Program Ochrony Środowiska dla Gminy Miedziana Góra
Transkrypt
Program Ochrony Środowiska dla Gminy Miedziana Góra
Program Ochrony Środowiska dla Gminy Miedziana Góra Miedziana Góra 2005 SPIS TREŚCI Spis treści str. Podstawy prawne Gminnego Programu Ochrony Środowiska str. I. Gmina Miedziana Góra str. 1.1. Wprowadzenie str. 1.2. Warunki geofizyczne str. 1.2.1. Położenie i rzeźba terenu str. 1.2.2. Warunki klimatyczne str. 1.2.3. Hydrografia str. 1.2.4. Obszary leśne str. 1.2.5. Obszary chronione str. 1.3. Ogólna charakterystyka Gminy Miedziana Góra str. 1.3.1. Informacje ogólne str. 1.3.2. Demografia str. 1.3.3. Sfera społeczna str. 1.3.4. Infrastruktura techniczna str. 1.3.5. System komunikacyjny str. 1.3.6. Gospodarka str. 1.4. Działalność samorządu Gminy w latach 2000-2004 str. II. Diagnoza aktualnego stanu środowiska str. 2.1. Powietrze atmosferyczne str. 2.1.1. Przepisy prawne str. 2.1.2. Pomiary zanieczyszczeń powietrza str. 2.1.3. Źródła zanieczyszczeń powietrza str. 2.1.4. Wnioski str. 2.2. Hałas str. 2.2.1. Wprowadzenie str. 2.2.2. Monitoring hałasu drogowego str. 2.2.3. Wnioski str. 2.3. Zasoby wodne i gospodarka wodno-ściekowa str. 2.3.1. Wprowadzenie str. 2.3.2. Wody powierzchniowe str. 2.3.3. Wody podziemne str. 2.3.4. Gospodarka wodno-ściekowa str. 2.3.4.1. Regulacje prawne gospodarki wodno-ściekowej 2.3.4.2. Sieć wodociągowa str. 2.3.4.3. Sieć kanalizacyjna str. 2.3.4.4. Główne źródła zanieczyszczeń str. 2.3.5. Wnioski str. 2.4. Odpady str. 2.4.1. Przepisy prawne str. 2.4.2. Odpady niebezpieczne str. 2.4.3. Odpady z sektora gospodarczego str. 2.4.4. Odpady komunalne str. 2.4.5. Wnioski str. 2.5. Gleby str. 2.5.1. Wprowadzenie str. 2 4 5 5 5 6 6 6 7 7 8 8 8 11 12 14 15 17 18 18 18 18 19 20 21 21 21 23 23 23 23 24 25 25 26 26 27 27 27 27 29 29 30 31 32 32 2.5.2. Typy gleb str. 33 2.5.3. Odczyn gleb str. 34 2.5.4. Monitoring gleb str. 34 2.5.5. Wnioski str. 35 2.6. Surowce mineralne str. 35 2.6.1. Wprowadzenie str. 35 2.6.2. Zasoby surowcowe str. 35 2.6.3. Wnioski str. 36 2.7. Pola elektromagnetyczne str. 37 2.8. Przyroda str. 37 2.8.1. Wprowadzenie str. 37 2.8.2. Stan zasobów przyrody str. 37 2.8.3. Wnioski str. 37 2.9. Nadzwyczajne zagrożenia środowiska str. 38 III. Cele i zadania w zakresie ochrony środowiska w gminie str. 39 3.1. Cele polityki ekologicznej państwa str. 39 3.2. Cele wojewódzkiej polityki ekologicznej str. 39 3.3. Cele polityki ekologicznej dla powiatu kieleckiego str. 41 3.4. Harmonogram prac związanych z opracowaniem Gminnego Programu Ochrony Środowiska str. 42 3.5. Analiza SWOT dla środowiska w Gminie Miedziana Góra str. 42 3.6. Konsultacje społeczne dotyczące oceny obecnego stanu środowiska w Gminie Miedziana Góra oraz zadań, które powinny być realizowane w latach 2005-2008 oraz 2009-2012 str. 44 3.7. Cele strategiczne, cele operacyjne i programy w zakresie ochrony środowiska dla Gminy Miedziana Góra str. 46 IV. Plan działań na lata 2005-2008 oraz zarys planu działań na lata 2009-2012 str. 53 4.1. Założenia planu str. 53 4.2. Poprawa jakości środowiska str. 53 4.3. Zestawienie zadań priorytetowych na lata 2005-2008 i zadań na lata 2009-2012 w zakresie celów strategicznych i operacyjnych str. 54 V. Zarządzanie ochroną środowiska str. 71 5.1. Ogólne zasady zarządzania środowiskiem str. 71 5.2. Kompetencje organów gminy w zakresie ochrony środowiska str. 72 5.3. Instrumenty zarządzania środowiskiem str. 75 VI. Wdrażanie programu str. 76 6.1. Środki finansowe na realizacje programu str. 76 6.2. Koszty realizacji przedsięwzięć str. 80 VII. Monitoring str. 82 VIII. Streszczenie - Gminny Program Ochrony Środowiska str. 83 Wykaz materiałów źródłowych str. 85 Mapa Gminy Miedziana Góra str. 86 Gminny Program Ochrony Środowiska Podstawy prawne Gminnego Programu Ochrony Środowiska Gminny Program Ochrony Środowiska opracowywany jest w oparciu o szereg przepisów prawnych, z których najważniejsze to: • ustawa o samorządzie gminnym • ustawa „Prawo ochrony środowiska” • ustawa o odpadach • ustawa o wprowadzeniu ustawy – prawo ochrony środowiska, ustawy o odpadach oraz zmianie niektórych ustaw • ustawa o opakowaniach • ustawa o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków • ustawa „Prawo wodne” • ustawa o zagospodarowaniu przestrzennym • ustawa „Prawo budowlane” • ustawa „Prawo geologiczne i górnicze” • ustawa o ochronie gruntów rolnych i leśnych • ustawa o lasach • i przepisy wykonawcze wydane na podstawie tych ustaw oraz w oparciu o dokumenty: • II Polityka Ekologiczna Państwa – Ministerstwo Środowiska, 2000 r. • Krajowy Plan Gospodarki Odpadami – Ministerstwo Środowiska, 2002 r. • Narodowa Strategia Ochrony Środowiska na lata 2000-2006 – Ministerstwo Środowiska, 2000 r. • Narodowy Plan Rozwoju 2004-2006 – Rada Ministrów 2003 r. • Polityka Ekologiczna Państwa na lata 2003-2006 z uwzględnieniem perspektyw na lata 2007-2010 • Polityka Leśna Państwa • Program Ochrony Środowiska Województwa Świętokrzyskiego • Plan Gospodarki Odpadami dla Województwa Świętokrzyskiego • Strategia Rozwoju Województwa Świętokrzyskiego • Program Ochrony Środowiska i Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Kieleckiego • Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Miedziana Góra • Opracowanie ekofizjograficzne do miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego Gminy Miedziana Góra • Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego sołectw: Przyjmo, Porzecze, Ćmińsk Rządowy i Ćmińsk Kościelny • Plan Gospodarki Odpadami dla Gminy Miedziana Góra • Strategia Rozwoju Gminy Miedziana Góra • Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Miedziana Góra na lata 2004-2006 z prognozą na lata 2007-2013 I GMINA MIEDZIANA GÓRA 1.1. Wprowadzenie Program ochrony środowiska jest dokumentem określającym cele i zadania administracji państwowej oraz samorządów w zakresie ochrony środowiska i racjonalnej gospodarki jego zasobami. Jego opracowanie wynika z artykułu 17 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 roku Prawo ochrony środowiska (Dz. U. Nr 62, poz.627), który zobowiązuje zarządy województw, powiatów i wójtów gmin do opracowania programów ochrony środowiska, mających na celu realizację polityki ekologicznej państwa. Część programu ochrony środowiska stanowi plan gospodarki odpadami opracowany, jako odrębny dokument, zgodnie z wymaganiami określonymi w artykule 14 i 15 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 roku o odpadach (Dz. U. Nr 62 poz. 628). Dokument II Polityka Ekologiczna Państwa został opracowany zgodnie z ustawą z dnia 27 kwietnia 2001 roku Prawo ochrony środowiska w Ministerstwie Środowiska, a następnie przyjęty uchwałą sejmu. Dokument ten określa cele średniookresowe (na lata 2002–2010) i cele długookresowe (lata 2010–2025) w zakresie ochrony i wykorzystania środowiska z zachowaniem zasad określonych w Długookresowej strategii trwałego i zrównoważonego rozwoju POLSKA 2025 opracowanej przez Radę Ministrów zgodnie z rezolucją Sejmu RP z dnia 2 marca 1999 roku. Zasady, którymi rządzi się polityka ekologiczna mają na celu właściwe, z punktu widzenia ludzkości, gospodarowanie zasobami środowiska, a w pierwszym rzędzie tymi ogólnie dostępnymi, czyli powietrzem i wodą. W konstytucji RP jest zapisana zasada zrównoważonego rozwoju przyjęta przez społeczeństwo świata na szczycie ONZ w Rio de Janeiro w 1992 roku. Zasada przezorności narzuca obowiązek przeciwdziałania zagrożeniom, a więc działań prewencyjnych. Zasada ta jest blisko związana z zasadą integracji polityki ekologicznej z politykami sektorowymi, wymagającą – w warunkach zrównoważonego rozwoju – uwzględniania celów ekologicznych na równi z celami gospodarczymi i społecznymi. Zasada równego dostępu do środowiska, oznaczająca potrzebę zachowania sprawiedliwości międzyregionalnej, międzygrupowej i międzypokoleniowej, a także zachowania stanu przyrody, wymaga racjonalnego korzystania z zasobów nieodnawialnych, odtwarzania zasobów odnawialnych i rewitalizacji ekosystemów. Celem „Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Miedziana Góra” jest przeprowadzenie analizy stanu obecnego środowiska naturalnego w gminie oraz określenie kierunków działań bieżących i długofalowych samorządu w zakresie ochrony środowiska. 1.2. Warunki geofizyczne Pod względem geologiczno-strukturalnym obszar gminy Miedziana Góra należy do Gór Świętokrzyskich zbudowanych głównie z utworów staropaleozoicznych (południowa część gminy) oraz do Przedgórza Świętokrzyskiego (północna część gminy), stanowiącego północne obrzeże mezozoiczne Gór Świętokrzyskich. Utwory paleozoiczne występują w postaci: piaskowców z wkładkami łupków (odsłonięte na północ od wsi Kostomłoty I), łupków szarozielonych, piaskowców, szarogłazów (występujących w rejonie Miedzianej Góry, Ławeczna i Niewachlowa), piaskowców, zlepieńców, iłów wiśniowych, mułowców i iłowców (występujących w okolicach Miedzianej Góry, Laskowej i Porzecza), margli, wapieni i dolomitów (występujące w rejonie Miedzianej Góry, Kostomłotów i Laskowej), wapieni z wkładkami łupków (rejon Kostomłotów), zlepieńców, piaskowców, margli i wapieni (występujących w okolicach Kostomłotów, Miedzianej Góry i Tumlina). Rejon Tumlina, Bobrzy i Ćmińska (północna część gminy) to obszar występowania utworów mezozoicznych wykształconych w postaci piaskowców. Utwory czwartorzędowe, w postaci glin, piasków ze żwirem, mułków, piasków i piasków z wkładkami mułków występują w północnej części gminy głównie w dolinach i obniżeniach, natomiast w części południowej tworzą bardziej zwartą pokrywę. Na bardzo niewielkim obszarze (na zachód od Porzecza i na wschodnim stoku góry Kamień) występują na terenie gminy eoliczne lessy. Również bardzo niewielkie obszary (w najbardziej południowej części gminy) zajmują piaski eoliczne i piaski eoliczne w wydmach. Do osadów młodszych holoceńskich należą piaski i mułki rzeczne występujące w dnach dolin Bobrzy, Sufragańca i ich dopływów. Torfy i namuły rzeczne występują jedynie w dolinie Bobrzy. 1.2.1. Położenie i rzeźba terenu Obszar gminy Miedziana Góra położony jest w granicach Gór Świętokrzyskich i Płaskowyżu Suchedniowskiego, wchodzących w skład makroregionu Wyżyny Kielecko-Sandomierskiej. Niewielki, południowo-zachodni fragment obszaru gminy wchodzi w skład Wzgórz Łopuszańskich, stanowiących część makroregionu Wyżyny Przedborskiej. Obszar charakteryzuje się zróżnicowaną rzeźbą (występują tu wzniesienia na przemian z dolinami o przebiegu równoleżnikowym), najbardziej zaznaczającym się elementem w rzeźbie terenu obszaru gminy są Wzgórza Tumlińskie, dzielące gminę na część południową i północną. Północną część gminy stanowi wzniesienie podłużne o wysokości dochodzącej do ponad 400 m. n.p.m., po którego południowej stronie rozciąga się rozległa dolina rzeki Bobrzy. Południowo-zachodnią część gminy przecina dolina rzeki Sufraganiec. Najniższy punkt obszaru gminy znajduje się w dolinie Bobrzy na pograniczu z gminą Piekoszów i wynosi około 245 m. n.p.m.. Najwyżej położonym punktem gminy jest Góra Kamieniec – ok. 402 m. n.p.m.. Na terenie gminy Miedziana Góra powierzchnie denudacyjne występują na wysokości od 280 m. n.p.m. do 400 m. n.p.m., a spadki w ich obrębie wynoszą w większości 5-8% i 8-12%. 1.2.2. Warunki klimatyczne Gmina Miedziana Góra położona jest wg klasyfikacji R. Gumińskiego w „częstochowsko-kieleckiej dzielnicy klimatycznej”, charakteryzującej się: • średnią roczną sumą opadów atmosferycznych – 626 mm, • średnią długością okresu wegetacyjnego – 210 dni, • średnią roczną temperaturą powietrza: +7-8 0C, • długością trwania pokrywy śnieżnej: 4-60 dni, • średnią roczną częstością ciszy i słabego wiatru: 40-50%, • średnią roczna liczbą dni z wiatrem silnym: 40-50 dni, • przeważają wiatry z kierunków zachodnich, południowych i południowo-zachodnich o średniej prędkości 3 m/s. 1.2.3. Hydrografia Pod względem hydrograficznym gmina położona jest w zlewni rzeki Wisły. Teren gminy Miedziana Góra odwadniany jest przez system rzek Bobrzy (dopływ Nidy) i Czarnej Koneckiej (dopływ Pilicy) – obszar gminy stanowi dział wodny II rzędu. Niemal cała powierzchnia gminy odwadniana jest przez rzekę Bobrzę z największymi jej dopływami rzeką Ciemnicą i Sufragańcem. Północna część gminy odwadniana jest przez system rzeczny Czarnej Koneckiej – rzekę Krasną i Czarną Teraskę, które posiadają na terenie gminy swoje tereny źródliskowe. Ponadto przez teren gminy przepływają mniejsze bezimienne stałe i okresowe cieki. Na terenie gminy nie ma większych zbiorników wód powierzchniowych. Jedyny zbiornik o powierzchni 1,5 ha na rzece Bobrzy zlokalizowany jest w pobliżu zabytkowego Muru Oporowego i pełni głównie funkcje rekreacyjne. Na obszarze gminy występują 3 zasadnicze poziomy wodonośne: triasowy, dewoński i czwartorzędowy. Teren gminy położony jest w zasięgu Głównego Zbiornika Wód Podziemnych Nr 414 „Zagnańsk” (północna część gminy) oraz Głównego Zbiornika Wód Podziemnych Nr 417 „Kielce” (południowa część gminy), częściowo objętej obszarem najwyższej ochrony (ONO). 1.2.4. Obszary leśne Lasy i grunty leśne gminy Miedziana Góra zajmują powierzchnię ogólną 3071 ha, co stanowi 43,2% powierzchni gminy. Lesistość gminy jest dużo wyższa od lesistości województwa świętokrzyskiego wynoszącej 27,3% i średniej lesistości kraju wynoszącej 28,5%. Przeważają zwarte kompleksy leśne. W większości (około 91%) są to lasy państwowe administrowane przez Nadleśnictwo Kielce Obręb Kielce i Nadleśnictwo Zagnańsk Obręb Samsonów. W składzie gatunkowym dominują drzewostany sosny, świerku, jodły, dębu, buka, jesionu, olszy, brzozy, topoli, osiki oraz wierzby. W przeważającej części lasy gminy znajdują się w obrębie Suchedniowsko-Oblęgorskiego Parku Krajobrazowego lub jego otuliny. 1.2.5. Obszary chronione Na terenie gminy znajdują się obszary i obiekty cenne przyrodniczo, które objęte zostały ochroną prawną. Zaliczamy do nich: • Suchedniowsko-Oblęgorski Park Krajobrazowy wraz z otuliną, zajmujący ponad 2/3 powierzchni gminy (powierzchnia parku na terenie gminy – 920 ha, powierzchnia otuliny – 4557 ha), • Podkielecki Obszar Chronionego Krajobrazu, • rezerwat krajobrazowy „Sufraganiec” obejmujący fragment doliny wraz z przyległymi terenami, porośnięty naturalnym drzewostanem, położony na E od wsi Kostomłoty (powierzchnia 17,31 ha), • rezerwat przyrody nieożywionej „Kręgi Kamienne”, położony w Tumlinie o powierzchni 12,75 ha, • pomniki przyrody: o urwisko skalne „Piekło” zbudowane ze skał dewonu dolnego, położone na N od Miedzianej Góry, o ściana skalna w nieczynnym kamieniołomie piaskowca dolnotriasowego w pobliżu wsi Ciosowa, o pozostałości dwóch szybów i hałd po eksploatacji rudy miedzi i żelaza w Miedzianej Górze (pozostałości po kopalni rud miedzi i żelaza „Zygmunt”), • użytek ekologiczny – bagno o powierzchni 0,77 ha w Leśnictwie Węgle. Obszar gminy Miedziana Góra w całości włączony został w obręb Krajowej Sieci Ekologicznej ECONET-Polska, stanowiącej fragment Europejskiej Sieci Ekologicznej ECONET. Część obszaru gminy, obejmująca Suchedniowsko-Oblęgorski Park Krajobrazowy proponowana została do włączenia w europejską sieć NATURA 2000. 1.3. Ogólna charakterystyka Gminy Miedziana Góra 1.3.1. Informacje ogólne Gmina Miedziana Góra położona jest w województwie świętokrzyskim, w północno-zachodniej części powiatu kieleckiego (ziemskiego). Graniczy: od południowego zachodu z Gminą Piekoszów, od zachodu z Gminą Strawczyn, od północnego zachodu z Gminą Mniów, południowego wschodu z Gminą Masłów, od północnego wschodu z Gminą Zagnańsk i od południa z miastem Kielce. Powierzchnia ogólna gminy Miedziana Góra wynosi 71 km2 i podzielona jest na 10 sołectw. Gminę zamieszkuje 9822 mieszkańców (stan na 31.12. 2004 r. wg danych Urzędu Gminy Miedziana Góra). Gmina Miedziana Góra charakter mieszkaniowo – usługowo - rolniczy. Wiodącą funkcją jest mieszkalnictwo i usługi, natomiast rolnictwo stanowi jej uzupełnienie. W strukturze użytkowania dominują użytki rolne zajmujące powierzchnię 3290 ha (grunty orne – 2118 ha, sady – 53 ha, łąki – 845 ha, pastwiska – 274 ha), stanowiące 46% powierzchni ogólnej. Udział lasów i gruntów leśnych z powierzchnią 3071 ha stanowi 43,2%. Na terenie gminy funkcjonują: 2 Publiczne Gimnazja w miejscowościach Kostomłoty II i Ćmińsk Rządowy, 3 Publiczne Szkoły Podstawowe w: Kostomłotach II, Ćmińsku Rządowym i Porzeczu, Przedszkole Samorządowe w Kostomłotach II, Gminna Biblioteka Publiczna, Samorządowe Zespoły Opieki Zdrowotnej w Miedzianej Górze i Ćmińsku, punkty apteczne (Miedziana Góra i Ćmińsk), Urząd Pocztowy i Urząd Telekomunikacyjny, Oddział Banku Spółdzielczego, Spółdzielnia Obsługi Rolnictwa oraz Posterunek Policji Lokalnej w Miedzianej Górze. 