Nad czym pracuje logopeda, ao czym nie wiedzą

Nad czym pracuje logopeda,
a o czym nie wiedzą rodzice?
Wpływ rozwoju dziecka
na mówienie i poprawną wymowę.
Kamila Czachorowska
Logopeda, Neurologopeda
www.logopasja.pl
1
Nad czym pracuje logopeda?
2
12 miesięcy
ROZWÓJ
Dziecko:
 interesuje się książeczkami, ogląda je, przewraca kartki pod
kontrolą wzroku,
 podczas zabawy naśladuje samogłoski,
 naśladuje gest „pa pa”,
 przesuwa koralik po drucie,
 przyciąga do siebie zabawkę, pociągając za sznurek, wykonuje to
pod kontrolą wzroku,
 wyjmuje np. klocki, zabawki z np. pudełka, wiaderka,
 reaguje na dźwięk pojawiający się w otoczeniu,
 szuka źródła dźwięku,
 wpatruje się w twarz osoby dorosłej, gdy ta śpiewa,
 wskazuje palcem na przedmioty, zabawki, zjawiska, które je
zainteresowały,
 powtarza czynności, które wywołują u niego śmiech,
 stawia pierwsze kroki,
 podąża za osobą dorosłą;
ROZUMIENIE
Dziecko rozumie:
 prośbę popartą gestem (wskazanie palcem), np. Daj misia, Daj
piłkę, Daj stworka, itp.,
 proste polecenia, np. Otwórz buzię, Daj nogę, Daj rękę; dzięki
temu współdziała z dorosłym w czasie zabawy, karmienia,
ubierania się, itp.;
MÓWIENIE
Dziecko mówi:
 samogłoski,
 sylaby,
 wyrażenia dźwiękonaśladowcze (odgłosy zwierząt, zabawek,
przedmiotów, czynności, itp.)
 proste wyrazy, tj. mama, tata, papa, baba, dziadzia, siusiu, itp.
Używa ich świadomie i ze zrozumieniem! Zna ich znaczenie!
3
24 miesiące
ROZWÓJ
Dziecko:
 manipuluje przedmiotami, np. otwiera drzwi w autkach, próbuje
ściągać ubranka z lalki, misia, itp.,
 naśladuje jak jedzie auto, leci samolot, pies biegnie, koń idzie,
itp.,
 pokazuje zabawkę osobie dorosłej,
 potrafi przerysować pionową linię,
 segreguje np. klocki, piłki wg koloru,
 umie dobrać np. TAKĄ SAMĄ KROWĘ DO TAKIEJ SAMEJ
IDENTYCZEJ KROWY (zabawki – konkrety),
 potrafi dobrać np. zabawkę krowy do obrazka przedstawiającego
krowę i odwrotnie,
 naśladuje głośne i ciche granie na bębenku,
 biega, skacze, wchodzi po schodach trzymając się poręczy
dostawiając nóżkę do nóżki – chętnie wchodzi w grę – Zrób co co
ja,
 próbuje ściągać buty i skarpety,
 podejmuje próby ubierania się,
 interesuje się tym, co robi dorosły,
 lubi być chwalone;
ROZUMIENIE
Dziecko rozumie:
 polecenia typu: Włóż misia do pudełka, Włóż lalę do wózka, Włóż
małpkę do wiaderka,
 pokazuje na prośbę obrazek: Gdzie dziewczynka siedzi?, Gdzie
dziewczynka śpi?, Gdzie dziewczynka je?, itp.,
MÓWIENIE
Dziecko mówi:
 około 272 słów – słowa to: mama, tata, itp., ale także hau, miau,
koko, cik, itp. + lubi powtarzać wyrazy,
 proste zdania, tj. Mama am, Hau je, Da pi, itp.
4
36 miesięcy
ROZWÓJ
Dziecko:
 bawi się w zabawy tematyczne i na niby, np. przyjęcie,
gotowanie zupy, sklep, itp.,
 potrafi bawić się samodzielnie,
 powtarza 3-elementowe sekwencje wygrane na bębenku,
wystukane z użyciem zabawkowego młotka lub dzwonka
hotelowego,
 lubi bazgrać, nazywać to, co narysowało; pokazuje osobie
dorosłej swój obrazek,
 odwzorowuje symbol + i O,
 stara się jeść samodzielnie,
 rozpina suwaki,
 wkłada buty i czapkę,
 myje ręce,
 korzysta z toalety lub nocnika,
 umie połączy obrazek np. auta z jego konturem,
 umie uzupełnić twarz elementami (oczy, nos, usta, nos, uszy),
 dobiera dwa nieidentyczne obrazki np. jabłka, kota, piłki, itp.,
 stoi na jednej nodze,
 rzuca piłkę nie tracąc przy tym równowagi;
ROZUMIENIE
Dziecko rozumie:
 pytanie dlaczego,
 polecenia typy: Połóż lalę na stół, Połóż misia pod stół;
MÓWIENIE
Dziecko:
 zadaje dużo pytań – Co to?, Dlaczego?,
 mówi dość gramatycznie,
 buduje zdania 3, 4-elementowe.
5
Wymowa
Wiek
Jakie głoski
dziecka
powinno
Wady wymowy
wymawiać?
(Najczęstsze)
3 lata
f/w
 Parakappacyzm K = T,
k/g
 Paragammacyzm G = D,
p/b
 Paralambdacyzm L = J,
t / d/ n
l
ś/ ź/ ć/ dź –
szereg ciszący
 Seplenienie interdentalne – T, D, N,
 Wymowa bezdźwięczna np. K = G, D = T, W = F,
 Parasygmatyzm np. Ś = S,
 Deformacja głosek z tego okresu lub późniejszych
okresów;
 Wszystkie poprzednie wady wymowy,
s/ z/ c/ dz –
4 lata
szereg syczący
 Seplenienie interdentalne – S/ Z/ C/ DZ,
 Parasygmatyzm np. S = Ś lub/i SZ = Ś,
 Deformacje głosek z wcześniejszego, tego lub
późniejszych okresów;
 Wszystkie poprzednie wady wymowy,
5 lat
sz/ rz/ cz/ dż –
szereg szumiący
 Parasygmatyzm np. SZ = Ś lub S,
 Deformacje głosek z wcześniejszego, tego lub
późniejszego okresu;
 Wszystkie poprzednie wady wymowy,
6 lat
r
 Pararotacyzm R = J lub L lub Ł,
 Deformacje głoski z tego lub wcześniejszych
okresów;
6
Wybrane profile dziecka
Profil
Z czym dziecko ma
Dodatkowo:
problem?
A

