Zielona energia - lokalnie

CEE Bankwatch Network & Polska Zielona Sieć
Zielona energia lokalnie
Praktyczny przewodnik po inteligentnym systemie lokalnej energii odnawialnej w
miastach i gminach
Autorka:
Julia Krzyszkowska
Grudzień 2014
CEE Bankwatch Network, Polska Zielona Sieć
[email protected]
Podziękowania:
Miro Mojzis, CEPA/Friends of the Earth Słowacja
Energia w centrum
Energia to ważny element naszego codziennego życia. Jej dostępność – na
politykami promującymi zielone, inteligentne rozwiązania, powoli kończy
przykład dla działania przedsiębiorstw, ogrzania czy oświetlenia domów –
się era monopoli energetycznych. Kontrolę nad planowaniem, produkcją i
to we współczesnym świecie jedna z podstawowych potrzeb. Jednak dziś
wykorzystaniem energii przejmują lokalne samorządy, a energia staje się
w Polsce produkcja i zużycie energii to również rosnące obciążenie – nie
ważnym motorem rozwoju w regionie.
tylko dla naszych budżetów, ale także dla naszego zdrowia oraz dla stanu
środowiska, w którym żyjemy.
Energia odnawialna niesie ze sobą ogromny potencjał dla miast i gmin,
Zrównoważony lokalny rozwój z poszanowaniem zasobów naturalnych to
budując niezależność, bezpieczeństwo i stając się ważnym źródłem
dziś nie wizja odległej przyszłości – to rzeczywistość, w której rozwijają się
dochodów. Jednocześnie, to właśnie samorządy mają do odegrania
i rozkwitają tysiące europejskich miast i gmin. Idea lokalnej gospodarki
szczególnie ważną rolę w popularyzacji OZE i wprowadzaniu w życie idei
jest nam znana od stuleci – dziś w jej centrum stawiamy lokalną energię.
zrównoważonego lokalnego rozwoju.
Ten przewodnik przeznaczony jest dla wszystkich miast, gmin, Lokalnych
Do niedawna energia była postrzegana jako wyłączna domena centralnych
Grup Działania oraz obywateli którzy chcą dowiedzieć się jak przejąć
władz państwowych, a rynek produkcji, dystrybucji i sprzedaży energii
kontrolę nad swoją energią. Znajdują się w nim informacje o tym, czym
należał do wąskiego grona wielkich spółek. Dziś jednak w całej Europie
jest lokalny system energetyczny i inteligentne planowanie. Opisane są
myślenie o energii zmienia się, a nowe koncepcje wzywają do większej
korzyści płynące z energetyki odnawialnej dla samorządów i mieszkańców
decentralizacji, demokratycznej kontroli i wykorzystania lokalnego
regionu. W kilku punktach omówimy również kroki, jakie należy podjąć
potencjału. Wraz z nowymi technologiami energii odnawialnej (OZE) i
aby wprowadzić w życie ideę lokalnej energii.
Dlaczego energia?
przyczynia się do globalnych zmian klimatu, dodatkowo zagrażając
Rozwój lokalnej energii odnawialnej nie bez powodu stanowi kluczowy
bezpieczeństwu naszemu, naszych dzieci i wnuków.
element skutecznej nowoczesnej strategii gospodarczej miasta lub gminy.
Prostą odpowiedzią na te rosnące problemy jest idea lokalnie zarządzanej
Pierwszy z powodów jest oczywisty – są nim oszczędności. Ilość
energetyki rozproszonej, czyli energii produkowanej w danym regionie, na
zużywanej przez nas energii rośnie – a wraz z nią, rosną nasze wydatki.
małą skalę, z wykorzystaniem technologii odnawialnych źródeł energii,
Tylko w latach 2002-2012 zużycie energii wzrosło w Polsce o 30%. Rosną
wykorzystujących powszechnie dostępne słońce i wiatr, lub korzystających
jednak także ceny, szczególnie energii elektrycznej. Według danych GUS,
z lokalnego potencjału produkcji energii wodnej, geotermalnej czy też z
w dekadzie 2001-2010 prąd drożał średnio o 3% rocznie. Im więcej
biomasy. Energetyka lokalna to nie tylko uniezależnienie się od rosnących
zużywamy energii elektrycznej i ciepła, tym większą część naszych
cen węgla i innych surowców, ale także bezpieczeństwo dostaw – lokalna
budżetów musimy przeznaczyć na rachunki za energię.
