docKarkonosze - BOOKLETIA
download 
Reklamacja Transkrypt
Karkonosze - BOOKLETIA
BEZPŁATNE Karkonosze - Związek Miast i Gmin wiosna/lato/jesień 2009 Sezon na Karkonosze Dobre rady i ciekawostki nie tylko dla turystów Pieszo, rowerem i cyklobusem… Wśród pięknej przyrody i w dobrym humorze Wybierz się z nami... w podróż po bogactwach historii i wspaniałych krajobrazów... ... żeby się czegoś nauczyć... Ważne osobistości naszego regionu Aktywnie w czasie wolnym Cyklobusy przydają się wszystkim Prezentacja na targach po nowemu Szlaki konne Poznajmy drzewa – pomniki przyrody Projekt był współfinansowany z budżetu kraju kralowohradeckiego i libereckiego. Strona 2 Karkonosze - Związek Miast i Gmin wiosna/lato/jesień 2009 Prezentacja targowa „po nowemu” W tym roku kraj kralowohradecki oraz region Karkonosze wraz z przedgórzem po raz pierwszy zaprezentowały się wspólnie. Związek Krkonoše – svazek měst a obcí promocję i prezentację najwyższych czeskich gór przygotował w ścisłej współpracy z kolegami z tutejszych ośrodków informacji. Odbywające się w Brnie krajowe targi turystyczne „Regiontour“ rokrocznie zaznaczamy w swoich kalendarzach na czerwono. W tym roku odbywały się w dniach 15 – 18 stycznia. W tym samym terminie można było uzyskać identyczne informacje na innych targach – w holenderskim Utrechcie. Pod koniec stycznia przedstawiciele Karkonoszy wyruszyli na prezentację do Drezna, Na potrzeby targów krajowych „Regiontour” w Brnie po raz pierwszy zaprezentowana została dwupoziomowa ekspozycja z dużą, bo mającą 182 m², przestrzenią wystawienniczą. Ekspozycja sfinansowana została z budżetu kraju kralowohradeckiego. Dominującym motywem był model najwyższej góry Czech – Śnieżki. Tuż koło jej szczytu na wyciągu krzesełkowym przedstawiono figurkę narciarza. Pod wspólnym dachem spotkali się przedstawiciele kraju kralowohradeckiego oraz regionów turystycznych Karkonosze + Podkrkonoší, Góry Orlickie + Podorlicko, Region Hradecki, Region Kłodzki. Zaprezentowano także tradycyjną produkcję ozdób choinkowych, biżuterii i rurek z kremem. Wystawiono panele z fotografiami, wyświetlano filmy. Gościem specjalnym ekspozycji był w tym roku wyjątkowo piękny okaz orła przedniego z ZOO Dvůr Králové nad Labem. Foto: Daniela Roudná. Współwystawiającym partnerem targów „Regiontour” w Brnie był region Podzvičinsko wraz z miastami Hořice i Dvůr Králové, ogrodem zoologicznym Dvůr Králové oraz uzdrowiskiem borowinowym Anenské slatinné lázně, a.s. Program towarzyszący przedstawiała firma produkująca oryginalne rurki z kremem – Pravé Hořické Trubičky s.r.o., a także wytwarzająca szklane ozdoby choinkowe firma Rautis z miejscowości Poniklá oraz pani Roudná ze swoją ręcznie wykonywaną miedzianą biżuterią. Ekspozycję kraju kralowohradeckiego odwiedził pan Lubomír Franc, hetman (czeski odpowiednik marszałka – przyp. tłum.) tego kraju. Foto: Jan Petera. zaś na początku lutego do Hamburga. W dniach 5 – 8 lutego Karkonosze wraz z przedgórzem zwanym Podkrkonoší „wyjechały“ do Pragi na Holiday Word. W tym samym terminie zaprezentowały się też we Wrocławiu podczas pierwszej edycji Międzynarodowych Targów Turystycznych. Marzec upłynął pod znakiem prezentacji w Berlinie (11 – 15 marca), Ostrawie (13 – 15 marca) i Wrocławiu (27 – 29 marca). W tym roku po raz pierwszy wykorzystano nowy model prezentowania turystycznych Trzydziestotysięczny gość ośrodka informacji RTIC Regionalny Ośrodek Informacji Turystycznej Karkonosze (Regionální turistické informační centrum Krkonoše, w skrócie RTIC) z siedzibą w Vrchlabí jest instytucją zajmującą się przepływem informacji na terenie całych Karkonoszy. Służy zarówno mieszkańcom tych terenów jak i turystom, a jej celem jest wspieranie rozwoju turystyki w tych najwyższych czeskich górach. Za jakość świadczonych usług odpowiedzialna jest regionalna organizacja turystyczna Związek Miast i Gmin Karkonosze (Krkonoše – svazek měst a obcí). Ośrodek informacji znajdziemy na parterze ratusza – narożnego budynku należącego do Urzędu Miejskiego Vrchlabí, na wychodzącej z rynku głównego ulicy Krkonošská. Jan Sobotka, burmistrz Vrchlabí i przewodniczący Związku Miast i Gmin Karkonosze, Klára Kroupová oraz dyrektorka Regionalnego Ośrodka Informacji Turystycznej Karkonosze wraz z gronem pracowników w czwartek 7 maja 2009 z radością przywitali trzydziestotysięcznego gościa ośrodka – panią Janę Paskovą z Vrchlabí. Pani Jana nagrodzona została podarunkami (figurką Ducha Gór, leczniczym winem ziołowym, domowym ciastem oraz materiałami promocyjnymi). Na pytanie, dlaczego zawitała do ośrodka informacji, odpowiedziała z uśmiechem, że przyszła wybrać prezent dla swojej koleżanki. Ze statystyk wynika, że podczas zeszłorocznych wakacji biuro informacyjne odwiedziło 45% turystów czeskojęzycznych, zaś 55% klientów pochodziło z zagranicy. W sezonie zimowym 2008/2009 ośrodek informacji odwiedziło 65 % turystów czeskojęzycznych oraz 35 % zagranicznych. regionów leżących na terenie dwóch czeskich województw – kraju kralowohradeckiego i libereckiego. Polega on na uproszczeniu kwestii administracyjno – finansowych między oboma krajami, na terenie których leżą Karkonosze. Michal Vávra ze Związku Karkonosze wyjaśnia: „Jest to logiczne. Vrchlabí, siedziba Związku Miast i Gmin, leży na terenie kraju kralowohradeckiego, a będący centrum Czeskiego Raju (Český ráj) Turnov – na terenie kraju libereckiego. Przede wszystkim pragniemy na jednym stoisku prezentować każdy region turystyczny jako całość, bez względu na „krajskie” granice. Dlatego kraj liberecki prezentuje Czeski Raj, Góry Izerskie oraz region Českolipsko, a kraj kralowohradecki – Karkonosze wraz z Podkrkonoším, Góry Orlickie wraz z przedgórzem (Podorlicko), Pogranicze Kłodzkie (Kladské pomezí, region Náchodsko) oraz Region Hradecki. Jednocześnie staramy się wszelkimi sposobami, żeby ekspozycje ze sobą sąsiadowały i żeby dla każdego gościa targów już od pierwszej chwili było oczywiste, że regiony te w naturalny sposób współistnieją i ściśle współpracują.“ Szanowni Czytelnicy „Sezonu na Karkonosze”! Drodzy Turyści i Mieszkańcy! Właśnie trzymają Państwo w ręku kolejny numer gazety turystycznej wydanej przez Związek Miast i Gmin Karkonosze (Svazek měst a obcí Krkonoše). Oferujemy ciekawe informacje na temat regionu, w którym czas wolny poświęcić można zarówno na uprawianie sportu jak i na odpoczynek. Jeżeli po raz pierwszy spotykają się Państwo z naszą gazetą, to miło nam się przedstawić. Jeżeli zaś jest ona już Państwu znana, mamy nadzieję, że również tegoroczny numer w pewien sposób Państwa wzbogaci. W spokoju i ciszy skorzystajcie więc z szerokiego spektrum możliwości sportowo-rekreacyjnych oferowanych przez region Karkonoszy oraz ich przedgórza, zwanego Podkrkonoší. Pamiętajcie także o oszczędzaniu naszej przyrody. Niech aktywny wypoczynek, piesze wycieczki, przejażdżki rowerowe oraz inne zajęcia którym poświęcą Państwo czas, będą takie, jak sobie Państwo wymarzyli. Życzymy spokojnego i przyjemnego pobytu! Związek Miast i Gmin Karkonosze stowarzyszający 40 miejscowości: Jana Pasková, Vrchlabí. Benecko, Bukovina u Čisté, Čermná, Černý Důl, Dolní Branná, Dolní Dvůr, Dolní Kalná, Dolní Lánov, Harrachov, Horní Branná, Horní Kalná, Horní Maršov, Hostinné, Jablonec nad Jizerou, Janské Lázně, Jilemnice, Jestřabí v Krkonoších, Klášterská Lhota, Kořenov, Košťálov, Kunčice nad Labem, Lánov, Malá Úpa, Martinice v Krkonoších, Mladé Buky, Paseky nad Jizerou, Pec pod Sněžkou, Poniklá, Prosečné, Rokytnice nad Jizerou, Roztoky u Jilemnice, Rudník, Strážné, Studenec, Svoboda nad Úpou, Špindlerův Mlýn, Vítkovice, Vrchlabí, Vysoké nad Jizerou, Žacléř. Karkonosze na trzecim miejscu Czeski Urząd Statystyczny (ČSU), państwowa agencja CzechTourism oraz inne instytucje zajmujące się turystyką, regularnie prowadzą badania na temat tego, jak w Czechach wygląda odwiedzalność poszczególnych regionów. Warto zajrzeć w tabele i porównać liczby, aby stwierdzić, że region turystyczny Karkonosze ciągle zajmuje wiodące miejsca pod względem popularności zarówno wśród turystów czeskich jak i zagranicznych. Ekspozycja kraju kralowohradeckiego oraz regionu turystycznego Karkonosze i Podkrkonoší Ze znajdujących się wśród materiałów ČSÚ danych na temat łącznej liczby noclegów wykupionych przez gości zagranicznych w nimi uplasowały się Karkonosze. Jan Sobotka, przewodniczący Związku Miast i Gmin Karkonosze, wyjaśnia: „Dla naszego regionu jest to wynik zachęcający, świadczący o tym, że ciągle utrzymujemy pozycję w czołówce tej dziedziny gospodarki. Jednocześnie jest to wyzwanie do ciągłego doskonalenia tutejszej infrastruktury, różnorodności i jakości usług. Ewidentne jest bowiem, że konkurencja – krajowa W latach 1998/99 na terenie Czech i zagraniczna – nie śpi! Związek utworzono piętnaście tzw. „regionów Karkonosze tradycyjnie już skupia turystycznych“. Definiuje się je jako się na wspólnej promocji poprzez obszary, dla których typowy jest realizację niekomercyjnych określony rodzaj turystyki, jako projektów, jak na przykład cyklobusy, Rada Związku Karkonosze: z tyłu od lewej: Karel Klíma – burmistrz miejscowości Hostinné, Miroslav element łączący i ujednolicający dany Vlasák – burmistrz Žacléřa, Václav Nosek - burmistrz Jablonca nad Jizerou, Přemek Vodseďálek – gazeta turystyczna, narciarskie trasy region, który jednocześnie odróżnia zastępca burmistrza Harrachova, Zdeněk Kraus - burmistrz miejscowości Černý Důl, Jiří Vancl - burmistrz biegowe, oznakowanie szlaków Lánova. Z przodu od lewej: Jan Sobotka - burmistrz Vrchlabí i przewodniczący Związku Karkonosze, go od innych obszarów. Znaczenie Lenka Cincibusová - burmistrz Košťálova, Jana Čechová – zastępca burmistrza Jilemnic, Václav Němec – rowerowych itp. Karkonosze nie Foto: Kamila Antošová tego podziału polega na możliwości burmistrz miejscowości Janské Lázně. mogą się jednak obyć bez ciągłego kompleksowej reklamy i promocji. i efektywnego wsparcia ze strony władz poszczególnych regionach turystycznych Podział na regiony turystyczne służyć ma kraju kralowohradeckiego i libereckiego, wynika, że nadal prym wiedzie tu region przede wszystkim zaprezentowaniu Czech a także budżetu państwa oraz lokalnych turystyczny Praga, którego granice pokrywają za granicą, ale także wspieraniu turystyki przedsiębiorców.“ się z granicami miasta Praga. Drugi z kolei jest krajowej. region zachodnioczeskich uzdrowisk. Tuż za www.krkonose.eu Kalendarz planowanych wydarzeń 2009 roku temat: „Wydanie podobnego kalendarza w zeszłym W celu przedstawienia czeskiej i polskiej części roku spotkało się z bardzo dobrym przyjęciem ze Karkonoszy oraz ich przedgórza, Podkrkonoší, strony pracowników branży turystycznej oraz – wydany został – w jednolitej, typowej dla przede wszystkim – turystów i osób miejscowych.“ wydawnictw Związku Karkonosze, oprawie Klára Kroupová, dyrektorka Regionalnego graficznej – „Kalendarz planowanych wydarzeń“. Wydawnictwo to zawiera przedstawione w prostej formie informacje o lokalnych imprezach ludowych i folklorystycznych, dniach tradycyjnych rzemiosł, odpustach, świętach piwa oraz innych wydarzeniach społeczno – kulturalnych mających miejsce w rejonie Karkonoszy. Publikacja przeznaczona jest nie tylko dla pracowników marketingu biur podróży, którzy z rocznym wyprzedzeniem tworzą programy pobytów i wycieczek dla swoich Kalendarz planowanych wydarzeń 2009 klientów; jest też ciekawą pamiątką, którą gość Ośrodka Informacji Karkonosze z siedzibą odwiedzający Karkonosze może zabrać ze w mieście Vrchlabí, uzupełnia: „Oczekujemy, sobą do domu jako wspomnienie o ciekawych że w przyszłym roku dołączą do nas kolejni imprezach kulturalnych i sportowych. „Kalendarz organizatorzy, którzy z odpowiednim wyprzedzeniem planowanych wydarzeń” otrzymać można poinformują nas o planowanych przez siebie za darmo w karkonoskich ośrodkach imprezach. Jest to efektywna i bezpłatna okazja do informacji. zwiększenia popularności i odwiedzalności regionu. Dyrektor karkonoskiego Związku Miast Kontaktowy adres e-mail: [email protected]“. i Gmin, pan Michal Vávra, mówi na ten Karkonoskie cyklobusy Karkonoskie cyklobusy w sezonie od czerwca do września pokonują łącznie 59 832 km. Jest to półtora raza tyle, co długość równika. Zatrzymują się w 38 miejscowościach. Stają na 123 przystankach autobusowych. „Nasze projekty są korzystne dla turystów i mieszkańców najwyższych czeskich gór“,mówi Jan Sobotka, przewodniczący Związku Miast i Gmin Karkonosze Karkonosze są nierozerwalnie związane z turystyką mając w tym względzie bogatą historię, turystyka na tych terenach rozwija się bowiem od ponad 150 lat, co umiejscawia je wśród najważniejszych regionów turystycznych Czech oraz całej Europy Środkowej. Fakt ten stał się to bodźcem do stworzenia regionalnej organizacji turystycznej o nazwie Krkonoše – svazek měst a obcí (Związek Miast i Gmin Karkonosze), która została założona w roku 2000. Związek liczy sobie obecnie 40 członków, a na podlegającym mu terenie mieszka ponad 60 tysięcy osób. Główne działania Związku Miast i Gmin polegają na wprowadzaniu w życie projektów mających na celu wspieranie turystyki na terenie całego regionu oraz na zapewnianiu ich finansowania. Jednym z najważniejszych projektów pożytku publicznego jest komunikacja autobusowa. Sieć autobusów, kursujących w zimie i w lecie po całych Karkonoszach, umożliwia turystom zapoznanie się w ciągu jednego dnia z prawie całymi górami. Dodatkową korzyścią jest zmniejszenie potrzeby używania samochodów osobowych, co przyczynia się do ochrony środowiska i obniżenia emisji szkodliwych substancji na terenie Karkonoszy. Sieć autobusowa doceniana jest także przez stałych mieszkańców regionu, którzy wykorzystują ten środek transportu w drodze do pracy, szkoły, lekarza czy na zakupy. Jan Sobotka, przewodniczący Związku Miast i Gmin Karkonosze, stwierdził: „W roku 2004 Związek Karkonosze, starając się uatrakcyjnić nasz region, zdecydował się zrealizować projekt związany z komunikacją publiczną i wprowadzić tzw. „cyklobusy“ („rowerobusy” – przyp. tłum.). Okazały się one bardzo przydatne – kursują po trasach oplatających całe Karkonosze i łączących się z liniami docierającymi w poszczególne doliny oraz na teren przedgórza. Dostosowane są do przewozu rowerów, ale przede wszystkim w zasadniczy sposób podnoszą poziom przeznaczonych dla Strona 3 Karkonosze - Związek Miast i Gmin wiosna/lato/jesień 2009 stałych mieszkańców usług komunikacji publicznej w całym regionie.“ w nim gminom większe możliwości, organizując i koordynując tę i podobne inicjatywy.“ Kolejnym projektem są „zimobusy“ – zimowe autobusy turystyczne łączące poszczególne rejony Karkonoszy oraz umożliwiające narciarzom biegowym pokonanie gór na nartach i powrót do punktu wyjścia. Dotychczas – bez komunikacji publicznej – nie było to możliwe. Użytkownikami zimobusów i cyklobusów są też turyści piesi. Czy dzięki grantom udaje się zachęcić beneficjentów tej pomocy do nieustannego podwyższania jakości usług komunikacyjnych? Do przestrzegania rozkładów jazdy, dbałości o jak największą liczbę połączeń, do podniesienia kultury przewozów itp.? Jak wygląda kwestia finansowania obu projektów? w przypadku grantu większych starań dokłada się w celu jego realizacji, istnieją też szersze możliwości promocji: są środki na ogłoszenia, na druk ulotek, map itp. Brak jednak długoterminowej pewności. Istnienie połączeń uzależnione jest od decyzji polityków, od tego, czy grant zostanie przydzielony czy nie. Z drugiej strony podstawowa obsługa komunikacyjna jest niezbyt korzystna pod względem promocji, na promocję nie przeznacza się bowiem dodatkowych środków finansowych. Przez to może obniżyć się liczba klientów, co spowoduje zmniejszenie zysków. Naszym pragnieniem jest, żeby projekt działał tak samo i w tym samym systemie na terenie obu regionów – kraju kralowohradeckiego i libereckiego. W ten sposób mielibyśmy pewność, że kontynuowany będzie także w kolejnym roku, a cyklobusy zawsze służyć będą ludziom, którzy dzięki nim będą mogli realizować różne życiowe potrzeby. Sądzimy, że oba te – dotychczas niezależne – projekty powinny stać się częścią zintegrowanej komunikacji. Dlatego z zadowoleniem obserwujemy obecne starania władz obu krajów oraz próby wzajemnych rozmów. Celem integracji jest wspólny system komunikacji i takie same warunki dla mieszkańców i turystów na terenie całych Karkonoszy.“ Turystom ułatwia wycieczki – jadą na rowerze lub idą pieszo a wrócić mogą autobusem. Z pewnością dobrze by było mieć taką komunikację turystyczną przez cały rok, jednak autobusy jeździłyby wtedy nie w pełni obłożone. Po konsultacjach z firmami przewozowymi połączenia dostosowujemy częściowo również do potrzeb osób miejscowych, żeby także mogły z nich korzystać. W okresie kursowania cyklobusów zawieszone są niektóre połączenia dostępne poza sezonem.“ Linie turystyczne kursują tak, żeby nie dochodziło do dublowania się dotowanych połączeń. Dlatego trasy cyklobusów nie prowadzą po szosach głównych. W ten sposób Co jeszcze Związek Karkonosze planuje w celu integracji systemu komunikacji dla mieszkańców i gości odwiedzających Karkonosze? Jan Sobotka: „Związek dołączył do inicjatywy władz kraju kralowohradeckiego – zakładającej zintegrowanie zarówno komunikacji kolejowej jak i autobusowej – czyli komunikacji turystycznej i podstawowej obsługi komunikacyjnej. Jesteśmy zainteresowani integracją całościową, a więc obejmującą też kraj liberecki. Celem, wizją przyszłości, jest włączenie w system karnetów narciarskich – skipasów. Pragniemy, aby w przyszłości można było poruszać się środkami komunikacji publicznej na podstawie ogólnokarkonoskiego skipasa. Narciarz po zakupieniu skipasa będzie mógł na jego podstawie, w ramach jego ceny, podróżować po obszarze Karkonoszy.“ Foto: Mirka Chaloupská Jan Sobotka: „Początkowo był to twardy orzech do zgryzienia. Kraj liberecki („kraje“ to czeskie odpowiedniki polskich województw – przyp. tłum.) włączył obie linie autobusowe w swoją tzw. podstawową obsługę komunikacyjną. Oznacza to, że Związek Karkonosze nie musi w kraju libereckim dopłacać do tych linii żadnych pieniędzy. Kraj kralowohradecki rozwiązał tę kwestię za pomocą grantu. Według niego beneficjent grantu – w tym przypadku Związek Karkonosze – jest nieustannie motywowany do poprawiania jakości usług. Ponadto odpowiedzialny jest za rozliczenia i dopłaca do ewentualnych strat ponad kwoty przyznane z grantu. Nie zdarzają się sytuacje, aby gminy dostawały na ten projekt własny grant i zajmowały się wszystkimi związanymi z nim zagadnieniami. Na tym opiera się główne założenie istnienia Związku, który daje stowarzyszonym Jan Sobotka: „Udaje się. Związek Karkonosze kontroluje poziom świadczonych usług,obserwując, czy nie dochodzi do konfliktów między kierowcami a podróżnymi, czy nie trzeba wesprzeć połączenia połączeniami dodatkowymi, czy wszystko jest w porządku. Zajmuje się także ewentualnymi reklamacjami, przeprowadza ankiety wśród podróżnych w celu pozyskania uwag z ich strony. Wyniki tych ankiet przekazujemy następnie firmie przewozowej, która – w ten sposób zmotywowana – dąży do poprawy swych usług. To z kolei sprzyja osiąganiu odpowiednio większych zysków. Jesteśmy zależni od przychodów. Jeśli są one niskie, to Związek musi dopłacać więcej pieniędzy.“ Która forma jest, zgodnie z doświadczeniami Związku Karkonosze, lepsza – granty czy włączenie połączeń w podstawową obsługę komunikacyjną? Jan Sobotka: „Każda forma ma swoje plusy i minusy. Ja skłaniam się ku podstawowej obsłudze komunikacyjnej. Jest to łatwiejsze pod względem organizacyjnym i chyba też tańsze. Co prawda zabezpieczają często jedyne połączenie do danej miejscowości, a więc służą jako podstawowa obsługa komunikacyjna. Do niektórych miejscowości w weekendy jeździ tylko autobus turystyczny, np. do Benecka, Jablonca nad Jizerou, Rezka – dwa połączenia rano, dwa po południu. Liczba połączeń do Horní Malej Úpy wzrosła dzięki cyklobusom do ośmiu dziennie. Z cyklobusów i zimobusów korzystają także tutejsi mieszkańcy. Jak dostosowujecie rozkłady jazdy, żeby odpowiadały zarówno miejscowym jak i turystom? Jan Sobotka: „Połączenia dostosowujemy w ramach wszystkich rozkładów jazdy. Początkowo w planie było zapewnienie turystom porannego i popołudniowego autobusu. Jest to dodatkowe połączenie autobusowe dla wszystkich; priorytetowe połączenie turystyczne, z którego skorzystać mogą też mieszkańcy regionu. Jakie stosunki panują w autobusach między miejscowymi a turystami? Czy zdarzają się sytuacje, że autobus jest przepełniony i mieszkaniec regionu nie może się do niego dostać z powodu nadmiernej liczby turystów? Jan Sobotka: „Zgodnie z posiadanymi przeze mnie informacjami w autobusach panuje przyjacielska atmosfera. Pierwszeństwo mają rowerzyści, ale nie zdarzyło się jeszcze, żeby inni pasażerowie się nie zmieścili. Autobusy przewożą rowery. W przypadku połączeń z dużym obłożeniem do autobusu doczepiana jest przyczepa na rowery (ČSAD Semily – 38 rowerów, KAD Vrchlabí – 20 rowerów). Gdy zachodzi taka potrzeba, podstawiamy dodatkowy cyklobus.“ Czy model ten można przenieść w inne regiony o wzmożonym ruchu turystycznym? Jan Sobotka: „Projekt cyklobusów jest projektem udanym. Można go przenieść także do innych regionów, w których również rozważa się włączenie komunikacji turystycznej w podstawową obsługę komunikacyjną. Należy jednak wystrzegać się usług o niskiej jakości, nie współpracować z firmami przewozowymi o niewystarczającym wyposażeniu i poziomie.“ Wspieranieautobusówturystycznychzdecydowanie jest wspieraniem turystyki. Fakt, że dany region – kraj – włączy połączenie w system podstawowej obsługi komunikacyjnej, jest równoznaczny z rozbudowywaniem infrastruktury. Nie jest istotne, czy chodzi o osobę miejscową czy o turystę. Efektów jest kilka – projekt służy mieszkańcom i turystom podróżującym na terenie regionu, wspiera ekologię, zmniejsza tłok na drogach. W Karkonoszach wprowadzono autobusy, które kursują po innych niż obecnie trasach. Turyści z Karkonoszy Zachodnich – na przykład z Harrachova – mogą wyruszyć autobusem w Karkonosze Wschodnie, zobaczyć Śnieżkę i znowu autobusem wrócić z powrotem. Wzrasta liczba turystów rowerowych Działalność autobusów turystyczno – rowerowych, które w sezonie letnim przemierzają najwyższe czeskie góry, oceniana jest pozytywnie. W zeszłym roku skorzystały z nich 32 tysiące osób. Przewieziono nimi 3200 rowerów. Ze statystyk tych wynika, że co dziesiąta osoba wiozła ze sobą rower. Koordynator projektu, pani Mirka Chaloupská z karkonoskiego Związku Miast i Gmin, powiedziała: „Uwzględniając doświadczenia z minionych lat, możemy wysunąć śmiały wniosek: autobusami przewożącymi rowery zainteresowani są najbardziej ci, dla których są one przeznaczone – turyści rowerowi. Na terenie całych Czech odnotowuje się spadek liczby osób podróżujących komunikacją publiczną. Wzrasta jednakże liczba osób zajmujących się turystyką rowerową. Im więc ta forma transportu odpowiada. Nasz projekt przeznaczony jest dla grupy docelowej i jest oczywiste, że ta właśnie grupa z niego najczęściej korzysta.“ Oczywiście projekt nie obejdzie się bez stałej promocji – umieszczonych na przystankach autobusowych blaszanych tablic z rozkładami jazdy, ulotek, mapek itp. „Przed mieszkańcami Hradca Králové oraz innych miejsc kraju kralowohradeckiego, otwarła się możliwość dotarcia z jedną tylko przesiadką na same szczyty Karkonoszy, na przykład do miejscowości Horní Malá Úpa, gdzie również w tym roku można przesiąść się do polskiego cyklobusu i podróżować na rowerze po terenie naszych sąsiadów.