my i państwo

MY I PAŃSTWO
MY I PAŃSTWO
Stowarzyszenie Polska Jest Najważniejsza (prosimy nie mylić z partią polityczną o zbliżonej
nazwie) prezentuje pierwszy cykl wykładów zorganizowanych w ramach programu edukacji historycznej, która jest jednym z celów statutowych Stowarzyszenia. Wykłady pod wspólnym tytułem
„My i Państwo” odbywały się od września 2011 do czerwca 2012 roku w kościele pw. Wszystkich
Świętych na placu Grzybowskim.
Decyzja o rozpoczęciu programu edukacji historycznej (równolegle do wykładów prowadzone
są warsztaty historyczne dla młodzieży licealnej) została podjęta w związku z planowanym drastycznym ograniczeniem nauczania historii przez MEN. Genezy pogarszania się systemu nauczania należy dopatrywać się już od czasów reformy ministra Handkego. Tym niemniej najgroźniejsze są zmiany, które wprowadziła minister Hall, a kontynuuje minister Szumilas. Nowa podstawa
programowa zamyka program historii na I klasie liceum (z wyjątkiem osób, które wybiorą profil
humanistyczny). W II i III klasie liceum, które traci zresztą status ogólnokształcącego, w Miejsce
historii wejdzie nowy przedmiot „Historia i społeczeństwo”. Uważamy, że przedmiot ten w żaden
sposób nie zastąpi klasycznego chronologicznego kanonu nauczania historii. Oderwane i niemające oparcia w ogólnej wiedzy historycznej bloki programowe w nie mogą spełnić koniecznej funkcji edukacyjnej. Brak wiedzy historycznej, zwłaszcza o historii własnego kraju, grozi w niedalekiej
przyszłości zanikiem tożsamości narodowej przyszłych pokoleń i szeroko pojętą dehumanizacją.
Protesty przeciwko lansowanej przez MEN reformie przybierają na sile: głodówki inspirowane
przez dawnych opozycjonistów, protesty środowiska historyków, coraz liczniejsze publikacje prasowe. Jak dotąd można odnotować przynajmniej jeden sukces – resort zgodził się, żeby w nowej
podstawie programowej jeden z bloków przedmiotu „Historia i Społeczeństwo”: Ojczysty Panteon
i ojczyste spory, był obowiązkowy. Nie rozwiązuje to jednak szerszego problemu deprecjacji nauczania historii.
Mamy nadzieję, że zamieszczone na niniejszych płytach wykłady, jak również rozpoczynający się pod egidą SPJN we wrześniu II cykl zatytułowany „Sylwetki niezwykłe”, będzie chociaż
częściowym wsparciem dla tych wszystkich, którzy pragną poznać historię swojego kraju, wbrew
narzucanym trendom i standardom.
MAREK KAZIMIERZ BARAŃSKI, ur. 19 kwietnia 1943 r. w Warszawie. Był członkiem 1. Warszawskiej Drużyny Harcerzy, natomiast
w latach 1962–1966 był drużynowym tej drużyny. W latach 1960–
1968 studiował na Wydziale Budownictwa Lądowego Politechniki
Warszawskiej, w roku 1965 dostał się na Wydział Historyczny Uniwersytetu Warszawskiego. Studia techniczne przerwał na ostatnim
roku, zaś historię ukończył w 1971 r., zdając egzamin magisterski.
Następnie podjął pracę na Wydziale Historycznym UW, najpierw jako
asystent stażysta, potem asystent. W roku 1978 obronił pracę doktorską. Ponieważ od 1976 r.
aktywnie działał KOR-ze, mimo terminowej obrony doktoratu, został zwolniony z pracy na UW
i rozpoczął pracę w Archiwum Głównym Akt Dawnych na stanowisku adiunkta. Nadal współpracował z KOR-em, a także z wydawnictwami niezależnymi, a w 1980 r. organizował w Archiwum
Solidarność. W styczniu 1981 roku powrócił do pracy na Wydziale Historycznym UW, gdzie stał
się od razu aktywnym członkiem uniwersyteckiej „Solidarności”. Pełnił funkcję przewodniczącego
„Solidarności” na Wydziale Historii. 13 grudnia 1981 r. został internowany i przebywał najpierw
w więzieniu w Białołęce, potem ośrodkach dla internowanych w Jaworzu i Darłówku. Wyszedł na
wolność w lipcu 1982 r.
