Pakiet aktualizacyjny podręcznika „Geografia XXI

Transkrypt

Pakiet
aktualizacyjny podręcznika
„Geografia XXI wieku”
Dział II
Zróżnicowanie gospodarcze świata
13
geografia xxi wieku
2.1. Bieguny bogactwa i ubóstwa.
Wskaźniki dobrobytu i ich
zróżnicowanie przestrzenne
Tab. 1. Wartość (w dolarach USA) produktu krajowego brutto (PKB) w przeliczeniu na 1 mieszkańca
obliczona według parytetu siły nabywczej (GDP per capita, PPP, USD) w 2011 r. w krajach
z najwyższymi i najniższymi wartościami tego wskaźnika.
Państwo
PKB ($) 2011
Katar
102 943
Luksemburg
80 119
Singapur
59 711
Norwegia
53 471
Brunei
49 384
Erytrea
735
Burundi
615
Zimbabwe
487
Liberia
456
Demokratyczna Republika Konga
348
(Źródło: Międzynarodowy Fundusz Walutowy; World Economic Outlook Database; 04.2012; Wikipedia.
www
http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2012/01/weodata/index.aspx)
Tab. 2. Grupy państw o różnych wartościach PKB brutto w przeliczeniu na 1 mieszkańca obliczonego
według parytetu siły nabywczej w 2011 r.
www
Państwa o wartościach PKB
na 1 mieszkańca > 40 tys. $
Przykłady państw
o wartościach PKB na
1 mieszkańca 10–20 tys. $
Państwa o wartościach PKB
na 1 mieszkańca < 1 tys. $
Katar, Luksemburg, Singapur,
Węgry (19 600 $), Litwa, Chor-
Demokratyczna Republika Kon-
Norwegia, Brunei, Hongkong,
wacja, Argentyna, Chile, Rosja
ga, Liberia, Zimbabwe, Burundi,
USA, Zjednoczone Emiraty
(16 700 $), Botswana, Łotwa,
Erytrea, Somalia, Republika Środ-
Arabskie, Szwajcaria, Holan-
Malezja, Liban, Meksyk, Turcja,
kowoafrykańska, Niger, Sierra
dia, Austria, Kuwejt, Kanada,
Bułgaria, Iran, Rumunia, Brazylia,
Leone, Malawi, Togo, Madaga-
Szwecja, Australia
RPA (10 900$)
skar, Afganistan
(Źródło: Międzynarodowy Fundusz Walutowy; World Economic Outlook Database; 04-2012; Wikipedia.
http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2012/01/weodata/index.aspx
CIA World Factbook; 2012)
Irlandia, należąca kiedyś do grupy państw o PKB na 1 mieszkańca > 40 tys. $, po kryzysie finansowym w roku 2008 notuje spadki PKB i obecnie (2011) jest poza grupą państw o szczególnie wysokich
wartościach tego wskaźnika (według Międzynarodowego Funduszu Walutowego).
14
geografia xxi wieku
Etiopia, należąca przed 2010 r. do grupy państw o PKB na 1 mieszkańca < 1 tys. $, w ostatnich
latach notuje szybki wzrost PKB i należy do jednych z najszybciej rozwijających się krajów afrykańskich (niezależnych od ropy naftowej) i obecnie (2012) jest poza grupą państw o szczególnie niskich
wartościach tego wskaźnika (według szacunków MFW i CIA).
Według Międzynarodowego Funduszu Walutowego (MFW) w roku 2011 wartość PKB obliczona
według parytetu siły nabywczej w Polsce wynosiła 20 334 $ w przeliczeniu na 1 mieszkańca, a szacunki
na 2012 r. przewidują 21 310 $.
Polska znajduje się od 2008 r. w grupie państw o wysokim poziomie rozwoju gospodarczego według
kryterium Banku Światowego, jakim jest dochód narodowy brutto przypadający na 1 mieszkańca (DNB
brutto/1 mieszkańca > 11 000 $). W 2011 r. w Polsce wartość DNB w przeliczeniu na 1 mieszkańca
wynosiła 12 480 $.
Tab. 3. Wartość wskaźnika HDI w 2011 r. w krajach z najwyższymi i najniższymi wartościami tego
wskaźnika.
www
Miejsce
Państwo
HDI 2011
1.
Norwegia
0,943
2.
Australia
0,929
3.
Holandia
0,910
4.
USA
0,910
5.
Nowa Zelandia
0,908
39.
Polska
0,813
183.
Czad
0,328
184.
Mozambik
0,322
185.
Burundi
0,316
186.
Niger
0,295
187.
0,286
(Źródło: Human Development Report 2011; Program Narodów Zjednoczonych ds. Rozwoju; 11.2011;
http://hdr.undp.org/en/statistics/)
Wśród 45 najsłabiej rozwiniętych państw (według wartości HDI w 2011 r.) aż 35 położonych jest
na kontynencie afrykańskim, 7 znajduje się w Azji. Do państw słabo rozwiniętych położonych poza
Afryką Subsaharyjską należą: Afganistan (HDI 0,398), Haiti, Nepal, Jemen, Papua-Nowa Gwinea,
Mjanma (Birma), Bangladesz, Pakistan (HDI 0,504). Spośród 47 państw o najwyższym poziomie
rozwoju 30 to kraje europejskie (według UNDP).
www
(Źródło: http://hdr.undp.org/en/statistics/)
Największy spadek wartości HDI w 2011 r. w stosunku do 2010 r. zanotowała Libia. Powodem była
wojna domowa w tym kraju w roku 2011 (według UNDP).
www
(Źródło: http://hdr.undp.org/en/statistics/)
Według ostatniego raportu UNDP dla Somalii Somalia Human Development Report 2012, wartość
HDI dla Somalii w 2010 r. wynosiła 0,285, plasując ten kraj na ostatnich miejscach w klasyfikacji
najsłabiej rozwiniętych państw świata.
www
15
(Źródło: http://hdr.undp.org/en/reports/national/arabstates/somalia/Somalia%20Report%202012.pdf)
geografia xxi wieku
Tab. 4. Udział zatrudnionych w rolnictwie do zatrudnionych ogółem w 2010 r. w państwach
z największym odsetkiem aktywnych zawodowo w rolnictwie (w %).
