Kanadyjski przemysł gier wideo

Kanadyjski przemysł gier wideo
2015-11-22 21:13:46
2
Kanada jest trzecim na świecie po USA i Japonii, największym producentem gier wideo, których tytuły plasują się
w ścisłej światowej czołówce.
Kanadyjski przemysł gier wideo rozwija się od ponad 40 lat. W tym okresie, dzięki innowacji, dostosowanej do
potrzeb branży edukacji oraz silnemu wsparciu finansowemu przez państwo, Kanada stała się trzecim na świecie
po USA i Japonii, największym producentem gier wideo, których tytuły plasują się w ścisłej światowej czołówce.
1.
Charakterystyka branży gier wideo w Kanadzie
Według raportu „Canada's entertainment software industry 2011" przygotowanego dla Kanadyjskiego
Stowarzyszenia Producentów Oprogramowania dla Przemysłu Rozrywkowego (The Entertainment Software
Association of Canada) w 2011 r. branża gier wideo w Kanadzie obejmowała 348 przedsiębiorstw, w których
zatrudnionych było ponad 15 700 pracowników bezpośrednio związanych z produkcją gier wideo, których wkład
w gospodarkę kanadyjską osiągnął wartość 1,7 mld dolarów kanadyjskich (CAD). W latach 2010-2011 branża gier
wideo rosła w tempie 11% rocznie, natomiast w kolejnych latach szacuje się, że osiągnie wzrost na poziomie
17% rocznie.
■
Struktura przemysłu gier wideo w Kanadzie:
Kanadyjski przemysł gier wideo charakteryzuje się dużym zróżnicowaniem firm pod względem ich wielkości. Na
348 firm branży 12,1% stanowią firmy największe, zatrudniające ponad 150 pracowników, 16,4% to firmy
średnie (od 51 do 150 pracowników). Największy odsetek stanowią firmy małe 42,7% (6-50 pracowników) oraz
firmy mikro 28,8% (1-5 pracowników).
Wielkość firmy
pod względem
liczby
zatrudnionych:
Średnia
liczba
pracowników
Całkowita
liczba
pracowników
Całkowita
liczba
firm
Procentowy
rozkład
zatrudnienia
Procentowy
rozkład
firm
Mikro (1-5 prac.)
3
292
101
1,9%
28,8%
Małe (6-50
prac.)
16
2312
149
14,7%
42,7%
Średnie (51-150
prac.)
67
3842
57
24,4%
16,4%
Duże (ponad
151 prac.)
221
9272
41
59,0%
12,1%
15 718
348
RAZEM:
Źródło: 2011 Essential Facts about the Canadian Computer and Video Game Industry, Entertainment Software
Association of Canada.
3
W podziale na prowincje kanadyjskie zauważa się dominację trzech prowincji w przemyśle gier wideo: Quebek,
Ontario i Kolumbia Brytyjska.
Najwięcej dużych firm posiada swoje siedziby w Quebeku, gdzie znajduje się 26 największych firm z branży gier
wideo w Kanadzie - w sumie w prowincji tej zarejestrowanych jest 87 firm. Największa liczba firm działających w
branży znajduje się w prowincji Ontario - 96 podmiotów, jednakże z dominacją małych i mikro przedsiębiorstw.
Podobna sytuacja występuje w prowincji Kolumbia Brytyjska, gdzie na 83 firmy, 60 to małe i średnie
przedsiębiorstwa.
Wielkość firmy pod
względem liczby
zatrudnionych:
Ontario
Quebec
Kolumbia
Brytyjska
Pozostałe
Prowincje
Mikro (1-5 prac.)
34
9
14
44
Małe (6-50 prac.)
45
30
42
32
Średnie (51-150 prac.)
14
22
18
3
Duże (ponad 151 prac.)
3
26
9
3
RAZEM:
96
87
83
82
Źródło: Raport „Canada's entertainment software industry 2011", SECOR, 30 maja 2011 r.