NIE mówi,

NIE rozumie,

NIE rozwija się
Co to może
oznaczać?

Dziecko słyszy – słuch fizyczny jest

w normie,

prawidłowo.
Dziecko mówiło słowa np. mama,
Spektrum
autyzmu,

Autyzm.

ORM
tata, papa a potem przestało,

nie reaguje na swoje imię,

bawi się zabawkami w bardzo
specyficzny sposób, np. układa je
w rządku,

łatwo wpada w złość, może się
przy tym np. rzucać na podłogę,

nie patrz się w oczy,

nie naśladuje ruchów tj. np.
skakanie na prośbę dorosłego,
B

NIE mówi,

Nie rozumie lub

nie współdziała z opiekunem.

Dziecko słyszy – słuch fizyczny jest
w normie.
(Opóźnienie
Rozumie,

rozwoju
Rozwija się
mowy),
prawidłowo.

Zaburzenie
mowy o typie
afazji.
C

NIE wymawia głosek

prawidłowo,

Mówi n a d w y r a z


Szybki rozwój mowy,
NIE

Dziecko woli działać samodzielnie
Rozwój niepełny.
Aspergera.
odniesieniu do wieku dziecka,
wszystkiego,

Zespół
Nietypowe zainteresowania w
„dorośle”,
rozumie

w normie,
poprawnie i bardzo

Dziecko słyszy – słuch fizyczny jest
niż w grupie,

Ciężko nawiązać mu relacje,
Gdy rodzice zgłaszają się z młodszym
dzieckiem często jest ono kojarzone z
profilem dziecka A. Szybki rozwój mowy
zazwyczaj świadczy o profilu C.
D

NIE mówi płynnie,

Rozumie,
stresogenny np. pójście do szkoły,
rozwojowe

Rozwija się
zmiana miejsca zamieszkania,
(wiek
prawidłowo.
napięta sytuacja w domu, itp.
dziecka 3 – 4

Wystąpił / występuje czynnik

Jąkanie
lata),

Jąkanie
(wiek
7
dziecka 6 – 7
lat).
E

NIE zawsze mówi,

Rozumie,

Rozwija się


Mówi do tylko do wybranych osób.
-
prawidłowo,
Rozumie,

Rozwija się
wybiórczy.
Mówi dużo w domu, a milknie np.
NIE wymawia głosek

Mutyzm
w szkole,



w normie,
prawidłowo.
F
Dziecko słyszy – słuch fizyczny jest

Wada /-y
wymowy.
prawidłowo.
Kiedy dorosły może pójść do logopedy?
 Afazja,
 Zabieg laryngektomii,
 Trening słuchowy,
 Guzki na strunach głosowych,
 Jąkanie,
 Wady wymowy,
 Poprawa dykcji i jakości głosu.
Bibliografia:
Cieszyńska J., Wczesna diagnoza i terapia zaburzeń autystycznych. Metoda Krakowska.
Demel G., Minimum logopedyczne nauczyciela przedszkola.
Demel G., Elementy logopedii.
Kaczmarek L., Nasze dziecko uczy się mowy.
Nasze dziecko. Pierwsze trzy lata życia, pod red. prof. dr hab. med. J. Kopczyńskiej –
Sikorskiej
Schopler E., Zindywidualizowana ocena i terapia dzieci autystycznych oraz dzieci z
zaburzeniami rozwoju. Tom 1 - Profil psychoedukacyjny.
Styczek I., Logopedia.
Stecko E., Zaburzenia mowy u dzieci – wczesne rozpoznawanie i postępowanie logopedyczne.
8