Program profilaktyczny Żandarmerii Wojskowej dotyczący

KOMENDA GŁÓWNA ŻANDARMERII WOJSKOWEJ
ZARZĄD PREWENCJI – ODDZIAŁ PROFILAKTYKI
„ZATWIERDZAM”
MINISTER OBRONY NARODOWEJ
Tomasz SIEMONIAK
PROGRAM ŻANDARMERII WOJSKOWEJ
DOTYCZĄCY OGRANICZANIA PALENIA TYTONIU
W SIŁACH ZBROJNYCH RZECZPOSPOLITEJ POLSKI
NA LATA 2013 – 2016.
KOMENDANT
gen. dyw. dr Mirosław ROZMUS
Warszawa, luty 2013 r.
Spis treści
I. PODSTAWA ............................................................................... 2
II. REALIZACJA DOTYCHCZASOWYCH PROGRAMÓW ......... 2
III. ZAŁOŻENIA PROGRAMU. ..................................................... 4
IV. CHARAKTERYSTYKA PROGRAMU....................................... 4
V. SZCZEGÓŁOWY ZAKRES ZADAŃ PROGRAMU ŻW
DOTYCZĄCEGO OGRANICZANIA KONSUMPCJI TYTONIU
W SIŁACH ZBROJNYCH RP. ......................................................... 7
1
I. PODSTAWA
„Program Żandarmerii Wojskowej dotyczący Ograniczania Palenia Tytoniu w Siłach
Zbrojnych na lata 2013 – 2016” został stworzony na podstawie dokumentów, które nakładają
obowiązek
prowadzenia działań, mających na celu ograniczanie palenia tytoniu w Siłach
Zbrojnych RP.
Należą do nich takie akty jak:
Ustawa z dnia 9 listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania
tytoniu i wyrobów tytoniowych.(Dz. U.1996.10.55);
Krajowy Program Ograniczania Zdrowotnych Następstw Palenia Tytoniu w Polsce;
Cele i Zadania na lata 2010 – 2013,
Strategia Ministerstwa Obrony Narodowej w sprawie umacniania dyscypliny,
przeciwdziałania uzależnieniom oraz zapobiegania patologiom społecznym w Siłach
Zbrojnych Rzeczpospolitej Polskiej w latach 2010 – 2015;
Ustawa z dnia 24 sierpnia 2001 roku o Żandarmerii Wojskowej i wojskowych
organach porządkowych (Dz.U.Nr 123, poz.1353 z poźń. zm.);
Przy opracowaniu „Programu Żandarmerii Wojskowej dotyczącego Ograniczania Palenia
Tytoniu w Siłach Zbrojnych
na lata 2013 – 2016”
ankietowych, realizowanych w 2009 roku
korzystano również z analizy badań
przez Wojskowe Biuro Badań Społecznych,
zatytułowanych „Nikotynizm w środowisku wojskowym”.
II. REALIZACJA DOTYCHCZASOWYCH PROGRAMÓW
Polityka państwa na rzecz ograniczania palenia tytoniu w Polsce została usystematyzowana
w 1995 roku1, natomiast 1997 roku co trzy lata powstawały programy, które określały politykę
społeczno – ekonomiczną i zdrowotną, ukierunkowaną na zmniejszanie używania wyrobów
tytoniowych w Polsce.
W 2010 roku został opracowany obecnie funkcjonujący „Program Ograniczania
Zdrowotnych Następstw Palenia Tytoniu w Polsce; Cele i zadania na lata 2010 – 2013”, który
w swoich założeniach, definiuje działania oraz cele zmierzające do ograniczenia konsumpcji
tytoniu w kraju oraz zmniejszenia zachorowań i zgonów spowodowanych używaniem nikotyny.
1
Ustawa z dnia 9 listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów
tytoniowych.(Dz. U.1996.10.55)
2
Programowe założenia zostały sformułowane na podstawie badań dotyczących zachowań
zdrowotnych oraz stanu zdrowia uwarunkowanych paleniem tytoniu.
W „Programie Ograniczania Zdrowotnych Następstw Palenia Tytoniu” postawiono
Zadanie nr 5, gdzie odpowiedzialnym za jego realizację uczyniono Ministra Obrony Narodowej.
Zakres powyższego zadania to ograniczanie palenia tytoniu i działania edukacyjne prowadzone
w środowisku żołnierzy zawodowych, pracowników wojska i ich rodzin.