Kanadyjskie firmy koncentrują się przede wszystkim na tworzeniu i publikowaniu gier na konsole. Zauważalny
jest jednak trend spadkowy tej tradycyjnej platformy na rzecz gier na urządzenia mobilne, MMO (massively
multiplyer online) oraz gry społecznościowe.
■
Charakterystyka branży w wybranych prowincjach:
Quebec:
W ciągu ostatnich 15 lat prowincja Quebec stała się dominującym graczem na rynku gier wideo w Kanadzie. 63%
dużych firm z branży mieści się w tej prowincji, a zatrudnienie w nich znajduje ponad połowa wszystkich
zatrudnionych w przemyśle gier wideo - ponad 8 tyś pracowników. Montreal jest głównym centrum rozwoju gier
wideo w Kanadzie - znajduje się w nim większość firm ulokowanych w prowincji, które łącznie zatrudniają ok. 6
tyś pracowników bezpośrednio związanych z branżą.
Wzrost przemysłu gier wideo w Quebeku na poziomie 13% rocznie był wyższy niż średnia kanadyjska (11%),
4
jednak eksperci przewidują, że w ciągu najbliższych lat branża w tej prowincji będzie rosła na poziomie średniej
krajowej.
Quebecki przemysł gier wideo jest głównie skoncentrowany na konsolach - w 2011 r. 72% działalności firm
poświęcona była właśnie tej platformie, chociaż eksperci wskazują, że w 2013 r. udział ten powinien się
zmniejszyć do 67% na rzecz innych platform.
Branża gier wideo w Quebeku w 2011 r.
Całkowita liczba zatrudnionych
8 236
Całkowita liczba firm sektora
87
Średnia liczba zatrudnionych w firmie
95
Wzrost branży
13%
Przewidywany wzrost
16%
Średnie roczne zarobki (średnia kanadyjska: 62 188 CAD)
60 450 CA
Źródło: Raport „Canada's entertainment software industry 2011", SECOR, 30 maja 2011 r.
W Quebeku swoje studia posiadają takie firmy jak:
■
■
■
■
■
■
■
Ubisoft (Montreal - główna siedziba, obecny od 1997 r., zatrudnia ponad 2 tys. pracowników),
Electronic Arts (Montreal, 2003 r., największe studio firmy znajduje się w Burnaby w Kolumbii Brytyjskiej),
Eidos (Montreal, 2007 r.),
THQ (Montreal, 2009 r.),
Funcom (Montreal, 2009 r.)
Warner Bros (Montreal, 2010 r.)
Square Enix (Montreal, 2012 r.)
Ontario:
W prowincji Ontario, w przeciwieństwie do Quebeku, znajdują się przede wszystkim małe i mikro firmy, chociaż
całkowita ich liczba jest najwyższa w Kanadzie (96 firm z branży gier wideo). Tempo wzrostu tego sektora w
prowincji Ontario jest również najwyższe w skali kraju: 20% w 2011 r. oraz prognozowane 21% w kolejnych
5
latach.
Przemysł ontaryjski jest w mniejszym stopniu skoncentrowany na konsolach, w 2011 r. 56% działalności firm
opisywanej branży koncentrowało się na produkcji tego typu gier. W 2013 r. udział ten powinien zmniejszyć się
do 44%, głownie na rzecz takich platform jak gry rozrywkowe (ang. casual games), społecznościowe (ang. social
games) oraz gier na urządzenia mobilne.
Branża gier wideo w Ontario w 2011 r.
Całkowita liczba zatrudnionych
2 600
Całkowita liczba firm sektora
96
Średnia liczba zatrudnionych w firmie
27
Wzrost branży
20%
Przewidywany wzrost
21%
Średnie roczne zarobki (średnia kanadyjska: 62 188 CAD)
62 297 CAD
Źródło: Raport „Canada's entertainment software industry 2011", SECOR, 30 maja 2011 r.
W Ontario swoje studia posiadają takie firmy jak:
■
■
■
■
■
Tecmo Koei (Toronto, jako Koei Canada In. od 2001 r.)
Arkadium (Toronto, 2010 r.)