Państwo
Zatrudnieni w rolnictwie w 2010 r. (w %)
świat
40
Nepal, Bhutan
93
Burkina Faso
92
Rwanda, Burundi
89
Niger
83
Mozambik
81
(Źródło: The State of Food and Agriculture; FAO 2012
www
http://www.fao.org/docrep/017/i3028e/i3028e.pdf)
Według danych Banku Światowego (07.2012) za mniej niż 2 dolary dziennie na osobę (według
parytetu siły nabywczej) egzystuje więcej niż 90% społeczeństwa takich krajów, jak: Demokratyczna
Republika Konga (95,2%), Liberia, Burundi, Madagaskar, Malawi (90,5%).
www
(Źródło: http://data.worldbank.org/)
Według CIA World Factbook 2012, najwyższy udział analfabetów powyżej 15 lat mają kraje: Burkina Faso (78%), Sudan Południowy (73%), Afganistan (72%), Niger (71%) i Czad (65%). Spośród
793 milionów dorosłych analfabetów na świecie dwie trzecie stanowią kobiety. Najwięcej dorosłych
analfabetów koncentruje się w regionach: Południowej i Zachodniej Azji, państwach arabskich i Afryce
Subsaharyjskiej, gdzie około jedna trzecia mężczyzn i połowa wszystkich kobiet to analfabeci.
Tab. 5. Wartości wybranych wskaźników rozwoju społeczno-demograficznego dla grup państw
o różnym stopniu rozwoju.
Wskaźnik
Kraje bardzo wysoko rozwinięte
Kraje słabo
rozwinięte
Unia Europejska
Afryka
Subsaharyjska
Oczekiwana liczba
Kobiety – 81
Kobiety – 60
Kobiety – 83
Kobiety – 56
lat trwania życia
Mężczyźni – 75
Mężczyźni – 58
Mężczyźni – 77
Mężczyźni – 53
5
72
4
72
HIV/AIDS
Kobiety – 0,3
Kobiety – 2,7
Kobiety – 0,2
Kobiety – 5,6
(15–49 lat)
Mężczyźni – 0,5
Śmiertelność
niemowląt na
1000 urodzeń
% zarażonych
2009/2011
www
(Źródło: 2012 World Population Data Sheet, Population Reference Bureau
http://www.prb.org/pdf12/2012-population-data-sheet_eng.pdf)
Kraje Afryki Subsaharyjskiej są regionem najsilniej dotkniętym epidemią HIV/AIDS. W 2010 r.
ok. 68% wszystkich osób żyjących z HIV mieszkało w tym regionie, a region ten zamieszkuje zaledwie 12% światowej populacji. Epidemia najbardziej dotkliwa jest w południowej Afryce. W Suazi
26% dorosłych jest zarażonych HIV. Duży odsetek dorosłej populacji z HIV mają też następujące
kraje: Botswana, Lesotho, RPA (18%), Zimbabwe. Najwięcej zarażonych żyje w RPA (5,6 mln) i Nigerii
16
geografia xxi wieku
(3,3 mln). W ostatnim dziesięcioleciu epidemia HIV/AIDS w rejonie Afryki Subsaharyjskiej stabilizuje
się lub maleje. Łączna liczba nowych zakażeń HIV w krajach tego regionu spadła do 1,9 mln w 2009 r.
z 2,6 mln w szczycie epidemii w 1997 r.
(Źródło: http://www.unaids.org/en/)
Tab. 6. Oczekiwana długość życia w latach w chwili urodzenia w wybranych krajach z najwyższymi
i najniższymi wartościami tego wskaźnika (szacunki na 2012 r.).
Państwo
Oczekiwana liczba lat życia w chwili urodzenia
Japonia
83,9
Singapur
83,8
Australia
81,9
Włochy
81,9
Kanada
81,5
Polska
76,3
Somalia
50,8
Afganistan
49,7
RPA
49,4
Czad
48,7
(Źródło: CIA World Factbook; 2012)
Według opublikowanego w czerwcu 2011 r. rankingu państw upadłych (Failed States Index) autorstwa
organizacji Fund for Peace i pisma „Foreign Policy” wynika, że Somalia jest państwem o najtrudniejszych
warunkach do życia. Ranking najmniej sprawnych krajów sporządzany od 2005 r. na podstawie analizy
tysięcy dokumentów, raportów oraz opinii ekspertów ocenia kompetencje 177 państw. Ocenianych
jest 12 społeczno-gospodarczych wskaźników, takich jak sprawność systemu zdrowia, dostęp do
żywności i wody, legitymacja władz, poszanowanie praw człowieka, dysproporcje w rozwoju czy
sprawne działanie infrastruktury. Najgorsza pod tym względem – czwarty rok z rzędu – okazała się
Somalia, gdzie jedna trzecia mieszkańców utrzymuje się przy życiu dzięki pomocy humanitarnej,
a władze państwowe praktycznie nie istnieją. Tymczasowy rząd kontroluje zaledwie niewielką część
terytorium, zaś reszta znajduje się w rękach islamistów, którzy przyznali się do współpracy z Al-Kaidą.
Na drugim miejscu znalazł się Czad, gdzie aż 77% społeczeństwa nie ma dostępu do wody pitnej,
a średnia długość życia wynosi tam 49 lat. Pierwszą trójkę niechlubnej listy zamyka Sudan. Kraj ten
wyniszczony jest wojną domową, a Sudańczycy wciąż skazani są na brak pomocy ze strony państwa.
www
(Źródło: http://www.gazetaprawna.pl/wiadomosci/artykuly/525152,ranking_panstw_upadlych_somalia_najgorszym_krajem_swiata.
html?utm_source=feedburner&utm_medium=feed&utm_campaign=Feed%3A+GazetaPrawna+%28GazetaPrawna.pl%29)
Obecnie w Somalii dogasa trwająca od ponad 20 lat wojna domowa i bezkrólewie, a armia rządowa, wspierana przez wojska z sąsiednich krajów: Etiopii, Kenii i Ugandy, tłumi ostatnie reduty rebelii.
W sierpniu 2012 r. została uchwalona nowa tymczasowa konstytucja, co oznacza, że kraj ten powoli
wychodzi z zapaści.
(Źródło: Wikipedia, hasło: Somalia)
17
geografia xxi wieku
2.2. S
olidarność wspólnoty ludzkiej.
Czy altruizm się opłaca?
Raport ONZ o Milenijnych Celach Rozwoju z lipca 2012 r. donosi, że trzy istotne cele związane
z ubóstwem, slumsami i dostępem do wody zostały osiągnięte na trzy lata przed rokiem 2015. Klucz do
sukcesu w 2015 r. w osiągnięciu pozostałych celów zależy teraz od realizacji celu ósmego, który dotyczy
globalnego partnerskiego porozumienia na rzecz rozwoju. Zgodnie z Raportem o Milenijnych Celach
Rozwoju po raz pierwszy, odkąd zaczęto monitorować kwestię ubóstwa, zarówno liczba osób żyjących
w skrajnym ubóstwie, jak i wskaźniki ubóstwa spadły we wszystkich rozwijających się regionach, w tym
w Afryce Subsaharyjskiej, gdzie wskaźniki te są najwyższe. Wstępne szacunki wskazują, że w 2010 r.
liczba osób żyjących za mniej niż 1,25 dolara dziennie spadła o więcej niż połowę w stosunku do roku
1990. Oznacza to, że pierwszy Milenijny Cel Rozwoju – zmniejszenie wskaźnika skrajnego ubóstwa
o połowę w stosunku do roku 1990 – został osiągnięty w globalnym wymiarze na długo przed 2015 r.
