docRozwój mowy dziecka w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym
download 
Reklamacja Transkrypt
Rozwój mowy dziecka w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym
Rozwój mowy dziecka w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. Jak rozwija się mowa, etapy Mowa dzieci 3, 4, 5, 6, 7 letnich Przyczyny wad wymowy Niepokojące symptomy rozwoju mowy u małego dziecka Skutki wad wymowy Czy zaburzenia mowy są dziedziczne? Wpływ alergii na wady wymowy Krótkie wędzidełko podjęzykowe Rozwój mowy a codzienne błędy Jak wspierać rozwój mowy dziecka Smaczne zabawy Jak rozwija się mowa • Mowa nie jest umiejętnością wrodzoną. Człowiek uczy się jej w ciągu całego swojego życia, głównie poprzez kontakty z ludźmi. • Dziecko dzięki rozumieniu poznaje otaczający je świat, a dzięki umiejętności mówienia potrafi wyrazić swoje spostrzeżenia, pragnienia, uczucia oraz przeżycia. Jak rozwija się mowa Częste kontakty werbalne z otoczeniem • bogacą słownictwo, • uczą prawidłowych zasad gramatycznych, • właściwego posługiwania się melodią, akcentem i rytmem wypowiedzi. Jak rozwija się mowa • Proces rozwoju mowy przebiega etapami i trwa kilka lat. Zanim dziecko nauczy się wyrażać swoje myśli, musi przejść wiele etapów, podczas których stopniowo zdobywa umiejętność koordynowania różnych grup mięśni do wytworzenia mowy artykułowanej. W rozwoju mowy wyróżnia się następujące etapy: • 1. Okres melodii, zwany również okresem przygotowawczym (0-1r.ż.), • 2. Okres wyrazu (1-2r.ż.), • 3. Okres zdania (2-3r.ż.), • 4. Okres swoistej mowy dziecięcej (3-7r.ż.). Okres melodii 0-1r. ż • • • • • • • • różne rodzaje: krzyku, płaczu, mlaskania, cmokania, głużenie, gaworzenie, echolalia- dziecko próbuje naśladować mowę dorosłych. ok. 9 miesiąca dziecko powinno reagować na swoje imię. Okres wyrazu 1 – 2r.ż. • Wypowiedzi coraz bardziej przypominają brzmienie wyrazu danego języka. • Jeden wyraz zastępuje zdanie, często kilka różnych zdań. • Pod koniec 2r.ż. dziecko potrafi porozumiewać się z dorosłymi i rówieśnikami, mimo niewielkiego zasobu słów. Okres zdania 2 – 3r.ż. • wyłaniają się poszczególne kategorie gramatyczne, • wzbogaca się słownik czynny i bierny – obserwuje się znaczny przyrost ilościowy słów od ok. 300 w 2r.ż. do około 1000 w wieku 3 lat. • Wypowiedź staje się bardziej zrozumiała, zbliża się do wzorca fonetycznego poszczególnych wyrazów. • W 2 r.ż. dziecko powinno wypowiadać poprawnie proste zdanie. • W 3 r.ż. zdania dzieci stają się dłuższe, złożone z 2 – 5 wyrazów. • W wypowiedziach nadal utrzymują się agramatyzmy, choć następuje bujny rozwój form fleksyjnych. Okres zdania 2 – 3r.ż. • W okresie zdania wystąpić może u dziecka tzw. jąkanie fizjologiczne. Jest ono normalnym zjawiskiem rozwojowym i na ogół w krótkim czasie zanika samoczynnie. • Może jednak ulec utrwaleniu na skutek niewłaściwej postawy rodziców, ich zbytniej wrażliwości i koncentracji na mowie dziecka i korygowania go. • Zapewnijmy dziecku stabilizację emocjonalną, spokój oraz uregulowany tryb życia. Okres swoistej mowy dziecięcej 3 – 7 r.