy wypoczynkowe, prosperujące do 1989
roku.
W 1989 roku powstało wiele prywatnych pensjonatów, następnie powstały
większe obiekty noclegowe Hotel "Stok" oraz Hotel „Gołębiewski”. Obecnie Wisła
dysponuje
blisko
dziewięcioma
tysiącami
miejsc
noclegowych,
licznymi
restauracjami, dzięki czemu Ŝycie mieszkańców miasta prawie przez cały rok
wypełnione jest pracą w turystyce.3
1.5.2. Demograficzna-ekonomiczna charakterystyka mieszkańców
miasta
W Wiśle mieszka ok. 11 430 mieszkańców (106 kobiet przypada na 100
męŜczyzn) na terenie pięciu dolin o łącznej powierzchni 110 km², co nie ułatwia
komunikacji międzyludzkiej.
Fenomenem Wisły jest zróŜnicowanie wyznaniowe jej mieszkańców. Działa tu
13 kościołów i związków religijnych, a największym z nich jest Kościół
Ewangelicko – Augsburski liczący 6,5 tysiąca wiernych. Statystycznie kolejnymi
społecznościami religijnymi są Kościół Rzymsko – Katolicki (2,5 tysiąca wiernych),
Świadkowie Jechowy (500 wiernych), Kościół Zielonoświątkowy i Stanowczych
Chrześcijan (po około 200 wiernych).
W
Wiśle
na
ok.
11430
mieszkańców,
2627
to
osoby
w
wieku
przedprodukcyjnym, 6948 w wieku produkcyjnym i 1853 w poprodukcyjnym (zob.
Tabela 61 – dane ze spisu powszechnego 2002r.)
3
Opracowano na podstawie internetowej strony miasta Wisła.
64
Tabela 29. Grupy ekonomiczne a płeć w Wiśle.
Wyszczególnienie
Ogółem
W wieku przedprodukcyjnym
W wieku produkcyjnym:
- mobilnym
- niemobilnym
W wieku poprodukcyjnym
Ludność w wieku nieprodukcyjnym
na 100 w wieku produkcyjnym
Ogółem
MęŜczyźni
Kobiety
11430
2627
6948
4446
2502
1853
5538
1355
3551
2229
1322
631
5892
1272
3397
2217
1180
1222
64
56
73
Źródło: Opracowanie własne, dane Spis Powszechny 2002.
Pomimo nieznacznej przewagi kobiet w omawianej populacji, męŜczyźni
przewaŜają w grupie ekonomicznej osób w wieku produkcyjnym.
W Wiśle mieszka 7% osób z wyŜszym, 21% średnim, 28% z zawodowym i
24% z wykształceniem podstawowym (dane ze spisu powszechnego 2002).
W Wiśle 7205 osób, tj. 63% utrzymuje się z własnej pracy, w tym dla 76%
pracujących jest to praca najemna, a dla 24% praca na własny rachunek.
Tabela 30. Struktura ekonomiczna mieszkańców Wisły według danych ze Spisu Powszechnego.
Źródło: Spis Powszechny 2002r.
65
Wśród 4904 osób aktywnych zawodowo mieszkańców, 84% jest pracujących,
a 16% bezrobotnych (stopa bezrobocia 16,2%). Dokładne dane znajdują się w
poniŜszej tabeli.
Tabela 31. Struktura wykształcenia mieszkańców Wisły według danych ze Spisu Powszechnego.
Źródło: Spis powszechny 2002r.
Znaczna grupa z ok. 800 osób bezrobotnych (42%) pozostaje bez pracy
powyŜej 13 miesięcy. Wśród tej kategorii społecznej jest 55% męŜczyzn i 45%
kobiet. Być moŜe są to osoby zarejestrowane jako bezrobotne, a pracujące w szarej
strefie albo za granicą.
1.5.3 Metodologia badań
I. Zastosowane narzędzia badawcze
W przeprowadzonym badaniu wykorzystano Kwestionariusz Temperamentu
(EAS), Skalę Wartości Schelerowskich (SWS) oraz kwestionariusze do badania
preferencji wykorzystywania wolnego czasu
A. Kwestionariusz Temperamentu EAS Arnolda H. Bussa i Roberta Plomina w
polskiej Adaptacji Włodzimierza Oniszenko, został opublikowany po raz pierwszy w
1984 roku. Zyskał miano łatwego narzędzia do badania temperamentu. MoŜe być
wykorzystywany zarówno do badań indywidualnych jak i grupowych. Spośród 4 cech
wybrano dwie: aktywność i towarzyskość.
66
B. Skala Wartości Schelerowskich - SWS Piotra Brzozowskiego. Skala Wartości
Schelerowskich nawiązuje do teorii obiektywnej hierarchii wartości. Scheler tworząc
narzędzie wyszedł z załoŜenia, Ŝe istnieją trzy róŜne rodzaje bytów: psychiczne,
idealne i materialne, uwaŜał równieŜ, Ŝe obiektywnie istnieją zarówno wartości jak i
hierarchia. Hierarchie obowiązujące zaś w danej epoce historycznej czy w danej
grupie społecznej są tylko wariantami hierarchii uniwersalnej. Skala wartości
Schelerowskich (SWS wersja D-50) składa się z pięćdziesięciu wartości. Wartości te
tworzą 6 skal podstawowych. Są to podstawowe wartości: Hedonistyczne, Witalne,
Estetyczne, Prawdy, Moralne, Święte.
C. Kwestionariusz Ankietowy do badania preferencji i opinii dotyczących
wolnego czasu
W wykorzystanym kwestionariuszu umieszczono zarówno pytania zamknięte,
jak i otwarte. Pytano bądź bezpośrednio, bądź przy wykorzystaniu zjawiska projekcjipytając nie wprost odkrywano ukryte predyspozycje do określonych zachowań.
Projekcja to proces nieświadomego przypisywania własnych przekonań,
wartości lub innych procesów subiektywnych innym ludziom. Do zbadania
zadowolenia z Ŝycia wykorzystano oś preferencji.
Hipotezy
Hipoteza generalna:
Prawdą jest, iŜ muszą zaistnieć dodatkowe czynniki, aby aktywność indywidualna
została wykorzystana w działaniach grupowych
Hipotezy główne:
Prawdą jest, iŜ kulturowy etos pracy wpływa na aktywność indywidualną
mieszkańców
Prawdą jest, iŜ odpowiednia hierarchia wartości, z wysokim znaczeniem wartości
moralnych, wartości prawdy, aktywności i towarzyskości moŜe wpływać na
podwyŜszoną aktywność grupową wtedy, gdy ludzie docenią waŜność tych działań i
potrzebę własnego udziału.
67
1.5.4 Wyniki badań – Liderzy lokalni o społeczności miasta Wisła
A. Znaczenie tradycji w Wiśle
Autorzy zaznaczają, Ŝe wielokrotnie w prezentowanym podrozdziale uŜyto
określeń, zestawień słownych i zdań wypowiedzianych bezpośrednio przez
respondentów, które miały wpływ na konstrukcję stylistyczną tekstu.
Znaczny wpływ na kształtowanie się hierarchii wartości mieszkańców
dzisiejszej Wisły miał protestantyzm. Pracowitość i religijność to podstawa
egzystencji miejscowej ludności. Przekazywanie tych wartości następuje z pokolenia
na pokolenie.
„Największym grzechem Wiślanina jest lenistwo” – brzmi sentencja Jerzego
Pilcha podkreślająca dobitnie wpływ protestanckiego etosu pracy na Ŝycie
miejscowej ludności. Pijak utrzymujący rodzinę jest bardziej tolerowany niŜ nierób.
Zdarza się, Ŝe ludzie sami szukają sobie dodatkowych zajęć, gdy nic nie mają nic do
zrobienia.
Inną cechą charakteryzująca miejscowych jest Ŝyczliwość. Kiedyś moŜna było
otrzymać kubek kwaśnego mleka, gdy zaszło się w górach do chaty gospodarza i
poprosiło o coś do picia. Obecnie młodsze pokolenie podchodzi inaczej do tych
spraw.
W Wiśle jest trochę inny charakter ludzi niŜ na Podhalu (zdeterminowany
przez duŜe odległości pomiędzy mieszkańcami). WaŜne aby gość zawsze był dobrze
przyjęty. Miejscowi nie pytają wprost, są dyskretni, nie nachalni.
Wisła jest środowiskiem społecznym zamkniętym, trudnym do poznania wynika to z kolaŜu protestantyzmu i góralskości. Cechy charakteryzujące
miejscowych to przede wszystkim ostroŜność i nieufność. Zawsze bardzo mocno
liczyło się słowo, bowiem papier moŜna zniszczyć, słowo zostaje.
Przed powstaniem szkół państwowych istniały szkoły „pokątne”. Od lat 80-tych
XIX w. wszyscy Wiślacy potrafili czytać i pisać. Wpłynęło to z pewnością na
cywilizacyjny rozwój tego regionu.
Początkowo stosunki między ludźmi charakteryzowała pewna nieufność.
Niektórzy przyjezdni traktowali miejscowych jak nieoświeconych. Do Wisły
przyjeŜdŜali róŜni ludzi, część z nich starała się wydobyć z Wiślaków to, co dobre.
68
Dzięki jednostkom twórczym i przyjaznym miejscowej ludności inicjowano wiele
przedsięwzięć społecznych od początku XX wieku. Inni chcieli jedynie wykorzystać
Wiślaków. Niekorzystne skutki na późniejsze lata wywarła zła polityka władz, które
nie pozwalały budować się miejscowym i nakazywały sprzedawać grunty ”za grosze”
przyjezdnym. Sprawy te nie zostały jeszcze załatwione, choć podejmowano próby ich
uregulowania w latach 80-tych i 90-tych. Wpływają one i obecnie na sprzeczność
interesów w mieście. Część miejscowych zaczynała coraz chętnej pracować w nowo
powstających pensjonatach. W latach siedemdziesiątych nastąpił szczególnie szybki
rozwój miasta – zarówno infrastruktury, jak i bazy turystycznej.
W Wiśle tradycja tworzenia się organizacji pozarządowych sięga okresu
międzywojennego Wtedy powstały Ochotnicza StraŜ PoŜarna (wcześniej ok. 300
ochotników, obecnie nieco mniejsze zainteresowanie); Towarzystwo Miłośników
Wisły (nadal pręŜnie działające); Grupa Pszczelarzy od 1931 roku (obecnie około
100 osób).
W historii Wisły zdarzały się okresy większej i mniejszej aktywności
mieszkańców. W latach 70-tych miejscowa ludność wykazywała się największą
aktywnością grupową. Teraz aŜ takiej aktywności się nie obserwuje. Prowadzono
wtedy wspólne działania na rzecz szkolnictwa, gazownictwa. W przeszłości podjęto
działania na rzecz stworzenia ogniska muzycznego, a 10 lat temu szkoły muzycznej.
W Wiśle istnieje stara tradycja „pobaby” – pomocy sąsiedzkiej. Zanikająca
obecnie ze względu na większe moŜliwości wykorzystania najemnej siły roboczej.
Towarzystwo Miłośników Wisły chciało kultywować miejscową tradycję.
Zaczęło w latach dziewięćdziesiątych organizować imprezy w strojach ludowych.
Niestety zainteresowanie miejscowej ludności nie trwało zbyt długo.
Kolejnym
waŜnym
wydarzeniem
dla
utrzymania
lokalnej
tradycji
był
organizowany przez kilkanaście kolejnych lat konkurs „Wiedzy o Wiśle”. Oprócz
poprawnych odpowiedzi dodatkowo oceniano stroje ludowe zakładane przez uczniów
i nauczycielki. Nie wszyscy jednak popierają ideę promocji stroju ludowego,
uwaŜając ją nie tylko za przeŜytek i nie nosząc go z dumą. Czasami do I komunii
przystępują dziewczynki w strojach ludowych.
Znaczącą postacią kultury ludowej w Wiśle był „czytok” – osoba prowadząca
ceremonie pogrzebowe. Zawód ten zanikł w procesie rozwoju miasta.
Istotną rolę w historii miasta odgrywał równieŜ Zameczek podarowany
prezydentowi Mościckiemu w dwudziestoleciu międzywojennym. Dar ten był
69
przejawem gościnności. Było to waŜne wydarzenie konsolidujące miejscowość z
państwem polskim.
Z pewnością znaczące miejsce w kalendarzy kulturalnym Wisły XXI wieku
zajmuje Tydzień Kultury Beskidzkiej wzorowany na zainicjowanym w dwudziestoleciu
międzywojennym Święcie Gór.
Znaczący wpływ na kształtowanie się poglądów dzisiejszych mieszkańców
Wisły ma znaczenie autorytetów w miejscowej kulturze, szacunku dla innych ludzi
oraz ich pracy.
B. Aktywność indywidualna mieszkańców Wisły
Miejscowa ludność jest bardzo aktywna indywidualnie w myśl luterańskiej
zasady – „módl się i pracuj”. Ludzie są porządni i pracowici, znają swoją wartość,
choć są i tacy, którzy poprzez skromność nie doceniają własnej wartości. Obserwuje
się ponadprzeciętną aktywność ekonomiczną, sportową i kulturalną.
Ludzie coraz rzadziej pomagają sobie nawzajem w myśl tradycji pobaby,
poniewaŜ zmienia się sytuacja i nie trzeba w kaŜdej sprawie liczyć na sąsiadów
Mieszkańców Wisły podzielić moŜna na dwie grupy. Pierwsza grupa to ludzie
aktywni rozwijający się razem z miastem, pozytywnie nastawieni do przyjeŜdŜających
inwestorów i turystów, zadowoleni z popularności miasta, czerpiący z tego tytułu
korzyści. Druga grupa to osoby alienująca się, wrogo nastawiona do ludności
napływowej.
Aktywność mieszkańców w pracy przejawia się przede wszystkim w obsłudze
turystów. Istnieje wiele pensjonatów, prywatnych sklepików, wyciągów. Szczególnie
popularny jest zawód przewodnika górskiego (ok. 1000 imprez rocznie).
Miejscowych charakteryzuje zaradność – duŜo osób prowadzi działalność
gospodarczą, szybko reagują na zmianę mody, potrzeby rynku. Niekiedy nawet sami
wychodzą z jakąś inicjatywą.
Pewną barierę w angaŜowaniu się w nowe przedsięwzięcia stanowi skłonność
do dogłębnego analizowania sytuacji. JeŜeli jednak ktoś zdecyduje się przystąpić do
działania, to z pewnością moŜna na niego liczyć.
Aktywność kulturalna przejawia się w najczęściej w grze na instrumentach
muzycznych w Państwowej Szkole Muzycznej w Wiśle.
70
Sprzyjające ukształtowanie terenu wzmaga aktywność sportową. W lecie
mieszkańcy miasta profesjonalnie i rekreacyjnie jeŜdŜą na rowerach górskich, a w
zimie na nartach.
Podsumowując, moŜna stwierdzić, iŜ mieszkańcy Wisły są tak bardzo aktywni
ekonomicznie co wywołuje moŜe powodować problemy w znalezieniu wolnego czasu
na czynny odpoczynek. Wynika to przede wszystkim z faktu, iŜ duŜa część z
mieszkańców oprócz najemnej pracy zawodowej, zajmuje się po godzinach obsługą
turystów we własnym zakresie.
Skoncentrowanie się mieszkańców wyłącznie na pracy zawodowej zmniejsza
chęci na zabawę i uczestnictwo w imprezach grupowych.
Poza tym wynikająca z etosu pracy skłonność do oszczędzania nakazuje
wydatkowanie pieniędzy raczej na inwestycje niŜ na przyjemności. Aktywność
Wiślaków zdeterminowana jest sezonowością miejscowości - ludzie w szczycie
sezonu muszą zarabiać na cały rok. Szczególny problem pojawia się, gdy trzeba
aktywność indywidualną spoŜytkować w zadaniach grupowych.
C. Aktywność grupowa mieszkańców Wisły
Jak wynika z relacji większości liderów lokalnych, aktywność grupowa jest
obecnie znacznie słabsza, niŜ jeszcze kiedyś, choć porównując miejscowych z
mieszkańcami innych miast i tak jest ona znacznie wyŜsza.
Obecnie aktywność grupowa przejawia się przede wszystkim w uczestnictwie
w Zespole Pieśni i Tańca „Wisła” (obecnie 30 – 50 osób), grupach śpiewaczych
męskich (5 – tyle w ilu dolinach połoŜona jest Wisła, powstały niedawno – śpiewają
stare pieśni lub tworzą nowe na ich bazie), zespole dziecięco – młodzieŜowym
(propagowanie kultury ludowej).
Poza tym pręŜnie działa grupa twórców ludowych (w skład jej wchodzą
zarówno profesjonaliści, jak i amatorzy) – grupy same wychodzą z inicjatywą
tworzenia czegoś.
Poza wyŜej wymienionymi jest jeszcze klub sportowy „Wisła Ustronianka” – w
historii obserwujemy znaczny wkład mieszkańców w rozwój sportu w mieście.
W ramach nadleśnictwa Wisła podejmowane są w regionie zadania
proekologiczne. Twórcy ludowi i pszczelarze organizują imprezy we własnym
71
zakresie, choć włącza się w to równieŜ Muzeum w Wiśle – święto miodu (cykliczne
raz w roku, tworzenie się tradycji i identyfikacji miasta z tym świętem).
W Wiśle istnieje Organizacja Hoteli Turystycznych, choć obecnie nie
podejmuje się działań grupowych, a kaŜdy z gestorów podejmuje róŜne aktywności
indywidualnie.
Działania grupowe przy parafiach w pięciu dolinach Wisły są inicjowane i
koordynowane przez pastorów. Szczególnie pręŜnie funkcjonują miejscowe chóry.