W 1993 roku uzyskał stopień doktora habilitowanego, a w 1998 roku został profesorem UW.
Pracownikiem Uniwersytetu Warszawskiego był do roku 2008, natomiast w 2007 r. został zatrudniony na Uniwersytecie Kardynała Stefana Wyszyńskiego, gdzie pracuje do dzisiaj na stanowisku profesora.
Najważniejsze publikacje:
Dominium sądeckie. Od książęcego okręgu grodowego do majątku klasztoru klarysek sądeckich, Warszawa 1992;
Dynastia Piastów w Polsce, Warszawa 2006;
Historia Polski średniowiecznej, Poznań 2012.
EDWARD OPALIŃSKI, prof. dr hab., ur. w Warszawie w 1950 r.
Studia i doktorat na Wydziale Historycznym Uniwersytetu Warszawskiego, habilitacja w Instytucie Historii PAN, od 2009 r. profesor zwyczajny. Specjalizuje się w historii nowożytnej XVI–XVII w.: elity władzy,
parlamentaryzmu, kultury politycznej Rzeczypospolitej Obojga Narodów i Rzeszy. Zatrudniony na etacie profesora zwyczajnego w IH PAN
(kierownik Studium Doktoranckiego) oraz na Uniwersytecie Jana Kochanowskiego, filia w Piotrkowie Trybunalskim (kierownik Zakładu Historii Polski Nowożytnej i Archiwistyki). Zastępca redaktora
„Kwartalnika Historycznego”. Stypendysta Humboldta. Visiting Professor na Uniwersytecie w Moguncji i na Uniwersytecie w Kioto.
Autor ponad 120 publikacji naukowych. Członek Zarządu Towarzystwa Miłośników Historii (1996–1999), przewodniczący Komisji Historii Kultury Komitetu Nauk Historycznych PAN
(1997–2011), członek Zarządu Stowarzyszenia PJN, przewodniczący Komisji Zakładowej NSZZ
„Solidarność” w IH PAN.
JAN DZIĘGIELEWSKI, ur. 10 czerwca 1948 r. we wsi Chraboły.
W 1972 r. ukończył studia historyczne na Uniwersytecie Warszawskim. W latach 1972–2008 pracował jako nauczyciel akademicki na
Wydziale Historycznym UW, uzyskując tam kolejne stopnie naukowe,
a w 2004 r. tytuł naukowy profesora. Od 2008 r. profesor zwyczajny
na Wydziale Nauk Historycznych i Społecznych Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego
w Warszawie. Wykładający także od 1994 r. w Wyższej Szkole Humanistycznej, obecnie Akademii
Humanistycznej im. A. Gieysztora.
Głównym obszarem jego prac badawczych jest historia nowożytna ze szczególnym uwzględnieniem dziejów staropolskiej kultury politycznej, ustroju oraz stosunków wyznaniowych.
Autor, współautor i redaktor naukowy 14 książek, ponad stu artykułów naukowych oraz kilkuset
popularnonaukowych i haseł encyklopedycznych, w tym m.in.:
O tolerancję dla zdominowanych, Warszawa 1986;
Izba poselska w systemie władzy Rzeczypospolitej w czasach Władysława IV, Warszawa 1992;
Sejmy elekcyjne, elektorzy, elekcje 1573–1674, Pułtusk 2003;
Mazowsze w procesach integracyjnych i dezintegracyjnych w Rzeczypospolitej XVI–XVII wieku.
Studia i szkice, Warszawa 2010;
O ustroju, decydentach i dysydentach. Studia i szkice z dziejów Pierwszej Rzeczypospolitej,
Kraków 2011.
