1 wtorek, 8 marca 2005 PROJEKT NORMY NA OKULARY

1 wtorek, 8 marca 2005 PROJEKT NORMY NA OKULARY

wtorek, 8 marca 2005
PROJEKT NORMY NA OKULARY KOREKCYJNE
POLSKI KOMITET
POLSKA NORMA
NORMALIZACJI
PN-2003
OPTYKA OFTALMICZNA
OKULARY KOREKCYJNE
1. WSTĘP
1.1. Przedmiot normy. Przedmiotem normy są parametry wykonania stosowane
łącznie do okularów korekcyjnych.
2. NAZWY I OKREŚLENIA
2.1. Kąt pochylenia β zauszników zawartych pomiędzy zausznikiem a tylną powierzchnią zamontowanego w oprawie okularowej przewidzianą do ustawienia po
stronie oka celem prostopadłego ustawienia soczewki okularowej do rogówki.
Parametr ten nie dotyczy soczewek okularowych pryzmatycznych, które montuje
Optyk indywidualnie po uzgodnieniu ze specjalistą dobierającym tą korekcję.
2.1.a Metoda pomiaru.
Pomiaru dokonuję się za pomocą kątomierza PN-82/M53358 w ten sposób, że soczewki okularowe zamontowane w oprawie okularowej kładziemy górną krawędzią
soczewki na poziomej powierzchni opierając zauszniki na tej powierzchni. Kątomierz
ustawiamy w ten sposób, że jedno ramię kładziemy na powierzchni od wewnętrznej
strony zausznika a drugie ramie przykładamy do wewnętrznych krawędzi dolnej i
górnej soczewki (oprawki) i odczytujemy wartość.
Wartość ta jest wartością β
Rysunek lub zdjęcia:
Kąt pochylenia zausznika (ß)
2.1.b Dopuszczalne tolerancje
Wymagana dokładność przy sprawdzaniu okularów
Tablica 2.1.b
1
2
Moc Największe
dptr. dopuszczalne
odchylenie
od kierunku
osi oka
0,25
100
0,5
80
0,75
70
1
2
1
Moc Największe
Moc
dptr. dopuszczalne dptr.
odchylenie
od kierunku
osi
3,00
50
8,00
4,00
4,50
9,00
0
5,00
4
10,00
1
2
Największe
dopuszczalne
odchylenie
od kierunku
osi oka
30
30
2,50
1
Moc
dptr.
2
Największe
dopuszczalne
odchylenie
od kierunku
osi oka
16,00
1,80
18,00
1,50
20,00
10
1,00
6,50
6,00
3,50
12,00
20
0
0
2,00
6
7,00
3,5
14,00
20
Stosowanie przy sprawdzaniu okularów wymagań w granicach podanych w powyższej tabeli odchyłek, daje gwarancję dobrego wykonania okularów
Odchylenia otrzymano z przeliczeń biegów promieni
W korekcjach astygmatycznych decyduje moc silniejszego przekroju, a w mieszanym
astygmatyzmie moc cylindra.
2.2. Kąt czoła α zawarty pomiędzy tylnymi powierzchniami prawego i lewego zamontowanego szkła okularowego przewidzianymi do ustawienia po stronie oka celem
równoległego ustawienia soczewki okularowej do rogówki.
Parametr ten nie dotyczy soczewek okularowych pryzmatycznych, które montuje
Optyk indywidualnie po uzgodnieniu ze specjalistą dobierającym tą korekcję.
2.2.a Metoda pomiaru.
Pomiaru dokonuję się za pomocą kątomierza w ten sposób, że soczewki okularowe
zamontowane w oprawie lub aparacie kładziemy dolną krawędzią soczewki na poziomej powierzchni opierając zauszniki na tej powierzchni. Kątomierz ustawiamy w
ten sposób, że przykładamy ramiona kątomierza do przedniej powierzchni soczewek
okularowych i odczytujemy wartość konta.