Imprezą cykliczną, w którą szczególnie chętnie angaŜują się ludzie w Wiśle
jest organizowany od kilkudziesięciu lat Tydzień Kultury Beskidzkiej, nawiązujący do
międzywojennej imprezy o nazwie Tydzień Gór. Wspólnie z nim organizowany jest
równieŜ festiwal organowy.
Akcje społeczne raczej nie są spontaniczne. RóŜne czyny społeczne po
wojnie wykonywane były raczej chętnie. Obecnie mieszkańcy uwaŜają, iŜ nie ma juŜ
takiej potrzeby.
W Wiśle odbył się tzw. Festiwal śycia – występy chórów połączone z ofertą
dla dzieci, na który składają się imprezy sportowe, muzyczne (podzielone na róŜne
grupy wiekowe) organizowane przez parafie. Na wskazanej imprezie były obecne
osoby „z całego świata”. MoŜna było zaobserwować duŜe zaangaŜowanie
miejscowych parafii i społeczności lokalnej w organizację tej imprezy. Planuje się
kontynuowanie imprezy w 2006 roku.
Radni kilka lat temu zaczęli tworzyć zrzeszenie agroturystyki, które do tej pory
pręŜnie działa.
Mieszkańcy raczej niechętnie udzielają się społecznie. Współpraca pomiędzy
róŜnymi grupami nie układa się jak naleŜy. Wskazuje się na potrzebę lepszej
organizacji i koordynacji przedsięwzięć społecznych i kulturalnych.
Aktywność
indywidualna
nie
przekłada
się
na
grupową
z
dwóch
podstawowych przyczyn. Po pierwsze barierę stanowi odległość pomiędzy róŜnymi
częściami Wisły utrudniająca komunikacje międzyludzką i wspólne inicjatywy. Drugą
przyczyną jest wielogodzinne w kaŜdym dniu zaangaŜowanie mieszkańców w
aktywność
ekonomiczną
przy
obsłudze
turystów.
Pod
względem
inicjatyw
społecznych szczególnie dotyczy to Jawornika.
Aktywność grupowa na poziomie religijności realizowana jest przede
wszystkim przez chóry, szkółki, wieczornice. Społeczność miasta Wisła chętnie
poświęca na nie czas.
72
W
wyniku
przedstawionej
analizy
moŜna
wskazać
zasadnicze,
zidentyfikowane przez autorów propozycje działań na przyszłość, sugerowanych
przez respondentów:
1. MłodzieŜ moŜe aktywizować się w nowo powstającym domu kultury.
2. Wiślańskie Centrum Kultury poprzez promocję miasta w regionie moŜe
organizować wspólne imprezy dla miejscowych i przyjezdnych.
3. NaleŜy jeszcze większy nacisk połoŜyć na rozwój infrastruktury sportowej. MoŜna
stworzyć centrum rowerowe i ośrodek narciarstwa biegowego, wybudować korty
tenisowe, stadniny koni, sale gimnastyczne, boiska, ścieŜki zdrowia.
4. MoŜna stworzyć cykliczne imprezy ogólnokrajowe, takie, jakimi były majówki z
Małyszem, moŜna spoŜytkować popularność skoczka do jeszcze większej
popularyzacji miasta.
5. MoŜna zaangaŜować miejscowych w stworzenie domu pracy twórczej wraz z izbą
pamięci.
6. Warto renobilitować stój ludowy, propagować miejscową gwarę, nagradzać
dekorowanie domów elementami tradycyjnego wzornictwa.
7. NaleŜy promować miasto, z jednej strony jako miejsce turystyczno – klimatyczne,
z drugiej zaś, jako centrum folkloru.
8. Przy
organizacji
róŜnorodnych
imprez
naleŜy
odpowiednio
propagować
proponowane pomysły, modyfikować je wspólnie z miejscową ludnością, by
poczuła, Ŝe robi coś wartościowego, Ŝe miała w tym swój udział.
9. WaŜne, aby informacja o imprezach docierała do ludzi równieŜ tradycyjnymi
kanałami komunikacyjnymi, takimi jak: plakaty w kościołach, barach, na słupach
informacyjnych; ogłoszenia w prasie lokalnej czy informowanie przez megafon z
jadącego samochodu.
10. NaleŜy kontynuować organizację Tygodnia Kultury Beskidzkiej przy udziale, jak
największej liczby wolontariuszy.
11. Oczekuje się kontynuacji Festiwalu śycia, który spotkał się z bardzo przychylnymi
opiniami.
12. MoŜna zachęcić właścicieli karczm i restauracji do zatrudnienia zespołów
góralskich. Z jednej strony byłaby to dla nich promocja i moŜliwości zarobienia
dodatkowych pieniędzy. Poza tym miejsca takie chętnie odwiedzaliby turyści
szukający miejsc do zabawy i aktywnego odpoczynku.
73
13. Warto wrócić do sprawdzonych pomysłów organizowania imprez zimowych,
takich, jakimi były: Karnawał Wiślański, Wiślańskie Dni Sportu organizowane pod
patronatem gazety „Sport”. Cieszyły się one popularnością ze względu na
moŜliwość spotkania się ze sportowcami w kawiarni „Centrum”.
14. Nie naleŜy sprzeciwiać się temu, iŜ zespoły śpiewają ciągle to samo, gdyŜ jest to
atrakcyjne dla turystów i naleŜy takie inicjatywy popierać.
15. NaleŜy tworzyć kolejne stowarzyszenia i rozwijać juŜ istniejące: takie jak np.
stowarzyszenie agroturystyki.
16. WaŜne jest, aby stałym elementem promocji miasta była informacja o wystawach
znajdujących się w muzeum, gdyŜ są one opowieścią o tradycji miejscowości.
17. Wszyscy liderzy są zgodni, Ŝe w mieszkańcach drzemie siła, którą naleŜy tylko
obudzić i nią odpowiednio pokierować, aby czuli, Ŝe mają w tym wszystkim udział.
1.5.5 Wyniki badań ankietowych
A. Hierarchia wartości mieszkańców Wisły
Wyniki analizy wartości mieszkańców Wisły sugerują, Ŝe największe
znaczenie mają wartości moralne. Oznacza to, Ŝe społeczność lokalna ceni
najbardziej: dobroć, honor, miłość bliźniego, pokój, pomaganie innym, uczciwość,
rzetelność, uprzejmość oraz Ŝyczliwość.
W następnej kolejności znaczenie mają wartości prawdy (inteligencja,
logiczność, mądrość, obiektywność, otwarty umysł, rozumienie, szerokie horyzonty
umysłowe oraz wiedza).
Społeczność Wisły na kolejnym miejscu w hierarchii stawia wartości święte
(Bóg, kraj, naród, niepodległość, ojczyzna, państwo, patriotyzm, wiara, zbawienie,
Ŝycie wieczne). Wśród wartości świętych bardziej cenione są wartości religijne (Bóg,
wiara, zbawienie, Ŝycie wieczne) niŜ świeckie. Na kolejnych miejsca uplasowały
wartości hedonistyczne, witalne i estetyczne. Wśród wartości witalnych ankietowani
przypisują większe znaczenie sile niŜ wytrzymałości (wykres 30 – 31).
Wykres 7. Hierarchia wartości mieszkańców Wisły.
74
wartości
moralne
wartości
prawdy
wartości święte
wartości
hedonistyczne
wartości
witalne
wartości
estetyczne
0
20
40
60
80
100
Wykres 8. Hierarchia wartości mieszkańców Wisły – wartości witalne.
59,9
54,3
Wartości w italne siły
Wartości w italne w ytrzymałości
Wykres 9. Hierarchia wartości mieszkańców Wisły – wartości święte.
75
82
59,4
wartości święte świeckie
wartości święte religijne
B. Aktywność mieszkańców Wisły
Wśród
respondentów
obserwowana
była
aktywność
na
poziomie
„zdecydowanie” i „raczej tak”. Świadczy to, Ŝe ponad połowa osób badanych
wykazuje motywacje do bycia aktywnym. Natomiast 22% respondentów zaznaczyło
odpowiedzi dotyczące braku motywacji do aktywności (zaznaczając „zdecydowanie
lub raczej nie”). AŜ 19% badanych nie ma zdania na ten temat (wykres 33).
Wykres 10. Deklarowana gotowość do aktywności mieszkańców Wisły
zdecydowanie
tak
22%
raczej tak
37%
zdecydownie
nie
raczej nie
5%
17%
nie wiem
19%
76
Jak pokazuje analiza wyników odpowiedzi d/t pytań w sferze aktywności
lokalnej społeczności Wisły, ponad 63 procent respondentów postrzega siebie jako
ludzi aktywnych ruchowo, mających duŜo energii i duŜe tempo reakcji. Tylko ok. 9%
badanej grupy widzi siebie jako mało aktywnych (wykres 34).
Wykres 11. Procentowy rozkład wyników dla cechy aktywności mieszkańców Wisły.
63,20%
27,30%
9,50%
niska aktywność
średnia aktywność
wysoka aktywność
C. Towarzyskość mieszkańców Wisły
Wśród respondentów 67% mieszkańców Wisły deklaruje towarzyskość
odpowiadając tak lub raczej tak; 18% ankietowanych ma zdanie wręcz przeciwnie,
zaznacza bowiem odpowiedzi „zdecydowanie lub raczej nie” (wykres 35).
Wykres 12. Deklarowana towarzyskość mieszkańców Wisły.
zdecydow anie
tak
31%
zdecydow nie
nie
raczej nie
6%
12%
nie w iem
15%
raczej tak
36%
77
Blisko połowa respondentów widzi siebie jako osoby towarzyskie, czyli osoby
poszukujące innych ludzi, wykazujących chęć i motywacje do przebywania w ich
towarzystwie, unikających samotności. Natomiast tylko ¼ badanych respondentów
widzi siebie jako osoby wykazujące małą motywację do inicjowania kontaktów
społecznych oraz większą tolerancję na samotność (wykres 36).
Wykres 13. Procentowy rozkład wyników dla cechy towarzyskości mieszkańców Wisły
47,70%
24,60%
niska towarzyskość
26,90%
średnia towarzyskość
wysoka towarzyskość
Ponad 1/3 ankietowanych odpowiada, Ŝe najbardziej lubi uprawiać sport w
swoim wolnym czasie. Ponad 20% badanych deklarowało, Ŝe wolne chwile spędza
na spotkaniach towarzyskich, rekreacji, czytaniu ksiąŜki i prasy. Na kolejnych
miejscach ankietowani wymieniali: oglądanie telewizji, imprezy kulturalne, podróŜe,
czas z rodziną, bierny odpoczynek, zabawy, dyskoteki, prace domowe, czas przy
komputerze i słuchanie muzyki (wykres 37).
78
Wykres 14. Jakie formy spędzania wolnego czasu w Wiśle lubi Pani/Pan najbardziej?
36,3%
sport
spotkania towarzyskie
rekreacja
czytanie ksiąŜek i prasy
22,8%
oglądanie tv
21,6%
imprezy kulturalne
20,1%
podróŜe
15,4%
z rodziną
12,7%
bierny odpoczynek
10% 9,6%
zabawy/dyskoteki
8,1%
6,2%
5,8% 5,4%
5,4%
prace domowe
przy komputerze
słuchanie muzyki
Z badanej liczby 43 % ankietowanych twierdzi, Ŝe ich znajomi biorą udział w
imprezach kulturalnych tylko czasami, ¼ z respondentów jest zdania, Ŝe robią to
często. Najmniej było odpowiedzi skrajnych. Tylko 8 % badanych uwaŜa, Ŝe znani im
ludzie nie uczestniczą w imprezach kulturalnych. 7 % badanych jest przekonana, Ŝe
osoby, które znają są zawsze obecne na takich spotkaniach (wykres38).
Wykres 15. Czy znani Pani/Panu mieszkańcy Wisły biorą udział w imprezach kulturalnych?
rzadko
17%
nigdy
8%
zawsze
7%
często
25%
czasami
43%
79
Pytanie badawcze: Formy spędzania czasu wolnego – Co robi Pan/Pani poza
pracą zawodową?
Ankietowani zaznaczali równieŜ róŜne formy spędzania wolnego czasu w
kategoriach takich, jak: rozrywka domowa, zajęcia domowe, zajęcia religijne,
obowiązki domowe, bierny odpoczynek i rozrywka, spotkania towarzyskie.
Wśród wskazań w kategorii – „rozrywka domowa” najwięcej osób deklarowało
oglądanie telewizji (ok. 65 %), słuchanie muzyki (ok. 49 %), czytanie ksiąŜek i
słuchanie radia (po ponad 46 %), oraz czytanie prasy ok. 39 % (wykres 51).
Wykres 16. Formy spędzania czasu wolnego w Wiśle w kategorii - rozrywka domowa.
64,80%
49,20%
46,60%
46,60%
38,60%
czytam gazety, tygodniki
słucham radia
słucham muzyki w domu
oglądam telewizję
czytam ksiąŜki
W kategorii „zajęć domowych” najwięcej wskazań było na zajmowanie się
domem (ok. 58 %). Następnie respondenci wymieniali robienie zakupów (ok. 49 %),
chodzenie na spacer z dziećmi, wnukami, zabawę z nimi (26 %), hodowanie kwiatów
i roślin (23 %), szycie (blisko 9 % wskazań) (wykres 52).
80
Wykres 17. Formy spędzania czasu wolnego w Wiśle w kategorii - zajęć domowych.
57,80%
48,90%
26,50%
23,10%
8,70%
zajmują się domem
robię zakupy
chodzę na spacer z dziećmi, wnukami, bawię się z nimi
hoduję kwiaty rośliny
szyję
W kategorii „zajęć religijnych” ankietowanie wskazywali na chodzenie do
kościoła (51 %), modlitwę (blisko 42 %) oraz wykonywanie róŜnych czynności na
rzecz parafii (9%) (wykres 53).
Wykres 18. Formy spędzania czasu wolnego w Wiśle w kategorii - zajęć religijnych.
51,10%
41,70%
8,70%
robię róŜne rzeczy dla parafii
modlę się
chodzę do kościoła
Respondenci w kategorii „obowiązków domowych” najczęściej wskazywali na
robienie róŜnych rzeczy na działce, naprawianie samochodu (prawie 32 %),
następnie wymieniali remont, urządzanie mieszkania, majsterkowanie (20 %) i
wyjazdy z domu w celu załatwiania róŜnych obowiązków (prawie 16 %) (wykres 54).
81
Wykres 19. Formy spędzania czasu wolnego w Wiśle w kategorii - obowiązków domowych
31,80%
25,40%
20,10%
20,10%
15,90%
robię róŜne rzeczy na działce, napraw iam samochód
remontuję albo urządzam mieszkanie
majsterkuję
załatw iam spraw y w urzędach
w yjeŜdŜam z domu
Kategoria „odpoczynku biernego” zawierała dwie aktywności: „siedzę, leŜę,
wypoczywam”, którą zaznaczyło 56 % ankietowanych oraz „wysypiam się”, którą
wybrało prawie 38 % rysunek nich (wykres 55).
Wykres 20. Formy spędzania czasu wolnego w Wiśle w kategorii - odpoczynku biernego.
56,10%
37,90%
w ysypiam się
siedzę, leŜę, w ypoczyw am
W kategorii „zajęć kulturalnych” najwięcej wskazań było na prowadzenie Ŝycia
towarzyskiego (ponad 63 %), ponad 32 % respondentów wybierało odpowiedź –
„korzystam z ciekawych imprez”. Blisko 24 % badanych zaznaczyło korzystanie z
rozrywki, przyjemności itd. Tylko ok. 15 % respondentów przyznało, Ŝe chodzi do
kina lub teatru ( wykres 56).
82
Wykres 21. Formy spędzania czasu wolnego w Wiśle w kategorii - rozrywka/ spotkania towarzyskie
63,20%
32,60%
23,90%
14,80%
prowadzę Ŝycie towarzyskie, spotykam się z krewnymi, znajomymi, idę w odwiedzimy
korzystam z ciekawych imprez
korzystam z rozrywki, przyjemności, bawię się, chodzę do kawiarni, restauracji, na dyskotekę
chodzę do kina lub teatru
1.5.6 Propozycje na przyszłość – wnioski z badań
Z przeprowadzonych analiz i badań wynika, Ŝe:
•
większość ludności w mieście Wiśle jest aktywnych i towarzyskich, dzięki temu
mogą korzystać z oferty domu kultury, jeŜeli uznają, Ŝe jest oferta skierowana do
nich i jest atrakcyjna;
•
z badanej grupy 22% deklarowało, Ŝe ulubioną formą spędzania wolnego czasu
są spotkania towarzyskie. Prawie połowa respondentów zaznaczyła koła
gospodyń, koła naukowe, kluby proekologiczne, jako te aktywności, które
spotkałyby się z aprobatą społeczności lokalnej Wisły. MoŜna je realizować w
nowo otwartym domu kultury;
•
ok. ¾ respondentów twierdzi, iŜ znani im mieszkańcy Wisły chętnie biorą udział w
imprezach kulturalnych. NaleŜy organizować takie imprezy, aby spełniały one
oczekiwania zarówno turystów, jak ludności miejscowej;
•
idea tworzenia domu pracy twórczej z izbą pamięci spotkałaby się z aprobatą
mieszkańców Wisły, gdyŜ wartości moralne i wartości prawdy znajdują się
najwyŜej w hierarchii wartości tej społeczności;
•
aby pomysł renobilitacji stroju ludowego, miejscowej gwary i wzornictwa
ludowego spotkał się z poparciem miejscowej ludności naleŜałoby przekonać
83
społeczność, Ŝe jest to szansa rozwoju i dodatkowego zarobkowania. Mogłoby
się to przyczynić do stworzenia centrum folkloru w Wiśle;
•
wysoka deklarowana aktywność i towarzyskość, odpowiednia hierarchia wartości
(czyli
wysokie
znaczenie
wartości
moralnych:
uprzejmości,
Ŝyczliwości,
uczciwości i rzetelności oraz pomagania innym) miejscowej ludności oraz
deklaracja chęci uczestniczenia w róŜnorodnych imprezach lokalnych moŜe
przyczynić się do podwyŜszenia aktywności grupowej wtedy, gdy ludzie poczują,
Ŝe robią coś wartościowego i mają w tym swój udział;
•
członkowie
badanej
populacji
częściej
wymieniają
inne
powody
nie
uczestniczenia w imprezach kulturalnych (np. brak czasu), niŜ wymieniany często
przez liderów brak informacji;
•
zarówno liderzy lokalni, jak i badana populacja są zgodni, iŜ najlepszą imprezą w
Wiśle jest Tydzień Kultury Beskidzkiej i powinien on być kontynuowany i
rozwijany;
•
duŜa aktywność (jako motywacja do ruchu i do spoŜytkowania energii) pokrywa
się równieŜ z preferencjami spędzania wolnego czasu (36 % badanych lubi
najbardziej spędzać wolny czas uprawiając sport). Ok. 70 % odpowiedziało, Ŝe
imprezy sportowe, jako forma aktywności spotkałyby się z aprobatą społeczności
lokalnej Wisły.