ż. W dalszym ciągu wzbogacany jest: • • • • zasób słownictwa, umiejętność budowania zdań złożonych, następuje dalszy rozwój artykulacji. wypowiedzi dzieci wzbogacają się wraz ze zdobywaniem doświadczenia i rozszerzaniem swojej wiedzy o nowe zjawiska otaczającej nas rzeczywistości. Mowa dzieci 3 letnich • Na tym etapie mowa dziecka powinna być zrozumiała nie tylko dla najbliższych, ale także dla otoczenia. • Pojawiają się proste zdania, • dziecko wymawia wszystkie spółgłoski i samogłoski, • głoski nie zawsze są pełnowartościowe, czasem bywają zastępowane innymi, łatwiejszymi. • zmiękczanie głosek – [s, z, c, dz] są często wymawiane jak [ś, ź, ź dź], • Głoska r może być pomijana lub zastępowana przez inną, np. j, ł, l, • Zamiast głoski f występuje ch i odwrotnie. • Dziecko wie, jak dana głoska powinna brzmieć, ale nie umie jej jeszcze wypowiedzieć. • W tym wieku może występować swoista mowa dziecięca: przestawki głoskowe, opuszczanie sylaby początkowej lub końcowej, zniekształcenie oraz tworzenie wyrazów ze skrzyżowania dwóch słów, nieprawidłowa odmiana. Mowa dzieci 4 letnich • Występuje jeszcze seplenienie fizjologiczne (zamienianie głosek sz, ż, cz, dż na s, z, c, dz lub ś, ź, ć, dź). • dzieci coraz więcej rozumieją, • odpowiadają na pytania i coraz więcej ich zadają, • wykonują polecenia. • Ich wypowiedzi wybiegają poza aktualnie przeżywaną sytuację, potrafią mówić o przeszłości i przyszłości. • W wypowiedziach pojawia się jeszcze wiele form agramatycznych, lecz równocześnie występuje zaciekawienie poprawnością językową. Mowa dzieci 5 letnich • powinna być zrozumiała. • ustalają się głoski sz, ż, cz, dż. Dzieci potrafią powtórzyć je poprawnie, choć jeszcze mogą być wymawiane w mowie potocznej jak s, z, c, dz, • powinna pojawić się głoska r, • potrafią wyjaśnić znaczenie słów, opisywać cechy przedmiotów i możliwości ich wykorzystania, • stopniowo zanikają nieprawidłowości gramatyczne. Dziecko dokonuje autokorekty i chętnie poprawia wypowiedzi innych. Mowa dzieci 6 letnich Dziecko 6 letnie powinno mieć już opanowaną mowę, chociaż proces rozwoju języka trwa nadal. Wypowiedzi najczęściej przyjmują formę realizacji wielozdaniowych. Dziecko potrafi już: • • • • • • • uwzględnić kolejność zdarzeń i łączące je zależności przyczynowo-skutkowe, stosuje prawidłowo formy gramatyczne, używa dość bogatego i zróżnicowanego słownictwa, zasób słów i ton głosu odpowiadający danej sytuacji, pozwalają dziecku w sposób satysfakcjonujący wyrażać swoje opinie i pragnienia, opowiadając o obrazku dziecko nie ogranicza się tylko do wymienienia przedstawionych na nim osób i przedmiotów, ale tworzy dłuższe wypowiedzi, rozumienie kierowanych do sześciolatka treści, wiadomości, poleceń czy opowiadań, nie powinno stanowić dla niego żadnego problemu, realizacja wszystkich dźwięków języka polskiego powinna być prawidłowa. Mowa dzieci 7 letnich • • • • • dzieci doskonalą struktury słowne i gramatyczne języka, potrafią ocenić i skorygować swoje błędy, rozumieją żarty, przenośnie i wyczuwają sarkazm, potrafią słuchać i opowiadać co usłyszały, rosną kompetencje językowe, Mowa dzieci 7 letnich • Po 6-7 roku życia dobiega końca tzw. okres krytyczny dla rozwoju mowy, co oznacza, że teraz mowa może być już co najwyżej korygowana, ale już nie kształtowana. • Proces rozwoju mowy ulega spowolnieniu, w końcu wygasa, a wszelkie konsekwencje zakłóceń czy zaniedbań we wcześniejszym okresie życia będzie teraz o wiele trudniej wykorzenić. • Przez całe życie człowiek dodaje nowe wyrazy do swojego słownictwa, ale jest mało prawdopodobne, by był w stanie zmienić przyswojone wcześniej zasady