Spis treści

Księgarnia PWN: Philip G. Zimbardo, John Boyd - Paradoks czasu
Spis treści
Prolog
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3
Część I. Nowa nauka o czasie. Jak działa czas?
Rozdział 1. Dlaczego czas się liczy? . . . . . . . . . . . . . . . Twój czas jest ograniczony . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Czas to medium, w którym żyjesz . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ekonomia czasu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Twój czas i koszty alternatywne . . . . . . . . . . . . . . . . . Psychologiczna względność czasu . . . . . . . . . . . . . . . . . . Konstruowanie czasu w świecie rzeczywistym
. . . . . . . . . . . . . . Nowa psychologia czasu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
13
13
16
17
19
19
22
24
To, jak spędzasz dzień dzisiejszy, ostatecznie określa zarówno twoją przeszłość,
jak i przyszłość . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Dlaczego ta książka jest warta twojego czasu? . . . . . . . . . . . . . . Czas na autoprezentację . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
25
26
26
Rozdział 2. Czas. Retrospektywny przegląd perspektyw postrzegania czasu . Jesteś żyjącym przeżytkiem . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Stan natury i czas zdarzeniowy . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Dziedzictwo czasu przekazane nam przez Taga . . . . . . . . . . . . . Czas Abdula . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Przejście do czasu zegarowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Czas dzisiejszy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Czas wygrywa z seksem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Przeciwdziałanie zmianom . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Naukowe badania czasu psychologicznego . . . . . . . . . . . . . . . Kwestionariusz postrzegania czasu Zimbardo. Klucz do obliczania wyników . . . . . Instrukcje obliczania wyników . . . . . . . . . . . . . . . . .
Przeszła negatywna perspektywa postrzegania czasu . . . . . . . . . . . Teraźniejsza hedonistyczna perspektywa postrzegania czasu . . . . . . . . . Przyszła perspektywa postrzegania czasu . . . . . . . . . . . . . .
Przeszła pozytywna perspektywa postrzegania czasu . . . . . . . . . . . Teraźniejsza fatalistyczna perspektywa postrzegania czasu . . . . . . . . . Transcendentalna perspektywa postrzegania czasu w przyszłości . . . . . . .
Sześć najbardziej typowych perspektyw postrzegania czasu w świecie zachodnim . . .
Przeszła pozytywna perspektywa postrzegania czasu: przeszłościowo-pozytywna Polly . Przeszła negatywna perspektywa postrzegania czasu: przeszłościowo-negatywny Ned . Teraźniejsza hedonistyczna perspektywa postrzegania czasu: hedonistyczny Hedley .
Teraźniejsza fatalistyczna perspektywa postrzegania czasu: fatalistyczny Fred . . .
Przyszła perspektywa postrzegania czasu: przyszłościowa Patricia
. . . . . . . 32
32
33
36
37
38
41
43
45
49
52
54
54
54
55
56
56
58
59
59
59
60
61
61
Spis treści
VI
Transcendentalna perspektywa postrzegania czasu w przyszłości: transcendentalna Tiffany . Prawdopodobne przyszłe osiągnięcia . . . . . . . . . . . . . . . . . 62
64
Rozdział 3. Przeszłość. Sposób, w jaki widzisz wczoraj przez okulary dnia
dzisiejszego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Wspomnienie Phila Zimbardo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Twoja przeszłość i pierwsze wspomnienia . . . . . . . . . . . . . . . Wspomnienie Johna Boyda . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Przeszłość psychologii: determinizm, psychoanaliza i behawioryzm
. . . . . . . Rekonstruowanie przeszłości
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . Pamięć rzeczy, które się nie zdarzyły . . . . . . . . . . . . . . . . Pamiętanie rzeczy zapomnianych . . . . . . . . . . . . . . . . . Odzyskiwanie wspomnień prawdziwych i zaszczepianie wspomnień fałszywych . . . Czy obiektywna przeszłość ma znaczenie? . . . . . . . . . . . . . . . Twoje nastawienia wobec czasu mają znaczenie . . . . . . . . . . . . . Pozytywna rekonstrukcja przeszłości . . . . . . . . . . . . . . . . . Zmiana własnego nastawienia wobec przeszłości . . . . . . . . . . . . . To, co dobre w przeszłości . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Co jest złego w życiu przeszłością? . . . . . . . . . . . . . . . . Podtrzymanie pozytywnej przeszłości . . . . . . . . . . . . . . . .