“ Szczegółowe rozkłady jazdy znaleźć można na plakatach i ulotkach z mapką, które przygotowane będą dla Państwa w naszych ośrodkach informacji oraz na www.krkonose.eu Karkonoskimi cyklobusami przewieziono dotychczas około 156 tysięcy osób oraz ponad 18 tysięcy rowerów. www.krkonose.eu Strona 4 Karkonosze - Związek Miast i Gmin wiosna/lato/jesień 2009 Wybitne postaci naszego regionu Karkonosze są miejscem urodzenia i działalności wielu wybitnych postaci, które znacząco przyczyniły się do rozwoju różnych dziedzin aktywności ludzkiej, jak kultura ludowa, nauka, technika, literatura, muzyka... Działalność niektórych wybitnych osób związanych z naszym regionem wykraczała niekiedy daleko poza jego granice. Pozwólcie Państwo, że kilka takich postaci przedstawimy... Josef Šír W tym roku w miejscowości Horní Branná obchodzona jest 150 rocznica urodzin wybitnego nauczyciela, pisarza, malarza i muzyka Josefa Šíra. Ukończył Instytut Nauczycielski w Jičínie, gdzie zapoznał się między innymi ze znanym pisarzem czeskim, Karelem Václavem Raisem. Swoją karierę nauczyciela rozpoczął w miejscowości Roztoky koło miasta Jilemnice, tu także spotkał Františkę Janouškovą z Kruhu, którą później pojął za żonę. W ciągu kilku lat stał się znany w całym regionie. Uczył w Štěpanicach, w Poniklej, w Benecku. Dwadzieścia jeden lat prowadził štěpanicką kronikę. Zżył się z tutejszymi ludźmi, poznawał ich bolączki i drobne radości. Ludzkie historie zaczął przekształcać w opowiadania, które publikował w czasopismach „Národní listy“, „Zlatá Praha“ i in. W roku 1904 nakładem wydawnictwa Ottovo nakladatelství wydano jego pierwszą książkę – zbiór opowiadań pt. „Horské prameny“ („Górskie źródła“). Josef Šír został pochowany w Horní Brannej, po lewej stronie dróżki prowadzącej od bramy głównej cmentarza. Jan Amos Komenský nauczyciel narodów Po przegranej przez Czechów Bitwie pod Białą Górą Jan Amos Komeński zmuszony został do opuszczenia Fulneka na Morawach, gdzie nadzorował szkołę oraz działał jako kaznodzieja kościoła braci czeskich. Kiedy 20 października 1621 r. austro-węgierskie władze nakazały wydalenie z granic mocarstwa niekatolickich księży, musiał się ukrywać. W podkarkonoskiej miejscowości Horní Branná, na terenie włości Václava Záruby z Hustířanów, zebrała się mała grupka Jednoty Braci Czeskich, która przygotowywała się do opuszczenia ojczyzny. Emigracja wydawała się jedynym wyjściem. Zima 1627 r. była niezwykle ostra i śnieżna. Bracia czescy wyruszyli jednak w kierunku granicy. Mężczyźni jechali konno, kobiety i dzieci na saniach. Z Brannej wędrowali przez Černý Důl, Janské Lázně, Svobodę nad Úpou, Mladé Buky, Kalną vodę, przez Babí i Žacléř. Tutaj wspólnie przeszli przez granicę na tereny ówczesnego Śląska, dzisiejszej Polski. Dnia 8 lutego 1628 r. dotarli do Leszna. Tam J. A. Komeński wybrany został na stanowisko biskupa i pisarza. Wkrótce został zastępcą rektora gimnazjum, poświęcił się działalności pedagogicznej. W okresie tym powstała większość jego dzieł. Pod koniec życia przeprowadził się do Holandii, gdzie zmarł 15 listopada 1670 r. Pochowany został w kościółku w Naarden. Propozycja wycieczki: Horní Branná – renesansowy pałac z izbą pamięci poświęconą J. A . Komeńskiemu oraz ekspozycją dotyczącą życia i twórczości Josefa Šíra. Szczegółowe informacje na temat muzeum w Horní Brannej oraz Žacléřu znaleźć można w innej części tego wydania Sezonu na Karkonosze. Jaroslav Havlíček Prozaik, najwybitniejszy czeski przedstawiciel prozy psychologicznej okresu międzywojnia. Urodził się w rodzinie nauczyciela 3 lutego 1896 r. w miasteczku Jilemnice. Po ukończeniu szkoły gminnej w rodzinnej miejscowości chodził do jičínskiej szkoły realnej, a następnie do gimnazjum, gdzie złożył egzaminy maturalne. Po maturze studiował na politechnice praskiej (ČVUT). W 1915 r. wstąpił do armii i został wysłany na front – najpierw rosyjski, a po odniesieniu ran na włoski. Do domu wrócił na początku 1919 r. Wrodzone zdolności psychologiczne umożliwiły Jaroslavowi Havlíčkowi dogłębną analizę postaci powieściowych, przede wszystkim kobiecych. Charakterystyczne jest jego realistyczne, a nawet naturalistyczne spojrzenie na rzeczywistość. Na twórczość Havlíčka wpływ mieli ludowi uczeni i spirytyści. Napisał kilka powieści, których akcja rozgrywa się w małych miasteczkach przełomu XIX i XX wieku. Beznamiętnie, z obojętnoścą wręcz opisywał tragiczne losy swych bohaterów, stany ducha niezrównoważonych często osób, ekstremalne sytuacje. Zmarł 7 kwietnia 1943 r. w Pradze. Jaroslav Skrbek Grafik, z wykształcenia artysta malarz, pionier czeskiej akwaforty, urodził się 7 stycznia 1888 r. w Poniklej. Tutaj oraz w miejscowości Vysoké nad Jizerou przeżył wczesne dzieciństwo. Do tej krainy oraz do sąsiedniego regionu semilskiego wracał przez całe życie. Kształcił się w praskiej akademii sztuk pięknych, w pracowniach profesorów Maxa Pirnera oraz Maxa Švabinskiego. Do Karkonoszy nawiązują takie jego obrazy, jak „Z naszych gór rodzinnych“, „Karkonosze w zimie“, „Z mej krainy rodzinnej“, „Lato w rodzinnym Podkrkonoší“. Wydał książkę „Z bouřlivých podkrkonošských meetingů na Petruškových vrších u Vysokého n. Jiz. r. 1868“ (“Z burzliwych podkarkonoskich meetingów na Petruszkowych Wierchach koło Vysokiego nad Izerou roku 1868“). Jego prace graficzne często pojawiały się w czasopismach i gazetach (np. „Venkov“). Zmarł w 1954 r. Reprodukcja rysunku domu rodzinnego artysty w miejscowości Poniklá pochodząca z książki jego autorstwa „Světlem a stínem” (“Przez światło i cień“). Propozycja wycieczki: Proponujemy odwiedzenie znajdującego się w Poniklej prywatnego Muzeum Rzemiosł Karkonoskich oraz warsztatu produkującego ozdoby choinkowe. Prof. MUDr. Zdeněk Reiniš, DrSc. z Poniklej. Znany na arenie międzynarodowej specjalista angiologii, jeden z ważniejszych przedstawicieli tej gałęzi nauk medycznych w Czechach, prekursor czechosłowackiej epidemiologii miażdżycy oraz kardiologii prewencyjnej. W latach 1958–1968 współuczestniczył w pracach na temat epidemiologii chorób niezakaźnych. Było to pierwsze takie opracowanie naukowe w ówczesnej Czechosłowacji, koncentrowało się przede wszystkim na miażdżycy, chorobie niedokrwiennej serca oraz chorobie niedokrwiennej kończyn dolnych. Do dziś docenia się je jako pilotażowe. W 1964 r. z wyprawy naukowej do USA prof. Reiniš przywiózł do swojej macierzystej kliniki chorób wewnętrznych urządzenie, które spowodowało rewolucję wśród krajowej społeczności kardiologicznej. Zaprezentowana przez niego metoda umożliwiła przewartościowanie niektórych dotychczasowych poglądów na arytmie, a przede wszystkim w zasadniczy sposób wpłynęła na ich diagnostykę. W roku 1994 profesor uzyskał in memoriam tytuł członka honorowego Czeskiego Towarzystwa Angiologicznego. František Kaván Wybitny malarz, urodził się 10 września 1866 r. weVíchovskiej Lhocie koło miasteczka Jilemnice. Rodzinna kraina na zawsze wpisała się w jego duszę i serce. W latach 1889–95 studiował w praskiej akademii malarskiej u Juliusza Mařáka. Pod jego kierownictwem szybko rozwinął się w wysokiej klasy pejzażystę. Wiekszość dzieł z tego okresu zalicza się dziś do klasyki czeskiego pejzażu. Słynne „Zachmurzenie“ („Podmrak“) malowane w Víchovskiej Lhocie w roku 1894 zostało sześć lat później, w roku 1900, zaprezentowane na wystawie światowej w Paryżu, gdzie zdobyło złoty medal. W latach 1895–1899 malarz odszedł od realizmu, skłaniając się ku symbolizmowi. Utrzymywał kontakty z artystami skupionymi wokół czasopisma „Moderní revue“. Po 1900 r. powrócił do czystego malarstwa pejzażowego, wyrażanego za pomocą realizmu o impresywnym odcieniu. Znane są przede wszystkim jego motywy zimowe. Galeria Kavána, znajdująca się w Muzeum Karkonoskim w pałacu w Jilemnicach, posiada około 90 dzieł tego czołowego czeskiego pejzażysty. Pisał też wiersze. Zmarł 16 grudnia 1941 r. w Libuniu. Josef Jarosch Pisarz, poeta i tłumacz, urodził się w 1837 r. w Petrovicach. Miał dziesięcioro rodzeństwa, z którego przeżyło jedynie troje. Chodził do szkoły mieszczańskiej, następnie do gimnazjum. Już w tym okresie zaczął publikować pierwsze wiersze. Z początku używał różnych pseudonimów, np. J.W.J., J.R.H., Waldemar J., a od roku 1856 – Alfred Waldau. Ukończył Wydział Prawa Uniwersytetu Karola, w Pradze spotykał się z poetami Vítězslavem Hálkiem, Janem Nerudą, Gustavem Pflegerem, Adolfem Heydukiem, a także z czeskimi malarzami V. Barvitiusem, A. Bubákiem i in. W jego twórczości znaczące są tłumaczenia na język niemiecki wierszy wielkiego poety czeskiego okresu romantyzmu, Karela Hynka Máchy, oraz prace badawcze w dziedzinie czeskich tańców i pieśni ludowych. Współpracował z Nerudą przy wydawaniu „Obrazów z życia“. Już w młodości miał problemy zdrowotne, leczył się w uzdrowisku Janské Lázně. W 1872 roku sprowadził się do Žacléřa, gdzie pracował jako notariusz i audytor. W tajemnicy ożenił się z Františką Wisiack Edle von Wendenbühl, z którą zamieszkał w žacléřskim pałacu. Ostry górski klimat nie wpływał korzystnie na jego zdrowie, choroba płuc pogorszyła się. Zmarł w Žacléřu dnia 3 lutego 1882 r. Karl Illner Pilot, technik, konstruktor; pobił wiele rekordów w samolotach Etrich Taube, które rozsławił na całym świecie. Urodził się 14 lipca 1877 r. w Žacléřu. W Trutnovie ukończył naukę jako ślusarz maszynowy. Pracę znalazł w Svobodzie nad Úpou w firmie Bräunlich. Tu właśnie po raz pierwszy spotkał się z Igo Etrichem – synem Ignaza Etricha, wybitnego przemysłowca, działającego w przemyśle włókienniczym – człowiekiem postępowym, oczarowanym ideą latania. Od roku 1908 został przez niego oficjalnie zatrudniony jako mistrz warsztatu oraz konstruktor rozwoju lotnictwa. Po pierwszych sukcesach przeszedł do wiedeńskiego Prateru, a następnie do Wiener Neustadt. U schyłku 1909 r. skonstruowany został nowy samolot, który na zawsze zapisał się w historii lotnictwa – słynny Etrich II Taube (gołębica). Karl Illner przedsięwziął pierwsze loty. Był samoukiem, który chętnie eksperymentował, stając się w krótkim czasie świetnym pilotem. 17 maja 1910 r. zrealizował pierwszy międzymiastowy przelot w Austro-Węgrzech – z Wiener Neustadt do Wiednia i z powrotem. Miał bogatą karierę – po tym locie było jeszcze wiele innych. Podczas I wojny światowej trenował pilotów wojskowych, został kierownikiem technicznym fabryki Aviatik, pracował jako kierownik produkcji firmy Österreichische Daimler-Motoren GmbH w Wiener Neustadt. Za czasów genialnego dyrektora Ferdynanda Porsche był kierownikiem produkcji samochodów osobowych i lokomotyw. W latach 1919–1921 był wspólnikiem spółki Wiener Auto und Garagen Ges. m. b. H. Dnia 6 sierpnia 1935 r. zakończył swoją bogatą drogę życia. Propozycja wycieczki: J. A. Komeński, prześladowany przez katolików, dnia 03.02.1628 r. uciekł wraz z niewielką grupą braci czeskich w kierunku granicy śląskiej. Ostatnią noc w ojczyźnie spędzili w miasteczku Žacléř. Następnego dnia, 04.02.1628 r. na zawsze opuścili Czechy. Zapraszamy do muzeum w Žacléřu. Vladimír Remek – „Karkonosze i ja...“ „Karkonosze poznawałem przede wszystkim w bezśnieżnych miesiącach – a więc głównie wiosną i latem. I chyba najbardziej utkwiło mi w pamięci wspomnienie spieczenia się na ostrym wiosennym słońcu podczas jednej z wiosennych wycieczek. Kiedy już znajdowałem czas na górską eskapadę – a niestety nie zdarzało się to zbyt często – zazwyczaj była to przechadzka lub krótka wyprawa po ścieżkach prowadzących między znajomymi górskimi chałupami. Chociaż kilka razy miałem także możliwość podziwiania uroków Karkonoszy zimowych – pokrytych śniegiem. Mimo że na biegówkach podczas przygotowań do lotów kosmicznych trenowałem najczęściej w okolicach rosyjskiego Gwiezdnego Miasteczka pod Moskwą. Świadczą o tym fotografie z tego okresu, czyli sprzed ponad trzydziestu lat! Z Karkonoszami związanych mam kilka wspomnień. W młodości – pamiętam to całkiem dobrze – dosłownie zachłystywałem się emitowaną w radio audycją o losach narciarzy Hanča i Vrbaty. Jako chłopca fascynowała mnie ich walka z zimowym żywiołem, którą stoczyli w okolicach schroniska Labska bouda i w okolicach Zlatego návrší... Kolejne wspomnienie jest jedyne w swoim rodzaju. W 1982 r. jako pilot wojskowy przelatywałem w pobliżu szczytów Karkonoszy. Podlecieliśmy tu wbrew zasadom i regulaminowi. Muszę powiedzieć, że widok tych gór z lotu ptaka był zniewalający. Śnieżka z góry – to było wspaniałe. Takie spojrzenie górom prosto w oczy – kiedy człowiek leci prawie na poziomie szczytów i zagląda w doliny. W przypadku Karkonoszy jest to cudowne i trudne do opisania przeżycie. A poza tym miałem okazję – niestety chyba jako jedyny w naszej ojczyźnie – oglądania Karkonoszy z kosmosu, z wysokości około 350 kilometrów. Kiedy patrzyło się z orbity stacji kosmicznej Saliut 6, na której z kolegami kosmonautami spędziłem siedem dni, dobrze widoczny był graniczny grzbiet Karkonoszy, będący naturalną północną granicą kotliny czeskiej i Polski. No i wreszcie – ponieważ nie kryję mej miłości do samochodów – nie powinienem zapominać o wizycie w Vrchlabí i zakładach Škoda. A dziś? Dziś już czasu na Karkonosze nie mam właściwie wcale, mimo że spacery w górach na pewno by mi dobrze zrobiły. Ale życzę wszystkim, którzy mają jakiś wpływ na to, co dzieje się w Karkonoszach, żeby góry nie traciły czaru. Żeby umiano jednocześnie połączyć interesy mieszkańców, narciarzy i innych turystów z zachowaniem uroczych cudów natury górskich szczytów, zboczy i dolin.“ Vladimír Remek, kosmonauta, Poseł do Parlamentu Europejskiego Strona 5 Karkonosze - Związek Miast i Gmin wiosna/lato/jesień 2009 Jilemski Związek Pań i Dziewcząt Spotkali Państwo już kiedyś w czasie wiosennego lub zimowego jarmarku w Jilemnicach, w Benecku, w Kruhu albo w innych miejscach Karkonoszy i ich przedgórza wytworne damy poubierane w bogate mieszczańskie stroje z lat 1900 – 1920, panie w kożuchach i mufkach, w pięknych kapeluszach, w stylu lat 30tych minionego wieku albo w ludowych góralskich strojach? Mieli już Państwo okazję obejrzeć pokaz mody, na którym prezentowane były unikatowe zabytkowe gorsety, kaftaniki i bielizna z początku XX w.? Jeśli tak, to wiedzą Państwo, kogo chcemy przedstawić. Jeśli nie, to pozwólcie, że zaprezentujemy: W styczniu 2002 roku jilemskie damy po raz pierwszy wyruszyły w stylowych ubiorach na kocie łby zabytkowego rynku w Jilemnicach. Dlaczego tu? Dlatego, że właśnie tutaj rodziły się tradycje narciarstwa w Czechach, po tym bruku przechadzały się najznamienitsze postaci regionu. Do dziś tu właśnie podczas jarmarków, ludowych świąt i innych uroczystości spotykają się ludzie z całej okolicy. A wśród nich natknąć się można na owe niewiasty w stylowych strojach retro. Damom przewodzi pani Markéta Hajná z Jilmu, kobieta szczera i energiczna, zagorzała kolekcjonerka dawnych ubiorów. Jej hobby – wymagające wiele czasu, zręczności, pilności i gustu – wyjątkowo dobrze do niej pasuje. Jakie były początki kolekcjonowania dawnych strojów? Pani Markéta Hajná bez namysłu odpowiada: „W dzieciństwie razem z innymi dziećmi często chodziłam na wysypisko śmieci znajdujące się kawałek za naszym domem. Wyjątkowe znaleziska chowaliśmy do szopy. Zbierałam wówczas kubki, już wtedy podobały mi się stare rzeczy. Lubiłam też odwiedzać starsze sąsiadki, przeglądałam i mierzyłam ich apaszki oraz inne części garderoby. To co znalazłam lub emeryturę, zrobiłam porządek we wszystkim, co dotąd nazbierałam. Na strychu domu rodzinnego stworzyłam izbę w dawnym stylu. Moja kolekcja ubrań jest już dość okazała, ale mam też na przykład ponad stuletni wózek dziecięcy. Sama bielizna osobista zajmuje całą jedną dużą szafę. Fartuszków mam około siedemdziesięciu. Wśród nich znajdują się osobne fartuszki przeznaczone do serwowania herbaty – były krótkie i sięgały tylko do pasa. Są tu też fartuszki przeznaczone do obsługi gości – z przodzikiem, zwieńczone bogato zdobionymi szeleczkami.“ Jak właściwie miały się kiedyś sprawy z bielizną w naszych okolicach i w górach? „Dziewczęta i kobiety same szyły sobie wyprawki. W bogatszych rodzinach wynajmowano szwaczkę. Także w tamtych czasach istniały firmy, które zajmowały się szyciem bielizny, jednak biedota na wsiach i w górach nie mogła sobie na nie pozwolić. Używano materiałów dostępnych w domu albo utkanych – cienkiego płótenka, bawełny; kiedy rodzina była bogatsza, szyto z batystu. Każda sztuka to unikat, oryginał. Powstawała piękna bielizna, ozdobiona koronkami i z koronkowymi wkładkami, które były robione szydełkiem lub metodą klockową. dostałam, zanosiłam do domu. A rodzice odnosili to z powrotem na śmietnisko. Dlatego z tamtych czasów wiele się nie zachowało. Ale mimo wszystko – pięć rzadkich sztuk uratowałam i jako skarby przechowuję do dziś: liczącą sobie ponad sto lat torebkę na długim skórzanym pasku z pięknym metalowym zapięciem, koronkową chustę na szyję, materiałową walizkę składaną jak harmonijka, zdobioną frędzelkami i naszytymi koralikami niedzielną torebkę szytą z sukna oraz męskie mokasyny. Już jako dziewczynka przebierałam się w stroje po babci. Uwielbiałam je, zwłaszcza suknię ślubną, wtedy jeszcze się w nią mieściłam. Kiedy dorosłam, bliscy nie byli zachwyceni moimi upodobaniami, dlatego również z tego okresu nie zachowało się wiele. Ale żadne interwencje nie przerwały mej pasji – kiedy odeszłam na Każda szwaczka miała swój styl. Biustonoszy wówczas nie było. Noszono staniczek zakończony wzmocnionym pasem z materiału. Na gorsety stać było tylko bogatszą warstwę dziewcząt i kobiet. Niesamowite, jak szczupłe bywały kiedyś kobiety! Kolekcję uzupełniają koszule nocne i szlafroczki. Majtki, a właściwie ozdabiane np. haftem damskie kalesony, około 1900 r. sięgały pod kolana, do pół łydki. Kiedy stopniowo – od lat 20. – zaczęto skracać spódnice, skracano też kalesony. Miały przepięknie zdobione nogawki i kończyły się już ponad kolanami. Skracano włosy, skracano wszystko, także pozostałe części bielizny. Z dziennych koszul zostały tylko krótkie haleczki.“ Czym jeszcze może się Pani pochwalić? „Opiekuję się osiemdziesięcioma kapeluszami, siedemdziesięcioma parami rękawiczek, ponad siedemdziesięcioma kołnierzykami, licznymi ubiorami dziecięcymi. Mam pełną walizkę pończoch – białe, bawełniane, ręcznej roboty, stuletnie. Z ozdobnymi wzorami, szwami, wysokim mankietem i monogramem, prążkowane. Samych pończoch jedwabnych mam trzydzieści par. Posiadam walizkę małych torebeczek, kolejną walizę z dużymi i małymi chustkami, czapkami, ubrankami dla dzieci, a także dwie walizki strojów ludowych, sześć szaf garsonek, a między belkami zamontowane pręty, na których wiszą stroje noszone przez nas podczas różnych uroczystości. Wśród nich wisi piętnaście kożuchów, bluzki, dodatki.“ Z jakiego powodu nieustannie wzbogaca Pani i tak już bogate zbiory? „Ciekawi mnie każda nowa sztuka bielizny. Każda jest oryginałem, każda inaczej zdobiona, każdorazowo powstała w wyniku wielu godzin żmudnej pracy. Za każdą z nich kryje się jakaś historia. Nie możemy sobie nawet Markéta Hajná z Jilmu. wyobrazić, przy jak skąpym świetle umiano wyszywać, szydełkować, szyć! Niewiarygodne torbę strusich piór. Musiałam je jednak wyprać, zdolności naszych przodków do pracy w ciężkich ponieważ były zabrudzone strusim gnojem... warunkach budzą we mnie pragnienie ocalenia Możecie mi wierzyć, moje hobby wymaga wiele ich sztuki dla kolejnych pokoleń. Dużo rzeczy pracy i pochłania wiele czasu.“ dostaję, ludzie ofiarowują lub sprzedają mi Kiedy powstał pomysł pokazania ludziom ubrania po swoich zmarłych. Część rzeczy sama ubrań na żywych modelkach? kupuję, chodzę po sklepach z używaną odzieżą, „Już wcześniej uczestniczyłam w jilemnickich czasami udaje mi się tam coś kupić.“ Jak dba Pani o swoje skarby? „Kiedy bielizna jest w dobrym stanie, praca przy niej to sama radość. Gorzej, kiedy trafi się coś naruszonego zębem czasu. Sama naprawiam, odnawiam, piorę – na przykład bieliznę, która ani rusz nie chce być biała, albo wełniane szlafroczki. Czasami wisiały na strychu sto lat! Kiedyś rzadziej prano, noszono ubrania dopóki się nie rozpadły. Ja piorę wszystko. Musiałam najpierw popracować nad odpowiednią technologią – żeby materiały się nie kurczyły, choć i tak jarmarkach. Ich tradycję zapoczątkowały tutejsze kilka razy się to zdarzyło. Dlatego zaczęłam członkinie Sokoła (towarzystwa sportowego – prać w lanolinie, czyli wyciągu z owczej wełny. przyp. tłum.) a ja wraz z nimi. I już sama, kiedy Wypróbowałam – to świetna naturalna przeszłam na emeryturę, na pierwszy wiosenny substancja. Kiedy potem widzi się rzeczy jarmark w maju 2002 r. skrzyknęłam 22, jak wyprane, naprawione... Umiem szyć, trochę pani mówi – modelki, w tym nasze wnuczęta. się na tym znam. Naprawiam i przerabiam Trzy czwarte zaprezentowanych wtedy ubrań stare słomiane kapelusze, które potem nosimy. pochodziło z mojego strychu.“ Inspiracje czerpię z głowy. Mam co prawda Jak właściwie działa jilemska wspólnota publikacje o modzie paryskiej, przeglądam dam? „Rdzeniem naszej organizacji jest dziesięciodwunastoosobowa grupka pań. Wśród nich jest wiele wdów. Trzymają się dzięki dobremu towarzystwu, wspólnie przeżytym chwilom. Spotykamy się głównie na różnych imprezach, którymi mam zapełniony cały kalendarz. Chodzimy także w odwiedziny – na początku wiosny bywamy zapraszane na szereg różnych spotkań. Jeździmy również poza nasz region. Ubieramy się w zależności od rodzaju imprezy i odpowiednio do pory roku – czasami w stroje ludowe, czasami je, ale na uszycie podobnych modeli nie ma przebieramy się za mieszczki. Każda z nas ma u nas materiałów. Tworzę z tego, co udaje mi się już kilka kompletów ubrań. Kiedy jednak którejś znaleźć – zdobyłam na przykład brakuje rękawiczek, torebki czy kapelusika, korzysta z moich zapasów. Przychodzi do mnie przed południem i wspólnie dobieramy strój. Tak przejawia się chyba spuścizna po mojej babci – mimo że nie posiadam wykształcenia w tym kierunku, intuicyjnie potrafię wyczuć, czy dana część garderoby pasuje do reszty kolorem bądź stylem Lubię też słuchać zapamiętanych historii z przeszłości, o tym, jak kiedyś ubierali się ludzie. Oglądając stare filmy, fotografie, materiały archiwalne z lat 1900 – 1920, patrzę na służące, nianie, pokojówki i guwernantki – nosiły ciemne spódnice, ciemne bluzki w paski, do tego czepek. Tak ubierały się kobiety w Jilemnicach, tak chodzimy też my. Kiedy występujemy w strojach ludowych, przebieramy też małe dzieci – nasze wnuki. Nie ma jednak stroju, który miałby czysto karkonoski styl. Tutejszy lud był biedny, na uroczystości ubierano się w to, co było w chałupie lub co się samemu uszyło.