Analiza porównawcza wyceny drzew według obowiązującej ustawy

Transkrypt

Człowiek i Środowisko
39 (2) 2015, s. 29–47
Agnieszka Kosiba
A ALIZA PORÓW AWCZA WYCE Y DRZEW
WEDŁUG OBOWIĄZUJĄCEJ USTAWY
I METODY IGPIM/SGGW
Słowa kluczowe: drzewo, lokalizacja, kondycja, metody wyceny, wartość drzew
1. Wprowadzenie
Obowiązujące obecnie stawki opłat i kar za zezwolenie na usunięcie drzew
wprowadzono w Polsce ustawą o ochronie przyrody z 2004 r. i rozporządzeniem ministra środowiska z dnia 13 października 2004 r. w sprawie stawek
opłat dla poszczególnych rodzajów i gatunków drzew (Dz.U. z 2004 r. Nr 228,
poz. 2306). Należy podkreślić, że obowiązujące stawki opłat nie są tożsame
z wartością drzew. Stawki te są jedynie administracyjnym narzędziem, którym reguluje się sprawy ochrony terenów zieleni i zadrzewień. Nie ma obecnie prawnie obowiązujących metod, za pomocą których ocenić można przybliżoną wartość pozarynkową istniejących, czy też usuwanych drzew na terenach zurbanizowanych.
Instytut Gospodarki Przestrzennej i Mieszkalnictwa (IGPiM) wspólnie ze
Szkołą Główną Gospodarstwa Wiejskiego (SGGW) opracowały w 2009 r.
nową metodę wyceny wartości drzew, zmodyfikowaną w 2011 r. dla ministra
środowiska. Stanowić ona miała podstawę nowelizacji zapisów ustawy o ochronie przyrody w odniesieniu do wyceny wartości drzew. Uwzględnione w tej
metodzie elementy takie, jak: stawka podstawowa, współczynnik przyrostu,
współczynnik lokalizacji, współczynnik kondycji drzewa pozwalają na oszacowanie wartości drzew bliższe rzeczywistości. Wychodząc od realnych danych
ekonomicznych związanych z kosztami wyprodukowania drzewa w szkółce,
metoda uwzględnia wartości dendrologiczne, biologiczne, warunki wzrostu
i funkcję drzew w miejscu występowania oraz stan zdrowotny drzew. Za pomocą opisywanej metody wyceny można określić tzw. wartość odtworzeniową,
kompensacyjną czy zamienną drzew na terenach zurbanizowanych. Metoda
w opracowaniach naukowych nazywana jest również metodą wyceny wartości
29
Agnieszka Kosiba
strukturalnej drzew, jak należy przypuszczać dla podkreślenia znaczenia elementów zielonej infrastruktury i pokrycia koronami drzew terenów miejskich.
Celem artykułu jest analiza i wskazanie różnic w ocenie wartości drzew
szacowanej dwiema różnymi metodami oraz wskazanie przyczyn różnic występujących w ocenie wartości drzew, wynikających z odmiennych założeń
kształtowania systemu wyceny, tj. jako administracyjnej stawki opłat i wartości odtworzeniowej drzew.
Do realizacji założonego celu posłużono się oceną realnie występujących
drzew przy ulicy Jagiellońskiej w Warszawie. Dokonano identyfikacji gatunków i pomierzono obwody oraz oceniono stan kondycyjny drzew. Materiał
badawczy posłużył również do szerszej teoretycznej analizy różnych uwarunkowań lokalizacyjnych i kondycyjnych.
2. Parametry przyjęte do szacowania drzew
wg stawek opłat za wycięcie drzew i krzewów
oraz metody wyceny wartości drzew
2.1. Parametry przyjęte przy określaniu jednostkowych
stawek opłat za usunięcie drzew i krzewów
Obecnie obowiązujące stawki opłat według rozporządzenia ministra środowiska z dnia 24 października 2013 r. w sprawie stawek opłat za usunięcie
drzew i krzewów oraz stawek kar za zniszczenie zieleni na rok 2014 (M.P.
z 2013 r., poz. 835) uwzględniają takie parametry, jak:
− gatunek drzewa, który przyporządkowany jest do czterech grup o różnej wartości przyrodniczej,
− obwód pnia oraz zróżnicowane stawki za 1 cm obwodu pnia drzewa
mierzonego na wysokości 130 centymetrów,
− współczynniki różnicujące stawki za 1 centymetr w zależności od obwodu pnia mierzonego na wysokości 130 centymetrów.
Stawki te podlegają corocznej waloryzacji zgodnie z art. 85 ust. 7 ustawy
z 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz.U. z 2004 r. Nr 92, poz. 880).
2.2. Parametry ustalane przy określaniu wartości drzew
wg metody wyceny IGPiM/SGGW
Metoda wyceny drzew opracowana przez IGPiM i SGGW bierze pod uwagę większą liczbę czynników, które umożliwiają ustalenie urealnionej wartości
drzew. Takim sposobem wyceny zwraca się uwagę na funkcję, zdrowie oraz
30
Analiza porównawcza wyceny drzew według obowiązującej ustawy i metody IGPiM/SGGW
położenie w terenie danego drzewa. Do określenia właśnie w taki sposób wartości drzewa potrzebne są parametry, jak:
− gatunek drzewa określający koszty produkcji, posadzenia i pielęgnacji
drzew w okresie pierwszych trzech lat, stanowiący tzw. wartość podstawową (WP),
− obwód pnia na wysokości 130 centymetrów, służący do określenia
współczynnika przyrostu (P),
− współczynnik kondycji (K), który ocenia stan zdrowotny drzewa: żywotność i kompletność strukturalną korony oraz stan pnia drzewa,
− współczynnik lokalizacji (L), który określa warunki siedliska w miejscu wzrostu drzewa i jego funkcję na danym miejscu.
