Juliusz Słowacki - Epoki

Juliusz Słowacki
Juliusz Słowacki - urodzony 4 IX 1809r. w Krzemieńcu, zmarła 3 VI 1849r. w Paryżu. Ojciec
Euzebiusz Słowacki, klasyczny poeta i profesor literatury na Uniwersytecie Wileńskim. Matka
Salomea Januszewska, dobrze wykształcona. Miał 5 lat, gdy zmarł jego ojciec. Matka ponownie
wyszła za mąż za kolegę z pracy swojego pierwszego męża, Augusta B
écu profesor medycyny. Małżeństwo skojarzyli rodzice Salomei. Słowacki miał dwie przyrodnie
siostry. Skłonność do suchot odziedziczył po matce. Czuła jakby, że szybko umrze i dlatego
śpieszył się z pisaniem. Miłością jego życia była Ludwika Śniadecka. W jego domu przebywało
wielu wybitnych ludzi literatury. Juliusz wzrastał w intelektualnej atmosferze Krzemieńca i Wilna.
Uczył się w gimnazjum, a potem matka i ojczym nakłonili go do studiów prawniczych na
Uniwersytecie Wileńskim. W 1829r. wyjechał do Warszawy, także za namową rodziców, gdzie
podjął pracę urzędniczą w Komisji Rządowej Przychodów i Skarbu, był aplikantem.
Rozgoryczony i zniechęcony zaczął pisać poezje w stylu
ciemnej nowej angielskiej szkoły
- styl Byrona i Szekspira. Przeciwstawił się dominującej klasycystycznej tradycji francuskiej.
Podejmował tematykę orientalną (
Arab
) lub historyczną (
Jan Bielecki, Maria Stuart
). Kreował bohaterów nieprzeciętnych, samotnych, skłóconych ze światem, rozdartymi
wewnętrznie. W 1831r. został zatrudniony przez A.J.Czartoryskiego w Biurze Dyplomatycznym
Rządu Narodowego. Debiutował w 1830r. powieścią poetycką
Hugo
. W okresie powstania sławę zyskał dzięki wierszom patriotycznym, zwłaszcza dwa utwory
Hymn
(Bogurodzico ...) i
Oda do wolności
(1830) oraz
Kulik
(1831), który był artystycznie najlepszy z cyklu wierszy powstańczych. Słowacki był nowym
Tyrteuszem, poprzez poezję walczył o niepodległość. Powstanie ukształtowało dalsze losy
poety według polskiego romantycznego wzorca. W 1831r. wyjechał do Drezna, a stamtąd, po
wypełnieniu misji dyplomatycznej, udał się do Paryża. W 1832r. wydał dwa tomy Poezji, w
których znalazły się powieście poetyckie (
Żmija, Jan Bielecki, Hugo, Mnich, Arab
) oraz tragedie (Mindowie, Maria Stuart). Brał udział w pracach emigracyjnych stowarzyszeń
(m.in. Towarzystwa Litewskiego i Ziem Ruskich), występował z recytacjami na uroczystościach
patriotycznych. W latach 1832-36 przebywał w Genewie, gdzie wyjechał aby dopilnować
wydania rocznicowego medalu dla Towarzystwa Litewskiego. Musiał pozostać w Szwajcarii,
bowiem w 1833r. obostrzono przepisy wobec emigrantów. Poza tym negatywnie
wypowiedziano się o dwu pierwszych tomach poezji. Słowacki wydał bowiem swoją twórczość
młodzieńczą, czytelnicy byli zaskoczeni, że są to utwory niepatriotyczne. W 1839r. w artykule
Kilka słów odpowiedzi na artykuł pana
przyznaje, że źle postąpił wydając tamtą twórczość. W 1833r. wydał III tom Poezji, gdzie
znalazły się:
1/5
Juliusz Słowacki
- powieść poetycka Lambro pierwszy poemat o tragedii tych, którzy nie zginęli z bronią w
ręku
- poemat Godzina myśli - nawiązuje do młodzieńczych przeżyć z okresu Krzemieńca i
Wilna, do przyjaźni z Ludwikiem Spitznaglem i młodzieńczej miłości do Ludwiki Śniadeckiej
- wiersze powstańcze.