Capcom Mobile (Burlington)
Rockstar Games (Toronto)
Ubisoft (Toronto)
Kolumbia Brytyjska:
W Kolumbii Brytyjskiej znajduje się drugi w Kanadzie, pod względem wartości, przemysł gier wideo, ale o
najsłabszym potencjale rozwojowym wśród tych trzech dominujących prowincji. W ubiegłym roku w branży
zauważalna była stagnacja, spowodowana wycofaniem się z prowincji lub ograniczeniem swojej działalności
przez kilka dużych firm (m.in. zamknięcie studia Propaganda Games, Ubisoft, Rockstar Vancouver i Radical
Entertainment, zamknięcie dwóch projektów Microsoft Games, ograniczenie zatrudnienia w EA i Capcom).
6
Niemniej jednak prognozy na kolejne lata wskazują wzrost tego sektora na poziomie 10%.
Podobnie jak w przypadku Quebeku dominacja gier na konsole będzie stopniowo malała - z 72% w 2011 r. do
68% w 2013 r. na rzecz pozostałych platform.
Branża gier wideo w Kolumbii Brytyjskiej (BC) w 2011 r.
Całkowita liczba zatrudnionych
3 882
Całkowita liczba firm sektora
83
Średnia liczba zatrudnionych w firmie
47
Wzrost branży
0%
Przewidywany wzrost
10%
Średnie roczne zarobki (średnia kanadyjska: 62 188 CAD)
68 714 CAD
Źródło: Raport „Canada's entertainment software industry 2011", SECOR, 30 maja 2011 r.
W Kolumbii Brytyjskiej swoje studia posiadają takie firmy jak:
■
■
■
■
Electronic Arts (Burnaby, firma obecna w Kanadzie od 1991 r. - w BC posiada największe swoje studio)
Capcom (Vancouver)
Microsoft Games (Victoria);
Nintendo Canada (Vancouver)
2.
■
■
Czynniki warunkujące dynamiczny wzrost sektora gier wideo w Kanadzie
Istniejące już doświadczenie i baza firm tworzących gry wideo sprzyjało dalszemu rozwojowi branży i ułatwiało
lokowanie zagranicznych firm w Kanadzie - np. w 1991 r. kalifornijska firma Electronic Arts rozpoczęła
inwestycje w BC od przejęcia kanadyjskiej 60-osobowej firmy Distinctive Software.
Dostosowany do potrzeb rynku program edukacyjny, szczególnie na poziomie college'u i uniwersytetu oraz
ścisła współpraca przemysłu z ośrodkami badawczymi sprzyjają rozwojowi i kształceniu wykwalifikowanych
pracowników branży gier wideo:
7
- Przykładowo firma Ubisoft w 2011 r. rozpoczęła współpracę z Université de Montréal oraz Kanadyjską Radą
Badań Nauk Przyrodniczych i Inżynieryjnych (Natural Sciences and Engineering Research Council of Canada) nad
wykorzystaniem sztucznej inteligencji w grach wideo. Firma w ciągu pięciu lat zamierza zainwestować w projekt 1
mln CAD. Firma Ubisoft oferuje również kanadyjskim studentom udział w tzw. Ubisoft Campus - letnim 8tygodniowym stażu w trakcie, którego studenci uczestniczą w tworzeniu gier wideo.
■
Finansowe wsparcie rządu Kanady oraz prowincji w sposób istotny wpłynęło na szybki rozwój branży. Wsparcie
- Powstają na potrzeby rynku specjalnie skonstruowane studia jak np. w Vancouver The Centre for Digital
Media, które jako jedyne w Kanadzie oferuje studia magisterskie z zakresu mediów cyfrowych i ściśle
współpracuje z sektorem prywatnym - partnerami projektu są wszystkie największe firmy z branży gier wideo w
Kanadzie.
tucjonalne polega przede wszystkim na ulgach podatkowych na poniesione koszty zatrudnienia przy produkcji
gier wideo. Ulgi w zależności od prowincji wahają się od 17,5% w Kolumbii Brytyjskiej do 60% Nowej Szkocji.
Dodatkowo rząd federalny oferuje ulgi podatkowe na wydatki poniesione na B&R.