ZOFIA ZIELIŃSKA, ur. w 1944 r., historyk z Instytutu Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego, badacz dziejów politycznych wieku
XVIII. Zainteresowania: sytuacja międzynarodowa Polski ze szczególnym uwzględnieniem stosunków polsko-rosyjskich, próby modernizacji Rzeczypospolitej, Stanisław August Poniatowski.
Najważniejsze publikacje:
Walka „Familii” o reformę Rzeczypospolitej 1743–1752 (1983),
Ostatnie lata Pierwszej Rzeczypospolitej (1986, w serii: Dzieje Narodu i Państwa Polskiego),
Republikanizm spod znaku buławy (1988),
„O sukcesyi tronu w Polszcze” 1787–1790 (1991),
Kołłątaj i orientacja pruska u progu Sejmu Czteroletniego (1991),
Studia z dziejów stosunków polsko-rosyjskich w XVIII wieku (2001),
Polska w okowach „systemu północnego” 1763-1766, przypisy do pamiętników Marcina Matuszewicza, Diariusz życia mego, t. 1–2 (1986).
TOMASZ PANFIL
Dyrektor Ośrodka Badań nad Polonią i Duszpasterstwem Polonijnym
(od 2006), od 2008 kierownik Katedry Nauk Pomocniczych Historii
KUL.
Promotor ponad 180 prac dyplomowych, w tym 46 magisterskich z historii i socjologii, 70
licencjatów z historii i pedagogiki oraz prac pisanych na studiach podyplomowych z historii oraz
wiedzy o społeczeństwie.
Jak często u historyków zajmujących się naukami pomocniczymi historii bywa, zainteresowania prof. Tomasza Panfila są różnorodne. Od medalistyki i kultury okresu staropolskiego (dysertacja doktorska Medal w kulturze staropolskiej), przez heraldykę, numizmatykę i ikonografię historyczną (rozprawa habilitacyjna Lingua symbolica. O najstarszych wyobrażeniach heraldycznych
w Polsce) po (aktualnie) badania nad okresem II wojny światowej, biografistyką i Polonią.
Ma w dorobku 80 pozycji, w tym 9 książek. Teksty ukazywały się w języku polskim, francuskim,
czeskim, litewskim i łotewskim; wygłosił ponad 40 referatów i odczytów. Członek sekcji Komisji
Historycznej Oddziału Lubelskiego Polskiej Akademii Nauk, Polskiego Towarzystwa Historycznego, Polskiego Towarzystwa Heraldycznego, Polskiego Towarzystwa Numizmatycznego, Lubelskiego Towarzystwa Naukowego oraz Polskiego Oddziału Association for History and Computing.
ANDRZEJ NOWAK, ur. 12 listopada 1960 r. w Krakowie; profesor
zwyczajny w Instytucie Historii PAN w Warszawie, kierownik Pracowni
Historii Rosji i ZSRR tamże (zatrudniony w IH PAN od 1991); od 2004 r.
także profesor i kierownik Zakładu Dziejów Europy Wschodniej w Instytucie Historii UJ. Wykładał historię Polski i Rosji m.in. na uniwersytetach amerykańskich (Columbia, Harvard, Rice), angielskich (Cambridge, University College of London), a także w Brnie (Uniwersytet Masaryka), Tokio (Tokyo University), Dublinie (University College of Dublin).
W latach 1996–2005 zatrudniony jako profesor – wykładowca historii stosunków międzynarodowych w Wyższej Szkole Biznesu w Nowym Sączu; w latach 2000–2002 prowadził wykłady i seminarium magisterskie w Studium Europy
Wschodniej na Uniwersytecie Warszawskim; w latach 2003–2008 prowadził wykłady i seminarium w Center for European Studies, Uniwersytet Jagielloński; wykładał także w Collegium Civitas.
Członek Polsko-Rosyjskiej Komisji Historycznej PAN-RAN; kolegium redakcyjnego „Kwartalnika
Historycznego”, „Dziejów Najnowszych” oraz redaktor naczelny „Studiów z Dziejów Rosji i Europy
Środkowo-Wschodniej”.