1.3.2. Demografia Gmina Miedziana Góra liczy 9822 mieszkańców. Średnia gęstość zaludnienia w gminie na 1 km2 wynosi 138 osób, przy średniej gęstości zaludnienia powiatu kieleckiego – 87,4 osób/km2 i województwa świętokrzyskiego – 110,5 osób/km2. Przyrost naturalny w 2003 roku (dane wg Rocznika Statystycznego Województwa Świętokrzyskiego 2004) wyniósł +1,40/00 dla gminy Miedziana Góra (dla powiatu kieleckiego +0,80/00, dla województwa świętokrzyskiego -1,60/00). Saldo migracji: +170/00 dla gminy (w 2002 roku), +4,40/00 dla powiatu i -2,00/00 dla województwa. Dane statystyczne dotyczące demografii i mieszkalnictwa przedstawiają poniższe zestawienia: Liczba mieszkańców gminy w latach 1999–2004: Rok 1999 2000 2001 2002 2003 2004 Miedziana Góra 9114 9171 9261 9444 9633 9822 * wg danych Urzędu Gminy Miedziana Góra Liczba ludności w latach 1999-2004 10000 9800 9600 9400 9200 9000 8800 8600 1999 2000 2001 * wg danych Urzędu Gminy Miedziana Góra 2002 2003 2004 Przyrost naturalny w liczbach bezwzględnych (w nawiasie w 0/00) w gminie Miedziana Góra: Rok 2000 2001 2002 2003 Miedziana Góra +39(+4,3) +45(+4,8) +31(+3,3) +13(+1,4) *wg Rocznika Statystycznego Województwa Świętokrzyskiego Saldo migracji w liczbach bezwzględnych (w nawiasie w 0/00) w gminie Miedziana Góra: Rok 2000 2001 2002 Miedziana Góra +131(+14,3) +48(+5,2) +159(+17,0) 2003 b.d. * wg Rocznika Statystycznego Województwa Świętokrzyskiego Liczba ludności w poszczególnych sołectwach (stan na 31.12.2004): Lp. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Sołectwo Liczba ludności Ciosowa Ćmińsk Kościelny Ćmińsk Rządowy Bobrza Kostomłoty I Kostomłoty II Miedziana Góra Tumlin Wykień Porzecze Przyjmo 381 1016 897 410 1540 1526 2131 1113 312 496 9822 Razem * wg danych Urzędu Gminy Miedziana Góra Liczba mieszkań i powierzchnia użytkowa mieszkań w gminie Miedziana Góra: Rok Gmina Miedziana Góra 2000 2001 2002 2003 Liczba Powierzchnia Liczba Powierzchnia Liczba Powierzchnia Liczba Powierzchnia mieszkań (tys. m2) mieszkań (tys. m2) mieszkań (tys. m2) mieszkań (tys. m2) 1987 145,2 1998 146,7 2346 193,8 2766 244,9 * wg Rocznika Statystycznego Województwa Świętokrzyskiego Wg danych Urzędu Statystycznego w Kielcach wskaźniki dotyczące zasobów mieszkaniowych kształtują się następująco (2003 r.): Gmina Miedziana Góra Powiat Kielecki Województwo Świętokrzyskie liczba izb w 1 mieszkaniu liczba osób w 1 mieszkaniu liczba osób na 1 izbę powierzchnia użytkowa 1 mieszkania (m2) 4,22 3,47 0,82 88,6 3,87 3,67 0,95 81,8 3,62 3,15 0,87 70,3 powierzchnia użytkowa na 1 osobę (m2) 25,5 22,3 22,3 Przeciętna * wg Województwo Świętokrzyskie 2004 – Podregiony, Powiaty, Gminy Wskaźnik procentowy (wg Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań 2002) liczby mieszkań w gminie Miedziana Góra wyposażonych w: • wodociąg – 91,6 % • kanalizację – 83,4%, w tym: o z odprowadzaniem do urządzenia lokalnego – 99,4% o z odprowadzaniem do sieci – 0,6% • ustęp spłukiwany – 74,3% • łazienkę – 76,3% • ciepłą wodę bieżącą – 69,6% • gaz z butli – 88,8% • centralne ogrzewanie – 76,6%. Według danych Urzędu Gminy na dzień 31.12.2004 r. wskaźnik procentowy liczby mieszkań wyposażonych w: wodociąg z sieci – 92,4% oraz kanalizację z sieci – 18,6%. 1.3.3. Sfera społeczna Oświata i kultura Na terenie gminy funkcjonują 2 Gimnazja: w Kostomłotach II i Ćmińsku Rządowym, 3 Publiczne Szkoły Podstawowe: Kostomłoty II, Ćmińsk Rządowy, Porzecze oraz przedszkole samorządowe w Kostomłotach II. W zakresie szkolnictwa podstawowego i gimnazjalnego system uzupełniają Zespół Szkół w Tumlinie (Gmina Zagnańsk) – przedszkole, szkoła podstawowa i gimnazjum publiczne oraz szkoły w Kielcach. Obsługę w zakresie szkolnictwa średniego i wyższego pełni miasto Kielce. Funkcję upowszechniania kultury na terenie gminy prowadzą biblioteki przyszkolne oraz Gminna Biblioteka Publiczna, której księgozbiór wynosi około 21 tys. woluminów. W 2003 roku 990 czytelników wypożyczyło przeciętnie 38,3 wolumina/1 czytelnika, plasując gminę najwyżej z gmin powiatu kieleckiego. Ochrona zdrowia W gminie funkcjonują 2 Samorządowe Zespoły Opieki Zdrowotnej w Miedzianej Górze i Ćmińsku, obsługujący mieszkańców gminy, w których mieści się poradnia ogólna, pediatryczna i stomatologiczna. Specjalistyczna opiekę medyczną zapewniają szpitale i przychodnie specjalistyczne znajdujące się na terenie Kielc oraz Kieleckiej Stacji Pogotowia Ratunkowego. Na terenie gminy w Miedzianej Górze i Ćmińsku znajdują się punkty apteczne. Bezpieczeństwo publiczne Na terenie gminy znajduje się Posterunek Policji Lokalnej w Miedzianej Górze, działają również 4 jednostki Ochotniczej Straży Pożarnej w miejscowościach: Miedziana Góra, Kostomłoty, Ćmińsk i Bobrza. Statystykę działalności jednostek OSP przedstawia tabela: Rok Ilość zdarzeń 1999 2000 2001 2002 2003 2004 56 49 44 46 27 26 Miejscowe zagrożenia 8 4 6 12 5 6 Pożary 48 45 38 34 22 20 * wg danych Urzędu Gminy Miedziana Góra Sport, turystyka i rekreacja Piękno krajobrazów oraz sąsiedztwo Kielc sprawia, iż teren gminy Miedziana Góra jest atrakcyjny dla rozwoju turystyki i wypoczynku weekendowego. Wizytówką gminy jest Ośrodek SportowoTurystyczny „Moto-raj” z kompleksem obiektów, m.in. Torem Wyścigowym „Kielce”, motelem, restauracją, kempingiem, torem kartingowym, muzeum modeli samochodów, bazą szkoleniową dla ratownictwa drogowego. Na terenie gminy organizowane są wysokiej rangi imprezy sportowe o charakterze krajowym i międzynarodowym, m.in. Motocyklowe Mistrzostwa Świata „Enduro”, Mistrzostwa Europy w Kolarstwie Szosowym, Samochodowe Mistrzostwa Polski, Puchar „Alfa-Romeo”. Podstawową bazę noclegową stanowią: • Motel „Tor-Kielce” • Ośrodek Szkolno-Wypoczynkowy „Bobrza” • pokoje gościnne w świetlicy „Zdrowy Tumlin” Ponadto w miejscowości Tumlin-Podgród w sezonie zimowym funkcjonuje oświetlony wyciąg narciarski o dł. 300 m z jedną z najlepiej ukształtowanych zjazdowych tras narciarskich w Górach Świętokrzyskich. Na terenie gminy funkcjonują dwa kluby sportowe: „Wicher” Miedziana Góra i „Gród” Ćmińsk oraz dwie pełnowymiarowe sale sportowe przy szkołach w Kostomłotach II i Ćmińsku. 1.3.4. Infrastruktura techniczna Zaopatrzenie w wodę Gmina Miedziana Góra posiada pełną sieć wodociągową (91% mieszkańców gminy korzysta z wodociągów, 9% nie korzysta z wody z sieci wodociągowej ze względów ekonomicznych – wysoka cena zainstalowania przyłącza). Długość sieci wodociągowej (informacje na koniec 2004 roku wg danych UG) wynosi 90,6 km, do której przyłączonych jest 2200 gospodarstw i posesji. Zaopatrzenie mieszkańców gminy w wodę odbywa się z wodociągu gminnego z ujęciem w miejscowości Ćmińsk - Wyrowce zasilanego przez dwie studnie wiercone: nr 2 zasadniczą o wydajności eksploatacyjnej Q=110 m3/h oraz nr 1 awaryjną o wydajności eksploatacyjnej Q=55 m3/h. Gospodarka ściekowa Na terenie gminy we wsi Kostomłoty II zlokalizowana jest mechaniczno-biologiczna czyszczalnia ścieków o przepustowości 500 m3/dobę. Oczyszczalnia gminna poprzez sieć kanalizacji sanitarnej o długości 12,5 km obsługuje miejscowości: Kostomłoty II, część Kostomłotów I oraz część Miedzianej Góry. Ścieki z gospodarstw domowych w miejscowościach nie objętych systemem kanalizacji sanitarnej gromadzone są w szambach i dowożone do oczyszczalni wozami asenizacyjnymi. Gmina posiada opracowaną koncepcję skanalizowania całego obszaru. Zaopatrzenie w ciepło Na terenie gminy gospodarstwa domowe posiadają indywidualne źródła ciepła (piece lub kotłownie domowe), bazujące głównie na paliwie węglowym. W obiektach użyteczności publicznej istniejące kotłownie lokalne, bazują na paliwach ekologicznych tj. oleju opałowym lub gazie. Jedynie Ośrodek Zdrowia w Ćmińsku ogrzewany jest węglem – w 2005 roku planowana jest termomodernizacja budynku ośrodka wraz z wymianą systemu ogrzewania i kotła grzewczego na paliwo ekologiczne - olej opałowy. Instalacje grzewcze funkcjonujące w obiektach użyteczności publicznej Miedziana Góra przedstawia tabela: Lp. 1 2 3 4 5 Lokalizacja obiektu PSP w Kostomłotach PSP w Ćmińsku PSP w Porzeczu Urząd Gminy, Bank Spółdzielczy, OSP, Posterunek Policji, Ośrodek Zdrowia w Miedzianej Górze Ośrodek Zdrowia w Ćmińsku * wg danych Urzędu Gminy w Miedzianej Górze Zaopatrzenie w gaz na terenie gminy Rodzaj paliwa Moc (kW) olej opałowy gaz olej opałowy olej opałowy 620 225 82 157 węgiel 60 Obecnie na ternie gminy zgazyfikowane są jedynie miejscowości Kostomłoty I i Tumlin; długość sieci wynosi 6,78 km. Mieszkańcy pozostałych miejscowości do celów bytowych korzystają z gazu w butlach. Opracowana została „Koncepcja gazyfikacji Gminy Miedziana Góra”, która obejmuje budowę sieci gazowej na terenie całej gminy. Gazyfikacja pozostałej części gminy wykonywana ma być na bazie sieci gazowej średnioprężnej Gminy Zagnańsk i miasta Kielce. Elektroenergetyka Przez obszar gminy na kierunku wschód-zachód przebiegają dwie linie energetyczne przesyłowe wysokiego napięcia 110 kV i 220 kV. Podstawowymi źródłami zaopatrzenia mieszkańców gminy w energię elektryczną są podstacje 15/0,4 kV, które zasilane są liniami napowietrznymi średniego napięcia 15 kV powiązanymi liniami z krajowym systemem energetycznym. W bezpośrednim sąsiedztwie gminy zlokalizowane są następujące Główne Podstacje Zasilające: • Micigózd 220/110 kV (stacja systemowa), • GPZ Niewachlów 110/15 kV, • GPZ Piaski 110/30/15 kV, • GPZ Karczówka 110/15 kV, • GPZ Gnieździska 110/15 kV, • GPZ Końskie 110/15 kV, • GPZ Jędrzejów 110/15 kV. Na terenie gminy Miedziana Góra znajduje się 58 stacji transformatorowych 15/0,4 kV, moc zainstalowana w tych stacjach w pełni pokrywa obecne zapotrzebowanie odbiorców. Ze względu na atrakcyjne położenie obszaru gminy oraz istnienie potencjalnych terenów inwestycyjnych należy spodziewać się większego zapotrzebowania na energię elektryczną. W związku z tym trzeba będzie na wielu stacjach zwiększyć moc, a dla nowo pozyskanych terenów budowlanych wybudować nowe stacje transformatorowe 15/0,4 kV. Telekomunikacja Gminę Miedziana Góra charakteryzuje jeden z wyższych w grupie gmin wiejskich województwa świętokrzyskiego wskaźnik telefonizacji, a wielkość ta stale się powiększa. Na terenie gminy znajdują się ogólnodostępne aparaty telefoniczne. Na terenie gminy funkcjonuje szybkie radiowe łącze internetowe (maszt nadawczy, odbiorniki indywidualne). Teren gminy obejmują swoim zasięgiem operatorzy telefonii komórkowej (Plus GSM, Era i Idea). 1.3.5. System komunikacyjny System komunikacyjny gminy Miedziana Góra tworzą drogi: dwa odcinki dróg krajowych Nr 7 i Nr 74 o łącznej długości 20,783 km, dwa odcinki dróg wojewódzkich Nr 748 i Nr 750 (o długości 5,586 km) oraz 12 odcinków dróg powiatowych (o łącznej dł. 38,738 km). Uzupełnieniem systemu komunikacyjnego gminy są drogi gminne (o łącznej dł. 13,75 km) oraz drogi wewnętrzne - 17,20 km. Stan nawierzchni jest zróżnicowany – konieczność modernizacji i remontów dotyczy szczególnie dróg powiatowych i gminnych. Układ komunikacyjny gminy Miedziana Góra tworzą drogi: • krajowe: Nr 7 Gdańsk – Warszawa – Kielce – Kraków - Chyżne Nr 74 Kraśnik – Opatów – Kielce – Sulejów (Łódź) • wojewódzkie: Nr 748 Miedziana Góra – Ruda Strawczyńska Nr 750 Ćmińsk - Lekomin • • powiatowe: nr 0286T Bobrza – Szczukowice nr 0287T Niewachlów II – Szczukowice nr 0288T Laskowa-Kostomłoty I nr 0289T Samsonów – Miedziana Góra nr 0290T Ciosowa – Herby – Miedziana Góra nr 0291T Ćmińsk nr 0292T Tumlin – Podgród – Wykień nr 0294T Ćmińsk – Umer – Tumlin nr 0295T Ćmińsk – Wyręba nr 0469T Przyjmo – Ćmińsk nr 0469T Cieruchy – Przyjmo nr 0490T Oblęgorek – Porzecze gminne: nr 002131T Kostomłoty II (ul. Kościelna) nr 002132T Sosnówka – Wyręba nr 002133T Ćmińsk – Światełek przez wieś nr 002134T Ćmińsk Podglinie przez wieś nr 002135T Miedziana Góra – Zagórze (ul. Zagórska) nr 002136T Miedziana Góra – Kamienna Górka (ul. Kamienna) nr 002137T Miedziana Góra – Kulasy (ul. Brzozowa) nr 002138T Kostomłoty I – Maciejówka nr 002139T Zagórze przez wieś (ul. Słoneczna) nr 002140T Tumlińska – Kamienna Góra (ul. Śliska) nr 002141T Wyrowce - Ślefarnia nr 002142T Ćmińsk Podgród (przez wieś) nr 002143T Kostomłoty II – Laskowa - Herby Przez teren gminy przebiega wielotorowa linia kolejowa Warszawa-Skarżysko Kamienna-KielceKraków. 1.3.6. Gospodarka Gmina Miedziana Góra pod względem gospodarczym ma charakter mieszkaniowo – usługowo rolniczy. Rozwój usług nastąpił w oparciu o licznie występujące na terenie gminy złoża surowców mineralnych (przemysł wydobywczy) oraz w oparciu o istniejącą bazę surowcową i rynek zbytu (przemysł rolno-spożywczy). Ze względu na występowanie na obszarze gminy gleb średniej wartości produkcyjnej, wiodącą funkcją gminy jest mieszkalnictwo i usługi, natomiast rolnictwo stanowi jej uzupełnienie. Mimo iż przeważającą część obszaru gminy zajmują użytki rolne (stanowią 46,6% powierzchni gminy), gmina posiada niezbyt korzystne warunki do produkcji rolniczej. Głównymi czynnikami przyrodniczymi ograniczającymi możliwości produkcyjne i rozwój rolnictwa gminy jest jakość gruntów, rzeźba terenu a także warunki klimatyczne. W gminie przeważają gospodarstwa indywidualne o powierzchni do 5 ha (stanowią 97,8%). Świadczy to o bardzo dużym udziale gospodarstw małych. Gospodarstw powyżej 10 ha jest niewiele, zaledwie 2,2%. Na terenie gminy nie występują gospodarstwa indywidualne o powierzchni powyżej 15 ha. Ze względu na warunki przyrodniczo-glebowe na terenie gminy dominują uprawy zbóż (pszenżyto, żyto, owies), mieszanek zbożowych oraz ziemniaków. W gminie przeważa hodowla bydła i trzody chlewnej (stan pogłowia zwierząt wg Narodowego Spisu Rolnego 2002 wynosi: bydło - 658 szt., w tym 376 szt. krów oraz trzoda chlewna – 596 szt.), a także w niewielkim stopniu chów kóz i królików. Ważną gałęzią gospodarki gminy jest również leśnictwo - lasy i grunty leśne z powierzchnią 3071 ha stanowią 43,2% całej powierzchni. Struktura indywidualnych gospodarstw rolnych w 2004 roku przedstawia tabela: Lp. Wielkość gospodarstwa (ha) 1 2 3 4 5 do 1 ha 1–5 5 – 10 10-15 powyżej 15 ha Razem Liczba gospodarstw 1241 1046 43 7 2337 *wg danych Urzędu Gminy Miedziana Góra Funkcjonujące na terenie gminy podmioty gospodarcze w ilości 612 (stan na 31.12.2003 roku) prowadzą działalność gospodarczą głównie w sektorze usługowym i handlowo-produkcyjnym. Największą liczbę stanowią osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą – 601 podmiotów. Duże znaczenie mają również firmy zajmujące się handlem obwoźnym. Podmioty gospodarcze funkcjonujące na terenie gminy Miedziana Góra wg profilu działalności przedstawia poniższe zestawienie (stan na 31.12.2003 r.): Lp. 1 Wyszczególnienie Firmy produkcyjnohandlowe 2 Firmy usługowe 3 4 Lokale gastronomiczne Handel obwoźny Liczba podmiotów motoryzacja materiały budowlane artykuły spożywcze artykuły przemysłowe 10 23 57 33 budowlane stolarskie transportowe mechaniki pojazdowej hydrauliczne, elektryczne poligraficzne różne (biurowo-księgowe, fryzjerskie, marketingowe) 131 33 72 32 40 5 61 9 95 Razem 601 * wg informacji w Planie Rozwoju Lokalnego dla Gminy Miedziana Góra na lata 2004-2006 1.4. Działalność Samorządu Gminy w latach 2000-2004 DOCHODY Dochody budżetu gminy Miedziana Góra oraz strukturę tych dochodów w latach 2000–2004 (w zł) przedstawia tabela: Rok 2000 2001 2002 2003 2004 Dochody z majątku Dotacje Subwencje Podatki i opłaty 803 673 967 381 458 402 3 368 602 473 051 1 191 869 4 432 140 2 916 814 1 038 933 5 375 240 3 145 942 1 292 793 6 407 633 3 837 272 989 263 6 814 294 3 492 131 1 438 498 7 435 579 4 351 424 Dochody ogółem 9 344 496 10 527 496 11 966 100 14 664 290 13 752 450 1 019 1 137 1 270 1 522 1 400 Dochód na 1 mieszkańca * wg danych Urzędu Gminy Miedziana Góra Struktura dochodów budżetu w 2004 roku Dochody z majątku Dotacje Subwencje Podatki i opłaty WYDATKI Wykonanie wydatków gminy i inwestycji w latach 2000-2004 (w zł) przedstawia tabela: Rok 2000 2001 2002 2003 2004 Wydatki ogółem 9 479 156 11 005 263 13 632 226 17 606 037 12 487 676 Wydatki na inwestycje 1 730 814 2 207 097 4 111 677 7 046 401 790 582 * wg danych Urzędu Gminy Miedziana Góra II DIAGNOZA AKTUALNEGO STANU ŚRODOWISKA 2.1. Powietrze atmosferyczne 2.1.1. Przepisy prawne Czystość powietrza jest czynnikiem decydującym o jakości środowiska, w którym żyjemy, a także w znacznym stopniu wpływającym na poziom życia ludzi. Zanieczyszczenie powietrza jest to wprowadzanie do powietrza substancji stałych, ciekłych i gazowych w ilościach, które powodują w konsekwencji niekorzystne zmiany w wodach, glebie, przyrodzie i mogą ujemnie wpłynąć na zdrowie ludzi. Ze względu na mnogość zanieczyszczeń występujących w powietrzu wyodrębniono grupę zanieczyszczeń charakterystycznych dla powietrza - pyły, tlenki węgla, tlenki siarki i tlenki azotu. Wartości progowe - normy ustalono na podstawie Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 6 czerwca 2002 roku w sprawie dopuszczalnego poziomu niektórych substancji w powietrzu oraz marginesów tolerancji dla dopuszczalnych poziomów niektórych substancji (Dz. U. Nr 87, poz. 798). Załącznik nr 1 do Rozporządzenia określa dopuszczalne poziomy niektórych substancji w powietrzu dla terenu kraju, czas ich obowiązywania, oznaczenie numeryczne tych substancji, okresy, dla których uśrednia się wyniki pomiarów, dopuszczalne częstości przekraczania tych poziomów oraz marginesy tolerancji; załącznik nr 2 – dopuszczalne poziomy niektórych substancji na obszarach ochrony uzdrowiskowej, załącznik nr 3 - dopuszczalne poziomy niektórych substancji na obszarach parków narodowych, załącznik nr 4 – poziomy alarmowe dla niektórych substancji. Monitoring powietrza realizowany jest na mocy ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 roku „ Prawo ochrony środowiska” (Dz. U. Nr 62 z 2001 r., poz. 627) oraz ustawy z dnia 20 lipca 1991 roku o Inspekcji Ochrony Środowiska (Dz. U. Nr 77, poz. 335 z 1991 roku z późn. zm. w tym zm. Nr 106, poz. 668 z 1998 r.). Koordynatorem państwowego monitoringu powietrza (PMŚ), podobnie jak innych komponentów środowiska jest Główny Inspektor Ochrony Środowiska. 