energia nie musi bowiem pokonać setek kilometrów sieci, aby dotrzeć do
Obok rosnących wydatków, polskie regiony coraz częściej muszą mierzyć
naszej gminy i zasilić w prąd lokalną szkołę czy przedsiębiorstwo.
się z przerwami w dostawach prądu – problem ten dotyka szczególnie
gmin wiejskich 10 razy częściej, niż miast. Jednym z powodów jest
Przed polskimi samorządami stoją obecnie coraz bardziej palące
pogorszający się stan sieci elektroenergetycznych, a także konieczność
problemy.
przesyłu energii na duże odległości.
wyczerpujące się zasoby, dalsza degradacja środowiska naturalnego,
Produkcja energii w Polsce wciąż w znacznej mierze opiera się na paliwach
zagrożenia dla bezpieczeństwa energetycznego to tylko niektóre z
kopalnych. Coraz wyższe ceny surowców takich jak węgiel i gaz i ich
istniejących i narastających wyzwań. Inteligentna energia odnawialna na
malejące zasoby prowadzą do wzrostu naszych rachunków za energię i
poziomie lokalnym może być odpowiedzią dla tych problemów. Rola
uzależnienia naszego bezpieczeństwa od nie zawsze pewnego importu.
samorządów jest tu ogromna i zróżnicowana. Władze miasta bądź gminy
Węgiel to także źródło niebezpiecznych zanieczyszczeń powietrza, którym
występują w roli promotora i regulatora, inwestora, producenta,
oddychamy, a emitowany w trakcie jego spalania dwutlenek węgla
dystrubytora i konsumenta energii, a także w roli podmiotu prowadzącego
Postępujące
zmiany
klimatu,
rosnące
działalność informacyjną, edukacyjną oraz motywującą.
ceny
energii,
Fundament gospodarki
Koncepcja lokalnej, samowystarczalnej gospodarki polega w swej istocie
W jaki sposób energia może stać się fundamentem rozwoju lokalnego?
na ograniczaniu importu dóbr i usług, w tym energii elektrycznej i paliw, i
Odpowiedzi należy szukać między innymi w strukturze przychodów i
zamiast
wydatków samorządu. O sprawności i stabilności lokalnej gospodarki nie
„wypływanie” kapitału z regionu. Pierwszym krokiem w inteligentnym
decyduje
systemie
wyłacznie
wysokość
wygenerowanych
przez
lokalne
tego
produkcję
energetycznym
i
są
konsumpcję
oszczędności
lokalną,
i
aby
bardziej
ograniczyć
efektywne
przedsiębiorstwa zysków. Bardzo duże znaczenie ma również to, w jakim
wykorzystanie energii, jednak dostawy prądu, ciepła i paliw są niezmiennie
stopniu kapitał lokalny pozostaje w obrocie w regionie. Innymi słowy, im
konieczne dla funkcjonowania gospodarki. Nie jest obojętne, od kogo
więszy obrót lokalnie wytworzonymi pieniędzmi w danym regionie, tym
kupujemy energię. Pieniądze zarobione w danym mieście czy gminie i
silniejsza jego sytuacja ekonomiczna.
wydane na pokrycie kosztów energii mogą albo trafić w ręce dużych
Inspiracją do zadecydowania o lokalnej transformacji energetycznej może
spółek, albo – jeśli energia jest wyprodukowana z lokalnych źródeł – mogą
więc być chęć poprawy sytuacji ekonomicznej regionu, znalezienia
zostać w regionie i wspierać jego zrównoważony rozwój.
odpowiedzi na problemy zadłużenia, bezrobocia, ucieczki kapitałowej oraz
Korzyści z lokalnej energii to jednak nie tylko oszczędności i akumulacja
wyludnienia. W jaki sposób może na to wpłynąć lokalna energetyka?
kapitału – to również stałe źródło dochodu oraz zielone miejsca pracy.