3. Formuła rachunku i dane analityczne przyjęte
w metodzie wyceny drzew IGPiM/SGGW
Wartość drzewa określa się przez ustalenie stawki podstawowej (SP) (w zł)
dla gatunku i grupy drzewa (tab. 1.), pomnożonej przez współczynnik przyrostu
(P) dla określonego obwodu pnia drzewa mierzonego na wysokości 130 cm
od poziomu gruntu (tab. 2.) oraz przez współczynnik kondycji (K) (tab. 3.)
i przez współczynnik lokalizacji (L) (tab. 4.). Iloczyn wszystkich tych wielkości stanowi obliczoną wartość drzewa.
Wartość drzewa = SP (zł) × P × K × L
Tabela 1. Stawka podstawowa (SP) w zł w metodzie IGPiM/SGGW
GRUPA 1. Gatunki szybko rosnące
Ajlant gruczołowaty; kasztanowiec biały; klon jesionolistny, k. srebrzysty; platan klonolistny;
topola biała, t. osika, t. kanadyjska, t. czarna, t. berlińska, t. Simona; wierzby drzewiaste.
GRUPA 2. Gatunki umiarkowanie rosnące
Brzoza brodawkowata; b. omszona; czeremcha pospolita, cz. późna; czereśnia ptasia;
daglezja zielona; dąb czerwony; gleditsia trójcierniowa; jesion amerykański, j. wyniosły, j. pensylwański; jodła (wszystkie gatunki poza j. koreańską): kasztanowiec
czerwony; kasztan jadalny; klon pospolity, k. jawor; lipa; metasekwoja chińska;
modrzew europejski i m. japoński; olsza szara, o. czarna; orzech włoski (pozostałe gatunki
orzecha); robinia akacjowa; sofora chińska; sosna limba, s. czarna, s. żółta, s. wejmutka, s. pospolita; wiąz szypułkowy, w. górski, w. polny; wiśnia pospolita; w. piłkowana, w. różowa; świerk pospolity, ś. serbski, ś. kłujący; żywotnik olbrzymi.
GRUPA 3. Gatunki wolno rosnące
Ambrowiec balsamiczny; buk pospolity; cypryśnik błotny; choina kanadyjska; dąb szypułkowy, d. bezszypułkowy; grab pospolity; grusza drobnoowocowa; grusza wierzbolistna,
SP (zł)
840
SP (zł)
1120
SP (zł)
1350
31
Agnieszka Kosiba
g. pospolita; jabłoń ozdobna; jarząb pospolity; klon polny; kłęk amerykański; korkowiec amurski; leszczyna turecka; magnolia; miłorząb chiński; morwa biała; orzesznik;
surmia; śliwa wiśniowa (ałycza), tulipanowiec amerykański, wiśnia wonna.
GRUPA 4. Gatunki bardzo wolno rosnące
SP (zł)
Cis pospolity, c. pośredni; cyprysik; głóg; jałowiec pospolity; j. wirginijski; jarząb
mączny, j. szwedzki; żywotnik zachodni.
1550
Źródło: H.B Szczepanowska i in. (2010), Synteza pracy opracowanie nowej metody określenia wartości drzew wraz ze współczynnikami różnicującymi oraz merytorycznym uzasadnieniem metody i zasadnością jej wprowadzenia do obiegu prawnego,
Warszawa, IGPiM.
Uwaga: Podane wartości stawek podstawowych dla poszczególnych grup
gatunków ustalone były w roku 2010. W celu ich praktycznego zastosowania powinny być obecnie zweryfikowane.
Tabela 2. Współczynniki przyrostu (P) w metodzie IGPiM/SGGW
Współczynnik przyrostu (P)
5. Obwód pnia
[cm]
do 25
32
Współczynnik przyrostu (P)
GRUPA
5. Obwód pnia
[cm]
1
2
3
4
1,0
1,0
1,0
1,0
251
GRUPA
1
2
3
4
260
7,3
17,9
32,8
64,6
26
30
1,1
1,1
1,1
1,1
261
270
7,5
18,8
33,7
65,5
31
35
1,4
1,7
2,0
2,6
271
280
7,8
19,7
34,6
66,4
36
40
1,7
2,3
2,9
4,1
281
290
8,1
20,6
35,4
67,2
41
45
1,9
2,8
3,7
5,5
291
300
8,4
21,4
36,1
68,0
46
50
2,2
3,4
4,6
7,0
301
310
8,7
22,1
36,8
68,7
51
60
2,8
4,5
6,1
10,3
311
320
9,1
22,8
37,4
69,3
61
70
3,4
5,6
7,3
13,8
321
330
9,4
23,4
38,1
70,0
71
80
4,0
6,7
8,5
17,3
331
340
9,7
24,0
38,6
70,1
81
90
4,3
7,2
9,7
21,9
341
350
9,9
24,6
39,2
70,6
91
100
4,6
7,8
10,8
26,5
351
360
11,5
25,1
39,7
71,7
101
110
4,9
8,1
12,0
31,1
361
370
12,1
25,6
40,1
72,1
111
120
5,0
8,3
13,3
35,8
371
380
12,8
26,1
40,6
72,6
121
130
5,1
8,5
14,5
40,5
381
390
13,4
26,6
41,0
73,1
131
140
5,3
9,0
16,3
43,7
391
400
14,0
27,0
41,4
73,5
141
150
5,5
9,5
17,1
46,8
401
410
14,6
27,4
41,8
73,9
151
160
5,6
10,0
19,7
49,6
411
420
15,1
27,8
42,2
74,3
161
170
5,8
10,4
21,2
51,9
421
430
15,6
28,2
42,6
74,6
171
180
6,0
10,8
22,7
53,2
431
440
16,1
28,5
42,9
75,0
181
190
6,1
11,4
24,4
55,9
441
450
16,5
28,9
43,2
75,3
191
200
6,3
12,1
26,1
57,6
451
460
17,0
29,2
43,5
75,6
201
210
6,4
12,4
26,9
58,5
461
470
17,4
29,5
43,8
75,9
211
220
6,5
13,5
28,2
59,8
471
480
17,8
29,8
44,1
76,2
221
230
6,6
14,6
29,5
61,2
481
490
18,2
30,1
44,4
76,5
231
240
6,8
15,7
30,7
62,4
491
500
18,6
30,4
44,6
76,8
241
250
7,0
16,8
31,8
63,5
18,9
30,6
44,9
77,0
pow. 500
Warszawa, IGPiM.