“ Co o Pani działalności mówią tutejsi ludzie oraz – przede wszystkim – mąż? „Mój mąż przez te wszystkie lata przyzwyczaił się i pogodził z moim hobby. Poza tym jest bardzo oczytany, wie co i jak kiedyś noszono. Czasami hamuje mnie w mojej pasji, czasami pomaga. Umie w bardzo estetyczny sposób Jilemski Związek Pań i Dziewcząt zharmonizować kolory i kształty, umie ocenić, czy coś będzie do siebie pasowało czy nie. Ma w tym kierunku świetne wyczucie, tylko nie zawsze chce je wykorzystywać. On sam przez całe życie jeździł na mecze piłkarskie, a teraz miałby się dziwić, że ja gdzieś jeżdżę? Oczywiście, żeby móc udać się gdzieś na cały dzień, jego też musze gdzieś posłać – na jakieś wydarzenie sportowe, bo tym się całe życie zajmował. A miejscowi? Chyba im się to podoba. Kibicują nam. Czasami ktoś mówi, że jesteśmy stuknięte. I chyba ma rację, każde hobby ma w sobie coś z wariactwa. Nie można robić czegoś porządnie, kiedy nie jest się tym opętanym. Nie wolno wstydzić się prezentować dawną bieliznę. Jest to swojego rodzaju schizofrenia, bo kiedy przebieram się w dawny strój, w którym nawiasem mówiąc, czuję się bardzo dobrze, staję się kimś innym. Bo ja poza tym nigdy nie noszę spódnic i kapeluszy!“ Jak się Pani wydaje, jaka przyszłość czeka kolekcję? „Mąż mówi, że dzieci będą mnie przeklinać, kiedy pewnego dnia będą musiały posprzątać strych. Ale dopóki będę mogła, dopóty będę się zajmowała swoimi zbiorami. A potem? Jeszcze nie wiem...“ Strona 6 Ścieżki edukacyjne oraz Ścieżka edukacyjna „U mlejna“ Na przedgórzu Karkonoszy, w regionie zwanym Jilemnicko, w okolicy Stawów Martinickich (Martinické rybníky) leżących tuż koło wsi Martinice pod szczytem Bransko, została w zeszłym roku otwarta ścieżka edukacyjna „U mlejna“, czyli „Koło młyna“. Ścieżka pokazuje, jak ważni dla tutejszych lasów byli ich właściciele i zarządcy – od hrabiego Harracha (XVII wiek) począwszy aż po Lasy Republiki Czeskiej, które w 1992 r. przejęły pieczę nad tymi terenami. Ścieżka edukacyjna rozpoczyna się niedaleko zrębowego zabudowania, tzw. Martinickiego Młyna, i mierzy niecałe dwa kilometry. Jest na niej siedem punktów z tablicami informacyjnymi uzupełnionymi ilustracjami. Każda tablica poświęcona jest innemu tematowi: Martinicki Młyn, Rewitalizacja Stawów Martinickich, Historia rozwoju lasu, Na Bubnie, Naturalna odnowa lasu, Słone mokradła, Las o wielu twarzach. Przedsięwzięcie powstało z inicjatywy Lasów Republiki Czeskiej w ramach „Programu 2000“, za którego pośrednictwem Lasy RCz realizują jedną z najważniejszych pozaprodukcyjnych funkcji lasów – funkcję rekreacyjną. Przeprowadzono drobne prace w terenie, sporządzono elementy tzw. małej architektury (stojaki na tablice, miejsca do siedzenia itd.), opracowano teksty oraz dokumentację obrazową. Koszty całkowite wyniosły 157 tysięcy koron. W realizacji uczestniczyli pracownicy Zarządu czeskiego Karkonoskiego Parku Narodowego (Správa KRNAP). Ścieżka z pewnością spodoba się turystom, którzy będą mogli w ten sposób poszerzyć swoją wiedzę na temat gospodarki leśnej w tym regionie. Tel.: +420 485 113 052 | E-mail: [email protected] | www.lesycr.cz Ścieżki edukacyjne oraz trasy poznawcze KRNAP Ścieżka „Dzień bitwy pod Trutnovem“ Prusko-austriacka wojna o władzę w przyszłych zjednoczonych Niemczech była efektem bitwy pod Trutnovem. Dnia 27 czerwca 1866 roku stoczyło tu walkę sześćdziesiąt tysięcy piechurów, cztery tysiące jazdy i dwadzieścia pięć baterii artylerii. C.K. austriacka armia zwyciężyła co prawda pod Trutnovem, nie udało jej się jednak zapobiec ogólnej porażce w kolejnych bitwach, które kilka dni później miały miejsce na terenie Czech Wschodnich. Przez pole bitewne prowadzi około czterokilometrowa ścieżka edukacyjna. Zaczyna się na trutnovskim rynku (Krakonošovo náměstí), pierwsza tablica informacyjna stoi tuż koło tablicy pamiątkowej wpuszczonej w zabytkowy bruk rynku. Dalej trasa prowadzi przez park miejski na wzgórze Šibeník do pomnika austriackiego generała Ludwika Gablenza. Ścieżkę zamyka cmentarz wojskowy koło barokowej kaplicy św. Jana Chrzciciela na wzgórzu Janský vrch. W maju, czerwcu i wrześniu w każdy weekend od godz. 13.00 do 18.00 członkowie Klubu Historii Wojskowej (Klub vojenské historie) oprowadzają turystów przebrani w mundury z epoki. W lipcu i sierpniu przewodnika znaleźć można koło pomnika także w dni robocze, oprócz poniedziałków. Ze ścieżką edukacyjną jest powiązana także mierząca 11 km trasa rowerowa, która zaczyna się i kończy koło pomnika gen. Gablenza, a prowadzi przez miejsca innych ważnych potyczek bitwy pod Trutnovem. Tel.: +420 499 818 245 | E-mail: [email protected] www.trutnov.cz/1866 „Dziesięć bajek“ wokół Malej Úpy Na Pomezních Boudach wokół Malej Úpy przejść się można śladami bajek. Trasa turystyczna wyposażona jest w elementy małej architektury, czyli w huśtawki, ławeczki, stoły... Częścią każdego postoju jest drewniany panel, na którym zamieszczona jest – w czterech wersjach językowych – bajka autorstwa karkonoskiej pisarki, pani Marii Kubátovej. Oprócz bajki każdy postój ma też swój znak, który dzieci przemalować muszą do specjalnej książeczki. Po przerysowaniu wszystkich znaków dzieci otrzymać mogą nagrodę, tzw. „Maloúpski grosz“. Powstanie trasy zawdzięczamy przede wszystkim lokalnemu stowarzyszeniu kultury i sportu. Malá Úpa wraz z Pomezními Boudami to miejsce o cichej, rodzinnej atmosferze, dlatego przyjeżdżają tu osoby pragnące uciec od miejskiego hałasu i pośpiechu. Tutaj znaleźć można spokój i nabrać nowych sił. Malownicze szczyty i doliny, czysta przyroda, roślinność i zwierzęta, zaśnieżone drzewa i letnie wschody słońca – wszystko to powoduje, że czujemy się tu jak w raju. A wrażenie wolniej płynącego czasu wzmacnia właśnie przygotowana dla najmłodszych i nie-najmłodszych bajkowa ścieżka. Tel.: +420 499 891 112 | E-mail: [email protected] www.info.malaupa.cz Znajdujące się w terenie, w drewnianych budkach, ośrodki informacji czeskiego Karkonoskiego Parku Narodowego KRNAP oferują drukowane materiały promocyjne, udzielają także szczegółowych informacji. Ścieżka edukacyjna Čertův důl schronisko Luční bouda, Kocioł Małego Stawu z jeziorem polodowcowym, Biały Jar, Kopę i z powrotem do Domu Śląskiego. Na ścieżce umieszczono 9 paneli informacyjnych; wejść na nią można w którymkolwiek jej punkcie. Długość trasy wynosi 9 km. Ścieżka edukacyjna Tundra Karkonoska Po czesku Krkonošská tundra. Tematycznie podobna jest do ścieżki „Dziedzictwo epoki lodowcowej“. Prowadzi z Růžovej hory na Jelenkę, przez Czarną Kopę, Śnieżkę, punkt widokowy karu Obří důl, torfowisko Úpske rašeliniště, przez Słonecznik, Luční horę, Výrovkę. Jedenaście paneli informacyjnych pozwoli nam zyskać mnóstwo informacji na temat epoki lodowcowej i karkonoskiej tundry. Umożliwia odwiedzenie leżącego poza szlakami, stosunkowo odległego obszaru. Prowadzi ze schroniska Bouda u Bílého Labe do byłej kuźni. Oprócz pięknej przyrody ujrzymy na niej także dobrze zachowaną, ponad stuletnią tamę na potoku Čertova strouha. Na ścieżce zainstalowano panele informacyjne, a także letnią budkę informacyjną. Ścieżka prowadzi przez teren II strefy ochrony KRNAP, jej długość wynosi 2,5 km. Ścieżka edukacyjna Rýchory Ma dziesięć postojów. Prowadzi po szlakach – od punktu widokowego Maxovka, z odnogą do źródełka Rýchorska studnia, w kierunku skrzyżowania drogi Kutná na Dvorský les i z powrotem nad Sněžnymi Domkami. Rýchory to najbardziej na wschód wysunięta część czeskiego Karkonoskiego Parku Narodowego. Okolice schroniska Rýchorska bouda są – dzięki miejscom wyjątkowo cennym pod względem botanicznym – włączone w I i II, a więc najściślejszą, strefę ochrony Parku. Na szczególną uwagę zasługuje las, zwany Dvorský les albo Rýchorský prales, który tworzą przedziwne pnie starych buków. Ciekawymi miejscami są też: niedalekie źródełko Rýchorská studánka, Rýchorská květnice, dolina Lysečinské údolí oraz krasowe Albeřické Jaskinie. Długość trasy wynosi 6 km. Ścieżka edukacyjna Torfowisko Černohorskie Po czesku Černohorské rašeliniště. Podziwiać na niej można piękne, panoramiczne widoki z Černej boudy i z punktu widokowego Hubertova vyhlídka. Prowadzi przez nieczęsto spotykane w Karkonoszach torfowiska typu leśnego, a dzięki skonstruowanemu z drewnianych bali chodnikowi oraz drewnianej wieży widokowej zapoznamy się z tym wiekowym (6 tys. lat!) torfowiskiem naprawdę z bliska. Informacje teoretyczne na jego temat pozyskamy na sześciu postojach wyposażonych w panele informacyjne. Typowymi torfowiskowymi roślinami, które tu spotkamy, są np. mchy torfowce, turzyca skąpokwiatowa i bagienna, wełnianka pochwowata, wełnianeczka darniowa i in. Tutejsze zwierzęta to np. chruściki, drobne chrząszcze biegacze, jaszczurka żyworodna, cietrzew zwyczajny. Długość trasy wynosi 3,5 km. Dziedzictwo epoki lodowcowej Transgraniczna ścieżka edukacyjna prowadzi przez I strefę ochrony czeskiego i polskiego parku, a więc przez najcenniejsze tereny Karkonoszy. Zapoznać się tu można z karkonoską tundrą oraz z różnymi zjawiskami i formami polodowcowymi. Jest to trasa prowadząca m.in. przez polodowcowy kar Obří důl, przez torfowisko Upy (Úpské rašeliniště), Trasa spacerowa Wilcza Jama Po czesku Vlčí jáma. Jej nazwa pochodzi od wspaniale uformowanego karu (kotła) lodowcowego Vlčí jáma. Możemy się na niej zapoznać z atrakcjami przyrodniczymi, budowlanymi i historycznymi zachodniej części górskiego miasta Pec pod Śnieżką. Wycieczkę należy zaplanować na pół dnia; trasa prowadzi wzdłuż Zelenego potoku, wraz z którym skręca w prawo do romantycznego Zelenego dolu. Do Vlčí jámy idziemy prosto po trasy poznawcze KRNAP www.krnap.cz Strona 7 Ścieżka edukacyjna „Wokół Rokytnic“ Jest to nietrudna trasa przeznaczona zarówno dla turystów pieszych, jak i rowerowych. Prowadzi przez malownicze krajobrazy okolic Rokytnic ze wspaniałymi widokami na całą dolinę Rokytnic oraz panoramę Karkonoszy i Gór Izerskich. Na dwunastu postojach dowiemy się o historii miejscowości Rokytnice nad Jizerou, o atrakcjach przyrodniczych i ciekawostkach kulturalnych. Nie trzeba przechodzić całej trasy. W którymkolwiek miejscu można ją sobie skrócić i kontynuować na przykład na drugi dzień. Można ją też przedłużyć i zatrzymać się w ciekawym skalnym punkcie widokowym „Stráž“ („Straż“). Początek i koniec ścieżki znajduje się w Dolnym Rynku (Dolní náměstí) w miejscowości Rokytnice nad Jizerou. Łączna długość trasy to 11 km. Tel.: 481 522 084 | E-mail: [email protected] www.rokytnice-info.cz ZWIĄZEK GMIN KARKONOSZE WSCHODNIE Trutnov – Mladé Buky – Svoboda nad Úpou Janské Lázně – Černý Důl – Horní Maršov Malá Úpa – Pec pod Sněžkou – Žacléř Serdecznie zapraszają do przyjazdu w sezonie 2009! KRÓLESTWO DUCHA GÓR – KARKONOSZA przygotowało dla Państwa wiele możliwości spędzenia wolnego czasu na terenie Karkonoszy Wschodnich – turystyka rekreacyjna i rodzinna. oznakowanych strzałkami dróżkach i ścieżkach koło kapliczki na Vysokim Stavie, przez Zahrádky, do lasów w Vlčí jámie i z powrotem do Peca, z postojem koło kapliczki na Hnědym Vrchu. Długość trasy wynosi 5 km. Letnia trasa turystyczna Liška Umieszczono na niej osiem paneli informacyjnych, a także miejsce do odpoczynku z atrakcjami dla dzieci. Zachwycą nas tu przepiękne widoki – ścieżka prowadzi częściowo przez I i II strefę ochrony KRNAP. Na trasie zobaczymy mierzący 10 m wysokości wodospad Mumlavský, tuż pod nim oraz w innych miejscach koryta rzeki podziwiać możemy ciekawe zjawiska – np. kociołki eworsyjne (inaczej marmity, zagłębienia wyżłobione w kamieniach przez wirującą wodę) oraz liczne otoczaki (zaokrąglone przez wodę kamienie). Jest tu też dziecięca trasa Liška. Idziemy dalej do rozdroża koło tzw. Śniadania Karkonosza (Krakonošovo snídane), rozdroża U Čtyř pánů, z widokiem na Pančavską łąkę i panoramą Karkonoszy Środkowych oraz – częściowo – Wschodnich. Przez „ogródek“ Růženčina zahrádka, Dvoračky, rozdroże Ručičky, Rýžoviště dochodzimy z powrotem do Harrachova. Długość trasy wynosi 20 km. Aktualne informacje uzyskać można w naszych ośrodkach informacyjnych. („Karkonosze słowem i obrazem“) i szereg ówczesnych map turystycznych. Jako bezinteresowny współzałożyciel i wieloletni skarbnik Towarzystwa Karkonoskiego („Krkonošský spolek“) należał do wybitnych osobistości swoich czasów. Trasa spacerowa poprowadzi nas do zabytków kultury oraz do dzikich zakątków koło Černohorskiego Potoku. Zaskakująco różnorodny i ciekawy jest odcinek prowadzący od pomnika Piette do schroniska Modrokamenná bouda, dalej do Janskich Lázni, Duncana i Muchomůrki i z powrotem do Svobody nad Úpou. Po drodze mijamy pomnik niemieckiego poety okresu romantyzmu Theodora Körnera, jedno z największych mrowisk w Karkonoszach, zbiory dziesięciu najczęstszych karkonoskich skał, duży kamieniołom wapienia i pozostałości po kopalni, w której w średniowieczu wydobywano złoto i inne metale. W ładną pogodę trasę można pokonać na rowerze górskim. Długość trasy wynosi 9 m. Trasa spacerowa Aichelburg Trasę stworzyła i nazwała nazwiskiem hrabiego Bertholda Aichelburga pozarządowa organizacja Towarzystwo Zamkowe Aichelburg. Uroczyste otwarcie miało miejsce 21 lipca 2000 r. w obecności członków Klubu Czeskich Turystów (KČT), przedstawicieli Zarządu czeskiego Parku Narodowego KRNAP, Ministerstwa Środowiska oraz przyjaciół czasopisma „Veselý výlet“, udostępniony też został sam zameczek Aichelburg. Trasa łączy ciekawe miejsca miejscowości Horní Maršov, Temný důl i Velká Úpa. Zobaczymy tradycyjne karkonoskie chałupy i farmę Vlašské boudy. Klucz do leśnego zameczku pożyczyć można w Galerii Veselý výlet w Temnym dole. Długość trasy wynosi 8 km. Trasa spacerowo – edukacyjna Via Piette Trasa spacerowo – edukacyjna Špindlerův Mlýn Prowadzi po okolicy Svobody nad Úpou, wyposażona jest w tablice informacyjne, a nazwana na cześć Prospera Piette de Rivage – nazywanego „ojcem Karkonoszy“. Piette de Rivage (1846–1928) był synem założyciela zakładów papierniczych w Svobodzie nad Úpou,człowiekiem wykształconym, humanistą, odnoszącym sukcesy badaczem i przedsiębiorcą, kontynuatorem rodzinnych tradycji producentów papieru w Karkonoszach. Promował i wspierał turystykę, bez jego pomocy nie ukazywałoby się na przykład pismo „Krkonoše slovem a obrazem“ Prowadzi po terenie miasta, łącząc ciekawe – dawne i współczesne – punkty. Trasa wyposażona jest w panele informacyjne, miejsca do odpoczynku. Turystów z pewnością oczaruje wiele wspaniałych widoków na okolice miasta. Trasę podzielono na dwie pętle – oznakowane na zielono i niebiesko. Pętla zielona prowadzi z centrum Špindlerowego Młyna w kierunku Krausovych boud i z powrotem koło zapory Labská. Trasa niebieska zaczyna się również w centrum Špindlerowego Młyna, dalej prowadzi w kierunku na Svatý Petr przez dolinę potoku Svatopetrskiego aż do początku doliny Dlouhý důl, tu zawraca i kieruje się pod górę – pod Kozími hřbetami koło kościoła św. Piotra do centrum miasta. Trasa spacerowa Hříběcí Punktem wypadowym jest stacja terenowa czeskiego Parku (KRNAP), koło enklawy Hříběcí boudy, niedaleko miejscowości Strážné. Znajduje się tu pierwszy panel z mapą. Kolejne panele poświęcone są pobytowi słynnego czeskiego komika Vlasty Buriana, wojnie trzydziestoletniej, niemieckiej kolonizacji, gospodarce pastwiskowej, leśnej itd. Czeka tu na nas wiele punktów widokowych i kilka miejsc do odpoczynku. Trasa prowadzi przez enklawy łąkowe, najcenniejsze miejsca czeskiego Karkonoskiego Parku Narodowego. Jej najwyższym punktem jest Liščí hora. Cała pętla prowadzi od Hříběcích boud na Tetřeví boudy, następnie przez Dolní Dvůr z powrotem do Strážnégo. Oznakowana jest drewnianymi piktogramami z symbolem źrebaka (po czesku „hříběcí“ oznacza „źrebięce“); na jej przejście potrzeba całego dnia. Ścieżka tematyczna „Dřevosochání“ Nawiązuje do podstawowej trasy „Wokół Rokytnic“ („Okolo Rokytnice“). Mierzy 1,1 km; zaczyna się na skrzyżowaniu Na Vrších a kończy koło starej obory we Františkovie. Na ścieżce „Dřevosochání“ („Rzeźbienie w drewnie“) stoją cztery panele informacyjne, których treść nie jest wzajemnie powiązana. Trasa zaprojektowana jest tak, żeby nie narzucać turyście kolejności odwiedzania poszczególnych punktów. Wzdłuż drogi rozmieszczone są drewniane rzeźby oraz ławeczki, powstałe we Františkovie podczas tradycyjnych już plenerów rzeźbiarskich o tej samej nazwie – „Dřevosochání“. Plenery odbywają się co roku w pierwszym tygodniu lipca, również Państwo są zaproszeni :) O plenerach „Dřevosochání“ można dowiedzieć się więcej w innym miejscu „Sezonu na Karkonosze“. Tel.: +420 481 522 084 | E-mail: [email protected] www.rokytnice-info.cz Ścieżka edukacyjna – „Jilemnice znane – nieznane“ Jest to nietrudny spacer po malowniczym miasteczku Jilemnice i jego najbliższej okolicy – przedgórzu Karkonoszy. Na mierzącej 7,5 km ścieżce, która dzięki otwartości właścicieli niektórych działek prowadzi też przez tereny prywatne, zapoznać się można z tutejszymi ciekawostkami i atrakcjami. Początek ścieżki znajduje się na jilemnickim rynku – Masarykovo náměstí („Plac Masaryka”). W sercu miasta obejrzeć można ratusz, barokową rzeźbę grupową św. Krzyża oraz Marii Panny z pracowni M. B. Brauna. Pośrodku rynku posłuchać można szumu wody w empirowej fontannie. Stąd żółtym szlakiem dojdziemy do rodzinnego domu pisarza Jaroslava Havlíčka. Następnie trasa prowadzi do Hrabačova – do domku, w którym mieszkał znany karkonoski narciarz Bohumil Hanč. Odwiedzimy kapliczkę św. Anny oraz punkt widokowy Kozinec, skąd rozpościerają się piękne widoki na odległą panoramę gór i przedgórza. Widoków na grzbiety Karkonoszy (Kotel, Krkonoš, Žalý z wieżą widokową) z pewnością nie zapomnimy. Ścieżka prowadzi nas dalej do wielu ciekawych miejsc. Cała trasa została szczegółowo opisana w ulotce informacyjnej, którą otrzymać można w ośrodku informacji w Jilemnicach. Tel.: +420 481 541 008 | E-mail: [email protected] www.mestojilemnice.cz Strona 8 Trasa spacerowa Výr Trasa spacerowa do ruin Nístějki Wyruszamy żółtym szlakiem z rynku w miejscowości Vysoké nad Jizerou, idziemy przez Marynkův kříž – Dykovą skálę (3,5 km) do ruin zamku Nístějka (5,2 km), a następnie na rozdroże pod Nístějką (5,5 km), przez Jilem (7,5 km) na kąpielisko (10 km), skąd na rozdroże nad kąpieliskiem (10,5 km) i z powrotem do Vysokiego nad Jizerou. Cała trasa, o łącznej długości 12,5 km i różnicy wysokości 270 metrów, nadaje się także – w ładną pogodę – dla rowerów górskich. Trasę można sobie skrócić – z rozdroża pod Nístějką po w większości asfaltowej ścieżce rowerowej nr 4295 do Vysokiego nad Jizerou. Ten wariant mierzy łącznie 9,5 km, a jego różnica wysokości wynosi 245 m. Co warto wiedzieć o miejscowości Vysoké nad Jizerou? Nad rynkiem (Náměstí JUDr. K. Kramáře) dominuje gmach szkoły z 1882 r. W budynku nr 10 dnia 27 grudnia 1860 r. urodził się wybitny polityk czeski, doktor prawa Karel Kramář. Najstarszą tutejszą budowlą jest ratusz z wieżyczką oraz aresztem z roku 1613. Od roku 1925 koło parku stoi budynek teatru „Krakonoš“ (czyli „Karkonosz“ – Duch Gór), należący do stowarzyszenia teatrów amatorskich o tej samej nazwie, kontynuatora sięgających 1786 r. tradycji teatralnych w Vysokim. Od roku 1971 odbywają się tu przeglądy trup teatralnych, od 1989 r. nazywane „Jesienią teatralną Karkonosza“ („Krakonošův divadelní podzim“). Zamek Nístějka powstał pod koniec XIII lub w I poł. XIV w. W II poł. XIV w. należał do rodu Waldsteinów (Wallensteinów), a następnie Wartenbergów. Z ich rąk przeszedł, prawdopodobnie wraz z miastem, w ręce rodu Jensteinów, a następnie otrzymał go w spuściźnie król Jerzy z Podiebradów. Prawdopodobnie po 1460 roku zamek z przyległymi włościami przyłączony został do Navarova. Mniej więcej w tym samym czasie spłonął i opustoszał. Niedalekie kąpielisko zbudował w latach 1924 – 1925 tutejszy Związek Upiększania Miasta. Výr w języku czeskim znaczy „puchacz”. Trasa zaczyna się przy górnej stacji kolejki linowej na Pláň w Špindlerowym Młynie. Prowadzi przez piękną scenerię Karkonoszy, kończąc się w hotelu Horal w ośrodku Svatý Petr. Biegnie z Pláni na Klínové boudy, następnie przez chałupę Na Rozcestí (Na rozdrożu), Výrovkę, aż do Luční boudy. Stąd wraca po zboczach Kozích hřbetów z powrotem do Špindlerowego Młyna. Są na niej miejsca do odpoczynku, tablice informacyjne i panoramy. Jest to przyjemna, całodzienna wycieczka umożliwiająca obejrzenie pozostałości tundry oraz jednych z najpiękniejszych panoram Karkonoszy. Długość trasy wynosi 15 km. Trasa spacerowa Labský důl Zaczyna się koło sezonowego punktu informacyjnego na Dívčích lávkach w Špindlerowym Młynie, a następnie prowadzi na Labską boudę. Idziemy Edukacyjna śnieżka górnicza Berghaus z niewielu miejsc, gdzie zachowały się pozostałości po najstarszym wydobyciu. Trasę znajdziemy ok. dwa kilometry od centrum wsi Černý Důl. Zatrzymując się na 10 postojach, zapoznamy się z dawno nieistniejącymi kopalniami, z niektórymi średniowiecznymi sposobami wydobycia, a dzięki planom i fotografiom zajrzymy w podziemia, zapoznając się z geologią Karkonoszy. Długość trasy wynosi ok. 1 km. Vlastivědné muzeum pro Vysoké nad Jizerou a okolí Tel.. +420 481 593 118 | E-mail: [email protected] www.vysokenadjizerou.cz Rok 2009 – rokiem trutnovskiego smoka Ten rok jest w Trutnovie poświęcony najbardziej znanej postaci z legend o założeniu miasta – trutnovskiemu smokowi. Projekt nie tylko promuje piękną mitologię, ale stara się także wspierać promocję regionu jako obszaru ciekawego pod względem turystycznym. Program stanowi różnorodną mozaikę imprez kulturalnych, sportowych, rozrywkowych, kreatywnych... Wszystkiemu przyświeca temat przewodni – w różnym kształcie i postaci. W smoczym roku uczestniczą także różne trutnovskie firmy, które pomagają swojemu miastu i jednocześnie wykorzystują okazję do ciekawej i oryginalnej autoprezentacji. Stowarzyszenie Sdružení pro TIC Trutnov Tel.: 499 818 245 E-mail: [email protected] www.legendadraka.cz przez dolinę lodowcową, podziwiając pozostałości moreny lodowcowej, wodospady – wśród nich największy w Karkonoszach wodospad Pančavský – meandry Łaby, formacje skalne z łamiącego się na prostopadłościany granitu, a także resztki martwych lasów, które stały się ofiarą kwaśnych deszczów oraz plagi korników. Dzięki wspólnemu działaniu charakterystycznej rzeźby terenu oraz wiatrów powstawały tu tzw. „ogródki“, czyli miejsca o bardzo bogatej roślinności. Trasa wyposażona jest w tablice informacyjne. Oryginalnemu, „mrówkowemu“ tematowi poświęcona jest ścieżka edukacyjna w miejscowości Hostinné. Na długości ok. 4 km, głównie na terenie lasu miejskiego, umieszczono 12 paneli. Trzy poświęcone są życiu mrówek, koło kolonii których ścieżka prowadzi. Możemy poczytać o kartonówce zwyczajnej (Lasius fuliginosus), której liczna kolonia zamieszkuje sam początek ścieżki. Na drugim panelu znajdziemy informacje o największych tutejszych mrówkach – gmachówkach drzewotocznych (Camponotus ligniperda). Ich pracowitość – oraz pracowitość dzięcioła czarnego, który się nimi żywi – widoczna jest na stojącym nieopodal ogromnym modrzewiu. Kolejny panel informuje o mrówczym rodzaju Formica. Najczęściej występującym jego przedstawicielem jest mrówka ćmawa (Formica polyctena), tworząca najokazalsze mrowiska. Pozostałe panele poświęcone są łąkom z ich typowymi roślinami i motylami, historii miasta Hostinné, faunie i florze niedalekiego potoku, myślistwu (koło urządzeń myśliwskich), pszczelarstwu (koło leśnych uli), drzewom, krzewom, bylinom, laskowi z drzewami liściastymi, ptakom, leśnemu jeziorku z zamieszkującymi go zwierzętami oraz kamieniołomowi z ciekawostkami geologicznymi. Dwa stanowiska to punkty widokowe z panoramicznymi widokami na miasto Hostinné oraz na Karkonosze. Wzdłuż trasy wiszą ptasie budki. Do powstania ścieżki edukacyjnej przyczynił się dr Petr Miles, pracownik Zarządu czeskiego Karkonoskiego Parku Narodowego KRNAP, prezes lokalnego oddziału Czeskiego Związku Obrońców Przyrody (ČSOP) oraz specjalista w dziedzinie myrmekologii, czyli nauki o