gramatyki. Rozwój mowy dziecka w wieku wczesnoszkolnym • Dziecko wstępujące do szkoły porozumiewa się już swobodnie z otoczeniem w mowie potocznej. W wieku szkolnym następują jednak dalsze zmiany ilościowe i jakościowe w rozwoju mowy, pojawiają się nowe jej formy i rodzaje. W związku z nauką czytania i pisania wysubtelnia się słuch fonematyczny dziecka. To zapewnia coraz szybszą i sprawniejszą analizę słuchową dźwięków mowy oraz wzrokową analizę znaków graficznych. • Mowa dziecka idącego do szkoły powinna być komunikatywna, wyraźna i płynna, wtedy zdecydowanie gwarantuje dobry start szkolny. Rozwój mowy dziecka w wieku wczesnoszkolnym • Główną zmianę rozwojową mowy dzieci w młodszym wieku szkolnym stanowi pojawienie się mowy pisanej. • zaczyna się wzajemne oddziaływanie żywej mowy ustnej i pisanej. • Inny rodzaj trudności wynika stąd, że w języku mówionym, posługując się intonacją, gestem, mimiką, można pewnych myśli nie dopowiedzieć, natomiast w języku pisanym - pozbawionym barwy dźwiękowej, dla wyrażenia uczuć i przeżyć, trzeba posłużyć się słowami. • Prawidłowo rozwijające się dziecko w wieku wczesnoszkolnym powinno dostrzegać, rozróżniać i wymawiać wszystkie dźwięki w ich najróżniejszych połączeniach. Powinno też wyodrębnić poszczególne dźwięki w sylabach i wyrazach (analiza dźwiękowa), oraz łączyć wyodrębnione dźwięki w całość (synteza dźwiękowa). Wyniki badań dzieci w wieku wczesnoszkolnym • • • • • Około 70% dzieci mówi niedbale, niewyraźnie, zbyt krzykliwie lub cicho Nie otwierają ust przy wymawianiu samogłosek Mówią przez nos lub przez zęby Wykazują ubogie słownictwo Mówią na wdechu i połykają końcówki słów • U około 30% dzieci rozpoczynających naukę szkolną stwierdza się wady i zaburzenia mowy. Większość z nich spowodowana jest: • Nieprawidłowym funkcjonowaniem układu mownego • Opóźnionym rozwojem psychoruchowym • Zaniedbaniami środowiskowymi • Niską wiedzą pedagogiczną rodziców • O takich dzieciach mówi się że nie osiągnęły dojrzałości szkolnej, że są dziećmi ryzyka dysleksji. Przyczyny wad wymowy • Przyczyną powstawania wad wymowy są najczęściej nieprawidłowości w budowie i funkcjonowaniu narządów artykulacyjnych lub zaburzenia słuchu fonematycznego. Do najczęstszych przyczyn zaliczamy: • deficyt słuchu fizjologicznego (zakłócenia w artykulacji, melodii, intonacji), • nieprawidłową budowę aparatu mowy (rozszczep podniebienia, warg, zbyt duży lub mały język, skrócone wędzidełko podjęzykowe, wady zgryzu ), • częste infekcje górnych dróg oddechowych i przerost trzeciego migdałka, powodują oddychanie przez usta. W konsekwencji wpływa to na osłabienie sprawności mięśni języka, warg, podniebienia miękkiego, których praca jest niezbędna do artykulacji. Dziecko, które źle oddycha, gorzej mówi, Przyczyny wad wymowy • dysfunkcję słuchu fonematycznego (odpowiadającego za procesy analizy i syntezy słuchowej, które są niezbędne do nauki czytania), • nieprawidłowe połykanie, • mówienie do dziecka językiem nianiek – zdrobniale, • ograniczone kontakty z matką do 2 r.