2.1.2. Pomiary zanieczyszczenia powietrza Na terenie gminy Miedziana Góra nie ma punktów pomiarowych dla zanieczyszczeń powietrza. Zlokalizowane najbliżej stanowiska pomiarowe znajdują się w Kielcach: • • ul. Jagiellońska 68 ul. Zakładowa 1 Wyniki pomiarów dla poszczególnych zanieczyszczeń przedstawiają tabele: SO2 Lp. 1 2 Lokalizacja stanowiska pomiarowego ul. Jagiellońska ul. Zakładowa Dopuszczalne stężenie Wynik pomiaru 2000 Wynik pomiaru 2001 Wyniki pomiaru 2002 Wyniki pomiaru 2003 40 μg/m3 6,6 14,2 7,3 12,1 7,1 b.d. 7,3 b.d. Wynik Wynik Wynik NO2 Lp. Lokalizacja Dopuszczalne Wynik stanowiska pomiarowego 1 2 ul. Jagiellońska ul. Zakładowa stężenie pomiaru 2000 pomiaru 2001 pomiaru 2002 pomiaru 2003 40 μg/m3 29,2 13,1 27,5 7,9 29,6 b.d. 29,2 b.d. Pył zawieszony Lp. 1 2 Lokalizacja stanowiska pomiarowego ul. Jagiellońska ul. Zakładowa Dopuszczalne stężenie Wynik pomiaru 2000 Wynik pomiaru 2001 Wynik pomiaru 2002 Wynik pomiaru 2003 75 μg/m3 19,4 58,4 17,2 56,1 29,4 b.d. 27,7 b.d. Z badań prowadzonych w punktach zlokalizowanych najbliżej terenu gminy w ramach monitoringu środowiska wynika, że średnie roczne stężenia głównych zanieczyszczeń powietrza w latach 20002003 wykazują na ogół wartości dość niskie, czyli znacznie poniżej dopuszczalnych norm. Na żadnym ze stanowisk pomiarowych, gdzie wykonywano pomiary w sposób dający pełną podstawę oceny wyników, nie odnotowano przekroczenia średniorocznej wartości normatywnej pyłu zawieszonego. Podobnie, stężenia średnie roczne w zakresie dwutlenku siarki i dwutlenku azotu pozostają w latach 2000-2003 w granicach norm dopuszczalnych. W okresie kilku ostatnich lat można zaobserwować na ogół korzystne tendencje zmian. Sytuacja ta jest wynikiem sukcesywnego zmniejszania się wielkości emisji z dużych obiektów przemysłowych. Także w sektorze komunalnym obserwuje się sukcesywny postęp związany z realizacją w coraz szerszym zakresie takich przedsięwzięć, jak przebudowa kotłowni węglowych na opalane niskozasiarczonym olejem lub gazem oraz racjonalizacja gospodarki cieplnej. 2.1.3. Źródła zanieczyszczeń powietrza Głównymi źródłami zanieczyszczeń powietrza na terenie gminy Miedziana Góra są: Emisje punktowe niskie (gospodarstwa domowe ogrzewane są z własnych pieców lub kotłowni węglowych), Emisja komunikacyjna liniowa (podstawowym źródłem zanieczyszczeń, ze względu na znaczne natężenie ruchu są pojazdy przemieszczające się drogą krajową Nr 7 i 74), Zanieczyszczenia pochodzące z sąsiednich gmin i województw, głównie z Małogoszczy (cementownia) i Górnego Śląska (tzw. emisja wysoka); niekorzystnie wpływają również Zakłady Przemysłu Wapienniczego Nordkalk Miedzianka S.A. w Miedziance. Wykaz obiektów mogących pogorszyć stan środowiska: Rodzaj obiektu Drogi krajowe Drogi wojewódzkie Drogi powiatowe Linie energetyczne przesyłowe wysokiego napięcia Ilość 2 2 12 2 Oczyszczalnia ścieków w Kostomłotach Stacja paliw Kopalnie surowców naturalnych Kotłownie w gospodarstwach domowych 1 1 3 Obok negatywnych wpływów na środowisko, jakie związane są z produkcją przemysłową i wytwarzaniem energii w procesach cieplnych – coraz poważniejsze zagrożenia dla środowiska powoduje transport. Pomimo poprawiającego się stanu technicznego pojazdów uczestniczących w ruchu drogowym oraz coraz powszechniej stosowanych przyjaznych środowisku rozwiązań technologicznych barierą dla poprawy jakości powietrza jest zbyt mała przepustowość na drogach i brak preferencji dla transportu publicznego. Strefa kielecka została umieszczona – zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 06.06.2002 – w następujących klasach: Ze względu na ochronę zdrowia: SO2 – klasa II NO2 – klasa III b Pył zawieszony PM10 – klasa I CO – klasa III b Pb – klasa III b Benzen – klasa III b Ozon – klasa I Ze względu na ochronę roślin i ekosystemów: SO2 – klasa II NOx – klasa III b Ozon – klasa I 2.1.4. Wnioski Na terenie gminy Miedziana Góra nie są prowadzone pomiary zanieczyszczeń powietrza, ale analiza wyników pomiarów stężeń zanieczyszczeń gazowych oraz opadów pyłu w punktach pomiarowych zlokalizowanych w sąsiedztwie gminy – Kielce (ul. Jagiellońska, ul. Zakładowa) nie przekraczają dopuszczalnych norm. Na terenie gminy nie ma zakładów szczególnie uciążliwych dla powietrza. Gmina położona jest w znacznej odległości od punktów kontrolno-pomiarowych, należy więc przyjąć, że stężenia są tu niższe od odczytów w w/w punktach. 2.2. Hałas 2.2.1. Wprowadzenie Ustawa z 27 kwietnia 2001 roku - Prawo ochrony środowiska (Dz. U. Nr 62, poz. 627) oraz ustawa z dnia 27 lipca 2001 roku o wprowadzeniu ustawy – Prawo ochrony środowiska, ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 100, poz. 1085), reguluje przepisy dotyczące klimatu akustycznego. Przepisy tych ustaw są wyrazem nowej, spójnej z ustawodawstwem Unii Europejskiej, polityki w zakresie ochrony środowiska. W odniesieniu do zagadnień akustycznych, wspomniane akty prawne dostosowują przepisy polskie do regulacji UE, w szczególności znajdującej podstawę prawną w regulacjach zawartych w Dyrektywie w sprawie oceny i zarządzania hałasem w środowisku (2002/49/EC). Hałas - dźwięk określany jako szkodliwy, uciążliwy lub przeszkadzający w danych warunkach (zależy od fizycznych parametrów dźwięku, od nastawienia odbiorcy). Ocena stanu środowiska w wyniku emisji hałasu dokonywana jest przy pomocy równoważnego poziomu dźwięku A (jest to wartość poziomu ciśnienia akustycznego ciągłego ustalonego dźwięku, skorygowanego według charakterystyki częstotliwościowej A, która w określonym przedziale czasu odniesienia jest równa średniemu kwadratowi ciśnienia akustycznego analizowanego dźwięku o zmiennym poziomie w czasie); zrównoważony poziom dźwięku A określa się w dB. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 29 lipca 2004 roku w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. Nr 178, poz. 1841) określa dopuszczalny poziom hałasu odrębnie dla pory dziennej (od 6oo - 22oo ) i pory nocnej (od oo oo 22 - 6 ). Dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku są określone w załączniku do w/w rozporządzenia. 2.2.2. Monitoring hałasu drogowego Hałas wytwarzany przez środki komunikacji drogowej lub ulicznej, ujmowany w sposób kompleksowy, nazywany jest hałasem komunikacyjnym. Jest to suma emisji hałasu wszystkich pojazdów biorących udział w ruchu i tworzących strumienie ruchu. O poziomie hałasu komunikacyjnego, zarówno w miastach, jak i przy trasach komunikacyjnych, decyduje bardzo wiele różnego rodzaju czynników, takich jak: • natężenie ruchu pojazdów, • procentowy udział pojazdów ciężarowych w strumieniu pojazdów, • prędkość strumienia pojazdów, • położenie drogi oraz rodzaj nawierzchni, • płynność ruchu pojazdów, • ukształtowanie terenu, przez który przebiega trasa komunikacyjna, • charakter obudowy trasy, • rodzaj sąsiadującej z trasa zabudowy, • odległość pierwszej linii zabudowy od skraju jezdni, • rodzaj i szerokość drogi. Na stan higieny gminy Miedziana Góra wpływa również hałas komunikacyjny, który najwyższy poziom osiąga wzdłuż głównych dróg. Wartości ponad normatywne występują wzdłuż drogi krajowej Nr 7 Gdańsk – Warszawa –Kraków - Chyżne i drogi krajowej Nr 74 Kraśnik – Opatów – Kielce - Sulejów – (Łódź); mogą występować również wzdłuż dróg wojewódzkich w miejscowościach gdzie kumuluje się ruch samochodowy. Droga krajowa Nr 7 Wyniki pomiarów hałasu wykonanych w latach 2000-2003 na drodze krajowej Nr 7 przedstawia poniższa tabela: Lp. Rok wykonania pomiaru 1 2 3 4 2000 2001 2002 2003 Poziom dźwięku w dB w bezpośrednim sąsiedztwie na pierwszej linii zabudowy drogi (1 m od jezdni) 73,7 74,5 73,5 73,4 * wg Stan środowiska w województwie świętokrzyskim -Raport 68,5 68,4 68,5 68,4 Pomiary hałasu na drodze krajowej Nr 7 wykonane w latach 2000-2003 wykazują przekroczenia dopuszczalnych norm poziomu dźwięku. W 2003 roku w porównaniu do 2002 roku średnia wartość hałasu, zarówno w bezpośrednim sąsiedztwie jezdni, jak i na pierwszej linii zabudowy, zmniejszyła się o 0,1 dB. Droga krajowa Nr 74 Wyniki pomiarów hałasu wykonanych w latach 1998-2003 na drodze krajowej Nr 74 w dwóch punktach pomiarowych: Mniów-Ćmińsk/Mniów-Raszówka (*) i ĆmińskKielce/Kostomłoty (**) przedstawia poniższa tabela: Lp. Rok wykonania pomiaru 1 2 3 4 5 6 1998 1999 2000 2001 2002 2003 Poziom dźwięku w dB w bezpośrednim sąsiedztwie na pierwszej linii zabudowy drogi (1 m od jezdni) (*) (**) (*) (**) 73,0 75,7 76,1 76,1 76,0 73,0 73,6 74,0 74,5 74,5 75,9 76,1 67,7 69,5 70,0 70,1 69,5 67,1 71,6 70,6 71,0 71,1 72,0 72,7 * wg Stan środowiska w województwie świętokrzyskim -Raport Wykonane w latach 1998-2003 pomiary hałasu wykazały, że w każdym badanym roku poziom dźwięku, zarówno w bezpośrednim sąsiedztwie jezdni, jak i na pierwszej linii zabudowy, przekracza dopuszczalna normę wynoszącą 60 dB. Ostatnie, przeprowadzone w 2003 roku, pomiary hałasu wykazały, że w punktach pomiarowych zostały przekroczone wartości dopuszczalne: w bezpośrednim sąsiedztwie jezdni przekroczona została wartość dopuszczalna o 13 dB w punkcie (*) i o 16,1 dB w punkcie (**). Podobnie na pierwszej linii zabudowy zanotowano przekroczenia hałasu o 16,1 dB w punkcie (*) i o 12,7 dB w punkcie (**). W porównaniu z rokiem 2002 wartość hałasu, w bezpośrednim sąsiedztwie jezdni, jak i na pierwszej linii zabudowy w punkcie (*) zmniejszyła się odpowiednio o 3,0 dB i o 2,4 dB. W punkcie pomiarowym (**) wartości hałasu w porównaniu do roku 2002, zwiększyły się o 0,2 dB w bezpośrednim sąsiedztwie drogi i o 0,7 dB na pierwszej linii zabudowy. 2.2.3 Wnioski Na terenie gminy, ze względu na przebiegające przez jej teren główne trasy komunikacyjne, występują uciążliwości, powodowane przez hałas drogowy. Największe natężenia hałasu dotyczą tras komunikacyjnych, szczególnie drogi krajowej Nr 7 i Nr 74. Prowadzony monitoring hałasu na terenie gminy przy drodze krajowej Nr 7 i Nr 74 wykazuje przekroczenia poziomu dźwięku w odniesieniu do dopuszczalnej normy, zarówno w bezpośrednim sąsiedztwie trasy, jak i na pierwszej linii zabudowy we wszystkich punktach pomiarowych. Zagrożenie środowiska hałasem komunikacyjnym będzie wzrastało, co spowodowane jest przede wszystkim wzrostem liczby pojazdów. 2.3. Zasoby wodne i gospodarka wodno – ściekowa 2.3.1 Wprowadzenie Cały teren gminy Miedziana Góra odwadniany jest przez rzekę Bobrzę i Czarną Konecką. Bobrza jest głównym prawobrzeżnym dopływem Czarnej Nidy, natomiast Czarna Konecka jest dopływem Pilicy. Na terenie gminy nie ma większych zbiorników wód powierzchniowych. Niewielkie zbiorniki wód stojących zlokalizowane są: na terenie ośrodka wczasowego Federacji Związków Zawodowych Pracowników Automatyki i Telekomunikacji PKP oraz zbiornik „Gruchawka” (osadnik szlamu) zlokalizowany w południowo-wschodniej części gminy. Gmina znajduje się w obszarze Głównego Zbiornika Wód Podziemnych Nr 414 „Zagnańsk” oraz Głównego Zbiornika Wód Podziemnych Nr 417 „Kielce”. Na terenie gminy można wyróżnić 3 piętra wodonośne: triasowy, dewoński i czwartorzędowy. W części sołectw gminy Miedziana Góra utworzono obszary najwyższej i wysokiej ochrony wód podziemnych (ONO i OWO dla GZWP). 2.3.2. Wody powierzchniowe Główną rzeką gminy Miedziana Góra, która odwadnia niemal całą jej powierzchnię jest Bobrza z dopływami: Sufraganiec i Ciemnica. Jedynie północna część gminy odwadniana jest przez system rzeczny Czarnej Koneckiej – rzekę Krasnę i Czarna Teraskę, które posiadają na terenie gminy swoje tereny źródliskowe. Rzeka Sufraganiec przepływa przez południowo-wschodnią część gminy i jest lewobrzeżnym dopływem Bobrzy. Prawobrzeżnym dopływem Bobrzy jest rzeka Sufraganiec, która odwadnia północno-zachodnią część gminy. Ponadto przez gminę przepływa wiele mniejszych i większych bezimiennych cieków, często okresowych. „Program rozwoju małej retencji dla województwa świętokrzyskiego” przewiduje budowę na terenie gminy zbiornika „Wilcza Góra” na rzece Ciemnicy o powierzchni 62 ha. MONITORING WÓD POWIERZCHNIOWYCH Na rzekach Sufraganiec i Ciemnica nie prowadzone są pomiary przepływów i systematycznych pomiarów stanu ich czystości. Obserwuje się stany wody i pomiary przepływów na rzece Bobrzy. Na omawianym terenie notowane są dwa wysokie stany wód w ciągu roku. Pierwszy jest związany z wiosennymi roztopami i występuje najczęściej pod koniec marca, natomiast kolejny raz wysokie stany notowane są podczas obfitych opadów letnich w miesiącu lipcu. Najniższe wody pojawiają się w drugiej połowie września. W związku z występującymi anomaliami pogodowymi należy założyć, że w każdym miesiącu może pojawić się wysoka woda. Na terenie gminy badaniami jakości wód objęta jest rzeka Bobrza. Badania na odcinku od źródeł do 18,4 km wykazały III klasę czystości (dane WIOŚ w Kielcach 2003). Klasę czystości rzeki Bobrzy oraz wskaźniki decydujące o klasie czystości w latach 2000-2003 przedstawia poniższa tabela: Rok Klasa czystości Wskaźniki decydujące o klasie czystości 2000 III fosfor ogólny, miano Coli 2001 Non miano Coli 2002 b.d. b.d. 2003 III miano Coli, azotyny *wg danych WIOŚ w Kielcach Badania przeprowadzone były w oparciu o analizy cech fizyczno-chemicznych i biologicznych, wykonalnych przez laboratoria Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Kielcach. Kryterium porównawcze przy klasyfikacji wód rzeki stanowiły wartości dopuszczalne poszczególnych wskaźników zanieczyszczeń dla trzech klas czystości. O przynależności do odpowiedniej klasy czystości decydował najniekorzystniejszy wskaźnik. 2.3.3. Wody podziemne Na terenie gminy można wyróżnić następujące piętra wodonośne: • triasowy, który ma największe znaczenie dla zaopatrywania ludności w wodę i ujmowany jest wieloma studniami wierconymi w rejonie Ćmińska i Tumlina; warstwą wodonośną są spękane piaskowce przewarstwione iłołupkami i mułowcami, woda znajduje się na ogół pod dużym ciśnieniem; • dewoński, którego poziom jest zróżnicowany i zależy od litologicznego wykształcenia osadów; wody te związane są z wapieniami i dolomitami oraz piaskowcami kwarcytowymi i mułowcami; wody z tego poziomu ujmowane są studniami wierconymi w rejonie Miedzianej Góry; • czwartorzędowe, których pierwszy poziom związany jest przede wszystkim z dolinami rzek i uzależniony jest od stanu wody w rzece oraz ilości opadów atmosferycznych; wody te ujmowane studniami gospodarczymi są złej jakości i narażone są na zanieczyszczenia bakteriologiczne. Wody podziemne na terenie gminy cechują się wysoką czystością oraz dużą zasobnością. Znaczne zasoby posiadają zwłaszcza wody występujące w osadach interglacjalnych i pochodzące z aluwiów rzecznych poziomów tarasowych. MONITORING WÓD PODZIEMNYCH W ramach monitoringu regionalnego wykonano badania wód podziemnych w ujęciu wiejskim w miejscowości Ćmińsk Wyrowce. Wyniki z regionalnego monitoringu wód podziemnych w gminie Miedziana Góra za rok 2000 i 2003: Punkt pomiarowo – kontrolny Wodociąg wiejski Ćmińsk Wyrowce 2000 2003 Ib Ib * wg danych WIOŚ w Kielcach Klasyfikacji jakości wód podziemnych dla potrzeb monitoringu dokonano wg zaleceń GIOŚ: • Klasa Ia – wody najwyższej jakości bez przekroczeń dopuszczalnych wskaźników zanieczyszczeń, nadających się do celów pitnych bez uzdatniania • Klasa Ib - wody wysokiej jakości, nieznacznie zanieczyszczone o naturalnym chemizmie, odpowiadających wodom do celów pitnych i gospodarczych wymagających prostego uzdatniania; • Klasa II - wody średniej jakości o naturalnym chemizmie, jak i zmienionych antropogenicznie, wymagających złożonego uzdatniania; • Klasa III - wody niskiej jakości, w których cechy fizyczne i zawartość głównych wskaźników zanieczyszczeń, znacznie przekraczają normy obowiązujące dla wód pitnych. O klasyfikacji wód decydowały wskaźniki toksyczne, w tym głównie azot azotanowy i azotynowy oraz wskaźniki nietoksyczne (żelazo, siarczany, twardość ogólna). W 2003 roku wody w ujęciu wiejskim Ćmińsk Wyrowce zaklasyfikowano jako Ib, czyli wody wysokiej jakości, wymagających prostego uzdatniania. Stan czystości wód podziemnych na terenie gminy w latach 1999-2003 jest na stałym poziomie (badania w tych latach wykazują klasę Ib). 