■
Korzystne położenie geograficzne Kanady pomiędzy jej głównymi rynkami eksportowymi - Azją i Europą.
Bliskość Stanów Zjednoczonych była również jednym z czynników mających znaczenie dla rozwoju branży gier
wideo na zachodnim wybrzeżu Kanady.
3.
Wsparcie instytucjonalne kanadyjskiej branży gier wideo.
Wsparcie Rządu Federalnego Kanady
Władze federalne oraz rządy prowincjonalne rozwinęły dobrze funkcjonujący system wsparcia branży gier wideo
w Kanadzie złożony z wielu programów pomocowych oraz możliwości skorzystania z ulg podatkowych.
Od stycznia 2012 r. w Kanadzie obowiązuje niższa federalna stawka podatku CIT w wysokości 15% (podatek CIT
był regularnie od 2007 r. zmniejszany z poziomu 22,12%).
Na poziomie federalnym funkcjonuje przede wszystkim program Rozwoju Badań Naukowych i
Eksperymentalnych (Scientific Research and Experimental Development - SR&ED), który pozwala na odpisy
podatkowe i/lub zwroty wydatków przeznaczonych na badania i rozwój. SR&ED to zarazem najszersze źródło
pomocy rządu federalnego dla kanadyjskich firm w zakresie m.in. kosztów pracy, materiałów, maszyn, urządzeń.
Program SR&ED składa się z:
1. Podstawowej ulgi podatkowej na inwestycje (ang. investment tax credit) w wysokości 20% (ulga zostanie
zmniejszona do 15% w 2014 r.).
2. Specjalnej dodatkowej ulgi podatkowej inwestycyjnej w wysokości 35% (dla pierwszej transzy wydatków w
wysokości 3 mln CAD) dla MŚP pozostających pod kontrolą kanadyjską (ulga ta nie zostanie zredukowana).
W związku z koniecznością ograniczania wydatków państwowych Ministerstwo Finansów Kanady ogłosiło również
zmiany w kalkulacji poniesionych kosztów w ramach powyższego programu:
■
■
Od stycznia 2014 r. do programu SR&ED nie będą kwalifikowały się nakłady inwestycyjne (ang. capital
expenditures), odliczeniom będą natomiast nadal podlegały koszty związane z wynagrodzeniem,
podwykonawstwem (kontraktami), koszty pośrednie etc.
Stopniowo zmniejszeniu ulegnie wysokość kosztów pośrednich kwalifikowalnych do odliczenia podatkowego: z
65% do 60% w roku 2013 oraz 55% od 1 stycznia 2014 r.
8
■
Od stycznia 2013 r. nastąpi zmniejszenie kwoty zwrotu kosztów poniesionych przy realizacji kontraktu
(podwykonawstwa) ze 100 do 80%.
Wsparcie rządów poszczególnych prowincji
Prowincje Ontario, Quebek oraz Kolumbia Brytyjska, jako obecnie najbardziej aktywne w Kanadzie rynku
produkcji gier wideo posiadają również odpowiednie wsparcie władz prowincjonalnych w postaci programów
pomocowych oraz ulg podatkowych od poniesionych kosztów zatrudnienia.
Kolumbia Brytyjska
§ Ulga Podatkowa na Interaktywne Media Cyfrowe (BC Interactive Digital Media Tax Credit - IDMTC) do
wysokości 17,5% na koszty pracy dla wykwalifikowanych pracowników przy rozwoju interaktywnych produktów
cyfrowych wykorzystujących przynajmniej dwa z trzech mediów tj. pismo, dźwięk, obrazy.
§ Program Ulgi Podatkowej na Inwestycje - Kapitał Założycielski na Nowe Media (Investment Capital Program Tax
Credit - New Media Venture Capital - ICPTC). Ulga zakłada 30% odpis do maksymalnej kwoty 60 tyś. CAD w
danym roku podatkowym na każdego pojedynczego inwestora kanadyjskiego z siedzibą w tej prowincji.