Aby zrealizować
preferencje mieszkańców Wisły naleŜy
rozbudować istniejącą infrastrukturę sportu i rekreacji poprzez np. stworzenie
centrum rowerowego, ośrodka narciarstwa biegowego, kortów tenisowych,
stadniny koni, sali gimnastycznej, boiska, ścieŜek zdrowia (wymienianych przez
liderów lokalnych.);
•
dobrym źródłem informacji byłyby parafie, poniewaŜ 51 % ankietowanych
deklaruje, iŜ spędza czas wolny chodząc do kościoła. Dodatkowymi kanałami
informacyjnymi mogłyby być równieŜ lokalne stacje radiowe, telewizyjne i prasa
chętnie wybierane, jako forma spędzania czasu wolnego;
•
ponad 63 % deklaruje, Ŝe prowadzi Ŝycie towarzyskie, spotyka się z krewnymi,
znajomymi,
chodzi
w
odwiedziny,
co
potwierdza
wysoką
aktywność
i
towarzyskość.
84
1. 5. 7. Analiza aktywności branŜy turystycznej
Aktywność branŜy turystycznej została zbadana na podstawie przygotowanej
ankiety oraz wywiadów pogłębionych z menadŜerami największych ośrodków i
usługodawcami turystycznymi oraz otwartych warsztatów skierowanych do branŜy w
lipcu 2006 roku.
Niestety mimo podejmowanych kilkukrotnie prób / we współdziałaniu z Gminą,
tj. akcje e-mail, korespondencja pocztowa, wizyty terenowe uzyskano próbę 10 %ogółu obiektów działających w Wiśle, co świadczy o duŜej potrzebie zacieśnienia
współpracy i zaangaŜowania na linii miasto – branŜa w proces implementacji
strategii.
Jak trudny jest to proces świadczyć mogą następujące zidentyfikowane przez
zespół autorski, poprzez wywiady oraz terenowe penetracje, fakty m.in.:
•
bardzo długi proces konsolidacji branŜy turystycznej w celu powołania Lokalnej
Organizacji Turystycznej, której inicjatorem była gmina miejska Wisła,
•
negatywnie obierany przez środowisko branŜy noclegowej proces wdraŜania
przez Gminę systemu kategoryzacji obiektów zgodnie z zapisami ustawy o
usługach turystycznych,
•
widoczne statystyczne rozbieŜności między deklarowaną, a rzeczywistą, liczbą
miejsc noclegowych w części obiektów agroturystycznych i kwater prywatnych,
skutkujące ograniczeniem moŜliwości pozyskania przez Gminę większych
środków z tytułu opłat miejscowych, które mogły by być wykorzystane, we
współdziałaniu z branŜą turystyczną, na promocję,
•
brak konsolidacji właścicieli i gestorów obiektów wyciągów narciarskich w
tworzeniu wspólnej oferty np. karty narciarskiej, wywołany przede wszystkim,
potwierdzanym w wywiadach z przedsiębiorcami turystycznymi, zjawiskiem „
szarej strefyi uniemoŜliwiający np. wsparcie tego działania przez Gminę,
•
niski
stopień
włączania
się
przedsiębiorców
w
działania
promocyjne
podejmowane przez Gminę / wydawnictwa, ekspozycje targowe /,
•
brak zainteresowania gestorów bazy noclegowej włączeniem się w proces
badania ruchu turystycznego w Gminie, którego wyniki mogłyby być pomocne w
planowania marketingowym i inwestycyjnym zarówno dla nich samych jak i
Gminy,
85
•
wymuszone brakiem określenia strategicznych kierunków rozwoju turystyki w
gminie intuicyjne podejmowanie przez przedsiębiorców nowych inicjatyw / np.
rozbudowanie miejsc gastronomicznych i usług paraturystycznych na potrzeby
imprez firmowych typu incentive tours / samodzielnie i bez udziału gminy,
skutkujące niekiedy problemami formalno-prawnymi oraz ograniczeniem ich
promocji za pośrednictwem instytucji gminnych.
Analiza zawartych we wskazanej powyŜej ankiecie pytań o charakterze
zamkniętym i otwartym, pozwoliła na wskazanie wykorzystywanych przez branŜę
turystyczną narzędzi marketingowych promocji własnej oferty turystycznej. NaleŜy
załoŜyć, iŜ grupa respondentów w tym przypadku stanowi grupę najbardziej
aktywnych na tym polu, I tak:
•
Tylko 55,4 % obiektów noclegowych wykorzystuje w procesie rezerwacji kontakt
poprzez e – mail, tylko 18,4 % obiektów posiada własną stronę internetową (dane
według badań własnych stron Internetu). Wydaje się to wielkościami zbyt małymi
patrząc na sposób podejmowania decyzji przez turystów przyjeŜdŜających do
Wisły: jednym z głównych źródeł informacji jest internet. Strony są oczywiście
kreowane według własnych potrzeb, istotnym byłoby wprowadzenie elementów
spójnych. Dlatego bardzo istotną inicjatywą miasta jest wspólna prezentacja
obiektów na stronie miejskiej oraz udostępnianie za darmo domeny wisla.pl.
•
Analiza materiałów reklamowych wydawanych (według badań materiałów
drukowanych branŜy) przez podmioty turystyczne z Wisły nasuwa kilka wniosków:
przewaŜa duŜa róŜnorodność formy i niestety niska jakość techniczna, jednolitą
formę zbiorczą stosuje tylko Stowarzyszenie Natura, w przekazach dominuje eenumeratywne wymienienie elementów oferty bez segmentacji grup klientów,
(pozytywnym przykładem udanego przekazu marketingowego jest oferta Villi
Cynamon skierowana do średniej klasy odwiedzających z rodzinami). Istotnym
elementem promocyjnym wspólnej bazy noclegowej byłoby ujednolicenie
materiałów drukowanych (wprowadzenie takiego systemu wraz z systemem
standaryzacji bazy noclegowej) w postaci jednolitej treści i szaty graficznej.
•
Wśród pozostałych form przekazu marketingowego dominuje według odpowiedzi
respondentów udział w targach i wystawach, prasa i katalogi biur podróŜy (ten
sam udział ), a w przypadku największych ośrodków równieŜ telewizja.
86
•
Wśród
akcji
promocyjnych
inicjowanych
przez
miasto
przedsiębiorcy
–
respondenci najbardziej chcieliby uczestniczyć w wydawnictwach promocyjnych
miasta, następnie w imprezach kulturalnych organizowanych przez miasto,
targach turystycznych, imprezach promocyjnych organizowanych poza miastem,
oraz sponsorowanych artykułach i spotach.
•
Wśród elementów poszerzający ofertę turystyczną prezentowano pełen wachlarz
atrakcji dodatkowych dostępnych w Wiśle co świadczy o podejściu „pod klienta”
zarządzających obiektami przedsiębiorców
Wśród pytań otwartych część dotyczyła postrzegania oferty miasta przez
klientów przedsiębiorców i naleŜy zaznaczyć, iŜ są one bardzo zbieŜne z wynikami
przeprowadzonych
badań
szczególnie
często
wskazywano
na
problemy
komunikacyjne oraz parkingi.
Wśród pytań otwartych znalazło się równieŜ pytanie
o
chęć udziału w
stowarzyszeniu turystycznym – połowa respondentów wyraziła taką wolę. Zapytano
równieŜ o oczekiwania wobec takiego uczestnictwa.
Wskazywano na: potrzebę
wspólnych działań promocyjnych, szkoleń branŜy, wpływu na decyzje miasta,
synergii działania, pomocy w uzyskaniu dotacji na inwestycje
Takie potrzeby
powinna spełniać zawiązywana właśnie Wiślańska Organizacja Trystyczna.
Blisko połowa przedsiębiorców opowiedziało się równieŜ za ujednoliceniem i
scaleniem oferty w kierunku rozwoju Wiślańskiej Karty Turystycznej i skipasów
wśród argumentów pojawiały się na pierwszym miejscu oczekiwania klientów co do
rozwoju oferty w tej dziedzinie.
87
1.6. Analiza SWOT
Prezentowana analiza stanowi punkt wyjścia do proponowanych dalej działań i
oparta została przede wszystkim na pogłębionym audycie zasobów gminy, na
licznych terenowych penetracjach oraz na szeregu spotkań, wywiadów i na
podstawie wyników przeprowadzonych kilku typów badań ankietowych.
Prezentowana w Tabeli 64 analiza SWOT4 pozwala określić potencjał i
wskazać na priorytetowe kierunki współdziałania i współpracy w gminie Wisła, które
mogą być przesłanką do wdraŜania konkretnych projektów w ramach strategii
rozwoju turystyki. Nie jest to pełny katalog, ale zidentyfikowane najistotniejsze
potrzeby i problemy, których rozwiązanie wpłynie na zdecydowany i trwały rozwój
zrównowaŜonej gospodarki turystycznej w gminie.
Wydaje się uzasadnionym przyjęcie zasady, Ŝe strategiczne cele powinny być
w korelacji z poniŜej wskazanymi w makro i mikro otoczeniu zagroŜeniami, a takŜe
słabymi stronami w sferze zasobów, systemu organizacji i świadczenia usług oraz
kierunków rozwoju turystyki w Gminie.
Tabela 32. Analiza SWOT dla Wisły.
Mocne strony
Słabe strony
Atrakcyjność turystyczna miasta:
•
•
•
•
•
•
•
4
PołoŜenie miasta w szeregu dolin potoków
jest wyjątkowe w skali kraju
PołoŜenie przygraniczne miasta stwarza
moŜliwości turystycznej penetracji oraz
tworzenia transgranicznej oferty turystycznej
Ciekawe urzeźbienie terenu pozwala na
eksploracje wielu grupom turystów i rozwój
róŜnych form turystyki
Bardzo rozbudowana sieć wodna stwarza
moŜliwości do biernego wypoczynku nad
wodą oraz wędkarstwa
Bogactwo przyrodnicze Wisły i okolic wraz z
obszarami chronionego krajobrazu są
wyjątkowe w skali kraju
Klimat w okresach posezonowych sprzyja
rozszerzeniu sezonu (miesiące jesienne)
Zameczek Prezydenta podkreśla prestiŜ
miejscowości podobnie jak pręŜnie działające
•
•
•
•
•
•
Rozległość przestrzenna miasta tworzy
określone problemy komunikacyjne
Sieć wodna stwarza niewielkie moŜliwości do
uprawiania turystyki wodnej
Brak kopalin i paleoidów leczniczych pomimo
motywów uzdrowiskowej historii miasta i
leczniczego klimatu
Niewielka liczba atrakcji architektonicznych
Kumulacja imprez w sezonie letnim przy
braku odpowiednich imprez kulturalnych w
sezonie
zimowym
oraz
miesiącach
posezonowych,
Brak imprezy sportowej o zasięgu chociaŜby
krajowym wykorzystującej aurę Adama
Małysza
Analiza SWOT (ang. Strengths, Weaknesses, Opportunities, Threats) - to podstawowe narzędzie
podejmowania decyzji strategicznych. Określenie swoich atutów i słabych stron oraz szans i zagroŜeń,
które niesie otoczenie, pozwala na podejmowanie właściwych decyzji na róŜnych etapach i poziomach
procesu strategicznego.
Strategia rozwoju produktów turystycznych miasta Wisły na lata 2007 - 2020
•
Muzeum Beskidzkie i szereg muzealnych
oddolnie tworzonych atrakcji.
Tydzień Kultury Beskidzkiej /TKB/ to uznana
marka imprezy kulturalnej w Polsce i w
Europie
Infrastruktura turystyczna:
•
•
•
•
•
DuŜa
ilość
miejsc
noclegowych
o
zróŜnicowanym standardzie i obecność
markowego, jednoznacznie identyfikowanego
lokalizacyjne i rozpoznawalnego w Polsce,
kompleksu Hotelu Gołębiewskiego
DuŜa baza ośrodków wypoczynkowych i
baza agroturystyczna w miejscowości
DuŜa baza gastronomiczna oparta na
regionalnej kuchni
DuŜy potencjał tras zjazdowych i wyciągów,
bogata infrastruktura do uprawiania skoków
narciarskich, która jest postrzegana jako
atrakcja turystyczna
Gęsta sieć szlaków pieszych i duŜa ilość
przewodników górskich działających na
terenie miasta
•
•
•
•
•
•
•
•
DuŜe rozdrobnienie miejsc noclegowych z
przewagą mniejszych ośrodki, przy niskiej
jakości infrastruktury w przypadku większych
ośrodków wypoczynkowych
Brak „promocyjnego i ofertowego spięcia”
wyciągów w jedną zimową ofertę niedoinwestowanie,
niska
jakość
i
rozdrobnienie własnościowe
Brak infrastruktury do uprawiania narciarstwa
biegowego i innych jego form
Niska gęstość sieci szlaków rowerowych i
ograniczone moŜliwości ich tworzenia
wynikające z połoŜenia miasta
Niewielka ilość uzupełniających urządzeń
sportowych
i
paraturystycznych
o
turystycznej aktywności uniezaleŜnionej od
czynników pogodowych
Brak w regionie profesjonalnego organizatora
turystyki przyjazdowej
Mało
czytelny
system
oznakowania
turystycznego w Gminie
Podkreślany przez turystów zagranicznych i
krajowych dysonans między standardem
usług, a ich ceną, szczególnie w odniesieniu
do usług hotelarskich
Dostępność komunikacyjna
•
•
•
•
Dobre połączenia drogowe w pasie północ –
południe oraz z miejscowościami z korytarza
E 40, niewielka odległość od GOP
Niedaleka odległość korytarza E 75,
najruchliwszego w kraju stwarza moŜliwość
przejęcia części ruchu tranzytowego
Bliskość
portu
lotniczego
KatowicePyrzowice
Występowanie alternatywnych form środków
komunikacji dostępności do miasta, tj. kolej,
autobus
•
•
•
•
•
Niska częstotliwość dalekobieŜnych połączeń
kolejowych i autobusowych
Niewystarczająca ilość połączeń lokalnych
zwłaszcza w okresach nasilenia ruchu
weekendowego
Brak spójnego systemu lokalnej komunikacji
/oferowanej
przez
przedsiębiorców
prywatnych
i
państwowych
lokalnych
przewoźników/ wykorzystywanej przez ruch
turystyczny
ZagroŜenia bezpieczeństwa wynikająca z
nakładania się przestrzennego strumieni
komunikacyjnych ruchu samochodowego,
pieszego i rowerowego w Wiśle
Niekorzystny wizerunek Wisły w aspekcie
bezpieczeństwa ruchu turystycznego i
dostępności komunikacyjnej szczególnie w
weekendy
(np.
korki,
brak
miejsc
parkingowych)
© Dolnośląska Organizacja Turystyczna
89
Dominujące formy turystyki:
•
•
•
•
•
Silny średnioroczny trend w rozwoju liczby
udzielonych
noclegów
przy
stałej
ugruntowanej pozycji na rynku usług
noclegowych Województwa Śląskiego i
zauwaŜalnym aktualnie szybkim wzroście w
liczbie korzystających z bazy turystów z
zagranicy
DuŜy poziom powrotów do miasta tzw.
„lojalny turysta”, i wysoka średnia długość
pobytu odwiedzających skutkująca ich
zwiększonymi wydatkami na turystykę i
dochodami branŜy
Bardzo pozytywne postrzeganie przez
odwiedzających
gościnności,
otwartości
mieszkańców
z
wysokim
poziomem
rejestrowanego zadowolenia z pobytu
Unikalna kuchnia regionalna oparta o
wystarczającą
sieć
punktów
gastronomicznych
Odwiedzający charakteryzujący się wysokimi
dochodami na osobę
•
•
•
•
•
Wyraźna
dwusezonowość
ruchu
turystycznego
Nieznajomość przez turystów szeregu
istotnych atrakcji turystycznych miasta
Słaba jakość transportu lokalnego: czystości
(odśnieŜenia) ulic, dostępności toalet oraz
bankomatów
Relatywnie wysokie ceny usług turystycznych
i paraturystycznych
Brak usług i ofert dla turystów z grup
niszowych /turystyki specjalistycznej/ oraz
dla rekreacji dzieci
Wizerunek miasta i aktywność marketingowa
•
•
•
•
Bardzo pozytywne kojarzenie wizerunku
miasta
Profesjonalnie
przygotowane
materiały
miasta, aktywność w krajowych imprezach
targowych i zarządzaniu informacyjnym
serwisem internetowym
Zdecydowana
wola
wdraŜania
skoncentrowanej i zhierarchizowanej strategii
rozwoju i promocji turystyki w gminie
•
•
•
•
Brak
w
opinii
odwiedzających
jednoznacznych konstruktów, na których
moŜna by budować wizerunek miasta
Brak odróŜnienia miasta od przekazu innych
miejscowości górskich
Niewystarczające środki na promocję miasta
wynikające z konstrukcji budŜetu
Brak miast partnerskich większej liczby miast
partnerskich
Brak ostatecznej wizji współdziałania w
sferze turystyki w ramach gmin tzw.