Rozwój lokalnego systemu energatycznego pociąga za sobą szereg nowych
W przeważającym obecnie w Polsce modelu, samorząd lokalny ma
miejsc zatrudnienia, od pracy przy produkcji paliw, przez montaż, obsługę i
najczęściej niewielką wiedzę i ograniczoną kontrolę nad tym, skąd
serwisowanie urządzeń do wytwarzania energii odnawialnej, po
pochodzi energia z której korzystają mieszkańcy i sektor publiczny.
specjalistyczne planowanie i monitoring. Instalacje na biomasę dają
Najczęściej pieniądze przeznaczone na opłaty za dostawy energii trafiają
stabilny rynek zbytu lokalnym rolnikom, przynosząc szczególne korzyści
do dużych centralnych przedsiębiorstw, a energia jest w istocie towarem
jeśli przyczyniają się do zmniejszenia ilości odpadów, na przykład poprzez
importowanym. W takim systemie energia jest wyłącznie obciążeniem,
ich zagospodarowanie w produkcji biogazu. Postawienie na energetykę
przyczynia się również pośrednio do ubożenia miasta lub gminy.
rozproszoną to szansa na tworzenie się lokalnych klastrów oraz większą
współpracę gospodarczą w danym regionie.
Zdrowe środowisko
Dla wielu samorządów przesłanki ekonomiczne stanowią najważniejszy
Aby energia odnawialna stała się stabilnym fundamentem lokalnego
powód dla angażowania się w budowę systemu energetycznego opartego
wzrostu
na lokalnych odnawialnych źródłach energii, bynajmniej jednak nie jedyny.
produkowana w sposób zrównoważony, z poszanowaniem dla
Ważną motywacją są niewątpliwe korzyści dla środowiska naturalnego,
środowiska oraz zdolności regeneracji zasobów naturalnych. Nadmierna
klimatu, zdrowia mieszkańców oraz stabilności rozwoju opartego o
eksploatacja zasobów, postrzeganych jako odnawialne – przede wszystkim
zrównoważone wykorzystanie zasobów naturalnych. Lokalne projekty z
biomasy, w tym drewna – może prowadzić do wyczerpania tego surowca i
zakresu energii odnawialnej pomagają chronić środowisko i zmniejszać
zaważyć na bezpieczeństwie dostaw energii. W przypadku drewna bardzo
emisje zanieczyszczeń, dzięki czemu poprawia się jakość powietrza, wody i
ważne jest, aby tempo produkcji i wykorzystania tego surowca nie
gleby. Ponadto technologie OZE są niskoemisyjne, a więc pozwalają
prowadziło do zniszczenia naturalnych lasów. Deforestacja to zagrożenie
obniżyć ilość CO2 uwalnianego do atmosfery np. w wyniku spalania węgla.
ekonomiczne – zwiększone ryzyko powodzi, degradacja gleb, problemy ze
Walka ze smogiem
Zanieczyszczenia powietrza spowodowane spalania węgla dla
ogrzewania mieszkań i domów to dla wielu polskich miast, szczególnie
na południu kraju, coraz bardziej palący problem. Zanieczyszczenie
substancjami toksycznymi i pyłami zawieszonymi – tak zwana niska
emisja – w wielu miejscach wielokrotnie przekracza dopuszczalne
normy. Zanieczyszczenia te to ogromne koszty zdrowotne – powodują
one poważne choroby płuc, astmę i alergie, wpływają również
negatywnie na układy krążenia i nerwowy.
Szacuje się, że 45000 osób umiera w Polsce przedwcześnie z powodu
bardzo złej jakości powietrza. Zamiana paliw kopalnych na odnawialne
źródła energii oznacza zatem jednocześnie ochronę zdrowia i życia
mieszkańców oraz środowiska naturalnego.
gospodarczego,
samorząd
musi zapewnić,
że jest
ona
szkodnikami, spotęgowane dodatkowo zmianami klimatycznymi.