ż, • problemy zdrowotne matki w ciąży, • niewłaściwa atmosfera rodzinna, • nieprawidłowe wzorce wymowy w domu, • wady wymowy rodziców, • brak okazji do rozwijania mowy. Niepokojące symptomy rozwoju mowy u małego dziecka: • Brak reakcji na odgłosy płynące z otoczenia. • Zaburzenia rozumienia mowy oraz brak rozumienia prostych poleceń słownych. • Brak kontaktu wzrokowego, dziecko nie zwraca uwagi na ludzi, nie nawiązuje kontaktu wzrokowego. • Brak mowy czynnej do drugiego roku życia oraz brak zainteresowania mową ( dziecko nie przejawia chęci powtarzania , czy też naśladowania dźwięków mowy). Niepokojące symptomy rozwoju mowy u małego dziecka: • Powtarzanie bez zrozumienia wyrazów, wyrażeń lub zdań wypowiadanych przez inną osobę ( tzw. echolalie). Odpowiadanie pytaniem na pytanie. • Niepłynność mowy występujące u dziecka nagle np. po urazach psychicznych czy fizycznych. • Nagłe wycofywanie się z kontaktów werbalnych. Niepokojące symptomy rozwoju mowy u małego dziecka: • Międzyzębowa artykulacja głosek [s,z,c,dz] przy wymowie tych głosek język wchodzi miedzy zęby , brzmienie głosek jest zdeformowane. • Ubezdźwięczniane tj. zamiana głosek dźwięcznych na bezdźwięczne u dziecka powyżej trzeciego roku życia. Dziecko wymawia zamiast: domek – tomek, woda –fota, buda – puta, zupa – supa Niepokojące symptomy rozwoju mowy u małego dziecka: • Jeżeli do 3 roku życia mowa nie rozwinie się (dziecko wymawia tylko pojedyncze wyrazy, i to proste) trzeba podejrzewać opóźniony rozwój mowy. • Opóźnienie rozwoju mowy może przejawiać się w: późniejszym pojawieniu się gaworzenia, późniejszym pojawienia się pierwszych słów, ubóstwie słownika (mała liczba używanych i rozumianych słów), późniejszym pojawieniu się zdań prostych i złożonych, nieprawidłowej gramatyce, przedłużającym się okresie swoistej mowy dziecięcej. • Dziecko w wieku czterech, pięciu lat nieprawidłowo wymawia wiele głosek co powoduje, że mowa jest niezrozumiała dla otoczenia. • Dziecko w wieku pięciu, sześciu lat zastępuje głoski [sz,ż,cz,dż] głoskami s,z,c,dz lub [ś,ź,ć,dź] . • Dziecko w wieku sześciu lat nie wymawia prawidłowo głoski [r] . Skutki spowodowane wadą wymowy • W znacznym stopniu utrudniają osiąganie sukcesów w szkole. • Wpływ zaburzeń mowy na trudności w nauce przejawia się w przedmiotach, które wymagają od dziecka poprawnego pisania, czytania wypowiadania się. • Kłopoty w nauce czytania i pisania (agramatyzmy, nieprawidłowa budowa zdań, uporczywe literowanie, kłopoty z łączeniem liter i głosek w wyrazy, z przejściem od głoskowania do czytania sylabami i wyrazami, opuszczanie, przestawianie lub dodawanie różnych głosek i sylab, zamienianie wyrazów o podobnym brzmieniu; w pisaniu kłopoty z posługiwaniem się dwuznakami, spógłoskami miękkimi, dźwięcznymi i bezdźwięcznymi, końcówkami fonetycznymi –ą -om, inne). • Zaburzenia osobowości (poczucie niższej wartości, osamotnienia, stany lękowe np. lęk przed wypowiadaniem się, nerwowość, unikanie kontaktów z gośćmi, rówieśnikami). • Osłabiają wydolność umysłową dziecka i wpływają ujemnie na jego stosunek do nauki, szkoły i kolegów. Skutki spowodowane wadą wymowy • Dzieci z zaburzonym rozwojem mowy mają zmniejszone możliwości wykazania się swoją wiedzą podczas odpowiedzi w szkole. • Dziecko, którego słownik jest ubogi, a konstrukcja zdań gramatycznie wadliwa, natrafia na trudności we wszystkich tych sytuacjach, kiedy wymaga się od niego prac pisemnych czy ustnych odpowiedzi bardziej złożonych pod względem językowym. • Dzieci z wadami artykulacyjnymi popełniają nie tylko w czytaniu, ale i w piśmie te same błędy, które wykazują w mowie spontanicznej. Np. błędy wynikające z nieprawidłowego wymawiania głosek