„Beskidzkiej Piątki „
Aktywność społeczności lokalnej miasta i
branŜy
•
•
•
DuŜa aktywność mieszkańców w działaniach
artystycznych
Naturalna i historycznie determinowana
gościnność i otwartość mieszkańców oraz
jednostkowa
wysoka
aktywność
mieszkańców
Wysoka aktywność zbiorowa mieszkańców
•
•
•
Niski poziom uczestnictwa w ofercie
kulturalnej miasta
Niski poziom działań marketingowych w
większych ośrodkach wypoczynkowych
Niski stopień konsolidacji branŜy turystycznej
i oferty turystycznej w formule produktów
sieciowych i współdziałania z samorządem
Szanse
ZagroŜenia
Makrootoczenie
Makrootoczenie
•
•
•
Dostępność
funduszy
europejskich
i
programów unijnych
Wzrastające zainteresowanie i wzrost
•
Rosnące inwestycje i lepsza organizacja
zimowej aktywnej turystyki w Słowacji
Niska odporność rynku lokalnego na
90
•
•
przyjazdów z zagranicy do Polski
Wzrastający popyt na krótkie urlopy
posezonowe oraz popularność turystyki
weekendowej
Wzrastające zainteresowanie aktywnym
wypoczynkiem (4 mln aktywnych narciarzy w
Polsce)
•
zewnętrzne
czynniki
rozwoju
ruchu
turystycznego
Utrwalone lokalnie stałe modele kierunków
rozwoju turystyki i mała innowacyjność
Mikrootoczenie
Mikrootoczenie
•
•
•
•
•
•
DuŜa dynamika wzrostu portu lotniczego
Katowice Pyrzowice
DuŜa siła tradycji i folkloru w świadomości
mieszkańców
Inicjatywa miasta zmierzająca do wspierania
nowo utworzonej Wiślańskiej Organizacji
Turystycznej
Działania promocyjne w ramach tzw.
Beskidzkiej Piątki „
•
•
•
Niski poziom konsolidacji branŜy turystycznej
Niska aktywność i otwartość na nowe
inicjatywy lokalnych przewoźników
PrzewaŜający udział odwiedzających ze
Śląska - monokultura struktury pochodzenia
odwiedzających
Brak widocznego zaangaŜowania większych
podmiotów branŜy w konsolidacje działania
ze strony miasta
Potencjalny konflikt nowych form turystyki z
ochroną przyrody
91
2. Kierunki programu rozwoju
turystycznego miasta
2.1. ZałoŜenia strategiczne realizacji programu
Przyjęty schemat planowania strategicznego w niniejszym opracowaniu
prezentuje Rysunek 5.
Rysunek 1. Schemat planowania strategicznego dla miasta Wisły.
Analiza aktualnych
programów i
planów
Gromadzenie i
analiza danych o
mieście
Audyt turystyczny
miasta Wisły
Diagnoza stanu miasta
w sferze turystyki
Analiza uwarunkowań
turystyki-SWOT
Badania ankietowe
d/t:
- ruch turystyczny
- aktywność
społeczna
- wizerunek miasta
- logotyp miasta
- aktywność branŜy
WIZJA TURYSTYCZNA
WISŁY
Badania terenowe
Konsultacje społeczne
Warsztaty branŜowe
MISJA TURYSTYCZNA
SAMORZĄDU WISŁY
CELE STRATEGICZNE W TURYSTYCE
CELE OPERACYJNE W TURYSTYCE
DZIAŁANIA W TURYSTYCE
NARZĘDZIA WDRAśANIA
STRATEGII ROZWOJU TURYSTYKI
MONITOROWANIE, OCENA,
AKTUALIZACJA
ZADANIA SZCZEGÓŁOWE W TURYSTYCE
BudŜet miasta Wisły
na rozwój turystyki
Strategia Rozwoju Wisły
Plan Przestrzennego
Zagospodarowania Wisły
92
2.1.1. Wizja i misja turystyczna miasta
Przeprowadzona analiza i pogłębiony audyt potencjału turystycznego miasta i
jego sytuacji społeczno – gospodarczej, badania ankietowe, pogłębione wywiady z
liderami opinii publicznej oraz wyniki dyskusji i konsultacji w róŜnorodnych
organizacjach i środowiskach, a takŜe warsztaty oraz analiza SWOT stanowiły
podstawę do określenia wizji, misji oraz celów strategicznych dla Wisły w obszarze
turystyki.
>> Wizja turystyczna miasta w 2020 roku <<5
Miasto
Wisła
zaspokaja
róŜnorodne
potrzeby
turystów
w
wielu
dziedzinach aktywności turystycznej oferując kompleksowe usługi wysokiej
jakości.
Głównymi
elementami
zintegrowanego
systemu
produktów
turystycznych miasta są: gościnność i otwartość jego mieszkańców, naturalny
potencjał turystyczny miasta, bogactwo i róŜnorodność kulturowa, jakość
obsługi i bazy turystycznej oraz informacja turystyczna i dostępność miasta.
Funkcja turystyczna jest dziedziną wiodącą w gospodarce miasta,
generującą miejsca pracy dla mieszkańców oraz będącą źródłem ich
dobrobytu, dumy z prestiŜu miasta i utoŜsamienia się z wytyczanymi celami.
Dla miasta rozwój turystyki jest głównym źródłem dochodu i podstawą
realizacji
podejmowanych
działań,
opartych
na
stabilnym
systemie
organizacyjno – monitorującym. Rozwój turystyki jest harmonijny i opiera się
na zasadach zrównowaŜonego rozwoju.
Miasto ma wyraźny wizerunek odróŜniający je od innych miejscowości
górskich, wypływający z potencjału turystycznego, tradycji kulturowej i
aktywności mieszkańców. Wizerunek wsparty jest zintegrowanymi działaniami
kompleksowymi w ramach systemu promocji miasta.
5
Wizja - to poŜądany obraz przyszłej, odnoszącej się do następnego pokolenia, sytuacji lokalnej
społeczności miasta we wszystkich istotnych wymiarach - komponentach rozwoju społecznogospodarczego. Wizja powinna wskazywać przede wszystkim główne wyzwania, przed którymi miasto
stoi, co stanowi podstawę określenia celów strategicznych jej działania.
93
>> Misja turystyczna miasta <<6
Wisła poprzez gościnność jej mieszkańców, atmosferę, zróŜnicowane
walory
turystyczne,
wysoką
jakość
i
standardy
bazy
turystycznej,
towarzyszącej zaspokajaniu potrzeb szerokiej rzeszy odwiedzających w
dziedzinie wypoczynku, oferuje im ciekawą i róŜnorodną ofertę turystyczną.
Rozwój turystyki odpowiada zasadom zrównowaŜonego rozwoju, jest
głównym źródłem dochodu miasta i jego mieszkańców, czyniąc je atrakcyjnym,
zapewniając mieszkańcom dobrobyt, umacniając więź i toŜsamość społeczną,
przy zachowaniu unikalnych walorów naturalnych miasta.
2.1.2. Cele strategiczne rozwoju
Przyjęty schemat planowania celów strategicznych7 i operacyjnych8 oraz
systemu ich wdraŜania w niniejszym opracowaniu prezentuje Rysunek 2.
PoniŜej w tabeli 65 zaprezentowane zostały cele strategiczne i operacyjne,
będące rozwinięciem wizji i misji miasta oraz mające słuŜyć osiągnięciu stanu
postulowanego.
Autorzy zaznaczają, Ŝe przedstawione w kolejnych rozdziałach plany
operacyjne i zadania /w tym linie produktów turystycznych oraz produkty
wizerunkowe/ zostały skorelowane merytorycznie z w/w celami /co oznaczono w
adekwatnych tabelach/.
Jednocześnie zaznacza się, Ŝe zastosowane w tabeli 65 nazwy i numeracja
celów strategicznych i operacyjnych nie powinny być bezpośrednio odnoszone do
numeracji wykorzystywanej w oznaczeniu linii produktów turystycznych.
6
Misja - jest deklaracją środowiska, instytucji lub organizacji podejmujących realizację Wizji rozwoju
miasta. Opisuje przyjmowane przez nie strategiczne zasady i podstawowy sposób urzeczywistniania,
realizacji tej Wizji. Podstawowe znaczenie ma Misja samorządu miasta, odpowiadająca m.in. na
pytanie, w jaki sposób będzie realizował materialne załoŜenia strategii: wizję rozwoju, cele
strategiczne i operacyjne, programy i zadania.
7
Cele strategiczne - wynikają z Wizji rozwoju i są jej konkretyzacją. Cele te wyznaczają kierunek
działania podmiotów Ŝycia społecznego i gospodarczego miasta. Są to cele długookresowe,
określające, co moŜna obecnie zrobić, aby zwiększyć przyszłe moŜliwości i zapewnić
konkurencyjność miasta w dłuŜszym horyzoncie czasowym.
8
Cele operacyjne - stanowią kierunkowe rozwinięcie celów strategicznych i charakteryzują się
bliŜszym od nich horyzontem czasowym ich osiągania. Realizacja celów operacyjnych warunkuje
osiągnięcie strategicznych celów rozwoju. Powinny one zostać sformułowane w taki sposób, aby były
osiągalne i mierzalne. Narzędziem ich realizacji są programy sektorowe.
94
Rysunek 2. Schemat planowania celów strategicznych i operacyjnych dla miasta Wisły
MISJA TURYSTYCZNA
MIASTA
WIZJA TURYSTYCZNA
WISŁY
CEL
STRATEGICZNY I
CELE OPERACYJNE
CEL
STRATEGICZNY II
CELE OPERACYJNE
CEL
STRATEGICZNY III
CEL
STRATEGICZNY Iv
CELE OPERACYJNE
CELE OPERACYJNE
DZIAŁANIA W TURYSTYCE
NARZĘDZIA WDRAśANIA
STRETEGII TURYSTYKI
MONITOROWANIE, OCENA,
ANALIZA
ZADANIA W TURYSTYCE
Tabela 33. Cele strategiczne i operacyjne w rozwoju turystyki w Wiśle
CEL STRATEGICZNY I
ROZWÓJ MARKOWYCH PRODUKTÓW MIASTA W DZIEDZINACH
CEL OPERACYJNY I-1
CEL OPERACYJNY I-2
Przygotowanie szerokiej i wielowymiarowej oferty
turystycznej w liniach produktowych spiętych główną
koncepcją
Wykorzystanie potencjału turystycznego miejscowości i
gościnności mieszkańców
CEL STRATEGICZNY II
TWORZENIE MARKOWEJ INFRASTRUKTURY TURYSTYCZNEJ
CEL OPERACYJNY II-1
CEL OPERACYJNY II-2
CEL OPERACYJNY II-3
CEL OPERACYJNY II-4
Standaryzacja i rozwój bazy noclegowej
Ograniczenie szarej strefy
Rozwój infrastruktury wspierającej rozwój turystyki w
tym rozwiązanie istotnych problemów miasta mających
wpływ na ruch turystyczny
Podnoszenie jakości obsługi ruchu w tym równieŜ
szkolenia pracowników
95
CEL STRATEGICZNY III
BUDOWA SYSTEMU WSPARCIA DLA ROZWOJU MARKOWYCH PRODUKTÓW
TURYSTYCZNYCH I SEKTORA TURYSTYCZNEGO
Konsolidacja branŜy, podnoszenie jakości zarządzania,
CEL OPERACYJNY III-1
aktywny udział w ramach proponowanych działań
Stworzenie
systemu
wsparcia
dla
sektora
turystycznego, w tym MŚP i rzemiosła (np. poprzez
preferencje inwestycyjne).
Zintegrowany system promocji gminy
CEL STRATEGICZNY IV
ROZWÓJ WALORÓW I ATRAKCJI TURYSTYCZNYCH
Rozwój istniejących i nowych
CEL OPERACYJNY IV-1 poszerzających ofertę miasta
atrakcji
miasta
Wykorzystanie aspektu wielokulturowości Wisły jako
CEL OPERACYJNY IV-2 przewagi konkurencyjnej
Popularyzacja
dorobku
twórców
regionu
oraz
CEL OPERACYJNY IV-3 poszerzenie oferty markowych imprez kulturalnych
96
2.2. Kierunki programu rozwoju
2.2.1. Cele operacyjne realizacji 9
Głównym elementem wyróŜniającym miasto na tle „turystycznej mapy Polski”
jest obszar źródłowiskowy rzeki Wisły. Warto przypomnieć, Ŝe był to pierwotny
powód odkrycia miejscowości przez B. Hoffa, która najpierw było celem turystyki
poznawczej, a następnie letniskowej.
Obecnie, ten jasny i czytelny dla turysty element poznawczy oferty
turystycznej Wisły jest mało akcentowany, jednak jest on bezsprzecznie bardzo
głębokim kodem dla kaŜdego Polaka.
Dodatkowo skojarzone z Wisłą /m.in. poprzez kaskady Rodła, herb miasta i
proponowany nowy logotyp/ symbol Rodła, pomnik Wiślanki oraz „staroŜytne” plemię
Wiślan, mogą stać się ciekawym elementem oferty miasta ujętej w produkt
turystyczny dla turysty zagranicznego10, w myśl przekazu:
„Zacznij zwiedzanie Polski od źródeł”.
Element „Źródeł Wisły” powinien być, wg autorów Strategii, klamrą spinającą
główną ideą całej linii lokalnych produktów turystycznych, pod hasłem:
„Wisła – PodróŜ do Źródeł”
„……………Wygodnie, aktywnie wypoczywam z rodziną przez cały rok w Wiśle,
ale teŜ powracam do źródeł kultury, tradycji, muzyki, kuchni, witalności, po
prostu ludzkiej Ŝyczliwości i gościnności. Powracam często, bo to jest moje
miejsce, dobrze się tu czuje i mogę tu zrealizować wszystkie moje oczekiwania
związane z wypoczynkiem”.
9
Cele operacyjne - stanowią rozwinięcie celów strategicznych i charakteryzują się bliŜszym od nich
horyzontem czasowym. Realizacja celów operacyjnych warunkuje osiągnięcie strategicznych celów
rozwoju. Powinny one zostać sformułowane w taki sposób, aby były osiągalne i mierzalne.
Narzędziem ich realizacji są programy sektorowe.
10
Oparcie turystyki na takich skojarzeniach / kodzie / jest jednym z konkretnych argumentów za
przyjazdem do Wisły zagranicznych turystów bowiem wiąŜe się z niespotykaną nigdzie indziej w
Europie oryginalnością i autentycznością, a w kategoriach marketingu taki czytelny kod skojarzeniowy
moŜe być uznany jako USP Unique Selling Proposition (Unikalną Propozycją SprzedaŜy).
97
Autorzy podkreślają, Ŝe takie postrzeganie Wisły ma swoje odzwierciedlenie w
części odpowiedzi respondentów na pytania otwarte /turystów/ w przeprowadzonych
badaniach ankietowych.
NaleŜy zaznaczyć, Ŝe takie ukierunkowanie działań w sferze turystyki w Wiśle
koresponduje z przyjętymi dokumentami strategicznymi miasta, w tym wskazującymi
na dotychczasowe kierunki jego rozwoju, określonymi trzema
hasłami: „Wisła
Gościnna,
Wisła Lokalna, Wisła Natura”.
Koniecznym jest podjecie przez władze miasta działań dotyczących
nawiązania partnerskiej współpracy z innymi miejscowościami w Polsce i za granicą,
w których mają swoje źródła znaczące rzeki. Będą to potencjalne „źródła migracji
turystycznych” do Wisły, a takŜe stworzą moŜliwości aplikowania przez lokalny
samorząd do róŜnych europejskich programów wsparcia.
Głównym załoŜeniem całego systemu produktów turystycznych jest równieŜ
zapewnienie rodzinom atrakcyjnego wypoczynku i rekreacji połączonego z
elementami poznawczymi, bowiem grupa ta stanowi podstawowy i najwaŜniejszy
segment docelowy w rozwoju turystycznym Wisły, na co wskazują przeprowadzone
badania.
Dla
pozostałych
grup
turystów
/w
tym
niszowych/
zapewniono
komplementarną, a jednocześnie harmonijnie dokomponowaną ofertę i linie
produktowe.
Na
podstawie
wyników
kompleksowych
badań
ruchu
turystycznego,
przeprowadzonych na terenie Wisły w okresie od grudnia 2005r. do sierpnia 2006r.,
za główne produkty turystyczne Wisły, gwarantujące realizację wizji i misji
turystycznej miasta, uznać naleŜy:
•
turystykę wypoczynkową,
•
turystykę aktywną – narciarską,
•
turystykę kulturową,
•
turystykę pieszą,
•
turystykę rowerową,
•
turystykę konferencyjną /z powodu lokalizacji dwóch duŜych obiektów
hotelarskich/ z moŜliwością jej rozwoju w formie turystyki biznesowej i
pakietów firmowych typu incentive tours.
98
Oprócz wskazanych powyŜej 6 głównych linii produktów turystycznych w
Wiśle, w niniejszej Strategii zaprojektowano, na podstawie audytu oraz analizy
SWOT, równieŜ 4 linie turystycznych produktów niszowych, które powinny być
uzupełnieniem istniejących form ruchu turystycznego. Pozwalają one bowiem na
wzrost wielkości ruchu turystycznego, aktywności turystycznej oraz rozwój lokalnych
przedsiębiorców z branŜy turystycznej, tj.
•
agroturystyka,
•
turystyki przygraniczna,
•
turystyki spa & wellness.