2.3.4. Gospodarka wodno – ściekowa 2.3.4.1. Regulacje prawne gospodarki wodno – ściekowej Gospodarka ściekowa regulowana jest Ustawą z dnia 7 czerwca 2001 roku o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (Dz. U. 2001 nr 72, poz.747; zm.: nr 115, poz.1229), Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 8 lipca 2004 roku w sprawie warunków jakie należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego (Dz. U. 2004 Nr 168 poz. 1763), Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 1 sierpnia 2002 roku - w sprawie komunalnych osadów ściekowych oraz Rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z dnia 20 lipca 2002 roku - w sprawie sposobu realizacji obowiązków dostawców ścieków przemysłowych oraz warunków wprowadzania ścieków do urządzeń kanalizacyjnych (Dz. U. 2002 Nr 129, poz. 1108). Zgodnie z art. 3 ustawy o ochronie i kształtowaniu środowiska, ścieki (substancje ciekłe, wprowadzone bezpośrednio lub za pomocą urządzeń kanalizacyjnych do wód) zmieniają stan fizyczny, chemiczny lub biologiczny wód, działając niszcząco na świat roślinny lub zwierzęcy. Ścieki powstają w wyniku bytowania człowieka oraz prowadzonej przez niego działalności gospodarczej i rolniczej (ścieki bytowo – gospodarcze, ścieki przemysłowe, ścieki komunalne, wody opadowe, zanieczyszczenia, wody podgrzane, skażone promieniotwórczo i zasolone). 2.3.4.2. Sieć wodociągowa Gmina posiada dobrze rozwinięty system wodociągowy, jest zwodociągowana w 100%. Długość sieci wodociągowej wynosi 90,6 km, do której przyłączonych jest 2200 gospodarstw i posesji. Głównym źródłem zaopatrzenia w wodę gospodarstw domowych jest wodociąg gminny z ujęciem w miejscowości Ćmińsk Wyrowce, który zasilany jest z dwóch studni: zasadniczej i awaryjnej. Wydajność eksploatacyjna studni zasadniczej nr 2 wynosi Q=110 m3/h, natomiast studni awaryjnej nr 1 – Q=55 m3/h. Na pobór wody z w/w ujęcia Wójt Gminy posiada pozwolenie wodno-prawne ważne do 1 stycznia 2015 roku. Zgodnie z decyzją pobór wody z ujęcia 3 przestawia się następująco: Qśr. dobowe = 2100 m /d, Q max. godz. = 110 m3/d, Qmax. dobowe = 3 2600 m /d. Wskaźniki zwodociągowania gminy Miedziana Góra (stan na koniec 2004 roku) przedstawia tabela: Gmina Wskaźnik km sieci / km2 powierzchni gminy Wskaźnik liczba przyłączy / liczba mieszkań Miedziana Góra 1,28 0,92 * wg danych Urzędu Gminy Miedziana Góra 2.3.4.3. Sieć kanalizacyjna Od 2003 roku na terenie gminy w miejscowości Kostomłoty II funkcjonuje mechanicznobiologiczna oczyszczalnia ścieków typu SBR AQUA PRIM o przepustowości Qdmax = 500 m3/dobę. Oczyszczone ścieki odprowadzane są do rowu melioracyjnego i dalej do rzeki Bobrzy. Do w/w oczyszczalni doprowadzane są poprzez sieć kanalizacji sanitarnej ścieki z miejscowości: Kostomłoty II, części Kostomłotów I i części Miedzianej Góry oraz dowożone wozami asenizacyjnymi z przydomowych zbiorników - szamb z innych miejscowości. Długość sieci kanalizacyjnej wynosi 12,5 km, ilość przyłączy – 442 szt. Ponadto na terenie gminy funkcjonuje: • oczyszczalnia osiedlowa w Ćmińsku Kościelnym obsługująca zespół domków jednorodzinnych (przepustowość 5 m3/dobę), • oczyszczalnia ścieków przy PSP w Ćmińsku Rządowym (przepustowość 3 10 m /dobę), • lokalna oczyszczalnia ścieków przy Ośrodku Sportowo-Rekreacyjnym Tor Kielce w Miedzianej Górze, • 19 oczyszczalni przydomowych. Ścieki bytowo-gospodarcze z większości budynków indywidualnych gromadzone są w zbiornikach bezodpływowych (szambach). Ilość wywożonych ścieków jest znacznie mniejsza niż ilość zużywanej wody. Oznacza to, że ścieki zagospodarowywane są na terenach rolnych należących do danego właściciela. Istnieją także liczne przypadki niekontrolowanego wylewania ścieków na pola, do rowów i cieków powierzchniowych. Firmy prowadzące usługi na terenie gminy w zakresie wywozu ścieków: • Zakład Usług Transportowych i Wywóz Nieczystości Płynnych – Stanisław Durlik, Kielce ul. Chopina 11/40, • Wywóz Nieczystości Płynnych – Zbigniew Góźdź, Tumlin Wykień 68, 26-085 Miedziana Góra. 2.3.4.4. Główne źródła zanieczyszczeń Poważnym zagrożeniem dla stanu sanitarnego wód powierzchniowych jest nieuporządkowana gospodarka ściekowa, czyli brak pełnego systemu zbiorowej kanalizacji i oczyszczania ścieków, nieszczelne szamba, „dzikie” wysypiska śmieci, chemizacja rolnictwa oraz emisje gazów pochodzące z motoryzacji. Na terenie gminy przeważają teren pagórkowate. Dla tak ukształtowanej powierzchni zgodnie z badaniami IMGW, Instytut Ekologii PAN, oszacował wielkość spływu powierzchniowego: o dla gruntów ornych 10 -15 kg N całk./ha rok i 0,4 - 0,7 kg P całk /ha rok, o dla zielonych użytków rolnych 8 -10 kg N całk /ha rok i 0,3 - 0,5 kg P całk /ha rok, o dla lasów 5-6 kg N całk /ha rok i 0,1-0,2 kg P całk /ha rok Z raportu GIOŚ wynika, że ponad 50% ładunku azotu ogólnego i ponad 25% fosforu ogólnego wprowadzanych jest do wód powierzchniowych. 2.3.5. Wnioski W celu poprawienia stanu sanitarnego gminy należy skoncentrować się na: • wykorzystaniu istniejącego układu kanalizacji sanitarnej z oczyszczalnią ścieków, • wyeliminowaniu niekontrolowanych odpływów wód deszczowych kanałami sanitarnymi, • wyeliminowaniu niekontrolowanego wylewania ścieków na pola, do rowów melioracyjnych i cieków wodnych, • realizacji planowanych inwestycji związanych z rozbudową systemu kanalizacji i oczyszczania ścieków, • na terenach trudnych do skanalizowania, z dość rozproszoną zabudową wykorzystanie realizacji budowy przydomowych lub przyzagrodowych oczyszczalni ścieków. 2.4. Odpady 2.4.1. Przepisy prawne Opracowanie planu gospodarki odpadami dla gminy jest realizacją przepisów uchwalonej przez Sejm RP ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. Nr 62/01, poz. 628 oraz z 2002 r. Nr 41 , poz. 365 i Nr 113, poz. 984), która w rozdziale 3, art. 14-16 wprowadza obowiązek opracowania planu na szczeblu gminnym. Określone w ustawie o odpadach w rozdziale 2 art. 5 zasady postępowania z odpadami, stanowią podstawę do formułowania zadań w planie gospodarki odpadami. Zasada gospodarowania odpadami brzmi: „Kto podejmuje działania powodujące lub mogące powodować powstawanie odpadów, powinien takie działania planować, projektować i prowadzić tak aby: - zapobiegać powstawaniu odpadów lub ograniczać ilość odpadów i ich negatywne oddziaływanie na środowisko przy wytwarzaniu produktów, podczas i po zakończeniu ich użytkowania, - zapewniać zgodny z zasadami ochrony środowiska odzysk, jeżeli nie udało się zapobiec ich powstaniu, - zapewniać zgodne z zasadami ochrony środowiska unieszkodliwianie odpadów, których powstaniu nie udało się zapobiec lub których nie udało się poddać odzyskowi”. Gospodarka odpadami regulowana jest następującymi aktami prawnymi: • Ustawą o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628 z późn. zm.) z dnia 27 kwietnia 2001 roku, • Ustawą – Prawo ochrony środowiska (Dz. U. Nr 62. poz. 627 z późn. zm.) z dnia 27 kwietnia 2001 roku, • Ustawą o wprowadzeniu ustawy – Prawo ochrony środowiska, ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 100, poz. 1085) z dnia 27 lipca 2001 roku, • Ustawą o opakowaniach i odpadach opakowaniowych (Dz. U. Nr 63, poz. 638) z dnia 11 maja 2001 roku, • Ustawą o zmianie ustawy o odpadach oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 7 poz. 78 z 2003 roku) z dnia 19 grudnia 2002 roku, • Ustawą o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (Dz. U. Nr 72, poz. 747 z 2001 r. i Dz. U. Nr 113, poz. 984 z 2002 r.) z dnia 7 czerwca 2001 roku, • Ustawą o przewozie drogowym towarów niebezpiecznych (Dz. U. Nr 199, poz. 1671) z dnia 28 października 2002 roku; oraz szeregiem rozporządzeń wydanych do ustaw: • Rozporządzeniem Ministra Środowiska w sprawie sporządzania planów gospodarki odpadami (Dz. U. 03.66.620 z dnia 17 kwietnia 2003 r.) z dnia 9 kwietnia 2003 roku, • Rozporządzeniem Ministra Środowiska w sprawie wzorów dokumentów stosowanych na potrzeby ewidencji odpadów (Dz. U. Nr 152, poz. 1736) z 2001 roku, • Obwieszczenie Ministra Środowiska z dnia 15 października 2003 roku w sprawie wysokości stawek opłat za korzystanie ze środowiska na rok 2004 (M.P. Nr.50 poz.782), • Rozporządzeniem Rady Ministrów w sprawie opłat za korzystanie ze środowiska (Dz. U. Nr 55, poz. 477) z 18 marca 2003 roku, • Rozporządzeniem Ministra Gospodarki w sprawie rodzajów odpadów, które mogą być składowane w sposób nieselektywny (Dz. U. Nr 191, poz. 1595) z dnia 30 października 2002 roku, • Rozporządzeniem Ministra Gospodarki w sprawie sposobów bezpiecznego użytkowania oraz warunków usuwania wyrobów zawierających azbest (Dz. U. Nr 71, poz. 649) z 2004 roku, • Rozporządzeniem Ministra Środowiska w sprawie komunalnych osadów ściekowych (Dz. U. Nr 134, poz. 1140) z 1 sierpnia 2002 roku, • Rozporządzeniem Ministra Środowiska w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. Nr 112, poz. 1206 z 2001 r.) z dnia 27 września 2001 roku. W związku z wejściem Polski do struktur państw UE istnieje konieczność spełnienia jej wymagań w zakresie ochrony środowiska, w tym dotyczących gospodarki odpadami. Dyrektywa UE nr 91/156 EEC zabrania od 2002 roku deponowania na składowiskach odpadów nie przetworzonych (o zawartości substancji organicznych powyżej 5% i kaloryczności powyżej 6000 kJ/kg). Podstawowymi kierunkami działań będą: zmniejszanie ilości odpadów do wywiezienia poprzez selektywną zbiórkę i zagospodarowanie odpadów oraz stworzenie nowoczesnych zakładów wykorzystujących i unieszkodliwiających odpady. Odpady organiczne powinny być w całości kompostowane. Długość okresu dostosowawczego dla spełnienia przez Polskę wszystkich wymagań UE, dotyczących ochrony środowiska można optymistycznie szacować na 5 do 10 lat. Po tym okresie będziemy musieli spełnić wszystkie wymogi prawa UE, a w tym również wymogi w/w dyrektywy. Ze względu na źródło powstawania odpadów można je podzielić na: - odpady komunalne, pochodzące w większości z gospodarstw domowych, - odpady przemysłowe, pochodzące z procesów technologicznych w przemyśle, - odpady niebezpieczne powstające w oczyszczalniach ścieków, w sektorze medycznym oraz znajdujące się w strumieniu odpadów komunalnych i gospodarczych (akumulatory, baterie, świetlówki, odpady zawierające azbest itp.). 2.4.2. Odpady niebezpieczne Odpady niebezpieczne są to odpady, które ze względu na swoje pochodzenie, skład chemiczny, biologiczny i inne właściwości stanowią zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzi oraz dla środowiska. Odpady te powstają zarówno w sektorze gospodarczym, jak i komunalnym. Głównymi źródłami powstawania odpadów niebezpiecznych są: przemysł, działalność usługowa, medyczna i weterynaryjna Odpady te powstają również w gospodarstwach domowych i szkolnictwie (przeterminowane odczynniki chemiczne). Odpady niebezpieczne powstające w gospodarstwach domowych trafiają ze strumieniem odpadów komunalnych na składowisko w Promniku, gmina Strawczyn. Zakłady prowadzące działalność gospodarczą i usługową składają odpady na własnym terenie, a następnie organizują we własnym zakresie ich wywóz. Istnieje możliwość bezpośredniego zawarcia umowy na odbiór odpadów przemysłowych przez podmioty gospodarcze z odbiorcami, którzy mają stosowne decyzje na zbieranie, transport lub unieszkodliwianie odpadów niebezpiecznych. ODPADY MEDYCZNE I WETERYNARYJNE Odpady medyczne z Ośrodków Zdrowia w Miedzianej Górze i Ćmińsku w ilości ok. 0,36 Mg są odbierane i unieszkodliwiane przez specjalistyczne firmy. Przeterminowane leki z apteki w ilości ok. 3 kg rocznie przekazywane są do unieszkodliwienia za pośrednictwem hurtowni farmaceutycznych, które zaopatrują apteki w leki. W gminie nie ma stałego punktu usług weterynaryjnych, usługi wykonywane są przede wszystkim bezpośrednio w gospodarstwach domowych. Nie prowadzony jest monitoring gospodarki odpadami weterynaryjnymi, należy przyjąć iż odpady te są zagospodarowywane we własnym zakresie przez właścicieli posesji (spalane w piecach lub gromadzone z pozostałymi odpadami zmieszanymi). 2.4.3. Odpady z sektora gospodarczego Odpady z sektora gospodarczego (przemysłu, rolnictwa, rzemiosła, niektórych usług) stanowią największy strumień odpadów wytwarzanych. W strumieniu odpadów z sektora gospodarczego powstają również odpady niebezpieczne. Zgodnie z zapisami Ustawy o odpadach wytwórca odpadów jest obowiązany do uzyskania decyzji zatwierdzającej program gospodarki odpadami niebezpiecznymi, jeżeli wytwarza odpady niebezpieczne w ilości powyżej 0,1 Mg rocznie, przedłożenia informacji o wytwarzanych odpadach oraz o sposobach gospodarowania wytworzonymi odpadami, jeżeli wytwarza odpady niebezpieczne w ilości do 0,1 Mg rocznie albo powyżej 5 Mg rocznie odpadów innych niż niebezpieczne. Wytwórca odpadów jest obowiązany do uzyskania pozwolenia na wytwarzanie odpadów, które powstają w związku z eksploatacją instalacji, jeżeli wytwarza powyżej 1 Mg odpadów niebezpiecznych rocznie lub powyżej 5 tysięcy Mg odpadów innych niż niebezpieczne rocznie. Oszacowanie ilości wytwarzanych odpadów na podstawie informacji zawartych w wydanych decyzjach zatwierdzających program gospodarki odpadami niebezpiecznymi, pozwoleniach na wytwarzanie odpadów oraz złożonych informacjach może powodować błędne wnioski. Przy składaniu w/w uzgodnień do jednostek administracyjnych określa się często górną granice wytwarzania odpadów w ciągu roku (są to dane zawyżone). Wg posiadanych decyzji na terenie gminy Miedziana Góra mogło zostać wytworzonych ok. 80414 Mg odpadów przemysłowych. Obecnie na terenie gminy nie wszystkie podmioty gospodarcze prowadzą zgodnie z obowiązującymi przepisami ewidencję odpadów i bez przeprowadzenia monitoringu nie jest możliwe ustalenie rzeczywistego stanu gospodarki odpadami przemysłowymi na terenie gminy. 