2013.04.swiat_architektury

Odrestaurowana fasada
HISTORIA I WSPÓ CZESNO!"
PF: Czy wspomagali si$ Pa stwo materia!ami archiwalnymi?
MS: Nie dysponowali#my tak( dokumentacj(. Projekt opiera$
Fot. archiwum Pracowni Urbanistyki i Architektury (PUiA) Marek Solnica
si% na inwentaryzacji, któr( opracowali#my w 2007 roku.
PRZYWRÓCONY
DO YCIA
Biurowiec
HAMMERmed
w !odzi
PF: Jakimi wi$c za!o%eniami kierowali si$ Pa stwo w pracach odtworzeniowych i adaptacyjnych?
MS: Przyj%li#my, &e odtwarzamy historyczny szczegó$, wnosz(c
wspó$czesny wk$ad w form% obiektu. Rekonstrukcja by$a wierna
i pieczo$owita – po#wi%cono czas ka&dej cegle. W odzi mo&na
znale') wiele rewitalizacji budynków poprzemys$owych, w których
wystarczy$o tylko wymieni) okna i zrobi) lekkie czyszczenie fasady.
My jednak nie mieli#my takiej mo&liwo#ci, gdy& niektóre fragmenty,
np. ceg$y ze strefy gzymsowej, mo&na by$o zdejmowa) go$( r%k(,
bez odkuwania narz%dziami.
Ca$y historyczny detal zosta$ pieczo$owicie odtworzony. Elewacj%
ceglan( #ciany zewn%trznej gruntownie oczyszczono i odtworzono
wraz z tynkowanymi w(tkami pasów podokiennych. Wykonawcy
starannie uzupe$nili liczne ubytki w cegle, a gzymsy ceglane z powodu nadw(tlenia rozebrali i równie& odtworzyli. Wprowadzili#my
ponadto dodatkowe konstrukcje wzmacniaj(ce. Mur budynku
wie*cz( &elbetowe gzymsy, które dociskaj( ostatni( warstw% ceg$y
i przy okazji stanowi( bufor mi%dzy fasadami – szklan( i ceglan(.
Odtworzyli#my te& fragmenty zniszczonej wie&y.
PF: Jakie technologie by!y stosowane przy renowacji
fasady?
Ceglana fabryka wzniesiona sto lat temu przez przedsi"biorc" Henryka Dziembora zosta#a
zmodernizowana. Obiekt rozbudowano poprzez realizacj" wspó#czesnej nadbudowy oraz
zaadaptowano na funkcj" biurow$. „Determinacji inwestora zawdzi"czamy, %e obiekt przywrócono
do %ycia i teraz daje on &wiadectwo to%samo&ci naszego miasta” – opowiada autor projektu,
architekt Marek Solnica.
MS: To by$a r%czna, kator&nicza robota. Stosowano preparaty
Fragment fasady. Stan techniczny sprzed rekonstrukcji
do czyszczenia spoin, wzmacniano i odtwarzano fragmenty cegie$.
Ka&demu poszczególnemu elementowi muru rzemie#lnicy musieli
Stolarka i detal międzyokienny po rekonstrukcji
po#wi%ci) czas. Niektóre ubytki wymaga$y zamówienia partii cegie$,
ci%cia ich na kawa$ki i wklejania.
PF: Uda!o si$ zachowa& dawny charakter "lusarki?
MS: Podzia$y s( zbli&one. Stopie* skorodowania istniej(cej
pierwszy, w którym stan degradacji by$ po-
MS: Procedura wydawania decyzji o warun-
#lusarki okiennej by$ tak powa&ny, &e nie dawa$ szans na rekon-
suni%ty a& tak daleko. Fabryka niemal grozi$a
kach zabudowy trwa$a niemal dwa lata, poniewa&
strukcj%. Niektóre kwatery musieli#my ponadto przewidzie) jako
Marek Solnica: Dawniej mie#ci$a si% tu
zawaleniem: nadpro&a stalowe by$y mocno
urz%dnicy nie mogli ustali) w$a#ciciela s(siedniej
otwieralne, wi%c nowe okna wymaga$y zastosowania nieco innej
fabryka wyrobów dzianych, wybudowana
skorodowane, stropy drewniane ugina$y si%,
dzia$ki, gdzie mia$a dokona) si% rozbudowa.