Wartość ta jest wartością α
Rysunek lub zdjęcia:
Kąt frontu oprawy (α)
2.2.b Dopuszczalne tolerancje
Wymagana dokładność przy sprawdzaniu okularów
Jako moc szkła należy w korekcji astygmatycznej przyjąć moc silniejszego przekroju,
a w mieszanym astygmatyzmie moc cylindra.
2
Tablica 2.2.b
1
2
1
2
1
2
1
2
Moc Największe
Moc Największe
Moc Największe
Moc Największe
dptr. dopuszczalne dptr. dopuszczalne dptr. dopuszczalne dptr. dopuszczalne
odchylenie
odchylenie
odchylenie
odchylenie
od kierunku
od kierunku
od kierunku
od kierunku
osi oka
osi oka
osi oka
osi oka
0,25
100
3,00
40
8,00
10
16,00
10
0
0
0
0,5
10
4,00
3
9,00
1
18,00
10
0
0
0
0,75
10
5,00
3
10,00
1
20,00
10
1,00
60
6,00
20
12,00
10
0
0
2,00
4
7,00
2
14,00
10
Stosowanie przy sprawdzaniu okularów wymagań w granicach podanych w powyższej tabeli odchyłek, daje gwarancję dobrego wykonania okularów
Odchylenia otrzymano z przeliczeń biegów promieni
W korekcjach astygmatycznych decyduje moc silniejszego przekroju, a w mieszanym
astygmatyzmie moc cylindra.
2.3. Odległość (wertex) pomiędzy tylnymi powierzchniami zamontowanych soczewek
okularowych przewidzianych do ustawienia po stronie oka w zadanej odległości
przez specjalistę od powierzchni przedniej rogówki po uwzględnieniu budowy anatomicznej twarzy i życzeń klienta z uwzględnieniem zmiany mocy soczewki okularowej
wg wzoru przybliżonego:
Odległość tylnej powierzchni zamontowanej soczewki od wierzchołka rogówki nie
zawsze jest identyczna z odległością, przy jakiej specjalista dobierał moc szkła. Nie
ma to znaczenia, gdy moc dioptryjna szkła, moc silniejszego przekroju w korekcji
astygmatycznej, czy moc cylindra (astygmatyzm mieszany) jest mniejsza od 4 dptr.
Moc L soczewki do zamontowania wyznacza się z wzoru:
R
L = 
1- R* t/1000
t zmiana odległości w metrach
R moc podana na recepcie
L moc soczewki montowanej w okulary
W korekcji dodatniej soczewka ustawiona dalej od oka powinna mieć moc słabszą, a
ujemna silniejszą.
W korekcji astygmatycznej moc L wyznacza się dla obu przekroi głównych
2.3.a Metoda pomiaru.
Pomiaru dokonuję się za pomocą Pedemetru w ten sposób, że przykładamy podstawę pedemetru do skroni klienta w ten sposób, że nieruchomą linie ustawiamy na zewnętrznej powierzchni soczewki okularowej a ruchomą linię ustawiamy na wierzchołku rogówki następnie za pomocą grubościomierza mierzymy grubości soczewki i
odejmujemy od pomiaru uzyskanego pedemetrem. Wynik podajmy w milimetrach.
3
Rysunek lub zdjęcie:
Pomiar pedemetrem
Pomiar grubościomierzem
Wzór na obliczenie odległości (wertex) pomiędzy tylnymi powierzchniami zamontowanych soczewek okularowych przewidzianych do ustawienia po stronie oka w zadanej odległości :
b=i-d
gdzie
b = odległość rogówki od tylnej powierzchni soczewki
i = pomiar pedemetru
d = grubość soczewki
4
Błąd ustawienia odległości szkła (vertex) powoduje zmianę korekcji wady sferycznej,
bądź astygmatycznej.
2.3.b Dopuszczalne tolerancje
Wymagana dokładność przy sprawdzaniu okularów
Tablica 2.3.b.