mrówkach, a także organizacja skautów (czeski odpowiednik harcerstwa – przyp. tłum.) z Hostinnégo. Tel.: +420 499 404 746 | E-mail: [email protected] www.infocentrum.hostinne.cz Turistické informační centrum Černý Důl Tel.: +420 499 429 618 | [email protected] www.cernydul.cz Trasa spacerowa do Údolí Bílého Labe Czyli do Doliny Białej Łaby. Nietrudna trasa zaczynająca się koło ośrodka informacji Zarządu czeskiego Parku (Správy KRNAP) w Špindlerowym Młynie i prowadząca przez Dívčí lávky w kierunku na Boudę u Bílého Labe. Ścieżki edukacyjne oraz www.krnap.cz Tel.: +420 499 421 474 | E-mail: [email protected] Ścieżka edukacyjna o mrówkach Przeznaczona jest dla rodzin z dziećmi, gładka asfaltowa powierzchnia umożliwia bowiem poruszanie się z wózkiem dziecięcym, trasa jest odpowiednia także dla osób niepełnosprawnych oraz rowerzystów. W środku lasu znajduje się miejsce do odpoczynku – tzw. Svoz. Jest tu boisko, piaskownica, tablice z informacjami, drewniane zabudowanie, miejsce na ognisko z przygotowanym drewnem (dostosowane do potrzeb osób na wózkach). Droga pomiędzy stromymi zboczami prowadzi wzdłuż wody Białej Łaby. Długość trasy wynosi ok. 2,5 km. Strona 9 spacerową, przez dolinę Rudolfa (Rudolfovo údolí) w kierunku Hoffmanovej boudy. Część tras to ścieżki leśne, część ma powierzchnię asfaltową umożliwiającą poruszanie się osobom na wózkach. Tajemnicze Kittelovsko Panoramiczne widoki z szosy Masaryka konoska edukacyjna ścieżka rowerowa po zboczach Černej hory Dawną, wybudowaną przez właścicieli jilemnickich włości w latach 1887–1897, leśną drogę, wspinającą się doliną rzeki Jizerki z Jilemnic na szczyt Krkonoš, zastąpiła górska szosa imienia prezydenta – wyzwoliciela T.G. Masaryka (pierwszy prezydent niepodległej Czechosłowacji – przyp. tlum.). Otwarta 6 września 1936 r. szosa miała znaczenie strategiczne, stanowiła arterię komunikacyjną podczas budowania umocnień granicznych oraz przy zaopatrywaniu armii. Fragmenty powstałych wtedy umocnień – niewielkie żelazobetonowe bunkierki, nazywane w Czechach „řopíkami“ (od skrótu ŘOP – Ředitelství opevňovacích prací – czyli Dyrekcja Prac Umocnieniowych) można, wrośnięte w karkonoską przyrodę, oglądać do dziś. Droga prowadzi serpentynami przez Dolní i Horní Mísečky na Zlaté návrší, osiągając wysokość 1407 m n.p.m., pokonując więc różnicę wysokości 1000 m! Szosa Masaryka (Masarykova silnice) kończy się na szczycie Krkonoš pętlą, na której stać miało schronisko Švehlova chata. Państwo Erlebachowie sprzedawali tu w drewnianej budce pamiątki – figurki Ducha Gór, Karkonosza. W 1964 r. wybudowano tu Vrbatovą boudę. Wzmożony ruch samochodowy na górskiej szosie Masaryka spowodował w 1974 r. zamknięcie parkingu na Krkonošu oraz tego odcinka dla transportu osobowego. Dojechać można tylko do Horních Míseček. Obecnie z szosy korzystają zarówno turyści piesi jak i rowerowi. Wjechać Malownicze i tajemnicze Kittelovsko leży na granicy Karkonoszy i Gór Izerskich, w gminie Krásná. Jego sercem jest zabytkowy kompleks wybudowany w XVIII wieku przez słynnego lekarza i znachora Jana Józefa Kittela. W Kittelovsku czeka na nas pięć tablic informacyjnych, tworzących tzw. Ścieżkę edukacyjną Kittelovsko (Naučná stezka Kittelovsko). Pierwsza informuje o życiu doktora Kittela. Druga zapozna nas bliżej z miejscowymi zabytkami, takimi jak kościół, plebania itd. W kościele św. Józefa msze św. odprawiane są co niedzielę o godz. 16.00. Obok znajduje się źródełko z leczniczą wodą, zwane Źródełkiem św. Józefa (Svatojosefský pramen). Wody tej używa się przy produkcji Kitl Šláftruňku, leczniczego wina na dobranoc. Trzecia tablica dotyczy historii i współczesności „Burga“ (domu doktora Kittela), który stoi niedaleko ścieżki. Możemy go obejrzeć, ale tylko z zewnątrz, ponieważ trwają obecnie prace remontowe. Podczas czwartego postoju zapoznać się możemy z legendami dotyczącymi tego regionu oraz samego doktora. Natomiast ostatnia tablica ścieżki to opis okolicznych zabytków, o których bez wątpienia należy wspomnieć, np. Čertovy kameny (Czarcie kamienie), szczyt wzgórza Černá studnice itd. Z Kittelovska rozciągają się piękne widoki na Karkonosze Zachodnie. Gminę Krásná możemy zwiedzać sami albo skorzystać z usług Kompleksu rekreacyjnego Pěnčín (Výletní areál Pěnčín) i pozwolić się do Krásnej zawieźć wycieczkową kolejką. Oprócz Burga (Burk) i kościoła zobaczymy też wiele innych zabytków Kittelovska. Więcej informacji o Kittelovsku na: www.kitl.cz Kitl – pamiątka z Karkonoszy Doktor Jan Józef Antoni Eleazar Kittel (1704 – 1783) był słynnym lekarzem z pogranicza Gór Izerskich i Karkonoszy; leczył swoich pacjentów nawet w okolicach Vrchlabí. Za życia podejrzewany był o podpisanie paktu z diabłem. Dlaczego? Gdyż miał nadzwyczajne zdolności znachorskie, chętnie pomagał biedakom i... był niezwykle bogaty. Jego kuracje były tak znane, że sam cesarz Józef II umieścił o nim wzmiankę w swym dzienniku i odwiedził go w domu we wsi Krásná. Oprócz kilku wspaniałych receptur zostało po Kittelu także parę innych pamiątek. We wsi Krásná odwiedzić można jego dom, zwany z powodu wielkości Burgiem, czy Burkiem („zamek“) oraz kościół św. Józefa, który ufundował podobno w celu wykupienia się od diabelskiego paktu. Powstała dzięki wspólnym wysiłkom Zarządu Parku (Správa KRNAP) i spółki z o.o. Mega Plus s.r.o. Prowadzi po zboczach Černej i Světlej hory przez Vlašské i Krausovy boudy. Do pokonania różnicy wysokości można skorzystać z kolejki linowej na szczyt Černej hory. Długość trasy wynosi 16 km. Ścieżka spacerowa w uzdrowisku Janské Lázně tu może tylko komunikacja publiczna, przystanek autobusu znajduje się w Horních Mísečkach. Asfaltowa szosa kończy się niedaleko symbolicznej mogiły dwóch sportowców i przyjaciół Hanča i Vrbaty, ofiar zimowych biegowych zawodów narciarskich w 1913 r. Dalej asfaltowy chodnik doprowadzi nas do źródeł Łaby. Przeznaczona jest dla osób niepełnosprawnych. Prowadzi głownie po tzw. Grzbiecie Środkowym (Střední hřeben) nad secesyjną kolonadą, czyli halą Tel.: +420 481 541 008 | E-mail: [email protected] www.mestojilemnice.cz trasy poznawcze KRNAP Jako pamiątkę z Karkonoszy mogą Państwo przywieźć Kitl Šláftruňk („Schlaftrunk“, a więc „Napój na spanie“) lub Kitl Životabudič („Pobudzacz do życia“). Kitl Šláftruňk jest to lecznicze wino wyprodukowane – zgodnie z tajemniczą recepturą – z winogron i siedmiu leczniczych ziół.Šláftruňk pomoże Państwu się uspokoić i zrelaksować,pije się go w małych dawkach przed snem.Dostępne są dwie – złota lub czerwona – wersje trunku różniące się od siebie smakiem. Złoty Kitl Šláftruňk jest słodszy i bardziej aromatyczny, czerwony bardziej wytrawny. Nowością w aptece Kittela jest Kitl Životabudič – leczniczy syrop pobudzający, wytwarzany z soku z winogron i pięciu wzmacniających ziół. Nie zawiera alkoholu, ma za to duże ilości cukru winogronowego oraz naturalną kofeinę z ziół. Można go pić po zmieszaniu z wodą jako napój, można także dodawać go do herbaty – rano lub w chwilach zmęczenia. List sklepów z produktami Kitl oraz inne informacje na www.kitl.cz Dystrybucją w Karkonoszach zajmuje się hurtownia wina Victoria Wine, [email protected] lub +420 608 473 532. Hotel Restaurant Weekendowe i tygodniowe pobyty Przytulne pokoje i apartamenty. Restauracja, kawiarnia, letni taras. Basen, sauna, masaźe. Winda, garaź. Plac zabaw dla dzieci. Jazda konna. Strona 10 Karkonosze - Związek Miast i Gmin wiosna/lato/jesień 2009 Karkonosze i ich przedgórze Stachelberg – twierdza między Trutnovem a Žacléřem Muzeum w twierdzy powstaje od początku lat 90tych XX w. Celem jest wybudowanie swoistego pomnika poświęconego budowniczym czechosłowackich umocnień. Udostępniono już część unikatowych podziemnych pomieszczeń, na powierzchni twierdzy został zrekonstruowany okopowy system tzw. umocnień lekkich. Ekspozycja jest stopniowo poszerzana i poprawiana. O budowie stałych umocnień zadecydowano w 1934 r. Pierwsze badania w terenie były przeprowadzone przez członków czechosłowackiego sztabu generalnego oraz delegacji francuskiej w dniach 21 – 22 lutego 1935 r. Na dzień 31 sierpnia 1938 r. przy budowie twierdzy Stachelberg zatrudnionych było 1482 robotników i 14 urzędników. W związku z dużą powierzchnią terenu podziemia były bardzo rozległe. Wybudowane miały zostać 34 sale, z których 7 stanowiłyby główny magazyn amunicji, 10 – skład amunicji, 11 – biura i pomieszczenia noclegowe. W pozostałych 6 miało znajdować się wyposażenie techniczne (filtrownia, maszynownia itd.). Większość korytarzy i sal zalana została przez wodę. Czynne: maj, wrzesień – soboty, niedziele i święta państwowe - 10.00 – 12.00 i 13.00 – 17.00, czerwiec – czwartki, piątki, soboty, niedziele - 10.00 – 12.00 i 13.00 – 17.00 lipiec, sierpień – codziennie oprócz poniedziałków - 10.00 – 12.00 i 13.00 – 17.00 październik – tylko w sobotę - 10.00 – 12.00 i 13.00 – 17.00 Ostatnie zwiedzanie podziemi o godz. 11.30 i 16.15. Konieczne odpowiednie obuwie i ciepłe ubranie. Tel.: +420 723 261 390 | E-mail: [email protected] www.stachelberg.cz Vrchlabí – „Kamień i życie” Pomnik zapomnianych patriotów w Pasekach nad Jizerou W 1958 r., dzięki pomocy kilku mieszkańców Pasek, w pomieszczeniach budynku plebanii powstało Muzeum Karkonoskie, podlegające Zarządowi czeskiego Parku Narodowego KRNAP w Vrchlabí. Poświęcone jest pamięci ludowego pisarza i lutnika Věnceslava Metelki. Zapoznać się tu można z życiem tutejszych górali w XIX w. oraz z życiem znanego czeskiego pisarza Karela Václava Raisa, który przedstawił życie w Pasekach w powieści „Zapadlí vlastenci“ („Zapomniani patrioci“). W 1975 r. izba pamięci została zrekonstruowana zgodnie z literackim scenariuszem badacza i wydawcy dzieł Metelki, dr Jaromíra Jecha. W 1978 r. poszerzono ją o kolejne dwa pomieszczenia na piętrze budynku. W jednym znajduje się sala wystawowa z dwoma działającymi paseckimi warsztatami tkackimi. Przykładem umiejętności rodziny Škrabálków mieszkającej pod nr 7 w Pasekach nad Jizerou jest pasecka ruchoma szopka, zbudowana przez braci Bohumila i Josefa w latach 1914–1916. Wtedy drewniane figurki uruchamiał wiatr poruszający łopatki młyna wietrznego. W 1985 r. szopka została odnowiona i znowu wprowadzona w ruch, tym razem z wykorzystaniem energii elektrycznej, przez pochodzącego również z Pasek pana Ladislava Votočka. W drugim pomieszczeniu znajduje się wystawa karkonoskiej szkoły lutniczej. Bogate zbiory instrumentów muzycznych tworzą obraz szkoły lutniczej od jej założenia aż po współczesność. Z okazji dwusetnych urodzin prekursora karkonoskiego lutnictwa, Věnceslava Metelki, na pobliskim cmentarzu odsłonięto popiersie Mistrza. Tel.: +420 481 523 609 | E-mail: [email protected] | www.paseky.cz Jilemnic – Muzeum Karkonoskie w zamku Założone zostało w 1891 r. w związku z pierwszymi przygotowaniami do Etnograficznej Wystawy Czechosłowackiej w Pradze. Na rok 1929 datuje się początki trzech dzisiejszych bloków wystawowych: historyczno – etnograficznego, narciarskiego oraz galerii. Decydującą rolę przy powstawaniu muzeum odegrał dawny dyrektor jilemnickich szkół dla dziewcząt Jáchym Metelka (1853–1940). Od roku 1953 muzeum mieści się w byłym pałacu hrabiów Harrachów. Zbiory muzealne dotyczą głównie historii i etnografii Karkonoszy Zachodnich – od początku wielkiej kolonizacji w XIII wieku aż po nasze czasy. Znaczenie tutejszej gospodarki i rzemiosł dokumentują bogate i kompletne zbiory prezentowanych eksponatów. Wyjątkowe miejsce wśród tutejszych zbiorów zajmuje kolekcja 33 tarcz pogrzebowych z I poł. XIX w. oraz unikatowa przędza lniana z przełomu XVIII i XIX wieku – 296 m ręcznie przędzonego włókna waży tylko jeden gram. Warto wspomnieć także o bogatej kolekcji mebli ludowych oraz o karkonoskich szopkach, wśród których prym wiedzie unikatowa udźwiękowiona ruchoma szopka z lat 1883–1913, dzieło wspomnianego już dyrektora szkół dla dziewcząt Jáchyma Metelki: 142 ruchome figurki, 350 ruchów. Wszystko to napędzane jednym tylko mechanizmem z jednym tylko ciężarkiem! Muzeum poświęca uwagę także rodowi Harrachów, a przede wszystkim Janowi hrabiemu Harrachowi, który sprowadził do Czech pierwsze narty. Początkom i rozwojowi czeskiego narciarstwa do roku 1914 poświęcona jest druga z trzech wystaw stałych muzeum. Podzielona została na części: rozwój narciarstwa na świecie od poł. XIX w., początki turystyki i rekreacji zimowej w Karkonoszach, wprowadzenie nart do Czech i powstanie pierwszych organizacji narciarskich, założenie związku narciarskiego, rozwój narciarstwa zawodniczego, rozwój sprzętu narciarskiego, zawody na 50 km i tragedia Hanča i Vrbaty w 1913 r. W ostatniej części muzeum – galerii – przedstawiono dzieła wybitnego czeskiego pejzażysty Františka Kavána (1866–1941). Muzeum organizuje też szereg wystaw czasowych, imprez towarzyszących, prelekcji itd. Tel.: +420 481 543 041 | E-mail: [email protected] | www.kmjilemnice.cz Stała wystawa mieszczącego się w byłym klasztorze augustiańskim Muzeum Karkonoskiego, podlegającego Zarządowi czeskiego Karkonoskiego Parku Narodowego (KRNAP) łączy różne elementy – eksponaty, modele przestrzenne, szkice, wykresy, fotografie, projekcje video oraz żywe przykłady niektórych karkonoskich organizmów. Częścią unikatowej wystawy zatytułowanej „Kamień i życie” jest potok górski pełen ryb – w kilku akwariach wśród kamieni płynie woda, w której mieszkają pstrągi tęczowe i źródlane, nad nimi wśród kwiatów i krzew latają ptaki, te same, które w lecie spotkać można na wolności. Wystawa ekologiczna, powstała w 1984 r. na powierzchni 1000 m2, najbardziej przyciąga zwiedzających. Około 250 slajdów i krótkich filmów z komentarzem w kilku językach (m. in. po polsku) zaprezentuje nam karkonoską przyrodę niczym fascynujące przedstawienie teatralne. Goście zapoznają się z rozwojem Karkonoszy oraz z powiązaniami istniejącymi między żywą i nieożywioną przyrodą. Dowiemy się, jakie czynniki formowały nasze góry, jak wpływają na nie wiatr, deszcz, śnieg i lawiny. Druga stała wystawa muzeum poświęcona jest rozwojowi osadnictwa Karkonoszy, którego początki zbiegły się z początkami wydobycia tutejszych bogactw naturalnych. Tel.: +420 499 456 708 | E-mail: [email protected] | www.krnap.cz Horní Branná – nie tylko muzeum Miejscowość Horní Branná ma czym się pochwalić przed turystami. Przede wszystkim znajduje się tu poświęcona w 1870 r. rodzinna krypta rodu Harrachów pw. św. Krzyża. Naprzeciwko niej stoi harrachovski szpital, w którym miało zapewnioną wszelką opiekę 12 starych członków służby hrabiego – jak na I połowę XVIII wieku rzecz rzadka. Prawnie chronionym zabytkiem kultury jest kościół św. Mikołaja z roku 1557, dawniej drewniany i najstarszy z udokumentowanych podkarkonoskich kościołów, dziś stanowiący zlepek stylu gotyckiego i barokowego. Obejrzenia wart jest także dom płócienniczy Františka Antonína Střížka z bogato zdobioną fasadą i kilkoma zegarami słonecznymi. Budynek jest wyjątkowym zabytkiem architektury Czech północnowschodnich; wraz z kościołem św. Mikołaja oraz harrachovskim szpitalem i pałacem stanowi jedyny unikatowy kompleks budynków z okresu renesansu i baroku. Według informacji zawartych w księdze pamiątkowej tutejszego pałacu, jesienią 1627 r. oraz w lutym 1628 r. w pokoiku na parterze części zachodniej przebywał Jan Amos Komeński. Stąd właśnie udał się na emigrację do polskiego Leszna. Kardynał i praski arcybiskup Arnošt z Harrachu, zostawszy zarządcą dominium w imieniu niepełnoletniego Ferdynanda Bonawentury hrabiego z Harrachu, kazał podobno wyrwać i spalić podłogę z owego pokoiku, żeby kacerska zaraza nie mogła się z niego szerzyć dalej. We wrześniu 1957 r. na pierwszym piętrze renesansowego pałacu powstała poświęcona J. A. Komeńskiemu izba pamięci, zaś w pałacowej fasadzie zamieszczono wykonaną z brązu płytę pamiątkową autorstwa rzeźbiarza Karla Pešaty z Jablonca nad Nisou. Jest to miejsce często odwiedzane przez pedagogów oraz krajowych i zagranicznych turystów. Od 1999 r. w zamku znajduje się także stała wystawa poświęcona życiu i twórczości pisarza, malarza i nauczyciela Josefa Šíra, który urodził się w Horní Brannej w 1859 r., w tym roku obchodzone więc będzie stupięćdziesięciolecie tego wydarzenia. Muzeum w Horní Brannej otwarte jest w godzinach urzędowych urzędu gminy, ale można też telefonicznie uzgodnić zwiedzanie w innym czasie. Na życzenie można też zwiedzić kryptę rodu Harrachów. Tel.: +420 481 584 235 | E-mail: [email protected] | www.hbranna.cz Vysoké nad Jizerou – muzeum krajoznawcze Założone zostało w 1930 r., od 1954 r. ma swoją siedzibę w budynku byłego sądu powiatowego. Znajdują się tu bogate zbiory sztuki ludowej oraz zbiory historyczne poświęcone temu regionowi w XIX i XX w. W muzeum zapoznamy się z rozwojem produkcji i wykorzystania nart, historią Vysockiego Teatru Amatorskiego, będziemy mogli podziwiać ubiory oraz malowane meble mieszczańskie, różne postaci Ducha Gór – Karkonosza, materiały archiwalne dotyczące średniowiecznej oraz nowszej historii zamków Nístějka i Navarov, średniowiecznej produkcji szkła, narzędzi rolniczych, pamiątki po vysockich cechach i rzemiosłach, zapoznamy się także z tutejszymi ważnymi osobistościami. Ciekawa jest wystawa zwyczajów „Vysočtí“ oraz pochodząca z lat 1878–1914 ruchoma szopka Jana Metelki Kovárenskiego ze Sklenařic, który w 1878 r. kupił w młynie Hruški na Novym Svěcie w Harrachovie bazę szopki z mechanizmem zegarowym i stopniowo uzupełniał ją wieloma ruchomymi elementami, wykonanymi przez rzeźbiarzy zgodnie z jego projektem. Nowo dodane figurki uruchamiał przy użyciu kolejnych drewnianych mechanizmów zegarowych naciąganych za pomocą ciężarków. Częścią wystawy jest też galeria z kolekcją obrazów podarowanych przez pana J. Mečířa. Tel.: +420 481 593 118 | E-mail: [email protected] www.vysokenadjizerou.cz Poniklá – muzeum dawnych rzemiosł karkonoskich Jest to prywatne muzeum należące do państwa Pičmanów. Znajduje się w górnej części miejscowości, niedaleko kościoła cmentarnego. Pierwsza część zbiorów, poświęcona maszynom rolniczym oraz dawnemu stylowi życia na przedgórzu Karkonoszy, umieszczona została w oryginalnej zrębowej stodole. Stopniowo jednak zbiory rosły i konieczne stało się otwarcie kolejnych pomieszczeń wystawienniczych. W muzeum zapoznamy się z dawnymi karkonoskimi i podkarkonoskimi rzemiosłami,działalnością tutejszych stowarzyszeń i związków, ważnymi osobistościami pochodzącymi lub mieszkającymi w Poniklej. Muzeum z pewnością zainteresuje miłośników prac ręcznych – można tu bowiem podziwiać np. techniki zdobienia materiałów. Po zwiedzeniu muzeum warto odpocząć w przyjemnej i stylowej izdebce, popijając dobrą kawę. Grupy zorganizowane mogą zamówić pokazy rzemiosł, a w czerwcu odbywają się tu warsztaty tematyczne mające przypomnieć umiejętności dawnych górali. Tel.: +420 481 585 262, 732 326 198 | E-mail: [email protected] www.krkonose-muzeum.cz www.krkonose.eu Karkonosze - Związek Miast i Gmin wiosna/lato/jesień 2009 Strona 11 Śladami historii Trzy zabytkowe domki w Vrchlabí Wyburzenie murów w sąsiedztwie trzech zabytkowych domków zapoczątkowało realizowany wspólnie z Bolesławcem projekt polsko-czeski. Owe trzy domki stanowią pozostałość po dawnej zabudowie Vrchlabí, będąc jednocześnie jednymi z najstarszych przykładów budownictwa ludowego w Karkonoszach. Cały projekt ma na celu wsparcie oraz rozwój tradycyjnej kultury ludowej i mieszczańskiej. Jego częścią jest nowa wystawa poświęcona m.in. tradycyjnym rzemiosłom (można zajrzeć do warsztatów czterech starych rzemieślników) oraz twórczości ludowej. Znajdziemy tu malarstwo na szkle, figurki przedstawiające Ducha Gór i inne przedmioty stanowiące świadectwo tego, czym zajmowali się niegdyś ludzie, urozmaicając sobie niewesołe i ciężkie życie. Nowe powierzchnie wystawowe odwiedzić będzie można już na początku wakacji. Prace budowlane przebiegające po drugiej stronie szeregu domków podpowiadają, że tu działania dopiero się zaczynają. Do roku 2010 wyrośnie w tym miejscu replika stojącego tu kiedyś półzrębowego domu z szachulcowym szczytem. Obiekt służyć będzie Muzeum Karkonoskiemu należącemu do Zarządu KRNAP. Na pierwszym piętrze znajdować się będzie depozyt, zaś w części dolnej tzw. depozyt otwarty mebli ludowych. Będzie tu też wystawa poświęcona tkactwu. Tel.: +420 499 456 758 | E-mail: [email protected] | www.krnap.cz Hostinné – galeria sztuki antycznej Otwarto ją w 1969 r. Zbiory składają się z gipsowych kopii rzeźb antycznych. Dzięki specjalnej patynie powstała iluzja oryginalnego materiału, koloru i struktury. Oglądanie kolekcji nie tylko dostarczy nam wrażeń estetycznych, ale także umożliwi zapoznanie się z historią rzeźby antycznej, poczynając końcem VII wieku przed Chrystusem a kończąc II wiekiem po Chrystusie. Wartości zbiorom dodaje fakt, że oryginały niektórych skopiowanych tu rzeźb zostały zniszczone lub uważane są za zaginione. Galeria mieści się w wielokrotnie przebudowywanym byłym kościele franciszkańskim pw. Błogosławionej Marii Panny Niepokalanego Poczęcia. Eksponaty są częścią zbiorów Uniwersytetu Karola w Pradze, który rozpoczął ich kompletowanie już w XVIII wieku. Najstarsza część pochodzi ze zbiorów Franciszka hrabiego Nostica. Najświetniejszy okres muzeum przypada na czasy Wilhelma Kleina, który uzupełnił uniwersyteckie zbiory o nowe eksponaty, a pod koniec XIX wieku pozyskał jako stały depozyt od Stowarzyszenia Patriotów – Miłośników Sztuki większą część ich kolekcji odlewów. Niezwykła znajomość muzeów świata, erudycja i świetna pamięć umożliwiły Kleinowi szereg rekonstrukcji rzeźb, które nigdzie nie zachowały się w całości. Sporządził on odlewy części zachowanych w rozmaitych muzeach Europy, a następnie na tej podstawie odtworzył kompletne rzeźby. Jego rekonstrukcje – z niewieloma wyjątkami – zostały ogólnie uznane i do dziś rzeźby te reprodukuje się w literaturze tematu na podstawie tych właśnie eksponatów z Hostinnégo. Tel.: +420 499 404 746 | E-mail: [email protected] | www.hostinne.cz Pomezní Boudy – wystawa historyczna Žacléř – Muzeum Miejskie W ośrodku informacji mieszczącym się w Malej Úpie zainstalowano wystawę dotyczącą historii gminy. Wśród eksponatów znajduje się między innymi silnik BMW i inne części samolotu Junkers 52, który rozbił się podczas burzy śnieżnej, kiedy wiatr osiągał prędkość ponad 110 km/godz. W nocy, 23 lutego 1945 r., jego pilot uderzył w Obří hřeben w masywie Śnieżki. Dopiero w 1998 r. udało się miejscowej ludności pozbierać resztki samolotu i za pomocą śmigłowca przetransportować w bardziej dostępne miejsca. Wystawa – w oprawie plastycznej autorstwa Zdeňka Petiry – przybliża ciekawe daty z historii wsi i jej okolic. Oprócz dawnych fotografii oraz panelów z czeskim, niemieckim i polskim tekstem nie brak tu szeregu przedmiotów trójwymiarowych. Uwagę zwiedzających z pewnością przyciągną sanie rogate, których jeszcze w 1970 r. używano do zwózki drewna z Lvígo dolu. Zrobiono je w warsztacie stolarskim dawnego wójta K. Sagassera. Sanie rogate były tu bardzo popularne; swoją nazwę zawdzięczają mocno zagiętym do góry płozom, których przednia część przypomina rogi. Służyły tutejszym mieszkańcom bud pasterskich do zwózki siana, drewna i materiałów budowlanych w trudno dostępnych górskich rejonach. Nie zapomnijmy się tu zatrzymać, gdy będziemy przejeżdżać przez Malą Upę. Muzeum mieszczące się na rynku (Rýchorské náměstí) dzieli się na cztery wystawy stałe. Dział historyczny, w