W przypadku usuwania drzew gatunków cennych dendrologicznie lub
rzadkich, które są oznaczone w tabeli 3. pogrubioną czcionką, opłatę mnoży
się przez współczynnik 1,3. Za usunięcie drzew cennych kompozycyjnie (np.
podkreślających piękno architektury lub krajobrazu) opłatę mnoży się przez
współczynnik 1,5.
Tabela 3. Współczynnik kondycji (K) w metodzie IGPiM/SGGW
Kondycja
Symbol
Uszkodzenia
i ubytki
dobra
średnia
zła
drzewo
zamierające
drzewo
martwe
korona
uschnięta
A
posusz pędów
do 25%
do 50%
do 75%
powyżej
75%
B
ubytki
w koronie
do 25%
do 50%
do 75%
powyżej
75%
C
poziome
uszkodzenia pni
do 10%
do 40%
do 75%
powyżej
75%
1,0
0,7
0,3
0,1
Współczynnik kondycji
0,0
Warszawa, IGPiM.
33
Agnieszka Kosiba
Za usunięcie drzew i gatunków innych niż określone w tab. 1. stawka
opłat jest ustalona jak za drzewa o podobnej wartości przyrodniczej, wymienione w tej tabeli.
Stawki podstawowe wyceny drzew, analogicznie jak jednostkowe stawki
opłat, podlegają corocznej waloryzacji.
Zasada obliczania współczynnika kondycji (K):
Oceniany jest oddzielnie udział danej cechy (A, B i C) wg jednej z 5 kolumn
tablicy 3.
Ustalone procentowe uszkodzenia lub ubytki są sumowane i dzielone
przez trzy. Wynik stanowi ogólny współczynnik kondycji (K), który jest
równy lub mniejszy od jedności.
Współczynnik kondycji K = (A + B + C) / 3
Tabela 4. Współczynnik lokalizacji (L) w metodzie IGPiM/SGGW
Lokalizacja
drzewa
Zadrzewienia
miast i wsi
Tereny zabudowy wiejskiej, ogrody
przydomowe
miast i wsi
Współczynnik
Lokalizacji
(L)
0,4
0,7
Parki, zieleńce miast
i wsi, tereny
osiedlowe
Drogi
i ulice
miast
i wsi
Tereny zabytkowe,
tereny uzdrowisk
i ochrony uzdrowiskowej
1,0
1,5
2,0
Warszawa, IGPiM.
Podstawą wyceny w nowej metodzie polskiej (wzorowanej na wybranych
i zweryfikowanych metodach zagranicznych) jest próba ustalenia kosztu
odtworzenia drzewa. Dla warunków polskich bezpośrednie odtworzenie jest
możliwe dla drzew o obwodach do 20–25 cm, gdyż taki materiał jest dostępny
w szkółkach. Wartość tych drzew określono jako stawka podstawowa (SP),
zawierająca koszty uzyskania rosnącego drzewa „wzorcowego”, czyli drzewa
danego gatunku i odmianie o najwyższej klasie jakości, obejmuje:
− koszty transportu ze szkółek na miejsce sadzenia drzewa (przyjęto
średnią odległość 15 km) oraz koszty użycia niezbędnego sprzętu;
− koszty nabycia drzewa (obliczone na podstawie cen detalicznych materiału szkółkarskiego uzyskanych z zakładów produkcyjnych);
− koszty posadzenia drzewa oraz koszty pośrednie;
34
− koszty trzyletniej pielęgnacji drzew wraz z kosztami ryzyka i odsetkami
[Szczepanowska 2010].
Obliczona przy zastosowaniu powyższych składników wyceny tzw. stawka
podstawowa (SP) dla drzew będących jeszcze w obrocie (o obwodach pni do
20–25 cm) stanowi bazę „monetarną” do obliczania zwiększającej się wartości drzew w miarę ich wzrostu
Do określenia wartości drzew większych niż 20–25 cm (ponadstandardowych) przyjęto współczynniki przyrostu (P), podane w tab. 2. Uwzględniono
również współczynniki kondycji (wg tab. 3.) oraz współczynniki lokalizacji
(wg tab. 4.) na podstawie indywidualnej oceny każdego drzewa. Dodatkowo,
jak jest podane poniżej, obliczono dla celów analitycznych teoretyczny wpływ
innych miejsc lokalizacji niż przyuliczne w celu oszacowania różnic wartości
wycenianych drzew. Wyniki tych obliczeń są zawarte w tab. 6. oraz na wykresie (rys. 1., 2.).