1
2
1
2
1
2
1
2
Moc Największy Moc Największy Moc Największy Moc Największy
dptr. błąd odleg- dptr. błąd odleg- dptr
błąd odleg- dptr
błąd odległości pomiłości pomiłości pomiłości pomiędzy wierzędzy wierzędzy wierzędzy wierzchołkami
chołkami
chołkami
chołkami
oka i szkła
oka i szkła
oka i szkła
oka i szkła
w mm
w mm
w mm
w mm
0,25
10
3,00
5
8,00
2,5
16,00
0,8
0,5
8
4,00
4,5
9,00
2
18,00
0,7
0,75
7
5,00
4
10,00
1,50
20,00
0,5
1,00
5
6,00
3,5
12,00
1,10
2,00
5
7,00
3
14,00
1
Stosowanie przy sprawdzaniu okularów wymagań w granicach podanych w
powyższej tabeli odchyłek, daje gwarancję dobrego wykonania okularów
Jako moc szkła należy w korekcji astygmatycznej przyjąć noc silniejszego przekroju,
a w mieszanym astygmatyzmie moc cylindra.
Wzór matematyczny przybliżony
δL*1000
δt = 
L2
δt ···odchyłka odległości od soczewki do wierzchołka rogówki w mm
δL ·dopuszczalna odchyłka mocy
L moc soczewki w dptr
2.4. Rozstaw środków szkieł odległość pomiędzy źrenicami (O.Ź) (center distance)
jest to dla szkieł jednoogniskowych odległość środków optycznych obu szkieł. W
szkłach dwuogniskowych, bądź pryzmatycznych są to środki geometryczne, bądź
oznaczone przez producenta punkty montażowe. W twarzach asymetrycznych należy uwzględniać odległości źrenic od środka nasady nosa.
2.4.a Metoda pomiaru rozstawu źrenic do dali O.Ź. (odległość źrenic)
Pomiaru dokonuję się za pomocą znacznika w ten sposób, że klient stojąc patrzy w
dal przez prawidłowo osadzone okulary na twarzy zgodnie z pkt 2.3 tej normy. Na
soczewkach zaznaczamy ręcznie znacznikiem środki źrenic. Następnie okulary mierzymy za pomocą frontofokometru i wyznaczamy środki optyczne za pomocą znacznika frontofokometru. Pomiaru dokonujemy w milimetrach.
5
Rysunek lub zdjęcie
Zaznaczenie znacznikiem środek
źrenicy
Wyznaczanie środka optycznego
za pomocą frontofokometru
2.4.b Dopuszczalne tolerancje
Odchyłka rozstawienia środków szkieł powoduje powstanie zaburzeń w widzeniu
obuocznym (wywołana heteroforia), wskutek odchylenia pryzmatycznego. Decentracja jest niedopuszczalna jeżeli odchylenie pryzmatyczne przekracza ¼ pdptr i nie
powstaje błąd astygmatyzmu większy niż 0,12 dioptrii. Należy zaznaczyć, że przesunięcie różnokierunkowe, tzn. dla jednego oka w dół, a dla drugiego w górę, jest niedopuszczalna, jeżeli przekracza ¼ dptr.. pryzmatycznej. Zasadą jest, że dla oka krótkowzrocznego, przy okularach dla dali, rozstawienie środków optycznych szkieł nie
powinno być nigdy większa może być mniejsze od rozstawienia źrenic. Dla oka nadwzrocznego rozstawienie nie powinno być nigdy za małe.
Uwaga. W skośnych osiach cylindra błąd rozstawienia srodków szkieł (poziomy) powoduje błąd pryzmatyczny ukośny, z pionową komponentą.
Tablica 2.4.b.
Wymagana dokładność przy sprawdzaniu okularów
1
2
1
2
1
2
1
2
Moc Największy Moc Największy Moc Największy Moc Największy
dptr błąd decent- dptr błąd decent- dptr błąd decent- dptr błąd decentracji w mm
racji w mm
racji w mm
racji w mm
0,25
5
3,00
0,75
8,00
0,30
16,00
0,20
0,5
4
4,00
0,60
9,00
0,30
18,00
0,20
0,75
3,5
5,00
0,50
10,00
0,25
20,00
0,20
1,00
2,5
6,00
0,40
12,00
0,20
2,00
1,3
7,00
0,30
14,00
0,20
Stosowanie przy sprawdzaniu okularów wymagań w granicach podanych w
powyższej tabeli odchyłek, daje gwarancję dobrego wykonania okularów
Jako moc szkła należy w korekcji astygmatycznej przyjąć noc silniejszego przekroju,
a w mieszanym astygmatyzmie moc cylindra.