•
turystyka religijna /podlinia/
Zasadniczym rdzeniem stworzonego systemu produktów turystycznych dla
miasta Wisła są produkty turystyki wypoczynkowej i aktywnej, wsparte linią produktu
turystyki kulturowej, decydującej o wyrazistym charakterze miasta i pozwalającej
scalić „turystyczne postrzeganie” oferty Wisły.
Bogactwo lokalnej tradycji w Wiśle, organizacja z udziałem lokalnej
społeczności uznanych w Polsce imprez kulturalnych, ujęte w linie produktów
turystyki kulturowej, zapewnią całej koncepcji rozwoju turystyki w Wiśle, integrację i
wyróŜnienie oferty turystycznej od ofert konkurencyjnych miejscowości górskich,
zarówno na rynku krajowym jak i zagranicznym.
Rozwój pozostałych produktów turystycznych ma na celu uatrakcyjnienie i
poszerzenie oferty, a takŜe uniezaleŜnienie turystycznej aktywności Wisły i jej
turystycznej penetracji od wahań sezonowych ruchu turystycznego, które są jednym
z zasadniczych zagroŜeń dla rozwoju funkcji turystycznej miasta.
Warunkiem
osiągania
wyznaczonych
w
niniejszej
Strategii
celów
strategicznych i operacyjnych jest ich wdraŜanie poprzez konkretne działania i
zadania zgrupowane m.in. w tzw. linie produktowe.
Tabela 34. Główne linie produktów turystycznych w Wiśle.
Cel
Linia produktu turystycznego
1.1.
Rozwój produktu turystyka wypoczynkowa i rekreacyjna
1.2.
Rozwój produktu turystyka specjalistyczna (za szczególnym uwzględnieniem
narciarstwa zjazdowego i biegowego
1.3.
Rozwój produktu turystyka piesza
99
1.4.
Rozwój produktu turystyka rowerowa górska i krajoznawcza
1.5.
Rozwój produktu turystyka kulturowa i krajoznawcza
1.6.
Rozwój produktu turystyka konferencyjna /z podlinią turystyka religijna/
1.7.
Rozwój agroturystyki
1.8.
Rozwój produktu turystyka przygraniczna
1.9.
Rozwój produktu turystyka spa
Autorzy zaznaczają, Ŝe przedstawione poniŜej zestawienie linii produktów
turystycznych oraz produkty wizerunkowe zostały skorelowane merytorycznie z w/w
w tabeli 65 celami strategicznymi i operacyjnymi /co oznaczono w adekwatny sposób
w tabelach/.
Jednocześnie zaznacza się, Ŝe zastosowane w tabeli 65 nazwy i numeracja
celów strategicznych i operacyjnych nie powinny być bezpośrednio odnoszone do
numeracji wykorzystywanych w oznaczeniu linii produktów turystycznych.
Uznanie produktu turystyki kulturowej Wisły za czynnik scalający inne linie
produktowe podkreśla równieŜ fakt, iŜ ten typ turystyki pozwoli zrealizować szereg
przyjętych celów strategicznych i operacyjnych /tabela poniŜej/.
Tabela 35. Produkty turystyki kulturowej w strukturze celów strategicznych i operacyjnych Wisły.
CEL STRATEGICZNY I
ROZWÓJ MARKOWYCH PRODUKTÓW MIASTA W DZIEDZINACH
CEL OPERACYJNY I-1
CEL OPERACYJNY I-2
Przygotowanie szerokiej i wielowymiarowej oferty
turystycznej w liniach produktowych spiętych główną
ideą
Wykorzystanie potencjału turystycznego miejscowości i
gościnności mieszkańców
CEL STRATEGICZNY IV
ROZWÓJ WALORÓW I ATRAKCJI TURYSTYCZNYCH
Wykorzystanie aspektu wielokulturowości Wisły jako
CEL OPERACYJNY IV-2
przewagi konkurencyjnej
100
Popularyzacja
CEL OPERACYJNY IV-3
dorobku
twórców
regionu
oraz
poszerzenie oferty markowych imprez kulturalnych
Badania ruchu turystycznego w sezonie zimowym wykazały, iŜ naleŜy
traktować ten produkt jako wiodący. Zwiedzanie jest bowiem jednym z głównych
motywów dla 22,6% odwiedzających Wisłę w sezonie zimowym i 28 %
odwiedzających Wisłę w sezonie wiosenno – letnim.
W wyniku korelacji audytu turystycznego z badaniami ruchu turystycznego
moŜna wskazać na kilkanaście podstawowych segmentów produktów turystycznych,
których rozwijanie stwarza szansę na dynamiczny rozwój funkcji turystycznej miasta
101
Wiślański produkt turystyczny – wytyczne
Wskazane powyŜej działania w ramach linii produktów turystycznych są
propozycjami autorskimi zmierzającymi do stworzenia w Wiśle kompleksowej oferty
produktów turystycznych w pełnym rozumieniu stosowanych w literaturze przedmiotu
definicji.
PoniŜej zaprezentowano wytyczne metodologiczne dla stworzenie i rozwijania
oferty produktów turystycznych w Wiśle, którymi powinny kierować się wszystkie
strony
uczestniczące
w
procesie
wdraŜania
Strategii
rozwoju
produktów
turystycznych w Wiśle w latach 2007 – 2020, w celu uniknięcia „Ŝywiołowego”
tworzenia oferty turystycznej zamiast „markowych produktów turystycznych”
W literaturze przedmiotu istnieje wiele definicji produktu turystycznego.
Ogólnie Ph. Kotler11 definiuje produkt jako cokolwiek, co moŜe znaleźć się na rynku,
zyskać uwagę, zostać nabyte, uŜyte lub skonsumowane, zaspokajając czyjeś
pragnienie lub potrzebę. Zatem produktem moŜe być dobro fizyczne, usługa, osoba,
miejsce, organizacja, a nawet idea. Ujmując tak szeroko pojecie produktu moŜna
równieŜ szeroko zdefiniować produkt turystyczny. Produktem turystycznym będzie
zatem wszystko to, co jest tworzone i kupowane w związku z zaspokojeniem potrzeb
związanych z uczestnictwem w ruchu turystycznym, czyli wyjazdem poza miejsce
stałego zamieszkania. W przypadku biura podróŜy produktem turystycznym będzie
impreza turystyczna oferowana turyście w katalogu biura, w przypadku linii lotniczych
produktem będzie przelot na określonej trasie, w przypadku hotelu istotę produktu
stanowić będzie udzielenie noclegu turyście, które moŜe zostać poszerzone o inne
usługi dodatkowe, np. organizację konferencji czy usługi gastronomiczne. Natomiast
twórca ludowy zaoferuje turyście swój produkt, na przykład w postaci drewnianej
figurki o motywach ludowych, charakterystycznych dla danego regionu. A co będzie
produktem
turystycznym
poszczególne
produkty
regionu?
są
ze
Odpowiedź:
sobą
ściśle
wszystkie
połączone
wymienione
w
jeden
wyŜej
pakiet
komplementarnych usług. Produktem turystycznym regionu będzie kompleks
materialnych i niematerialnych właściwości, włączając w to jakość, standard, klasę,
prestiŜ, cenę, znak firmowy, markę handlową, ogólny wizerunek regionu i in., które
nabywca moŜe zaakceptować, jeśli są zgodne z jego potrzebami, a poprzez ich
11
Kotler P.: Marketing. Analiza, planowanie, wdraŜanie, kontrola. Warszawa: Gebethner & Ska 1994,
s.400
102
zakup odczuwa osobistą satysfakcję12. Tak więc na produkt turystyczny regionu
składać się będą nie tylko konkretne usługi turystyczne czy wytwory pracy ludzkiej,
ale takŜe samoistne, symboliczne i estetyczne właściwości, takie jak: piękno
krajobrazu, czystość wody i powietrza, gościnność miejscowej ludności czy folklor13.
MoŜna zatem zgodzić się z S. Medlikiem i V.T.C. Midddletonem, Ŝe dla
odwiedzającego region produkt turystyczny jest kompleksem usług i doświadczeń,
które nabył i doznał od momentu opuszczenia swego miejsca zamieszkania do
momentu powrotu do niego. Koncepcję kompleksowego produktu turystycznego,
którą przedstawili S. Medlik i V.T.C. Middleton po raz pierwszy w roku 1973, a
następnie przejęli ją S. Wahab i G.A Schmoll, uŜywa się obecnie powszechnie.
Zdaniem wspomnianych autorów kompleksowy produkt turystyczny regionu składa
się z następujących komponentów:
-
pierwotna (podstawowa) oferta destynacji14, która wywiera wpływ na
motywacje i determinuje wybór miejsca odwiedzin (podróŜy),
-
uzupełniająca (dodatkowa) oferta destynacji, która tworzy warunki pobytu i
umoŜliwia korzystanie z oferty pierwotnej regionu,
-
dostępność destynacji, którą naleŜy rozumieć jako nakłady, szybkość i komfort
osiągnięcia przez odwiedzającego destynacji,
-
image destynacji, mający silny wpływ na wybór regionu turystycznego przez
odwiedzającego, jak równieŜ wizerunek organizacji usług wewnątrz regionu,
-
odpowiednia cena, która jest dla odwiedzającego sumą nakładów poniesionych
na dojazd, nocleg, wyŜywienie i inne usługi, a która jest uzaleŜniona od sezonu,
rodzaju zakupionych usług, kursu walut, odległości od destynacji, sposobu
podróŜy czy regionu15.
Zatem na produkt turystyczny regionu mogą składać się róŜnorodne elementy,
które odpowiednio ze sobą powiązane tworzą pakiet dóbr materialnych i usług,
spełniających oczekiwania i zaspokajających potrzeby turysty, za które ten skłonny
jest zapłacić Ŝądaną cenę. Odpowiednie połączenie wybranych elementów w jeden
produkt przez jedno przedsiębiorstwo turystyczne nie zawsze jest moŜliwe, gdyŜ nie
12
Jedlińska M., Szubert-Zarzeczny U.: Gospodarka turystyczna. Wrocław: AE 1992, s. 31.
TamŜe, s. 10.
14
Pojęcie destynacji będzie uŜywane zamiennie z pojęciem regionu turystycznego, miejsca
docelowego podróŜy turystycznych.
15
Za: Kiráľová E.: Marketing destinace cestovnícho ruchu. Praha: Ekopress 2003, s. 87.
13
103
jest ono właścicielem, często ze względów ekonomicznych, wszystkich poŜądanych
elementów składowych produktu. Wprowadzane są takŜe pewne ograniczenia
administracyjne, jak np. ograniczanie liczby turystów w niektórych parkach
narodowych.
Często
równieŜ
poszczególni
przedsiębiorcy
–
właściciele
pojedynczych elementów produktu - traktują się wzajemnie jako konkurenci, co
uniemoŜliwia tworzenie kompleksowej oferty turystycznej.
Rysunek 3. Koncepcja regionalnego produkt turystycznego w Wiśle
Źródło: Kiráľová E.: Marketing destinace cestovnícho ruchu. Praha: Ekopress 2003, s. 88, oraz
modyfikacja własna.
104
Cel 1.1. Rozwój produktu turystyka wypoczynkowa i rekreacyjna
Walory turystyczne i przyrodnicze Wisły i okolic pozwalają na rozwój produktu
turystyki
wypoczynkowej
antropogeniczne
wyraźnie
i
rekreacyjnej.
predestynują
Istniejące
Wisłę
do
walory
rozwoju
przyrodnicze
tego
i
produktu
turystycznego.
NaleŜy zwrócić równieŜ uwagę na fakt, iŜ ten rodzaj turystyki uprawiają
głównie mieszkańcy duŜych miast, którzy spędzają czas wolny w małych
miejscowościach. PołoŜenie Wisły w niewielkiej odległości w stosunku do aglomeracji
katowickiej /szerzej województwa śląskiego/ pozwala na stworzenie z turystyki
wypoczynkowo – rekreacyjnej najwaŜniejszego produktu turystycznego miasta.
Świadczy o tym fakt, Ŝe 72,5% wszystkich odwiedzających Wisłę w sezonie
wiosenno – letnim stanowią mieszkańcy województwa śląskiego, najczęściej
przyjeŜdŜający do Wisły własnym samochodem (68,0%) i spędzający w mieście
przeciętnie 7 dni.
Ten rodzaj turystyki ma znaczne tradycje w naszym kraju, poniewaŜ panujący
w latach 1945 –1989 model turystyki, głównie socjalnej, wiązał się z masowymi
wyjazdami do tzw. domów wczasowych i był organizowany przez zakłady pracy oraz
Fundusz Wczasów Pracowniczych. Ten model turystyki rozwijano równieŜ bardzo
intensywnie w Wiśle, czego efektem jest zabudowa chociaŜby stoków Jarzębaty i
Bukowej.
Obecnie turystyka wypoczynkowa związana jest głównie z aktywnym
spędzaniem wolnego czasu oraz jest silnie związana z innymi formami turystyki, stąd
w nazewnictwie produktów turystycznych stosuje się uzupełnienie o turystykę
rekreacyjną. Coraz częściej równieŜ polscy turyści – osoby w wieku 30 – 50 lat –
posiadają tzw. drugie domy lub działki rekreacyjne, w których spędzają czas wolny
(tę formę wypoczynku deklaruje 2,6% odwiedzających Wisłę).
DuŜą popularnością cieszą się takŜe kompleksowe ośrodki wypoczynkowe
posiadające rozbudowaną bazę rekreacyjną. Z przeprowadzonych badań wynika, Ŝe
wypoczynek jest jednym z głównych motywów przyjazdu do Wisły dla blisko 56,7 %
respondentów (wskazywało jako główny motyw przyjazdu). Respondenci deklarowali,
105
równieŜ Ŝe uczestniczą takŜe w innych formach turystyki – głównie turystyki
kwalifikowanej (pieszej, rowerowej) – 19,9 %, zwiedzaniu – 25,4 %, uczestniczyli w
imprezach – 17,1 %.
Turystyka weekendowa i rekreacyjna charakteryzuje się sezonowością
i długim okresem pobytu. Wczasowicze odwiedzają region turystyczny głównie w
okresie wakacyjnym i spędzają tam większą część wolnego czasu. Średnia długość
pobytu w Wiśle w okresie wiosenno – letnim wynosi 6,9 dnia, jednak w przypadku
turystyki wypoczynkowej, co warto podkreślić, średnia deklarowana długość pobytu
w tym przypadku jest dłuŜsza.
Odmianą turystyki rekreacyjno – wypoczynkowej jest takŜe turystyka
weekendowa (świąteczna), czyli krótkotrwały wypoczynek realizowany zazwyczaj w
pobliŜu miejsca zamieszkania. Jej dynamiczny rozwój w ostatnich latach wynika ze
wzrostu czasu wolnego w końcu tygodnia, a takŜe konieczności regeneracji sił
fizycznych i psychicznych na skutek uciąŜliwych warunków Ŝycia w mieście. Stały
brak czasu uniemoŜliwia dłuŜsze wyjazdy urlopowe, które zastępowane są krótkimi
wyjazdami, często do drugich domów usytuowanych w niedalekiej odległości od
miejsca stałego zamieszkania lub w ramach „rodzinnych wypadów za miasto”.
•
W ramach wypoczynku weekendowego moŜliwe jest realizowanie róŜnorodnych
form spędzania czasu wolnego. NaleŜą do nich m.in. wędkarstwo, jazda konna,
grzybobranie, wypoczynek bierny, korzystanie z miejsc oferujących regionalną
kuchnię, udział w imprezach kulturalnych oraz zabawa z dziećmi. Bliskość Wisły
w stosunku do duŜych miast Województwa Śląskiego oraz znaczący potencjał
ludności sprawiają, Ŝe ta odmiana turystyki wypoczynkowej w Wiśle ma szansę
dynamicznego rozwoju, na co wskazują przeprowadzone badania ruchu
turystycznego.
W celu zapewnienia odpowiedniego poziomu wypoczynku konieczne jest
równieŜ lepsze dostosowanie oferty standardowej, uzupełniającej ofertę turystyczną
miasta: udogodnienia parkingowe, dostępność toalet, bankomatów oraz zwiększenie
częstotliwości działania transportu lokalnego.
Dodatkowo dla tego segmentu turystów powinny być organizowane masowe
imprezy rozrywkowe oraz wycieczki fakultatywne, umoŜliwiające zwiedzenie całego
regionu z centralnym punktem ruchu turystycznego w Wiśle.
106
W przypadku tego rodzaju turystyki komplementarnej ofertą dla Wisły jest
ofertą Ustronia i Szczyrku. Natomiast znaczący wpływ na ruch turystyczny mają
warunki pogodowe, szczególnie w sytuacji form krótkoterminowych /np. turystyka
weekendowa/.
Cel
1.2.
Rozwój
produktu
turystyka
specjalistyczna
(za
szczególnym
uwzględnieniem narciarstwa zjazdowego i biegowego)
Ze względu na ukształtowanie terenu – odpowiednie nachylenie stoków,
nasłonecznienie, liczne doliny oraz występowanie walorów specjalistycznych gmina
Wisła posiada odpowiednie warunki do rozwoju specjalistycznych form turystyki. Za
najwaŜniejsze moŜna uznać narciarstwo zjazdowe oraz śladowe /biegowe/.
Ze względu na aktualną i trwałą modę oraz duŜą popularność aktywnego
spędzania czasu wolnego te formy turystyki mogą stanowić i stanowią podstawowy
produkt turystyczny Wisły w okresie zimowym.
RównieŜ obserwowana od kilku lat tendencja skracania czasu wypoczynku na
rzecz wielokrotności wyjazdów w ciągu roku, w tym wyjazdów zimowych, sprzyja
rozwojowi tej formy turystyki. Z danych Instytutu Turystyki w Warszawie wynika, Ŝe
przeciętny turysta polski bierze udział średnio 2,8 razy rocznie udział w wyjazdach
krótkookresowych oraz 1,6 razy rocznie w wyjazdach długookresowych. W modelu
turystyki w Wiśle wskaźnik stałych powrotów wyniósł ponad 20 %.