67
67
68
69
70
73
73
74
75
77
77
80
81
84
84
85
Rozdział 4. Teraźniejszość. Chwila na to wszystko, co jest prawdziwe . . . Co sprawia, że jest się zorientowanym na teraźniejszość? . . . . . . . . . . . Ekonomia pomijania przyszłości . . . . . . . . . . . . . . . . . . Trzy sposoby ukierunkowania się na teraźniejszość . . . . . . . . . . . .
Teraźniejszy hedonizm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Teraźniejszy fatalizm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Teraźniejszość holistyczna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Szybka ścieżka do strefy czasu teraźniejszego . . . . . . . . . . . . . . Kontrolowana i legalna wycieczka do poszerzonej teraźniejszości . . . . . . . . Teraźniejszość się poszerza: prywatna podróż Phila w głąb czasu
. . . . . . . Uwolnienie postępowania od kontroli opartej na czasie . . . . . . . . . . Co dobrego, a co złego wynika z życia w czasie teraźniejszym? . . . . . . . . . Daj się ponieść . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Co jest złego w teraźniejszości? . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Narażeni na każde uzależnienie . . . . . . . . . . . . . . . . . „W ubiegłym roku 180 trylionów wolnych godzin przepadło na rzecz pracy” . . . . Sex, drugs, rock and roll: rewolucja czasu lat sześćdziesiątych
. . . . . . . . Dostrój się do teraźniejszości . . . . . . . . . . . . . . . . . . Punktualność: lepiej żebyś był na czas, bo jak nie... . . . . . . . . . . . . 89
90
92
93
93
95
97
98
100
100
102
104
105
108
109
111
112
112
114
Rozdział 5. Przyszłość. Jutro przez pryzmat dnia dzisiejszego
W jaki sposób stajesz się zorientowany na przyszłość? . . . . .
Życie w klimacie umiarkowanym . . . . . . . . . .
Życie w stabilnej rodzinie, społeczeństwie i kraju . . . . .
Bycie protestantem (lub Żydem) . . . . . . . . . .
Zdobywanie wykształcenia . . . . . . . . . . . .
Bycie młodym dorosłym lub osobą w średnim wieku . . . .
Posiadanie pracy . . . . . . . . . . . . . . .
118
121
122
122
122
122
123
123
.
.
.
.
.
.
.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Spis treści
Regularne wykorzystywanie technologii . . . . . . . . . . . . . . .
Odnoszenie sukcesów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Posiadanie modeli ról zorientowanych na przyszłość . . . . . . . . . . .
Odzyskanie zdrowia po chorobie w wieku dziecięcym . . . . . . . . . . .
Co jest dobrego, a co złego w przyszłościowej perspektywie czasu? . . . . . . . .
Zdrowie i dobre samopoczucie . . . . . . . . . . . . . . . . .
Przyszłościowcy kończą zadanie . . . . . . . . . . . . . . . . . Przyszłościowcy są świadomi swojej śmiertelności . . . . . . . . . . . .
Przyszłościowcy są nieźli w łamigłówkach . . . . . . . . . . . . . . Przyszłościowcy zarabiają więcej pieniędzy . . . . . . . . . . . . . .
Przyszłościowcy są wytrwali i czynią z porażek możliwie najlepszy użytek . . . .
Dla Przyszłościowców realistyczna nadzieja jest zawsze żywa . . . . . . . .
Przyszłościowcy unikają pułapek społecznych . . . . . . . . . . . . .
Próba generalna udanej przyszłości . . . . . . . . . . . . . . . . . A teraz o złej stronie medalu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Presja czasu i punkty krytyczne . . . . . . . . . . . . . . . . . Poświęcenie dla sukcesu rodziny, przyjaciół i seksu . . . . . . . . . . . . .
123
123
124
124
126
126
127
128
129
130
131
132
132
134
136
136
137
Rozdział 6. Przyszłość transcendentalna. Nowy czas po śmierci . . . . . Wybrane tradycyjne wyjaśnienia samobójczych aktów terrorystycznych . . . . . . Wyjaśnienie zakładające nieprawidłową kondycję psychiczną . . . . . . . . Teoria prania mózgu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Wyjaśnienie zakładające nieznośną teraźniejszość . . . . . . . . . . . . Wyjaśnienie religijne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Wyjaśnienie zakadające racjonalną strategię . . . . . . . . . . . . .