Tu zamyka się okres pierwszych doświadczeń i rozterek młodego romantyka. W okresie
poetyckiej dojrzałości pisał dramaty historyczne o tematyce współczesnej. W Szwajcarii
ukształtowała się nowa estetyka poety, której wyrazem stało się wiele dzieł, np. poemat miłosny
w Szwajcarii, W pensjonacie pani Pattey (darzony sympatią przez jej córkę Eglantynę). W
1833r. napisał Kordiana, który był jego pierwszym romantycznym rozrachunkiem z moralnymi i
politycznymi dylematami pokolenia powstańczego. Rozszerzeniem tej problematyki były kolejne
dramaty:
Balladyna (1834) podwyższająca optymizm romantycznych
złudzeń, ironiczno-baśniowa
Horsztyński (1835)
ukazująca porażonego chorobą woli romantyka. Słowacki wykształcił w sobie wrażliwość na
uroki natury, dzięki krajobrazom Alp, wycieczce w Aply Bereńskie w 1834r., dłuższy pobyt w
Veytaux nad Lemanem w 1835r., powstały liryki
Rozłączenie
(1835r.) W 1836r. wyjechał do Włoch, w Rzymie spotkał się z bratem matki Teofilem i jego żoną
Hesylią, zaprzyjaźnił się tam z Zygmuntem Krasińskim. Udał się do Neapolu, a następnie do
Grecji, Egiptu i Palestyny. Owocem pobytu na bliskim wschodzie stały się utwory:
- Hymn Smutno mi, Boże - jest dowodem na to, że w Słowackim utwierdziło się
przekonanie o skazaniu na wieczną tułaczkę lub pielgrzymkę, charakterystyczne dla wielu
polskich romantyków,
- Grób Agamemnona - refleksje na temat istoty i rozwoju dziejów,
- Rozmowa z piramidami - przemijanie świata historycznego i niezniszczalności ducha
narodu
- Anhelli (1837) - pesymistyczna interpretacja losów własnych i własnego pokolenia
- pisany sestyną poemat dygresyjny Podróż do ziemi świętej z Neapolu (1836-39), którego
fragmentem jest
Grób Agamemnona, powstał dzięki kontaktowi z egzotyczną naturą i
ludźmi, z ruinami dawnych kultur, wzbogacił to o przeżycia i wyobraźnię, sprzyjało to
kształtowaniu się nowych form poetyckiej wypowiedzi.
W czerwcu 1837r. powrócił ze Wschodu i zatrzymał się prawie dwa lata we Florencji (Ojciec
zadżumionych
). W 1838r. osiadł w Paryżu, gdzie opublikował:
2/5
Juliusz Słowacki
- Anhellego (1838) - nawet najszlachetniejsi z pokolenia powstańczego nie wrócą do kraju
- Trzy poematy (W Szwajcarii, Ojciec zadżumionych, Wacław 1839)
- Poema Piasta Dantyszka o piekle (1839)
- Balladyna (1839) - krwawa historia narodu, kwestionuje warunki romantyczności
(przeszłość, miłość, lud, naturę, w ironiczny sposób mówiła o tragicznej sytuacji narodu.