W przypadku turystyki narciarskiej podobnie jak w przypadku turystyki
wypoczynkowej duŜe znaczenie ma połoŜenie Wisły w stosunku do aglomeracji
katowickiej /a takŜe szerzej z województwa śląskiego/, z której przyjeŜdŜa zimą 68,5
% turystów. Korzystają oni w większym stopniu niŜ w przypadku turystyki letniej z
komunikacji zbiorowej (20,5 % przyjeŜdŜa koleją, a 16,1 % autobusem kursowym).
TakŜe wzrost zamoŜności polskiego społeczeństwa oraz coraz większa
mobilność turystów i łagodzenie formalności granicznych powodują jednak
odczuwalną konkurencję ze strony zagranicznych ośrodków narciarskich – w
odniesieniu do Wisły szczególnie ośrodków: czeskich i słowackich.
Dlatego teŜ, aby produkt turystyki narciarskiej mógł być z powodzeniem
sprzedawany w Wiśle koniecznym jest odpowiednie uzupełnienie infrastruktury
narciarskiej i towarzyszącej oraz podniesienie jakości świadczonych usług, a takŜe
konsolidacji oferty przedsiębiorców.
107
Cel 1.3. Rozwój produktu turystyka piesza
Piesza turystyka górska jest jednym z podstawowych produktów turystycznych
wszystkich regionów górskich. Ma ona największe tradycje oraz największą rzeszę
zwolenników.
W rejonie Wisły od wieków największą popularnością wśród turystów cieszyły
się Barania Góra i źródła rzeki Wisły, do których organizowano pierwsze wyprawy.
Za prekursorów rozwoju turystyki pieszej na tym obszarze moŜna uznać m.in.
Ludwika Anhalt-Coethena – księcia pszczyńskiego, Apoloniusza Tomkowicza,
Wincentego Pola, Ludwika Zejszera, czy Bogumiła Hoffa nazywanego wiślańskim
Chałubińskim.
DuŜe zasługi w rozwoju turystyki pieszej mają takŜe organizacje społeczne tj.
Beskidenverein,
Polskie
Towarzystwo
Turystyczne
„Beskid”,
czy
Polskie
Towarzystwo Tatrzańskie, a w chwili obecnej Polskie Towarzystwo Turystyczno –
Krajoznawcze. Popularność tego rodzaju turystyki wynika przede wszystkim z
rosnącej mody na aktywny wypoczynek oraz relatywnie niskich kosztów jej
uprawiania. Nie występuje tu bowiem konieczność zakupu specjalistycznego sprzętu
i stroju, jak np. w przypadku turystyki narciarskiej, rowerowej, czy chociaŜby
paralotniarstwa.
Ze względu na masowość i popularność tego rodzaju turystyki na obszarze
gminy Wisła naleŜy połoŜyć szczególny nacisk na odpowiednie dostosowanie
przygotowanej oferty do wymagań gości. Blisko 60% turystów odwiedzających Wisłę
korzysta ze spacerów i wędrówek górskich.
Aby turystyka piesza mogła się rozwijać i była postrzegana przez gości jako
produkt
markowy
naleŜy
zadbać
o
stworzenie
odpowiedniej
infrastruktury
turystycznej, do której zalicza się przede wszystkim:
•
sieć oznakowanych górskich i spacerowych szlaków turystycznych tworzących
spójny i logiczny system, z uwzględnieniem róŜnych stopni trudności tras,
•
miejsca odpoczynku turystów przy szlaku wyposaŜone w zadaszenie (na
wypadek niepogody), stoły, ławki, pojemniki na śmieci, toalety, ewentualnie takŜe
ze źródłem pitnej wody,
108
•
tablice informacyjne z mapami szlaków umieszczane w miejscach odpoczynku i
przy węzłach szlaków,
•
punkty widokowe wyposaŜone w ławki i mapy panoramiczne,
•
odpowiedni system parkingów w punktach wyjściowych na szlaki turystyczne,
•
odpowiednio zorganizowany system komunikacji ułatwiający poruszanie się
turystów pomiędzy punktami węzłowymi a obiektami noclegowymi, centrum
miejscowości czy atrakcjami turystycznymi,
•
róŜnego rodzaju zakłady gastronomiczne w miejscowościach i przy szlakach
(punktach węzłowych),
•
baza noclegowa o róŜnym standardzie w miejscowości oraz przy szlakach,
•
punkty informacyjne sprzedające mapy i przewodniki oraz regionalne pamiątki.
Podstawą do właściwego kierunkowania ruchu turystyki pieszej jest tworzenie
dobrze zlokalizowanych węzłów znakowanych tras turystycznych, którymi przede
wszystkim powinny być: muzea, izby regionalne – Muzeum Beskidzkie, obiekty
zabytkowe – Zameczek Prezydenta, Chata Kocyana, Izba leśna na Przysłopiu,
zabytkowa zabudowa willowa Bukowej, czy Pałacyk Myśliwski Habsburgów oraz inne
obiekty uznane przez turystów za atrakcje – skocznia Malinka, a takŜe centra IT. Na
terenie miasta Wisła ten aspekt jest szczególnie waŜny, ze względu na duŜe
rozciągnięcie liniowe miasta i układ dolin.
Cel 1.4. Rozwój produktu turystyka rowerowa górska i krajoznawcza
A. Etapy i metodologia tworzenia liniowego produktu turystycznego – turystyka
rowerowa
Turystyka rowerowa, a w szczególności infrastruktura wpływająca na jej
rozwój jest szczególnym rodzajem regionalnego produktu turystycznego, tzw.
produktem liniowym o charakterze kompleksowym. W jego skład wchodzą zarówno
walory przyrodnicze stanowiące tzw. dobra wolne, tj. odpowiednie ukształtowanie
terenu, walory widokowe, jak i elementy infrastruktury podstawowej i uzupełniającej.
W tym przypadku do infrastruktury podstawowej naleŜy zaliczyć: punkty serwisowe,
wypoŜyczalnie rowerów, parkingi, przechowalnie, stojaki na rowery, miejsca
postojowo-odpoczynkowe, punkty widokowe oraz rowerowe punkty węzłowe.
109
Natomiast
do
infrastruktury
uzupełniającej
zaliczamy:
bazę
noclegową
przystosowaną do obsługi turystów rowerowych, bazę gastronomiczną, sieć
połączeń komunikacyjnych.
Część z tych wymienionych elementów stanowi własność gminy Wisła, a
część naleŜy do przedsiębiorców prywatnych. Są one rozmieszczone w znacznym
oddaleniu od siebie w układzie liniowym (przy szlaku). Stworzenie zatem
kompleksowego
produktu
turystycznego
wymaga
współpracy
wszystkich
zainteresowanych stron na zasadzie partnerstwa. Etapy metodologiczne tworzenia
liniowego produktu turystycznego prezentuje rysunek 9.
Rysunek 4. Etapy i metodologia tworzenia liniowego produktu turystycznego
B. Elementy liniowego produktu turystycznego – turystyka rowerowa:
•
Infrastruktura obsługi rowerzysty - Elementami niezbędnymi do sprawnego
funkcjonowania turystyki rowerowej w regionie jest stworzenie odpowiedniej
infrastruktury zapewniającej sprawne i bezpieczne poruszanie się turysty
rowerowego po regionie oraz udzielenie mu niezbędnej pomocy w przypadku
awarii sprzętu czy wypadku.
•
Sieć szlaków rowerowych – na obszarze gminy powinny być wyznakowane
szlaki rowerowe zgodnie z istniejącą instrukcją znakowania szlaków oraz
przepisami ruchu drogowego. Najlepszym rozwiązaniem jest wyznakowanie
110
jednego głównego szlaku stanowiącego oś rowerową gminy (regionu). Na osi
tej naleŜy wyznaczyć punkty węzłowe, od których prowadzone powinny być
pętle rowerowe. Główną osią rowerową moŜe być takŜe szlak dalekobieŜny
lub międzygminny przechodzący przez dany region. Stosowanie rozwiązania
punktów węzłowych i szlaków w postaci pętli pozwala turyście na planowanie
przebycia trasy i powrót do tego samego miejsca, w którym np. pozostawił
samochód. W pierwszym etapie tworzenia produktu nie ma potrzeby
tworzenia rozwiązań komunikacyjnych umoŜliwiających przewóz rowerów.
•
Punkty serwisowe – zapewniają rowerzystom szybką i sprawną naprawę
roweru. Punkty takie powinny znajdować się przy wypoŜyczalniach rowerów,
w obiektach noclegowych przystosowanych do obsługi turystów rowerowych,
a w miarę moŜliwości i rozwoju sieci szlaków rowerowych, takŜe w punktach
węzłowych.
•
WypoŜyczalnie rowerów – powinny posiadać szeroką ofertę obejmującą
m.in.:
o moŜliwość wypoŜyczenia rowerów turystycznych oraz rowerów dla
dzieci,
o moŜliwość wypoŜyczenia sprzętu dodatkowego (kaski, rękawice,
nakolanniki, sakwy, siedzenia dla dzieci),
o moŜliwość zakupu map, przewodników rowerowych
o udzielanie podstawowej informacji turystycznej,
o serwis rowerowy umoŜliwiający dokonywanie napraw rowerów.
NaleŜy zaznaczyć, Ŝe w chwili obecnej większość turystów uprawiających
turystykę rowerową korzysta z własnego sprzętu. Z usług wypoŜyczalni korzystają
głównie turyści uprawiający turystykę rowerową okazjonalnie. Klientem wypoŜyczalni
rowerów są głównie hotele i biura turystyczne chcące uatrakcyjnić pobyt swoim
gościom i klientom, a takŜe turyści indywidualni, którzy dowiedzieli się o tego typu
ofercie będąc juŜ na miejscu. Grupa turystów rowerowych, którzy decydują się od
początku na skorzystanie z wypoŜyczalni rowerów, nie zabierając swego sprzętu z
domu z powodu np. zbyt duŜej odległości lub braku moŜliwości transportu stanowi
obecnie niewielki odsetek.
Modelem docelowym działania wypoŜyczalni powinien być rozwój współpracy
sieciowej, aby turysta nie musiał zwracać sprzętu w miejscu jego wypoŜyczenia.
111
WypoŜyczalnie powinny funkcjonować przy większych ośrodkach noclegowych, w
centrum miejscowości, przy dworcu kolejowym i autobusowym oraz na większych
węzłach szlaków.
Walory przyrodnicze, ukształtowanie terenu oraz istniejąca sieć dróg leśnych
predestynują Wisłę do rozwoju turystyki rowerowej.
Produkt turystyki rowerowej staje się obecnie jednym z najmodniejszych
produktów turystycznych. Spowodowane jest to m.in. modą na aktywny wypoczynek
oraz coraz większą dostępnością profesjonalnego sprzętu rowerowego w cenach
odpowiadających sile nabywczej polskich gospodarstw domowych. Dodatkowo na
rozwój tej dziedziny turystyki wpływa coraz większa liczba gospodarstw domowych
posiadających własny samochód, który bez trudu moŜna przystosować do przewozu
rowerów. Czynniki te sprawiają, iŜ region turystyczny nie posiadający odpowiednio
rozwiniętej infrastruktury rowerowej postrzegany jest przez znaczną część turystów
za mało atrakcyjny.
Korzystając z doświadczeń innych polskich regionów turystycznych, jak
chociaŜby Karkonosze i Szklarska Poręba, gdzie wyznakowano ponad 500 km
szlaków rowerowych, czy regionów zagranicznych – Czeski Raj – w gminie Wisła
powinno się połoŜyć nacisk na stworzenie i rozwój tego produktu turystycznego. Tym
bardziej, Ŝe duŜa grupa turystów odwiedzających Wisłę deklaruje chęć skorzystania
ze szlaków rowerowych i pieszych.
Główną osią planowanych szlaków i tras rowerowych powinny być
przechodzące przez gminę Wisła rowerowe szlaki dalekobieŜne, m.in. szlak
rowerowy dziedzictwa przyrodniczo – kulturowego: Kraków – Morawy – Wiedeń,
który rozwidla się w Ustroniu Nierodzim na dwie trasy:
•
niebieską – Ustroń – Wisła –Istebna – Łacki - Jasnowice (przejście
graniczne),
•
zieloną – Skoczów – Goleszów – Dzięgielów - Cieszyn (przejście
graniczne)
oraz Wiślana Trasa Rowerowa, której przebieg zaplanowano takŜe przez gminę
Wisła na odcinku: Korona zapory jeziora Czerniańskiego – Ustroń - Nierodzim.
Od szlaków dalekobieŜnych wyznaczone powinny być na obszarze gminy
Wisła pętle pozwalające:
•
turystom korzystającym ze szlaków dalekobieŜnych pozostać na terenie gminy
przez co najmniej 2-3 dni,
112
•
turystom przebywającym na terenie gminy organizować jedno- lub półdniowe
wycieczki rowerowe z moŜliwością powrotu do miejsca noclegu lub parkingu,
na którym pozostawili samochód.
Podstawowymi elementami produktu turystyka rowerowa górską i krajoznawcza
powinny być:
•
sieć wyznakowanych szlaków rowerowych,
•
infrastruktura obsługi rowerzysty: punkty serwisowe, wypoŜyczalnie rowerów,
parkingi,
przechowalnie
i
stojaki
na
rowery,
miejsca
postojowo-
odpoczynkowe, punkty widokowe, rowerowe punkty węzłowe.
•
infrastruktura uzupełniająca: baza noclegowa przystosowana do obsługi
turystów rowerowych, baza gastronomiczna.
•
System Zintegrowanego Transportu: rozwiązanie systemowe polegające na
integracji transportu rowerowego i zbiorowego.
•
Zestawy
Pierwszej
Pomocy:
rozwiązanie
systemowe
zapewniające
rowerzystom doraźną pomoc.
Cel 1.5.
Rozwój produktu turystyka kulturowa i krajoznawcza w Wiśle
Produkt turystyki kulturowej i krajoznawczej będzie kładł nacisk na góralską
tradycję i kulturę, a takŜe będzie podkreśleniem odrębności kulturowej i folkloru
miasta.
Bardzo istotne jest programowanie w tej linii produktowej tych działań, które
zakładają aktywny udział uczestników /turystów, gości/ oraz aktywizują lokalną
społeczność w procesie rozwoju tego produktu, jak i dalszego świadczenia usług z
tym związanych. Jednym z zasadniczych działań jest poszerzenie oferty imprez
kulturalnych miasta o nowe elementy wynikające z jego specyfiki. Konieczne jest
„wyjście” do odwiedzających miasto m.in. mieszkańców, z kulturą i silnym poczuciem
toŜsamości. Dla rozwoju tego produktu istotny jest fakt, Ŝe ciekawe propozycje juŜ w
tym momencie funkcjonują w Wiśle.
Rozwój
tego
produktu
będzie
wymagał
rozszerzenia
/rozbudowy,
modernizacji, oznakowania, promocji/ istniejących ośrodków kultury góralskiej na
terenie miasta, wsparcie tych istniejących i poszerzenie ich oferty, bowiem z róŜnych
względów nie są one wystarczająco eksplorowane przez turystów. Istotna jest
113
implementacja nowych pomysłów, nowych indywidualnych projektów wynikających z
wysokiej aktywności społeczności Wisły.
Zasadniczą ideą produktu jest zainteresowanie odwiedzających kulturą miasta
i ich aktywny w niej udział. Ma to na celu podkreślenie atmosfery miejscowości, która
jest bardzo dobrze postrzegana przez odwiedzających. To podkreślenie własnej
toŜsamości ma swój silny akcent w materiałach promocyjnych miasta i wydaje się to
być istotną przewagą w stosunku do konkurencyjnego regionu recepcyjnego np.
Karkonoszy. Warunkiem jest stworzenie ciekawej „wiązki” produktów dla rodziców,
dzieci, turystów konferencyjnych i innych odwiedzających.
Cel 1.6.
Rozwój produktu turystyka konferencyjna w Wiśle
W produkcie będzie kładło się nacisk na organizację, poszerzenie i wspieranie
oferty w dziedzinie turystyki konferencyjnej o nowe elementy wynikające z tradycji,
historii miasta oraz naturalnego potencjału turystycznego miasta. Ideą jest
stworzenie z Wisły atrakcyjnego miejsca do organizacji konferencji, kongresów,
sympozjów, spotkań naukowych, warsztatów, imprez motywacyjnych.
Do rozwoju turystyki konferencyjnej niezbędny jest potencjał obiektów
noclegowo – konferencyjnych z bogatym zapleczem oraz szerokim programem
atrakcji dodatkowych.
Warto zauwaŜyć, iŜ w świetle przeprowadzanych badań klient konferencyjny i
biznesowy wydaje relatywnie najwięcej z wszystkich grup turystów. Ze względu na
zróŜnicowanie oferty i istniejącą juŜ bazę, Miasto Wisła podobnie jak cały obszar
Beskidu Śląskiego, predestynują do organizacji wyjazdów i podróŜy motywacyjnych –
incentive tour, imprez „team building”, konferencji.
Segment turystyki konferencyjnej jest szczególnie istotny w równowaŜeniu
wahań sezonowych i tygodniowych. Niewątpliwie połoŜenie miasta w niewielkiej
odległości od GOP i tysięcy zlokalizowanych na tym obszarze firm przemysłowych i
sporej ilości instytucji naukowych jest jego mocną stroną i przemawia za rozwojem
tej formy turystyki.