Terrorystyczne zamachy samobójcze: czas jako wyjaśnienie . . . . . . . . . . Transcendentalna perspektywa postrzegania czasu w przyszłości . . . . . . . .
W jaki sposób wiara w transcendentalną przyszłość wpływa na zachowanie? . . . . Przyszłość transcendentalna a dawanie sobie rady . . . . . . . . . . . . . Radzenie sobie z teraźniejszością . . . . . . . . . . . . . . . . . Radzenie sobie ze śmiercią . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Świecka wiara w przyszłość transcendentalną . . . . . . . . . . . . . . Wierzenia rdzennych Amerykanów . . . . . . . . . . . . . . . . Zrównoważenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Fundacja The Long Now . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Deathswitch.com . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Przyszłość transcendentalnej perspektywy postrzegania czasu w przyszłości . . . . . Wojna z terroryzmem jako wojna między perspektywami postrzegania czasu . . . . Przyszłość transcendentalna: narzędzie dobra czy zła . . . . . . . . . . . . 140
141
141
143
144
146
146
147
148
153
154
154
155
155
155
156
156
157
157
157
158
Część II. Jak sprawić, by czas działał na twoją korzyść?
Rozdział 7. Czas, twoje ciało i zdrowie. Tutaj tyka coś więcej niż tylko twój
zegar biologiczny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Czas goi rany – mniej lub bardziej . . . . . . . . . . . . . . . . .
Czas w twoim mózgu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Nasz wewnętrzny zegar i rytmy okołodobowe . . . . . . . . . . . . . Jet lag a osoby pracujące w systemie zmianowym . . . . . . . . . . . . 165
165
166
166
168
VII
Spis treści
VIII
Poznaj swoją przedczołową korę mózgową . . . . . . . . . . . . . . W końcu cóż dobrego może wyniknąć z myślenia o czasie? . . . . . . . . . . To, co niechybnie zabije cię teraz versus to, co prawdopodobnie zabije cię później . .
W jaki sposób ratują nas emocje? . . . . . . . . . . . . . . . . .
Jak myślenie może nas ocalić? . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Czas a zdrowie psychiczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zaburzone wewnętrzne zegary . . . . . . . . . . . . . . . . .
Prędkość z jaką upływa czas . . . . . . . . . . . . . . . . . . Kiedy ponowne przeżywanie przeszłości szkodzi twojemu dobremu samopoczuciu . .
Zaburzony upływ czasu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
168
169
169
170
171
171
172
173
174
175
176
177
178
178
179
181
Rozdział 8. Upływ czasu. Rola wyborów życiowych i pieniędzy w bilansowaniu
teraźniejszości i przyszłości . . . . . . . . . . . . . . . . . . Poczucie czasu wpływa na rozwój człowieka . . . . . . . . . . . . . .
Siła tłumienia impulsów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Wybory świadome i nieświadome . . . . . . . . . . . . . . . . . . Zarabianie pieniędzy, tworzenie siebie . . . . . . . . . . . . . . . . Przeszłościowcy a pieniądze . . . . . . . . . . . . . . . . . . Teraźniejsi a pieniądze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Przyszłościowcy a pieniądze . . . . . . . . . . . . . . . . . . Pięć prostych kroków do wolności finansowej
. . . . . . . . . . . . . . Mądre pieniądze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Emerytura: czy wymienianie pieniędzy na czas jest warte swojej ceny? . . . . . . . Zamienić stare pieniądze na nowy czas: elementarz emeryta . . . . . . . . . Powiedz „nie” domom spokojnej starości . . . . . . . . . . . . . . Analiza przypadku udanej emerytury skoncentrowanej na czasie . . . . . . . 186
188
190
190
194
195
195
196
196
199
199
202
203
205
Przekonania na temat czasu oraz zdrowia psychicznego . . . . . . . . . . Otwieranie i zamykanie drzwi percepcji: narkotyki i alkohol . . . . . . . . .