Utwory te nie zyskały aprobaty środowiska imigracyjnego. Wyrazem romantycznego poczucia
własnej nieprzeciętności i osamotnienia były:
- Lilla Weneda (wyd.1840) tragedia mówiąca o możliwości odrodzenia się jedynie przez
śmierć
- Mazepa (tragedia)
- napisany oktawą poemat dygresyjny Beniowski (1841), była to odpowiedź na
tradycjonalizm myślenia, Słowacki pragnął akceptacji, ale pozostał twórcą osamotnionym przez
Stanisława Roplewskiego, który był czołowym krytykiem emigracji, wyzwał on nawet
Słowackiego na
pojedynek. Poeta w
1842r. zbliżył się do Andrzeja Towiańskiego, w jego proroctwach dostrzegł wyraz własnych
marzeń, stał się mistykiem, oczekiwał na jakiś cud opartych na motywach historycznych, tj. Sen
Srebrny Salomei
- dramat Ksiądz Marek (1843) nauka Towiańskiego, analogia między konfederacją barską a
epoką romantyczną. Wystąpił z koła jesienią 1843r. ale nie zerwał z myślą towianistyczną
- Sen srebrny Salomei (1844) poprzez tragiczną groteskę stwierdził, że historia jest
krwawym zmaganiem się grup społecznych i narodów, wymaga ofiary krwi, jednostka odczytuje
swoje powołanie ze znaków (sny, zwidy, zjawiska naturalne) i musi bezwzględnie je realizować
- tragikomedia Fantazy (1843-44, wyd.1866) wyraz przewartościowania ideałów własnych;
wpływ Towiańskiego.
Kontakty z A.Towiańskim wpłynęły na uformowanie przez Słowackiego własnej koncepcji
filozoficznej (genezyjskiej), której zasady zostały wyrażone w Gezezis z Ducha (1844), dzieło
powstało nad Atlantykiem w Pornic.
Filozofia genezyjska - wszechświat to materialny wytwór doskonalącego się nieustannie ducha;
śmierć jako zmiana formy bytowania, optymistyczna wizja świata. Była to nowa próba ratowania
się przed beznadziejnością emigracyjnego losu.
3/5
Juliusz Słowacki
Filozofia ta miała duże znaczenie dla osamotnionego i chorego poety. Wokół Słowackiego
tworzy się niewielkie grono poetów i uczniów (najmłodsi emigranci, pisarze i poeci
przyjeżdżający z kraju, np. Kornel, Ujejski, Aleksander Niewiarkowski), które w 1848r. miało
stać się konfederacją, zalążek ogólnoemigracyjnej organizacji. W kwietniu 1848r. schorowany
poeta wyjeżdza do Poznania, aby swoją obecnością i wiedzą genezyjską wesprzeć walczących
w antypruskim powstaniu. Na zebraniu Komitetu Narodowego w Poznaniu wygłosił płomienne
przemówienie. Naciskany przez policję pruską wyjechał do Wrocławia, gdzie spotkał się z
matką, ale spotkanie było dla obojga rozczarowaniem, gdyż najważniejsze dla Słowackiego
było wykładanie wszystkim napotkanym polakom praw genezyjskich. Uważał się za proroka
jedynej wiedzy oraz jedynym królem-duchem, który musi przewodzić narodowi.
Od 1844r. cała twórczość poety to objaśnienia genezyjskiej istoty człowieka i kosmosu oraz ich
celów ostatecznych
- Zawisza Czarny
- Samuel Zborowski (1844) dramat
- Agezylausz (1846) problematyka rewolucji i kontrrewolucji, oparta na motywach
antycznej Sparty
- epopeja genezyjska Król Duch epos (wyd.1846) ukazująca w czterech rapsodach krwawe
początki kształtowania się polskiej państwowości oraz wyjaśniając XIX-wieczne układy
polityczne w łonie emigracji
- Odpowiedź na Psalmy Przyszłości (polemika z Z.Krasińskim)
Swoją aktywność twórczą, polityczną i towarzyską ograniczył dopiero w ostatnich tygodniach
przed śmiercią (chorował na gruźlicę). Zmarł 3 kwietnia 1849r. w Paryżu, pochowano go na
cmentarzu Montmarte, skąd jego prochy w 1927r. zostały przewiezione do Polski i złożone obok
A.Mickiewicza na Wawelu, razem z Z. Krasieńskim Juliusz Słowacki jest uważany za jednego z
trzech wieszczów narodowych.
Podsumowanie:
-
ma poczucie własnej wartości i dystans do siebie
mało pokory,
mówił głośno o tym co myślał o sobie
był w trudnej sytuacji, gdyż jego twórczość pojawiła się po Mickiewiczu
4/5
Juliusz Słowacki
5/5