struktury. W ca$ym obiekcie u&yli#my jednolitego szk$a o b$%kitnym
w latach 1913–1914. Potem by$ to sk$ad piwa,
na gzymsach ros$y drobne drzewka, a dach
Wszyscy byli#my bliscy irytacji, jednak przecze-
zabarwieniu.
wytwórnia lemoniady i wód gazowanych
zaczyna$ si% zapada).
kali#my ten trudny okres. Inwestor zdecydowa$
tego obiektu?
PF: Ka%de okno jest pod"wietlone oprawami ledowymi.
Lwowianka, a nast%pnie ró&nego rodzaju hur-
Pozostawili#my wi%c tylko „opakowa-
si% w ko*cu na w$asny koszt zatrudni) kancela-
MS: Chcieli#my podkre#li) ich charakter. Iluminacj% posiada te&
townie i szwalnie. Kolejni drobni u&ytkownicy
nie”, a reszt% wyburzono – z oryginalnego
ri% prawnicz(, która odnalaz$a spadkobierców
fasada od strony ul. Kopci*skiego. Kilka projektorów sprawia, &e
nie byli zainteresowani prowadzeniem prac
budynku zachowali#my zewn%trzne #ciany
w$a#ciciela, i praca nabra$a tempa.
noc( elewacja przybiera lekko niebieskie zabarwienie, co powoduje
rewitalizacyjnych, co szybko doprowadzi$o
ceglane oraz wewn%trzne #ciany tworz(ce
do degradacji stanu technicznego. W 2006
struktur% no#n(.
PF: Prace by!y prowadzone w dwóch
etapach.
jej odrealnienie w pejza&u miasta.
PF: A by!y jakie" inspiracje?
roku budynek przej%$a $ódzka Þrma farma-
PF: To by!a skomplikowana i kosz-
MS: Pierwszy polega$ na nadbudowie
MS: Koncept na budynek szybko uformowa$ si% w mojej wy-
ceutyczna HAMMERmed, na której zlecenie
towna inwestycja. Sk#d wzi$!a si$ taka
fabryki o jedn( kondygnacj% nadziemn(
obra'ni. Nie mia$em w(tpliwo#ci, jak ten obiekt powinien wygl(da).
rok pó'niej nasze biuro opracowa$o projekt
determinacja inwestora?
i przywróceniu historycznym elementom
Ceg$a i szk$o wi(&( si% ze sob( w splocie niczym chi*ski symbol
przebudowy i rozbudowy wraz z adaptacj(
obiektu na funkcje biurowe.
PF: Gdy inwestor kupi! ten budynek, fabryka by!a u progu „"mierci technicznej”.
MS: HAMMERmed po prostu lubi praco-
dawnej #wietno#ci. Budow% uko*czono
yin-yang, tworz(c zrównowa&on( kompozycj% dwóch wzajemnie
wa) w starej tkance i przywraca) jej dawn(
w grudniu 2010 roku, a realizacja uzyska$a
uzupe$niaj(cych si% materia$ów. Zapewnienie przestrzennej rów-
#wietno#). Takie wyzwania ciesz( i daj(
tytu$ Modernizacji Roku 2010 w kategorii bu-
nowagi mi%dzy tymi dwoma jak&e klasycznymi materia$ami by$o
satysfakcj%.
dynków u&yteczno#ci publicznej. Drugi etap
podstawowym za$o&eniem projektowym.