2.4.4. Odpady komunalne Źródłami wytwarzania odpadów komunalnych są gospodarstwa domowe oraz obiekty infrastruktury takie jak: handel, usługi i rzemiosło, a także obiekty turystyczne i targowiska. W wielu gospodarstwach domowych na terenach wiejskich odpady segregowane są z przeznaczeniem na: kompost (odpady kuchenne, z uprawy polowej, przydomowych działek) i do spalania w warunkach domowych (odpady z tworzyw sztucznych, tkaniny, papier itp.). W grupie odpadów gospodarskich znajdują się również odpady niebezpieczne typu: opakowania po lekach, środki medyczne, opatrunkowe, opakowania i resztki środków chemicznych i ochrony roślin. Ich unieszkodliwianie w sposób gospodarski, w przydomowych kotłowniach, ma degradujący wpływ na środowisko. Niewielka część odpadów komunalnych – gospodarskich (puszki, metal, szkło itp.) około 10 – 15% jest wywożona na zbiorowe punkty deponowania. Ilość odpadów komunalnych wytworzonych na terenie gminy Miedziana Góra (odpady komunalne pochodzące z gospodarstw domowych) w 2003 roku – szacowane wg wskaźników i wg danych firmy wywożącej (wg danych zawartych w Planie Gospodarki Odpadami dla Gminy Miedziana Góra): Gmina Miedziana Góra Liczona wskaźnikowo Wg danych firmy wywożącej (odpady zmieszane z terenu gospodarstw) Wg danych firmy wywożącej (odpady zmieszane z Ilość odpadów (Mg/rok) 1300,46*-2148** 1196 410 kontenerów KP 7) Ilość zebranych surowców wtórnych: - szkło - tworzywa sztuczne - złom - makulatura 20 7,1 1,8 0,9 * wg wskaźników w WPGO ** wg wskaźników w KPGO Podstawową metodą unieszkodliwiania odpadów komunalnych jest ich składowanie na składowisku w Promniku (Gmina Strawczyn). Organizacją i wykonaniem usług odbioru odpadów komunalnych zmieszanych na terenie gminy Miedziana Góra zajmuje się Miejskie Przedsiębiorstwo Oczyszczania w Kielcach – w ramach umów cywilno-prawnych zawartych między mieszkańcami a firmą wywozową. Firma ta prowadzi działalność w zakresie odbioru, transportu i unieszkodliwiania odpadów. W 2003 roku 1357 właścicieli posesji wyposażonych zostało w pojemniki przydomowe 110 l, będące własnością firmy wywozowej, co stanowi 47,5% wszystkich nieruchomości. Koszty za wywóz odpadów komunalnych zmieszanych ponosi właściciel nieruchomości. W 2003 roku z terenu gminy z gospodarstw domowych zebrano 1196 Mg zmieszanych odpadów komunalnych. Od września 2004 roku na terenie gminy działa również firma EKOM z Chęcin, która odbiera odpady komunalne zmieszane z terenu Miedzianej Góry (13 mieszkańców) i Kostomłotów I (1 osoba). Na terenie gminy rozmieszone są także w 12 punktach kontenery typu KP 7 na odpady komunalne zmieszane, których opróżnianie odbywa się na zasadzie zgłoszenia w chwili przepełnienia do firmy wywozowej. Koszty za wywóz i składowanie odpadów komunalnych z kontenerów KP 7 ponosi gmina; obiekty użyteczności publicznej nie mają odrębnych pojemników i korzystają z kontenerów ogólnie dostępnych KP 7. W 2003 roku z kontenerów KP 7 zebrano ok. 410 Mg odpadów komunalnych zmieszanych. Od lipca 2002 roku w gminie Miedziana Góra wdrażana jest selektywna zbiórka odpadów opakowaniowych typu szkło i tworzywa sztuczne oraz metal. Zbiórkę szkła, tworzyw sztucznych i metalu prowadzi firma EKO SAL. Odpady te składowane są w pojemnikach przeznaczonych do gromadzenia poszczególnych rodzajów odpadów (23 zestawy do segregacji odpadów i 4 pojemniki edukacyjne „Borowik” dla szkół). System opróżniania odbywa się ręcznie z równoczesnym wstępnym doczyszczaniem odpadów. Odpady po oczyszczeniu gromadzone w workach foliowych, pozostałość po doczyszczaniu - jako balast jest składana do najbliższego kontenera na odpady komunalne zmieszane KP 7. Firma wywozowa nie prowadzi ewidencji dotyczącej częstotliwości opróżniania pojemników i ilości zgromadzonych w poszczególnych pojemnikach odpadów. Na podstawie informacji firmy EKO SAL szacunkowo przyjęto, że podczas jednorazowego opróżniania pojemnika odbierane jest około 248,16 kg szkła i 31,9 kg tworzyw sztucznych. W 2002 r wprowadzając selektywną zbiórkę odpadów komunalnych w gminie przeprowadzono akcję informacyjno-edukacyjną. Mieszkańcy poza gromadzeniem odpadów selektywnie w centrach zbiórki mogli przystąpić do zbiórki odpadów bezpośrednio z terenu nieruchomości – „u źródła” systemem worowym. Mieszkańcy gromadzą w oddzielnych workach szkło, tworzywa sztuczne i metal, jak również z własnej inicjatywy makulaturę. Firma EKO SAL podpisała umowy z 743 mieszkańcami na odbiór odpadów gromadzonych selektywnie, odbiór odbywa się 1 raz w miesiącu. W wyniku selektywnej zbiórki w 2003 roku z terenu gminy Miedziana Góra zebrano 20 Mg szkła (do recyklingu oddano 8,55 Mg), 7,1 Mg tworzyw sztucznych (do recyklingu oddano 3,29 Mg) oraz 1,8 Mg złomu, który w całości został oddany do recyklingu, jak również 0,9 Mg makulatury (do recyklingu oddano 0,45 Mg). 2.4.5. Wnioski Odpady stałe z terenu gminy w ramach umów indywidualnych z mieszkańcami, zakładami użyteczności publicznej oraz zakładami prowadzącymi działalność gospodarczą są wywożone przez Miejskie Przedsiębiorstwo Oczyszczania Kielce na składowisko w Promniku gm. Strawczyn. Od września na terenie gminy działa również firma EKOM z Chęcin, która odbiera odpady komunalne zmieszane z terenu miejscowości Miedziana Góra i Kostomłoty I. Od lipca 2002 roku gmina prowadzi selektywną zbiórkę odpadów w centrach (gniazdach) i bezpośrednio w gospodarstwach „u źródła”. Zbiórką surowców wtórnych zajmuje się firma EKO SAL. Gmina powinna skoncentrować się na propagowaniu segregacji wstępnej odpadów już w miejscu ich powstawania z podziałem na surowce szklane, papierowe, metalowe i odpady organiczne, powiększając ciągle ilość kontenerowych punktów gromadzenia odpadów stałych celem wyeliminowania „dzikich” wysypisk śmieci. 2.5. Gleby 2.5.1. Wprowadzenie Urodzajność gleb kształtowana jest przez czynniki naturalne i antropogeniczne, które wpływają na ich degradację, obniżając jakość i zawartość próchnicy. Zmiany w odczynie, zasobności i żyzności gleb mają związek ze zmianami zachodzącymi w klimacie i szacie roślinnej. Procesy erozyjne, emisja gazów i pyłów istotnie wpływają na środowisko glebowe. Strukturę gruntów na terenie gminy Miedziana Góra przedstawia tabela: Powierzchnia ogólna (ha) Razem 7111 3290 Użytki rolne (ha) Grunty Sady Łąki orne 2118 53 845 Pastwiska 274 Lasy i grunty leśne 3071 Pozostałe grunty 750 * wg danych w Programie ochrony środowiska dla powiatu kieleckiego Powierzchnia gruntów użytkowanych rolniczo wynosi 3290 ha, co stanowi 46,3% ogólnej powierzchni gminy. Blisko 64% użytków rolnych zajmują grunty orne, lasy i grunty leśne stanowią 43,2% powierzchni gminy (3017 ha). Struktura gruntów gminy Miedziana Góra Po z o s t i n i e u ż a ł y e g t k Grunty orne i Sady Lasy i grunty le ś n e Łą k i Pastwiska 2.5.2. Typy gleb Na terenie gminy Miedziana Góra występują gleby zróżnicowane pod względem systematycznym jak i pod względem przydatności dla rolnictwa; przeważają gleby słabe i bardzo słabe, wykształcone głównie na piaskach. Na terenie gminy wyróżniamy następujące typy gleb: • pseudobielicowe wytworzone z różnych piasków gliniastych występują na całym obszarze gminy zarówno na gruntach ornych jak i użytkach zielonych; są to gleby kwaśne lub lekko kwaśne; • brunatne wyługowane wytworzone z piasków całkowitych i niecałkowitych często zalegających na skale wapiennej, występują we wszystkich wsiach gminy na gruntach ornych i użytkach zielonych; • brunatne kwaśne wytworzone ze skał z natury kwaśnych zajmują dość znaczne powierzchnie; część z nich wykształciła się z gleb bielicowych leśnych; • czarne ziemie właściwe i zdegradowane wytworzone z piasków gliniastych lekkich, gliniastych mocnych i pyłów zwykłych występują na terenach niżej położonych lub w dolinach rzecznych na obszarach nie podlegających zalewom. Występują głównie na użytkach zielonych na terenie wsi: Ciosowa, Ćmińsk Kościelny, Kostomłoty I, Kostomłoty II, Miedziana Góra i Tumlin Wykień. Posiadają odczyn kwaśny lub słabo kwaśny o średniej zawartości próchnicy; • rędziny brunatne wytworzone ze zwietrzeliny wapieni dewońskich występują tylko we wsiach Kostomłoty I i Kostomłoty II. Są to rędziny płytkie lub średniogłębokie; • mady występują na terenach zalewowych dolin rzecznych pod gruntami ornymi i użytkami zielonymi w miejscowościach: Ćmińsk Rządowy, Ćmińsk Kościelny i Porzecze. Są to mady lekkie, bardzo lekkie i średnie o odczynie kwaśnym; • gleby mułowo-torfowe występują wyłącznie na użytkach zielonych we wsiach Bobrza i Kostomłoty I; powstały w wyniku procesu torfotwórczego i procesu namulania; • gleby murszowo-mineralne i murszowate wykształcone w warunkach trwałego lub okresowego nadmiernego uwilgotnienia występują pod użytkami zielonymi w miejscowościach: Ciosowa, Ćmińsk Kościelny, Kostomłoty II i Porzecze. • gleby glejowe występują na użytkach zielonych we wsiach: Ćmińsk Rządowy, r Kostomłoty I i Kostomłoty II, są to gleby mineralne o składzie mechanicznym piasków gliniastych, pyłów zwykłych zalegających na piasku luźnym i glinie. Gleby w gminie Miedziana Góra według klas bonitacyjnych: Lp. GRUNTY ORNE klasa %-owy udział w powierzchni gruntów ornych l. III b 0,5 2. IV a 7,1 3. IV b 23,5 4. V 42,8 5. VI 26,1 Razem 100 * wg „Studium uwarunkowań ...” UŻYTKI ZIELONE klasa III IV %-owy udział w powierzchni użytków zielonych 0,2 30,7 V VI Razem 49,6 13,5 100 2.5.3. Odczyn gleb Ocenę stopnia zakwaszenia gleb i potrzeb wapnowania oraz wycenę zawartości przyswajalnych form makroelementów (P, K, Mg) i mikroelementów (B, Cu, Mn, Zn) wykonano na podstawie liczb granicznych obowiązujących w Stacjach Chemiczno-Rolniczych, opracowanych przez Instytut Nawożenia i Gleboznawstwa w Puławach. Badania właściwości agrochemicznych gleb na terenie województwa świętokrzyskiego prowadzi Okręgowa Stacja Chemiczno-Rolnicza w Kielcach. W 2003 roku w Okręgowej Stacji Chemiczno-Rolniczej w Kielcach opracowano syntezę badań z lat 1999-2003, są to najbardziej aktualne wyniki badań. Z przeprowadzonych badań wynika, że na terenie województwa świętokrzyskiego przeważają gleby zakwaszone (52%), w tym o odczynie bardzo kwaśnym (pH do 4,5) - 28%, o odczynie kwaśnym (pH 4,6-5,5) - 24%, lekko kwaśnym (pH 5,6-6,8) - 20%, obojętnym (pH 6,8-7,2) - 15% i zasadowym (pH od 7,2) - 13%. Zakwaszenie gleb wpływa na zmniejszenie plonów, jak również sprzyja przyswajaniu przez rośliny metali ciężkich. Wymagane jest więc wapnowanie zakwaszonej gleby, przestrzeganie dawek stosowanych nawozów i środków ochrony roślin. 2.5.4. Monitoring gleb Celem monitoringu gleb jest obserwowanie zmian jakości gleb zachodzących w zróżnicowanych warunkach przyrodniczych i określonej działalności człowieka. Zadaniem monitoringu gleb jest śledzenie długofalowych zmian chemizmu gleb i badanie zanieczyszczenia w rejonach oddziaływania lokalnych źródeł zanieczyszczeń. W ramach monitoringu regionalnego wykonuje się badania gleb położonych na obszarach o znaczącym potencjalnym zagrożeniu zanieczyszczeniem. Badania te wykonywane są co pięć lat i mają na celu dokumentowanie zmian zachodzących w glebach, sygnalizowanie zagrożeń i umożliwienie wczesnego podejmowania działań ochronnych. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Kielcach badaniami takimi na terenie gminy Miedziana Góra objął gleby przy drodze krajowej Nr 74 w punktach pomiarowych: Ciosowa, Miedziana Góra i Kostomłoty. Analizy chemiczne określono w zakresie zawartości metali ciężkich: miedzi, niklu, cynku, ołowiu, chromu i kadmu. Wyniki badań wykonanych w roku 1996 i 2001 przedstawia poniższa tabela: Rok badania 1996 2001 1996 2001 1996 2001 Punkt pomiarowy (rodzaj użytku) Ciosowa (grunt orny) Zakres stężeń w mg/kg Stopień zanieczyszczenia Cu Ni Zn Pb Cr Cd 2,7-3,8 0,2-1,2 17,0-18,3 3,8-7,6 2,3-2,9 0,2-0,3 0 0 0 0 0 0 5,4-5,7 1,3-1,5 37,0-47,2 17,8-19,3 3,9-5,2 0,6-0,7 0 0 0 0 0 I 5,1-5,2 55,9-77,0 28,5-30,7 8,9-9,0 0,7-1,0 Miedziana 15,7-23,0 0 Góra 7,4-7,7 (użytek 0 zielony) Kostomłoty 12,8-39,3 0 (grunt orny) 0 0,I 0 0 I 3,6-4,9 42,6-116,3 15,8-28,7 6,1-7,6 0,4-1,3 0 0,I 0 0 0,I 4,5-1,1 31,9-72,9 13,9-48,8 3,1-6,7 0,4-0,9 0 0,I 0 0 0,I 11,3-15,0 3,4-3,5 70,8-90,5 58,8-118,2 5,8-6,7 0,6-0,8 0 0 I I,II 0 I * wg Stan środowiska w województwie świętokrzyskim - Raport Analiza składu chemicznego wskazuje, iż zawartość metali ciężkich w glebach przy drodze krajowej Nr 74 jest naturalna (0) lub podwyższona (I) – dotyczy stężeń cynku, ołowiu i kadmu. Sporadycznie występuje słabe zanieczyszczenie (II), które dotyczy stężenia ołowiu (punkt pomiarowy – Kostomłoty). 2.5.5. Wnioski Na terenie gminy Miedziana Góra przeważają gleby słabe i bardzo słabe, wykształcone na piaskach. Gleby te charakteryzują się słabą przydatnością dla rolniczego wykorzystania, świadczy o tym ogólny wskaźnik jakości rolniczej przestrzeni produkcyjnej, wynoszący 50,2 pkt. Ze względu na kwaśny odczyn gleb, konieczne jest nawożenie i wapnowanie. Wskazane są działania w kierunku zwiększania lesistości na obszarach o niskich klasach bonitacyjnych gleb. Należy prowadzić działania edukacyjne w zakresie prowadzonych prac agrotechnicznych, które zapobiegną degradacji rolniczej (m.in. wapnowanie zakwaszonej ziemi, przestrzeganie dawek stosowanych nawozów oraz środków ochrony roślin). 2.6. Surowce mineralne 2.6.1. Wprowadzenie Gmina Miedziana Góra ze względu na swoje położenie i urozmaiconą budowę geologiczną skalnego podłoża jest bogata w kopaliny minerale. Historycznie na terenach gminy wydobywano rudy miedzi i żelaza. Intensywny rozwój górnictwa rudnego i miedzianego nastąpił już pod koniec XVI wieku, kiedy to uruchomiono największą w rejonie kopalnię „Zygmunt”. Eksploatację rud zakończono w 1923 roku z chwilą zamknięcia kopalni. Obecnie złoża nie nadają się do eksploatacji. Na terenie gminy duże znaczenie gospodarcze mają kopaliny dolomitów, wapieni i piaskowca, które są częściowo eksploatowane. 2.6.2. Zasoby surowcowe Dolomity dewońskie Złoża dolomitów dewońskich eksploatowana jest na wysoką skalę przez kopalnię „Laskowa” Kieleckich Kopalni Surowców Mineralnych ze złoża „Laskowa Góra”. Zasoby wynoszące 9067 tys. ton wykorzystywane są do produkcji kruszyw łamanych dla budownictwa i drogownictwa oraz wapna magnezowego do wyrobu mączek i nawozów wapniowo-magnezowych. Pewne partie dolomitów mogą być wykorzystywane również w przemyśle szklarskim. Wapienie dewońskie Wapienie górnego dewonu, w złożach eksploatowanych na terenie gminy mają zastosowanie do produkcji kruszyw drogowych (złoże „Kostomłoty” i „Mogiłki”) i budowlanych (złoże „Krzemucha”). Złoża te mogą być również wykorzystywane w przemyśle hutniczym, chemicznym i cukrowniczym. • Złoże „Kostomłoty” o zasobach bilansowych 2369 tys. ton, użytkownikiem są Kopalnie Odkrywkowe Surowców Drogowych w Kielcach; • Złoże „Mogiłki” o zasobach zarejestrowanych w ilości 1300 tys. ton, wykorzystywane jako kruszywo łamane drogowe i kolejowe, obecnie nie eksploatowane; użytkownikiem złoża było Komunalne Przedsiębiorstwo Robót Drogowych w Kielcach; • Złoże „Krzemucha” o zasobach udokumentowanych 1709 tys. ton, wykorzystywane było do produkcji kruszywa łamanego dla budownictwa i drogownictwa; obecnie złoże jest nieczynne, a wyrobisko po eksploatacji jest rekultywowane przez zasypywanie materiałem z hałd; właścicielem terenu, na którym znajduje się wyrobisko są Kieleckie Kopalnie Surowców Mineralnych. Piaskowce Najdłużej eksploatowanym surowcem skalnym na terenie gminy są piaskowce tumlińskie. Obecnie eksploatacja odbywa się na niewielka skalę, piaskowce mogą mieć zastosowanie do wyrobów budowlanych i ozdobnych elementów architektonicznych, kamieni młyńskich i osełek, są także bardzo dobrym materiałem jako okładziny do pieców hutniczych. Odpady powstające przy pozyskiwaniu bloków i płyt mogą być używane jako kamień łamany i kruszywo drogowe. • Złoże „Ciosowa”- o zasobach zarejestrowanych 982 tys. ton, z piaskowca wyrabiano płyty, kształtki do żeliwiaków i kamień łamany, złoże jest obecnie nieczynne, wyrobisko poeksploatacyjne jest zrekultywowane, część wyrobiska jest pomnikiem przyrody; • Złoże „Wykień”- złoże położone na obszarze leśnym o zasobach zarejestrowanych w ilości 148 tys. ton, surowiec wykorzystywany był do produkcji płyt, kamienia łamanego i na kształtko do żeliwiaków, złoże jest obecnie nieczynne; • Złoże „Tumlin-Gród”- złoże udokumentowane w ilości 586 tys. ton, surowiec wykorzystywane jest do produkcji płyt i kamienia łamanego, złoże piaskowców tumlińskich jest obecnie eksploatowane, a użytkownikiem złoża jest Spółdzielnia Pracy „Kopaliny Mineralne”. Piaski Piaski stanowią kopalinę najpowszechniej występującą i wykorzystywaną na terenie gminy. Na terenie gminy udokumentowane są jedynie złoża piasków „Szczukowskie Górki” (zasoby zarejestrowane w ilości 13854 tys. ton), które po uszlachetnieniu przez płukanie i przesiew mogą być stosowane są do produkcji betonów i zapraw budowlanych. Złoże nie jest eksploatowane, jedynie wykorzystywane jest przez okoliczną ludność. Na terenie gminy Miedziana Góra istnieją obszary, na których możliwe jest rozpoznanie i zagospodarowanie nowych złóż piasków. 2.6.3. Wnioski Eksploatacja surowców mineralnych wywołuje ujemne skutki w środowisku przyrodniczym. W rejonie złóż surowców wydobywanych utworzono obszary górnicze i tereny górnicze. Dalszą eksploatację przewiduje się w złożach „Laskowa Góra”, „Kostomłoty” i „Tumlin-Gród”. Z uwagi na położenie w obszarach leśnych i małe zasoby nie przewiduje się eksploatacji złóż „Ciosowa” i „Wykień”. Eksploatacja surowców naturalnych powinna być obowiązującymi przepisami w oparciu o dokumentacje geologiczne wyrobiska powinny być rekultywowane. prowadzona zgodnie z i koncesje. Nieczynne 2.7 Pola elektromagnetyczne Przez obszar gminy Miedziana Góra przebiegają elektroenergetyczne, napowietrzne linie wysokiego napięcia 220 kV i 110 kV, wymagające stref ochronnych związanych z emisją pola elektromagnetycznego. Linie napowietrzne średniego napięcia 15 kV nie posiadają takich stref ochronnych, jednakże w pasach o szerokości nie mniejszej niż 15 m, wzdłuż ich przebiegów, nie powinny być lokalizowane budynki, a ponadto instalowanie wszelkich urządzeń technicznych należy wykonywać zgodnie ze szczególnymi przepisami prawa budowlanego. Na terenie gminy zlokalizowane są punktowe źródła promieniowania elektromagnetycznego – maszty telefonii komórkowej i radiowej (Kostomłoty I, Ćmińsk Wykień – na terenie Kieleckiego Automobilklubu). 