4. Wycena wartości drzew przy ul. Jagiellońskiej
w Warszawie wg jednostkowych stawek opłat
i wg metody wyceny wartości drzew IGPiM/SGGW
Przy zastosowaniu opisanych powyżej formuł obliczono dwiema metodami
wartości drzew przyulicznych rosnących przy ul. Jagiellońskiej. Dla obliczenia
wartości wg metody IGPiM/SGGW przyjęto zestaw współczynników zawartych w tablicy 5.
Tabela 5. Współczynniki potrzebne do wyliczenia wartości drzew
przy ulicy Jagiellońskiej wg metody IGPiM/GGW
Lp.
Gatunek
SP
P
Wsp. kondycji
Wsp.
wartości gat.
Lokalizacja
A
B
C
wynik
Obwód
[cm]
1
Platan klonolistny
840
1
1
1,5
1
1
1
1,00
16,00
2
Platan klonolistny
840
1
1
1,5
1
1
1
1,00
24,00
3
Platan klonolistny
840
1,1
1
1,5
1
1
1
1,00
28,00
4
Platan klonolistny
840
1,4
1
1,5
1
1
1
0,90
31,00
5
Platan klonolistny
840
2,2
1
1,5
1
1
1
1,00
49,00
6
Klon jesionolistny
840
3,4
1
1,5
1
1
1
1,00
66,00
7
Klon jesionolistny
840
4,3
1
1,5
1
1
1
1,00
83,00
35
Agnieszka Kosiba
8
Klon jesionolistny
840
5
1
1,5
1
1
1
1,00
115,00
9
Klon jesionolistny
840
5
1
1,5
1
1
1
1,00
116,00
10
Lipa drobnolistna
1120
1
1
1,5
1
1
1
1,00
18,00
11
Lipa drobnolistna
1120
1
1
1,5
1
1
1
1,00
24,00
12
Lipa drobnolistna
1120
1,9
1
1,5
1
1
1
1,00
41,00
13
Jesion pensylwański
1120
3,4
1
1,5
1
1
1
0,90
50,00
14
Klon pospolity
1120
6,7
1
1,5
1
1
1
0,90
72,00
15
Klon pospolity
1120
6,7
1
1,5
1
1
1
0,90
71,00
16
Klon pospolity
1120
8,5
1
1,5
1
1
1
1,00
130,00
17
Klon pospolity
1120
10,4
1
1,5
1
1
1
0,90
163,00
18
Klon pospolity
1120
11,4
1
1,5
0
0
1
0,53
189,00
19
Grusza „Chanticleer”
1350
1
1
1,5
1
1
1
0,80
13,00
20
1350
1
1
1,5
1
1
1
1,00
18,00
21
Jarząb pospolity
1350
2,9
1
1,5
1
1
1
1,00
40,00
22
1350
3,7
1
1,5
1
1
1
1,00
42,00
23
Jarząb pospolity
1350
6,1
1
1,5
1
1
1
0,90
55,00
24
Grusza sp.
1350
8,5
1
1,5
1
1
1
1,00
80,00
25
Dąb szypułkowy
1350
14,5
1
1,5
1
1
1
0,90
122,00
26
Dąb szypułkowy
1350
22,7
1
1,5
1
1
1
0,90
176,00
27
Dąb szypułkowy
1350
28,2
1
1,5
1
1
1
1,00
220
28
Dąb szypułkowy
1350
34,6
1
1,5
1
1
1
1,00
275,00
Źródło: opracowanie własne.
Jak podano wyżej, w celu lepszego zobrazowania występujących różnic
między wynikami uzyskanymi przy zastosowaniu metody IGPiM/SGGW oraz
wg stawek opłat zawartych w obowiązującym rozporządzeniu przyjęto teoretyczny model porównawczy. Założono, że pomierzone drzewa rosnące przy
ul. Jagiellońskiej nie stanowią tylko drzew ulicznych, lecz występują w różnych wariantach lokalizacji. Zestawienie ich teoretycznej wartości obliczonej
wg metody IGPIM/SGGW w zestawieniu z wyliczoną stawką opłat wskazuje
na istotne różnice liczbowe obu sposobów (tab. 6.).