Raport donosi również o innym sukcesie, jakim jest osiągnięcie celu zakładającego zmniejszenie
o połowę liczby ludzi pozbawionych stałego dostępu do wody pitnej do 2015 r. Odsetek osób korzystających z ulepszonych źródeł wody wzrósł z poziomu 76% w 1990 r. do 89% w 2010 r. Oznacza
to, że ponad 2 miliardy osób więcej ma obecnie dostęp do ulepszonych źródeł wody, kanalizacji
i chronionych studni.
Natomiast udział mieszkańców miast, którzy żyją w slumsach w rozwijających się krajach, spadł
z 39% w 2000 r. do 33% w 2012 r. Ponad 200 mln osób uzyskało dostęp do ulepszonych źródeł wody
i urządzeń sanitarnych czy też do solidniejszych lub mniej przeludnionych domów mieszkalnych.
To osiągnięcie wykracza poza założenie, które przewiduje znaczącą poprawę warunków życia przynajmniej 100 milionów mieszkańców slumsów do roku 2020.
W Raporcie o Milenijnych Celach Rozwoju wskazano również na fakt, że świat osiągnął kolejny
ważny sukces dotyczący zasady parytetu dziewcząt i chłopców w dostępie do edukacji na poziomie
podstawowym. Dzięki wysiłkom krajowym i międzynarodowym o wiele więcej dzieci jest zapisywanych
do szkół na poziomie podstawowym, zwłaszcza po 2000 r. Najbardziej skorzystały na tym dziewczęta.
Wskaźnik ten wzrósł w 2010 r., w którym na 100 chłopców przypadało 97 dziewcząt, podczas gdy
w 1999 r. na 100 chłopców przypadało 91 dziewcząt. Według Raportu o Milenijnych Celach Rozwoju
wskaźnik zapisów dzieci w wieku szkolnym do szkoły podstawowej wzrósł szczególnie w Afryce
Subsaharyjskiej – z 58 do 76% w latach 1999–2010. Wielu krajom w regionie udało się zmniejszyć
liczbę dzieci nieuczęszczających do szkoły, mimo że populacja dzieci w wieku szkolnym rosła.
Pod koniec 2010 r. z terapii antyretrowirusowej, stosowanej w przypadku zakażenia HIV lub AIDS,
korzystało 6,5 miliona osób zamieszkujących regiony rozwijające się. Jest to największy wzrost w skali
jednego roku, jaki kiedykolwiek odnotowano. Od grudnia 2009 r. ponad 1,4 miliona ludzi korzystało
z terapii.
W Raporcie wskazano, iż trwający od 2008 r. kryzys gospodarczy, który opanował większość
rozwiniętego świata, spowalnia postęp w osiąganiu niektórych Milenijnych Celów Rozwoju.
Nastąpiła istotna poprawa opieki zdrowotnej nad matkami oraz obniżenie wskaźnika umieralności
okołoporodowej, lecz postęp w tym zakresie odbywa się powoli. Zmniejszyła się liczba nastoletnich
ciąż i skala stosowania środków antykoncepcyjnych pozostała na wysokim poziomie, jednak od 2000 r.
zmiany te zachodzą wolniej niż dekadę wcześniej.
Prawie połowa populacji rozwijających się regionów, czyli 2,5 miliarda ludzi, nadal nie ma dostępu
do ulepszonych urządzeń sanitarnych. Do 2015 r. świat zdoła zaspokoić zaledwie 67% potrzeb w tym
zakresie, a zatem znacznie mniej niż 75% przewidzianych w Milenijnym Celu.
Globalnym wyzwaniem nadal pozostaje głód, zaś cel umożliwienia wszystkim dzieciom ukończenia edukacji na poziomie podstawowym jest wciąż nieosiągnięty. Brak urządzeń sanitarnych
stanowi przeszkodę na drodze do postępu w zakresie zdrowia i żywienia, natomiast emisja gazów
18
geografia xxi wieku
cieplarnianych nadal stanowi poważne zagrożenie dla ludzi i ekosystemów. Nadal istnieje zjawisko
nierówności płci – kobiety wciąż spotykają się z dyskryminacją w dostępie do edukacji, pracy i dóbr
ekonomicznych oraz w kwestii uczestnictwa we władzach rządowych. Przemoc wobec kobiet stale
podważa wysiłki podejmowane dla osiągnięcia wszystkich wyznaczonych celów. Dalszy postęp do
roku 2015 i w kolejnych latach będzie w znacznym stopniu zależał od powodzenia w zakresie tych
wzajemnie powiązanych wyzwań.
W Raporcie wskazano, że tworzony jest nowy plan, który zakłada kontynuację działań po 2015 r.
www
(Źródło: Raport o Milenijnych Celach Rozwoju; ONZ lipiec 2012,
http://www.unic.un.org.pl/aktualnosci.php?news=2307/)
Raport Grupy Zadaniowej ONZ ds. Zaległości w Realizacji Milenijnych Celów Rozwoju z września
2012 r. przestrzega, że pomimo iż niektóre z ważnych ogólnoświatowych celów zostały osiągnięte
przed wyznaczonym terminem przypadającym na rok 2015, po raz pierwszy od wielu lat wysokość
pomocy finansowej uległa spadkowi. Grozi to spowolnieniem tempa osiągania istotnych celów rozwojowych. Po tym, jak Oficjalna Pomoc Rozwojowa (ODA) osiągnęła rekordową wysokość w 2010 r.,
już rok później odnotowano prawie 3-procentowy spadek. Zmniejszył się też dostęp biednych krajów
do rynków zbytu.
Raport ten podaje, że różnica pomiędzy środkami przekazywanymi na pomoc rozwojową a deklarowanymi kwotami wynosi 167 miliardów dolarów. Ponadto ostrzega, że odroczone w czasie skutki
kryzysu ekonomicznego odbiją się na budżetach donatorów w latach 2013–2015 i wpłyną na dalszy
spadek przekazywanych kwot. Przekazane Afryce Subsaharyjskiej środki finansowe zmniejszyły się
o prawie jeden procent w 2011 r.
Raport Grupy Zadaniowej ds. Zaległości w Realizacji Milenijnych Celów Rozwoju zauważa, że
spośród 23 państw donatorów, 16 obniżyło w 2011 r. wysokość pomocy finansowej, głównie w wyniku
ograniczeń fiskalnych związanych z kryzysem ekonomicznym, który odbił się ujemnie na ich budżetach
przeznaczonych na realizację zobowiązań ODA. Największe spadki odnotowały Grecja i Hiszpania,
co jest bezpośrednim skutkiem kryzysu gospodarczego. W ich ślad poszły Austria i Belgia, które
doświadczyły skutków redukcji umorzenia długów. Japońska pomoc w ramach ODA również mocno
zmalała w stosunku do znacznego wzrostu w roku 2010. Tylko Szwecja, Norwegia, Luksemburg, Dania
oraz Holandia przekazały pomoc finansową powyżej ustalonej wysokości wynoszącej 0,7 procent od
dochodu narodowego brutto (GNI) państwa donatora w 2011 r.