2.8. Przyroda 2.8.1. Wprowadzenie Lasy jako najbardziej naturalna forma przyrodnicza związana jest z krajobrazem i życiem społeczeństwa. Lasy pełnią wielorakie funkcje: dodatnio oddziałują na środowisko przyrodnicze, dostarczają surowca drzewnego, owoców leśnych oraz są obszarem dla rekreacji i turystyki. Lasy korzystnie wpływają na klimat, powietrze, wodę, glebę, warunki życia ludzi oraz równowagę przyrodniczą. 2.8.2. Stan zasobów przyrody Na terenie gminy Miedziana Góra lasy i grunty leśne zajmują 43,2% powierzchni ogólnej gminy – 3071 ha. W strukturze własnościowej przeważają lasy państwowe (91% powierzchni lasów gminy), zarządzane przez Nadleśnictwo Kielce Obręb Kielce i Nadleśnictwo Zagnańsk Obręb Samsonów. W przeważającej części lasy stanowią obszar Suchedniowsko - Oblęgorskiego Parku Krajobrazowego. Są to atrakcyjne drzewostany iglaste i liściaste w wieku 40 i 80 lat na siedliskach świeżych i żyznych. Na terenie gminy podstawowymi siedliskami są: las mieszany świeży, las mieszany wyżynny, bór mieszany świeży, bór mieszany wyżynny, bór świeży, bór wilgotny, bór mieszany wilgotny, las wilgotny, las mieszany wilgotny, bór bagienny oraz ols. W ich składzie gatunkowym dominują drzewostany sosny, świerku, jodły, dębu, buka, jesionu, olszy, brzozy topoli, osiki oraz wierzby. Z wymienionymi ekosystemami leśnymi związane są występujące tu liczne gatunki roślin rzadkich i chronionych budujących bogato rozwinięte runo leśne i podszyt. Charakterystyczną cechą roślinności gminy jest występowanie zakrzewień śródpolnych porastających miedze oraz odłogowane pola uprawne i obrzeża lasów. Podobnie jak szata roślinna również fauna gminy jest słabo zróżnicowana. Świat ssaków reprezentują jelenie, sarny, lisy, dziki i zające, a w dolinach rzek bobry. Z ptaków łowieckich licznie występują kuropatwy i bażanty. 2.8.3. Wnioski Stan środowiska leśnego ulega przemianom wskutek prowadzenia działalności przemysłowej i urbanizacji, co prowadzi do zagrożenia zdrowotnego drzewostanów. Warunki atmosferyczne panujące w ostatnich latach (zwłaszcza długotrwałe susze, ostre zimy i klęski huraganowe) jak również pożary wpływają destabilizacyjnie na drzewostany leśne. Negatywny wpływ na stan zdrowotny lasów obszaru gminy Miedziana Góra ma bliskość tras komunikacyjnych Nr 74 i Nr 7. 2.9. Nadzwyczajne zagrożenia środowiska Na terenie gminy prawdopodobieństwo wystąpienia nadzwyczajnego zagrożenia dla środowiska naturalnego wiąże się z możliwością awarii w transporcie drogowym (szczególnie trasa Nr 74 i Nr 7) i kolejowym. Awarie i katastrofy w transporcie mogą spowodować wydostanie się na zewnątrz substancji toksycznych i niebezpiecznych o właściwościach palnych i wybuchowych (przewóz amoniaku, kwasów, chloru, dwutlenku siarki, gazów płynnych, etyliny, olejów opałowych i napędowych). Obiektem stacjonarnym jest stacja paliw płynnych. Również rzeki z dopływami i ciekami stwarzają nadzwyczajne zagrożenia w formie podtopień i powodzi. III. CELE I ZADANIA W ZAKRESIE OCHRONY ŚRODOWISKA W GMINIE MIEDZIANA GÓRA 3.1. Cele polityki ekologicznej państwa Główne cele polityki ekologicznej państwa dotyczą: • racjonalnego użytkowania zasobów naturalnych, w tym: o racjonalizacja użytkowania wód, o zmniejszenie materiałochłonności i odpadowości produkcji, o zmniejszenia energochłonności gospodarki, o ochrona gleb, o wzbogacanie i racjonalna eksploatacja zasobów leśnych, o ochrona zasobów kopalin, • poprawy jakości środowiska, w tym: o racjonalna gospodarka odpadami, o poprawa stosunków wodnych i jakości wód, o ochrona powietrza przed zanieczyszczeniami, o zmniejszenie hałasu i promieniowania, o poprawa bezpieczeństwa chemicznego i biologicznego, o eliminowanie nadzwyczajnych zagrożeń, o utrzymanie różnorodności biologicznej i krajobrazowej. 3.2. Cele wojewódzkiej polityki ekologicznej Program ochrony środowiska dla województwa świętokrzyskiego definiuje następujące priorytety ekologiczne w zakresie: Ochrony przyrody: • Utworzenie europejskiej sieci ekologicznej Natura 2000, • Zwiększanie powierzchni obszarów prawnie chronionych, • Renaturalizacja ekosystemów, • Odciążenie cennych przyrodniczo obszarów od nadmiernego ruchu turystycznego, • Likwidacja barier ekologicznych, • Wdrożenie krajowego programu rolno-środowiskowego, Zasobów surowców mineralnych: • Dostosowanie wydobycia i przetwórstwa surowców mineralnych do obowiązujących przepisów i wymagań ochrony środowiska, • Rekultywacja terenów poeksploatacyjnych, hałd i osadników oraz rehabilitacja obszarów zagrożeń wielkoskalowych krajobrazu, • Likwidacja nielegalnego wydobycia na potrzeby lokalne, Ochrony powietrza: • Zminimalizowanie emisji przemysłowej, • Zmiana nośników energii na bardziej ekologiczne, • Likwidacja źródeł niskiej emisji, • Termomodernizacja budynków, • Ograniczenie ruchu samochodowego, • Wzrost wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych, Ochrony przed hałasem: • Ograniczenie uciążliwości hałasu poprzez obniżenie jego natężenia do poziomu gwarantowanego prawem, • Opracowanie planów zagospodarowania przestrzennego dla terenów szczególnie zagrożonych hałasem, Ochrony przed niejonizującym promieniowaniem elektromagnetycznym: • Sporządzenie rejestrów terenów zagrożonych niejonizującym promieniowaniem elektromagnetycznym, Gospodarki wodno-ściekowej: • Wyrównanie dysproporcji pomiędzy długością sieci wodociągowej i kanalizacyjnej, • Budowa oczyszczalni ścieków i kanalizacji spełniających standardy UE, • Likwidacja niezorganizowanych zrzutów ścieków, • Przywrócenie wysokiej jakości wód powierzchniowych, • Ochrona ilości i jakości wód podziemnych, • Zwiększenie stopnia retencji, • Ochrona przeciwpowodziowa, • Ograniczenie niezbędnego minimum stosowania nawozów naturalnych i sztucznych oraz środków ochrony roślin, • Budowa oczyszczalni wraz z kanalizacją deszczową, • Ochrona wód mineralnych Buska i Solca Zdroju, Gospodarki odpadami: • Zmniejszenie ilości wytwarzanych odpadów, • Wdrożenie regionalnego systemu gospodarki odpadami, • Wzrost udziału odpadów poddanych segregacji, odzyskowi i przetwarzaniu, • Zmniejszenie negatywnego oddziaływania składowisk odpadów na środowisko, • Likwidacja dzikich wysypisk, • Rekultywacja obszarów poprzemysłowych, Ochrony przed skutkami poważnych awarii przemysłowych: • Opracowanie programów zapobiegania awariom, raportów, wewnętrznych i zewnętrznych planów operacyjno-ratowniczych dla zakładów o dużym i zwiększonym stopniu ryzyka, Ochrony gleb i powierzchni ziemi: • Zapobieganie erozji gleb, • Zmiana sposobu użytkowania gleb w strefach najwyższego natężenia ruchu samochodowego, Ochrony i zwiększania zasobów leśnych: • Przebudowa drzewostanów wykazujących uszkodzenia przemysłowe, • Budowa infrastruktury turystycznej, • Zalesianie, • Określenie terenów do zalesiania w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego, Edukacji ekologiczna: • Włączenie samorządów terytorialnych w proces edukacji ekologicznej – podjęcie dialogu ze społeczeństwem, • Dostosowanie form edukacji ekologicznej do potrzeb różnych grup społeczeństwa, • Włączenie środków masowego przekazu w proces edukacji ekologicznej i propagowanie zdrowego stylu życia, • Dostosowanie polityki ochrony środowiska do obowiązującej w UE. 3.3.Cele polityki ekologicznej dla powiatu kieleckiego Program ochrony środowiska dla powiatu kieleckiego definiuje następujące cele ekologiczne: Ochrona i racjonalne wykorzystanie zasobów przyrody: o Ochrona najcenniejszych obiektów przyrody żywej i nieożywionej, o Ochrona i racjonalne wykorzystanie złóż kopalin i surowców: - Oszczędne i racjonalne korzystanie z zasobów oraz zminimalizowanie niekorzystnych skutków eksploatacji, - Poprawa stanu środowiska zmienionego w wyniku działalności górniczej, - Ochrona obszarów perspektywicznych występowania surowców mineralnych oraz kontynuacja i rozszerzanie prac poszukiwawczych, o Wzrost atrakcyjności społeczno-gospodarczej na terenach chronionych: - Zwiększenie aktywności społecznej ludności, - Wielofunkcyjny rozwój obszarów wiejskich, - Dążenie do zapewnienia dogodnych warunków mieszkaniowych, - Zapewnienie właściwego wyposażenia w usługi zdrowia, kultury i oświaty, o Intensywny rozwój agroturystyki i turystyki w powiecie kieleckim, Utrzymanie stanu czystości powietrza i ochrona przed hałasem: o Ograniczenie emisji z procesów przemysłowych i energetyki, o Ograniczenie zanieczyszczeń powietrza spowodowanych środkami transportu, o Ograniczenie emisji z lokalnych kotłowni i indywidualnych palenisk domowych, o Wykorzystywanie alternatywnych źródeł energii, o Ograniczenie uciążliwości hałasu poprzez obniżenie jego natężenia do poziomu gwarantowanego prawem, o Wyznaczenie obszarów zagrożonych hałasem i promieniowaniem elektromagnetycznym, Ochrona i racjonalne wykorzystanie zasobów wodnych: o Zmniejszenie zróżnicowania pomiędzy stopniem zwodociągowania a skanalizowania terenu gmin poprzez rozbudowa kanalizacji istniejących lub budowę zbiorczych systemów kanalizacji wraz z nowymi oczyszczalniami ścieków, o Rozbudowa i modernizacja sieci wodociągowej, o Ochrona wód przed zanieczyszczeniem, racjonalne i oszczędne gospodarowanie zasobami oraz systematyczne zwiększanie retencji powierzchniowej i poprawa ochrony przeciwpowodziowej, Racjonalne wykorzystanie zasobów leśnych: o Wzrost ilościowy i jakościowy zasobów leśnych, o Zachowanie lasów i korzystnego ich wpływu na warunki życia ludzi oraz na równowagę przyrodniczą, o Ochrona różnorodności biologicznej środowiska leśnego, o Szczególna ochrona lasów, które stanowią naturalne fragmenty rodzimej przyrody, chronią środowisko przyrodnicze, pełnią funkcje krajobrazowe, glebochronne i wodochronne, chronią tereny narażone na zanieczyszczenie i uszkodzenie, służą potrzebom naukowym, o Produkcja drewna oraz innych surowców i produktów, na zasadzie racjonalnej gospodarki, o Rozwój społecznych funkcji lasów z równoczesnym równoważeniem ich funkcjami ekologicznymi, Rekultywacja terenów zdegradowanych. 3.4. Harmonogram prac związanych z opracowaniem Programu Ochrony Środowiska W ramach prac nad Gminnym Programem Ochrony Środowiska przeprowadzono szereg spotkań i konsultacji. Lp. Data Działanie 1 05.01.2005 2 3 4 5 6 7 8 9 10 13.01.2005 23.02.2005 23.03.2005 13.04.2005 25.04.2005 17.05.2005 18.05.2005 01.06.2005 21.06.2005 Rozpoczęcie prac nad Gminnym Programem Ochrony Środowiska ustalenie harmonogramu prac Konsultacje w Urzędzie Gminy Konsultacje w Urzędzie Gminy Warsztaty Planowania Strategicznego Konsultacje w Urzędzie Gminy Konsultacje w Urzędzie Gminy Konsultacje z udziałem Komisji Rady Gminy Konsultacje w Urzędzie Gminy Konsultacje w Urzędzie Gminy Przekazanie wstępnej wersji Programu 3.5. Analiza SWOT dla środowiska w Gminie Miedziana Góra W ramach Warsztatów Planowania Strategicznego przeprowadzono analizę SWOT w sferze ekologicznej dla gminy Miedziana Góra. W wyniku dyskusji ustalono: Mocne strony: Lp. 1 2 3 4 5 6 7 TEMAT Lokalizacja gminy w pobliżu miasta Kielce Zwodociągowanie gminy Lesistość (ponad 40% obszaru gminy) Oczyszczalnia ścieków i częściowa kanalizacja gminy Tor samochodowy „Kielce” Czyste środowisko (powietrze, rzeki) Selektywna zbiórka odpadów Słabe strony: Lp. TEMAT 1 Zły stan nawierzchni dróg 2 Słabe gleby 3 Rozdrobnienie gospodarstw 4 Brak kanalizacji na całym terenie gminy 5 Wodociągi – część sieci z rur azbestowo-cementowych 6 Brak pełnej gazyfikacji gminy Zagrożenia: Lp. TEMAT 1 Eternitowe pokrycia dachowe 2 „Dzikie” wysypiska w lasach i przydrożnych rowach – niska świadomość ekologiczna mieszkańców 3 Wyrobiska poeksploatacyjne 4 Brak chodników (zagrożenie wypadkami) 5 Zanieczyszczenie powietrza i hałas (tor wyścigowy, droga ekspresowa, giełda samochodowa) Szanse: Lp. 1 2 3 4 5 6 TEMAT Rozwój turystyki Tereny pod budownictwo jednorodzinne Rozwój rekreacji i sportu UE – pozyskanie środków na inwestycje ekologiczne Rozbudowa sieci gazociągowej Wyciąg narciarski – rozwój sportów zimowych Główne zadania w zakresie: ∗ ochrony przyrody zadania bieżące: - ochrona istniejących zasobów leśnych - zalesienie terenów o niskich klasach bonitacyjnych - likwidacja „dzikich” wysypisk - edukacja ekologiczna (m.in. przeciwdziałanie wypalaniu traw) - wykorzystanie walorów przyrodniczych dla rozwoju bazy rekreacyjno-sportowej - rozwój turystyki i agroturystyki zadania perspektywiczne: - wyeliminowanie zagrożenia azbestem (wymiana azbestowych części wodociągu, wymiana eternitowych pokryć dachowych) - zalesianie nieużytków - budowa ścieżek rowerowych - rozwój przetwórstwa rolno-spożywczego ∗ ochrony powietrza zadania bieżące: - modernizacja kotłowni węglowych na ekologiczne - edukacja ekologiczna (wyeliminowanie spalania w gospodarstwach domowych) - popularyzacja termomodernizacji budynków zadania perspektywiczne: - gazyfikacja gminy - termomodernizacja budynków odpadów ∗ ochrony wód zadania bieżące: - rozbudowa systemu kanalizacji i oczyszczania ścieków - budowa zbiorników wodnych zadania perspektywiczne: - rozbudowa systemu kanalizacji i oczyszczania ścieków - kontynuacja - budowa zbiorników wodnych ∗ gospodarki odpadami zadania bieżące: - podniesienie świadomości społecznej w zakresie gospodarki odpadami - kontynuacja selektywnej zbiórki odpadów komunalnych - likwidacja „dzikich” wysypisk zadania perspektywiczne: - wykorzystanie surowców pozyskanych np. energetycznych z segregacji do różnych celów ∗ zmniejszenie hałasu zadania bieżące: - poprawa stanu nawierzchni dróg zadania perspektywiczne: - monitoring natężenia hałasu ∗ zmniejszenie zagrożeń komunikacyjnych zadania bieżące: - poprawa stanu nawierzchni dróg - budowa chodników zadania perspektywiczne: - budowa dróg dojazdowych do pól i lasów - budowa obwodnicy Miedzianej Góry 3.6. Konsultacje społeczne dotyczące oceny obecnego stanu środowiska w gminie Miedziana Góra oraz zadań, które powinny być realizowane w latach 2005-2008 oraz 20092012 - ankieta Najważniejsze – zdaniem uczestników Warsztatów Planowania Strategicznego – zadania z zakresu ochrony środowiska do zrealizowania w latach 2005–2008 oraz 2009–2012: Zadania perspektywiczne (2009–2012) - Ochrona przyrody edukacja ekologiczna społeczeństwa, likwidacja „dzikich” wysypisk, objecie części terenów ochroną, np. dolina Sufragańca, prowadzenie kontroli wyrębu lasów, zalesianie nieużytków, rozbudowa systemu kanalizacji i oczyszczania ścieków, podnoszenie świadomości ekologicznej mieszkańców (wypalanie traw, pożary lasów itp.), rozbudowa sieci gazociągowej, stworzenie warunków wykorzystania ekologicznych źródeł energii rozbudowa systemu kanalizacji i oczyszczania ścieków, zalesianie nieużytków, budowa elektrowni wiatrowych, gazyfikacja całego terenu gminy Zadania bieżące (2005–2008) - Gospodarka surowcami naturalnymi prawidłowa gospodarka leśna, zmiana systemu kruszenia i wydobycia kopalin, rekultywacja wyrobisk poeksploatacyjnych Zadania perspektywiczne (2009–2012) - zagospodarowanie terenów poeksploatacyjnych, Zadania bieżące (2005–2008) - Ochrona powietrza Zadania bieżące (2005–2008) - Zadania perspektywiczne (2009–2012) - gazyfikacja, wymiana kotłowni węglowych na ekologiczne, termomodernizacja budynków, poprawa nawierzchni dróg, podnoszenie świadomości ekologicznej mieszkańców (szkodliwość spalania plastiku) popularyzacja paliw alternatywnych (wierzba, słoma itp.), wymiana kotłowni węglowych na ekologiczne – kontynuacja, budowa elektrowni wiatrowych, poprawa nawierzchni dróg, dążenie do zmniejszenia emisji spalin samochodowych - Ochrona wód rozbudowa systemu kanalizacji i oczyszczania ścieków, ochrona wód rzek przed zanieczyszczeniami ściekowymi, uszczelnianie szamb, poprawa stanu czystości rzek, ograniczenie stosowania nawozów sztucznych w rolnictwie melioracja gruntów, budowa zbiornika wodnego „Wilcza Góra”, Zadania bieżące (2005–2008) Zadania perspektywiczne (2009–2012) Zadania bieżące (2005–2008) Zadania perspektywiczne (2009–2012) Zadania bieżące (2005–2008) Zadania perspektywiczne (2009–2012) - Gospodarka odpadami kontynuacja selektywnej zbiórki odpadów, podnoszenie świadomości ekologicznej mieszkańców, zbiórka surowców wtórnych, dążenie, aby