MS: Firma HAMMERmed posiada w o-
PF: Projekt uzyska! pozwolenie na bu-
obejmowa$ rozbudow% obiektu o kubatur%
dzi kilka zabytkowych obiektów, które przy-
dow$ dwa lata po powstaniu koncepcji.
zlokalizowan( na s(siedniej dzia$ce. Ta cz%#)
MS: Podstawowym problemem by$o wygenerowanie odpo-
wróci$a do dawnej #wietno#ci, ale to by$
Co by!o tego przyczyn#?
zosta$a oddana do u&ytku w lipcu 2012 roku.
wiedniej liczby miejsc parkingowych. Kontrolowane wjazdy dwukie-
62
Fot. Mikołaj Zacharow
Patrycja Fabia ska: Jaka jest historia
PF: Jak rozwi#zano zagospodarowanie terenu?
63
runkowe na parkingi wewn%trzne prowadz(
MS: Chodzi$o o spójno#) rozwi(za* –
z ulic obrze&nych: Nowej i Nawrot, a na
chcia$em pój#) w surow( stylistyk%. Blacha
g$ówn( ulic% Kopci*skiego, zosta$ zaprojek-
tytanowo-cynkowa pasowa$a do industrial-
towany wy$(cznie zjazd jednokierunkowy.
nego charakteru budynku, bo ze swojej na-
Zadbali#my, &eby zagospodarowanie i obiekt
tury jest materia$em surowym, nie tworzy
by$y stylistycznie spójne. Nawierzchnie par-
blichtru. Poza tym jest lekka i $atwa w mon-
kingów i placu wokó$ budynku wykonano
ta&u, idealna do realizacji za$o&e* przyj%tych
z kostki granitowej rozbiórkowej. Autentycz-
w koncepcji. Brali#my pod uwag% zasto-
n(, wielkowymiarow( star( kostk% granito-
sowanie p$yt betonowych prefabrykowa-
w( inwestor pozyska$ z okolic Wroc$awia
nych, ale by$oby to rozwi(zanie generuj(ce
i fantastycznie wpisa$a si% ona w stylistyk%
zdecydowanie wi%ksze zu&ycie materia$ów
historycznego budynku pofabrycznego. Od
konstrukcyjnych.
strony ul. Kopci*skiego zaprojektowali#my
niskie, stalowo-a&urowe ogrodzenie na pod-
MS: Istniej(ce &elbetowe biegi klatek
granitowych przy zjazdach z parkingu. Pylony
schodowych tak&e zosta$y wyburzone, po-
kryj( w sobie z$(cza kablowe.
niewa& ich organizacja, charakterystyczna
PF: Ciekawym elementem kompozycji
Stan techniczny sprzed modernizacji
Wyj#cia z klatek na kondygnacje u&ytkowe
ceglana studnia.
znajdowa$y si% przy #cianach zewn%trznych,
MS: Studni% ze starymi urz(dzeniami
a my chcieli#my, aby wychodzi$o si% z nich
kot$owni, pompami zasilaj(cymi fabryk%,
w #rodek obiektu. Nowe biegi wykonane
odkryli#my podczas prac wyburzeniowych.
zosta$y równie& jako &elbetowe i ob$o&one
Ze wzgl%du na jej unikalno#) i ciekaw( sty-
granitem w dwóch barwach: szarej i czarnej.
listyk% postanowili#my j( wyeksponowa):
Balustrady zaprojektowano i zrealizowano
konstrukcja ceglana zosta$a starannie od-
z czarnej stali, w surowej stylistyce, odpo-
restaurowana, pokryta dyskretnym prze-
wiedniej dla budynku postindustrialnego.
szkleniem i pod#wietlona. Mo&na zajrze)
Zapewniono spójno#) formaln( balustrad
do jej #rodka i zobaczy) elementy, które si%
wewn%trznych i zewn%trznych zlokalizo-
zachowa$y. Studnia znajdowa$a si% kiedy#
wanych na fasadzie w obr%bie ostatniej
w niewielkim budynku kot$owni, który przy-
kondygnacji.
lega$ do obiektu, jednak wyburzono go ze
wygospodarowania powierzchni na miejsca
parkingowe.
PF: Czy modernizacja wymaga!a zastosowania nietypowych technologii?
Rozwiązania materiałowe
PF: Wed!ug jakich kryteriów aran%owano wn$trza?
MS: W zwi(zku z wynaj%ciem obiektu
przez bank wystrój dostosowano do standardów obowi(zuj(cych w jego placówkach.