Wzór matematyczny
Reguła Prentice
6
∆ = c*L/10
∆ - pryzmat w dptr lub cm/m
c - decentracja w mm
L - moc szkła w dptr
Uwaga. W skośnych osiach cylindra błąd poziomy lub pionowy powoduje błąd pryzmatyczny ukośny. Wzory matematyczne patrz dodatek.
2.4.c Metoda pomiaru rozstawu źrenic do bliży O.Ź. (odległość źrenic).
Pomiaru dokonuję się za pomocą znacznika w ten sposób, że klient siedząc patrzy
na znak umieszczony na linijce w zadanej odległości do bliży przez prawidłowo osadzone okulary na twarzy zgodnie z pkt.2.3 tej normy. Na soczewkach zaznaczamy
ręcznie znacznikiem środki źrenic. Następnie okulary mierzymy za pomocą frontofokometru i wyznaczamy środki optyczne za pomocą znacznika frontofokometru. Pomiaru dokonujemy w milimetrach.
Zasadą jest, że dla oka krótkowzrocznego, przy okularach dla bliży, rozstawienie
środków optycznych szkieł nie powinno być nigdy mniejsze, a może być większe od
rozstawienia źrenic. Dla oka nadwzrocznego dla bliży rozstawienie nie powinno być
nigdy za duże a może być mniejsze..
Rysunek lub zdjęcie
Zaznaczenie znacznikiem środek
źrenicy
Wyznaczanie środka optycznego
za pomocą frontofokometru
2.4.d Dopuszczalne tolerancje
Tablica 2.4.d.
Wymagana dokładność przy sprawdzaniu okularów
1
2
Moc Największy
dptr błąd decentracji w mm
0,25
5
0,5
4
0,75
3,3
1
2
1
2
Moc Największy Moc Największy
dptr błąd decent- dptr błąd decentracji w mm
racji w mm
3,00
0,75
8,00
0,30
4,00
0,60
9,00
0,30
5,00
0,50
10,00
0,25
7
1
Moc
dptr.
2
Największy
błąd decentracji w mm
16,00
0,20
18,00
0,20
20,00
0,20
1,00
2,5
6,00
0,40
12,00
0,20
2,00
1,3
7,00
0,30
14,00
0,20
Stosowanie przy sprawdzaniu okularów wymagań w granicach podanych w
powyższej tabeli odchyłek, daje gwarancję dobrego wykonania okularów
Jako moc szkła należy w korekcji astygmatycznej przyjąć noc silniejszego przekroju,
a w mieszanym astygmatyzmie moc cylindra.
Wzór matematyczny
Reguła Prentice
∆ = c*L/10
∆ - pryzmat w dptr lub cm/m
c - decentracja w mm
L - moc szkła w dptr
Uwaga. W skośnych osiach cylindra błąd poziomy lub pionowy powoduje błąd pryzmatyczny ukośny. Wzory matematyczne patrz dodatek.
2.4.e. Decentracje
Linia łącząca środki optyczne obu szkieł, lub linia odniesienia szkieł dwuogniskowych
powinna przechodzić przez środek źrenicy, gdy soczewki są ustawione pionowo. Należy zaznaczyć, że najbardziej szkodliwa, jest decentracja różnokierunkowa, tzn. dla
jednego oka w dół, a dla drugiego w górę. Pochylenie szkieł do czytania powinno być
zgrane z ich obniżeniem. W przybliżeniu przy pochyleniu o 10o - obniżenie o 5 mm.