Według tego raportu, aby osiągnąć wyznaczony przez ONZ cel, budżet ODA powinien wzrosnąć
ponad dwukrotnie do wysokości ok. 300 miliardów dolarów. Najsłabiej rozwinięte kraje powinny
otrzymać około jedną czwartą tej sumy.
www
19
(Źródło: Raport Grupy Zadaniowej ds. Zaległości w Realizacji Milenijnych Celów Rozwoju; ONZ wrzesień 2012,
http://www.unic.un.org.pl/mdg_gap/)
geografia xxi wieku
2.3. S
pichlerze Ziemi.
Najważniejsze obszary rolnicze świata
Tab. 1. Powierzchnia gruntów ornych w % powierzchni użytków rolnych ogółem na świecie
i kontynentach w latach 2000, 2005 i 2009.
Grunty orne w %
użytków rolnych
ogółem (2000)
Region
Grunty orne w %
użytków rolnych
ogółem (2005)
Grunty orne w %
użytków rolnych
ogółem (2009)
świat
28,0
28,2
28,3
Europa
59,3
59,0
58,8
Ameryka Północna
45,9
44,4
44,1
30,5
30,1
29,9
Azja
29,1
29,4
28,9
Afryka
17,7
18,8
19,3
Australia i Oceania
10,4
11,0
11,4
Ameryka Północna, Środkowa
i Południowa
(Źródło: „Rocznik Statystyki Międzynarodowej 2012”; GUS,
www
http://www.stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/RS_rocznik_stat_miedzynarodowy_2012.pdf)
Tab. 2. Najwięksi producenci wybranych zbóż według ilości zbiorów w 2010 r. (5 pierwszych miejsc
oraz % udział na świecie).
Zboże
1
2
3
4
5
pszenica
Chiny 17,7%
Indie 12,4%
USA 9,2%
Rosja
Francja
jęczmień
Niemcy 8,4%
Francja 8,2%
Ukraina 6,9%
Rosja
Hiszpania
żyto
Niemcy 23,6%
Polska 23,1%
Rosja 13,3%
Białoruś
Chiny
owies
Rosja 16,4%
Kanada 11,7%
Polska 7,7%
Australia
USA
kukurydza
USA 37,4%
Chiny 21%
Brazylia 6,6%
Meksyk
Argentyna
Chiny 29,3%
Indie 17,9%
Indonezja 9,9%
Bangladesz
Wietnam
ryż
(Źródło: „Rocznik Statystyki Międzynarodowej 2012”; GUS)
Prognozy OECD-FAO przewidują, że region Morza Czarnego (Rosja, Ukraina, Kazachstan) do roku
2021 nabierze znaczenia jako eksporter pszenicy. Z prognoz wynika, że najsłabiej rozwinięte kraje Azji
będą eksportować więcej ryżu, a Afryka będzie go więcej importować.
W związku z przewidywanym wzrostem liczby ludności na świecie (o 680 mln do 2021 r.) wzrośnie
również zapotrzebowanie na bardziej wartościowe mięso i nabiał, co spowoduje wzrost popytu na
zboża i nasiona oleiste przeznaczone na pasze.
(Źródło: Agricultural Outlook 2012–2021; OECD-FAO 2012)
20
geografia xxi wieku
Tab. 3. Najwięksi producenci bawełny i kauczuku naturalnego według ilości zbiorów w 2010 r.
(5 pierwszych miejsc oraz udział na świecie w %).
Roślina
bawełna
kauczuk naturalny
1 (udział w %)
2 (udział w %) 3 (udział w %)
4
5
Chiny 26,2
Indie 26
USA 13,9
Pakistan
Uzbekistan
Tajlandia 29
Indonezja 26,5
Malezja 8,2
Indie
Wietnam
Tab. 4. Najwięksi producenci wybranych produktów rolnych według ilości zbiorów w 2010 r.
(5 pierwszych miejsc oraz udział na świecie w %).
Roślina
1 (udział w %)
2(udział w %)
3 (udział w %)
4
5
buraki cukrowe
Francja 14
USA 12,7
Niemcy 10,5
Rosja
Turcja
trzcina cukrowa
Brazylia 42,7
Indie 16,5
Chiny 6,6
Tajlandia
Meksyk
soja
USA 34,6
Brazylia 26,2
Argentyna 20,1
Chiny
Indie
olej sojowy
Chiny 22,8
USA 22,1
Argentyna 17,6
Brazylia
Indie
rzepak
Chiny 22,1
Kanada 20,1
Indie 10,9
Niemcy
Francja
olej rzepakowy
Chiny 23,5
Niemcy 12,8
Kanada 11
Indie
Francja
słonecznik
Ukraina 22,3
Rosja 17,6
Argentyna 7,3
Chiny
Francja
oliwki
Hiszpania 38,8
Włochy 15,4
Grecja 8,8
Maroko
Turcja
olej palmowy
Indonezja 47,7
Malezja 37,7
Tajlandia 2,9
Nigeria
Kolumbia
orzech kokosowy
Indonezja 33,1
Filipiny 24,9
Indie 17,3
Brazylia
Sri Lanka
orzeszki ziemne
Chiny 41,7
Indie 15
Nigeria 7
USA
Senegal
ziemniaki
Chiny 23,1
Indie 11,3
Rosja 6,5
Ukraina
USA
herbata
Chiny 32,6
Indie 22
Kenia 8,9
Sri Lanka
Turcja
Brazylia 34,4
Wietnam 13,2
Indonezja 9,6
Kolumbia
Indie
Indonezja 19,1
Ghana 14,9
Nigeria
Kamerun
kawa, ziarna
Wybrzeże
kakao, ziarna
Kości
Słoniowej 29,4
Prognozy OECD i FAO mówią, że do roku 2021 popyt na cukier spożywczy i przeznaczony do
produkcji bioetanolu nie zmieni się, co spowoduje utrzymanie się jego wysokich cen. Ze względu na
dominującą pozycję Brazylii na rynku cukru podział zbiorów trzciny cukrowej między produkcję etanolu
i produkcję cukru pozostanie głównym czynnikiem stymulującym rynek.
21
geografia xxi wieku
Tab. 5. Najwięksi hodowcy według liczby sztuk i producenci mleka według liczby ton w 2010 r.
(5 pierwszych miejsc oraz % udział na świecie).