Czas a twoje zdrowie psychiczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . Jedzenie a waga . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Hazard . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Czas – stres a zdrowie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Rozdział 9. Miłość i szczęście
. . . . . . . . . . . . . . . . . 208
209
211
211
212
214
215
215
216
217
218
219
Etapy związków: teraźniejszość, przeszłość, przyszłość
. . . . . . . . . . . Randki i łączenie się w pary . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Randki w świecie przyszłościowym . . . . . . . . . . . . . . . . . Konsekwencje pomieszania perspektyw postrzegania czasu . . . . . . . . . . Szczęście a czas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Przeszkody w osiąganiu szczęścia . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Koncepcja wyjściowego poziomu szczęśliwości: nic nie przyniesie ci szczęścia
na długo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Nie wiemy, co uczyni nas szczęśliwymi jutro . . . . . . . . . . . . . Szczęście nie jest priorytetem . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zwiększanie szczęścia w twoim życiu
. . . . . . . . . . . . . . . .
Szczęście w czasie: znajdź czas, by być szczęśliwym . . . . . . . . . . . Szczęście w przeszłości: spędzaj czas na wspominaniu szczęśliwych wydarzeń
oraz leczeniu ran . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Szczęście w teraźniejszości: ćwicz skupianie umysłu . . . . . . . . . . . 220
220
Spis treści
Szczęście w przyszłości: dąż do szczęścia . . . . . . . . . .
Naucz się przyjmować zmiany z otwartymi rękami; przez jeden dzień zejdź
z utartej drogi . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Wybierz szczęście . . . . . . . . . . . . . . . . .
.
.
.
.
221
.
.
.
.
.
.
.
.
222
222
Rozdział 10. Biznes, polityka i twój czas . . . . . . . . . . . . . . Krótka historia czasu w biznesie . . . . . . . . . . . . . . . . . . Sprzedawanie przyszłości . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Przywództwo: zmienianie przyszłości . . . . . . . . . . . . . . . .
Przedsiębiorczość
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Innowacja jest dzieckiem czasu . . . . . . . . . . . . . . . . . Pułapki czasu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 224
227
229
230
232
232
233
Typowy dzień pracy muzyka Wyntona Marsalisa (dyrektor artystyczny, Jazz at Lincoln
Center) opisany jego słowami . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Typowy dzień pracy dyrektora Billa Grossa (dyrektor do spraw inwestycji, Pimco)
opisany jego słowami . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Typowy dzień pracy dyrektor Marissy Mayer (wiceprezes działu do spraw poszukiwanych
produktów oraz doświadczeń użytkowników, Google) opisany jej słowami . . . .
Polityka czasu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Polityka ochrony środowiska . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Pruska metoda nauczania perspektyw postrzegania czasu . . . . . . . . . . .
Okrutne i niezwykłe kary
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
234
236
239
240
243
Rozdział 11. Dostrajanie własnego zegara psychologicznego. Jak rozwinąć
idealną dla siebie perspektywę czasu? . . . . . . . . . . . . . . Optymalna mieszanka perspektyw czasu . . . . . . . . . . . . . . . . „Zmierzając na południe” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Zmienianie perspektyw postrzegania czasu . . . . . . . . . . . . . . Dostrajanie twojego zegara perspektywy czasowej . . . . . . . . . . . . . Łagodzenie intensywności działań Przyszłościowców . . . . . . . . . . . Łagodzenie żywotności Teraźniejszych . . . . . . . . . . . . . . . Rekonstruowanie negatywnej przeszłości . . . . . . . . . . . . . . Stań się bardziej zorientowany na przyszłość . . . . . . . . . . . . . . Stań się bardziej zorientowany na teraźniejszość . . . . . . . . . . . . . Stań się bardziej zorientowany na pozytywną przeszłość . . . . . . . . . . . Przyjmij swoją nową, zrównoważoną perspektywę postrzegania czasu . . . . . . . 247
248
249
251
251
251
253
253
254
256
257
258
Rozdział 12. Poza czasem. Aby twój czas miał znaczenie . . . . . . . .
Życie jest krótkie – na co czekasz? . . . . . . . . . . . . . . . . .
Sprawić, by czas miał znaczenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . Pierwszy prosty krok w kierunku nadania czasowi znaczenia . . . . . . . .
W końcu to wszystko zależy od ciebie
. . . . . . . . . . . . . . . 260
261
262
262
264
Epilog
.
.
233
234
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
265
Podziękowania
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
279
Wykaz źródeł ilustracji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 280
Indeks nazwisk
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 281
Indeks rzeczowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 287
O Autorach . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 289
IX