Jeżeli nie powstaje po pierwsze błąd większy niż 1/4 dioptrii pryzmatycznej po drugie
nie powstaje błąd astygmatyzmu większy niż 0,12 dioptrii. Należy zaznaczyć, ze decentracja różnokierunkowa, tzn. dla jednego oka w dół, a dla drugiego w górę, jest
niedopuszczalna, jeżeli przekracza ¼ dptr.. pryzmatycznej. Zasadą jest, że dla oka
krótkowzrocznego, przy okularach dla bliży, rozstawienie środków optycznych szkieł
nie powinno być nigdy mniejsze, a może być większe od rozstawienia źrenic. Dla oka
nadwzrocznego dla bliży rozstawienie nie powinno być nigdy za duże a może być
mniejsze.
2.4.f. Błąd astygmatyzmu
W okularach dla bliży, przy patrzeniu na bliski przedmiot, soczewki okularowe powinny być ustawione prostopadle do osi oka.
Błąd pochylenia szkieł powoduje, że linie widzenia nie przechodzą przez środki obrotu oczu. Ostrość widzenia ulega pogorszeniu, gdyż w korekcjach sferycznych powstaje astygmatyzm, a w astygmatycznych niepożądana odchyłka wielkości astygmatyzmu. Odchyłki te nie powinny przekroczyć 0,1 pdptr a w korekcjach bardzo wysokich 0,25 pdptr.
2.4.f Dopuszczalne tolerancje
Tablica 2.4.f.
8
Wymagana dokładność przy sprawdzaniu okularów
1
2
1
2
1
2
1
2
Moc Największy
Moc Największy
Moc Największy
Moc Największy
dptr błąd astygma- dptr błąd astygma- dptr błąd astygma- dptr błąd astygmatyzmu
tyzmu
tyzmu
tyzmu
0
0
0
0,25
10
3,00
5
8,00
3
16,00
1,80
0,5
80
4,00
4,50
9,00
30
18,00
1,50
0
0
0
0,75
7
5,00
4
10,00
2,5
20,00
10
0
0
0
1,00
6
6,00
3,5
12,00
2
2,00
60
7,00
3,50
14,00
20
Stosowanie przy sprawdzaniu okularów wymagań w granicach podanych w powyższej
tabeli odchyłek, daje gwarancję dobrego wykonania okularów
Odchylenia otrzymano z przeliczeń biegów promieni
2.5. Zamontowanie szkła okularowego astygmatycznego w zadanej osi przez specjalistę
2.5.a Metoda pomiaru.
Pomiaru dokonuję się za pomocą frontofokometru poprzez wyznaczenia osi za pomocą znacznika frontofokometru. Pomiaru dokonujemy w stopniach według skali
TABO.
Rysunek lub zdjęcie skali TABO
2.5.b Dopuszczalne tolerancje
Wymagana dokładność przy sprawdzaniu okularów
Tablica 2.5.b
1
2
Moc Największy
dptr błąd kąta
osi cylindra
1
2
Moc Największy
dptr błąd kąta
osi cylindra
1
Moc
dptr
9
2
Największy
błąd kąta
osi cylindra
1
Moc
dptr
2
Najwiekszy
błąd kąta
osi cylindra
0,25
50
3,00
10
8,00
10
16,00
10
0
0
0
0,5
4
4,00
1
9,00
1
18,00
10
0
0
0
0,75
3
5,00
1
10,00
1
20,00
10
1,00
20
6,00
10
12,00
10
0
0
2,00
1,5
7,00
1
14,00
10
Stosowanie przy sprawdzaniu okularów wymagań w granicach podanych w
powyższej tabeli odchyłek, daje gwarancję dobrego wykonania okularów
Tolerancja kąta osi zależy od mocy cylindra. Nie zależy od mocy sferycznej soczewki. Obliczono przy pomocy biegu promieni.
Wzór przybliżony
ast= δkąt * cyl/30
ast- astygmatyzm w dptr wywołany błędem kąta osi
δkąt - błąd kąta osi cylindra w stopniach
cyl. - moc cylindra w dptr
2.6. Zamontowanie szkła okularowego pryzmatycznego podstawą w osi zadanej
przez specjalistę.
2.6.a Metoda pomiaru.