syczących, np. szafa– safa, czapka – capka, w tych przypadkach obserwuje się zmiany głosek, które zmieniają sens czytanego tekstu, co ma negatywne znaczenie dla procesu uczenia się. • W pisaniu wypracowań i w pisaniu ze słuchu pojawiają się błędy, będące odzwierciedleniem wadliwej wymowy. Co za tym idzie, tekst pisany zawiera błędy typu: : "jak mówię, tak piszę?". Skutki spowodowane wadą wymowy • Zaburzenia mowy które nie są korygowane stają się źródłem wtórnych zaburzeń całej osobowości. "Wady wymowy i jąkanie utrudniają porozumiewanie słowne i tym samym opóźniają rozwój myślenia, stwarzają przeszkodę w kontaktach społecznych, opóźniają usamodzielnienie, są źródłem trudności szkolnych". • Im starsze dziecko, tym trudniej dotrzeć do pierwotnej przyczyny zarówno zaburzeń mowy jak i niepowodzeń szkolnych, tym trudniej udzielić dziecku pomocy. Czas działa na niekorzyść – zarówno ucznia jak i terapeuty. • Opóźniony rozwój mowy spowodowany występującymi wadami powinien podlegać jak najwcześniej terapii, gdyż może stać się przyczyną wielu trudności w nauce czytania i pisania, jak również prowadzić może do zaburzeń natury emocjonalnej. • Terapia pozwoli zapobiec nie tylko niepowodzeniom szkolnym, lecz przede wszystkim spowoduje szybsze wyrównanie się rozwoju mowy w stosunku do rówieśników. Czy zaburzenia mowy są dziedziczne? • To że dziecko prezentuje identyczną wadę wymowy, jak rodzic, nie oznacza, że ją odziedziczyło! • Dziecko uczy się przez naśladownictwo. Jeśli artykulacja rodzica nie jest prawidłowa, dziecko może mówić dokładnie w ten sam sposób. Dotyczy to zarówno artykulacji głosek, jak i akcentu, czy sposobu wypowiadania się. • UWAGA! Dziecko naśladuje nie tylko rodziców. Zdarza się, że przejmuje złe nawyki od dziadków, kolegi z ławki lub osoby, z którą spędza dużo czasu. • Tym, co możemy odziedziczyć, są pewne cechy, które mogą mieć wpływ na powstanie zaburzenia mowy, np. nieprawidłowości w budowie aparatu artykulacyjnego, uszkodzenie słuchu itp. • Zaburzeniem, które niestety jest dziedziczne okazuje się proste opóźnienie rozwoju mowy (ok.25-30% przypadków). Dlatego w sytuacji, kiedy nasze dziecko wykazuje opóźnienie w rozwoju mowy, warto zapytać swoich rodziców o to jak przebiegał nasz własny rozwój językowy. Wpływ alergii na wady wymowy • Dziecko, które ma stale niedrożny nos, wyrabia sobie nawyk oddychania przez usta. Jest wówczas bardzo podatne na choroby górnych dróg oddechowych, przerost migdałków podniebiennych oraz trzeciego migdała. To z kolei przyczynia się do powstawania: • stanów zapalnych ucha środkowego, • osłabienia słyszenia, • braku autokontroli słuchowej u dziecka, • braku poprawnego odbioru dźwięków mowy. • Jeśli dziecko niepoprawnie lub niewyraźnie słyszy głoski, może je deformować. • Stany zapalne górnych dróg oddechowych sprzyjają powstawaniu seplenienia międzyzębowego, czyli tendencji do wsuwania języka między zęby lub wargi. Wpływ alergii na wady wymowy • U dzieci oddychających przez usta, język ułożony jest płasko na dnie jamy ustnej. Umożliwia to swobodny przepływ powietrza. Język spoczywający na dnie jamy ustnej staje się mało ruchliwy. Dziecko ma trudności z uniesieniem go, co znacząco wpływa na realizację głosek, które tego wymagają (sz, ż, cz, dż, l, r). Zostają one całkowicie pomijane lub zdeformowane. • Kolejnym problemem są trudności w