wszystkie gospodarstwa objęte były selektywną zbiórką odpadów, zbiórka odpadów opakowaniowych, podnoszenie świadomości ekologicznej mieszkańców - Inne kontrola w zakresie wywozu odpadów stałych i płynnych, budowa ścieżek rowerowych, wykorzystanie naturalnych źródeł energii, budowa krytej pływalni, - 3.7. Cele strategiczne, cele operacyjne i programy w zakresie ochrony środowiska w Gminie Miedziana Góra Analiza stanu środowiska w gminie Miedziana Góra oraz wnioski wynikające z cyklu spotkań warsztatowych organizowanych w ramach prac nad Gminnym Programem Ochrony Środowiska umożliwiają sformułowanie Celów Strategicznych (głównych) gminy: I. II. Czyste środowisko Rozwój bazy turystyczno-rekreacyjnej przyrodniczych gminy i rolnictwa oparty na walorach Realizacja celów strategicznych polityki ekologicznej gminy wymaga zdefiniowania celów operacyjnych oraz opracowania programów działania w poszczególnych obszarach. Programom zostaną przyporządkowane szczegółowe zadania, planowane do realizacji jako zadania priorytetowe (na lata 2005-2008) oraz zadania długofalowe (na lata 2009-2012). CELE STRATEGICZNE (Główne) CELE OPERACYJNE (Szczegółowe) PROGRAMY (Działania) Podnoszenie świadomości • ekologicznej społeczeństwa • I Czyste środowisko Prawidłowy system zbierania i unieszkodliwiania odpadów Zmniejszenie zagrożeń wpływających na czystość powietrza • • • • • • Ochrona wód II Czyste środowisko Komunikacja drogowa – zmniejszenie zagrożeń dla środowiska • • • Program informacyjno-edukacyjny dla społeczeństwa Popularyzacja inwestycji proekologicznych i wspierania lokalnych inicjatyw społecznych Program prawidłowej gospodarki odpadami zgodnej ze standardami unijnymi Gazyfikacja gminy Modernizacja systemów elektroenergetycznych Modernizacja systemów grzewczych w budynkach użyteczności publicznej Promowanie termomodernizacji budynków Promowanie ekologicznych źródeł energii Rozbudowa systemów kanalizacji i oczyszczania ścieków Modernizacja sieci wodociągowej Program rozbudowy i modernizacji systemu komunikacyjnego gminy II Rozwój bazy turystycznorekreacyjnej i rolnictwa oparty na walorach przyrodniczych gminy Racjonalna gospodarka leśna – ochrona istniejących zasobów Gospodarka zgodna z ekologią Rozwój turystyki i agroturystyki Rozwój nowoczesnego rolnictwa i przetwórstwa rolno-spożywczego • Program zwiększenia lesistości gminy • Program racjonalnej gospodarki surowcami naturalnymi Program rozbudowy bazy turystyczno-rekreacyjnej Program rozwoju agroturystyki Program promowania ekologicznego rolnictwa Program rozwoju przetwórstwa rolno-spożywczego • • • • Cele strategiczne (C.S.) i cele operacyjne(C.O.): I C.S. Czyste środowisko Cel strategiczny – „Czyste środowisko” wymaga działań w zakresie edukacji ekologicznej społeczeństwa, a także działań powodujących ograniczenie powstawania zanieczyszczeń na terenie gminy oraz minimalizujących oddziaływania na środowisko przyrodnicze funkcjonujących instalacji i urządzeń. Cel strategiczny uwarunkowany jest realizacją następujących celów operacyjnych: • podnoszenie świadomości ekologicznej społeczeństwa • prawidłowy system zbierania i unieszkodliwiania odpadów • zmniejszenie zagrożeń wpływających na czystość powietrza • ochrona wód • komunikacja drogowa – zmniejszenie zagrożeń dla środowiska Realizacja celu strategicznego wymaga pozyskania dodatkowych środków z zewnątrz na inwestycje. C.O. Podnoszenie świadomości ekologicznej społeczeństwa Cel operacyjny, jakim jest podnoszenie świadomości ekologicznej społeczeństwa wymaga działań w zakresie edukacji ekologicznej dzieci i młodzieży w szkołach oraz dorosłych. Od poziomu wiedzy ekologicznej mieszkańców gminy w znacznym stopniu zależy powodzenie realizacji programu ochrony środowiska. Dla realizacji tego celu należy opracować i wdrażać programy: • program informacyjno-edukacyjny dla społeczeństwa • program popularyzacji inwestycji proekologicznych i wspierania lokalnych inicjatyw społecznych Program informacyjno-edukacyjny dla społeczeństwa W celu wdrożenia działań z zakresu ochrony środowiska i przebudowy systemu gospodarki odpadami w gminie konieczne jest przeprowadzenie bardzo szeroko zakrojonej akcji edukacyjnej skierowanej do społeczeństwa. Najłatwiej jest dotrzeć z informacją poprzez szkoły, dlatego też ważna jest edukacja ekologiczna dzieci i młodzieży, którą można realizować poprzez: wprowadzanie przedmiotów ekologicznych do szkolnych programów nauczania, organizowanie obozów ekologicznych (np. „Zielona szkoła”), prowadzenie akcji proekologicznych (np. „Sprzątanie świata”, sadzenie drzew i krzewów itp.). Programy edukacyjne opracowywane przez placówki oświatowe we współpracy z jednostkami samorządowymi mają szansę uzyskania wsparcia finansowego ze strony fundacji i funduszy ochrony środowiska oraz ze środków pomocowych. Program popularyzacji inwestycji proekologicznych i wspierania lokalnych inicjatyw społecznych Celem samorządu gminy przy realizacji programu popularyzacji inwestycji proekologicznych i wspierania lokalnych inicjatyw społecznych jest udostępnienie mieszkańcom wszelkich informacji dotyczących ich współudziału w realizowanych inwestycjach związanych z budową sieci infrastrukturalnych (np. o możliwości pozyskania środków zewnętrznych, wyboru optymalnych technologii). Współpraca organizacji, społeczeństwa z urzędem gminy zwiększa szanse pozyskania wsparcia finansowego z zewnątrz na realizację programów proekologicznych. C.O. Prawidłowy system zbierania i unieszkodliwiania odpadów Zasadniczym celem gospodarki odpadami jest zmniejszenie ilości wytwarzanych odpadów oraz zwiększenie stopnia ich wykorzystania (poprzez odzysk surowców wtórnych oraz przeróbkę odpadów i recykling), czego wynikiem będzie to, iż mniejsza ilość odpadów trafi na docelowe składowisko. Podstawowym celem gospodarki odpadami jest wdrożenie funkcjonowania prawidłowych zasad gospodarowania odpadami oraz zapewnienie samowystarczalności w zakresie gospodarki odpadami komunalnymi i dostosowanie jej do obecnych wymogów prawnych i technologicznych. Racjonalna gospodarka odpadami zgodna ze standardami unijnymi Utrzymanie czystości gminy uzależnione jest od prawidłowo funkcjonującego systemu zbierania i unieszkodliwiania odpadów. W związku z wprowadzeniem w 2003 roku na terenie gminy selektywnej zbiórki odpadów zwiększa się szansa na poprawę stanu środowiska (znikną „dzikie” wysypiska śmieci) oraz zmianę „złych” przyzwyczajeń społeczeństwa. Ważnym zadaniem gminy jest kontynuacja i rozszerzanie selektywnej zbiórki odpadów oraz wprowadzenie zbiórki odpadów niebezpiecznych, wielkogabarytowych oraz budowlanych. C.O. Zmniejszenie zagrożeń wpływających na czystość powietrza Realizacja tego celu powinna polegać na eliminacji (zmniejszeniu) emisji zanieczyszczeń gazowych i pyłowych do powietrza. Podejmowane działania powinny umożliwiać odchodzenie od przestarzałych, nieefektywnych i zanieczyszczających środowisko sposobów ogrzewania budynków. Należy promować i wspierać termomodernizację budynków, modernizację systemów grzewczych oraz korzystanie z alternatywnych źródeł energii. Cel wymaga opracowania i realizacji następujących programów: • program gazyfikacji gminy • program modernizacji systemów elektroenergetycznych • program modernizacji systemów grzewczych w budynkach użyteczności publicznej • program promowania termomodernizacji budynków • program promowania ekologicznych źródeł energii Program gazyfikacji gminy Na terenie gminy z gazu ziemnego korzystają jedynie mieszkańcy miejscowości Kostomłoty I i Tumlin. Program zakłada gazyfikację pozostałej części terenu gminy, która wykonywana ma być na bazie sieci gazowej średnioprężnej Gminy Zagnańsk i Miasta Kielce. Urząd posiada opracowaną „Koncepcję gazyfikacji Gminy Miedziana Góra”, która obejmuje budowę sieci gazowej na całym jej obszarze. Program modernizacji systemów elektroenergetycznych Ustawa „Prawo energetyczne” nakłada na samorządy gminne obowiązek opracowania wieloletniego planu zaopatrzenia w nośniki energii., m.in. w energię elektryczną. W ramach planu określa się zadania, które zapewniają gminie bezpieczeństwo energetyczne oraz umożliwiają rozwój nowych terenów inwestycyjnych (budownictwo mieszkaniowe, letniskowe, działalność gospodarcza itp.). Program modernizacji systemów grzewczych w budynkach użyteczności publicznej Termomodernizacja (docieplanie budynków i wymiana stolarki okiennej) oraz modernizacja systemów grzewczych w budynkach użyteczności publicznej ma na celu zmniejszenie strat ciepła oraz zwiększenie opłacalności ogrzewania paliwami ekologicznymi. Realizacja tego zadania przez jednostki samorządowe powinna być wzorem i źródłem informacji o możliwościach korzystania ze wsparcia finansowego takich działań również dla mieszkańców gminy. Program promowania termomodernizacji budynków Termomodernizacja budynków użyteczności publicznej stanowić pewien wzór dla mieszkańców gminy. Ustawa o termomodernizacji budynków umożliwia korzystanie z kredytów preferencyjnych na docieplanie budynków właścicielom domów prywatnych. Samorząd gminy powinien upowszechniać informacje o możliwości korzystania z ustawy. Program promowania ekologicznych źródeł energii Strategia Rozwoju Energetyki Odnawialnej – dokument Ministerstwa Ochrony Środowiska – zakłada zwiększenie udziału energii ze źródeł odnawialnych w bilansie paliwowo-energetycznym kraju do 7,5% w roku 2010 i do 14% w roku 2020 (obecnie udział ten wynosi około 5%). Samorządy lokalne powinny uczestniczyć w popularyzacji nowoczesnych rozwiązań technicznych w tym zakresie. C.O. Ochrona wód Wody śródlądowe powierzchniowe i podziemne podlegają ochronie polegającej między innymi na racjonalnym gospodarowaniu ich zasobami. Działania w zakresie ochrony wód na terenie gminy powinny skupiać się na utrzymaniu dobrego stanu wód powierzchniowych i podziemnych. Racjonalna gospodarka wodno-ściekowa wymaga opracowania i realizacji następujących programów: • program rozbudowy systemów kanalizacji i oczyszczania ścieków • program modernizacji sieci wodociągowej Program rozbudowy systemów kanalizacji i oczyszczania ścieków Rozbudowa systemu kanalizacji i oczyszczania ścieków jest jednym z najważniejszych zadań rozwojowych gminy. Realizacja inwestycji z zakresu systemu kanalizacji sanitarnej wymaga pozyskania środków finansowych z zewnątrz. Program modernizacji sieci wodociągowej Gmina Miedziana Góra zwodociągowana jest w 100%. Celem programu jest modernizacja istniejących wodociągów gminnych, polegająca na wymianie odcinków rur azbestowocementowych i żeliwnych. C.O. Komunikacja drogowa – zmniejszenie zagrożeń dla środowiska Cel ten zakłada doprowadzenie do odpowiednich parametrów technicznych dróg na terenie gminy oraz budowę (rozbudowę) niezbędnych elementów infrastruktury drogowej – chodników, parkingów itp. Program rozbudowy i modernizacji systemu komunikacyjnego gminy Program zakłada doprowadzenie do odpowiednich parametrów technicznych dróg na terenie gminy oraz budowę (rozbudowę) elementów infrastruktury drogowej – chodników, parkingów itp. Poprawa stanu nawierzchni dróg oraz modernizacja systemu drogowego na terenie gminy zmniejszy zagrożenia drogowe wynikające m.in. z przewożenia przez teren gminy materiałów niebezpiecznych. Stan nawierzchni dróg wpływa także na natężenie hałasu i emisje zanieczyszczeń do powietrza. II C.S. Rozwój bazy turystyczno-rekreacyjnej i rolnictwa oparty na walorach przyrodniczych gminy Warunki środowiska naturalnego i położenie gminy dają możliwość rozwoju turystyki i rekreacji. Zwiększenie lesistości gminy (zagospodarowanie nieużytków i gruntów rolnych nieprzydatnych dla rolnictwa), utworzenie szlaków turystycznych i ścieżek rowerowych oraz pełna infrastruktura techniczna zwiększy atrakcyjność gminy dla turystów. Osiągnięcie celu strategicznego warunkowane jest realizacją celów operacyjnych, które zostały zdefiniowane następująco: • racjonalna gospodarka leśna – ochrona istniejących zasobów • gospodarka zgodna z ekologią • rozwój turystyki i agroturystyki • rozwój nowoczesnego rolnictwa i przetwórstwa rolno-spożywczego C.O. Racjonalna gospodarka leśna - ochrona istniejących zasobów Zalesianie nieużytków zwiększy atrakcyjność turystyczno-rekreacyjną gminy oraz umożliwi w przyszłości ich gospodarcze wykorzystanie. Działania w zakresie ochrony istniejących zasobów leśnych (43,2 % powierzchni gminy Miedziana Góra stanowią lasy i grunty leśne) mają na celu korzystanie z terenów o wysokich walorach przyrodniczych w sposób nie pogarszający ich stanu. Program zwiększania lesistości gminy Lasy pełnią funkcje produkcyjne i społeczne, a przede wszystkim mają znaczenie ekologiczne w zakresie ochrony wód, gleb i poprawy jakości powietrza naturalnego. W ramach realizacji zadania należy podjąć działania polegające na propagowaniu zalesiania nieużytków oraz gleb niskich klas bonitacyjnych. Realizacja programu zwiększy atrakcyjność rekreacyjno-turystyczną gminy. C.O. Gospodarka zgodna z ekologią Cel operacyjny, jakim jest gospodarka zgodna z ekologią wymaga realizacji działań w kierunku przyjaznego korzystania ze środowiska naturalnego. Dla osiągnięcia celu należy prowadzić m.in. racjonalną gospodarkę surowcami naturalnymi, wdrażać nowe, ekologiczne technologie, które nie wymagają ponoszenia wysokich kosztów korzystania ze środowiska. Program racjonalnej gospodarki surowcami naturalnymi Eksploatacja surowców naturalnych powinna odbywać się zgodnie z przepisami prawnymi w tym zakresie. Służby kontrolujące działalność gospodarczą w zakresie pozyskiwania surowców naturalnych powinny być wyposażone w odpowiednie środki dla skutecznej kontroli oraz możliwościami przeciwdziałania „dzikiej” eksploatacji). Tereny po eksploatacyjne powinny być rekultywowane. C.O. Rozwój turystyki i agroturystyki Położenie gminy na ważnych szlakach komunikacyjnych, bliskość Kielc oraz walory przyrodnicze m.in.: rzeki, duże kompleksy leśne, rezerwaty i park krajobrazowy, wyciąg narciarski, baza noclegowa, Tor Wyścigowy „Kielce”, czynią gminę Miedziana Góra atrakcyjną turystycznie. Program rozbudowy bazy turystyczno-rekreacyjnej W celu zwiększenia atrakcyjności terenów gminy dla turystów i mieszkańców planowany jest remont torów narciarskich i skoczni narciarskiej oraz budowa obiektów sportowych przy szkołach. Program rozwoju agroturystyki Rozwój agroturystyki zwiększa atrakcyjność regionu, powinien być więc wspierany organizacyjnie przez samorząd gminy (dostęp do informacji, pomoc organizacyjna). Bezpośrednim realizatorem programu będą gospodarstwa rolne, mające odpowiednie warunki dla podjęcia takiej działalności. C.O. Rozwój nowoczesnego rolnictwa i przetwórstwa rolno-spożywczego Wiodącą gałęzią gospodarki jest rolnictwo, które jest źródłem utrzymania większości mieszkańców. Samorząd gminy powinien podjąć działania organizacyjne w zakresie promowania i rozwoju ekologicznego rolnictwa i przetwórstwa rolno-spożywczego. • Program promowania ekologicznego rolnictwa Promowanie ekologicznego rolnictwa wśród rolników oraz pomoc organizacyjna w działalności (tworzenie grup producenckich, promocja itp.) powinna być wpisana w strategię rozwoju gminy. Samorząd gminy powinien podjąć działania organizacyjne w zakresie promowania ekologicznego rolnictwa oraz agroturystyki, bezpośrednim realizatorem zadań niezbędnych dla realizacji tego zadania są rolnicy. • Program rozwoju przetwórstwa rolno-spożywczego W ramach realizacji tego zadania konieczne jest podjęcie działań zwiększających konkurencyjność lokalnej produkcji, współpracy rolników w dziedzinie poszukiwania nowych rynków zbytu, przetwarzanie lokalnych produktów i promocji zdrowej żywności. IV PLAN DZIAŁAŃ NA LATA 2005-2008 ORAZ ZARYS PLANU DZIAŁAŃ NA LATA 2009-2012 4.1. Założenia planu Działania priorytetowe Gminnego Programu Ochrony Środowiska zostały zdefiniowane po przeprowadzeniu: - analizy stanu obecnego środowiska naturalnego w gminie - analizy stanu infrastruktury technicznej wpływającej na środowisko - konsultacji z samorządem gminy Gminne plany inwestycyjne obejmują szereg działań z zakresu gospodarki wodno-ściekowej, gospodarki odpadami, termomodernizacji budynków – inwestycje te zostały uwzględnione w programie. Skalę działań inwestycyjnych warunkują możliwości finansowe gminy, dlatego konieczne jest podjęcie intensywnych starań o pozyskanie środków zewnętrznych na te zadania. Priorytetowym zadaniem dla samorządu gminnego będzie podjęcie działań zwiększających świadomość ekologiczną mieszkańców – działanie te powinny być podjęte niezwłocznie i prowadzone w sposób ciągły. Znaczna część zadań, przewidzianych do realizacji w latach 2005-2018 to faza wstępna inwestycji – przygotowanie dokumentacji, niezbędnych pozwoleń oraz zabezpieczenie środków na realizację (własnych i zewnętrznych). Plan działań na lata 2009-2012 zakłada kontynuację realizacji celów strategicznych i celów operacyjnych, rozpoczętych w okresie 2005-2008. 