Pomiaru dokonuję się za pomocą frontofokometru poprzez wyznaczenia osi za pomocą znacznika frontofokometru. Pomiaru dokonujemy w stopniach według skali
TABO.
Rysunek lub zdjęcie skali TABO.
2.6.b Dopuszczalne tolerancje
Soczewka pryzmatyczno-sferyczna, bądź astygmatyczna ma nominalną moc dioptryjną i pryzmatyczną jedynie w środku geometrycznym, bądź oznakowanym przez
producenta punkcie montażowym. Do soczewek pryzmatycznych stosują się tolerancje wykonania opisane w punktach 2.3.(odległość od oka), 2.4 a-d (rozstaw źrenic),
2.5 (błąd osi cylindra)
10
Dla niewielkich mocy pryzmatycznych rzędu kilku pdptr. Optyk uzyskuje pryzmat decentracją obliczoną regułą Prentice dla korekcji sferycznej. W korekcji astygmatycznej uzyskanie pryzmatu decentracją zależy od mocy soczewki i od kierunków bazy
pryzmatu i osi cylindra. Potrzebną decentrację można wyliczyć uogólnioną regułą
Prentice podaną w dodatku, lub wyznaczyć na przyrządzie. Wielkość decentracji nie
powinna przekroczyć 1 cm, jej błąd 0.25 pdptr.
Dla pryzmatów większych do 10 pdptr należy zamówić szkła specjalne. Nie znajdują
zastosowanie wymagania tablic 2.2.b, 3.2.b, 2.4.e. Decentracje nie powinny powodować odchyłki pryzmatu większej od 0.25 pdptr.. Poprawę jakości odwzorowania
można uzyskać pochyleniem soczewki po uzgodnieniu z specjalistą.
2.7. Oprawa okularowa lub aparat do montażu szkieł okularowych łącznie z zausznikami powinny być dobrane do budowy anatomicznej głowy z szczególnym uwzględnieniem, aby nanoski stykały się jak największą powierzchnią nasady nosa.
2.7.a Metoda doboru.
Oprawy okularowe lub aparat powinny spełniać wskazania recepty układu twarzy,
wielkości i osadzenia nosa w stosunku do oczu, rodzaj pracy klienta, do której okulary są potrzebne, oraz ewentualnie specjalne życzenia. Doboru takiego dokonuje
Optyk indywidualnie uwzględniając poprzednie punkty normy.
KONIEC
INFORMACJE DODATKOWE
A. Normy związane1. PN-80 Z-53091 Optyka okularowa terminologia
2. PN-82/M53358 Kątomierze;
3. PN-ISO 9456:1996 Optyka i przyrządy optyczne - Optyka oftalmiczna Znakowanie opraw okularowych
4. PN-EN ISO 8980-2:1998 Optyka oftalmiczna - Gotowe soczewki okularowe
nieokrojone - Wymagania dotyczące soczewek progresywnych.
5. PN-EN ISO 7998: 1999 Optyka i przyrządy optyczne - Oprawy okularowe terminologia i wykaz odpowiedników obcojęzycznych.
6. PN-EN ISO 8980-1:1999 Optyka oftalmiczna - Gotowe soczewki okularowe
nie okrojone - Wymagania dotyczące soczewek jednoogniskowych i wieloogniskowych
7. PN-EN ISO 14889:2000 Optyka oftalmiczna - Soczewki okularowe - Wymagania podstawowe dotyczące gotowych soczewek nie okrojonych
8. PN-EN ISO 13666:2001 Optyka oftalmiczna - Soczewki okularowe - Terminologia
B. Literatura
1. Oko i okulary Biuro Wydawnictw H. W. i U "Libra" Alfred Hein; Antoni Sidorowicz: Tadeusz Wagnerowski
2. Optyka i korekcja wad wzroku Wydawnictwo Lekarskie PZWL Janina Bartkowska
11
3. Formelheft fur Augenoptiker. Herausgegeben vom Schweizerischen Optikerverband SOV.
4. Hans K”hl, Gnter Roth Augenoptik
5. Amos J.F. Wywołana hiperforia u anizometropów. Optyka-Optometria 1992.
Nr 2. s4-10
6. Atchison D.A. Wpływ pochylenia i decentracji na pozaosiowe właściwości asferycznych soczewek okularowych. Optyka-Optometria wrzesień-październik
1994, str. 5.13
7. Bartkowska J. Decentracja a pryzmatyczność szkieł okularowych Biul.Inf.
OPTYKA- Warszawa CLO 1989
8. Bartkowska J. O wywołanych decentracją heteroforiach przy skośnie ustawionych osiach cylindrów. Optyka-Optometria 1993. s13-17.