36
Tabela 6. Podsumowanie wartości drzew znajdujących się w różnych miejscach
lokalizacji dwiema metodami
Wartość drzew metoda IGPiM
Lp. Grupa
zadrzewienia
miast i wsi
tereny
zabudowy
wiejskiej,
ogrody
przydomowe
miast i wsi
parki, zieleńce
miast i wsi,
tereny
osiedlowe
drogi i ulice
miast i wsi
tereny zabytkowe, tereny
uzdrowisk
i ochrony
uzdrowiskowej
Wartość drzewa
obecną metodą
[zł]
1
I
336,00 zł
588,00 zł
840,00 zł
1 260,00 zł
1 680,00 zł
432,64 zł
2
I
336,00 zł
588,00 zł
840,00 zł
1 260,00 zł
1 680,00 zł
648,96 zł
3
I
369,60 zł
646,80 zł
924,00 zł
1 386,00 zł
1 848,00 zł
1 143,25 zł
4
I
423,36 zł
740,88 zł
1 058,40 zł
1 587,60 zł
2 116,80 zł
1 265,74 zł
5
I
739,20 zł
1 293,60 zł
1 848,00 zł
2 772,00 zł
3 696,00 zł
2 000,69 zł
6
I
1 142,40 zł
1 999,20 zł
2 856,00 zł
4 284,00 zł
5 712,00 zł
4 229,60 zł
7
I
1 444,80 zł
2 528,40 zł
3 612,00 zł
5 418,00 zł
7 224,00 zł
5 319,04 zł
8
I
1 680,00 zł
2 940,00 zł
4 200,00 zł
6 300,00 zł
8 400,00 zł
11 505,52 zł
9
I
1 680,00 zł
2 940,00 zł
4 200,00 zł
6 300,00 zł
8 400,00 zł
11 605,57 zł
10
II
448,00 zł
784,00 zł
1 120,00 zł
1 680,00 zł
2 240,00 zł
1 323,00 zł
11
II
448,00 zł
784,00 zł
1 120,00 zł
1 680,00 zł
2 240,00 zł
1 764,00 zł
12
II
851,20 zł
1 489,60 zł
2 128,00 zł
3 192,00 zł
4 256,00 zł
4 550,39 zł
13
II
1 370,88 zł
2 399,04 zł
3 427,20 zł
5 140,80 zł
6 854,40 zł
5 549,25 zł
14
II
2 701,44 zł
4 727,52 zł
6 753,60 zł
10 130,40 zł
13 507,20 zł
12 542,04 zł
15
II
2 701,44 zł
4 727,52 zł
6 753,60 zł
10 130,40 zł
13 507,20 zł
12 367,85 zł
16
II
3 808,00 zł
6 664,00 zł
9 520,00 zł
14 280,00 zł
19 040,00 zł
35 353,50 zł
17
II
4 193,28 zł
7 338,24 zł
10 483,20 zł
15 724,80 zł
20 966,40 zł
44 327,85 zł
18
II
2 723,84 zł
4 766,72 zł
6 809,60 zł
10 214,40 zł
13 619,20 zł
51 398,55 zł
19
III
432,00 zł
756,00 zł
1 080,00 zł
1 620,00 zł
2 160,00 zł
2 324,14 zł
20
III
540,00 zł
945,00 zł
1 350,00 zł
2 025,00 zł
2 700,00 zł
3 218,04 zł
21
III
1 566,00 zł
2 740,50 zł
3 915,00 zł
5 872,50 zł
7 830,00 zł
10 798,31 zł
22
III
1 998,00 zł
3 496,50 zł
4 995,00 zł
7 492,50 zł
9 990,00 zł
11 338,23 zł
23
III
2 964,60 zł
5 188,05 zł
7 411,50 zł
11 117,25 zł
14 823,00 zł
23 303,97 zł
24
III
4 590,00 zł
8 032,50 zł
11 475,00 zł
17 212,50 zł
22 950,00 zł
33 896,69 zł
25
III
7 047,00 zł
12 332,25 zł
17 617,50 zł
26 426,25 zł
35 235,00 zł
80 701,29 zł
26
III
11 032,20 zł
19 306,35 zł
27 580,50 zł
41 370,75 zł
55 161,00 zł
116 421,54 zł
27
III
15 228,00 zł
26 649,00 zł
38 070,00 zł
57 105,00 zł
76 140,00 zł
218 290,38 zł
28
III
18 684,00 zł
32 697,00 zł
46 710,00 zł
70 065,00 zł
93 420,00 zł
272 862,98 zł
91 479,24 zł
160 088,67 zł
228 698,10 zł
343 047,15 zł
457 396,20 zł
980 482,99 zł
SUMA
37
Agnieszka Kosiba
Podsumowanie wyników wyceny drzew obliczonych dwiema metodami
przedstawia rys. 1. Przy obliczeniach według obowiązującej ustawy (słupek
ciemnoszary) przyjęto sumaryczne wartości drzew przyulicznych i podwojono
stawkę opłat zgodnie z ustawą o ochronie przyrody. Podwojona wartość dotyczy
drzew na terenach zieleni (w tym przyulicznych) oraz zabytkowych i uzdrowiskowych. Wartość tak wyliczonego drzewostanu wynosi 980 482,99 zł.
Natomiast wartości drzew wyliczone metodą IGPiM/SGGW dla różnych
kategorii terenów są niższe aniżeli wyliczone według kryterium z obowiązującej ustawy. Dla terenów zabytkowych łączna wartość odtworzeniowa drzew
jest dwukrotnie niższa niż wyliczone stawki opłat, w zadrzewieniu przyulicznym wartość ta jest 2,8 razy niższa, dla terenów osiedlowych i parków
oceniona wartość odtworzeniowa jest nawet czterokrotnie niższa (rys. 1.).
Należy jednocześnie stwierdzić, że różnice te byłyby mniejsze, gdyby była,
jak wspomniano wcześniej, urealniona, zaktualizowana wartość stawki podstawowej w metodzie IGPiM/SGGW.
Rysunek 1. Porównanie wartości drzew rosnących w różnych miejscach
lokalizacji w zależności od metody wyceny
Do oceny kondycji drzewa posłużono się danymi zawartymi w tabeli 3.
Podczas bezpośrednich oględzin nadano drzewom wartości współczynnika
kondycji, które mieszczą się w przedziale od 0 do 1, w zależności ich stanu
zdrowotnego.
38
Na kondycję drzewa ma wpływ wiele czynników działających z różnym
nasileniem. Najczęściej zła kondycja spowodowana jest nadmiernym zagęszczeniem gleby (utwardzoną nieprzepuszczalną nawierzchnią), zbyt małą pojemnością gleby do ukorzenienia (misy korzeniowe), zasoleniem gleby, w tym przez
aerozol solny, oraz zanieczyszczeniami pochodzącymi z ruchu samochodowego
oraz stresem wodnym (susza, wyspy ciepła, obniżenie poziomu wód gruntowych).
Zróżnicowanie kondycji drzew powoduje istotne różnice w ich wycenie.
Zależności te przedstawia rysunek (rys. 2.). Obecnie obowiązujące stawki nie
uwzględniają różnic w kondycji drzew. Tym samym drzewo zamierające ma
taką samą wartość jak drzewo zdrowe, co w sposób oczywisty nie odzwierciedla stanu rzeczywistego.