ramach którego opracowano historię do 1945 r., poświęcony jest współżyciu czeskich i niemieckich mieszkańców tych terenów, ich życiu codziennemu, wybitnym przedstawicielom regionu, do których należeli przede wszystkim poeci Franz Grundmann i Josef Jarosch, rzeźbiarz Emil Schwantner, słynny pilot Karl Illner oraz świetny chirurg dr Jan Havliček. Do tutejszej niemieckiej szkoły chodził w 1900 r. trzynastoletni wówczas pisarz Josef Čapek. Ważnym dla Žacléřa wydarzeniem było znalezienie w 1570 r. złoża węgla kamiennego, który wydobywano tu do 1992 r. Miejscowa ludność zajmowała się też pozyskiwaniem drewna i rolnictwem. Najstarszym produktem był papier, który produkowano w nieistniejącej już papierni w Prkennym Dole; pierwsze wzmianki na jego temat pochodzą z XVI w. Z lat 1595 i 1647 pochodzą zapiski o hucie szkła w Bobrze. W XIX wieku otwarto zakład produkcji likierów. Dział górnictwa może się poszczycić modelem przekroju przez kopalnię węgla kamiennego; są tu stalowe obudowy i wiele innych ciekawych przedmiotów. W dziale etnograficznym ujrzymy ponad 250 eksponatów dotyczących życia codziennego minionych pokoleń. Ciekawe są unikatowe grafiki autorstwa rytownika Ericha Fuchsa. Stałą ekspozycję uzupełniają wystawy tematyczne. Muzeum jest czynne od środy do niedzieli od godz. 10.00 do 16.00, oprócz kwietnia i listopada. Tel: +420 499 891 112 | E-mail: [email protected] | www.info.malaupa.cz Tel.: +420 499 739 225 | E-mail: [email protected] | www.zacler.cz Šindelka w Harrachovie – wystawa leśnictwa i myślistwa Ujrzymy przedstawiony w obrazach i na projekcji video świat pozyskiwania oraz obróbki drewna a także odnowę lasu. Na parterze zapoznamy się z narzędziami drwali, modelem spławiania drewna, saniami używanymi w Karkonoszach Zachodnich. Z pewnością zachwyci nas warsztat z pokazami produkcji drewnianych gontów. Oba piętra łączy pień świerku ozdobiony figurą zbieracza szyszek. Drugie piętro to wystawa myśliwska, w której dominuje zimowy zwierzyniec z jeleniem i innymi leśnymi mieszkańcami. Ścianę zdobi szereg jelenich poroży oraz trofea myśliwskie. Właściwej atmosferze sprzyja też ambona z postacią myśliwego. Tel.: +420 481 528 310 | E-mail: [email protected] | www.krnap.cz Muzeum górnictwa Zapoznamy się z pracą w nieistniejącej już dziś kopalni rudy. W muzeum znajdują się eksponaty minerałów, złóż fluorytu, narzędzia i pomoce używane przez górników, mapy i fotografie dokumentujące ich pracę. Udostępniona do zwiedzania sztolnia ma długość ok. 1000 m. Jest sztolnią typową dla kopalni rudy, podłoże wysypane jest żwirem. Oprócz maszyny wyciągowej ujrzymy kopalniane wozy, ładowarkę, elektryczną lokomotywę akumulatorową i szereg innych eksponatów. Należy zaopatrzyć się w odpowiednie obuwie i ciepło ubrać. Godziny otwarcia: pon. – niedz. godz. 10.00–18.00, ostatnie wejście o godz. 17.00. Tel.: +420 481 382 078 | E-mail: [email protected] www.ados-harracov.cz Muzeum szkła W kompleksie budynków znajduje się ekspozycja pt. „Historia huty szkła oraz tradycyjnej produkcji szkła szlifowanego, malowanego i trawionego“. Muzeum składa się z – liczących ponad pięć tysięcy eksponatów – zbiorów historyczno–technologicznych, prezentujących historię produkcji szkła w harrachovskiej hucie. Są to największe zbiory szkła w Czechach. Możemy podziwiać prace mistrzów szklarskich z czasów minionych oraz z współczesności, a także przykłady prawie wszystkich technik szklarskich. Oprócz zwiedzania samego muzeum obejrzeć też można część produkcyjną huty (pon.– pt. od godz. 8.00 do 14.00). Godziny otwarcia: przez cały rok, pon. – pt. 9.00 – 17.00, weekendy 9.00 – 13.00. Tel.: +420 481 528 141 | E-mail: [email protected] www.sklarnaharrachov.cz Muzeum narciarstwa W muzeum zapoznamy się z historią narciarstwa w Harrachovie, a także z historią tutejszego klubu narciarskiego. Obejrzeć można ponad stuletnie narty („ski“), zmieniające się wyposażenie skoczków narciarskich od lat pięćdziesiątych do czasów współczesnych, puchary i medale zwycięskich zawodników. Dumą ekspozycji jest mierzący 120 cm wysokości i liczący sobie ponad 20 lat puchar przeznaczony dla zwycięzcy Mistrzostw Świata w lotach narciarskich. Godziny otwarcia – przez cały rok, pon. – pt. 9.00 – 17.00, weekendy 9.00 – 13.00. Tel.: +420 481 528 141 | E-mail: [email protected] | www.harrachov.cz Trutnov – Muzeum Podkrkonoší Muzeum Podkrkonoší, czyli Przedgórza Karkonoszy, powstało w 1890 r. Zbiory liczą prawie 30 000 przedmiotów dokumentujących życie w Karkonoszach i Podkrkonoší z okresu od XVII w. do II poł. XX wieku. Podzielić je można na kilka grup: Etnografia: zbiory szkła, kamionka, porcelana, meble, sprzęty domowe, narzędzia i sprzęty rolnicze. Sztuki plastyczne: malowane tarcze strzeleckie, obrazy trutnovskich malarzy, rzeźby, malarstwo na szkle. Rzemiosła artystyczne: zbiory dzieł trutnovskich zegarmistrzów, cyna – talerze, świeczniki, misy i naczynia cechowe. Zbiory kulturalno-historyczne: zabawki, chorągwie cechowe, skrzynie, latarnie, ale także sprzęt sportowy (łyżwy, narty). Militaria: pruska i austriacka broń biała i palna, przede wszystkim z wojny 1866 r., wyposażenie i stroje. Biblioteka muzealna posiada księgozbiór liczący 10 tysięcy woluminów poświęconych historii, sztuce i naukom przyrodniczym oraz 3 tysiące tomów czasopism. Muzeum przechowuje ogromną liczbę materiałów archiwalnych dokumentujących historię miasta i regionu w okresie XIX i XX wieku. W ramach swojej działalności terenowej prowadzi prace archeologiczne. Zwiedzać można też stałą wystawę „Bitwa pod Trutnovem, 27 czerwca 1866 r.“, przypominającą o jednym z ważnych wydarzeń historycznych Trutnova z czasów wojny prusko-austriackiej. Bitwa pod Trutnovem była jedyną zwycięską bitwą tej wojny, muzeum posiada odnoszące się do niej zbiory broni, wyposażenia, obrazów oraz dokumentów historycznych. Kolejna – zajmująca trzy sale – wystawa stała „Skarby przeszłości“ to ekspozycja złożona z przedmiotów użytku codziennego: wag, żelazek, młynków, stojaków na łuczywo, a także archaicznych welocypedów i skrzyń cechowych. Druga sala zaprowadzi nas w świat sztuki i rzemiosła – znajdziemy tu zegary, wyroby z cyny i szkła, starą broń, rzeźby, ale też wyposażenie pałacowe. Trzecia sala to twórczość ludowa z charakterystycznymi malowanymi meblami, wiejską i mieszczańską odzieżą, wyposażeniem gospodarstwa domowego oraz ciekawymi sprzętami i narzędziami rolniczymi i lniarskimi, typowymi dla regionu Podkrkonoší. Unikatowymi eksponatami są bogato rzeźbione pszczele ule z XVIII w. Tel.: 499 811 897 | E-mail: [email protected] | www.muzeumtrutnov.cz Františkov koło Rokytnic nad Jizerou – Starý Kravín „Starý Kravín“ (czyli „Stara Obora“) – tak właśnie nazywa się centrum muzealne pełne zabytkowych eksponatów związanych z tutejszym regionem i jednocześnie miejsce spotkań mieszkańców, artystów oraz miłośników historii. Wiosną odbywa się tu tygodniowa impreza „Dřevosochání“ („Rzeźbienie w drewnie“) – plener rzeźbiarski uzupełniony programem towarzyszącym w postaci pokazów dawnych rzemiosł, nawlekania koralików, wyplatania rakiet śnieżnych, wycinania szopek, robienia mioteł, koszyków, ceramiki. Muzeum składa się z trzech części, zwiedzić można wystawę poświęconą wyposażeniu strażaków, eksponaty pochodzące z górskich i podgórskich chałup, takie jak sita, końskie uprzęże, licząca sobie 250 lat tokarka, waga, naczynia, maszyny rolnicze, stolarskie, księgarskie, dzieża na chleb z drewnianymi obręczami, kosiarka do maku, piecyk do topienia szklanych tyczek, prasa do guzików, korali, dawne stroje, w których tutejsi ludzie chodzili na pole, inne – przeznaczone do kościoła, szklany świecznik z lat 30., wyposażenie zimowe – sanie rogate, rakiety śnieżne. Odbywają się tu też połączone ze sprzedażą wystawy obrazów, a także imprezy towarzyszące dla dzieci. Tel.: +420 732 732 078 | E-mail: [email protected] www.mesto-rokytnice.cz www.krkonose.eu Strona 11 Karkonosze - Związek Miast i Gmin wiosna/lato/jesień 2009 2 2A 2 2 4A 4 4 2 2B 7 1A 3 13 7A 3 15 14 1A 4 15 15 15A 15 2B 13A 13 5 12 1A 1A 16 34 16 14 1A 30 16 1A 6 12 17 11 1A 35 17A 8 1A 8 10 11 17 17 8A 1 1 10 10A 9 1A 1C 10 32 10 10 Karkonosze LIBEREC HRADEC KRÁLOVÉ www.krkonose.eu zdarmStrona 13 Karkonosze - Związek Miast i Gmin wiosna/lato/jesień 2009 LEGENDA Karkonoskie cyklobusy Przesiadka na kolejke Polecane podgórskie trasy rowerowe Długie zjazdy – szlaki rowerowe Polecane trasy wycieczek rowerowych Trasy rowerowe KRNAP Kolejka linowa Towarowa kolejka linowa Przejście graniczne Przejście graniczne wyłącznie dla rowerzystów i pieszych Przejście graniczne wyłacznie dla pieszych Muzeum Informacja turystyczna Wieża widokowa 24 Taras widokowy Kościół, kaplica Zamek 36 Ruiny zamku 1A Skały 7 24 21 1A 1A Schronisko, bufet Kąpielisko 1F Kąpielisko 1A 1A 1F 1A 1A 1B 22 20 1A 1B 1A 26 23 18 1B 1B 1B 90 23 23A 1E 1B 1G 1E 1B 1B 23 19B 27 26 1A 90 1B 19B 26 1B 1B 1E 26 19A 26 19A 27 26A 26 www.krkonose.eu 26B Piękno karkono 20. 11. 14. 19. Čertova hora 13. 18. 17. 16. 1. Śnieżka 2. Torfowisko Upy 10. Najwyższa góra Czech a zarazem najwyższy szczyt polskich Karkonoszy. Najstarszym stojącym na niej obiektem jest kaplica św. Wawrzyńca (1655–1681), najmłodszym zaś niedawno wybudowany punkt Poczty Czeskiej, skąd można posłać widokówkę lub list z unikatową pieczątką. Czyli Úpské rašeliniště. Znajduje się w zagłębieniu między Śnieżką, Grzbietem Głównym a Studniční horą na wysokości do 1425 m n.p.m. Przypomina subarktyczną tundrę, która w okresie zlodowacenia sięgała aż tutaj. Dzięki ostremu klimatowi zachował się tu szereg gatunków flory i fauny z ery lodowcowej (tzw. relikty glacjalne). Jest to jedno z najcenniejszych pod względem przyrodniczym miejsc w Karkonoszach. 3. Obří důl Ta potężna dolina górska, której nazwa w tłumaczeniu oznacza „Dół Olbrzyma“ lub „Olbrzymi“, leży między miasteczkiem Pec pod Sněžkou a podnóżem Śnieżki. Jest to jedna z najpiękniejszych karkonoskich dolin z bogatą roślinnością, którą już w XVI w. zbierali tutejsi zielarze. W modelowaniu doliny miał niebagatelny udział lodowiec, którego długość szacuje się na 4 km, wysokość na 810 m a grubość nawet na 100 m. Obří důl jest miejscem znanym także w historii górnictwa – rudy metali kolorowych wydobywano tu już w XV w. 4. Studniční hora W tłumaczeniu „Góra Studzienna“; ze swoimi 1554 metrami n.p.m. jest trzecią pod względem wysokości górą Czech. Na jej wschodnich zboczach znajdziemy ciekawe pod względem botanicznym i geologicznym miejsca – Čertův hřebínek („Czarci Grzbiecik“), Čertova rokle („Czarci Wąwóz“) i Čertova zahrádka („Czarci Ogródek“). Pokrywa śniegowa osiąga tu zawrotną grubość 14 – 16 metrów! Lawinowe pole na południowym zboczu spadającym do Modrego dolu leży tu aż do początków lata, a ponieważ swym kształtem przypomina zarysy mapy Czech, nazywane jest Mapą Republiki. 12. 5. Wodospad Upy Wodospad Upy dzieli się na Górny i Dolny (Horní a Dolní Úpský vodopád). Górny (120 m) należy do najwyższych wodospadów Karkonoszy, Dolny widać z drogi przez Obří důl na Śnieżkę. Oba są niedostępne dla turystów. Po prawej ich stronie widać lodowcowe kary, zwane Malá i Velká Úpská jáma. Na ich krawędziach gromadzi się śnieg, tworząc następnie lawiny. 6. Biała Łaba Jest to mierzący 8 kilometrów górski potok wypływający z Torfowiska Upy na wysokości 1432 m n.p.m. i jako lewy dopływ Łaby wpadający do niej na wysokości Dívčích lávek. Tworzy Dolinę Białej Łaby (Údolí Bílého Labe), jedną z najpiękniejszych karkonoskich dolin, pełną kaskad i małych wodospadów. Prowadzi tędy jeden z najstarszych szlaków turystycznych – trasa zwana Weberova cesta (Droga Webera). 7. Wielki i Mały Staw Są to jeziora polodowcowe leżące po polskiej stronie gór. Wielki Staw widoczny jest z Grzbietu Głównego – z mierzącej 170 m ściany skalnej. Mały Staw i jego 60-metrową morenę można obejrzeć z bliska. 8. Luční hora Czyli „Góra Łąkowa“; jest doskonale wymodelowanym procesami erozji mrozowej, drugim pod względem wysokości, szczytem Karkonoszy. Wyraźne stopnie na jej zboczach nie są dziełem ludzkich rąk, lecz efektem działań przyrody – powtarzanego zamarzania i rozmarzania terenu w okresie lodowcowym, działania wiatru, śniegu oraz wody. 9. Kozí hřbety Czyli „Kozie Grzbiety“; stromy, zbudowany ze skały gnejsowej i kwarcytu, grzbiet górski o wysokości 1314–1422 m n.p.m. W XVI i XVII w. wydobywano tu rudy miedzi, srebra i arsenu. Wejście na partie grzbietowe jest zabronione ze względu na ochronę przyrody. W okresie zimowym zamknięty jest również szlak prowadzący po zboczach – z uwagi na niebezpieczeństwo zejścia lawiny. 10. Krkonoš – Zlaté návrší Z Vítkovic, a właściwie z Horních Míseček, po zboczach Zlatégo návrší (Złotego Wzgórza) prowadzi najwyżej w Czechach położona szosa, wybudowana w 1936 r. Nad schroniskiem Vrbatova bouda znajduje się kurhan mający upamiętnić zmarłych śmiercią tragiczną Václava Vrbatę oraz zawodnika narciarskiego Bohumila Hanča, którzy zginęli 24 marca 1913 r. podczas www.krkonose.eu pamiętnych zawodów w biegach narciarskich na 50 kilometrów. 11. Źródło Łaby Na grzbietach Karkonoszy ma swoje źródła rzeka Łaba. Turystom udostępniane jest obudowane betonową cembrowiną, leżące na wysokości 1386 m n.p.m., źródło symboliczne. Źródło rzeczywiste leży natomiast trochę wyżej. Na niedalekiej kamiennej ścianie umieszczono herby miast, przez które rzeka – w Czechach i Niemczech – przepływa. 12. Niedaleko Wodospad Łaby schroniska Labská bouda, w najbardziej na północ wysuniętej części Jaru Łaby (Labská rokle), w dolinę Labský důl (Łabski dół) spada Wodospad Łaby (Labský vodopád). Łączna wysokość, z której spływa woda, to aż 240 m! Dolina Labský důl ma charakter polodowcowy, Łaba na tym odcinku meandruje. Przez dolinę prowadzi szlak zwany Harrachova cesta, czyli „Droga Harracha“, łączący Špindlerův Mlýn z Labską boudą. 13. Wodospad Pančavy Jest to najwyższych czeski wodospad, mierzy 148 m. Woda kilkoma stopniami spada w dół z krawędzi Pančavskiej Łaki (Pančavská louka) na dno Łabskiego dołu. www.gory-karkonosze.pl Strona 15 Karkonosze - Związek Miast i Gmin wiosna/lato/jesień 2009 skiej przyrody 15. WROCLAV Chojnik 7. 21. 22. 1. 2. 4. 3. 9. 8. 14. Śnieżne Kotły Objęty ochroną rezerwatową największy z karkonoskich karów. Śnieżne Kotły są dwa, Mały i Duży. Pod mierzącą 200 m wysokości granitową ścianą leżą w nich polodowcowe jeziorka – Śnieżne Stawki. 15. Czeskie Kamienie Po czesku „Mužské kameny“ – czyli „męskie“ kamienie – charakterystyczny szczyt w Grzbiecie Głównym, między schroniskiem Petrova bouda a Czarną Przełęczą. Na wierzchołku góry leżą granitowe głazy (tzw. tory) o tej samej nazwie. Prowadzi tędy Szlak Przyjaźni Polsko-Czeskiej oraz polsko-czeska granica państwowa. 16. Kotel (Kokrháč) Po polsku „Kocioł“, dominujący nad Karkonoszami Zachodnimi (1435 m n.p.m.) jeden z najpiękniejszych szczytów naszych gór. Jego południowo – wschodnie zbocza spadają do polodowcowych karów, czyli kotłów (Velká i Malá Kotelní jáma), będących pod ochroną ze względu na bogatą górską florę. 17. Čertova hora Po polsku „Czarcia Góra“, jest to częściowo zalesiony szczyt leżący w odległości ok. 1,2 km od Harrachova, nad doliną rzeki Mumlavy, potoku Ryzí potok oraz Izery. Z ośrodka sportowego w Harrachovie na szczyt góry prowadzi czterokrzesełkowa kolejka linowa. Na jej górnej stacji rozpoczyna się niebieski szlak, a w zimie Karkonoska Biegowa Magistrala Narciarska. 18. 19. last minute | zakwaterowanie | informacje Mumlava Rzeka ma dwa źródła – tworzy ją tzw. Wielka i Mała Mumlawa (Velká i Malá Mumlava). Velká Mumlava zbiera wody na łące Mumlavská louka, na północ od Kotela. W miejscu zwanym Krakonošova snídaně (Śniadanie Karkonosza) wpada do niej Mała Mumlawa, a trochę niżej – potoki Smrková strouha i Vosecká strouha. Mumlawski Wodospad W dolnej części Mumlawskiego Dołu (Mumlavský důl), w granitowym korycie rzeki niedaleko centrum Harrachova znajduje się licznie odwiedzany przez turystów, mierzący ok. 10 m stopień skalny, z którego spada Wodospad Mumlawy (Mumlavský vodopád). Tuż pod nim, a także w innych miejscach koryta, podziwiać można kociołki eworsyjne (marmity) i otoczaki. www.krkonose.eu 20. Szrenica Nad Szklarska Porębą wznosi się szczyt Szrenica (1362 m n.p.m.) oraz Wysoki Kamień (1058 m n.p.m.). 21. Chojnik ruiny zamku nad Sobieszowem (627 m n.p.m.). Najstarsze zachowane wzmianki na jego temat pochodzą z XIII wieku, później stał się własnością śląskiego rodu Schaffgotschów. W 1675 r. zamek spłonął i nigdy nie został odbudowany. Ruiny należą do najciekawszych atrakcji turystycznych Karkonoszy, otaczający je teren jest objęty ochroną z uwagi na porastający go las bukowy. 22. Wodospad Kamieńczyka jest to najwyższy, mierzący 27 m, wodospad po polskiej stronie Karkonoszy. Woda spada do wąskiego wąwozu między dwoma wysokimi ścianami oddalonymi o ok. 3-5 m. Kaskada ma 3 stopnie, za środkową – w ścianie wodospadu – znajduje się jaskinia, tzw. „Złota Jama“, która w przeszłości została powiększona przez poszukiwaczy kamieni szlachetnych. Krkonošský národní park www.krnap.cz Karkonoski Park Narodowy www.kpnmab.pl Horská služba Krkonoše www.horskasluzba.cz Górskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe www.gopr.pl Karkonosze w Internecie www.krkonose.eu www.karkonosze.eu Strona 16 Karkonosze - Związek Miast i Gmin wiosna/lato/jesień 2009 Karkonosze z siodełka roweru Wycieczka historyczno – rowerowa Turystyka rowerowa nie ma w Karkonoszach długich tradycji – na terenie czeskiego Karkonoskiego Parku Narodowego (KRNAP) oraz przedgórza Karkonoszy rozwija się dopiero od drugiej połowy lat 90-tych XX wieku. Wtedy jeszcze trasy prowadzące po terenie KRNAP nie były powiązane z żadnymi innymi szlakami w okolicy. Od roku 2000, z inicjatywy Związku Miast i Gmin Karkonosze współpracującego z miastami i wsiami regionu oraz Klubem Czeskich Turystów (KČT), zaczęto realizować projekt „Karkonosze z siodełka roweru“. Jego głównym celem jest rozbudowa sieci tras rowerowych na terenie przedgórza Karkonoszy, gdzie możliwe jest tworzenie szlaków dla mniej zaprawionych rowerzystów (np. rodzin z dziećmi) i skąd podziwiać można piękne panoramy gór. Projekt wspomaga też przedsiębiorczość w dziedzinie turystyki na terenie regionu turystycznego Karkonosze i zmniejsza obciążenie partii wierzchołkowych gór, korzystnie wpływając na ochronę karkonoskiej przyrody. Cyklotrasy prowadzące po terenie czeskiego Karkonoskiego Parku Narodowego W 1992 r. w Czechach weszła w życie ustawa „O ochronie przyrody i krajobrazu“. Zgodnie z nią jazda na rowerze zabroniona jest na terenie całego parku narodowego za wyjątkiem szos i dróg lokalnych oraz miejsc wyznaczonych przez jednostki ochrony przyrody. Karkonosze bardzo szybko stały się ulubionym miejscem turystów rowerowych. Strategie tworzenia warunków dla tej formy rekreacji oraz codzienna praktyka potwierdzają, że turystyka rowerowa jest w górach jak najbardziej na miejscu, trzeba nią jednak kierować i koordynować ją z pozostałymi partnerami. W 1996 r. Zarząd KRNAP wybrał i oznakował 44 główne szlaki rowerowe. Ich sieć rozpościera się na terenie całych Karkonoszy – wszystko to zgodnie z zapisami ustawy o ochronie przyrody. Szlaki rowerowe mają dziś łącznie 390 km. Karkonosze zasługują na dbałość i ochronę Miloš Růžička, pracownik Zarządu KRNAP i współtwórca sieci szlaków na terenie KRNAP, mówi: „Karkonosze to często odwiedzany rejon. Dlatego Zarząd KRNAP steruje turystyką rowerową, jednocześnie ją wspierając. Ucieszył nas pomysł Związku Karkonosze dotyczący połączenia naszych szlaków ze szlakami na terenie przedgórza – Podkrkonoší. Stopniowo powstała baza miejsc, które nie są tak obciążone i znajdują się trochę w cieniu ośrodków turystycznych. Osoby szukające spokoju z pewnością tu właśnie go znajdą.“ Oznakowanie szlaków kiedyś – dziesięć lat dyskusji „Kiedy w 1996 r. powstała sieć szlaków rowerowych KRNAP, oznakowane one zostały rzeźbionymi w drewnie piktogramami, które istnieją Karkonoska Bike-Arena Bike-Arena Karkonosze oferuje rowerzystom ładne i ciekawe trasy, głównie w Karkonoszach Środkowych oraz na przedgórzu: Szlak pałaców, Ścieżki naszych babć, Szlak skrzatów Karkonosza, Szlak kapliczek, Szlak umocnień granicznych i in. Są to szlaki, dzięki którym nie tylko pokonamy kilka kilometrów, ale też dowiemy się wielu ciekawych rzeczy. Każda trasa opatrzona jest tekstem, jakąś historią lub opowiadaniem dotyczącym historii, przyrody, architektury. Nie jest to powtórzenie tego, co w przewodniku, ale coś, co ma zachęcić turystów do zapoznawania się z tutejszymi ciekawostkami, do pokochania tego regionu, przyrody. I do powrócenia w te strony. Więcej informacji w Internecie: www.bikearena.ergis.cz Dbamy o rowerzystów i rowery Na terenie Karkonoszy i ich przedgórza staramy się wyraźnie wspierać zdrową i przyjazną przyrodzie turystykę na dwóch kółkach. Dlatego dbamy też o związane z nią usługi, dążąc do utrzymania ich odpowiedniego poziomu. Restauracje, kampingi, hotele i pensjonaty starające się wyjść naprzeciw potrzebom rowerzystów oznaczone są znakiem sieci „Cyklisté vítáni“ – „Rowerzyści mile widziani“ – która tworzona jest na terenie całych Czech. Instytucją organizującą certyfikację usług dla rowerzystów i dbającą o jakość tych usług jest fundacja Nadace Partnerství. Obecnie w całych Czechach znajduje się ponad tysiąc obiektów zrzeszonych pod tą marką, w Karkonoszach jest ich ok. 40. Zabłocony rowerzysta doceni istnienie miejsca, w którym może swój rower umyć, skorzystać z narzędzi do przeprowadzenia drobnej naprawy, wyprać przepocone ubranie, przechować rower... Nawet restauracyjne karty do dziś. Turysta, jeżdżąc zgodnie z nimi, musiał mieć jednak przy sobie mapę rowerową z numerami szlaków, ponieważ w terenie nie było żadnej legendy. W roku 2005 – w efekcie rozmów ze Związkiem Karkonosze – zawarliśmy umowę. Klub Czeskich Turystów (KČT) proponował co prawda ujednolicenie oznakowania szlaków w całych Czechach, w związku z różnorodnością terenu i specyfiką obszarów górskich pozostaliśmy jednak przy drewnianych piktogramach. Nasz teren jest odpowiedni raczej dla rowerów górskich i dla osób fizycznie bardzo sprawnych. Szlaki KČT są szlakami rekreacyjnymi, nie są tak trudne. Ponadto trasy znajdujące się na terenie KRNAP są jedynymi dozwolonymi – jeżeli turysta zjedzie ze szlaku, popełni tym samym wykroczenie, za które może zostać ukarany“ – powiedział Miloš Růžička. Oznakowanie szlaków obecnie – różnice i podobieństwa „Zarząd KRNAP uzupełnił drewniane tabliczki stojące na rozdrożach i innych ważnych miejscach strzałkami opatrzonymi nazwą i kilometrażem. Są one żółte, na pierwszy rzut oka podobne do systemu oznakowania używanego przez KČT, z tym że na czubku strzałki nie ma kolorowego oznaczenia szlaku, ale piktogram z obrazkiem rowerzysty jadącego pod górę. Jest to pierwszy sygnał wizualny informujący o tym, że rowerzysta wjeżdża w obszar o innym ukształtowaniu terenu. Opuszczając nasz teren, spotykamy się z normalnym oznakowaniem KČT. Szlaki KČT prowadzą po szosach, drogach utwardzonych i są przeznaczone do uprawiania mniej wyma- proponują potrawy i napoje odpowiednie dla sportowców. Pamiętano też o informacjach, radach i propozycjach ciekawych tras. Więcej informacji na temat projektu znaleźć można na: www.cyklistevitani.cz Po co jeździć pod górę, czyli dziewięć długich zjazdów Związek Miast i Gmin Karkonosze we współpracy z Zarządem KRNAP poleca