Hodowla
www
1
2
3
4
5
bydło
Indie 14,7%
Brazylia 14,7%
USA 6,6%
Chiny
Etiopia
mleko krowie
USA 14,6%
Indie 8,4%
Chiny 6%
Rosja
Brazylia
trzoda chlewna
Chiny 49,3%
USA 6,7%
Brazylia 4%
Wietnam
Niemcy
owce
Chiny 12,4%
Indie 6,8%
Australia 6,3%
Iran
Sudan
drób
Chiny 27,3%
USA 10,9%
Indonezja 7,7%
Brazylia
Indie
(Źródło: „Rocznik Statystyki Międzynarodowej 2012”; GUS,
http://faostat.fao.org/site/339/default.aspx (drób))
Przewiduje się, że do roku 2013 kraje rozwijające się wyprzedzą kraje rozwinięte w zakresie produkcji mleka. Chiny i Indie odnotują znaczny jej wzrost.
Według Agricultural Outlook 2012–2021 OECD-FAO 2012 gospodarki wschodzące będą mieć coraz
większy udział w światowym handlu produktami rolnymi. Wyróżniają się kraje, takie jak Brazylia, Indonezja, Tajlandia, Rosja i Ukraina, które dokonały znacznych inwestycji zmierzających do zwiększenia
wydajności produkcji rolnej. Do 2021 r. kraje rozwijające się zdominują eksport ryżu, nasion oleistych,
olejów roślinnych i oleju palmowego, produktów białkowych, cukru, wołowiny, mięsa drobiowego, ryb
i owoców morza.
22
geografia xxi wieku
2.4. S
piżarnie i kuchnie świata.
Co położyć na stole?
OECD-FAO przewiduje, że wzrost ludności, rosnące dochody i urbanizacja spowodują zmiany
sposobu odżywiania w najbliższym dziesięcioleciu. Większą rolę odgrywać będzie żywność przetworzona, tłuszcze i białko zwierzęce. Prognozy mówią, że do 2021 r. wzrośnie spożycie mięsa, głównie
w wielkich gospodarkach azjatyckich, krajach eksportujących ropę naftową i w Ameryce Łacińskiej,
gdzie oczekiwany jest znaczny wzrost dochodów. Największy udział w tym wzroście będzie mieć mięso
drobiowe jako najtańsze i najbardziej dostępne źródło białka mięsnego. Do końca roku 2021 zastąpi
ono wieprzowinę na pozycji największego sektora produkcji mięsa. Również produkcja ryb będzie
jednym z najszybciej rozwijających się źródeł białka zwierzęcego. Prognozy wskazują na niewielki
wzrost spożycia nabiału w krajach rozwiniętych, natomiast w regionach rozwijających się spożycie
mleka i jego przetworów ma do roku 2021 wzrosnąć o ok. 30%.
Według raportu The State of Food Insecurity in the World 2012 opublikowanego wspólnie przez
Organizację Narodów Zjednoczonych ds. Wyżywienia i Rolnictwa (FAO), Międzynarodowy Fundusz
ds. Rozwoju Rolnictwa (IFAD) i Światowy Program Żywnościowy (WFP) wynika, że w latach 2010–2012
868 mln osób na świecie, czyli jedna na osiem, cierpiała z powodu chronicznego niedożywienia.
Zdecydowana większość głodnych (852 mln) mieszka w krajach rozwijających się, podczas gdy
16 mln ludzi jest niedożywionych w krajach rozwiniętych. Ponad 100 mln dzieci poniżej 5. roku życia ma niedowagę, a niedożywienie jest przyczyną śmierci 2,5 mln dzieci każdego roku. W ciągu
ostatnich dwóch dekad Azja i Ameryka Łacińska zmniejszyły liczbę głodujących ludzi, głównie ze
względu na rozwój społeczno-gospodarczy w tych regionach. Pomimo wzrostu populacji częstość
występowania niedożywienia w Azji zmniejszyła się z 23,7% (1990/92) do 13,9% (2010/12). W Afryce
liczba głodujących wzrosła przez ostatnie 20 lat z 175 mln do 239 mln (2010/12), z czego o prawie
20 mln w ciągu ostatnich 4 lat. Częstość występowania niedożywienia w Afryce Subsaharyjskiej wzrosła
w ciągu ostatnich trzech lat z 26,5% do 26,8%. Powodem takiego stanu rzeczy jest zbyt wysoki przyrost
naturalny w stosunku do tempa wzrostu gospodarczego w tym regionie. W rozwiniętych regionach
świata liczba głodujących rośnie z 13 mln w latach 2004/06 do 16 mln w 2010/12.
Tab. 1. Odsetek niedożywionej ludności w krajach o najwyższej wartości tego wskaźnika w latach
2010/12 oraz w latach 1990/92, 1999/01, 2007/09 (w %).
Państwo, region
1990/92
1999/01
2007/09
2010/112
18,6
15
12,9
12,5
1,9
1,6
1,3
1,4
37,9
34,6
30,5
30,6
Burundi
49
63
72,4
73,4
Erytrea
72,4
76,2
69,1
65,4
Zambia
34,3
43,9
47,5
47,4
Haiti
63,5
53
46,8
44,5
68
55,3
43,8
40,2
świat
kraje wysoko rozwinięte
kraje słabo rozwinięte
Etiopia
23
geografia xxi wieku
Sudan
42,1
31,7
36,6
39,4
Mozambik
57,1
45,3
39,9
39,2
Tanzania
29,4
40,4
36,1
38,8
Timor Wschodni
40,1
32
30,1
38,2
Kongo
42,8
30,1
34,6
37,4
W Azji największy odsetek niedożywionych w latach 2010/12 miały: Jemen (32,4%), Korea
Północna (32%) i Tadżykistan (31,7%). W Ameryce Łacińskiej – w Gwatemali (30,4%) i Paragwaju
(25,5%) FAO oszacowało największy procent niedożywionych.
www
(Źródło: The State of Food Insecurity in the World 2012, FAO, IFAD, WFP, 10.2012
W powyższym rankingu nie pojawia się Somalia z powodu braku odpowiednich danych, choć
od czterech lat, według organizacji Fund for Peace i pisma „Foreign Policy”, uznawana jest za kraj
o najgorszych warunkach do życia na Ziemi. W lipcu 2011 r. na terenie Somalii ogłoszono stan klęski
głodowej spowodowany długotrwałą suszą, plagami szarańczy, a także trwającą od 1991 r. wojną
domową. W wyniku głodu zmarło już 12 tys. osób. Szacuje się, że w całym regionie tzw. rogu Afryki
(południowo-zachodnia Etiopia, Somalia, północna Kenia), blisko 12 mln ludzi jest zagrożonych głodem.