Dla porównania różnic w wycenie w zależności od kondycji drzewa posłużono się wartością hipotetycznego dębu szypułkowego o obwodzie 100 cm
rosnącego przy ulicy.
Wartość dębu szypułkowego wyceniona według obowiązującej ustawy wynosi 42 370,86 zł (rys. 2.). Jest to znacząca różnica w stosunku do wartości
drzewa obliczonej metodą IGPiM/SGGW. Wartość drzewa o dobrej kondycji
wyliczona metodą IGPiM/SGGW stanowi około połowy jedynie wartości
monetarnej drzewa, wyliczonej według obowiązującej ustawy. W metodzie
zaproponowanej przez IGPiM/SGGW wartość drzewa rośnie proporcjonalnie
do jego kondycji. Różnica wartości drzewa w stanie dobrym a zamierającym
jest dziesięciokrotna.
Rysunek 2. Porównanie wpływu kondycji na wartość drzew na przykładzie
przyulicznego dębu szypułkowego o obwodzie 100 cm
oraz jego wartości obliczonej według obowiązującej ustawy
39
Agnieszka Kosiba
Procentowy udział wartości drzew o różnej kondycji w odniesieniu do ich
wyceny według obowiązującej ustawy przedstawia rys. 3.
Wartość monetarna drzewa na terenach przyulicznych według obowiązującej ustawy wynosi 42 370,86 zł, co stanowi 100% (rys. 3.). Przy uwzględnieniu współczynnika kondycji widać znaczące zróżnicowanie w wycenie. Ten
sam gatunek drzewa o identycznym obwodzie ma znacznie niższą wartość,
jeśli jest w słabszej kondycji. Zgodnie z metodą zaproponowaną przez IGPiM
oraz SGGW wartość drzewa o dobrej kondycji wynosi 21 870,00 zł, co stanowi jedynie 52% ceny drzewa wycenionego według obowiązującej ustawy.
Natomiast drzewo zamierające zostało wycenione na 2187,00 zł, co stanowi
tylko 5% wartości drzew wycenionych według obowiązującej ustawy. Obrazuje to przedstawiony poniżej diagram kołowy (rys. 3.).
Rysunek 3. Porównanie procentowe wpływu kondycji drzew na ich wartość
Podsumowaniem oceny wyników oszacowania drzew obiema metodami
jest omówienie wpływu współczynnika lokalizacji (L) zastosowanego w metodzie IGPiM/SGGW (przy wyliczaniu stawek opłat dotyczy tylko dwukrotnego zwiększenia opłaty za usuwanie drzew z terenów zieleni [w tym przyulicznych] oraz zabytkowych i uzdrowiskowych) oraz współczynnika kondycji
(K), który przy określaniu wysokości opłat w ogóle nie jest uwzględniany.
40
5. Omówienie wpływu współczynnika lokalizacji (L)
i kondycji (K) na wartość drzew
Współczynnik lokalizacji (L) jest kolejnym czynnikiem urealniającym
wartość drzewa na konkretnym terenie. Powiązanie wartości drzewa z wartością terenu wynika z podstaw prawnych ustalających, że drzewa stanowią
część działki, na której rosną, i mają określoną wartość jako jej elementy składowe. Zatem wartość drzewa musi być rozpatrywana w powiązaniu z jego
funkcją pełnioną w danym miejscu. Współczynnik lokalizacji (L) związany
z wartością odtworzeniową drzew może wpływać na podniesie lub obniżenie
wartości drzewa.
Wartość współczynnika lokalizacji (L) rośnie wraz ze stopniem przekształcenia terenu przez człowieka. Wraz ze stopniem przekształcenia terenu wzrastają koszty odtworzenia drzew. W metodzie przyjętej przez IGPiM/SGGW
przyjęto, że koszty te są najwyższe na terenach zabytkowych, a najmniejsze
w zadrzewieniach miast i wsi, oddalonych od centrum miast. Wartości współczynnika lokalizacji (L) zostały przedstawione na rysunku 4.
Rysunek 4. Wpływ współczynnika lokalizacji na wartość drzew na przykładzie dębu
szypułkowego o obwodzie 100 cm i porównanie jego wartości
obliczonej według obowiązującej ustawy
41
Agnieszka Kosiba
Kolejny wykres (rys. 4.) wykazuje, że drzewa rosnące na terenach zabytkowych są urzędowo wycenione sześciokrotnie wyżej od tych znajdujących
się na obszarze zadrzewień miast i wsi. Wartości drzew rosnących w zadrzewieniach wg metody IGPiM/SGGW w stosunku do stawek obliczonych według obowiązującej ustawy wycenione są 4-krotnie niżej. Natomiast drzewa
w ogrodach przydomowych mają wyliczoną wartość 2-krotnie mniejszą. Podobne zależności występują w przypadku terenów przyulicznych. Różnice
wartości drzew określone tymi dwoma sposobami są bardzo duże.
Procentowy udział wartości drzew rosnących w różnej lokalizacji obrazuje
rys. 5. Wartość monetarna drzewa w dobrej kondycji obliczona według obowiązujących stawek wynosi 42 370,86 zł, co stanowi 100% (rys. 5.). Uwzględniając współczynnik lokalizacji, widać znaczne zróżnicowanie w wycenie.
Zgodnie z metodą zaproponowana przez IGPiM/SGGW wartość drzewa na
terenach zabytkowych wynosi 29 160,00 zł, co stanowi 67% wyceny tego
samego drzewa wycenionego według obowiązującej ustawy. Natomiast drzewo w zadrzewieniach miast zostało wycenione na 5832,00 zł, co stanowi tylko
13% wyceny według obowiązującej ustawy.