połykaniu, a nawet żuciu pokarmu, który nie jest odpowiednio transportowany w kierunku zębów trzonowych. • Płaskie ułożenie języka i jego stałe napieranie na zęby przyczynia się do powstawania wad zgryzu – najczęściej zgryzu otwartego. • Nieprawidłowy sposób oddychania odbija się także na samopoczuciu i zachowaniu dziecka. Niedotlenione, bywa nerwowe i niespokojne. Może mieć trudności z koncentracją i nauką. Krótkie wędzidełko podjęzykowe • Co to jest wędzidełko języka? Wędzidełko języka to miękki twór włóknisty pokryty błoną śluzową. Łączy dolną część języka z dnem jamy ustnej. Widoczny jest podczas unoszenia języka w kierunku podniebienia. • Ankyloglosja czyli krótkie wędzidełko podjęzykowe może być jedną z przyczyn wad wymowy. Jednak przede wszystkim powoduje problemy z codziennymi odruchowymi czynnościami takimi jak żucie i połykanie. Krótkie wędzidełko podjęzykowe Następstwem znacznie skróconego wędzidełka podjęzykowego są: • problemy ze ssaniem piersi przez dziecko, • wytworzenie się nieprawidłowego odruchu ssania i połykania (z językiem na dnie jamy ustnej), • trudności z żuciem i połykaniem niektórych pokarmów o bardziej twardej, zwartej strukturze, • trudności z przesuwaniem pokarmów w jamie ustnej, co za tym idzie gorsze ich rozdrobnienie, • zaleganie pokarmu w jamie ustnej oraz utrudniona jej higiena (co może być przyczyną próchnicy i stanów zapalnych dziąseł), • problemy z prawidłową wymową głosek wymagających m.in. pionizacji języka. Jak rozpoznać, że dziecko ma za krótkie wędzidełko podjęzykowe? • dziecko ma trudności z wysunięciem języka na brodę lub uniesieniem go w kierunku wałka dziąsłowego • podczas wysuwania języka na brodę, jego czubek może przyjmować kształt sercowaty (brak tego kształtu nie zawsze oznacza, że wędzidełko ma odpowiednią długość!) • trudności z artykulacją głosek: l, r, sz, ż, cz, dż • ból przy wykonywanych ćwiczeniach • może (choć nie musi) wystąpić nadmierne ślinienie się Kiedy podcinać, a kiedy ćwiczyć? • Decyzję o zabiegu podejmuje logopeda w porozumieniu z laryngologiem, chirurgiem lub foniatrą. • Bezwzględnym wskazaniem do podcięcia wędzidełka jest całkowite przyrośnięcie języka do dna jamy ustnej oraz sytuacje, w których krótkie wędzidełko utrudnia ruchy języka. • W przypadkach nieznacznego skrócenia wędzidełka można podjąć próbę wyćwiczenia mięśni języka poprzez ćwiczenia i masaże. Nie sprawi to jednak, że wędzidełko się rozciągnie, czy wydłuży. Można w ten sposób nieco poprawić ruchomość samego języka. Nigdy jednak nie osiągniemy w ten sposób pełnej sprawności. • W większości przypadków zalecane jest jednak jak najwcześniejsze podcięcie. • Po zabiegu należy podjąć terapię logopedyczną, co pomoże uniknąć ponownego zrostu oraz wykształci u dziecka nawyk unoszenia języka. • Jest to zabieg bezbolesny, wykonywany w znieczuleniu miejscowym. Rozwój mowy a codzienne błędy • Prawdopodobnie nie zastanawiamy się, jaki wpływ na rozwój mowy naszych dzieci mają działania, które podejmujemy każdego dnia. Ekran nie uczy • Badania dotyczące wpływu oglądania telewizji przez dzieci poniżej 3 roku życia dowiodły brak jakichkolwiek korzyści edukacyjnych, co więcej pokazały negatywny wpływ spędzania czasu przed ekranem na zachowanie dziecka, rozwój zdolności koncentracji uwagi, pamięci krótkotrwałej, czy rozwój mowy. • Badania dotyczące korzystania z