Dla rozwoju tego segmentu turystycznego najistotniejsze jest zaplecze sal
konferencyjnych i ich odpowiednie wyposaŜenie w narzędzia multimedialne
(nagłośnienie, projektory, rzutniki etc.). Jak wynika z przeprowadzonej analizy,
114
większość wiślańskich obiektów, jeŜeli w ogóle posiada moŜliwości rozwoju tej formy
turystyki, to jest przystosowana tylko do organizacji małych imprez (wyjątkiem
oczywiście jest kompleks Hotel Gołębiewski).
Równie istotne jak zaplecze sal jest odpowiednia jakość usług noclegowych i
gastronomicznych i tutaj w opinii respondentów sytuacja w wiślańskich obiektach jest
całkiem dobra.
Ostatnim elementem oferty dla turysty konferencyjnego jest bogaty program
dodatkowy (kilkugodzinne imprezy z animatorami oraz elementami ekstremalnymi
i/lub wynikającymi z tradycji). W Wiśle istnieje szereg firm i obiektów, które oferują
bardzo bogaty wachlarz atrakcji dodatkowych. O duŜym rozwoju i zainteresowaniu tą
formą turystyki świadczy fakt, iŜ na terenie miasta wykształcili się pośrednicy
organizujący tego typu imprezy (Beskidzkie Biuro Konferencji i Kongresów).
Z działań które powinno podejmować miasto w tej istotnej dla jego rozwoju
dziedzinie naleŜy wyróŜnić aktywną politykę poszukiwania inwestorów tego typu
obiektów i adaptacji obecnie istniejących, na potrzeby ruchu konferencyjnego. Z
obiektów będących w gestii miasta tylko sala kinowa miałaby szanse na pewien
rozwój i obsługę tego ruch, ale przy załoŜeniu duŜego udziału usług zewnętrznych.
Wśród działań, które zostały zaprogramowane dla tej linii projektowej,
przewaŜają
działania
promocyjnych
w
promocyjne,
Systemie
które
Promocji
zostały
Miasta,
a
ujęte
takŜe
zakładające
w
zadaniach
przygotowanie
kompleksowej oferty miasta w tej dziedzinie i kontakt z Profesjonalnymi
Organizatorami Konferencji (PCO) i tour operatorami z segmentu MICE. Konieczne
jest równieŜ zdecydowane nawiązanie współpracy lokalnego samorządu z gestorami
bazy konferencyjnej na płaszczyźnie m.in. promocji i wspierania inwestycji.
NaleŜy powiązać ofertę w dziedzinie turystyki konferencyjnej z istniejącymi
atrakcjami miasta. Efektem działań będzie dywersyfikacja ruchu turystycznego i
ograniczanie jego monokultury.
W ramach tej linii produktu, ze względu na wyjątkową unikalność Wisły
związaną z istnieniem na terenie Miasta wielowyznaniowości zaproponowano
równieŜ działanie w ramach Festiwalu Tolerancji, który jest pewną kombinacją
produktu turystyki religijnej i konferencyjnej.
115
Cel 1.7.
Rozwój produktu agroturystyki w Wiśle
Baza agroturystyczna w Wiśle składa się z kilkunastu obiektów, które moŜna
by określić mianem kwater prywatnych (stąd teŜ w badaniach opcja agroturystyki nie
wystąpiła w stopniu wystarczającym do uogólnień), które nie prowadzą własnej
działalności rolniczej ale mogą być podstawą do poszerzenia oferty pobytu, np. o
elementy udziału odwiedzających w pracach rolniczych.
W związku z powyŜszym inne są teŜ w tym przypadku motywy przyjazdu do
Wisły – w ramach turystyki wiejskiej turyści poszukują wiejskiego spokoju daleko od
masowego ruchu turystycznego i obszarów intensywnego uprawiania turystyki.
Celem migracji turystycznych jest równieŜ wejście w interakcję ze środowiskiem
wiejskim i lokalną społecznością. NaleŜy stwierdzić, iŜ w działaniach podejmowanych
w Wiśle dla rozwoju agroturystyki powinno się dąŜyć do zapewnienia tych głównych
celów i bliŜszego kontaktu pomiędzy goszczącymi a goszczonymi.
Gestorzy bazy zrzeszeni są w Stowarzyszeniu Agroturystycznym Natura. Na
podstawie wywiadów z liderami i wizji lokalnych moŜna stwierdzić, ze wskazane
Stowarzyszenie i jego członkowie działają dość pręŜnie, koncentrując się na
wspólnych akcjach promocyjnych polegających na drukowaniu folderów czy takŜe
wspólnych study tour w celu poznania innych tego typu gospodarstw i ich oferty.
Stowarzyszenie moŜe być głównym dysponentem działań skierowanych w tym
produkcie.
Linia produktu agroturystycznego zakłada przede wszystkim wdroŜenie
systemu standaryzacji obiektów i turystycznego oznakowania oraz poszerzaniu ofert
o nowe elementy, a takŜe kształcenia aktywnych postaw biznesowych.
Cel 1.8.
Rozwój produktu turystyka przygraniczna w Wiśle
Miasto i gmina Wisła jest bez wątpienia terenem atrakcyjnym do rozwoju
turystyki przygranicznej i miejscem o duŜym potencjale dla rozwoju tej formy migracji
turystycznych przede wszystkim ze względu na połoŜenie przygraniczne i sąsiedztwo
trójstyku granic.
Z analizy trendu d/t tej formy turystyki wynika, Ŝe w nadchodzących latach
naleŜy spodziewać się zahamowania spadku liczby turystów zagranicznych i wzrostu
liczby turystów krajowych w regionie przygranicznym.
116
Bardzo istotne są tu szerokie moŜliwości dla wsparcia tego produktu
turystycznego, w oparciu o ideę Europejskiej Współpracy Terytorialnej, wdraŜaną w
przez Euroregiony, w tym z subregionu „Śląsk Cieszyński” /m.in. z wykorzystaniem
duŜej liczby projektów informacji turystycznej i tworzonych zintegrowanych systemów
oznakowania turystycznego/.
Szczególne zainteresowanie naleŜy skierować na zrealizowany projekt
Crossborder, za sprawą którego udroŜniono przejścia graniczne /w tym dwa
istniejące na terenie miasta/ zarówno w sferze infrastruktury dojazdowej jak i rangi
przejść granicznych.
NaleŜy podkreślić, Ŝe znacząca część turystów przyjeŜdŜa do Wisły na
zakupy,
ale
ruch
przygraniczny
zawiera
się
takŜe
we
wszystkich,
scharakteryzowanych powyŜej formach ruchu turystycznego. NaleŜy zadbać o to aby
dostosować część z proponowanych produktów rzeczywistych i poszerzonych do
potrzeb turystycznego ruchu przygranicznego. Dotyczy to zarówno elementów
infrastruktury turystycznej, form obsługi gości jak i organizowanych imprez.
Szereg działań zmierzających do rozwoju tej formy ruchu turystycznego ma
charakter „miękkich” zadań. Zostały one wskazane w Systemie Promocji Miasta.
Wspólne zadania podejmowane z samorządami czeskich gmin powinny być
priorytetem z racji dostępności środków i ujednolicania oferty turystycznej regionu w
ramach tworzenia transgranicznej destylacji turystycznej „Beskidy”.
Podstawą ideową do rozwinięcia tej linii produktu w niniejszej strategii jest
pozyskanie dodatkowego źródła dochodów dla miasta z ruchu tranzytowego i jej
mieszkańców poza szczytem weekendowym ruchu turystycznego.
Cel.1.9
Rozwój produktu turystyka spa
Linia produktu turystyki uzdrowiskowej typu spa jest uzupełnieniem oferty
turystycznej miasta dla turysty niszowego. MoŜe być powiązana z pakietami
produktów turystyki wypoczynkowej i konferencyjnej.
Ze względu na stosunkowo niewielki potencjał naturalnych zasobów
leczniczych
Wisły
konieczne
jest
tworzenie
ponadlokalnych
produktów
we
współpracy z innymi miejscowościami np. Ustroń, ale takŜe z ośrodkami spa na
Słowacji.
117
Produkt skierowany jest do przyjeŜdŜających rodzin gdzie kobieta moŜe
skorzystać z zabiegów odmładzających i upiększających, oraz do businessmanów.
Warto zaznaczyć, Ŝe baza turystyczna i usługowa w Wiśle dostosowana do
oferowania usług spa &welles nie jest wystarczająco rozwinięta. Aktualnie najszerszą
ofertę w tej dziedzinie oferują największe obiekty hotelarskie /np. obecnie jeden z
ośrodków wypoczynkowych „Jubilat” specjalizuje się w obsłudze tego segmentu
turystów/.
Proponowane
produkty
w
tej
linii
stanowią
uzupełnienie
wyŜej
zaproponowanych kierunków rozwoju tej formy turystyki w Wiśle.
Cel. 2.1
Wspieranie rozwoju jakości bazy noclegowej i gastronomicznej
Jakość w turystyce jest silnie powiązana jest z obsługą oraz standardem bazy
noclegowej. Kluczowym działaniem dla rozwoju i doskonalenia marki turystycznej i produktu
turystycznego jest jakość. WiąŜe się to z koniecznością m.in. dostosowywania koncepcji
produktu turystycznego do potrzeb turystów. Poziom jakości jest traktowany przez
odwiedzających jako kluczowy z racji tego, Ŝe produkt turystyczny jest wiązką usług
niemoŜliwych do weryfikacji w trakcie zakupu.
Bardzo istotny w procesie podnoszenia jakości usług jest „czynnik ludzki”
świadczonych usług w punktach recepcji turystycznej, a nie tylko podnoszenie standardu
infrastruktury. JednakŜe nie tylko jakość w punktach obsługi ruchu turystycznego jest tu
brana pod uwagę przez odwiedzających. Percypowany jest równieŜ standard obsługi we
wszystkich punktach, w których turyści mają styczność z ofertą miasta tj. sklepach,
taksówkach, komunikacji lokalnej, placówkach pocztowych, etc.
Zgodnie z zaleceniami Światowej Organizacji Turystyki (WTO) jakość w turystyce jest
traktowana jako element jakości Ŝycia w trakcie czasowego pobytu turystów poza miejscem
zamieszkania. Według WTO jakość to spełnianie za ustaloną i przyjętą cenę wszystkich
zgodnych z prawem Ŝądań i oczekiwań klienta, przy jednoczesnym przestrzeganiu wymagań
bezpieczeństwa, higieny i dostępności usług turystycznych oraz harmonii środowiska
ludzkiego i przyrodniczego.
Cel. 2.2
Z
Rozwój infrastruktury niezbędnej dla rozwoju turystyki
przeprowadzonych
badań,
wywiadów
pogłębionych
z
liderami
opinii
publicznej
przedstawicielami branŜy wynika szereg działań które muszą zostać podjęte aby ułatwić turystom
korzystanie z atrakcji turystycznych miasta, są to działania w sferze komunalnej, komunikacyjnej
118
szereg tych działań było sygnalizowanych przy prezentacji odpowiednich linii projektowych.. Niektóre
odnoszą się jednak i są niezbędne do spełnienia przy planowaniu wszystkich całego system
produktów turystycznych miasta.
119
2.2.2. Program promocji miasta
Program Promocji Miasta na lata 2007 – 2020 /PPM/ zostanie wsparty
jednolitym Systemem Identyfikacji Wizualnej stanowiącym swoiste „opakowanie”
zaproponowanych powyŜej linii produktowych.
Program Promocji Miasta na wskazany okres przewiduje wsparcie realizacji
celów operacyjnych i konkretnych działań, które zostały ukazane w tabelach
poprzedniego podrozdziału. Mają one na celu przede wszystkim:
•
realizację wizji i misji miasta,
•
wykreowanie jednolitego wizerunku miasta Marki Wisła „U źródeł”,
•
zwiększenie liczby turystów odwiedzających Wisłę,
•
wydłuŜenie czasu i częstotliwości pobytu turystów w Wiśle,
•
minimalizowanie efektu dwusezonowości przyjazdów turystycznych do Wisły,
•
zwiększenie liczby powrotów do miasta (elementy programu lojalnościowego),
•
zmniejszenie monokulturowości struktury pochodzenia turystów w Wiśle.
Głównymi
kierunkami
/destynacjami
skoncentrowanej
promocji/
podejmowanych działań promocyjnych w ramach PPM powinny być w pierwszej
kolejności aglomeracje duŜych miast i rynki /województwa/: śląski, mazowiecki,
łódzki, małopolski, dolnośląski oraz pomorski. W dalszej kolejności konieczne jest
rozszerzenie działania na pozostałe rynki krajowe.
Wśród rynków zagranicznych, objętych PPM, w pierwszej kolejności
proponuje się wykorzystanie przygranicznej lokalizacji Wisły i skoncentrowanie
promocji na rynku czeskim i słowackim. W dalszej kolejności musi zostać
zastosowana korelacja kierunków działań promocyjnych Miasta z kierunkami
ekspansji połączeń lotniczych z Portu Lotniczego Katowice – Pyrzowice na rynki:
brytyjski, niemiecki, francuski oraz dodatkowo ukraiński i rosyjski.
Głównymi grupami docelowymi PPM, stwierdzonymi w badaniach ruchu
turystycznego w Wiśle, są rodziny i to dla tego segment rynku turystycznego w
pierwszej kolejności naleŜy przygotować promocję oferty miasta. W drugiej kolejności
naleŜy promować ofertę adresowaną do turysty indywidualnego - aktywnego, a w
120
nieodległej perspektywie czasowej konieczne jest przygotowanie kompleksowej
promocji oferty dla turystyki konferencyjnej i biznesowej.
System promocji składa się zwykle z czterech głównych elementów: reklamy,
propagandy turystycznej (PR), promocji uzupełniającej oraz sprzedaŜy osobistej. W
przypadku marketingu regionu /gminy, miasta/ w miejsce ostatniego elementu
wprowadza się informację turystyczną, dodatkowo w system wpisuje się takŜe istotne
elementy kanałów dystrybucji.
Rysunek 5. Schemat działania Programu Promocji miasta Wisła
Produkty markowe (turystyka aktywna, wypoczynkowa, kulturowa, wellness)
Kompleksowa oferta
Reklama
Propaganda
Promocja uzupełniająca
Informacja
Kanały Dystrybucji
(np. POiT, ROT)
Mieszkaniec Katowic, wiek 35 lat,
głowa rodziny 2+2, wypoczynek
Mieszkanka Wielkiej Brytanii, wiek
40 lat, poznanie kultury
121
W wyniku badań wizerunku miasta /badania ankietowe, wywiady z liderami,
testowanie na stronach internetowych/ przygotowano 2 wersje linii kreatywnych z 7siedmioma propozycjami logotypu miasta16, który, po wyborze, będzie funkcjonował
w ramach Systemu Identyfikacji Wizualnej /SIW/17.
System ten będzie jednolitym kanałem komunikowania się z otoczeniem i
będzie obejmował następujące elementy:
•
Logotyp
•
Kolorystyka
•
Typografia
•
Druki firmowe (4 rodzaje)+ koperty
•
Drukowane formy reklamowe (katalogi lub broszury + ogłoszenia w prasie)
•
Wizytówki, oznakowanie biur i budynków.
•
Oznakowanie ulic i atrakcji turystycznych oraz tablic wjazdowych do miasta.
•
Koszulki, kubki, długopisy.
Wskazane powyŜej elementy SIW – zebrane są w tzw. KsiąŜce Corporate
Identity18, zwanej równieŜ KsiąŜką Znaku, co ułatwi stosowanie logotypu i
pozostałych elementów systemu.
16
Logo - to podstawa odbioru miasta, regionu, firmy itp. Dlatego teŜ powinno być zaprojektowane jak
najlepiej. Dobry znak powinien być prostą formą graficzną zawierającą w efektowny sposób
uchwyconą idee – konstruktyw, czytelny wizerunek skojarzeniowy. Powinien być oryginalny i zawierać
jak najmniejsza ilość kolorów, wszystko po to aby odbiorca identyfikował go a co za tym idzie
identyfikował miasta, regionu, firmy itp. na pierwszy rzut oka i podświadomie zapamiętywał to
wszystko szybko i pozytywnie. To wszystko prowadzi do tego, Ŝe dobry znak zostanie zapamiętany
łatwo, to oznacza, Ŝe zostanie zapamiętany na długo co w efekcie doprowadzi do skorzystania z
naszej usługi / turystycznej / bądź polecenie jej innym.
17
Zasady – System Identyfikacji Wizualnej / SIW / - to pewnego rodzaju instrukcja obsługi, pewne
wzorce i ustalenia dotyczące logo lub logotypu jak i pozostałych elementów identyfikujących miasto,
region, firmę, itp.. Opisują one bardzo szczegółowo budowę znaku, wymiary, kolorystykę, róŜne
wersje i odmiany. Przedstawiają bardzo jasno zasady zastosowania logo (logotypu) w prawidłowy
sposób w konkretnych sytuacjach. Opisują równieŜ zaleŜności i ich zasady przy zastosowaniu znaku z
innymi elementami graficznymi lub ich braku. Często dla jak najlepszego ujednolicenia wizerunku
oprócz opisu znaku zasady rozszerza się o części przedstawiające zasady zastosowania logo w
roŜnych miejscach i technologiach. Zasady te określają współistnienie logo (logotypu).Z innymi
elementami zasad identyfikacji wizualnej od wizytówek po projekty szyldów, reklam prasowych,
internetowych czy system komunikacji wizualnej wewnątrz i na zewnątrz budynków.
18
Zasady identyfikacji wizualnej zawarte są w formie księgi tradycyjnej jak i elektronicznej. Księgę tą
moŜna rozbudowywać o całościowe i kompleksowe opracowania CI. Księga zawiera równieŜ co
bardzo waŜne błędne a co za tym idzie niedopuszczalne zastosowania znaku i innych elementów.