Drugim dokumentem, który zobowiązuje środowisko wojskowe do prowadzenia profilaktyki
dotyczącej
konsumpcji
tytoniu
jest
„Strategia
umacniania
dyscypliny,
przeciwdziałania
uzależnieniom oraz zapobiegania patologiom społecznym w Siłach Zbrojnych Rzeczpospolitej
Polskiej w latach 2010 – 2015”.
3
Priorytet
wyżej
wymienionej
strategii
mówi
o
ograniczeniu
nadużywania
środków
psychoaktywnych, między innymi nikotyny, w środowisku wojskowym.
Zadania z zakresu palenia tytoniu postawione w tym dokumencie, to przede wszystkim ograniczanie
dostępności do tytoniu poprzez egzekwowanie zakazu palenia tytoniu w miejscach niedozwolonych,
zwłaszcza na terenie pracy, zmiana stereotypowych przekonań na temat palenia, realizowana poprzez
edukację, dystrybucję materiałów informacyjnych dotyczących negatywnych skutków wdychania
dymu tytoniowego, a także propagowanie zdrowego stylu życia i aktywnego spędzania czasu
wolnego.
Ważnym elementem, jest również pomoc osobom uzależnionym poprzez udostępnienie informacji na
temat poradni, monitorowanie zagrożeń uzależnieniem, a także opracowanie i wdrożenie programów
profilaktyczno – zdrowotnych dotyczących redukcji tego problemu.
Przy opracowaniu „Programu Żandarmerii Wojskowej dotyczącego Ograniczania Palenia
Tytoniu w Siłach Zbrojnych na lata 2013 – 2016” skupiono się również na analizie badań
prowadzonych w roku 2009 przez Wojskowe Biuro Badań Społecznych zatytułowanych
„Nikotynizm w środowisku wojskowym”. Warto zwrócić tutaj uwagę, na fakt, iż badania mimo, swej
nazwy dotyczyły palenia tytoniu w środowisku wojskowym, a nie ogólnie pojętego używania
nikotyny.
Otóż z badań wynika, iż problem palenia występuje w środowisku wojskowym, mimo, iż ilość osób
palących wyraźnie zmniejszyła się na przestrzeni 9 lat (2000 r. – 2009 r.).
Należy jednak zauważyć, że analiza ankiet wskazuje na wysoką świadomość związaną ze
szkodliwością używania tytoniu, a także dużą wiedzę na temat uzależnienia od tytoniu, jednak
znajomość tej tematyki nie jest efektem działań prowadzonych w środowisku wojskowym.
Spośród badanych żołnierzy prawie dwie trzecie nie spotkało się z czynnościami
prowadzonymi w zakresie tej tematyki, a twierdzili oni, że chętnie wzięliby w nich udział.
3
Biorąc pod uwagę powyższe dokumenty i badania, w celu usystematyzowania
i szczegółowego określenia realizacji, w nich zawartych zadań zmierzających do ograniczenia
konsumpcji tytoniu oraz marginalizacji społecznej tego zachowania przygotowano program, który
sprecyzuje i wyznaczy zadania w tym zakresie.
III. ZAŁOŻENIA PROGRAMU.
Przyjęto następujące założenia:
1. Program obejmie okres 3 lat tj. 2013 r. – 2016 r.
2. Program realizowany będzie przez Komendę Główną Żandarmerii Wojskowej, zgodnie
z podziałem kompetencyjnym zadań dla komórek organizacyjnych KGŻW oraz jednostek
terenowych – Oddziałów i Wydziałów ŻW;
3. Odbiorcami programu będą żołnierze SZRP, pracownicy wojska i ich rodziny oraz
potencjalni kandydaci na żołnierzy(NSR w WKU, uczniowie szkół o profilu
wojskowym).
IV. CHARAKTERYSTYKA PROGRAMU
„Program Żandarmerii Wojskowej dotyczący Ograniczania Palenia Tytoniu w Siłach
Zbrojnych na lata 2013 - 2016” został opracowany jako zintegrowane działania mają na celu głównie
ograniczanie konsumpcji wyrobów tytoniowych w środowisku wojskowym, wśród żołnierzy,
pracowników wojska oraz ich rodzin, a także potencjalnych kandydatów na żołnierzy.
Radykalna zmiana w obliczu problemu konsumpcji tytoniu wymaga podjęcia skonsolidowanych
czynność profilaktycznych opartych na edukacji, współpracy ze specjalistami w tej dziedzinie oraz
monitorowaniu problemu i postępu prowadzonych działań.