ekranów dotykowych przez dzieci do 3 roku życia wskazały na negatywne skutki dla rozwoju, szczególnie jeśli chodzi o rozwój mowy, powodując jego opóźnienie, oddziałując również na zwalnianie procesu nabywania nowego słownictwa. Ekran nie uczy • Istnieje potwierdzone w badaniach ryzyko, że spędzanie czasu przed ekranem we wczesnym dzieciństwie może skutkować nadaktywnością psychoruchową, zachowaniami agresywnymi, osłabieniem pamięci oraz skróceniem czasu skupiania uwagi, zaburzeniami w koncentracji, opóźnieniem w rozwoju mowy, upośledzeniem myślenia wyobrażeniowego i kreatywności, a w konsekwencji trudnościami w czytaniu i pisaniu. „Tabletowe dzieci” • • • • Okazuje się, że ten niewielki sprzęt może u dzieci powodować zachowania autystyczne: dochodzi u nich do opóźnienia mowy zaburzenia relacji społecznych nie ma kontaktu wzrokowego. w skrajnych sytuacjach nie reagują na własne imię. • Pocieszający jest fakt, że gdy odstawimy tablet, z czasem dziecko wyrówna opóźnienia w relacjach społecznych i w języku. • dzieci mające tablet pod ręką nie odczuwają nudy, która jest wbrew pozorom im potrzebna. Gdy dziecko się nudzi, same musi wymyślić sobie zajęcie. Wówczas wymyśla różne gry i zabawy, a przez to rozwija się jego kreatywność. • Podczas zabawy, która poza sprawieniem radości ma też rozwijać dziecko powinny być wykorzystywane wszystkie zmysły dziecka. Podczas używania tabletu jest wykorzystywany tylko wzrok co może doprowadzić do: • obniżenia czułości pozostałych zmysłów • problemów z widzeniem przestrzennym. • Pamiętajmy, że dzieci uczą się najlepiej i najbardziej efektywnie w realnej zabawie z rodzicami, opiekunami, innymi dziećmi, tworząc prawdziwą interakcję z nimi, a rozmawianie jest najlepszym sposobem nauki, chociaż obecność mediów elektronicznych w ich życiu jest nieunikniona. Smoczek a rozwój mowy • Niestety, nadal wśród części rodziców powszechne jest przekonanie, że smoczek to lek na całe zło. Zdarza się nawet, że bez smoczka zarówno dzieci, jak i rodzice nie potrafią funkcjonować. Smoczek nie tylko może być przyczyną problemów z rozwojem jamy ustnej i szczęk, wad zgryzu i problemów z uzębieniem, ale także wad wymowy. • Nie każdy rodzic wie, że odruch ssania stopniowo słabnie po 6 miesiącu życia, by całkowicie zaniknąć między 1-2 rokiem życia. Nie oznacza to, że dziecko nagle traci umiejętność ssania – odruch ten jest powoli wypierany przez potrzebę żucia i gryzienia. Zaczynają pojawiać się pierwsze ząbki, zmienia się ułożenie warg, języka oraz sposób połykania. Stale wzmacniają się mięśnie twarzy, których prawidłowa praca jest niezbędna nie tylko w czasie spożywania pokarmu, lecz także w procesie mówienia. Z tego powodu nie należy sztucznie podtrzymywać tego odruchu poprzez podawanie dziecku smoczka w celu uspokojenia go, bądź jako lekarstwa na nudę. • Gdy dziecko mówi, wyciągnij smoczek z jego buzi! Jakie mogą być skutki długotrwałego ssania smoczka lub kciuka? • utrwalenie się u dziecka niemowlęcego sposobu połykania. Jest to połykanie z językiem ułożonym na dnie jamy ustnej. Wykonuje on ruchy wyłącznie w kierunku przód-tył. Nie ma szans na osiągnięcie pełnej sprawności niezbędnej do przenoszenia pokarmu w celu rozdrobnienia go i połknięcia. Utrudnione jest także połykanie zalegającej pod masą języka śliny, co prowadzi do nadmiernego ślinienia się. • Dziecko, którego