Od 1980 r. zaangażowany w działalność publicystyczną. Najpierw, w latach 1980. w ramach tzw. drugiego obiegu, poświęconą głownie stosunkom Polski z jej wschodnimi sąsiadami
(współpracował m.in. z „Arką”, „Miesięcznikiem Małopolskim”, „Alternatywami”, „Tumultem”).
Od 1988 do 1991 sekretarz redakcji, a w latach 1991–1994 redaktor naczelny wywodzącego się
z „podziemia” dwumiesięcznika „Arka”; od końca 1994 roku redaktor naczelny dwumiesięcznika
kulturalno-politycznego „ARCANA” (aktualnie, do połowy 2012 r. – 106 numerów).
Członek Honorowego Komitetu Poparcia Lecha Kaczyńskiego w wyborach prezydenckich 2005 r.
Był wielokrotnym uczestnikiem organizowanych przez prezydenta Kaczyńskiego seminariów w Lucieniu. W wyborach 2010 r. był członkiem Honorowego Komitetu Poparcia Jarosława Kaczyńskiego.
Opublikował 23 książki (w tym 17 autorskich oraz 6 pod swoją redakcją lub współredakcją),
a także blisko 200 artykułów i recenzji naukowych w czasopismach akademickich, materiałach
pokonferencyjnych i pracach zbiorowych w Polsce, Rosji, Stanach Zjednoczonych, Włoszech, Litwie, Czechach, Białorusi, Ukrainie, na Węgrzech, na Słowacji, w Serbii i Niemczech. Jest również
autorem ponad 400 artykułów publicystycznych.
Dr hab. Janusz Odziemkowski, prof. UKSW ur. 18.09.1950
w Łódzi. W 1974 r. ukończył historię na Uniwersytecie Warszawskim. Od 1978 r. działacz opozycji demokratycznej. W latach 198385 sekretarz redakcji słownika biograficznego działaczy katolicko-społecznych; 1987-1990 kierownik zespołu badawczego w Ośrodku
Chrześcijańskiej Myśli Społecznej „Augustinum” i pracownik Instytut
Historii Kultury Materialnej PAN; 1990-92 – doradca wiceministra
Obrony Narodowej i szef sekretariatu MON; 1992-1994 – minister,
kierownik Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych;
1995-2000 pracowni naukowy Wojskowego Instytutu Historycznego;
2000-2005 – pracownik naukowy Akademii Obrony Narodowej, kierownik katedry europeistyki;
2005-2009 – główny specjalista Wojskowego Biura Badań Historycznych; od 1998 pracownik
naukowy ATK, następnie UKSW, kierownik katedry historii wojskowości, kierownik studiów niestacjonarnych na kierunku historia, prodziekan d.s. studiów niestacjonarnych.
Kierunki badań naukowych: duszpasterstwo wojskowe, konflikty międzynarodowe, wojna
polsko-rosyjska 1919-1920, historia II Rzeczypospolitej, społeczeństwo polskie w XIX-XX wieku.