(Źródło: Wikipedia)
Według szacunków WHO populacja ludzi otyłych (ang. Body Mass Index – wskaźnik masy ciała,
BMI > 30) wzrosła ponad dwukrotnie od 1980 r. W roku 2008 ponad 1,4 mld dorosłych powyżej
20 lat miało nadwagę (BMI > 25). Spośród nich ponad 200 mln mężczyzn i prawie 300 mln kobiet
było otyłych. Ponad 40 mln dzieci poniżej 5. roku życia miało nadwagę w roku 2010.
www
(Źródło: WHO; 05.2012
http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs311/en/index.html)
Według WHO do państw z największym odsetkiem ludzi otyłych wśród dorosłych należą niektóre państwa Oceanii: Nauru (78,5%), Tonga (56%), Kiribati (50,6%) oraz Arabia Saudyjska (35,6%),
Panama, USA (33,9%), Zjednoczone Emiraty Arabskie, Egipt (30,3%), Bahrajn, Kuwejt (28,8%).
www
24
(Źródło: WHO
http://apps.who.int/bmi/index.jsp)
geografia xxi wieku
2.5. D
zieje ruralizacji.
Zapomniana Arkadia
Tab. 1. Odsetek ludności wiejskiej (w %) w 2011 r. oraz średnie roczne tempo zmian ludności wiejskiej (w %) w latach 2010–2015 w państwach o najwyższym odsetku ludności wiejskiej.
Ludność wiejska (w %) 2011
Średnie roczne tempo zmian ludności
wiejskiej (w %) 2010–2015
Burundi
89,1
1,6
Papua-Nowa Gwinea
87,5
2,1
Sri Lanka
84,9
0,7
Uganda
84,4
2,6
Malawi
84,3
3,1
Etiopia
83
1,8
Nepal
83
1,3
Niger
82,2
3,2
82
2,9
80,9
2,5
Państwo
Sudan Południowy
Rwanda
www
(Źródło: World Urbanization Prospects, The 2011 Revision, New York 2012; United Nations; Department of Economic and Social Affairs; Population Division.
http://esa.un.org/unup/CD-ROM/Urban-Rural-Population.htm)
Tab. 2. Odsetek ludności wiejskiej (w %) w 2011 r. oraz średnie roczne tempo zmian ludności
wiejskiej (w %) w latach 2010–2015 w państwach o najniższym odsetku ludności wiejskiej.
Państwo
www
Średnie roczne tempo zmian ludności
wiejskiej (w %) 2010–2015
Katar
1,2
–8,6
Kuwejt
1,7
1,7
Belgia
2,5
–0,9
Malta
5,2
–2,8
Islandia
6,3
0,3
Wenezuela
6,5
–1,6
Urugwaj
7,4
–0,9
Argentyna
7,5
–1,2
Izrael
8,1
0,9
Japonia
8,7
–7,6
(Źródło: World Urbanization Prospects, The 2011 Revision, New York 2012; United Nations; Department of Economic and Social Affairs; Population Division.
http://esa.un.org/unup/CD-ROM/Urban-Rural-Population.htm)
25
Ludność wiejska (w %) 2011
geografia xxi wieku
Według OECD i FAO produkcja rolna musi wzrosnąć o 60% w ciągu najbliższych 40 lat, aby
zaspokoić rosnący popyt na żywność. Możliwości rozszerzenia areału upraw na świecie są jednak
ograniczone. Prognozowany wzrost powierzchni ziem uprawnych do 2050 r. wynosi tylko 69 mln ha
(mniej niż 5%). Wzrost produkcji musi wynikać więc ze wzrostu wydajności. W najbliższym dziesięcioleciu głównie kraje rozwijające się będą przyczyniać się do wzrostu światowej produkcji rolnej
dzięki większej ilości ziemi, którą można przeznaczyć pod uprawę i większemu potencjałowi wzrostu
wydajności. Średnie roczne tempo wzrostu produkcji w tych krajach ma wynosić 1,9% przy 1,2%
w krajach rozwiniętych.
Światowe rolnictwo jest i będzie coraz silniej powiązane z rynkami energii. Wyższe ceny ropy
naftowej są podstawowym czynnikiem decydującym o prognozach wyższych cen produktów rolnych.
Nie tylko wpływają one na związane z cenami ropy koszty produkcji, ale także powodują wzrost popytu
na biopaliwa i produkty rolne wykorzystywane do ich produkcji.
Prognozy OECD i FAO mówią, że do 2021 r. światowa produkcja biopaliw prawie się podwoi,
a jego głównymi producentami będą Brazylia, USA i Unia Europejska. Przewiduje się, że do roku 2021
produkcja biopaliw będzie pochłaniać coraz więcej produkowanej na świecie trzciny cukrowej (34%),
oleju roślinnego (16%) i surowych ziaren (14%).
Tab. 3. Kraje z najwyższym odsetkiem gospodarstw ekologicznych w ogólnej powierzchni użytków
rolnych w 2009 r. i Polska na tle tych krajów.
Gospodarstwa ekologiczne
w % ogółu powierzchni
użytków rolnych (2005)
Gospodarstwa ekologiczne
w % ogółu powierzchni
użytków rolnych (2009)
Austria
16,7
18,5
Szwecja
7,0
12,6
Szwajcaria
11,0
10,8
Estonia
7,2
10,5
Czechy
6,0
9,4
Polska
1,0
2,6
Państwo
(Źródło: „Rocznik Statystyki Międzynarodowej 2012”; GUS
www
http://www.stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/RS_rocznik_stat_miedzynarodowy_2012.pdf)
Tab. 4. Powierzchnia upraw modyfikowanych genetycznie (ang. Genetically Modified Organisms – GMO)
(w mln ha) w latach 2010 i 2011 w państwach o największym areale upraw GMO.
Powierzchnia upraw
(w ml ha) 2010
Państwo
www
26
Powierzchnia upraw
(w ml ha) 2011
USA
66,8
69,0
Brazylia
25,4
30,3
Argentyna
22,9
23,7
Indie
9,4
10,6
Kanada
8,8
10,4
(Źródło: Global Status of Commercialized Biotech/GM Crops: 2011; Międzynarodowy Instytut Propagowania Upraw Biotechnologicznych [ISAAA]
http://www.isaaa.org/resources/publications/briefs/43/executivesummary/default.asp)
geografia xxi wieku
Z roku na rok na świecie rośnie powierzchnia upraw genetycznie modyfikowanych (ang. Genetically
Modified Organisms – GMO). Ich areał zwiększył się w 2011 r. do ok. 160 mln ha, o 8% wobec 2010 r.
W 2011 r. rośliny GMO uprawiało 29 państw świata: 19 krajów rozwijających się i 10 rozwiniętych.