buzia jest stale zajęta, niechętnie komunikuje się z otoczeniem. • Ogromne znaczenie ma także słabszy rozwój mięśni narządów artykulacyjnych. Zmniejsza się napięcie mięśni warg, co w późniejszym okresie utrudnia wymowę głosek p, b, m, w, f. Znacznie obniża się sprawność języka. Dziecko ma poważne problemy z uniesieniem go i realizacją głosek ś, ź, ć, dź, sz, ż, cz, dż, l, r. • Język, który spoczywa na dnie jamy ustnej i porusza się wyłącznie w kierunku przód – tył, ma tendencję do wsuwania się między zęby. • Dzieci, które długotrwale ssą smoczek lub kciuk narażone są także na wady zgryzu oraz deformacje podniebienia. Superpapki • Nie róbmy przez cały czas papek i kleików z czego tylko się da. Gryzienie, żucie i połykanie to czynności, które są bardzo ważne do prawidłowego funkcjonowania całego aparatu artykulacyjnego. • gdy dziecko wylizuje z talerza pozostałości po pysznym posiłku – nie karć, ale kibicuj, żeby ta trudna sztuka się udała. Pozwólmy dzieciom na takie działania, a na pewno zaprocentują! Nie mam czasu na rozmowę • Coraz szybsze tempo życia również przekłada się na nasze relacje, intensywność i długość rozmów z naszymi dziećmi. • Rodzic nie zastanawia się nad budowaniem pięknych zdań złożonych, które mógłby wypowiedzieć do swojego dziecka, ale zastanawia się, za ile minut trzeba wyjść z domu i czy zdąży na czas, a wypowiadane zwroty mogą wyglądać tak: Szybciej, bo się spóźnimy! Jedz prędzej! • Następuje wymiana krótkich, wręcz informacyjnych zdań. • Tylko poprzez naśladownictwo osoby dorosłej dziecko jest w stanie uczyć się języka! Jak wspierać rozwój mowy dziecka? • • • • • • • • • Zadbajmy o poprawność i bogactwo naszych wypowiedzi! Odpowiadajmy na pytania naszych dzieci w sposób wyczerpują. Zadbajmy o prawidłowy zgryz dziecka! Wady zgryzu są jedną z najczęstszych przyczyn powstawania wad wymowy. Korzystajmy z usług specjalistów! Jeśli nasze dziecko ma nieprawidłową budowę narządów mowy (rozszczepy warg, podniebienia, wady zgryzu lub uzębienia), zapewnijmy mu koniecznie opiekę specjalisty. Kontrolujmy stan słuchu naszych dzieci, szczególnie w sytuacjach gdy dzieci często chorują, przeziębiają się. Ograniczmy naszym dzieciom dostęp do programów telewizyjnych. Wybierajmy programy właściwe dla wieku dziecka, rozmawiajmy z dziećmi na temat obejrzanego programu, uczmy je budowania wypowiedzi. Zwracajmy uwagę na prawidłowy sposób oddychania! Uczmy dzieci oddychania nosem. Jeśli nasze dziecko oddycha przez usta, często ma otwartą buzię, chrapie w nocy, często ma zatkany nosskonsultujmy się ze specjalistą (laryngologiem, foniatrą, logopedą). Zachęcajmy dzieci do zabaw usprawniających pracę języka i warg! Są to świetne ćwiczenia profilaktyczne. Jeśli Twoje dziecko mówi niewyraźnie, ma problemy artykulacyjne, skonsultuj się z logopedą. Zachęcajmy dzieci do mówienia, motywujmy je tak, by rozmowa była przyjemnością. Bądźmy wyrozumiali i cierpliwi! Smaczne zabawy buzi i języka • • • • • • • • • • • • • • • • Ryż preparowany Płatki śniadaniowe różnego rodzaju i kształtu Żelki (w tym kwaśne z posypką) Paluszki Chrupki kukurydziane Kremy do smarowania Dżemy Miód Woda Napoje Owoce (maliny, cytryny, grejpfruty, porzeczki, jabłka, kiwi, truskawki…) Warzywa (marchewki, ogórki, papryki, kalarepy, rzodkiewki) Lody lub zamrożony serek Kostki lodu Lizaki andruty Dziękuję za uwagę.