Autor wielu artykułów naukowych i popularnonaukowych oraz 29 książek m.in. Wieś i armia
w II Rzeczypospolitej, Ossolineum 1988; Armia i społeczeństwo II Rzeczypospolitej, Bellona
1996; Służba Duszpasterska Wojska Polskiego 1914-1945, Bellona 1998; Piechota Polska w wojnie z Rosją bolszewicką 1919-1920, wyd. UKSW 2010; Konflikty międzynarodowe po 1945 roku,
Bellona 2011; Polskie formacje etapowe na Litwie i Białorusi 1919-1920, Kraków 2011
Ważniejsze publikacje: Duszpasterstwo wojskowe II Rzeczypospolitej, wyd. ODISS, 1987; Wieś
i armia w II Rzeczypospolitej, Ossolineum 1988; Armia i społeczeństwo II Rzeczypospolitej, Bellona 1996; Służba Duszpasterska Wojska Polskiego 1914-1945, Bellona 1998; Leksykon wojny
polsko-rosyjskiej 1919-1920, wyd. Rytm, 2004; Międzynarodowe konflikty zbrojne po II wojnie
światowej, wyd. UKSW 2006; Józef Piłsudski, wódz i polityk, Wojskowe Biuro badań Historycznych, 2007; Piechota Polska w wojnie z Rosją bolszewicką 1919-1920, wyd. UKSW 2010; Konflikty międzynarodowe po 1945 roku, Bellona 2011-12-30; Niedokończona wojna, Irak 1990-1991,
Kraków 2011-12; Polskie formacje etapowe na Litwie i Białorusi 1919-1920, Kraków 2011. Ogółem publikacji: książki 29, artykuły naukowe ok. 80
TADEUSZ PAWEŁ RUTKOWSKI, ur. 1965 r., historyk dziejów
najnowszych, specjalizuje się w historii Polski okresu II wojny światowej i Polski Ludowej. Ukończył studia historyczne na Uniwersytecie
Warszawskim w 1992 r., następnie w 1998 r. obronił na Wydziale Historycznym Uniwersytetu Warszawskiego rozprawę doktorską pt. Stanisław Kot (1885–1975). Biografia polityczna, opublikowaną w 2000 r.
Od 1998 r. jest zatrudniony jako adiunkt w Instytucie Historycznym UW. Jest autorem kilkudziesięciu publikacji naukowych poświęconych różnym aspektom najnowszych dziejów Polski drukowanych m.in. w „Przeglądzie Zachodnim”, „Dziejach Najnowszych”, paryskich „Zeszytach Historycznych” i „Kwartalniku Historycznym”.
Oprócz pracy poświęconej prof. Stanisławowi Kotowi przygotował również syntezę dziejów
polskiej nauki historycznej w pierwszych dziesięcioleciach PRL (Nauki historyczne w Polsce
1944–1970. Zagadnienia polityczne i organizacyjne, Warszawa 2007) oraz książkę poświęconą
głośnej w latach 60. sprawie Wielkiej Encyklopedii Powszechnej PWN (Adam Bromberg i „encyklopedyści”. Kartka z dziejów inteligencji w PRL, Warszawa 2010). Wraz Patrykiem Pleskotem
wydał dwa tomy dokumentów dotyczących polityki władz PRL wobec Polskiej Akademii Nauk
(Spętana Akademia. Polska Akademia Nauk w dokumentach władz PRL, t. I: Materiały Służby Bezpieczeństwa (1967–1987), t. II: Materiały partyjne (1950–1986), Warszawa 2009, 2012).
TADEUSZ WOLSZA, ur. w 1956 r., prof. zw. dr hab. Jest absolwentem Instytutu Historycznego Uniwersytetu Wrocławskiego i Instytutu Nauk Politycznych Uniwersytetu Wrocławskiego. Doktoryzował się
w Instytucie Historii PAN w Warszawie, na podstawie rozprawy „Narodowa Demokracja wobec chłopów 1887–1914”. Tu również uzyskał
habilitację na podstawie pracy Rząd RP na obczyźnie wobec wydarzeń
w kraju 1945–1950. W 2007 r. z rąk śp. prezydenta Lecha Kaczyńskiego odebrał tytuł profesora
nauk humanistycznych.
Zajmuje się historią polityczną XX w., ze szczególnym uwzględnieniem dziejów polskiej emigracji
politycznej po 1945 r. oraz historii więziennictwa w PRL. Z tego zakresu opublikował kilka książek
(w tym np. W cieniu Wronek, Jaworzna i Piechcina... 1945–1956, Za żelazną kurtyną, „Katyń to
już na zawsze Katy i katowani”. W „polskim” Londynie o sowieckiej zbrodni w Katyniu 1940–1956)
oraz kilkadziesiąt artykułów na łamach m.in. „Dziejów Najnowszych”, „Kwartalnika Historycznego”, „Studiów z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej” oraz „Polski 1944/45–1989. Studia i Materiały”. Jest redaktorem naczelnym kwartalnika „Dzieje Najnowsze”. Zajęcia dydaktyczne
prowadzi w Instytucie Nauk Politycznych Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy. Od
2011 r. jest członkiem Rady Instytutu Pamięci Narodowej.