Rysunek 5. Porównanie procentowe wpływu lokalizacji na wartość dębu
szypułkowego o obwodzie 100 cm w dobrej kondycji
Istotną informacją uzyskaną w ramach przeprowadzonej analizy porównawczej jest przestawiona na poniższym wykresie (rys. 6.) zmiana wartości drzew
42
w zależności łącznej od ich kondycji i lokalizacji. Porównując wyliczone
wartości drzew metodą IGPiM/SGGW w stosunku do obowiązujących prawnie stawek opłat, stwierdzić należy, że są istotne różnice w wartości drzew.
Rysunek 6. Zbiorcze zestawienie wpływu współczynnika kondycji i lokalizacji
na wartość drzew na przykładzie dębu szypułkowego o obwodzie
100 cm oraz wartość wg Ministerstwa Środowiska
Najniżej wycenione jest drzewo zamierające, rosnące w zadrzewieniu. Jego
wartość jest 36 razy niższa niż wartość drzewa wyliczona według obowiązującej ustawy. Drzewo o podobnej lokalizacji, lecz o dobrej kondycji, ma wartość jedynie 3,6 niższą niż według obowiązującej ustawy.
Najwyższą wartość ustaloną metodą IGPiM/SGGW ma drzewo rosnące
na terenie zabytkowym znajdujące się w dobrej kondycji. Ma ono jedynie
wartość, wyliczoną według obowiązującej ustawy, dwukrotnie niższą niż
drzewo o podobnej kondycji i lokalizacji. Dla drzewa na terenie zabytkowym
o złej kondycji wyliczona wartość metodą IGPiM/SGGW jest pięciokrotnie
niższa niż wartość podobnego drzewa wyliczona według obowiązującej
ustawy.
43
Agnieszka Kosiba
6. Podsumowanie i wnioski
Opłaty wyliczone zgodnie z obowiązująca ustawą są znacznie wyższe niż
wartości drzew wyliczone metodą IGPiM/SGGW.
Przy ustalaniu stawek według obowiązującej ustawy bierze się pod uwagę
jedynie gatunek i obwód pnia. Podawane corocznie stawki jednostkowe za
centymetr obwodu są podstawą do wyceny drzewa. Stawki są zróżnicowane
w zależności od grupy, do której należą drzewa. Natomiast brak jest informacji, co stanowiło podstawę wyliczenia wysokości tych stawek.
Trudno jest również obecnie ustalić, jakie były przesłanki pogrupowania
gatunków drzew. Najpewniej, za kryterium posłużyła powszechność ich występowania w Polsce. Przeceniane są gatunki obce, takie jak choćby inwazyjna czeremcha amerykańska. W metodzie przedstawionej przez IGPiM/SGGW
pogrupowano gatunki ze względu na szybkość przyrostu na grubość. Jest to
kryterium obiektywne, przedstawiające naturalne zróżnicowanie biologiczne
gatunków. Preferuje się też gatunki rodzime, które są dostępne w obiegu handlowym. Metoda IGPiM/SGGW uwzględnia większą liczbę gatunków.
W stawkach podawanych w obwieszczeniu ministra środowiska występuje duża rozpiętość stawek pomiędzy grupami. Ponadto cena wzrasta skokowo, przez co wartość drzewa większego jedynie o 1 centymetr może być
o kilkadziesiąt procent większa (rys. 7.).
Rysunek 7. Porównanie wartości drzewa w zależności od obwodu pnia
na przykładzie przyulicznego dębu szypułkowego w dobrej kondycji
dwiema metodami
44
Niewątpliwie atutem metody IGPiM/SGGW jest wyraźne powiązanie wartości drzewa z wielkością i pośrednie z wiekiem, co pozwala urealnić jego
wartość. Przez to wartości drzew starszych nie są przecenione, jak ma to miejsce według obowiązującej ustawy, gdzie cena drzew w późnym okresie życia
zbyt szybko rośnie, szczególnie w grupie drzew najcenniejszych. W większości jednak są to drzewa starzejące się, stwarzające problemy z ich utrzymaniem i często stanowiące zagrożenie dla ludności i mienia, zwłaszcza gdy
rosną w miejscach o dużym skupisku ludności, jak drzewa przyuliczne.
W metodzie IGPiM/SGGW drzewa uprawiane w szkółce do wielkości
obwodu 25 cm mają swoją wartość, której podstawą jest wartość rynkowa.
Drzewa starsze, posadzone w miejscach docelowych, nieznajdujące się w obrocie handlowym, wyceniane są za pomocą kilku współczynników, takich
jak: współczynnik przyrostu, kondycji, lokalizacji, obliczanych od wartości
podstawowej: tzw. stawki podstawowej (WP). Zdecydowanie zaletą metody
IGPiM/SGGW jest także płynny wzrost wartości drzewa.
Wielkość współczynnika lokalizacji uzależniona jest od różnic w kosztach
wynikających z trudności odtworzenia drzew dla przyjętych kategorii terenów.
W metodzie IGPiM/SGGW dla terenów zabytkowych w porównaniu z zadrzewieniami różnica ta jest pięciokrotna. Według obowiązującej ustawy wyliczone stawki w sposób mechaniczny są podwajane, jeżeli drzewo rośnie na
terenach zieleni.
Wnioski:
1. Wartości drzew wyliczone różnymi metodami, tj. według obowiązującej
ustawy oraz metodą opracowaną w IGPiM przy współpracy ze SGGW,
wykazują duże różnice.
2. Obecnie obowiązujące administracyjne stawki opłat za pozwolenie na
usuwanie drzew nie są powiązane z rzeczywistą wartością drzew i dlatego brak jest racjonalnego uzasadnienia dla ich wielkości.