Zagrożenie może nieść za sobą także nieuregulowane wykorzystanie
żyznych ziem rolnych do upraw energetycznych – oparcie lokalnej
produkcji na monokulturach energetycznych, takich jak słonecznik czy
rzepak,
może
tworzyć
niebezpieczną
konkurencję
i
zagrażać
bezpieczeństwu żywnościowemu w regionie. Również wykorzystanie
energii wody w rzekach i strumieniach powinno być pod kontrolą
samorządu, bowiem może powodować straty w środowisku i niekorzystne
zmiany dla przyrody. Lokalna energia powinna stanowić jeden z
elementów budowy lokalnej odporności na zmiany klimatu, tworząc
podstawę dla długotrwałego rozwoju gospodarczego z poszanowaniem dla
Dla wielu samorządów w Polsce takie podejście wydaje się wciąż jeszcze
środowiska.
pozostawać w sferze marzeń – jednak wystarczy spojrzeć na istniejące już
Lokalny samorząd ma tu dwojaką rolę – nie tylko tworzy system zachęt i
inspirujące przykłady, aby przekonać się, że 100% odnawialnej energii na
sprzyjające środowisko dla rozwoju lokalnej zielonej energii, ale również
skalę lokalną jest nie tylko możliwe, ale również wyjątkowo korzystne dla
sprawuje nadzór nad wykorzystaniem tych technologii OZE, które w różny
wszystkich zainteresowanych. Lokalna energia rozwija się w Belgii,
sposób
skutecznie
Holandii, Wielkiej Brytanii, a także u naszych sąsiadów w Niemczech i
przeciwdziałać praktykom degradującym środowisko naturalne oraz
Czechach. Ale dla tych, którzy przykładów szukaliby bliżej domu, mamy
zamiast wspierać eksport, promować lokalne wykorzystanie zasobów,
przypadek gminy Kisielice w warmińsko-mazurskim.
mogą
wpływać
na
otoczenie.
Powinno
się
takich jak produkty uboczne przemysłu drzewnego czy spożywczego lub
odpady, których użycie do produkcji energii w gminie może znacząco
zwiększyć miejscową niezależność energetyczną.
Inteligentna energia – lokalnie
Energia, której cena i dostępność była dotąd często przeszkodą dla
dynamicznego rozwoju lokalnego, ma obecnie możliwość stać się jego
fundamentem i siłą napędową. Zielona energia pozwala na niezależność,
ochronę zdrowia i środowiska. Odnawialne źródła energii w regionie mogą
stać się również odnawialnymi źródłami dochodu, budować stabilność
energetyczną i gospodarczą oraz wspierać spójność społeczną, poprzez
współpracę
samorządem.
między
mieszkańcami,
przedsiębiorcami
a
lokalnym
Zielony lider
Kisielice to gmina położona w woj. warmińsko-mazurskim. Za realizację
projektu samowystarczalności energetycznej w 2014 roku została przez
Komisję Europejską nazwana liderem w działaniach na rzecz lokalnej
zrównoważonej energii, zdobywając nagrodę w konkursie ManagEnergy.
Gmina Kisielice, w ramach długoteminowej strategii zmierzającej do
uzyskania lokalnej niezależności energetycznej, zdecydowała się
wykorzystywać biomasę i energię wiatrową, a także potencjał lokalnego
rolnictwa.
W gminie zieloną energię produkuje 50 turbin wiatrowych, o łącznej mocy
95 MW, oraz kocioł na biomasę o mocy 6 MW, który zasilany jest słomą ze
zbóż zakupywaną od lokalnych rolników, co zapewnia im dodatkowy,
stabilny dochód. Kocioł jest połączony z siecią ciepłowniczą, która
zaopatruje w zielone ciepło ok. 85% budynków gminnych.