Wszystkie te zasady zebrane i opisane w Księdze zasad identyfikacji firmy mają na celu tworzenie
pozytywnych wyobraŜeń o danej miejscowości, regionie, firmie itp. bądź jej produkcie / turystycznym /
i utrwalenie ich w opinii klientów / turystów, gości /, pracowników, lokalnej społeczności i na obszarze
miasta, regionu, działalności firmy.
122
3. ZałoŜenia do Studium Wykonalności
Na wstępie naleŜy zaznaczyć, Ŝe zaproponowane w niniejszej Strategii
programy operacyjne i związane z nimi zadania, ze względu na ich zasięg
przestrzenny, merytoryczną zawartość oraz źródła finansowania tworzą trzy
podstawowe grupy, tj:
•
Grupa I - „zadania gminne”, których wdraŜanie nie wykracza poza
kompetencje gminy (m.in. własne inwestycje w infrastrukturę turystyczną i
paraturystyczną,
stworzenie
zintegrowanego
systemu
promocji
gminy,
podnoszenie kwalifikacji pracowników branŜy turystycznej);
•
Grupa II - „zadania ponadgminne”, wymagające podjęcia współdziałania z
władzami np. innych gmin, powiatu czy województwa (m.in. produkt turystyka
spa, produkt turystyka przygraniczna);
•
Grupa III - „zadania komercyjne”, których realizacja jest uzaleŜniona od
podjęcia formalno-prawnej współpracy z wybranymi partnerami komercyjnymi
/np.
z
branŜy
turystycznej/
czy
społecznymi
/np.
stowarzyszeniami
turystycznymi/, a takŜe na zasadach partnerstwa publiczno-prywatnego /m.in.
produkt agroturystyka/;
Taki podział programów operacyjnych i związanych z nimi zadań w naturalny
sposób „wymusza” wskazanie głównych partnerów i zainteresowanych stron, które
będą wdraŜać zapisy Strategii. I tak:
•
w Grupie I - wiodącym partnerem powinny być władze Miasta i podległe im
wydziały /referaty/ oraz zewnętrzne instytucje. Środki finansowe na realizację
tych zadań powinny być ujęte w budŜecie miasta lub być pozyskiwane z
zewnętrznych źródeł pozabudŜetowych /w tym środki UE/,
•
w Grupie II – konieczne jest formalno-prawne i finansowe zaangaŜowanie
Miasta w realizację zadań z wykorzystaniem aktualnie obowiązujących norm
prawnych m.in. d/t wspierania inicjatyw turystycznych, tj wdraŜania projektów
poprzez juŜ funkcjonujące na terenie miasta organizacje i stowarzyszenia
/m.in. wskazane w tabeli nr 109/ lub zawierane ponadgminne porozumienia
celowe,
123
•
w Grupie III – wymagane jest wdroŜenie w mieście mechanizmów zawierania
umów o partnerstwie publiczno – prywatnym umoŜliwiające pozyskiwanie
środków
finansowych
na
dane
zadania
w
montaŜu
finansowym
z
przedsiębiorstwami lub organizacji społecznymi prowadzącymi działalność
gospodarczą
zarządzających
m.in.
baza
noclegowa,
gastronomiczna,
elementami infrastruktury turystycznej i z sektora okołoturystycznego.
W tabeli 110 przedstawiono ogólny schemat horyzontalny harmonogramu
wdraŜania Strategii Rozwoju Turystyki dla miasta Wisła w latach 2007-2020. W
przedmiotowym harmonogramie uwzględniono wskazane wcześniej załoŜenie
metodologiczne realizacji działań ujętych w liniach produktów turystycznych w
układzie:
•
produkty rzeczywiste i poszerzone w perspektywie 2007-2013
•
produkty potencjalne w perspektywie 2013-2020
Tabela 36. Harmonogram horyzontalny wdraŜania Strategii Rozwoju Produktów
Turystycznych w Wiśle
Działania
2006
2007
2007-2013
2013
2013-2020
Opracowanie i przyjęcie dokumentu Strategii przez
Radę Miasta
Powołanie struktur wdraŜająco Strategię: ZWS i ZMS oraz GA i KLP
monitorujących
Działania promocyjno-informacyjne i planistyczne:
•
Kampania
•
Szkolenia i warsztaty z partnerami
•
Zawieranie porozumień celowych
•
Podjęcie uchwał planistycznych przez RM
Realizacja projektów ze Strategii w ramach linii
produktów turystycznych z funduszy zaplanowanych do
wydatkowania na lata 2007 - 2013
Analiza stopnia wdroŜenia Strategii na lata 2007 – 2013
i ewentualna korekta działań na lata 2013 – 2020
Realizacja projektów ze Strategii w ramach linii
produktów turystycznych z funduszy zaplanowanych do
wydatkowania na lata 2013 - 2020
Analiza stopnia wdroŜenia Strategii na lata 2013 - 2020
BieŜący stały monitoring procesu wdraŜania Strategii
przez ZMS i GA /KLP/
Stałe
poszukiwanie
i
pozyskiwanie
środków
finansowych na realizację działań zaplanowanych w
Strategii
Źródło. Opracowanie własne.
124
2020
3.1. Finansowanie i dostępność funduszy
Projekty i działania w sferze rozwoju turystyki mogą mieć wielorakie formy
swojego finansowania. W zaleŜności od charakteru inwestycji czy tzw. „projektów
miękkich” gmina moŜe występować o dofinansowanie w róŜnych wysokościach m.in.
z następujących źródeł:
•
środki ministerialne /np. Departament Turystyki MG przy udziale NGO/,
•
programy funduszy pomocowych krajowych i zagranicznych,
•
środki Polskiej Organizacji Turystycznej /przy udziale ROT i LOT/,
•
dotacje Samorządu Wojewódzkiego /np. wydziały właściwe ds. turystyki,
kultury fizycznej, sportu i promocji przy udziale NGO/,
•
Regionalny Program Operacyjny 2007-2013,
•
Regionalna Organizacja Turystyczna /Śląska Organizacja Turystyczna/ i
Euroregiony /np. Stowarzyszenie Olza/,
•
fundusze celowe oraz organizacji i instytucji w regionalnie /np. WFOŚiGW/ –
działania d/t Ekologicznej edukacji turystycznej z udziałem NGO, środki
Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych,
•
własne środki jednostki samorządu terytorialnego, w tym m.in.
o opłaty miejscowe /taksa klimatyczna/,
•
środki
z
funduszy
pomocowych,
celowych,
strukturalnych
i
innych
udostępnianych przez Unię Europejską /w tym: Interreg III C, Equal, Leader
+/,
•
środki sponsorów z wykorzystaniem przepisów o partnerstwie publicznoprywatnym;
125
3.2 Monitorowanie i ocena
Monitorowanie
przebiegu
realizacji
Strategii
Rozwoju
Produktów
Turystycznych miasta Wisła w latach 2007-2020 ma słuŜyć analizie następujących
zmian dotyczących wybranych wskaźników ilościowych i jakościowych.
Celem przedmiotowego monitoringu jest zapewnienie informacji na temat
skuteczności i efektywności działań podejmowanych na rzecz realizacji Strategii oraz
umoŜliwienie modyfikacji zaproponowanych programów operacyjnych i zadań
w przypadku występowania rozbieŜności pomiędzy celami załoŜonymi a osiąganymi
efektami. Jest to szczególnie istotne ze względu na przyjętą długą perspektywę
czasową wdraŜania przedmiotowej Strategii.
Monitorowanie realizacji Strategii Rozwoju Produktów Turystycznych miasta
Wisła w latach 2007 – 2020
powinno odbywać się na czterech podstawowych
płaszczyznach, tj:
•
celów strategicznych (wskaźniki syntetyczne),
•
celów operacyjnych,
•
programów operacyjnych,
•
zadań.
Szczegółowe zadania związane z prowadzeniem monitorowania i oceny dotyczyć
powinny:
•
gromadzenia informacji na temat stopnia osiągania celów strategicznych i
operacyjnych oraz celów określonych dla poszczególnych programów i zadań,
•
ocenę osiągniętych rezultatów oraz określenie stopnia wykonania przyjętych
celów,
•
analizy przyczyn występowania rozbieŜności pomiędzy przyjętymi celami
a osiągniętymi rezultatami,
•
przygotowywania cyklicznych raportów z monitorowania i oceny.
Ze względu na wielkość i zakres zaplanowanych w Strategii działań, a tym
samym konieczność wielokierunkowego nadzorowania i monitorowania stopnia
zaawansowania i jakości realizacji programów oraz działań konieczne jest powołanie,
stałego Zespołu Monitoringu Strategii /ZMS/.
Przedmiotowy Zespół powinien być powołany w trybie formalnej uchwały Rady
Miasta Wisła i posiadać stosowne plenipotencje, prawa i obowiązki.
Do katalogu podstawowych zadań ZMS powinno naleŜeć:
•
stały,
obiektywny
przegląd
załoŜonych
celów
strategicznych
i
operacyjnych pod kątem moŜliwości ich osiągnięcia, na kaŜdym etapie
wdraŜania Strategii;
•
prowadzenie stałej analizy kształtowania się wskaźników w określonych
przedziałach czasowych oraz Wypracowanie kryteriów oceny stanu
realizacji Strategii,
•
pełna identyfikacją szans i moŜliwych korzyści, jakie moŜna uzyskać po
sprecyzowaniu celu,
•
wnikliwa ocena, czy planowane i wydatkowane na wdraŜanie Strategii
środki gwarantują osiągnięcie wskazanych celów,
•
minimum
raz
kompleksowego
w
danym
raportu
roku
z
przedstawianie
realizacji
Strategii
Radzie
z
Miasta
prezentacją
podstawowych wskaźników charakteryzujących postęp w realizacji
załoŜonych celów strategicznych.
Zespół Monitoringu Strategii powinien liczyć do 12 osób, a w jego składzie
powinni być włączeni przedstawiciele:
•
Rady Miasta Wisły /z Komisji właściwej ds. turystyki/ - 2os.
•
Zarządu Miasta /minimum w randze Wiceburmistrza i członka zarządu/
- 2os.
•
Wydziału /referatu/ Urzędu Miasta właściwego ds. turystyki i promocji 1os.
•
Organizacji, instytucji branŜowych i lokalnych środowisk mieszkańców o
znacznej sile oddziaływania na gospodarkę turystyczną w mieści – 2os.
•
Organizacji turystycznych /w tym takich jak LOT/ - 1os.
•
Przedsiębiorców turystycznych – 2os.
•
Lokalnych środowisk i grup mieszkańców /rady osiedli, związków
religijnych/ - 2os
Na wniosek ZMS skierowany do Rady Miasta w skład Zespołu mogliby być
powoływani niezaleŜni eksperci zewnętrzni.
127
W celu uzyskania duŜego stopnia efektywności przyjętego systemu kontroli,
proponuje się przyjęcie następujących ram procedur monitorowania i oceny realizacji
celów określonych w Strategii:
•
Zespół Monitoringu Strategii będzie w wyznaczonych cyklicznych cezurach
czasowych oceniać realizację przyjętej Strategii, na podstawie danych i analiz
dostarczonych
przez
powołaną
/przez
Burmistrza/
dodatkowo
Grupę
Analityczną /pracownicy właściwych wydziałów/ referatów urzędu miasta i
zewnętrznych ekspertów/,
•
przygotowywana przez ZMS ocena realizacji Strategii w formie pisemnych
raportów zawierać będzie przede wszystkim:
opis stanu realizacji poszczególnych produktów turystycznych,
opis stopnia uzyskania celów operacyjnych i zaawansowania
działań
z
określeniem
stopnia
realizacji
zakresu
odpowiedzialności osób /jednostek wdraŜających,
opis harmonogramu /w tym szczególnie opóźnienia/ realizacji
poszczególnych działań,
ocenę
realizację
poszczególnych
celów
strategicznych
w
zakresie terminowości realizacji poszczególnych działań
ocenę zgodności zaplanowanych działań z przyjętymi dla
Strategii celami i priorytetami rozwoju.
•
wyniki przeprowadzonego postępowania monitorującego, będą podstawą dla
ZMS do podejmowania decyzji dotyczących kierunków dalszej realizacji
Strategii, i przekazywanie ich Burmistrzowi miasta celem zeprezentowania
ZWS i Radzie Miasta oraz po akceptacji wdraŜania,
•
w przypadku stwierdzenia odstępstw od przyjętych celów i kierunków rozwoju,
ZMS określi propozycję działań naprawczych czy korygujących lub aktualizacji
Strategii, zgodnie z wynikami dokonanych analiz oraz uwarunkowaniami
dotyczącymi rozwoju turystyki oraz moŜliwościami wdraŜania Strategii, przy
zastrzeŜeniu, Ŝe:
zmiany dotyczące zaplanowanych zadań będą wprowadzane na
bieŜąco,
ewentualne
zmiany
dotyczące
programów
operacyjnych
uwzględnione będą po kaŜdorazowej ich okresowej ocenie,
128
aktualizacja celów operacyjnych i strategicznych ujętych w
niniejszej Strategii winna być wprowadzana tylko w przypadku
istotnych zmian uwarunkowań zewnętrznych lub wewnętrznych i
poprzedzona sporządzeniem co najmniej aktualnej analizy
SWOT.
•
ZMS będzie ponadto dokonywał oddzielnej ocena jakości i efektywności pracy
wszystkich stałych członków Zespołu WdroŜenia Strategii oraz podległych im
jednostek zaangaŜowanych we wdraŜanie zapisów Strategii.
Istotną rolę w przyjętym system monitoringu spełniać będzie powołana /przez
Burmistrza/ dodatkowo Grupa Analityczna – GA /pracownicy właściwych wydziałów/
referatów urzędu miasta i zewnętrzni eksperci/,
GA będzie dostarczać zbiorczych, kompleksowych informacji i danych o
procesach i uwarunkowaniach realizacyjnych Strategii. Będzie takŜe gromadzić i
opracowywać raporty, zadania kontrolne i badawcze określone przez ZMS z
przebiegu realizacji Strategii.
Pełny skład osobowy, szczegółowe zasady działania GA zostaną określone
przez ZMS i będą stanowić wytyczną dla Burmistrza powołującego GA.
Podstawą do sprawnego prowadzenia załoŜonego modelu monitoringu
Strategii jest stworzenie wewnętrznej bazy informacji, która zapewni przepływ
informacji do wszystkich odpowiedzialnych i zainteresowanych wdraŜaniem Strategii.
Koniecznym będzie takŜe, niezaleŜnie od przyjętej struktury organizacyjnej,
pozyskiwanie informacji i prowadzenie badań przez wyspecjalizowane instytucje
badawcze w celu stworzenia obiektywnego źródła informacji na temat przebiegu
procesu
wdraŜania
Strategii.
Ten
element
systemu
monitoringu
wymaga
zabezpieczenia w budŜecie Miasta stosownych środków finansowych.
129
3.3 Zakończenie
Warto w podsumowaniu zaznaczyć, Ŝe zasadniczym problemem wielu gmin
turystycznych w Polsce jest kwestia wdraŜania i realizacji strategii rozwoju produktów
turystycznych, która wymaga niejednokrotnie wieloletniej konsekwencji w realizacji
wskazanych zadań, współpracy wielu podmiotów oraz stałej koordynacji działań
wszystkich zainteresowanych partnerów w celu osiągnięcia załoŜonych celów
strategicznych i operacyjnych.
Proces wdraŜania kaŜdej strategii rozwoju turystyki jest komplikowany
dodatkowo przez zmieniające się uwarunkowania społeczno – gospodarcze i dość
częste zmiany w strukturach władzy w jednostkach samorządu terytorialnego. W
wielu wypadkach ten ostatni czynnik spowodował zaniechanie realizacji wielu
programów rozwoju turystyki.
Warto zaznaczyć, Ŝe niniejszy dokument Strategii Rozwoju Produktów
Turystycznych w Wiśle bezsprzecznie powinien być realizowany nie tylko w zgodzie
z innymi dokumentami planistycznymi Wisły oraz w korelacji ze Strategią Rozwoju
Województwa Śląskiego, ale takŜe w pełni z zasadami zrównowaŜonego rozwoju, w
tym szczególnie w sferze ochrony zasobów przyrodniczych miasta oraz z
uwzględnieniem woli mieszkańców gminy przy stałym dąŜeniu do celów wskazanych
w turystycznej wizji i misji miasta.
Bez wątpienia, skoncentrowanie się na rozwoju turystyki w Wiśle, jako
podstawowej gałęzi gospodarczej w gminie, stanowi szansę dla wieloletniego i
dynamicznego rozwoju miasta przy zachowaniu obszarów przyrodniczych i
dziedzictwa kulturowego oraz lokalnych tradycji oraz stwarza szansę na realizację
wielu celów Ŝycia społecznego.
W opinii Zespołu autorskiego niniejsze opracowanie moŜe stanowić więc
waŜny dokument wspierający rozwój turystyki w Wiśle poprzez wskazanie
zasadniczych kierunków rozwoju turystyki i ich hierarchiczne uporządkowanie oraz
wskazanie kierunków konsolidacji i współpracy wielu podmiotów ze sfery turystyki i
okołoturystycznej.
Co wydaje się istotne, w opinii autorów, to fakt, Ŝe po wielu latach u „źródeł turystyki”
w Wiśle tworzy się nowa jakość, nowy obraz turystyczny miasta, którego bazą jest
takŜe niniejsza Strategia.
130

Strategia turystyczna streszczenie

Transkrypt

Podobne dokumenty

pobierz - Kreatywny Dzieciak

Raport - Towarzystwo na rzecz Ziemi

Sprzedaż - Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne

5 – 7. wrzesień 2014 DNI WISŁY

SPRAWDZIAN W SZÓSTEJ KLASIE SZKOŁY PODSTAWOWEJ „Wisła”

Kierownik Nadzoru Wodnego Wisła Czarne

Prawa dziecka - Biblioteka w Szkole

Pobierz PDF waga: 3.97 MB