JAN ŻARYN, ur. 13.03.1958 w Warszawie, dr hab., profesor UKSW,
historyk, nauczyciel akademicki, publicysta, działacz społeczny. Autor
i współautor kilkunastu książek oraz kilkuset artykułów dotyczących
m.in. dziejów najnowszych, w tym historii Kościoła katolickiego po
II wojnie światowej w Polsce oraz obozu narodowego. Redaktor naczelny miesięcznika „Na Poważnie”; przewodniczący Rady Programowej serii wydawniczej UKSW „W służbie Niepodległej”; przewodniczący Komisji Historycznej Komitetu dla Upamiętnienia Polaków Ratujących Żydów; Przewodniczący Rady Programowej
Muzeum im. Rodziny Ulmów w Markowej; Prezes Stowarzyszenia Polska Jest Najważniejsza oraz
przewodniczący jury Nagrody im. Jacka Maziarskiego. Członek Rady Programowej i koordynator mazowiecki Ruchu im. Prezydenta Lecha Kaczyńskiego. Przewodniczący Komitetu Budowy
Pomnika NSZ w Warszawie. Pracownik IPN (w latach 2006–2009 dyrektor BEP IPN, w latach
2009–2010 doradca Prezesa Janusza Kurtyki).
Żona: Małgorzata, historyk, pracownik MHP, członek SPJN, współorganizator wykładów
„MY i Państwo” oraz warsztatów historycznych dla młodzieży; dzieci: Anna, Stanisław i Krzysztof;
wnuki: Antoni, Łucja, Hania, Ignacy i Barbara.
JAROSŁAW SELLIN, ur. w 1963 r. w Gdyni. Absolwent historii na
Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Gdańskiego. Pracował jako
nauczyciel akademicki na Uniwersytecie Gdańskim. W latach 1983–
1989 działał w opozycyjnym Ruchu Młodej Polski. W latach 1990–
1993 był kolejno członkiem partii: Zjednoczenia Chrześcijańsko-Narodowego, Koalicji Republikańskiej, Partii Konserwatywnej. W roku 1998
pełnił funkcję rzecznika prasowego rządu Jerzego Buzka. W latach 1999–2005 pracował w Krajowej Radzie Radiofonii i Telewizji. W 2005 r. wybrany do Sejmu z listy Prawa i Sprawiedliwości.
W latach 2005–2007 był sekretarzem stanu w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
W roku 2007 ponownie wybrany do Sejmu. W tymże 2007 r. wystąpił z PiS. W 2008 r. wstąpił do
partii Polska Plus. W roku 2010, po rozwiązaniu Polski Plus, ponownie przystąpił do PiS. W roku
2011 wybrany do Sejmu z list tej partii.
MY I PAŃSTWO
1. Profesor Marek Barański UKSW – Początki prawa i ustroju polskiego (Co smok wawelski może powiedzieć o stosunku do prawa?).
2. Profesor Edward Opaliński IH PAN – Państwo to My (Państwo obywateli szlacheckich).
3. Profesor Jan Dzięgielewski UKSW – Państwo to My czy fakcje (Państwo Wazów
i królów rodaków).
4. Profesor Tomasz Panfil KUL – Państwo polskie, jego mity i symbole.
5. Profesor Zofia Zielińska IH UW – Państwo pozornie własne (Rzeczpospolita w XVIII
wieku).
6. Profesor Andrzej Nowak UJ – Co mona zrobić bez państwa (Polacy w czasie zaborów).
7. Profesor Janusz Odziemkowski UKSW – Nasze Państwo (II Rzeczpospolita).
8. Profesor Tadeusz Rutkowski IH UW – Państwo stanu wojny.
9. Profesor Tadeusz Wolsza IH PAN – Państwo na uchodźstwie.
10. Profesor Jan Żaryn UKSW – Antypaństwo w kraju (PRL).
11. Jarosław Selin – Dziedzictwo ideowe i polityczne prezydenta Lecha Kaczyńskiego