Na prostokre#ln( aran&acj% #cian, któr( za-
MS: Problemem w zabytkowych obiek-
projektowali#my dla potrzeb organizacji biur,
tach jest zawsze termomodernizacja. Nie mo-
architekci zatrudnieni przez bank na$o&yli
gli#my zakrywa) starej fasady poprzez mon-
wystrój zgodny ze stylistyk( Þrmow(. De-
ta& izolacji termicznej od strony zewn%trznej,
sign ten wyró&niaj( #ciany krzywoliniowe
wi%c zastosowali#my odpowiedni system od
o nieregularnej geometrii, pod#wietlone
wewn(trz budynku. W$ókna celulozy, które
ledami, i bia$o-pomara*czowa kolorystyka.
absorbuj( wilgo) i nie generuj( zawilgoce*
Bank uszanowa$ zabytkow( warto#) obiektu
ani zagrzybienia, by$y wdmuchiwane w prze-
i zezwoli$ miejscowo na wydobycie starych
strze* mi%dzy p$yt( gipsowo-kartonow(
fragmentów #cian, które w po$(czeniu z pod-
a murem.
#wietleniami i „kosmiczn(” stylistyk( pla-
PF: Budynek zosta! zwie czony – za-
64
dla fabryk, utrudni$aby rozplanowanie biur.
placu wewn$trznego jest zabytkowa,
wzgl%du na stopie* dewastacji i konieczno#)
Budynek po remoncie
PF: Czy przeorganizowano równie%
istniej#ce klatki schodowe?
murówce, z akcentami w formie pylonów
cówki tworz( zaskakuj(cy efekt dla klienta.
równo w pionie, jak i w poziomie – ty-
Ponadto zastosowano obszerne prze-
tanowo-cynkow#, „ostrokre"ln#” bry!#,
szklenia wewn%trzne laminowane foli(
która os!ania urz#dzenia technologiczne.
mro&on( oraz #cianki mobilne w streÞe sal
Z czego wynika wybór materia!u?
konferencyjnych.
Połączenie „starego z nowym”
65
Oznaczenia:
H
Hall wewn trzny
TZ Taras zadaszony
OI Obs!uga mieszka"
M
#cianki mobilne
B
Biura
S
Pom. socjalne
OK Sala obs!ugi klienta
24H Obs!uga klienta 24h
HR_1 Hall recepcyjny nr 1
HR_2 Hall recepcyjny nr 2
TE Pom. techniczne
R
Pom. rekreacyjne
W charakterystycznych cz%#ciach obiektu pozostawiono historyczne w(tki muru ceglanego, w$(czaj(c je do kompozycji wn%trz.
Cegła, szkło i zwieńczenie budynku
W nowej, „szklanej” cz%#ci budynku tak&e starali#my si% wyeksponowa) istniej(ce zewn%trzne #ciany ceglane, zlokalizowane na
styku starej i nowej struktury. W klatkach schodowych zastosowano
neutralny wystrój fabryki opieraj(c si% na naturalnych materia$ach
wyko*czeniowych: granicie, szkle i stali. W obr%bie przyziemia
zaprojektowano sal% obs$ugi klienta z ca$odobow( stref( dost%pu.
W streÞe recepcyjnej nowej cz%#ci obiektu umie#cili#my zmultiplikowane zdj%cie budynku w formie fototapety pokazuj(cej
jego stan przed remontem – prezentacja obrazuje, jaki by$ stopie*
dewastacji fabryki, i uzmys$awia odbiorcy drog%, któr( trzeba by$o
przej#) do jej „odzyskania”.
PF: Cho& kilka fabryk w 'odzi przekszta!cono na lofty, to
Rzut 5 kondygnacji (nadbudowanej)
jednak zdecydowan# wi$kszo"& podobnych budynków adaptowano na cele biurowo-us!ugowe. Czy s#dzi Pan, %e ten obiekt
móg!by by& równie% dedykowany dla funkcji mieszkaniowej?