Koncepcję inteligentnego systemu energetycznego można przedstawić
akceptacji dla kierunku rozwoju opartego na odnawialnych źródłach
jako piramidę, charakteryzuje się ona bowiem czterema elementami. Aby
energii i buduje spójność społeczną regionu, dzięki aktywnemu udziałowi
system zachował równowagę, elementy te powinny następować po sobie i
różnych lokalnych aktorów we wspólnym przedsięwzięciu.
nawzajem się dopełniać.
Uniwersalne zasady
Budowa lokalnego inteligentnego systemu energetycznego opiera się na
kilku prostych zasadach:

lokalna samowystarczalność – produkowane w danym regionie
surowce
i
energia
odnawialna
w
pierwszej
kolejnosci
wykorzystywane są do zaspokojenia lokalnych potrzeb, dopiero
później ewentualne nadwyżki mogą być przeznaczone na eksport.

lokalna kontrola - zasada lokalnej kontroli i zarzadząnia
kwestiami dotyczacymi produkcji, dostaw i zużycia energii
elektrycznej i prądu; energia powinna być w rękach samorządu i
społeczności lokalnej i zapewniać źródło dochodu i miejsca pracy
w danym regionie.
Fundamentem,
niezbędnym
dla
powstania
lokalnego
systemu

zrównoważony wzrost – produkcja surowców energetycznych i
energetycznego, jest lokalna kontrola nad planowaniem, wdrażaniem i
konsumpcja energii i paliw w regionie powinna być w zgodzie z
monitorowaniem działań, prowadzona przez samorząd we współpracy i
nadrzędnymi zasadami ochrony środowiska naturalnego i
porozumieniu z mieszkańcami, przedsiębiorcami i innymi interesariuszami
bioróżnorodności.
w mieście lub gminie. Element udziału społeczeństwa w demokratycznym
podejmowaniu decyzji jest wyjątkowo ważny: sprzyja społecznej
Po pierwsze: oszczędzaj
wszystkich sektorach. Zadaniem samorządu jest również zapewnienie
Związek pomiędzy zmniejszeniem zużycia energii a oszczędnością
stabilnych warunków dla lokalnego rozwoju gospodarczego i społecznego
pieniędzy jest oczywisty. Oszczędność energii to także często najłatwiejszy
oraz przyjęcie regulacji zachęcających do podejmowania się oszczędności
do realizacji cel przy przechodzeniu na gospodarkę niskoemisyjną. Dlatego
energii przez podmioty niepubliczne.
też pierwszą i podstawową kwestią przy omawianiu inteligentnych
Stąd też, pierwszym krokiem powinno być zmniejszenie ilości energii
rozwiązań z zakresu lokalnej energii jest ograniczenie strat ciepła i prądu.
wykorzystywanej przez samorząd, w budynkach publicznych lub
Ograniczenie zużycia ciepła – np. poprzez modernizację energetyczną
zarządzanych przez miasto lub gminę – urzędach, szkołach czy
budynków – może znacząco wpłynąć na poprawę jakości powietrza w
przychodniach. Jednak administracja publiczna odpowiada jedynie za
regionie, poprawiając stan zdrowia mieszkańców i zmniejszając koszty
stosunkowo
opieki zdrowotnej.
wykorzystują również mieszkańcy i przedsiębiorcy. Dlatego – obok
Mówiąc o oszczędności energii, mówimy nie tylko o mniejszym zyżuciu,
obniżania własnego zużycia energii i przez to własnych wydatków,
ale również o bardziej efektywnym jej wykorzystaniu. Według
samorządy powinny zadbać o to, aby lokalni obywatele również szli tą
szacunków, nawet 70% spadek zużycia energii cieplnej na potrzeby
ścieżką.
ogrzania budynków można osiągnąć dzięki tzw. głębokiej modernizacji,
Ograniczenie zużycia oraz strat energii – czyli większa efektywność jej
czyli kompleksowej poprawie standardu energetycznego, zawierającej nie
wykorzystania – powinna być elementem działań poprzedzającym kolejny
tylko izolację ścian, ale również między innymi wymianę drzwi i okien,
krok, jakim jest instalacja technologii OZE i rozpoczęcie produkcji zielonej
docieplenie strychów i piwnic, montaż inteligentnych systemów
energii na potrzeby lokalnej społeczności. Lepsza kontrola nad
zarządzania energią w budynku i instalację nowoczesnego oświetlenia LED.
rzeczywistym zużyciem energii elektrycznej i ciepła pozwala lepiej dobrać
niewielką
część
całkowitego
zużycia
energii,
którą
technologię i moc instalacji adekwatną do istniejącego zapotrzebowania.