atrakcyjne zjazdy rowerowe. Cyklobusem i kolejką linową należy – wraz z rowerem – wjechać jak najwyżej, a następnie zjechać z wyższych partii Karkonoszy na teren przedgórza. Trasy zjazdów nie są specjalnie oznakowane, prowadzą po zwykłych szlakach. Należy się kierować ich opisem. Więcej informacji: www.krkonose.eu gającej, tzw. rekreacyjnej, turystyki rowerowej” – podkreślił Miloš Růžička, dodając: „Dzięki pomocy Związku Karkonosze wprowadziliśmy kontrolę i rewizję szlaków rowerowych KRNAP. Wytypowaliśmy słabe punkty – zbyt rzadkie rozmieszczenie oznakowań szlaków w terenie. Chcielibyśmy, żeby ludzie nie błądzili, nie musieli zsiadać z roweru i we wzbudzających wątpliwości sytuacjach ciągle szukać trasy na mapie. Dlatego dotychczasowe oznakowanie piktogramowe, które jest estetyczne i dobrze przyjmowane przez turystów, będzie przez Zarząd KRNAP regularnie uzupełniane. Dotychczas oznakowane szlaki zostaną doposażone w około 350 kolejnych piktogramów, drewniane strzałki potwierdzające kierunek oraz informujące o skręcie. Znaki te stopniowo rozmieścimy w terenie podczas tegorocznego sezonu rowerowego.” Turystyka rowerowa z punktu widzenia KRNAP „Zarząd KRNAP nieustannie stara się ułatwić rowerzystom orientację w terenie, koordynuje też poruszanie się turystów na niektórych obszarach, dążąc do ograniczenia ich liczby w najczęściej odwiedzanych i najcenniejszych pod względem przyrodniczym obszarach Parku. W związku z tym większą uwagę zwraca się na utrzymywanie dotychczasowych niż na tworzenie nowych tras rowerowych. Szlaki prowadzące do schronisk Luční bouda i Labska bouda są trasami stworzonymi na próbę. Jest to obszar, w którym znajdują się nasze największe przyrod- nicze skarby, dlatego jazda na rowerze wymaga przestrzegania szczególnych zasad. Na razie ruch dozwolony jest tu do końca lipca 2009 r.; przyszłość szlaków zależy jednak od samych rowerzystów – jak będą zachowywać się w stosunku do przyrody i jak bardzo tolerancyjni będą w stosunku do samych siebie” – powiedział na zakończenie Miloš Růžička. Karkonosze z siodełka roweru W minionych kilku latach, dzięki staraniom Związku Miast i Gmin Karkonosze, bardzo rozwinęła się sieć szlaków wokół Vysokiego nad Jizerou, Jestřabí, Jablonca nad Jizerou, Jilemnic, Vrchlabí, Hostinnego, Kunčic, Lánova, Rudníka, Janskich Lázni, Horní i Dolní Kalnej, Trutnova, Žacléřa i innych miejsc przedgórza. Nawiązują one do tras znajdujących się na terenie KRNAP. Menadżerzy Związku Karkonosze, we współpracy z poszczególnymi gminami, Klubem Czeskich Turystów i Zarządem KRNAP, stopniowo – po czterech latach starań – kończą projekt „Karkonosze z siodełka roweru”. Jego celem było rozbudowanie sieci szlaków rowerowych prowadzących z Karkonoszy na teren przedgórza. Szlaki musiały zostać wyposażone w mapy, tablice informacyjne i miejsca do odpoczynku z ławeczkami i stołami a także odpowiednio wypromowane w kraju i za granicą. Kompleks oznakowanych szlaków liczy sobie ok. 200 km. „Do 40 km szlaków istniejących na terenie przedgórza Karkonoszy w przeciągu minionych trzech lat zostało dodanych, oznakowanych Więcej informacji na: www.krnap.cz www.krkonose.eu Zalecenie: Jazda na rowerze na terenie KRNAP oraz jego otuliny dozwolona jest w ograniczonej mierze i tylko na wyznaczonych szlakach. W niższych partiach regionu oraz na terenie przedgórza skorzystać można z rozległej bazy szlaków. Zaskoczą Państwa piękne widoki na panoramę Karkonoszy. Pomysł na wycieczkę rowerową Kolejka linowa w Herlíkovicach w lipcu i sierpniu czynna jest codziennie w godz. od 9:30 do 17:30 zawsze w połowie każdej godziny Odpowiedni też dla dzieci Łatwy dla każdego Z darmowego parkingu w Herlíkovicach udajemy się w kierunku 4-krzesełkowej kolejki linowej na Žalý. Wjeżdżamy nią ok. 500 m w górę na szczyt Žalý, gdzie odwiedzić możemy kamienną wieżę widokową i nowo otwartą restaurację. Następnie szlakiem rowerowym nr 10A jedziemy przez Zadní Žalý na Benecko, po drodze podziwiając piękne widoki na okolicę. Zobaczyć możemy szpiczasty Ještěd, Rálsko, Bezděz, zamek Trosky i wiele innych miejsc. Koło hotelu Kubát skręcamy w lewo na szosę na Vrchlabí. Po 3 km wjeżdżamy na Křížovky, skąd szlakiem nr 10 przez Kněžice udajemy się do Vrchlabí i z powrotem na parking do Herlíkovic. Z darmowego parkingu w Herlíkovicach udajemy się w kierunku 4-krzesełkowej kolejki linowej na Žalý. Wjeżdżamy nią ok. 500 m w górę na szczyt Žalý, gdzie odwiedzić możemy kamienną wieżę widokową i nowo otwartą restaurację. Następnie szlakiem rowerowym nr 10A jedziemy przez Zadní Žalý na Benecko i Rovinkę, po drodze podziwiając piękne widoki na okolicę. Zobaczyć możemy szpiczasty Ještěd, Rálsko, Bezděz, zamek Trosky i wiele innych miejsc. Z Rovinki, gdzie można chwilę posiedzieć, coś przekąsić i wypić, jedziemy dalej szlakiem nr 11 do Špindlerowego Młyna. Po zwiedzeniu miasta znowu korzystamy z kolejki linowej i z miejsca zwanego Svaty Petr wjeżdżamy na Pláň. Stąd szlakiem rowerowym nr 17, a następnie 1A, udajemy się do miejscowości Strážné. Jedziemy dalej szosą na Vrchlabí aż na herlíkovicki parking. Kontakt: SKI areál Herlíkovice s.r.o. www.herlikovice.cz Infolinka: 737 222 456 Kolejki linowe, którymi można wwozić rowery: • Pec pod Sněžkou - Hnědý vrch www.skipec.com • Velká Úpa – Portášky www.skiport.cz • Janské Lázně - Černá hora www.cerna-hora.cz • Špindlerův Mlýn - Medvědín, Svatý Petr - www.skiareal.cz • Herlíkovice www.herlikovice.cz • Rokytnice nad Jizerou - Horní Domky - www.skiareal-rokytnice.cz • Harrachov - Čertova hora www.skiareal.com i wyposażonych 11 nowych szlaków o łącznej długości 160 km. Teraz ważne jest utrzymanie ich w odpowiednim stanie – powiedział Pavel Klapuš, autor projektu Karkonosze z siodełka roweru i menedżer Związku Karkonosze. Przy tej okazji podkreślił ważną rolę poszczególnych gmin leżących przy szlakach rowerowych, miejscowych przedsiębiorców, a także władz kraju kralowohradeckieho i libereckiego. „Bez współpracy z nimi, bez ich wsparcia finansowego oraz zrozumienia dla projektu, nie udałoby się go zrealizować. Teraz bylibyśmy zadowoleni, gdyby udało się uczynić jakieś postępy w budowaniu ścieżek rowerowych, przede wszystkim na trasie osiowej KČT nr 22. Na razie wykonany został, pomimo ogromnych kosztów i komplikacji, odcinek między Vrchlabím a Lánovem. Warto się nim przejechać. Nasze doświadczenia mówią, że najlepszą drogą do budowania ścieżek rowerowych jest połączenie sił i środków gmin oraz innych źródeł finansowania.“ Kolejka linowa w Rokytnicach nad Jizerou działa też w lecie W lecie 2008 r. firma Spartak Rokytnice a. s. wprowadziła 15% zniżkę na przejazd kolejką linową. Kto może taką zniżkę otrzymać? Każdy, kto w kasie kolejki w Hornich Domkach w Rokytnicach nad Jizerou pokaże bilet z karkonoskiego cyklobusu. Całe lata pod górę chodzić trzeba było pieszo, dziś z parkingu Rokytka aż do schroniska Lovčenka wjechać można kolejką. Dzięki temu skrócimy sobie drogę do głównych szlaków oraz tras rowerowych i znajdziemy się ok. 400 m od rozdroża Ručičky. Kolejka pracuje codziennie w godz. 8.30 do 17.00. Rower, wózek i bagaże przewożone są za darmo. Tel.: +420 481 522 380 E-mail: [email protected] www.skiareal-rokytnice.cz Półtora raza długość równika – oto długość tras cyklobusów w Karkonoszach i ich przedgórzu Wiosną, latem i jesienią po Karkonoszach i Podkrkonoší znowu krążyć będą autobusy przystosowane do przewozu rowerów. Sieć tych specjalnych linii autobusowych oplata góry ze wschodu na zachód i z północy na południe. Autobusem wyjeżdżającym z Vrchlabí dotrzemy do Harrachova, Peca pod Sněžkou, do Špindlerowego Młyna i na przejście graniczne z Polską do schroniska Špindlerova bouda. Korzystając z bezpośredniego www.krkonose.eu połączenia z Trutnova dojedziemy na Pomezní Boudy. Dobrze sprawdziła się też nowa linia kursująca na trasie Hradec Králové, Hořice, Kuks, Dvůr Králové, Vrchlabí i z powrotem. Projekt Karkonoskie Cyklobusy obsługiwany jest przez firmy przewozowe ČSAD Semily, Osnado Trutnov i KAD Vrchlabí. Cyklobusy kursują dzięki wsparciu finansowemu kraju kralowohradeckiego (grant) i libereckiego (włączenie cyklobusów w podstawową obsługę komunikacyjną + grant), dotacjom miasta Trutnova i regionu Podzvičinsko oraz pracy organizacyjnej i środkom własnym Związku Miast i Gmin Karkonosze. Więcej informacji na www.krkonose.eu Karkonoskie cyklobusy pokonują w sezonie łącznie 59 832 km. Zatrzymują się w 38 miejscowościach. Można do nich wsiąść na 123 przystankach. Dziesięć przykazań rowerzysty w Karkonoszach 1. Kupujmy aktualne i szczegółowe mapy rowerowe. 2. Bądźmy uprzejmi i ustępujmy pierwszeństwa pieszym turystom. 3. Pamiętajmy, że po szlakach rowerowych jeździmy na własne ryzyko. 4. W teren górski wyruszajmy po uprzednim skontrolowaniu stanu technicznego roweru, przede wszystkim hamulców. Zaleca się używanie kasków i innych ochraniaczy. 5. Nie lekceważmy niebezpieczeństwa w górach, pamiętajmy o nagłych zmianach pogody. 6. Informacje na temat szlaków, w tym także o czasowo zamkniętych odcinkach, podają karkonoskie ośrodki informacji. 7. Nie straszmy zwierząt. Dbając o zwierzęta, nie poruszajmy się po szlakach przez wschodem i po zachodzie słońca. 8. Na drogach leśnych spotkać się można z pojazdami służącymi do wywózki ściętych drzew oraz innymi pojazdami służby leśnej. Bądźmy ostrożni. Grozi niebezpieczeństwo urazu! 9. Pamiętajmy, że na terenie parku narodowego wolno jeździć tylko po szosach, drogach lokalnych oraz oznakowanych szlakach. 10. Przestrzegajmy zapisów regulaminu czeskiego Karkonoskiego Parku Narodowego. Czekałam na to cały tydzień. Wreszcie oczyszczę sobie umysł i wzmocnię ciało Spółka akcyjna NEWTON Media, a.s. działa na rynku już 14 lat. Większość z nas zapoznała się już z jej produktami. Są one konieczne do naszej pracy, pozwalają uzyskać orientację w sprawach ogólnych i szczegółowych. Przynoszą poczucie wewnętrznego spokoju, bo z nimi wiemy, że wiemy! NEWTON Media, a.s. jest największą międzynarodową środkowoeuropejską firmą zajmującą się monitoringiem rynku medialnego. Oferuje – w formie elektronicznej – kompleksowy przegląd opisów wydarzeń i tematów, jakie pojawiły się w prasie (gazety, czasopisma), programów informacyjnych i dyskusji nadawanych w radiu oraz telewizji, informacji z agencji prasowych i Internetu. Przegląd tematów, które znalazły się w czasopismach, firma pozyskuje na podstawie umowy bezpośrednio w redakcjach poszczególnych mediów oraz od wydawców, a następnie opracowuje je w formie jednolitej platformy – archiwum. Archiwum medialne, którego historia sięga roku 1989, zawiera 59 milionów artykułów w pełnym brzmieniu (dla porównania największy czeski portal internetowy www. seznam.cz posiada 55 milionów artykułów). Informacje opracowywane są na wysokim profesjonalnym poziomie; firma oferuje także całą paletę usług opierających się na pracy z nimi, takich jak klasyczny monitoring, analizy medialne, branżowy wybór danych, produkty managerskie i specjalistyczne, informacje wczesnego ostrzegania i inne usługi. Spółka ściśle współpracuje z czeskimi i zagranicznymi specjalistami w dziedzinie automatycznego rozpoznawania języka mówionego. Oferuje szeroką gamę usług dla wydawców. Produkty i usługi firmy są zawsze w maksymalny sposób dostosowane do wymogów poszczególnych klientów. Aplikacje wraz z interfejsami użytkownika Strona 17 Karkonosze - Związek Miast i Gmin wiosna/lato/jesień 2009 oraz specjalnymi technologiami wyszukiwania, które powstały konkretnie dla naszej spółki, umożliwiają klientom efektywną pracę z informacjami oraz tworzenie dzięki temu własnej wartości dodanej. Spółka w Republice Czeskiej zatrudnia 150 osób, działa także na Słowacji i w Polsce. NEWTON Media a.s. wspiera szereg organizacji pozarządowych typu non-profit, będąc firmą- darczyńcą. W 2003 roku firma NEWTON Media została członkiem organizacji FIBEP (Fédération Internationale des Bureaux d` Extraits de Presse), stowarzyszającej obecnie ponad dziewięćdziesiąt znaczących firm zajmujących się monitorowaniem mediów z całego świata – co oznacza 42 kraje na wszystkich kontynentach. Ta międzynarodowa asocjacja organizuje regularnie raz na 18 miesięcy międzynarodowy kongres w którymś z krajów członkowskich. W maju 2008 roku zaszczytną funkcję gospodarza kongresu – 42. jego edycji – pełniła Praga. Spółka NEWTON Media, a.s. uczestniczyła w organizacji tej ważnej imprezy. Patronat byłego prezydenta Václava Havla nad działaniami kongresu umocnił międzynarodowe znaczenie oraz prestiż tego spotkania. Spółka NEWTON Media, a.s. współpracuje ze Związkiem Miast i Gmin Karkonosze będącym wydawcą gazety turystycznej „Sezon na Karkonosze“. Profesjonalny monitoring mediów prowadzony przez spółkę NEWTON Media, a.s. umożliwia członkom Związku nie tylko obserwowanie, ale także szybkie reagowanie na obraz Karkonoszy w prasie lokalnej i ogólnoczeskiej, w radiu i telewizji, a także koordynowanie ogólnokarkonoskich projektów i promowanie rozwoju turystyki. „Kačenčiny listy“ letnie wydanie gazety turystycznej z Gór Orlickich. www.orlickehory.eu Odległość zaczyna się 2 godziny od Pragi... Śladami tradycyjnych rzemiosł W Karkonoszach mieszka coraz więcej osób zajmujących się rękodziełem. Tradycyjne wyroby z Karkonoszy są jedyne w swoim rodzaju. Związane są z regionem, wykonane ręcznie przy wykorzystaniu lokalnych materiałów, w zgodzie z naturą, oryginalne i ciekawe pod względem użytych motywów. Łączy je wspólny certyfikat, marka regionu – oznaczenie „Krkonoše-originální produkt“. Komisja certyfikująca dwa razy w roku sprawdza jakość produktów. Producenci uzyskują zaświadczenie uprawniające ich do korzystania z lokalnej marki. Do certyfikowanych produktów należą m. in.: domy zrębowe firmy Roubal, produkty mleczne z rodzinnej farmy Mejsnar, prace snycerskie Tomáša Brejšy, przewodnik multimedialny Jana Hrdlički, wyplatane ze sznurków lub skórzanych rzemyków produkty Pavla Tomeša, ręcznie malowane dodatki dla domu z Ateliér Duhový domov, gazeta sezonowa Veselý výlet (w Polsce znana jako Wesoła wyprawa), paciorkowe szklane ozdoby choinkowe firmy Rautis, artykuły szkolne i biurowe z tektury z recyklingu firmy Emba, biżuteria srebrna i miedziana Danieli Roudnej, karkonoski miód pitny firmy Apicor. Do ulubionych przez klientów produktów należą wyroby kowala Milana Postracha z Hertvíkovic, ręcznie szyte produkty firmy siodlarskiej DRY z Vrchlabí, koronki klockowe Lenki Máslovej Špetlovej z Hostinnégo, ręcznie wyszywane obrusy i kocyki Márii Bolčekovej ze Špindlerowego Młyna. Szczegóły na temat tych wyrobów opisane są w katalogu certyfikowanych produktów, który otrzymać można w karkonoskich ośrodkach informacji. Same produkty zakupić można w oficjalnych punktach sprzedaży: ośrodek informacji IC Krkonoše Vrchlabí pod ratuszem, ośrodek informacji IC Veselý výlet Pec pod Sněžkou, Temný důl, muzeum tkactwa oraz warsztat rzemieślniczy „Dům Pod Jasanem” - Voletiny koło Trutnova, ośrodek informacji IC Janské Lázně – sklep markowy „Duhový Domov”, Muzeum Rzemiosł Karkonoskich Ponikla. MAS „Přiďte pobejt!“ Słowa „Přijďte pobejt!“ to tradycyjne czeskie zaproszenie do pobytu. Natomiast „MAS“ to skrót od czeskiego oznaczenia Lokalnej Grupy Działania. MAS „Přijďte pobejt!“ jest stowarzyszeniem osób fizycznych w miasteczku Jilemnice, które działa na terenie Karkonoszy Zachodnich od roku 2004. Bogata działalność społeczno-organizacyjna (przygotowywanie niezbędnych dokumentów strategicznych w grupach roboczych, organizowanie Dni Ziemi, doradztwo w zakresie Zielonej Energii) doceniona została wiosną 2008 r., kiedy to MAS „Přijďte pobejt!“ wybrana została jako jedna z 48 dobrze działających czeskich Lokalnych Grup Działania do dofinansowania w ramach Programu Rozwoju Wsi (oś IV – LEADER). Na wsparcie rozwoju regionu jilemnickiego na okres 6 lat pozyskano dzięki temu co najmniej 80 milionów koron. Pieniądze te MAS „Přijďte pobejt!“ przydziela wnioskodawcom – beneficjentom projektów według ściśle ustalonych zasad w zakresie tematycznym: rolnictwo, drobni przedsiębiorcy, nasza tradycyjna wieś, życie stowarzyszeń oraz turystyka troskliwa w stosunku do środowiska. Jesienią 2008 r. ogłoszony został pierwszy nabór, ukierunkowany na modernizację przedsiębiorstw rolnych, naszą tradycyjną wieś (działalność stowarzyszeń i związków) oraz odnowę i rozwój zaplecza dla mieszkańców. Z 16 zgłoszonych projektów na podstawie przetargów wybrano do dofinansowania łącznie 11, między które podzielona zostanie kwota 5 milionów 680 tys. koron. Dofinansowanie pozyskał m.in. projekt odnowienia alei i kapliczki w Horních Rokytnicach, rozbudowanie muzeum regionalnego we Františkovie, naprawa zegara wieżowego w miejscowości Čistá u Horek, modernizacja cielętnika w ekologicznej spółdzielni rolnej w Poniklej, renowacja rzeźb w miejscowości Horka, dobudowanie świetlicy przy remizie strażackiej w Valteřicach i in. Wiosną 2009 r. MAS „Přijďte pobejt!“ ogłosiła kolejny nabór. Tym razem wnioskować można o dofinansowanie we wszystkich dziedzinach podlegających wsparciu. Do biura spłynęły łącznie 23 projekty. Ponownie oceniać się będzie, czy mogą one zostać zarekomendowane do otrzymania dofinansowania. Teren, któremu podlega MAS „Přijďte pobejt!“, to obszar od Horek i Čistej aż po Rokytnice, Vysoké i Paseky nad Jizerou, a więc łącznie 22 miejscowości. Projekty wspierające rozwój tego obszaru w duchu strategii MAS „Přidte pobejt!“ będą miały kolejne okazje, ponieważ w latach 2009 - 2013 co roku ogłaszane będą dwa do trzech naborów. Zdenka Flousková / PR MAS Omnia hotel, Janské Lázně Omnia hotel to luksusowy czterogwiazdkowy hotel v Janskich Lázniach – tuż koło niedawno wyremontowanej kolejki na Černą horę, gdzie znajduje się jedna z najdłuższych nartostrad w Czechach. Omnia hotel oferuje warunki do doskonałego relaksu. Skorzystać można z kąpieli wirowych czy masażu, a następnie odpocząć, podziwiając piękno przyrody z hotelowego tarasu. www.krkonose.eu Strona 18 Karkonosze - Związek Miast i Gmin „Zmęczony ludźmi i pracą, chętnie chowam się w cieniu tych olbrzymów, które są dla mnie, uciekającego przed towarzystwem, najmilszymi towarzyszami. One są przeszłością, a przecież idą z czasem“ Alois Jirásek Czym jest drzewo – pomnik przyrody? W Czechach obowiązuje specjalna ustawa (Dz.U. nr 114 z roku 1992) o ochronie przyrody i krajobrazu. Zgodnie z nią za pomnik przyrody uznać można drzewo, grupę drzew lub szpaler drzew wyróżniające się swoim wzrostem, wiekiem, tworzące znaczące dominanty w krajobrazie, szczególnie cenne introdukowane gatunki, drzewa cenne pod względem historycznym, z którymi związane są jakieś wydarzenia historyczne albo takie, z którymi wiążą się jakieś legendy czy bajki. W terenie takie drzewo poznać łatwo – oznaczone jest zieloną tabliczką z małym godłem państwowym – lwem – oraz napisem „památný strom“, czyli w dosłownym tłumaczeniu „pomnikowe drzewo“, a więc „drzewo – pomnik przyrody”. I właśnie te drzewa chcielibyśmy tutaj przedstawić. Na terenie czeskiego Karkonoskiego Parku Narodowego (KRNAP) oraz jego strefy buforowej pod ochroną znajduje się 25 wyjątkowej wielkości lub starości drzew, wśród których najwięcej jest lip. Na terenie Podkrkonoší rośnie kolejnych 55 pomnikowych drzew. W Špindlerowym Młynie podziwiać możemy dominującą nad rynkiem piękną, mierzącą 20 m, jodłę, która każdej zimy rozświetla się bożonarodzeniowymi lampkami. Za pomnik przyrody uznana została przez Zarząd Parku (Správa KRNAP) 1 lutego 2005 r. Jodła pospolita, lub inaczej „biała“, jest jednym z pierwotnych drzew rosnących w Karkonoszach, z lasów jednak niestety prawie całkowicie zniknęła. W Pasekach nad Jizerou zwrócimy znowu uwagę wiosna/lato/jesień 2009 Rowerowe poszukiwania drzew – pomników Piękne górskie krajobrazy Karkonoszy i ich przedgórza możemy podziwiać poruszając się po całym szeregu tras przeznaczonych dla rowerów górskich, trekingowych i szosowych. Liczyć się musimy z trochę trudniejszymi warunkami terenowymi, stromymi zjazdami w głębokie doliny i ostrymi podjazdami na szczyty. Ale nagrodą będą rozległe widoki, unikatowa przyroda, piękne zabytkowe miasta, malownicze górskie wioski z domkami porozrzucanymi po zboczach albo rozmaite atrakcje oferowane przez ośrodki górskie. Ciekawych 3 miejsc wartych zobaczenia nigdy 4 nie jest dosyć, dlatego teraz chcemy zaproponować kolejną 5 ciekawostkę: drzewa – pomniki 2 przyrody. na dwie lipy rosnące koło zapisanej na listę zabytków kultury starej szkoły (parterowego zrębowego budynku z XVIII w., zbudowanego w tzw. stylu „vysockim“). Prawdopodobnie obie lipy są w tym samym wieku co szkoła. Na zasługuje także 1 uwagę rosnący w Harrachovie 25-metrowy wiąz, który jako jeden z nielicznych wytrzymał atak tzw. holenderskiej choroby wiązu, zwanej inaczej grafiozą. Wyjątkowymi drzewami są też stuletnia czereśnia w Horním Lánovie oraz licząca sobie około 250 lat wierzba w miejscowości Černý Důl – rośnie na wysokości 620 m n.p.m. (co jest rzadkośkatalpa je surmia cią) nad potokiem w centrum wsi, niedaleko hotelu Aurum. Warto obejrzeć także dąb w Jabloncu nad Jizerou (rośnie tuż koło szosy głównej przy drodze na dworzec, jego wiek szacuje się na 250 lat) oraz jesion wyniosły w Volskim Dole koło Špindlerowego Młyna. Jest jedynym dotychczas znanym jesionem tych rozmiarów w Karkonoszach; jego wiek szacuje się na ok. 180 lat, wysokość na ok. 20 m, obwód pnia wynosi prawie 5 m. Za pomnik 2 przyrody uznawany jest od 1979 roku. zwyczajny (Acer 1 platanoides), który ze swoimi 17 metrami wysokości i 326 centymetrami obwodu nie zalicza się co prawda do najwyższych pomników przyrody swojego gatunku, mimo to jednak zasługuje na uwagę. Klony należą do drzew długowiecznych, dożywają ponad 200 lat, ten ma ich ok. 140. Z pewnością wszyscy znamy jego owoce – skrzydełka, które jako dzieci przylepialiśmy sobie na nosy. Kwiaty klonu są żółto-zielone, na drzewie pojawiają się tuż przed rozwojem liści. Kiedy od zameczku pójdziemy około pół kilometra w kierunku na Podhůří, ujrzymy surmię bignoniową (Catalpa bignonioides). Za pomnik przyrody ma zostać uznana w tym roku. Rośnie przed wejściem głównym do domu spokojnej starości na ulicy Dělnická. Przedstawimy Państwu bliżej pięć drzew – pomników przyrody, które warto odwiedzić, przemierzając na rowerze nasze góry. Jadąc trasą rowerową nr 4301 z Vrchlabí w kierunku znajdującej się w uzdrowisku Janské Lázně Hoffmanovej boudy, można się pod nimi zatrzymać, aby w ich cieniu odpocząć tresen je czeresnia javor je klon i nabrać nowych sił. OdwiedzającVrchlabí, z pewnością zauważymy zamek. Jest on otoczony przez park i – podobnie jak on – uznany za zabytek kultury. Pierwsze drzewo podziwiać można w parku między ulicą Nádražní a Łabą, po drodze z centrum miasta na dworzec autobusowy. Jest to klon 3 Jest to gatunek północnoamerykański, ma charakterystyczne białe, dzwonkowate kwiaty i strączkowe, podobne do cygar, owoce, które przez całą zimę pozostają na drzewie. Od surmii nie mamy daleko do początku oznakowanej trasy rowerowej. Musimy wrócić na ulicę Lánovską, na rondzie pojechać prosto i skręcić w pierwszą ulicę w lewo (Josefa Suka). Tu zaczyna się trasa rowerowa nr 4301. Po 6 kilometrach dojedziemy do miejscowości Horní Lánov, gdzie odwiedzić możemy kolejne dwa drzewa. Do pierwszego dostaniemy się, zjeżdżając pośrodku miejscowości z oznakowanej trasy rowerowej i jadąc ok. 1 km drogą na Dolní Dvůr. Kiedy natrafimy na niebieskim kolorem