3. Metoda IGPiM/SGGW wyceny wartości drzew ma uzasadnienie ekonomiczne, gdyż oparta jest na rzeczywistych kosztach wyprodukowania drzew w szkółkach.
4. Istotny wpływ na wartość drzew ma ich kondycja (stan zdrowotny)
oraz miejsce, w którym rosną. Porównanie tych aspektów obu sposobów wyceny wskazuje, że wycena według obowiązującej ustawy zawyża wartość niektórych drzew. Drzewo zamierające i zdrowe wyceniane
jest identycznie. W metodzie IGPiM/SGGW współczynnik kondycji
obniża wartość drzew zamierających nawet dziesięciokrotnie w porównaniu do drzewa zdrowego.
5. Na wycenę drzew w metodzie IGPiM/SGGW duży wpływ ma również
współczynnik lokalizacji. Jego wielkość uzależniona jest od różnic w kosztach i trudnościach odtworzenia drzew dla przyjętych kategorii terenów.
45
Agnieszka Kosiba
6. Zarówno w rozporządzeniu ministra i w metodzie IGPiM/SGGW gatunki drzew klasyfikowane są w czterech grupach. W obowiązującym
systemie obliczania opłat nie są znane kryteria tworzenia tych grup.
W metodzie IGPiM/SGGW grupy są wydzielone ze względu na szybkość przyrostu na grubość poszczególnych gatunków drzew.
7. Stawki opłat ustalane według rozporządzenia ministra środowiska
w sprawie opłat za usuwanie drzew nie określają rzeczywistej wartości
drzew. Nie powinny w związku z tym stanowić podstawy wyliczania
wartości odtworzeniowej i ustalania kompensacji przyrodniczej w wyniku usunięcia drzew. Do tych celów służyć powinna metoda IGPiM/
/SGGW, która jest oparta na podstawach ekonomicznych, biologicznych oraz uwzględnia szereg czynników mających wpływ na rzeczywistą wycenę wartości drzew, podobnie jak jest to w wielu metodach
zagranicznych.
BIBLIOGRAFIA
Borowski J., Pstrągowska M. (2007), Wyznaczanie współczynników gatunkowych
i przyrostowych wykorzystanych do metody wyceny drzew na terenach zurbanizowanych, Warszawa, SGGW – IGPiM.
Dziennik Urzędowy Rzeczypospolitej Polskiej Monitor Polski z dnia 31 października
2013 r., poz. 835, obwieszczenie Ministra Środowiska z dnia 24 października 2013 r.
w sprawie stawek opłat za usunięcie drzew i krzewów oraz stawek kar za zniszczenie
zieleni na rok 2014.
Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej z 2004 r. Nr 92, poz. 880; art. 85 ust. 7,
ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody.
Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 20 października 2004 r. Nr 228,
poz. 2306, rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 13 października 2004 r.
w sprawie stawek opłat dla poszczególnych rodzajów i gatunków drzew.
Kosmala M., Rosłon-Szeryńska E., Suchocka M. (2009), Metody oceny kondycji drzew
z uwzględnieniem bezpieczeństwa i uszkodzeń mechanicznych, Warszawa, IGPiM.
Sitarski M., Szczepanowska H.B., Suchocka M. (2009), Wyznaczanie współczynników lokalizacji wykorzystanych do metody wyceny drzew na terenach zurbanizowanych, Warszawa, IGPiM.
Szczepanowska H.B i in. (2010), Synteza pracy opracowanie nowej metody określenia wartości drzew wraz ze współczynnikami różnicującymi oraz merytorycznym
uzasadnieniem metody i zasadnością jej wprowadzenia do obiegu prawnego, Warszawa, IGPiM.
Szczepanowska H.B. (2008), Wycena wartości drzew na terenach zurbanizowanych,
Warszawa, IGPiM.
46
Szczepanowska H.B. (red.) (2009), Metoda wyceny wartości drzew na terenach zurbanizowanych dla warunków polskich, Warszawa, IGPiM.
Szczepanowska H.B., Latos A. (2009), Synteza badań i założenia merytoryczne metody
wyceny wartości drzew dla warunków polskich, Warszawa, IGPiM.
Adres Autorki:
inż. Agnieszka Kosiba
[email protected]
Instytut Gospodarki Przestrzennej i Mieszkalnictwa
ul. Targowa 45, 03-728 Warszawa
Comparative analysis of the valuation of trees accordance
with the Law and methods IGPiM/SGGW
Abstract
The thesis presents comparative analysis of two methods of trees valuation.
The first one is the current administrative system used to determine the level of
fees and penalties charged for trees removal. Detailed description of this method for
calculating the fees and penalties is included in the Regulation of the Minister of
Environment dated October 13, 2004. Administrative fees do not take into account
significant factors affecting the assessment of the value of trees.
The second method, developed by the Institute of Spatial Planning and Housing
(IGPiM) in collaboration with the University of Life Sciences (SGGW), defines the
trees replacement value as based on the series of evaluation elements applied widely
in the methods used globally. This second method allows for a more realistic assessment of the value of trees, as it takes into account costs of tree production in the
nursery and factors relating to older tree’s condition and its location.
47

Analiza porównawcza wyceny drzew według obowiązującej ustawy

Transkrypt

Podobne dokumenty

program szkolenia Metoda WID

program szkolenia

Organizacja robót budowlanych na terenach zadrzewionych

Bezcenne DRZEWA - Związek Szkółkarzy Polskich

1 krzew.

SCENARIUSZ ZAJĘĆ „JESIENNY BAL” DZIECI 3 – LETNIE