Należy pamiętać, że w myśl zarówno unijnej legislacji, jak i polskiego
W ten sposób, nie ma zagrożenia, że produkcja przewyższy konsumpcję i
prawa, administracja – w tym również samorządowa – powinna spełniać
nadwyżki energii będą się marnować – co miałoby miejsce, gdyby pominąć
wzorcową rolę w zakresie promocji efektywności energetycznej we
etap poprawy efektywności energetycznej w całym systemie.
Pierwsze kroki do celu
oficjalny sposób wyrazić wolę prowadzenia działań, na przykład w formie
Lokalny rozwój oparty o miejscową produkcję zielonej, odnawialnej
uchwały.
energii jest możliwy wszędzie – w gminach bogatszych i biedniejszych, na
wsi i w miastach, w górach i nad morzem. Transformacja istniejącego
2. Środki z budżetu
systemu nie będzie łatwa ani szybka – konieczne będą nie tylko zmiany w
Nawet najbardziej obiecujący plan nie dojdzie do skutku bez
świadomości i myśleniu lokalnych społeczności i samorządów, ale również
odpowiedniego wsparcia finansowego z budżetu samorządu. Nie chodzi tu
poważne nakłady na budowanie wiedzy i zdolności, szkolenie personelu,
jeszcze o fundusze na realizację inwestycji, ale o środki finansowe,
planowanie. Jednak wszędzie istnieje możliwość zmiany na lepsze –
przeznaczone przez gminę na stworzenie warunków do realizacji
odejścia od strat energii i pieniędzy dla oszczędności i efektywności, od
długoterminowego planu budowy lokalnego systemu energetycznego.
zależności do samodzielności, od przypadkowości – do inteligentnego
Środki te posłużą wykonaniu rozeznania, przygotowaniu planów, czy też
systemu.
sfinansowaniu wynagrodzeń i szkoleń dla osób, które obejmą obowiązki
związana z lokalną zieloną energią.
Jak rozpocząć taką inicjatywę? Poniżej przedstawiamy listę kroków, która
może stać się inspiracją dla lokalnych samorządów.
3. Wiedza i umiejętności
Planowanie i zarządzanie lokalnym systemem energii to bardzo ważna
1. Decyzja
rola, która powinna zostać powierzona dedykowanym, wykwalifikowanym
Każda podróż zaczyna się od pierwszego kroku – w przypadku budowy
pracownikom. Brak specjalistycznej wiedzy często może być przeszkodą –
inteligentnego systemu lokalnej energii, pierwszym krokiem jest podjęcie
dlatego jeśli nie możemy zatrudnić ekspertów od energetyki, warto
decyzji o obraniu przez gminę takiego kierunku rozwoju. Decyzja taka nie
zainwestować w szkolenia i budowanie kwalifikacji niezbędnych do
może jednak należeć wyłącznie do władz i zapaść w oderwaniu od
skutecznego zarządzania energią na poziomie lokalnym. Ważnym
mieszkańców – powinna zostać poprzedzona dyskusjami i konsultacjami i
elementen nieformalnej edukacji będą wizyty studyjne w miejscach, gdzie
mieć poparcie społeczeństwa. Nastepnie to lokalny samorząd powinien w
samorządy poczyniły juz pierwsze kroki w stronę niezależności
energetycznej. Takie spotkania służą wymianie wiedzy, doświadczeń, oraz
możliwie prosty, konkretny dokument, oparty na solidnych informacjach i
wspólnemu rozwiązywaniu probemów.
realistycznej ocenie potencjału i możliwości.