§ Ulga Podatkowa na Animację Cyfrową lub Efekty Wizualne (British Columbia Digital Animation or Visual Effects
Tax Credit - DAVETC) w wysokości 17,5% na koszty pracy związane z produkcją cyfrowej animacji.
Ontario
§ Ulga Podatkowa na Interaktywne Media Cyfrowe (Ontario Interactive Digital Media Tax Credit - OIDMTC).
OIDMTC pozwala na 40% odpis kosztów pracy bez kwoty maksymalnej oraz max 100 tyś. CAD na wydatki
marketingowe i dystrybucyjne w zakresie interaktywnych produktów cyfrowych dla firm posiadających siedzibę
w prowincji Ontario kanadyjskich lub będących w posiadania zagranicznych przedsiębiorców.
§ Ulga Podatkowa na Komputerową Animację i Efekty Specjalne (Computer animation and special effects tax
credit - OCASETC) w wysokości 20% na koszty pracy bez kwoty maksymalnej.
Quebek
§ Ulga Podatkowa na Produkcję Multimedialną (Production of Multimedia Titles Tax Credit - PMTTC) podzielona
na dwie kategorie dóbr finalnych:
1. Produkty przeznaczone na rynek komercyjny dla szerokiej publiczności - ulga podatkowa na kwalifikowalne
koszty zatrudnienia w tej kategorii wynosi 37,5 % dla produktów francuskojęzycznych i 30% dla produktów
angielskojęzycznych.
2. Produkty określone mianem „inne multimedia". Ulga na koszty pracy 26,25% bez względu na wersję językową.
§ Ulga Podatkowa na Animację Komputerową i Efekty Specjalne (Quebec Computer Animation and Special
Effects Tax Credit - QCASETC) w wysokości 10% kosztów pracy i może zostać podwyższona, do 20% jeśli jest to
produkcja filmowa.
9
Zestawienie najważniejszych ulg podatkowych w Kanadzie na produkcję gier wideo:
Rząd/Prowincja
Rząd federalny
(kwalifikowalne koszty
związane z wynagrodzeniem,
podwykonawstwem
(kontraktami), koszty
pośrednie)
Nazwa programu
SR&ED - Investment Tax
Credit
Production of Multimedia
Titles Tax Credit
Quebec
(kwalifikowalne koszty
poniesione na zatrudnienie)
Ontario
(kwalifikowalne koszty
poniesione na zatrudnienie)
Wysokość ulgi
20% (od 2014 r.
15%)
35% stawka
specjalna dla MŚP
kanadyjskich dla 1.
transzy 3 mln CAD
wydatków
Kategoria 1:
30% dla tytułów w
j. ang.
37,5% dla tytułów
w j. fr.
Kategoria 2:
26,25 %
Quebec Computer
Animation and Special
Effects Tax Credit
10%
Ontario Interactive Digital
Media Tax Credit
40%
Ontario Computer
animation and special
effects tax credit
20%
10
Kolumbia Brytyjska
(kwalifikowalne koszty
poniesione na zatrudnienie)
BC Interactive Digital
Media Tax Credit
17,5%
Investment Capital
Program Tax Credit - New
Media Venture Capital
30%
Źródła:
„Canada's entertainment software industry 2011", raport przygotowany dla The Entertainment Software
Association of Canada przez SECOR Group, 30.05.2012 r.
"2011 Essential Facts about the Canadian Computer and Video Game Industry", Entertainment Software
Association of Canada.
"Ubisoft crée une chaire en intelligence artificielle avec l'Université de Montréal", Nathalie Vallerand, Les
Affaires, 23.04.2011 r.
"Province's slowing video game industry takes another hit", Tiffany Crawford and Tracy Sherlock, Vancouver Sun,
30.07.2012 r.
"B.C. gives video game industry the right level of support", Vancouver Sun, 14.08.2012 r.
"Ontario Becoming Mecca for Video Game Companies", Kristin Craik, Business Review Canada, 16.08.2012 r.
"Paradis du jeu video", Ulysse Bergeron, L'Actualité, 09.03.2010 r.
"Jobs growth and long-term prosperity", Canada's Economic Action Plan 2012, 29.03.2012 r.
11