oznakowany szlak pieszy, skręcamy z szosy w lewo i jedziemy niebieskim szlakiem Vrchlabí - Karkonosze miejsce do którego z chęcią będziecie wracać www.krkonose.eu do skrzyżowania ze szlakiem żółtym. Tu, koło krzyża, rośnie 25 – metrowa lipa drobnolistna (Tilia cordata). Jest to piękne rozłożyste drzewo z pniem o obwodzie 628 cm. Lipa jest najczęściej występującym pomnikiem przyrody w Czechach. Można to przypisywać jej długowieczności, ale również symbolice – jest to przecież czeskie drzewo narodowe. A jak się nim stała? Informacji na ten temat w literaturze jest niewiele. Należy sądzić, że powodem może być kult drzew z okresu przedchrześcijańskiego; z pewnością wiemy jedynie, że dla Słowian lipa miała znaczenie wyjątkowe. Drugim pomnikowym drzewem w okolicach Horní Lánova jest czereśnia ptasia (Prunus avium). Nie tak łatwo ją odnaleźć, rośnie wśród pastwisk na zboczu wzgórza Vápenice. Najłatwiej dotrzeć do niej jadąc od lánovskiej lipy do Dolní Dvoru. Za pocztą i urzędem gminy (Obecní úřad) skręcamy z szosy głównej w pierwszą drogę w lewo i jedziemy przez las. Po wyjechaniu z lasu skręcamy dwa razy w lewo – aż do ostatniego domku. Stąd już czereśnię zobaczymy i od razu przekonamy się, że warto było jej szukać: ma około stu lat, mierzy 8 metrów wysokości i ma metr średnicy. Jest piękna – zarówno wiosną podczas kwitnienia, jak i latem, gdy dojrzewają drobne ciemnoczerwone czeresienki, ale także jesienią, kiedy jej liście stają się żółtopomarańczowe. Jeżeli trafimy na dojrzałe owoce, nie bójmy się spróbować. Nie są tak duże, jak owoce uszlachetnionych gatunków czereśni, ale z pewnością słodsze. Po chwili odpoczynku wracamy na oznakowaną trasę rowerową. Po kolejnych 3 kilometrach do4 trzemy do miejscowości Černý Důl, w której rośnie 13-metrowa pomnikowa wierzba krucha (Salix fragilis). To drzewo dla odmiany bardzo łatwo znaleźć, rośnie w centrum miejscowości, nad potokiem Čistá koło mostku – jest widoczna z naszej trasy. Wierzby to stosunkowo krótkowieczne drzewa o delikatnym kruchym drewnie, dlatego lipa je lipa wśród drzew chronionych nie znajdziemy wielu ich przedstawicielek. W całych Czechach jest jedynie 6 pomnikowych wierzb kruchych. Ta z Černego Dolu nie należy do najwyższych, jest jednak 5 najwyżej położona i najgrubsza – w obwodzie mierzy całych 510 cm. Czy czują się Państwo zmotywowani do odwiedzin? Obecnie trwają przygotowania do wydania przewodnika rowerowego po pomnikowych drzewach regionów Královédvorsko, Trutnovsko, Úpicko i Vrchlabsko, w którym przedstawionych będzie ponad 50 drzew vrba je wierzba – pomników przyrody wraz z fotografiami, krótkim opisem, mapą tras rowerowych z zaznaczonymi drzewami, ich współrzędnymi GPS itp. Kupić go będzie można w ośrodkach informacji turystycznej. Markéta Janíčková Strona 19 Karkonosze - Związek Miast i Gmin wiosna/lato/jesień 2009 W siodle po Karkonoszach Turystyka konna oferuje nietradycyjne spojrzenie na łagodnie zaokrąglone wierzchołki gór i przedgórza. Konie znane są od dawna jako szlachetne zwierzęta towarzyszące człowiekowi w jego codziennym trudzie. Dziś przybywa coraz więcej osób zainteresowanych nowymi ekologicznymi formami turystyki. I taką właśnie formą jest turystyka konna. Stowarzyszenie „Ścieżki jeździeckie“ („Jezdecké stezky“) opracowało projekt, którego celem jest stworzenie możliwości dla stopniowego budowania ścieżek konnych wraz z konieczną infrastrukturą. Regionalne ścieżki konne na terenie Kraju Kralovohradeckiego umożliwiają odwiedzanie zabytków i innych ciekawych miejsc. Trasą osiową jest ścieżka zwana „Karkonoską“ („Krkonošská“). Mierzy 136 km, oznakowana jest numerem 103 i kwadratem 10 x 10 cm z czerwoną tarczą na białym tle. Prowadzi z południa na północ aż do pogranicza, a więc z Kraju Pardubickiego przez region Hradecko, Podzvičinsko do Karkonoszy do granicy z Polską. Na terenie czeskiego Karkonoskiego Parku Narodowego (KRNAP) i jego strefy buforowej także wytypowano trasy odpowiednie do spacerów konnych. Oznakowane są żółtą kropeczką (patrz fotografia). Trasa ścieżki konnej Vítězná – Albeřice: Rudník – Bolkov na Hoffmanovy boudy, następnie przez Zrcadlovky (Vendlovky) na przełęcz na Kolínską boudę, niebieskim szlakiem przez Javoří důl (lub przez Vlašské boudy) do Javořígo mlýna, ok. 200 m po szosie krajowej do kolejki linowej na Portášovy Boudy, niebieskim szlakiem w kierunku na Janovy Boudy do Spálenego Młyna, stąd kilkadziesiąt metrów zielonym szlakiem w kierunku gajówki KRNAP, dalej niebieskim na Cestník i Lysečinską boudę, następnie na Starą celnicę (Vápenka), stąd po starej drodze celnej (Stara celní cesta) na granicę państwową nad Horními Albeřicami do przejścia granicznego z Polską. Trasa ścieżki konnej przez Horní Maršov: Od przejścia granicznego w Horních Albeřicach, po drodze Sucha cesta do Suchego dolu, następnie drogą Mánkova cesta, skrajem lasu żwirową drogą koło byłego szpitala do Hornígo Maršova, stąd do schroniska U Modrých kamenů i po asfaltowej drodze peryferiami uzdrowiska Janské Lázně na Hoffmanovy Boudy – stąd łączyć się będzie ze ścieżką do Rudníka – Bolkova. Do połączenia stanicy konnej „Pod Světlou horou“ ze stanicą „Konírna“ w Žacléřu dojdzie za pośrednictwem trasy z Dolnígo Maršova przez most w kierunku pod Lovčí boudę, następnie wzdłuż granicy parku narodowego w kierunku Bartův les do Bystřice, stąd przez Zlatý potok na Březovą horę wzdłuż granicy KRNAP na Babský vrch, drogą Vernéřovicka cesta koło ruin kościoła do narciarskiej trasy zjazdowej Arakis, stąd na Ozon, do Bílego Kříža na stanicę konną „Konírna“ w Žacléřu. Zarząd KRNAP wydał pozwolenia na wyznaczenie trasy spacerów konnych na okres próbny do dnia 31.08.2010 r. Nie jest ono jednak równoważne ze zgodą właścicieli działek, przez które ścieżka także prowadzi. Zarząd KRNAP ustalił jednocześnie warunki, pod jakimi można się poruszać konno na wyznaczonej ścieżce prowadzącej przez strefę buforową Parku. Więcej informacji: www.jezdecke-stezky.cz W Karkonoszach jest wiele osób, które posiadają konie i zajmują się nimi. Gospodarstwa takie można odwiedzać, korzystając z pomocy miejscowych przewodników. Czy kusi Państwa przejażdżka na koniu lub nauka konnej jazdy? Istnieją takie możliwości, można się też przejechać na wozie drabiniastym. Polecamy wycieczki w miejsca, gdzie mieszkają i pracują ludzie, którzy chętnie zapoznają Państwa z końmi. • Farma Hucul na Janovej horze w Vítkovicach jest znana z hodowli koni huculskich. Pod względem liczebności oraz jakości klaczy i ogierów należy do najlepszych hodowli w Czechach. Obejrzeć tu można też szkockie bydło górskie – tzw. bydło Highland. • Kněžická chalupa jest otoczona przez laski i pastwiska. Leży między • W Strážnym Sedle w miejscowości Strážné koło Vrchlabí nauczymy się nie tylko, jak wsiąść i zsiąść z konia, ale też jak na nim porządnie jeździć. Dla dzieci i początkujących do dyspozycji są tu konie rasy huculskiej i kucyk. Bardziej wymagającym proponujemy czeskie konie gorącokrwiste. • Na Ranczu Montara, w górnej części miejscowości Čista u Horek, polecamy utrzymaną w wiejskiej atmosferze szkółkę jeździecką dla dzieci, młodzieży i dorosłych. Klub jeździecki specjalizuje się w skokach parkurowych. • Ranczo Kocanda w Mříčnej oferuje przejażdżki powozem ciągniętym przez konie, w lecie bryczką i wozem cygańskim, w zimie na saniach. kamienną wieżę widokową Žalý. Warto też odwiedzić ruiny zamku Štěpanicky hrad w rezerwacie zabytków Horní Štěpanice. www.benecko.cz Bukovina u Čisté – rosną tu drzewa – pomniki przyrody z gatunku lip szerokolistnych. W miejscowości zachował się też szereg malowniczych i unikatowych tradycyjnych zrębowych domów mieszkalnych oraz zabudowań gospodarczych. www.bukovina.cz Čistá u Horek – raj dla geologów. Około 4 km w kierunku miejscowości Dolní Kalna znajduje Horka u Staré Paky zasłynęła z produkcji cykorii. Cykoria Bergera znana była z wysokiej jakości w całych Austro – Węgrzech. Na głównym skrzyżowaniu Horki znajduje się kamienny drogowskaz z informacją o wysokości nad poziomem morza. Warto się przejść na szczyt Kozinca – każdego z pewnością oczarują widoki na panoramę Karkonoszy oraz okolice Novej Paki. www.horkaustarepaky.cz W Jestřabí v Krkonoších oraz w Křížlicach warto odwiedzić kościoły. Duża część gminy Jestřebí leży na terenie czeskiego Karkonoskiego Parku Narodowego oraz jego strefy buforowej. • Rodzinne gospodarstwo ekologiczne U Kotyků w Roztokach koło Jilemnice produkuje wysokiej jakości żywność, a oprócz tego oferuje jazdę konną lub przejażdżki karetą. Można też zamówić grillowanie jagniąt. www.roztoky_u_jilemnice.cz Do rozkwitu Studence doszło w XIX wieku, kiedy rozwinęły się manufaktury włókiennicze. Na początku XX w. w małych zrębowych domach pracowało 2000 krosien tkackich. Tradycja ta doprowadziła do postania w 1910 r. znanej studeneckiej firmy Fejfar Mládek. www.studenec.cz W okolicy – zarówno tej bliższej jak i trochę bardziej odległej – opisanych powyżej gospodarstw znajdują się: Benecko – górska wieś ze wspaniałymi widokami na grzbiety Karkonoszy. Niedaleko stąd za czasów hrabiego Harracha wybudowano ŽACLÉŘ i okolice – bogata oferta Oddalone o 15 km od Trutnova, schowane pod grzbietem Rýchorów miasteczko Žacléř co roku staje się areną wielu wydarzeń kulturalnych i sportowych. Oddalone o 15 km od Trutnova, schowane pod grzbietem Rýchorów miasteczko Žacléř co roku staje się areną wielu wydarzeń kulturalnych i sportowych. • Na początku maja rozpoczął się letni sezon Muzeum Miejskiego Žacléř. Obchodzi ono w tym roku 10. rocznicę powstania. W ramach obchodów odbędzie się otwarcie wystawy nowości, które udało się zgromadzić przez tych 10 lat. Piękne i ciekawe przedmioty podziwiać można codziennie (oprócz poniedziałków) aż do końca sierpnia 2009 r. w godz. 9.00 – 16.00. • Pod hasłem „Obchodów 675. rocznicy pierwszej pisemnej wzmianki o zamku Žacléř“ odbędzie się w lecie tego roku kilka imprez. W tygodniu od 10–17 maja artyści – rzeźbiarze spotkają się na terenie sportowo • rekreacyjnym Bret w Prkennym Dole. Powstałe rzeźby i inne dzieła sztuki można będzie oglądać przez cały sezon. Bret oferuje swoim gościom szeroki wachlarz usług; jest tu boisko do piłki nożnej, boisko do siatkówki ze sztuczną powierzchnią oraz korty tenisowe, również ze sztuczną powierzchnią. • Najważniejszym punktem obchodów 675lecia będzie jarmark. Zdecydowanie należy przyjechać do Žacléřa 5 lipca 2009 r., kiedy to Martinice v Krkonoších są miejscem idealnym dla wędkarzy. Dla rozwoju tej miejscowości kluczowe znaczenie miało wybudowane w 1871 r. połączenie kolejowe ze Starej Paki do Trutnova, z odnogą do Rokytnice nad Jizerou z roku 1899. Kolej miała też wpływ na strukturę gminy, dzieląc ją na zawsze na część górną i dolną. Stacja Martinice, leżąca na wysokości 485 m n.p.m., jest najwyżej położoną stacją tej trasy. www.martinicevkrk.cz Mříčná jest miejscem urodzenia Jana Buchara, karkonoskiego propagatora sportów zimowych i turystyki. Na domu nr 100 umieszczono poświęconą mu tablicę pamiątkową. Zalecenie: na działania agroturystyczne należy zapisać się z wyprzedzeniem. miejscowościami Vrchlabí i Benecko. Można tu skorzystać z lekcji jazdy konnej lub przejażdżki w terenie. Atmosfera odpowiednia do spokojnego rodzinnego pobytu z dziećmi. dla obszaru karkonoskiego przedgórza przykładem późnobarokowej architektury ludowej. W lecie w gminie działa kąpielisko, a z tutejszej architektury krajobrazu można czerpać inspirację do swoich ogródków. www.obeckruh.cz się miejsce występowania agatów mchowych, zwanych tu „żółciakami”. www.cistauhorek.cz na rynku (Rýchorské náměstí) spotka się setka rzemieślników, sztukmistrzów i artystów, żeby zaprezentować swoje umiejętności. Wszystkiemu towarzyszyć będzie bogaty program kulturalny – wystąpi na przykład duet harmonijkowy Pospíšil, a wieczorem Petr Spálený z grupą Apollo. • Fanom sportów ekstremalnych proponujemy zawody rowerów górskich „Žacléřský střízlivák“, które odbędą się 30 sierpnia. Prezentacja o godz. 8.30 przed restauracją U Kapličky w Prkennym Dole. Organizatorzy przygotowują też zawody dla dzieci. • Ekspozycje prezentowane we wrześniu i październiku przez Muzeum Miejskie Žacléř poświęcone będą sztuce. Swoje dzieła zaprezentują pracujący z tekstyliami artyści z kraju i zagranicy. • Na zakończenie sezonu letniego, w poniedziałek 28 września 2009 roku, odbędą się zawody kolarskie “Žacléřská sedmdesátka”. Więcej informacji na www.zaclerska70.cz Zapraszamy do Žacléřa! Daniel Mach www.krkonose.eu Dlatego tutejsze fauna i flora są pod ochroną. Rosną tu wspaniałe stare drzewa, nie brak też przykładów tradycyjnej architektury ludowej. www.jestrabivkrk.cz W Kruhu znajduje się zabytek kultury, tzw. „Tuláčkův statek“ („Gospodarstwo Tuláčka”). Jest to stojące na wzgórzu koło szosy skręcającej do Roztoków u Jilemnice wiejskie gospodarstwo łączące w sobie funkcję gospodarstwa rolnego i domu faktora. Jego zrębowa konstrukcja oraz zdobienia szczytów są typowym Mieszkańcy Zálesní Lhoty zajmowali się hodowlą bydła w spokojnej dolinie Lhoteckiego potoku, a na zboczach wzgórza Strážník poszukiwali srebra. Na początku XX w. Lhota należała do największych z ponad 300 miejscowości o tej nazwie w Czechach. Do najwybitniejszych osób z nią związanych należy kompozytor i aktor Jiří Šlitr oraz medalistka olimpijska w biegach narciarskich Květa Jeriová. Foto: Jan Kliment Strona 20 Karkonosze - Związek Miast i Gmin wiosna/lato/jesień 2009 Karkonosze – góry wrażeń Lina, uprząż, kask... adrenalina Kiedy dodamy bogactwo karkonoskiej przyrody, tutejsze ciekawostki, wspaniałą historię, spokojne urlopy, turystykę pieszą i rowerową oraz proponowane przez specjalistyczne firmy sporty ekstremalne, to okaże się, że tytuł naszego tekstu nie może brzmieć inaczej Uprawiając sporty ekstremalne, możemy się przekonać, jak zachowujemy się w sytuacjach stresowych i gdzie są granice naszych możliwości. Dążenie do pokonywania samego siebie ma długoletnie tradycje. Korzeni dzisiejszych sportów ekstremalnych szukać należy w Brytanii, gdzie krótko po wojnie powstały dwie organizacje, Brathay Hall i Outward Bound, które jako pierwsze zaczęły organizować specjalne „kursy” dla ludzi żądnych przygód. Wkrótce podobne przedsięwzięcia – i to na większą skalę – zaczęto organizować w Stanach Zjednoczonych, gdzie komercyjne wykorzystanie „pokonywania przeszkód“ stało się kwestią mody. Fascynacja ta przeniosła się z powrotem do Europy; kilka lat temu istniało tu tylko parę firm proponujących tego typu atrakcje, dziś na każdym kroku jest ich mnóstwo. Uprawiając takie „adrenalinowe“ formy aktywności, możemy na własnej skórze przeżyć rzeczy, o których wcześniej nie mieliśmy pojęcia albo tylko o nich słyszeliśmy. Jest to coś, czego nie da się oddać za pomocą filmu lub opowiadania, coś co należy przeżyć. W decydującej chwili koncentrujemy wszystkie nasze siły na jak najbardziej efektywnym wykonaniu zadania. Granice swoich możliwości poznajemy dopiero pokonując przeszkody, które na tych właśnie granicach możliwości leżą. Jednocześnie jest to chwila triumfu. Okazuje się, że możemy więcej niż sądziliśmy, co dodaje nam pewności siebie i wigoru. Psycholodzy twierdzą, że każdy z nas posiada ukryte rezerwy. Tego typu aktywność – próba nerwów, napięcie, adrenalina na zmianę z humorem, zabawą oraz relaksem – pomoże przy ich odkrywaniu, i to zarówno mężczyznom jak i kobietom. Gdzie szukać przygód? W parkach linowych, na ogromnych huśtawkach, torach bobslejowych... Parki linowe to systemy lin rozciągniętych pod koronami drzew, „między niebem a ziemią“. Wszystko jest oczywiście odpowiednio zabezpieczone. Trasę przejść może nawet niewprawny turysta lub dziecko (musi mieć jednak powyżej 140 cm wzrostu). Atrakcyjność takiego parku polega na stopniowym pokonywaniu przeszkód umieszczonych na wysokości od 3 do 7 metrów. Między poszczególnymi przeszkodami na pniach drzew umocowane są specjalne „bazy“, przeznaczone do odpoczynku oraz przejścia z jednej przeszkody na drugą. Ośrodki linowe miewają także sekcje dziecięce. Propozycja wycieczki: Ośrodek linowy (lanove centrum) w uzdrowisku Janské Lázně, Fly Park w Harrachovie, MonkeyPark i Olbrzymia Huśtawka („Obří houpačka“) w Špindlerowym Młynie, Relax park w Pecu pod Sněžkou, zorbing w Vrchlabí i Špindlerowym Młynie, zjeżdżalnie, tyrolki, paralotniarstwo – loty tandemowe, ścianki wspinaczkowe, trampoliny, jazda na quadach, tory bobslejowe w Pecu pod Sněžkou, Harrachovie i Špindlerowym Młynie – i nie tylko, bo takich miejsc przeznaczonych do aktywnego wypoczynku i zabawy dla osób wszystkich kategorii wiekowych jest więcej. Harrachov Karkonosze Zimowa widokówka z Karkonoszy i ich Przedgórza Karkonosze – raj narciarstwa biegowego www.holidayinfo.cz www.krkonose.eu Zapraszamy! www.krkonose.eu Karkonosze - Związek Miast i Gmin wiosna/lato/jesień 2009 zdarmaStrona 21 CZASOPISMO O GÓRACH przyroda, ważne postaci, reportaże, wyprawy w przeszłość • czeski Karkonoski Park Narodowy, Obszar Chronionego Krajobrazu CHKO Góry Izerskie; Obszar Chronionego Krajobrazu CHKO Czeski Raj, Przedgórze Karkonoskie, polskie Karkonosze • artykuły popularnonaukowe, ciekawostki, pomysły na wycieczkę, konkursy dla czytelników • prace najlepszych fotografików • co miesiąc 52 strony za 38 CZK • korzystną prenumeratę (396 CZK) prosimy zamawiać w redakcji Krkonoše, Dobrovského 3, 543 11 Vrchlabí • telefon +420 499 456 333, e-mail [email protected] • internet http:\\krkonose.krnap.cz • 42 rocznik • czyta nas nawet sam Duch Gór! Chcecie, żeby o Was wiedziano? • Na łamach tej gazety można zamieszczać ogłoszenia. • Związek Karkonosze zaprasza do współpracy! Kontakt: Krkonoše – svazek měst a obcí Marketingové oddělení Zámek 1, 543 01, Vrchlabí E-mail: [email protected] Tourism: www.krkonose.eu Office: www.krkonose-smo.cz Więcej informacji o Karkonoszach Malownicze górskie miasteczko Pec pod Sněžkou, którego częścią jest także Velká Úpa, należy do najbardziej znanych karkonoskich ośrodków rekreacyjnych. Jest idealną bazą wypadową do wycieczek na Śnieżkę (1602 m n.p.m.), będącą najwyższą górą Czech. Piesza wspinaczka na jej szczyt z pewnością pozostawi niezapomniane wrażenia, można się tam jednak dostać także kolejką linową. Na Śnieżce znajduje się najwyżej położony punkt Poczty Czeskiej, skąd można wysłać pocztówkę z oryginalną pieczątką. Osobom ceniącym niecodzienne wrażenia polecamy wycieczkę w głąb góry – istnieje możliwość zwiedzania kopalni Kovarna w dolinie Obří důl. Pec pod Sněžkou jest bardzo atrakcyjny także w lecie. Sprawia to głównie rozległa sieć świetnie oznakowanych i połączonych ze sobą tras turystycznych. Są to przede wszystkim szlaki Okolo Paece, Vlčí Jáma, Zelený důl, Šraml, Aichelburg. Dla miłośników rowerów przygotowano też górskie trasy rowerowe, a kolejki linowe – Hnědý vrch i Portášky – dostosowano do transportu rowerów. Dla rodzin z dziećmi, ale nie tylko, z pewnością dużą atrakcją będzie wizyta w Relaxparku, w którym znajduje się górski tor bobslejowy, zjeżdżalnie, trampoliny, plac zabaw, park linowy oraz tyrolka. Pec pod Sněžkou oferuje noclegi w obiektach o różnych kategoriach cenowych oraz niezapomnianej atmosferze. Dla gości w każdym wieku przez cały rok przygotowana jest cała gama usług – w tym sauna, basen, fitness, wellness, squash, ricochet i kręgle (bowling). Polecamy też nowość – niedaleko górnej stacji kolejki Hnědý vrch budowana jest wieża widokowa z trzema platformami. Od czerwca 2009 r. wszystkim gościom, którzy u nas zamieszkają, oferujemy rabatową Kartę Gościa (Karta hosta). Zapraszamy do Peca pod Sněžkou! www.krkonose.eu www.krkonose.eu Strona 22 Karkonosze - Związek Miast i Gmin wiosna/lato/jesień 2009 Intensywna współpraca Międzynarodowe targi turystyczne Wrocław Prezentacja podczas targów w Polsce, w których Związek Miast i Gmin Karkonosze (Krkonoše – svazek měst a obcí) regularnie uczestniczy, przyczynia się do wzmożonego zainteresowania możliwościami turystyki w RCz. Zatrzymajmy się więc na chwilę we Wrocławiu. Tutejsza pierwsza edycja Międzynarodowych Targów Turystycznych Wrocław odbyła się w dniach 6 – 8 lutego 2009 r. Na stoisku zorganizowanym pod patronatem agencji CzechTourism z przedstawicielstwem w Polsce zwiedzający, których było bez liku (ok. 12 tys.), mogli dowiedzieć się o ofercie Karkonoszy. Na stoisku prezentowało się 9 podmiotów, wśród nich Związek Karkonosze, Orea Hotels oraz Centrum Babylon z Liberca. Na temat uczestnictwa w prezentacjach grupowych opowiedzieć może pani Ivana Bílková, dyrektor przedstawicielstwa agencji CzechTourism w Polsce: „Za pośrednictwem poczty elektronicznej lub ew. władz poszczególnych krajów (odpowiednik województwa – przyp. tłum.), administracji państwowej lub samorządów zwracamy się do poszczególnych instytucji zarządzających daną destynacją turystyczną, przedsiębiorców i innych potencjalnych uczestników, którzy mogliby być zainteresowani reklamą. Jeżeli uznają oni uczestnictwo w targach za przydatne, rejestrują się na stronie internetowej: http://www. czechtourism.cz, gdzie znajdą więcej szczegółów dotyczących każdego przedsięwzięcia, w tym formularz zgłoszeniowy. Możliwość uczestnictwa ma więc każdy, kto zgłosi się do momentu zakończenia naboru. Zapewniamy mu miejsce wystawiennicze, gdzie może zaprezentować swoje materiały promocyjne. Wystawca uczestniczy w pokryciu kosztów bieżących.“ Dwudziestopięcioprocentowy wzrost zainteresowania Czechami Przedstawicielstwo agencji CzechTourism w Warszawie, a dokładniej jego dyrektor pani Ivana Bílková, co roku organizuje uczestnictwo w około 10 targach turystycznych. Jak sama powiedziała, miejsca wybiera, uwzględniając położenie geograficzne oraz poziom gospodarki na danym terenie. Stara się wybierać terminy od lutego do kwietnia i od września do października. Prezentacja odbywa się zarówno w halach targowych, jak i np. w dużych centrach handlowych. W tym roku z ciekawszych targów turystycznych wymienić można: luty: Wrocław (Międzynarodowe Targi Turystyczne - www.mttwroclaw.pl), Sosnowiec (Intourex Sosnowiec - www.exposilesia.pl), luty/marzec: Łódź (Na styku kultur www.mtl.lodz.pl), marzec: Białystok (Podlaskie targi www.podlaskieit.pl), kwiecień: Gdańsk (Gdańskie Targi Turystyczne • www.gtt.pl), Warszawa (Targi Lato - www.targilato.pl), Kraków (Krakowski salon turystyczny www.kst.com.pl), maj: Opole (W stronę słońca - www.orot. pl), Szczecin (Piknik nad Odrą - www. pikniknadodra.pl), Jelenia Góra (Tourtec - www.tourtec.go.pl), Lublin (Targi Turystyczne • www.targi.lublin.pl), wrzesień Warszawa (TT Warsaw - www. mtpolska.com.pl), Łódź (Ogólnopolskie Targi Spa & Wellness - www.mtl.lodz.pl), październik: Poznań (Tour salon www.tour-salon.pl) „Musimy uwzględniać to, że sytuacja w turystyce na rynku polskim nieustannie się zmienia“, twierdzi Ivana Bílková. „Na przykład polskie biura podróży nie mają obecnie w swojej ofercie Republiki Czeskiej – za wyjątkiem Pragi oraz wycieczek objazdowych po zabytkach Ivana Bílková UNESCO. Właściciele biur podróży twierdzą, że mają problemy z zapełnieniem autobusów. Inaczej jest w przypadku konkretnego zamówienia ze strony szkół lub firm.” W Polsce coraz popularniejsze wśród klientów indywidualnych stało się poszukiwanie ciekawych pomysłów na wycieczkę w biurach podróży. Na ten temat Ivana Bílková mówi: „Biura podróży przedstawiają ofertę zarówno miejsc, jak i noclegów. Dlatego tak ważne dla pracowników tych biur są przesyłane przez nas mniej więcej dwa razy w tygodniu newslettery (biuletyny), w których informujemy o wszelkich nowościach w Czechach.