4. System informacyjny
Baza wiedzy na temat wszystkiego, co dotyczy energii w danym regionie,
Plan powinien zawierać trzy najważniejsze części:

analityczną, opisującą istniejącą sytuację energetyczną, trendy,
jest kluczowym elementem sukcesu. Dlatego bardzo ważnym krokiem w
wysokość zużycia energii i emisji gazów cieplarnianych, potencjał
kierunku samowystarczalności energetycznej jest kompleksowe zebranie
oszczędności energii i produkcji ciepła i prądu ze źródeł
wiedzy i stworzenie systemu informacji, dzięki któremu osoby decyzyjne
odnawialnych;
oraz mieszkańcy będą mieli łatwy dostęp do niezbędnych danych. W takiej

strategiczną, w której przedstawione są długoterminowe cele z
bazie wiedzy można szukać odpowiedzi na wiele pytań: ile energii
zakresu energetyki odnawialnej w regionie i opisany jest
rzeczywiście zużywa przykładowe gospodarstwo, prowadzona przez gminę
docelowy system energii lokalnej;
szkoła, czy też mała firma? Jak wysokie są nasze wydatki na prąd,

plan
działania,
zawierający
krótkoterminowy
ogrzewanie, paliwo czy opał? Jakie oszczędności może przynieść poprawa
najważniejszych
efektywności energetycznej lub zmiana dostawcy? Do kogo w mojej
finansowania i zabezpieczenia projektu
działań,
łącznie
z
propozycją
kalendarz
dotyczącą
okolicy mogę zwrócić się z prośbą o pomoc w kwestiach energetycznych?
6. Projekty pilotażowe
5. Planowanie energetyczne
Nie od dziś wiadomo, że jeden dobry przykład udanej inicjatywy przekona
Czyli konieczny warunek dla realizacji przedsięwzięcia. Planowanie musi
do podjęcia podobnych działań więcej osób, niż tysiąc ulotek i spotkań,
opierać się na rzetelnych i aktualnych danych, o których mówi poprzedni
dlatego dobre praktyki odgrywają tu bardzo ważną rolę. Wycieczki i wizyty
punkt, wymaga także istnienia niezbędnej wiedzy i umiejętności wśród
studyjne w miejscach, gdzie dobre planowanie energetyczne odniosło
osób zaangażowanych. Dobra strategia rozwoju lokalnej energii to
sukces, mogą być doskonałym źródłem inspiracji. Z tego też względu każdy
nowy projekt z zakresu energii odnawialnej w regionie powinien mieć
element edukacyjny i promować zieloną energię. Na przykład, instalacja
9. Promocja i edukacja
paneli fotowoltaicznych na dachu miejscowej szkoły i udostępnienie ich
Budowanie świadomości i wiedzy mieszkańców jest samo w sobie
dla lokalnej społeczności może być pierwszym krokiem do stuprocentowej
wyjątkowo ważnym elementem lokalnego systemu energetycznego,
samowystarczalności energetycznej.
powinno również towarzyszyć wszystkim realizowanym projektom.
Edukacja mieszkańców o korzyściach płynących z odnawialnych źródeł
7. Odnawialne technologie
energii w ich lokalnej społeczności ma ważną rolę: zdobycie szerokiego
Aby system lokalnej energii oparty o OZE był rzeczywiście stabilny i
poparcia
dla
rozszerzania
udziału
OZE
w
lokalnym
systemie
zapewniał długotrwały zrównoważony rozwój danego regionu, należy
energetycznym, zaangażowanie ludzi w proces planowania oraz
zapewnić, że wykorzystywane technologie odpowiadają istniejącemu
finansowanie nowych przedsięwzięć, a także tworzenie nowych dobrych
potencjałowi oraz że nie zagrażają lokalnym ekosystemom. Na przykład,
praktyk, z których skorzystać mogą również mieszkańcy innych regionów.
energia słoneczna może być lepszym źródłem odnawialnym niż wiatraki, w
regionach chronionych ze względu na populacje ptaków. Dlatego zamiast
szybkiego zysku, głównym kryterium powinno być długoterminowe
Wyzwanie: finansowanie
bezpieczeństwo i niezależność energatyczna, a kryteria ekonomiczne
Podstawą każdego udanego projektu z zakresu energetyki jest dobre
powinny iść w parze z ekologicznymi.
rozpoznanie możliwości i przeszkód w finansowaniu inwestycji i jak
najlepsze zaplanowanie kosztów, a także przyszłych zysków.