W związku z powyższym wyznaczono cztery główne obszary działalności w tym zakresie.
Pierwszym z nich jest obszar „Edukacja”, w ramach którego założono realizację następujących
zadań:
 podnoszenie
kwalifikacji
i
uzupełnienie
wiedzy
profilaktyków,
celem
prowadzenia aktywnych działań w zakresie uzależnienia tytoniu na terenie całej
Polski;
 poprawa świadomości na temat szkodliwości palenia oraz zdefiniowanie pojęcia
uzależnienia;
4
 udostępnienie informacji na temat pomocy medycznej lub innej terapii
wspomagającej rzucanie palenia osobom uzależnionym od tytoniu;
 zmiana zachowań społecznych wobec problematyki palenia tytoniu;
 promowanie zdrowego stylu życia i aktywnych form spędzania czasu wolnego;
 dostarczenie informacji na temat środowiska wolnego od dymu tytoniowego
w miejscu pracy oraz biernej ekspozycji na dym tytoniowy.
Kolejnym obszarem jest
„Współpraca z instytucjami i specjalistami w zakresie profilaktyki
tytoniowej”, w ramach którego założono realizację następujących czynności:
 nawiązanie współpracy z instytucjami zajmującymi się problematyką tytoniową;
 nawiązanie współpracy z poradniami i lekarzami na terenie całej Polski;
 współpraca z resortem Ministerstwa Obrony Narodowej oraz resortem
Ministerstwa
Zdrowia
w
ramach
prowadzenia
wspólnych
działań
profilaktycznych dotyczących używania tytoniu;
 uczestnictwo
w
naradach,
konferencjach
oraz
spotkaniach
związanych
z profilaktyką nikotynową;
Do szczegółowych zadań obszaru trzeciego – „Dystrybucja materiałów profilaktycznych” należeć
będą:
 dystrybucja materiałów profilaktycznych z zakresu przeciwdziałania konsumpcji
tytoniu w SZ RP w postaci ulotek, broszur i plakatów;
 pozyskanie od instytucji zajmujących się profilaktyką tytoniową oraz promocją
zdrowego stylu życia, materiałów profilaktycznych;
 opracowanie materiałów profilaktycznych (ulotek, broszur, publikacji)
Obszar czwarty natomiast, zatytułowany „Badania i monitoring”, wyznaczył dwa kierunki
działania:
 monitorowanie realizacji „Programu Żandarmerii Wojskowej dotyczącego
Ograniczania Palenia Tytoniu w Siłach Zbrojnych na lata 2013 – 2016”;
 systematyczna analiza badań
ankietowych dotyczących problematyki palenia
tytoniu zarówno w aspekcie ogólnokrajowy, a także w SZ RP.
Program dla zapewnienia skuteczności, będzie realizowany wspólnie, przy współdziałaniu
Komendy Głównej Żandarmerii Wojskowej, Oddziałów Żandarmerii Wojskowej celem stworzenia
otoczenia, które będzie efektywnie zniechęcać do palenia i spowoduje, że palenie zostanie uznane za
niemodne lub nienormalne, a także zmotywuje palaczy do rzucenia palenia i wesprze ich w tym
działaniu.
5
Ponadto planuje się nawiązać współpracę z instytucjami rządowymi i pozarządowymi oraz
specjalistami w dziedzinie profilaktyki tytoniowej, w celu wypracowania kierunków działań, które
będą zapobiegały konsumpcji tytoniu.
Realizacja części celów szczegółowych opierać się będzie głównie na działaniach
informacyjno – edukacyjnych takich jak: przygotowanie zajęć, szkoleń oraz warsztatów dla
żołnierzy, pracowników oraz ich rodzin, a także przyszłych kandydatów na żołnierzy, uczniów
i studentów. Zakres tematyki zajęć będzie opierał się na zapoznaniu odbiorców z tematyką
uzależnienia, szkodliwością palenia tytoniu, a także możliwościami leczenia tego uzależnienia.
Dodatkowo założono również przygotowanie materiałów profilaktycznych, w postaci ulotek
publikacji, broszur czy też plakatów które będą wspomagały proces informacyjno – edukacyjny,
a także systematyczne umieszczanie aktualnych informacji, materiałów profilaktycznych na stronie
internetowej ŻW.
6