MS: Wi%kszo#) fabryk, w szczególno#ci $ódzkich, posiada
g$%boko#ci od 15 do nawet 33 m, co powoduje, &e adaptuj(c je
na cele mieszkaniowe, trzeba umie#ci) w ich wn%trzu du&y trakt
komunikacyjny. Wtedy nie mo&na jednak w pe$ni wykorzysta)
potencja$u budynku. Wokó$ pot%&nych holi powstaj( mieszkania
o du&ej g$%boko#ci, które s( niewystarczaj(co do#wietlone #wiat$em dziennym.
PF: I nie mo%na tego unikn#&?
MS: Gdy budynek fabryki ma np. oko$o 30 m g$%boko#ci, wtedy
nie mo&na zaprojektowa) standardowego korytarza wewn%trznego
i rozmie#ci) po obu jego stronach lokali mieszkalnych. Zwykle pro-
Rzut 3 kondygnacji
Łódź, ul. Kopcińskiego 73/75
Pracownia
projektowa
Pracownia Urbanistyki i Architektury (PUiA)
Marek Solnica
Architekt
prowadzący
Marek Solnica
Architekci
Maciej Taczalski, Andrzej Makowski,
Ewelina Tarkowska
Data opracowania
2007 (koncepcja) i 2009/2010
Data realizacji
Etap I: 2009/2010
Etap II: 2010–2012
Inwestor
HAMMERmed sp. z o.o. Nieruchomości SKA
Powierzchnia
całkowita
Etap I: 3002 m2
Etap II: 1631 m2
Powierzchnia
zabudowy
Etap I: 622 m2
Etap II: 326 m2
Kubatura brutto
Etap I: 11€800 m3
Etap II: 6751 m3
Wykonawcy
Etap I:
Prace ogólnobudowlane:
DELTA Firma Budowlana Marek Mirek
Prace w zakresie konserwacji elewacji ceglanej:
PW Lek Mur Andrzej Otto
Prace w zakresie aranżacji wnętrz:
P.B.PARMA-BUD Paweł Siminiak Robert Badek s.c.
Etap II:
Prace ogólnobudowlane:
MAXBUD, Przedsiębiorstwo Budowlano-Usługowe
Krzysztof Rutkowski
jektuje si% wewn%trzny dziedziniec. Takie rozwi(zanie opiera si% na
holu wewn%trznym, otwartym w obszarze wewn%trznej struktury
obiektu, z obwodow( galeri(, z której wchodzi si% do mieszka* ulokowanych po jej obwodzie. Ogl(da$em niedawno taki budynek, który
Rys. archiwum Pracowni Urbanistyki i Architektury (PUiA) Marek Solnica
Lokalizacja/adres
z zewn(trz odzyska$ dawny blask i teraz wygl(da fantastycznie, ale
ta przestrze* wewn%trzna tworz(ca obszern( komunikacj% tworzy
do#) ponure wra&enie – daje poczucie zagubienia i wyobcowania.
Dlatego uwa&am, &e funkcja biurowo-us$ugowa w tym obiekcie to
trafny wybór, podobnie jak i w wi%kszo#ci zmodernizowanych na
terenie naszego miasta budynkach poprzemys$owych.
PF: Co przysporzy!o Panu najwi$cej trudno"ci podczas
pracy nad tym obiektem?
MS: Przyj%cie w$a#ciwego podzia$u realizacji na etapy. Zespó$
Rzut przyziemia
konstrukcyjny pod kierunkiem projektanta konstrukcji in&. Wojciecha
Kami*skiego do$o&y$ stara*, &eby budynek nie „roz$o&y$ si%” jak talia
kart w trakcie wszystkich zabiegów ratowniczych i modernizacyjnych.
Przecie& tak naprawd% usun%li#my z jego wn%trza ca$( pierwotn(
struktur%, oprócz #cian zewn%trznych, #ciany poprzecznej i #cian
klatek schodowych. Technologia realizacji by$a wi%c podzielona na
etapy – poszczególne fragmenty budynku wykonywano w #ci#le
okre#lonej kolejno#ci.
PF: Dzi$kuj$ za rozmow$.
66
67