Uprawy roślin genetycznie modyfikowanych (o powierzchni powyżej 100 tys. ha) znajdowały się ponadto w następujących krajach: w Chinach (3,9 mln ha), Paragwaju, Pakistanie, RPA, Urugwaju, Boliwii,
Australii, na Filipinach, w Mjanma, Burkina Faso, Meksyku i Hiszpanii (0,1 mln ha). W Unii Europejskiej
dopuszczone do uprawy są dwie rośliny GMO: kukurydza Bt oraz ziemniak Amflora. Według ISAAA
uprawy tych roślin znajdują się w ośmiu krajach UE. Sześć państw: Hiszpania, Portugalia, Czechy,
Polska, Słowacja i Rumunia uprawiały w 2011 r. łącznie ok. 114 tys. ha kukurydzy Bt, 26% więcej niż
rok wcześniej. Modyfikowana kukurydza rośnie głównie w Hiszpanii, jej areał stanowi 85% wszystkich upraw GMO w Unii. W Niemczech i Szwecji uprawione były w 2011 r. ziemniaki Amflora, które
zajmowały tylko 17 ha i były produkowane w celach hodowlanych.
www
27
(Źródło: http://www.isaaa.org/resources/publications/briefs/43/executivesummary/default.asp)
geografia xxi wieku
2.6. Las dziedzictwem pokoleń...
przeszłych i przyszłych
Tab. 1. Odsetek powierzchni lasów na świecie i kontynentach w 2010 r.
Region
Lesistość (%) 2010
świat
31
Ameryka Południowa
49
Europa (z Rosją)
45
Ameryka Środkowa
38
Ameryka Północna
33
Karaiby
30
Afryka
23
Australia i Oceania
23
Azja (bez Rosji)
19
(Źródło: Global Forest Resources Assessment 2010,
www
http://www.fao.org/forestry/fra/fra2010/en/)
Tab. 2. O
dsetek powierzchni lasów w krajach o największych wartościach tego wskaźnika
w roku 2010.
Region
Lesistość (%) 2010
Surinam
94,6
Gabon
85,4
Bhutan
84,6
Gujana
77,2
Finlandia
72,9
Brunei
72,1
Gwinea Bissau
71,9
Szwecja
68,7
Japonia
68,5
Laos
68,2
Duży odsetek lasów mają też niektóre niewielkie wyspiarskie państwa w strefie międzyzwrotnikowej:
Mikronezja (91,4%), Seszele, Palau, Wyspy Salomona (79,1%), Saint Lucia, Wyspy Marshalla (72,2%).
Według Global Forest Resources Assessment 2010 30,7% powierzchni Polski w 2010 r. porastały lasy.
www
28
geografia xxi wieku
Tab. 3. Powierzchnia lasów (w tys. ha) w latach 1990, 2000, 2010 w krajach o największych powierzchniowo zasobach leśnych na świecie oraz w Polsce.
Państwo
1990
2000
2010
świat
4 168 399
4 085 168
4 033 060
Rosja
808 950
809 269
809 090
Brazylia
574 839
545 943
519 522
Kanada
310 134
310 134
310 134
USA
296 335
300 195
304 022
Chiny
157 141
177 000
206 861
160 363
157 249
154 135
Australia
154 500
154 920
149 300
Indonezja
118 545
99 409
94 432
8881
9059
9337
Polska
www
Do śledzenia globalnych zmian powierzchni lasów w latach 1990–2005 FAO wykorzystało niezwykle precyzyjną technologię satelitarną. Dane różnią się od poprzednich ustaleń FAO w Global Forest
Resources Assessment 2010, które zostały oparte na kompilacji raportów krajowych z różnych źródeł.
Strata netto (w której strata pokrywy leśnej jest częściowo skompensowana zalesieniem lub ekspansją naturalnego lasu) w latach 1990–2005 wyniosła 72,9 mln hektarów. Nasza planeta traciła prawie
10 ha lasu na minutę w okresie 15 lat. Nowe dane wskazują również, że strata netto lasów wzrosła z 4,1 mln
hektarów rocznie w latach 1990–2000 do 6,4 mln ha/rok w latach 2000–2005. Między rokiem 1990
a 2005 deforestacja była najwyższa w tropikach, gdzie znajduje się prawie połowa światowych lasów,
głównie z powodów zamiany lasów tropikalnych na grunty rolne. Straty netto w tym regionie wynoszą
średnio 6,9 milionów ha/rok w latach 1990–2005. Najwyższy stopień przekształcenia gruntów leśnych
na inny sposób użytkowania był w Ameryce Południowej i Afryce. Azja w latach 2000–2005 wykazywała już zysk netto w powierzchni leśnej. Rozległe zalesiania, które zostały zgłoszone przez kilka krajów
Azji (głównie Chiny), przekroczyły powierzchniowo obszary leśne, które zostały utracone. Nieznaczne
zwiększenie netto powierzchni lasów odnotowano w strefach podzwrotnikowych i umiarkowanych.
(Źródło: Global forest land-use change 1990–2005; wstępne wyniki globalnego badania FAO z wykorzystaniem teledetekcji
www
[Global Forest Remote Sensing Survey]
http://foris.fao.org/static/data/fra2010/FP169En.pdf)
Według Global Forest Resources Assessment 2010; FAO, w latach 2005–2010 najwięcej hektarów
lasów straciły Brazylia, Australia, Indonezja, Nigeria i Tanzania. Najszybsze tempo deforestacji spośród wymienionych państw w latach 2005–2010 miała jednak Nigeria (ubywa tam 4% pozostałej
powierzchni lasów na rok!). Najwięcej hektarów lasów przybyło w tym okresie w Chinach (przybywa
tam 1,4% pozostałej powierzchni lasów na rok), USA, Hiszpanii, Indiach i Wietnamie.
Na każdy km2 zasadzonego lasu pojawiającego się każdego roku na naszej planecie aż połowa
sadzona jest w Chinach. To wynik bez precedensu na skalę światową. Zalesienie w Chinach w roku
1949 wynosiło niecałe 9% powierzchni, w 2010 już 22%. Plany Chin przewidują wzrost zalesienia do
23% w 2020 r. Zalesienie ma częściowo rozwiązać problem powodzi, erozji gleby oraz zahamować
pustynnienie terenów położonych w pobliżu Pustyni Gobi.
www
29
(Źródło: http://wyborcza.pl/eko/1,113774,11599130,Chinska_totalna_walka_z_pustynnieniem.html
geografia xxi wieku
Tab. 4. Pozyskanie drewna na świecie (w tys. m3) w krajach o największych wartościach tego
wskaźnika na świecie w latach 2010 i 2011 (dla USA, Rosji, Kanady).
Państwo
Ilość pozyskanego drewna
(w tys. m3) w 2010
świat
3 435 445
Indie
332 499
USA
(2011) 324 433
Chiny
291 251
Brazylia
271 501
Rosja
(2011) 197 000
Kanada
(2011) 145 066
Indonezja
113 849
Etiopia
104 209
81 194
Nigeria
72 633
www
(Źródło: FAO; http://faostat.fao.org/site/630/Forestry.aspx)
Według FAO, w Polsce w 2011 pozyskano 36 878 tys. m3 drewna, a ilość pozyskiwanego drewna
od 2008 r. wykazuje tendencje wzrostowe.