9. Bartkowska J. A aberracjach decentracji soczewek okularowych OPTYKA
Warszawa IOS Nr1-2/1996
10. Bechtold E.W. Langsen A.L. The effect of pantoscip tilt on ophthalmic lens
performance. Am.J.Optom., 42.515-523, 1965
11. Błanowicz K. Decentracja soczewek przy osiach cylindrów ustawionych symetrycznie do przekroju strzałkowego. Optyka-Optometria 1994 4,9 -17.
12. Kędzia. Centrowanie soczewek okularowych przy pryzmatycznym korygowaniu forii. Optyka-Optometria, marzec kwiecień 1995.
13. Kochniss T. Die Zentrierung von Brillengläsern in der Praxis des Augenoptikers. Optometrie 1986 s180-185
14. Methling D., Jaschinski W. Contrast sensitivity after wearing prisms to correct
heterophoria. Ophtal. Physiol. Opt. 1996 T.16 nr 3 s 211-215.
15. Saur K., Kelch G.: Augenoptische Fachkompetenz bei der Anpassung prismatischer Brillengläser. Neues Optikerjournal 1997 T.39 1.Teil nr 5 s. 12-15,
2.Teil Nr 6. s 8-11
C. Autorzy projektu normy Ogólna koncepcja normy mistrz Optyk Tomasz Bednarski, "Optyk Tomek" Tomasz
Bednarski 03-728 Warszawa ul. Targowa 19 lok 12 tel./faks 0..22 6189528 dom
tel.6148060.
Obliczenia matematyczne i zastosowanie wzorów doc. dr. Janina Bartkowska 00-950
Warszawa ul. Krasińskiego 2a m 31 tel. 8390963
Rysunki i zdjęcia mistrz Optyk Andrzej Dąbrowski 07-410 Ostrołęka Zakład Optyczny
ul. Gorbatowa 7C pawilon 18 tel.0297645885
12
Uwagi dodatkowe
Uwagi wstępne
Okulary powinny być wygodne, nie mogą urażać, powodować podrażnień. Ostrość
widzenia w okularach nie może być gorsza niż podana przez specjalistę dobierającym korekcję.
Okulary (bez pryzmatu) powinny zapewniać prawidłowe widzenie obuoczne, a okulary pryzmatyczne korygować jego wady, wspomagać leczenie choroby zezowej zgodnie z zaleceniami specjalisty.
Oś optyczna soczewki okularowej powinna być zgodna z osią optyczną oka w położeniu spoczynkowym. Warunek ten nie dotyczy okularów pryzmatycznych, dwuogniskowych i progresywnych.
Odchyłki rozstawu środków szkieł, decentracje zakłócają widzenie obuoczne. W soczewkach niezerowych jedynie promienie przechodzące przez środek optyczny nie
ulegają załamania, nie powstają odchylenia pryzmatyczne.
Do punktów 2.2. i 2.4.c
Kąt czoła α zapewnia właściwe ustawienie soczewek okularowych względem osi widzenia. W widzeniu dali osie widzenia obu oczu i osie optyczne szkieł powinny być
względem siebie równoległe. W widzeniu bliży powinny się zbiegać w bliskim punkcie
fiksacji. Tangens połówkowego kąta jest równy połowie odległości źrenic podzielonej
przez odległość punktu fiksacji od środka obrotu oka.
∫źrenice w widzeniu bliży zbliżają się, jest to konwergencja. Przyjmuje się, że środek
obrotu leży w środku gałki w odległości 13 mm od wierzchołka rogówki.