“ Przedstawicielstwo CzechTourismu w Polsce zajmuje się współpracą bezpośrednią oraz poprzez internet. W tym roku powstała strona internetowa dotycząca turystyki www.czechy-latem.pl. „Publikowane są też na niej dostarczane przez nas newslettery. Ciekawostki z waszych okolic możecie tam zamieścić za naszym pośrednictwem również wy“, oświadczyła Ivana Bílková a na zakończenie dodała: „Dziękujemy wszystkim partnerom i współpracownikom z Karkonoszy i przedgórza. Nasze starania przynoszą efekty. Jeżeli przejrzymy statystyki przyjazdów Polaków do Czech, okaże się, że śródroczny wzrost odwiedzalności wynosi 25,2 %. W liczbach jest to 74 654 noclegów więcej niż dotychczas”. Jeżeli Państwo także zanotowali zwiększony napływ turystów z Polski, będziemy wdzięczni za informacje na adres e-mailowy: [email protected] Dr Mirka Chaloupská ze Związku Karkonosze uzupełnia: „Współpraca z agencją CzechTourism w Polsce umożliwia nam uczestnictwo w różnych prezentacjach. Oferta jest zawsze dobrze przygotowana a reakcje na nią – otwarte. Rynek polski jest dla turystyki Karkonoszy i ich przedgórza bardzo znaczący”. Wśród innych portali internetowych, gdzie pozyskać można informacje na temat naszego regionu, a z których właścicielami w Polsce nawiązano współpracę za pośrednictwem agencji, warto wymienić: • www.nanarty.info • www.onet.pl • www.travel4travel.pl • www.naszewycieczki.pl/content/ view/248/43/ • www.travelpolska.pl/content/view/6740/ • http://przewodnik.onet. pl/1231,1824,1060162,0,2,artykul.html Kontakt: Ivana Bílková Dyrektor Czeska Centrala Ruchu Turystycznego – Czech Tourism Al. Róż 16, 00 556 Warszawa Tel.: +48 22 629 29 16 E-mail: [email protected] www.czechtourism.com Partnerstwo w pracy, przyjaźń w życiu Przedstawiciele gminy Lánov podpisali z niedalekimi sąsiadami w Polsce – ze Szklarską Porębą – „Umowę o współpracy transgranicznej na lata 2007 – 2013”. Uzgodniono wspólne przygotowanie i realizację projektów, a także ich wspólne finansowanie. Umowa dotyczy także stosunków międzyludzkich – partnerstwa w pracy, przyjaźni w życiu prywatnym. Współpraca między Lánovem a Szklarską Porębą istniała już szereg lat, głównie w dziedzinie projektów ekologicznych, w których uczestniczyły dzieci. Obecnie objęła ona również inne dziedziny życia obu gmin. W pierwszym spotkaniu uczestniczyli – oprócz przedstawicieli obu gmin – także przedstawiciele wydziałów miasta oraz innych organizacji i stowarzyszeń. Zapoznali się oni, wymienili pierwsze propozycje konkretnych wspólnych projektów. Stopniowo powstanie kalendarz imprez, które staną Przedstawiciele Lánova i Szklarskiej Poręby podpisują Umowę się okazją do wzajemnych wizyt. Gminy patronować będą tym imprezom, wspomogą je finansowo i promocyjnie. Pierwsze projekty zostały już zaplanowane, należy do nich przebudowa remiz strażackich, ale odbędą się też spotkania szkół i spotkania stowarzyszeń. Kateřina Kalenská Tel.: +420 499 432 083 | E-mail: [email protected] | www.lanov.cz O Szklarskiej Porębie Jest to siedmiotysięczne górskie miasteczko leżące przy międzynarodowej szosie niedaleko dawnego przejścia granicznego Szklarska Poręba – Jakuszce / Harrachov na zboczach Karkonoszy i Gór Izerskich. Nad miastem dominują dwa szczyty – Szrenica (1362 m n.p.m.) z bogatą infrastrukturą narciarską iWysoki Kamień (1058 m n.p.m.).Miejska zabudowa rozlokowała się na zboczach gór na wysokości od 440 m do 886 m n.p.m. Jest to jeden z największych ośrodków turystycznych po polskiej stronie Karkonoszy. W okolicy Szklarskiej Poręby stworzono ok. 100 km szlaków turystycznych, dla miłośników rowerów górskich przygotowana jest sieć tras o łącznej długości prawie 500 km. W ciągu roku w mieście odbywa się kilka ważnych imprez rowerowych – zawodów i festiwali. Do atrakcji turystycznych z pewnością należą formacje skalne, malownicze wodospady oraz punkty widokowe, z których podziwiać można panoramy w odległości nawet 100 km. Pod ziemią miasto skrywa wielkie bogactwa. Dlatego jego historia nieodłącznie związana jest z poszukiwaczami skarbów, zwanymi Walonami lub Walończykami. Do dziś w okolicy krąży wiele legend na temat skarbów, które z Karkonoszy i Gór Izerskich niegdyś wywieziono. Znaleźć tu można ametysty, kryształy górskie, kwarc dymny, agaty, turmaliny i inne kamienie półszlachetne. W Szklarskiej Porębie warto odwiedzić Muzeum Minerałów oraz walońską hutę leśną. Tutaj dowiemy się więcej na temat historii bogactw mineralnych. Szklarska Poręba pochwalić się może siedmioma muzeami – poświęconymi nie tylko mineralogii, historii miasta, produkcji szkła, ale też Karkonoskiemu Parkowi Narodowemu. Zimowa Szklarska Poręba przyciąga turystów m.in. psimi zaprzęgami, które spotkać można wędrując po zaśnieżonych górach. W Jakuszycach, będących dzielnicą Szklarskiej Poręby, znajduje się Ośrodek Narciarstwa Biegowego o europejskich standardach. W okolicy przygotowanych jest ok. 100 km położonych na wysokości do 1000 m n.p.m. www.szklarskaporeba.pl Park Miniatur w Kowarach Świątynia Wang w Karpaczu P o m y s ł y n a w y c i e c z k ę Sztolnie Kowarskie ki w Karpaczu Muzeum Sportu i Turysty Z Polski do Czech i z powrotem... koleją! Droga w Karkonosze jeszcze kilkadziesiąt lat temu nie była tak prosta. Po stronie czeskiej linia kolejowa doprowadzona została tylko do Rokytnic nad Jizerou, Vrchlabí, Svobody nad Úpou i Žacléřa, a więc stosunkowo daleko od gór. Oprócz odgałęzień do Krummhübel (dziś Karpacz) i Schmiedeberg (Kowary), jedyną koleją żelazną, która choć zbliżyła się do gór (co prawda z pruskiej wtedy strony), była legendarna harrachovska kolej zębata. W Karkonosze dotarła w 1902 r. przez Jizerský most o wysokości 26 m, w najwyższym punkcie – przełęczy Novosvětské sedlo nad Harrachovem – osiągając wysokość 885 m n.p.m. W 1923 r. Prusy zelektryfikowały cały swój odcinek z Jeleniej Góry (wtedy Hirschberg) aż do Kořenova. Na trasie jeździły wagony zwane Ruebezahl, a więc Liczyrzepa. Dziś turyści mogą dojechać z Jeleniej Góry aż do Szklarskiej Poręby. Brak jednak połączenia www.krkonose.eu ze stroną czeską. Pomijając drobne „okazyjne“ przejażdżki, po wojnie ruch na odcinku między harrachovskimi Mýtinami a Szklarską Porębą nie był wznawiany. W ostatnich latach co prawda doszło do szeregu rozmów na temat ponownego uruchomienia tego odcinka, jednakże wymaga to niemałych inwestycji, głównie na odnowienie polskiej części trasy. Być może uda się pozyskać na ten cel dofinansowanie ze środków Unii Europejskiej; strona polska przygotowała już odpowiedni projekt. www.karpacz.pl www.kowary.pl www.jeleniagora.pl www.szklarskaporeba.pl W Jeleniej Górze rozmawiano na temat możliwości wznowienia międzynarodowego połączenia kolejowego między miastami Trutnov i Jelenia Góra przez Královec i Lubawkę. Spotkanie nieprzypadkowo odbyło się w Polsce, ponieważ to właśnie strona polska je zainicjowała. Wydaje się prawdopodobne, że stara się ona przyspieszyć rozmowy z Czechami na ten temat z uwagi na organizację mistrzostw świata w piłce nożnej w 2012 r. Wiele osób uważa, że projekt nowego połączenia między Czechami a Polską będzie korzystny. Po drodze trzeba jednak rozwiązać wiele kwestii, nie chodzi tu bowiem tylko o moralne wsparcie inicjatywy, ale przede wszystkim o wsparcie finansowe. Nie istnieją dotychczas żadne szacunkowe oceny kosztów, które pochłonęłaby taka inwestycja, ani informacje, co należy wyremontować. W Czechach chodzi o dwukilometrowy odcinek z Královca do granicy, w Polsce o 20 km. Martin Soukup Strona 23 Karkonosze - Związek Miast i Gmin wiosna/lato/jesień 2009 Podzvičinsko - inny punkt widzenia Wędrując po terenie Podzvičinska, czyli regionu leżącego pod wzgórzem Zvičina, nie powinniśmy zapominać o odwiedzeniu miejsc mniej znanych niż najczęściej odwiedzany zamek „hospital Kuks“, zamek Pecka, ZOO w Dvorze Králové czy wspaniała zapora Les království (w tłumaczeniu „Las Królestwa“). Dawne zabytki sztuki sakralnej są dziś wykorzystywane do organizowania rozmaitych imprez kulturalnych. Droga krzyżowa Zabytki sakralne Podzvičinska urozmaicają i tak już bogate oblicze karkonoskiego przedgórza. Prawie każda większa wieś może się pochwalić kościółkiem czy kapliczką i związanymi z nimi historiami, z którymi zapoznać się możemy nie tylko dzięki przewodnikom, ale także podziwiając same obiekty. Kościół Narodzenia NMP w Hořicach Byšička to popularne miejsce pielgrzymkowe niedaleko uzdrowiska Lázně Bělohrad. Z dawnej wsi zachował się jedynie początkowo romański, później przebudowany, kościół św. Piotra i Pawła otoczony cmentarzem i Drogą Krzyżową. Miejsce Kościół św. Piotra i Pawła w Konecchlumiu to zainspirowało wybitnego poetę K. J. Erbena do napisania ballady „Svatební košile“ – „Koszula ślubna “. Konecchlumski kościół św. Piotra i Pawła wznosi się dumnie na skraju Hořickiego Chlumu. Wnętrza świątyni zostały na początku XX w. ozdobione nową Drogą Krzyżową autorstwa malarza Vladimíra Komárka. Kolejną Drogę Krzyżową kryje poddasze Galerii Muzeum Miejskiego w Dvorze Králové nad Labem. Barokowe dzieło przedstawiające słynny motyw pochodzi z XVIII w. Jego autorem jest wywodzący się z Dvoru Králové malarz nadworny królowej Marii Teresy – Jan Wacław Bergl. Czternaście obrazów Drogi Krzyżowej początkowo Galeria muzeum miejskiego w Dvorze Králové nad Labem znajdowało się w kościele wieżą. Kościół ufundowano w roku 1384, św. Jana Chrzciciela na północ od rynku (nam. następnie został opuszczony. Dopiero w 1860 T. G. Masaryka), który w świadomości Czechów r. znowu utworzono tu parafię. Pod kościołem zachował się jako miejsce „odnalezienia“ znajduje się krypta, do której wejście zasłania falsyfikatu średniowiecznego tzw. „Rękopisu płyta umiejscowiona pośrodku nawy. W krypcie Królowodworskiego”. pochowani są członkowie szlacheckiego rodu Karlíków z Nežetic. Barokowy kościół Narodzenia Marii Panny w Hořicach jest dziełem architekta Kiliana Ignacego Dientzenhofera. W nim właśnie 21 listopada 1820 r. wzięli ślub rodzice wybitnego czeskiego kompozytora Bedřicha Smetany. Ściany kościoła zdobią obrazy Drogi Krzyżowej z roku 1860 autorstwa hořickiego malarza Petra Maixnera. Kościół św. Bartłomieja w Chodovicach stanowi własność gminy Holovousy. Jest to konstrukcja bardzo prosta, z jednopiętrową Ludmila Nosková Droga Krzyżowa na Kuksie www.podzvicinsko.cz Droga Krzyżowa na Kuksie, czyli „Historia nadziei i cierpień człowieka” Jest to nowoczesne ujęcie mającej 300 lat idei hrabiego Franciszka Antoniego Šporka, której wtedy, przez swoje spory z žirečskimi jezuitami, nie zrealizował. Dopiero po upływie trzech wieków myśl hrabiego podjął nieżyjący już dziś rzeźbiarz Vladimír Preclík. Zdążył jeszcze stworzyć rzeźbę pt. „Katedra prośby”, nie doczekał się już jednak realizacji całego projektu. „Historia nadziei i cierpień człowieka“, stojąca w terenie niedaleko wsi Stanovíce, to 15 dzieł różnych wybitnych autorów. Władze Kraju Královéhradeckiego wsparły projekt kwotą 1,5 mln koron, resztę środków pozyskano od sponsorów. Droga Krzyżowa na Kuksie otwarta została 4 października 2008 r. Ośrodki informacji Miejski Ośrodek Informacji Hořice v Podkrkonoší Rynek – náměstí Jiřího z Poděbrad 3, 508 01 Hořice v Podkrkonoší Tel./fax: +420 493 620 121 E-mail: [email protected], www.horice.org pon. – pt.: 7.30 -12.00 / 12.30 -17.00 sob. – niedz.: 8.00 -12.00 Miejski Ośrodek Informacji Dvůr Králové nad Labem Rynek – náměstí T. G. Masaryka 2, 544 17 Dvůr Králové nad Labem Tel./fax: +420 499 321 742 E-mail: [email protected] www.dvurkralove.cz, www.mudk.cz Miejski Ośrodek Informacji Hoška Tour Rynek – náměstí K. V. Raise 160, 507 81 Lázně Bělohrad Tel.: +420 493 792 520 E-mail: [email protected] pon. – czw. 8.00 - 12.00 / 12.30 – 16.00 pt. 8.00 - 12.00 sob. 8.30 - 15.00 (od 1.5. – 30.9) Ośrodek Informacji Holovousy Holovousy 39, 508 01 Hořice v Podkrkonoší Tel.: +420 493 691 031 E-mail: [email protected] www.podzvicinsko.cz pon., śr. – pt. 8.00 - 15.00 wt. 8.00 - 18.00 Ośrodek Informacji Bílsko Bílsko 36, 508 01 Hořice v Podkrkonoší Tel.: +420 604 272 828 www.podchlumi.cz/bilskouhoric/ Pon. – Sob. 9.00 - 17.00 Železnobrodzka dzwonnica i szkło W miejscu styku granic trzech regionów – przedgórza Karkonoszy, Gór Izerskich i północnego skraju Czeskiego Raju – leży malownicze miasteczko Železný Brod. Nazywane jest często miastem szkła, ponieważ produkcja tego materiału ma tu ponad 150-letnie tradycje. Wycieczkę śladami produkcji szkła możemy sobie urozmaicić, podziwiając typową železnobrodzką architekturę ludową, która skupia się głównie na trasie turystycznej Travniky („Poznávací okruh Trávníky“). Trasa ta poprowadzi nas przez malownicze zakątki, których ozdobą są charakterystyczne domy zrębowe oraz ozdobne uliczne studnie. www.travniky.info W tym roku Železný Brod proponuje jednak nowe atrakcje. Czekają one na nas – jedna tuż koło drugiej – na miejskiej starówce, na ryneczku zwanym Malé Náměstí. jest ze sprzedażą. www.galerienarynku.wbs.cz Dnia 13 maja 2007 r., prawdopodobnie z winy nieznanego podpalacza, spłonęła unikatowa železnobrodzka dzwonnica z roku 1761; zniszczeniu uległ także znajdujący się w niej dzwon z 1497 r. Mieszkańcy – nie chcąc pogodzić się z widokiem spalonych resztek zabytku – postanowili zorganizować zbiórkę pieniędzy na odnowę dzwonnicy. Jesienią 2008 r. rekonstrukcję ukończono – dzwonnica dosłownie powstała z popiołów – a w listopadzie tego samego roku zawieszono w niej nowy dzwon. Jego pierwszego bicia można było wysłuchać w Wigilię 2008 r. Niedaleko odnowionej dzwonnicy, w zabytkowych pomieszczeniach nowej Galerii Na Rynku, zapoznać się można z historią železnobrodzkiej produkcji szkła – ujrzymy szklane figurki, kwiaty, biżuterię, szkło hutnicze, naczynia, mozaiki, witraże i szklane rzeźby. Przy różnych okazjach można tu też zobaczyć pokazy produkcji szklanej biżuterii. Wystawa połączona Z tradycyjną produkcją szklanych paciorków (tzw. nawijanych pereł) oraz figurek zapoznać się można na ulicy Železná ulice w sklepie z koralikami i biżuterią firmy KORTAN-SKLO BIŽUTERIE (firma ta jest sponsorem nagród dla zwycięzców naszego tradycyjnego konkursu dla czytelników). Na naszych oczach w ogniu palnika powstanie szklana figurka albo ręcznie wykonany koralik. Możemy też sami nawlec sobie naszyjnik, według własnego projektu, wybierając z ok. 650 rodzajów szklanych paciorków. Jeżeli jednak wolimy coś gotowego, to do dyspozycji mamy oryginalną biżuterię i figurki. www.kortanglass.com Muzeum Miejskie na placu Náměstí 3. května posiada zbiory dotyczące historii i współczesności tutejszej produkcji szkła. Na uwagę zasługuje stała wystawa szklanych przedmiotów autorstwa znanych w świecie artystów St. Libenskiego i J. Brychtovej. www.zelbrod.cz/volny.cas Jeżeli odwiedzimy Železný Brod podczas wakacji, nie możemy przegapić wystawy prac uczniów w Średniej szkole rzemiosła szklarskiego (SUPSS). Z pewnością fantazja i oryginalność uczniów szkoły nas zachwyci. www.supss.cz Propozycja wycieczki: Najlepszym okresem na odwiedzenie Železnego Brodu jest weekend 19 i 20 września 2009 r. Odbędzie się wtedy trzecia edycja święta tutejszej rzemieślniczej produkcji szkła „Skleněné městečko“ („Szklane Miasteczko“). Otworzą się drzwi warsztatów szkoły i miejscowych firm. Zobaczyć też będzie można pokazy na wolnym powietrzu, a nawet samemu wypróbować swoje zdolności. Odbędą się Targi Szkła i branżowe seminarium, a wszystko uzupełnione będzie o ciekawy program towarzyszący. www.zeleznybrod.cz Alena Kortanová Przez Czeski Raj wzdłuż i wszerz Tegorocznemu wydaniu gazety turystycznej Czeski Raj przyświeca hasło „Przez Czeski Raj wzdłuż i wszerz”. Gazeta zawiera przegląd miejsc, z których na takie atrakcje, jak skalne miasta, zamki i pałace, głębokie lasy i zielone łąki, można popatrzeć z góry – z którejś z wież widokowych. Przedstawiamy także dwie postaci, które żyją i działają w naszym regionie – znanego alpinistę Josefa Rakoncaja oraz jubilera Jiřígo Urbana. Warto wybrać się z nami na wycieczki do poszczególnych regionów Czeskiego Raju. Powiemy, co nowego oferują ekspozycje zamków i pałaców w okolicach Turnova; na stronie poświęconej okolicom Jičína zaprezentujemy ofertę pałacu Staré Hrady oraz rozważania na temat kompozycji krajobrazu. Przedstawimy propozycje wędrówek po okolicach miasteczka Železný Brod oraz powiemy, skąd najlepiej widoczne jest Semily www.krkonose.eu i czemu warto zajrzeć w głąb Bozkovskich Jaskiń czy do Lomnic nad Popelkou. Mnóstwo ciekawostek oferuje też inna część Czeskiego Raju – okolice miasta Mladá Boleslav. W gazecie turystycznej pozyskać można również więcej informacji na temat fenomenu tradycyjnych producentów regionalnych. Gazetę turystyczną Czeski Raj uzupełniają wyczerpujące informacje na temat imprez odbywających się od maja do września na terenie całego regionu, informacje na temat linii autobusów turystycznych przystosowanych do przewozu rowerów oraz ich rozkłady jazdy, znajdą tu Państwo też propozycje pieszych i rowerowych tras wycieczkowych. Gazeta turystyczna Czeski Raj na sezon 2009 kosztuje jedynie 20 koron, zawiera zaś ogromną ilość informacji i propozycji spędzenia czasu wolnego, które z pewnością warte są o wiele więcej! Strona 24 Karkonosze - Związek Miast i Gmin wiosna/lato/jesień 2009 Ośrodki informacji turystycznej Regionální turistické informační centrum Krkonoše 543 01 Vrchlabí Krkonošská 8 Tel./fax: +420 499 405 744 E- mail: [email protected] www.krkonose.eu Infocentrum Flora Benecko 512 37 Benecko 200 Tel.: +420 481 582 606 Fax: +420 481 582 016 E- mail: [email protected] www.benecko.com Turistické informační centrum Černý Důl 543 44 Černý Důl Úřad městyse 48 Tel.: +420 499 429 618 Fax: +420 499 435 164 E- mail: [email protected] www.cernydul.cz TIC Harrachov 512 46 Harrachov, Centrum 150 Tel.: +420 481 529 600 Fax: +420 481 529 425 www.harrachov.cz Informační centrum Jilemnice 514 01 Jilemnice, Masarykovo nám. 140 Tel./fax: +420481 541 008 E- mail: [email protected] www.mestojilemnice.cz Městské IC Veselý výlet Horní Maršov 542 26 Horní Maršov, Temný Důl 46 Tel.: +420 499 874 298 Fax: +420 499 874 221 E- mail: [email protected] www.veselyvylet.cz Informační středisko Kořenov 468 48 Příchovice 46 Tel./fax: +420 483 399 094 E- mail: [email protected] www.korenovsko.cz Informační centrum Hostinné 543 71 Hostinné, Náměstí 70 Tel./fax: +420 499 404 746 E- mail: [email protected] www.infocentrum.hostinne.info Venkovské infocentrum mikroregionu Lánov 543 41 Lánov, Prostřední Lánov 39 Tel.: +420 499 432 083 E- mail: [email protected] www.lanov.cz Informační centrum Janské Lázně 542 25 Janské Lázně, Černohorská 265 Tel.: +420 499 875 186, +420499 875 007 Fax: +420 499 875 008 E- mail: [email protected]; [email protected] www.janskelazne.cz Mikroregiony w Karkonoszach TANVALDSKO www.tanvaldsko.info JILEMNICKO www.jilemnicko-so.cz Karkonosze w Internecie Turystyka: www.krkonose.eu www.ergis.cz Biuro: HORNÍ LABE www.krkonose-smo.cz VÝCHODNÍ KRKONOŠE www.vychodnikrkonose.cz Inne ciekawe strony: www.holidayinfo.cz www.krnap.cz www.horskasluzba.cz www.czechtourism.cz www.kudyznudy.cz www.domaci-vyrobky.cz www.okolohradce.cz www.trutnovinky.cz ŽACLÉŘSKO POJIZEŘÍ www.pojizeri.cz Infocentrum Malá Úpa 542 27 Malá Úpa, Horní Malá Úpa 129 Tel.: +420 499 891 112 E- mail: [email protected] info.malaupa.cz Strony naszych sąsiadów www.podzvicinsko.cz www.karkonosze.eu www.kralovehradeckyregion.cz www.liberecky-kraj.cz www.benefitprogram.cz www.ceskolipsko.info www.cesky-raj.info www.kralovehradecko-info.cz www.jizerky.cz www.kladskepomezi.cz www.orlickehory-cz.info Konkurs • Wygraj nagrody Szanowni Czytelnicy, przygotowaliśmy dla Państwa konkurs z nagrodami. Wystarczy poprawnie odpowiedzieć na trzy poniższe pytania, a pisemne odpowiedzi przesłać na nasz adres. Nagrody: Pytania: 1. Weekendowy pobyt dla 2 osób ze śniadaniem w Karkonoszach w pensjonacie Myslivna w miejscowości Černý Důl (w tym basen i sauna), kwiecień – czerwiec 2010 r. www.myslivna160.cz 1. Na ilu przystankach można wsiąść do karkonoskich cyklobusów? 2. - 3. Kitl Šláftruňk – wino lecznicze. www.kitl.cz 2. Gdzie i w którym roku urodził się wspaniały nauczyciel, malarz, pisarz i muzyk Josef Šír? 4. - 5. Szklana biżuteria firmy Kortan sklo Železný Brod. www.kortanglass.com 3. Jak nazywają się ruiny zamku (627 m n.p.m.) nad Sobieszowem? Będzie nam miło, jeżeli do odpowiedzi dołączą Państwo również parę zdań na temat oceny „Sezonu na Karkonosze”, a także opiszą swoje doświadczenia z pobytu w Karkonoszach. Zamknięcie konkursu: 30 listopada 2009 r. Losowanie zwycięzców: Połowa grudnia 2009 r. Odpowiedzi należy przesyłać na adres: Regionální turistické informační centrum Krkonoše Krkonošská 8, 543 01 Vrchlabí Czech Republic Infocentrum Turista Pec pod Sněžkou 542 21 Pec pod Sněžkou 188 Tel.: +420 499 736 280 Fax: +420 499 736 410 E- mail: [email protected] www.turistapec.cz Městské IC Veselý výlet Pec pod Sněžkou 542 21 Pec pod Sněžkou 196 Tel.: +420 499 736 130 E- mail: [email protected] www.veselyvylet.cz Infocentrum Roky Rokytnice nad Jizerou 512 44 Rokytnice n. Jizerou, Dolní 145 Tel.: +420 481 522 084 E- mail: [email protected] www.rokytnice-info.cz Turistické informační centrum Svoboda nad Úpou 542 24 Svoboda nad Úpou, nám. 527 Tel.: +420 499 871 167, +420 499 871 216 E- mail: [email protected] www.svobodanadupou.eu Turistické informační centrum Špindlerův Mlýn 543 51 Špindlerův Mlýn, Svatopetrská 173 Tel.: +420 499 523 656 Fax: +420 499 523 818 E- mail: [email protected] www.spindlmu.info Turistické informační centrum Trutnov 541 01 Trutnov, Krakonošovo nám. 72 Tel./fax: +420 499 818 245 E- mail: [email protected] www.trutnov.cz Turistické informační centrum Žacléř 542 01 Žacléř, Rýchorské nám. 10 Tel.: +420 499 739 225 Fax: +420 499 739 210 E- mail: [email protected] www.zacler.cz Ośrodki Informacji zarządu Karkonoskiego Parku Narodowego KRNAP Ośrodek informacji Vrchlabí Telefon: +420 499 421 474 E-mail: [email protected] Ośrodek informacji Harrachov Telefon: +420 481 529 188 E-mail: [email protected] Ośrodek informacji Rokytnice nad Jizerou Telefon: +420 481 523 694 E-mail: [email protected] Ośrodek informacji Špindlerův Mlýn Telefon: +420 499 433 228, E-mail: [email protected] Ośrodek informacji Pec pod Sněžkou Obří důl Telefon: +420 499 736 311 E-mail: [email protected] Ośrodek informacji Pec pod Sněžkou Telefon: +420 499 896 213, E-mail: [email protected] Ośrodek informacji Paseky nad Jizerou - Památník zapadlých vlastenců Telefon: +420 481 523 609 E-mail: [email protected] Ewidencja: MK ČR E 16345 • Wydawnictwo zrealizowane dzięki pomocy finansowej kraju kralowohradeckiego i libereckiego • Wydał: Krkonoše – svazek měst a obcí, Zámek 1, 543 01 Vrchlabí, Czechy. Wydanie nr 9, maj 2009 r. Nakład łącznie 65 000 egzemplarzy. • Rada redakcyjna: Dáša Palátková, Klára Kroupová, Michal Vávra. • Współpraca: Jaroslav Dejmek, Zdena Flousková, pracovníci krkonošských informačních center. • Mapový podklad: Jan Petera, Radek Vich • Fotografie: Archiwum Zarządu KRNAP, Dáša Palátková, Mirka Chaloupská, Archiwum agencji Czechtourism • Tłumaczenie: Hans J. Warsow, Helena Jankowska • Projekt graficzny: David Škodný • Opracowanie graficzne: IP-Design •Druk: Merkurtisk a.s., Náchod. • Uwagi i pytania prosimy kierować na adresy: [email protected] a [email protected] www.krkonose.eu