Tab. 5. O
dsetek pozyskanego drewna przeznaczonego do wykorzystania na opał w 2010 r. na
świecie i kontynentach.
Region
www
drewno opałowe (%) 2010
świat
55
Afryka
89
Ameryka Środkowa
89
Karaiby
80
Azja (bez Rosji)
74
Ameryka Południowa
50
Europa (z Rosją)
23
Australia i Oceania
16
Ameryka Północna
9
(Źródło: FAO; http://faostat.fao.org/site/630/Forestry.aspx)
Według FAO, od 2000 r. najwięcej drewna spalono w Indiach, Chinach, Brazylii, Etiopii i Demokratycznej Republice Konga. W ciągu 10 ostatnich lat wśród tych krajów tylko w Chinach notuje się
każdego roku spodek ilości drewna przeznaczonego na opał.
30
geografia xxi wieku
2.7. Cywilizacje talasogeniczne.
Morza źródłem bogactwa
Tab. 1. Największe porty na świecie według tonażu przeładunków w latach 2008 i 2010.
Port
Państwo
Wielkość przeładunków Wielkość przeładunków
(w mln ton) 2008
(w mln ton) 2010
Szanghaj
Chiny
508
534
Singapur
Singapur
515
502
Rotterdam
Holandia
421
430
Kanton (Guangzhou)
Chiny
347
426
Ningbo
Chiny
362
408
Tiencin (Tianjin)
Chiny
365
400
Qingdao
Chiny
278
350
Qinhuangdao
Chiny
252
277
Hongkong
Chiny
259
268
Korea Południowa
242
263
Pusan
(Źródło: AAPA World Port Rankings 2008, 2010; American Association of Port Authorities;
http://en.wikipedia.org/wiki/World’s_busiest_port_by_cargo_tonnage
www
http://aapa.files.cms-plus.com/Statistics/WORLD%20PORT%20RANKINGS%202010.pdf)
Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych (KSNG) zaleca stosowanie polskich nazw miast
(egzonimów) – Tiencin i Kanton do form chińskich (endonimów) – Tianjin i Guangzhou.
www
(Źródło: http://ksng.gugik.gov.pl/)
Tab. 2. Bandery z największą zarejestrowaną w styczniu 2012 r. flotą statków handlowych według
łącznej nośności DWT (ang. deadweight tonnage).
31
Bandera
udział w świecie w % (2012)
Panama
21,4
Liberia
12,4
Wyspy Marshalla
8,0
Hongkong (Chiny)
7,6
Singapur
5,4
Grecja
4,7
Malta
4,6
Bahamy
4,5
Chiny
3,8
Cypr
2,2
geografia xxi wieku
Według Review of maritime transport 2012; UNCTAD, w styczniu 2012 r. największą własną flotę
statków handlowych według nośności DWT (ang. deadweight tonnage) posiadała Grecja (71% floty
pływało pod inną banderą) i Japonia (91% floty pływało pod inną banderą).
(Źródło: Review of maritime transport 2012; UNCTAD
http://unctad.org/en/PublicationsLibrary/rmt2012_en.pdf)
Tab. 3. Najwięksi producenci statków handlowych według pojemności brutto GT w 2011 r.
Państwo
Chiny
39,0
Korea Południowa
35,2
Japonia
19,0
Filipiny
1,6
Ponad połowa masowców (według pojemności brutto GT) w 2011 r. została zbudowana w stoczniach
Chin. Z kolei stocznie Korei Południowej miały 55% udziału w światowej produkcji kontenerowców
i 47% udziału w produkcji tankowców (według pojemności brutto GT).
(Źródło: Review of maritime transport 2012; UNCTAD
www
http://unctad.org/en/PublicationsLibrary/rmt2012_en.pdf)
Tab. 4. Kraje o największych morskich połowach ryb (w tys. ton) w roku 2008 i 2010.
Państwo
Połowy (w tys. ton) 2008
Połowy (w tys. ton) 2010
świat
66 765
66 144
Chiny
8832
9499
Indonezja
4216
4540
Peru
6746
3735
Rosja
3038
3659
USA
3389
3341
Japonia
3356
3106
Indie
2649
2779
Norwegia
2325
2524
Chile
3294
2357
Filipiny
2238
2287
(Źródło: Fisheries & Aquaculture Department, FAO
www
http://www.fao.org/fishery/statistics/global-capture-production/en)
Komentarz
Duże różnice pomiędzy powyższymi danymi dla Chin z 2008 r. a tymi zamieszczonymi
w podręczniku wynikają z korekty danych on-line przez FAO po weryfikacji z danymi
z Narodowego Spisu Rolnego w Chinach w 2007 r.
Duże spadki w połowach ryb w Peru i Chile w 2010 r. w stosunku do roku 2008 są spowodowane wpływem prądu El Niñio.
32
geografia xxi wieku
Tab. 5. N
ajwięksi producenci marikultur (według liczby) w 2010 r.
Państwo
Chiny
61,4
Indie
7,8
Wietnam
4,5
Indonezja
3,6
Bangladesz
2,2
Tajlandia
2,1
Norwegia
1,7
Egipt
1,5
Mjanma
1,4
Filipiny
1,3
(Źródło: The state of world fisheries and aquaculture 2012; FAO
www
Tab. 6. Ś
wiatowa produkcja ryb i bezkręgowców (w mln ton) według rybołówstwa i produkcji
z marikultur w różnych środowiskach wodnych w 2011 r.
www
Wyszczególnienie
Świat (w mln ton) 2011
rybołówstwo i produkcja z marikultur (ogółem)
154,0
rybołówstwo morskie
78,9
rybołówstwo śródlądowe
11,5
produkcja z marikultur morskich
19,3
produkcja z marikultur śródlądowych
44,3
konsumpcja (ogółem)
130,8
konsumpcja na osobę (w kg)
18,8
(Źródło: The state of world fisheries and aquaculture 2012; FAO
Prognozy OECD-FAO przewidują, że do 2021 r. rybołówstwo i produkcja pochodząca z marikultur
wzrosną na całym świecie o 15%. Wynoszące 33% tempo wzrostu produkcji pochodzącej z marikultur spowoduje jednak, że do 2018 r. staną się one podstawowym źródłem ryb przeznaczonych
do spożycia przez ludzi, zastępując w tej roli rybołówstwo.
(Źródło: Agricultural Outlook 2012-2021; OECD-FAO 2012)
33

Pakiet aktualizacyjny podręcznika „Geografia XXI

Transkrypt

Podobne dokumenty

wybrane trzęsienia ziemi na świecie

BETA A+ - 100tab BETA A+ to suplement zawierający czystą beta

Uchwyt ścienny do TV, LCD, Plazma, LED WLB018

Punktory i numeracja

Na tropie dyrdymał ekonomicznych