Brak możliwości sfinansowania inwestycji jest często poważną barierą przy
8. Usługi energetyczne
przykład
podejmowaniu decyzji o rozwoju lokalnej energii odnawialnej w regionie.
budowlanymi, lokalny samorząd powinien rozwinąć i wprowadzić w życie
Na szczęście nowy budżet Unii Europejskiej stwarza szansę dla
system prostych i niedrogich usług energetycznych, dostępnych dla
samorzadów.
mieszkańców i instytucji danego regionu.
W latach 2014-2020 Polska będzie największym beneficjentem funduszy
We
współpracy
z
ekspertami
i
przedsiębiorcami,
na
unijnych, dzięki którym możliwe będzie między innymi wsparcie inwestycji
w energię odnawialną: efektywności energetycznej budynków publicznych
oraz szczegółowe kierunki dofinansowania różnią się między sobą na
i wielorodzinnych budynków mieszkalnych, budowy inteligentnych sieci
przestrzeni województw.
energetycznych, insalacji do produkcji energii z OZE oraz opracowania i
Poniższa mapa przedstawia wysokość środków unijnych z Europejskiego
realizacji przez smorządy strategii niskoemisyjnych.
Funduszu
Zgodnie z zapisami Umowy Partnerstwa między Polską a Komisją
tematyczny dotyczący wspierania przejścia na gospodarkę niskoemisyjną
Europejską, tylko na cel wsparcia niskoemisyjnego rozwoju przeznaczone
w regionach, oraz procentowy udział tych funduszy w całości środków
zostanie w Polsce aż ponad 9 mld euro. Za ponad połowę tych funduszy –
dostępnych województwom z EFRR.
Rozwoju
Regionalnego
(EFRR)
przeznaczonych
na
cel
a więc ponad 4,5 mld euro – będą odpowiadać samorządy wojewódzkie.
Działania z zakresu zielonej gospodarki będą realizowane zarówno na
poziomie krajowym, głównie w ramach Programu Operacyjnego
Infrastruktura i Środowisko, jak i wojewódzkim, poprzez 16 Regionalnych
Programów Operacyjnych (RPO). Programy krajowe finansować będą
przede wszystkim największe przedsięwzięcia o znaczeniu dla całej Polski.
Na poziomie województw, wsparcie będzie koncentrowało się na
inwestycjach o zasięgu regionalnym i lokalnym, w miastach i gminach.
Regionalne Programy Operacyjne
Dla inwestycji realizowanych przez samorządy miast i gmin, np. w
poprawę standardu energetycznego budynków czy
wykorzystanie
lokalnego potencjału do produkcji energii z instalacji odnawialnych źródeł
energii, to właśnie RPO stanowią ogromną szansę na powodzenie.
Zielona
transformacja
gospodarki
–
również
lokalnej
–
będzie
priorytetowym obszarem wsparcia w całym kraju, jednak dostępne kwoty
Źródło: opracowanie własne na podstawie przesłanych do KE wersji RPO z kwietnia 2014 r.
Szczegółowe zasady dystrybucji dostępnych środków będą znane
prawdopobodnie jeszcze w pierwszym kwartale 2015 roku. Województwa
przygotowują się obecnie do przyjęcia dokumentów implementacyjnych,
czyli tzw. uszczegółowień oraz kryteriów wyboru projektów, które określą
dokładnie kto – i na jakich zasadach – będzie mógł ubiegać się o
dofinansowanie. Na samorządy miast i gmin czeka w najbliższych laatch
ogromna szansa, aby wykorzystać środki unijne do sfinansowania lokalnej
transformacji energetycznej – dla rozwoju, bezpieczeństwa, zdrowia
mieszkańców i ochrony środowiska naturalnego.