Przykład: PD. = 60 mm Odległość punktu fiksacji s=250 mm, czyli 4 dptr.
30
Tg = ________ = 0.1141
kąt konwergencji (połówkowy)= 6.5075
250 + 13
∫źrenice zbliżą się o 2*1.48 mm = 3mm. Odległość źrenic = 60-2* 1.48 =57 mm
Odległość środków szkieł C.D. powinna być mniejsza od rozstawu środków źrenic ze
względu na zbieżność osi widzenia. C.D. zależy od odległości soczewek od środka
obrotu oka. Niech odległość soczewki od wierzchołka wynosi 12 mm. Szkła są odległe od środka obrotu o 25 mm. Rozstaw środków szkieł do bliży zmniejszy się o 5.70
mm i wyniesie 54.3 mm.
13
24 b. Niedokładność ustawienia środków szkieł nie powinna powodować pryzmatu
większego od 0.25 dptr. W soczewkach astygmatycznych o osiach ukośnych błąd
ustawienia środków soczewek powoduje pryzmat ukośny. Błąd rozstawienia środków
szkieł powoduje poziomą i pionową składową pryzmatu.
Składowe błędu pryzmatycznego określają wzory przybliżone:
/\h = ch *(sf + cyl*sin²A) - cv* cyl* sin A* cos A
/\v = cv *(sf + cyl*cos²A) - ch* cyl* sin A* cos A
/\h pozioma składowa pryzmatu w dptr
/\v pionowa składowa pryzmatu w dptr
ch poziomy błąd ustawienia środka soczewki w cm
cv pionowy błąd ustawienia środka soczewki w cm
A kąt osi cylindra
Geometryczna suma obu składowych pryzmatu (pierwiastek kwadratowy sumy kwadratów obu wielkości) nie powinna przekraczać 0.25 dptr?
(/\hý + /\vý) < 0.25 dptr
Reguła Prentice dotyczy korekcji sferycznych:
/\ = c *sf
Kierunki pryzmatu i decentracji są zgodne w korekcjach dodatnich, przeciwne w
ujemnych.
Reguła Prentice dla cylindra, sf=0
P kierunek bazy pryzmatu
/\h = ch *cyl*sin²A - cv* cyl* sin A* cos A
/\v = cv * cyl*cos²A - ch* cyl* sin A* cos A
/\h = c*cyl*sin A* sin (A-P)
/\v = c*cyl*cos A* sin (P-A)
Kierunek bazy pryzmatu jest prostopadły do osi cylindra.
Wielkość wywołanego pryzmatu zależy od kąta między osią cylindra a kierunkiem
decentracji.
Błąd ustawienia osi cylindra
Celem programu jest wyznaczenie tolerancji kąta osi cylindra soczewek okularowych.
Przyjęto powierzchnię asferyczną zastępującą astygmatyczne oko.
Przyjęto wadę osiową dla sfery (średniej mocy) i cylinder jako wadę krzywiznową.
Długość oka wyniesie 23.0344 dla oka miarowego i będzie około (sf+cyl/2)/ 2.57
dłuższa dla minusów lub krótsza dla plusów.
14
Przykład sf=2, cyl = 6, długość 21.7588, promienie 5.4723, 6.1539 W obliczeniach
ograniczono się do biegu wzdłuż osi widzenia. Obliczenia przeprowadzono metodą
różniczkową.
Dla błędu 3o,astygmatym= 0.60 dptr. Osie plamki ustawione są pod kątami -46o.5 i
43o.5
sf= 10 cyl= 6 błąd osi 2o astygmatyzm 0.37 kąty -44o, 46o
sf= 4 cyl=-4 błąd osi= 5o,astygmatyzm-0.67, kąty -42o.5, 47o.5
Astygmatyzm osiowy powodowany błędem kąta osi prawie nie zależy od mocy sferycznej, tylko od wielkości cylindra. Jest nieco większy dla korekcji ujemnych
Zabrania się powielanie i kopiowanie bez zgody autorów.
15