4.2. Poprawa jakości środowiska Działania poprawiające stan środowiska naturalnego na terenie gminy będą prowadzone jako: - działania inwestycyjne – realizowane przez samorząd gminy, dotyczące przede wszystkim rozbudowy sieci infrastruktury technicznej, - działania organizacyjne – realizowane przez samorząd gminy we współpracy z instytucjami działającymi w sektorze gospodarki komunalnej, placówkami oświatowymi, organizacjami pozarządowymi. 4.3. Zestawienie zadań priorytetowych na lata 2005-2008 i zadań na lata 2009-2012 w zakresie celów strategicznych i celów operacyjnych. I C.S. Miedziana Góra – gmina ekologiczna C.O. Podnoszenie świadomości ekologicznej społeczeństwa • Program informacyjno-edukacyjny dla społeczeństwa Zadania priorytetowe na lata 2005 – 2008 Lp. Zadanie Realizacja Źródła środków 1 Opracowanie programu edukacyjno-informacyjnego dla społeczeństwa (edukacja dzieci, młodzieży i dorosłych) Opracowanie programu wdrażania prawidłowej gospodarki osadami ściekowymi Wójt Gminy Budżet gminy Koszty zostaną oszacowane w czasie realizacji zadania Wójt Gminy ZGK Budżet gminy Opracowanie programu usuwania azbestu z terenu gminy Wójt Gminy Budżet gminy Budżet państwa Fundusze Ochr. Środowiska Środki UE Koszty zostaną oszacowane w czasie realizacji zadania Koszty zostaną oszacowane w czasie realizacji zadania 2 3 Koszty realizacji Nawiązanie współpracy z firmami oraz organizacjami zajmującymi się odzyskiem i recyklingiem odpadów oraz unieszkodliwianiem odpadów niebezpiecznych Kampania edukacyjnoinformacyjna dotycząca prawidłowej gospodarki odpadami, w tym odpadami niebezpiecznymi i zawierającymi azbest Monitoring gospodarki odpadami na terenie gminy 4 5 6 Wójt Gminy ZGK Wójt Gminy Budżet gminy Budżet państwa Fundusze Ochr. Środowiska Środki UE 30 000/rok Wójt Gminy ZGK Budżet gminy Budżet państwa Fundusze Ochr. Środowiska Środki UE 5 000/rok Zadania na lata 2009 – 2012 Lp. Zadanie Realizacja 1 Kontynuacja współpracy z firmami oraz organizacjami zajmującymi się odzyskiem i recyklingiem odpadów oraz unieszkodliwianiem odpadów niebezpiecznych Kampania edukacyjnoinformacyjna dotycząca prawidłowej gospodarki odpadami, w tym odpadami niebezpiecznymi i zawierającymi azbest Monitoring gospodarki odpadami na terenie gminy Wójt Gminy ZGK 2 3 Źródła środków Koszty realizacji Wójt Gminy ZGK Przedsiębiorcy Budżet gminy Budżet państwa Fundusze Ochr. Środowiska Środki UE 20 000/rok Wójt Gminy ZGK Budżet gminy Budżet państwa Fundusze Ochr. Środowiska Środki UE Koszty zostaną oszacowane w czasie realizacji zadania • Program popularyzacji inwestycji proekologicznych i wspierania lokalnych inicjatyw społecznych Zadania priorytetowe na lata 2005-2008 Lp. Zadanie Realizacja Źródła środków Zarząd Powiatu Budżet powiatu Budżet gminy Wójt Gminy Opracowanie i wdrażanie programu przeciwdziałania wypalaniu traw 1 Opracowanie i wdrażanie programu popularyzacji inwestycji poprawiających stan środowiska, realizowanych z udziałem mieszkańców Opracowanie i wdrażanie systemu ulg podatkowych dla osób i firm realizujących indywidualne inwestycje z zakresu ochrony środowiska 2 3 Budżet państwa Fundusze Ochr. Środowiska Środki UE Budżet gminy Budżet państwa Fundusze Ochr. Środowiska Środki UE Wójt Gminy Budżet gminy Budżet państwa Fundusze Ochr. Środowiska Środki UE Wójt Gminy Zadania na lata 2009-2012 Lp. Zadanie Realizacja Realizacja programu przeciwdziałania wypalaniu traw 1 Realizacja programu popularyzacji inwestycji poprawiających stan środowiska, realizowanych z udziałem mieszkańców 2 Źródła środków Zarząd Powiatu Budżet powiatu Budżet gminy Wójt Gminy Wójt Gminy Budżet państwa Fundusze Ochr. Środowiska Środki UE Budżet gminy Budżet państwa Fundusze Ochr. Środowiska Środki UE C.O. Prawidłowy system zbierania i unieszkodliwiania odpadów • Program prawidłowej gospodarki odpadami zgodnej ze standardami unijnymi Zadania priorytetowe na lata 2005 – 2008 Lp. Zadanie Realizacja Źródła środków Budżet gminy Fundusze Ochr. Środowiska Śr. przedsiębiorców Śr. mieszkańców Budżet gminy Fundusze Ochr. Środowiska 1 Zakup worków do segregacji Wójt Gminy Mieszkańcy Przedsiębiorcy 2 Zakup zestawów worków na stelażach w ramach pilotażowego programu (26 szt.) Wójt Gminy Koszty realizacji 7 000/rok 4 500 3 Zakup kompostowników w ramach pilotażowego programu 4 Organizacja punktów zbiórki odpadów niebezpiecznych Wójt Gminy Budżet gminy Fundusze Ochr. Środowiska Wójt Gminy ZGK Budżet gminy Przedsiębiorcy Fundusze Ochr. 5 Zakup pojemników na odpady niebezpieczne Wójt Gminy Przedsiębiorcy 6 Zakup koszy ulicznych (10 szt./rok) Wójt Gminy Przedsiębiorcy 7 Rozbudowa potencjału ZGK na potrzeby realizacji prawidłowej gospodarki odpadam, w tym GPZO i GPZON Wójt Gminy ZGK Przedsiębiorcy Środowiska Śr. przedsiębiorców Budżet gminy Budżet państwa Fundusze Ochr. Środowiska Środki UE Fundusze Ochr. Środowiska Środki UE Śr. przedsiębiorców Budżet gminy Fundusze Ochr. Środowiska Śr. przedsiębiorców 2 500/rok 2 000 6 000/rok 2 500/rok 20 000/rok Zadania na lata 2009 – 2012 Lp. Zadanie Realizacja 1 Zakup worków do segregacji – kontynuacja Wójt Gminy Mieszkańcy Przedsiębiorcy 2 Organizacja punktów zbiórki odpadów niebezpiecznych – kontynuacja Wójt Gminy Przedsiębiorcy ZGK 3 Zakup zestawów wieszakowoworkowych (1000 szt.) Wójt Gminy Mieszkańcy Przedsiębiorcy 4 Zakup koszy ulicznych (10 szt./rok) Wójt Gminy Przedsiębiorcy 5 Kontynuacja rozbudowy potencjału ZGK na potrzeby realizacji prawidłowej gospodarki odpadami, w tym GPZO i GPZON Wójt Gminy ZGK Źródła środków Budżet gminy Fundusze Ochr. Środowiska Śr. mieszkańców Śr. przedsiębiorców Budżet gminy Budżet państwa Fundusze Ochr. Środowiska Środki UE Śr. przedsiębiorców Budżet gminy Fundusze Ochr. Środowiska Śr. mieszkańców Śr. przedsiębiorców Budżet gminy Fundusze Ochr. Środowiska Śr. przedsiębiorców Budżet gminy Fundusze Ochr. Środowiska Śr. przedsiębiorców Koszty realizacji 15 000/rok 2 000 12 000 2 500/rok 20 000/rok Usuwanie wyrobów cementowoazbestowych (usunięcie i unieszkodliwianie poza terenem gminy) 6 Mieszkańcy Wójt Gminy Przedsiębiorcy Budżet państwa Fundusze Ochr. Środowiska Środki UE Śr. mieszkańców Śr. przedsiębiorców 1 200 000 C.O. Zmniejszenie zagrożeń wpływających na czystość powietrza • Program gazyfikacji gminy Zadania priorytetowe na lata 2005-2008 Lp. Zadanie Realizacja Źródła środków 1 Budowa sieci gazociągowej w części miejscowości Kostomłoty II i Miedziana Góra Wójt Gminy 2 Budowa sieci gazociągowej w części miejscowości Miedziana Góra i Tumlin Wójt Gminy 3 Budowa sieci gazociągowej w pozostałej części miejscowości miedziana Góra Wójt Gminy Budżet gminy Środki mieszkańców Budżet państwa Zakłady gazownicze Fundusze Ochrony Środowiska Środki UE Budżet gminy Środki mieszkańców Budżet państwa Zakłady gazownicze Fundusze Ochrony Środowiska Środki UE Budżet gminy Budżet państwa Zakłady gazownicze Fundusze Ochrony Środowiska Środki UE Zadania na lata 2009-2012 Lp. Zadanie Realizacja Źródła środków 1 Budowa sieci gazociągowej w miejscowościach: Tumlin, Ćmińsk Kościelny i Ćmińsk Rządowy Wójt Gminy 2 Budowa sieci gazociągowej w miejscowościach: Przyjmo, Bobrza, Porzecze i Ciosowa Wójt Gminy • Budżet gminy Środki mieszkańców Budżet państwa Zakłady gazownicze Fundusze Ochrony Środowiska Środki UE Budżet gminy Środki mieszkańców Budżet państwa Zakłady gazownicze Fundusze Ochrony Środowiska Środki UE Program modernizacji systemów elektroenergetycznych Zadania priorytetowe na lata 2005-2008 Lp. Zadanie Realizacja 1 Analiza stanu sieci elektroenergetycznych w gminie Wójt Gminy 2 Rozbudowa i modernizacja sieci elektroenergetycznych Wójt Gminy Źródła Środków Budżet gminy Zakład energetyczny Budżet państwa Fundusze Ochrony Środowiska Środki UE Budżet gminy Zakład energetyczny Budżet państwa Fundusze Ochrony Środowiska Środki UE Zadania na lata 2009-2012 Lp. Zadanie Rozbudowa i modernizacja sieci elektroenergetycznych 1 • Realizacja Źródła Środków Wójt Gminy Budżet gminy Zakład energetyczny Budżet państwa Fundusze Ochrony Środowiska Środki UE Program modernizacji systemów grzewczych w budynkach użyteczności publicznej Zadania priorytetowe na lata 2005 – 2008 Lp. Zadanie Realizacja Źródła środków Koszty realizacji 1 Modernizacja ogrzewania wraz z termomodernizacją budynku Ośrodka Zdrowia w miejscowości Ćmińsk Rządowy Wójt Gminy 2 Modernizacja ogrzewania wraz z wymianą okien w pokojach gościnnych Świetlicy w miejscowości Tumlin-Wykień Stowarzyszenie Przeciwdziałające Patologiom Społecznych „Zdrowy Tumlin” • Budżet gminy Budżet państwa Fundusze Ochrony Środowiska Środki UE Fundusze Ochrony Środowiska Środki UE Inne 150 000 60 000 Program promowania termomodernizacji budynków Zadania priorytetowe na lata 2005 – 2008 Lp. Zadanie 1 Termomodernizacja budynku świetlicy środowiskowej w Kostomłotach II (stary dom parafialny) 2 Promowanie termomodernizacji budynków w indywidualnych gospodarstwach Termomodernizacja budynków prywatnych 3 Realizacja Stowarzyszenie Przyjaciół Dzieci i Przeciwdziałania Patologiom Społecznym „Pluski” Wójt Gminy Właściciele Źródła środków Fundusze Ochrony Środowiska Środki UE Inne Koszty realizacji 200 000 Zadanie organizacyjne Śr. właścicieli Budżet państwa Fundusze Ochrony Środowiska Środki UE Właściciele Zadania na lata 2009-2012 Lp. Zadanie Realizacja 1 Termomodernizacja budynku Ośrodka Zdrowia w miejscowości Kostomłoty II Wójt Gminy 2 Termomodernizacja budynku Publicznej Szkoły Podstawowej w miejscowości Kostomłoty II Wójt Gminy Źródła środków Budżet gminy Budżet państwa Fundusze Ochrony Środowiska Środki UE Budżet gminy Budżet państwa Fundusze Ochrony Środowiska Środki UE 3 Przebudowa (dobudowa piętra) i termomodernizacja budynku OSP w Miedzianej Górze Wójt Gminy 4 Przebudowa i termomodernizacja budynku OSP w Ćmińsku Wójt Gminy 5 Termomodernizacja budynku OSP w Kostomłotach Wójt Gminy 6 Termomodernizacja budynku OSP w Bobrzy Wójt Gminy 7 Przebudowa i termomodernizacja budynku Posterunku Policji w Miedzianej Górze Wójt Gminy 8 Promowanie termomodernizacji budynków w indywidualnych gospodarstwach Wójt Gminy 9 Termomodernizacja budynków prywatnych Właściciele • Budżet gminy Budżet państwa Fundusze Ochrony Środowiska Środki UE Budżet gminy Budżet państwa Fundusze Ochrony Środowiska Środki UE Budżet gminy Budżet państwa Fundusze Ochrony Środowiska Środki UE Budżet gminy Budżet państwa Fundusze Ochrony Środowiska Środki UE Budżet gminy Budżet państwa Fundusze Ochrony Środowiska Środki UE Budżet gminy Budżet państwa Fundusze Ochrony Środowiska Środki UE Śr. właścicieli Budżet państwa Fundusze Ochrony Środowiska Środki UE Program promowania ekologicznych źródeł energii Zadania priorytetowe na lata 2005-2008 Lp. 1 Zadanie Promowanie ekologicznych źródeł energii Realizacja Wójt Gminy Źródła środków Budżet gminy Budżet państwa Fundusze Ochrony Środowiska Środki UE Zadania na lata 2009-2012 Lp. 1 Zadanie Promowanie ekologicznych źródeł energii Realizacja Wójt Gminy Źródła środków Budżet gminy Budżet państwa Fundusze Ochrony Środowiska Środki UE C.O. Ochrona wód • Program rozbudowy systemów kanalizacji i oczyszczania ścieków Zadania priorytetowe na lata 2005 – 2008 Lp. Zadanie Realizacja Źródła środków 1 Budowa kanalizacji sanitarnej Kanał Wójt Gminy „B” i „D” (dł. 7 km) Etap II, zad.2 3 Budowa kanalizacji sanitarnej Kanał Wójt Gminy „Kostomłoty I” Etap II, zad. 1 3 Budowa kanalizacji sanitarnej z przyłączami w miejscowości Miedziana Góra ul. Tumlińska (dł. sieci 10,2 km) Wójt Gminy Budżet gminy Budżet państwa Fundusze Ochr. Środowiska Środki UE Budżet gminy Budżet państwa Fundusze Ochr. Środowiska Środki UE Budżet gminy Budżet państwa Fundusze Ochr. Środowiska Środki UE 4 Budowa kanalizacji sanitarnej z przyłączami w miejscowości Miedziana Góra Zagórze (dł. sieci 5,4 km) Wójt Gminy Budżet gminy Budżet państwa Fundusze Ochr. Środowiska Środki UE Koszty realizacji 4 254 000 3 610 000 9 000 000 4 700 000 Zadania na lata 2009 – 2012 Lp. Zadanie 1 Budowa kanalizacji sanitarnej z przyłączami w miejscowości Kostomłoty I, Kostomłoty II – Maciejówka (dł. sieci 11,35 km) Rozbudowa oczyszczalni ścieków w miejscowości Kostomłoty II Laskowa o 500 m3/dobę Budowa kanalizacji sanitarnej z przyłączami w miejscowości Porzecze (dł. sieci 8,7 km) Budowa kanalizacji sanitarnej z przyłączami w miejscowości Ciosowa i Ćmińsk Wyrowce (dł. sieci 12,9 km) 2 3 4 Realizacja Źródła środków Wójt Gminy Budżet gminy Koszty realizacji 11 300 000 Wójt Gminy Budżet gminy 3 000 000 Wójt Gminy 7 700 000 Budżet państwa Fundusze Och. Środowiska Środki UE Wójt Gminy Budżet państwa Fundusze Ochr. Środowiska Środki UE Budżet gminy Budżet państwa Fundusze Ochr. Środowiska Środki UE Budżet gminy Budżet państwa Fundusze Ochr. Środowiska Środki UE 9 500 000 Budowa kanalizacji sanitarnej z Wójt Gminy Budżet gminy Budżet państwa przyłączami w miejscowości Bobrza Fundusze Ochr. i Przyjmo Środowiska (dł. sieci 3,6 km) Środki UE Budowa kanalizacji sanitarnej z Wójt Gminy Budżet gminy Budżet państwa przyłączami w miejscowości Fundusze Ochr. Ćmińsk Wyręba i Ćmińsk Światełek Środowiska (dł. sieci 12,3 km) Środki UE 5 6 • 5 700 000 7 700 000 Program modernizacji sieci wodociągowej Zadania priorytetowe na lata 2005 – 2008 Lp. Zadanie Modernizacja wodociągów gminnych – wymiana odcinków rur azbestowo-cementowych i żeliwnych (dł. 14,5 km) 1 Realizacja Wójt Gminy Źródła środków Budżet gminy Budżet państwa Fundusze Ochr. Środowiska Środki UE Koszty realizacji 800 000 C.O. Komunikacja drogowa – zmniejszenie zagrożeń dla środowiska • Program rozbudowy i modernizacji systemu komunikacyjnego gminy Zadania priorytetowe na lata 2005 – 2008 Lp. 1 2 3 4 Zadanie Realizacja Budowa chodnika przy drodze Generalna krajowej nr 74 o dł. 1,5 km (odcinek Dyrekcja Dróg „Euro-Ogród”-Kostomłoty II) Krajowych i Autostrad Budowa chodnika wraz z Świętokrzyski modernizacją (poszerzeniem) drogi Urząd – droga wojewódzka nr 748, dł. Marszałkowski 0,8 km (Herby-droga krajowa nr 74) Budowa chodnika wraz z Starostwo modernizacją (poszerzeniem) drogi Powiatowe – droga powiatowa nr 0292T, dł. 2,8 km (TumlinPodgród-Ćmińsk-Wykień) Budowa chodnika wraz z Starostwo modernizacją (poszerzeniem) drogi Powiatowe – droga powiatowa nr 0288T, dł. 2,0 km (LaskowaKostomłoty I) Źródła środków Budżet GDDKiA Budżet gminy Środki UE Koszty realizacji 400 000 Budżet ŚUM Budżet gminy Środki UE 800 000 Budżet powiatu Budżet gminy Budżet państwa Środki UE 745 000 Budżet powiatu Budżet gminy Budżet państwa Środki UE 745 000 Budowa chodnika wraz z modernizacją (poszerzeniem) drogi gminnej nr 002131T Kostomłoty I (przy kościele) Budowa drogi gminnej nr 002142T Ćmińsk-Podgród Wójt Gminy Budżet gminy Budżet państwa Środki UE 400 000 Wójt Gminy 300 000 7 Budowa drogi gminnej nr 002133T Ćmińsk-Światełek Wójt Gminy 8 Budowa drogi gminnej nr 002138T Kostomłoty IMaciejówka Wójt Gminy Budżet gminy Budżet państwa Środki UE Budżet gminy Budżet państwa Środki UE Budżet gminy Budżet państwa Środki UE 5 6 400 000 400 000 Zadania na lata 2009-2012 Lp. Zadanie Realizacja 1 Budowa chodnika wraz z modernizacją (poszerzeniem) drogi powiatowej nr 0290T (Ciosowa-Herby-Miedziana Góra) Starostwo Powiatowe 2 Budowa chodnika wraz z modernizacją (poszerzeniem) drogi powiatowej nr 0288T (Laskowa-Kostomłoty I) Starostwo Powiatowe 3 Modernizacja drogi powiatowej nr 0289T (Samsonów-Miedziana Góra) Starostwo Powiatowe 4 Budowa chodnika wraz z modernizacją (poszerzeniem) drogi powiatowej nr 0291T (Ćmińsk) Starostwo Powiatowe 5 Budowa chodnika przy drodze BobrzaPorzecze wraz z modernizacją drogi nr 0286T Starostwo Powiatowe 6 Projekt i budowa drogi gminnej TumlinWykień-Sufraganiec Wójt Gminy 7 Modernizacja drogi Bobrza-Wyrowce wraz z przejazdem przez rzekę Wójt Gminy Źródła środków Budżet powiatu Budżet gminy Budżet państwa Fundusze Ochrony Środowiska Środki UE Budżet powiatu Budżet gminy Budżet państwa Fundusze Ochrony Środowiska Środki UE Budżet powiatu Budżet gminy Budżet państwa Fundusze Ochrony Środowiska Środki UE Budżet powiatu Budżet gminy Budżet państwa Fundusze Ochrony Środowiska Środki UE Budżet powiatu Budżet gminy Budżet państwa Fundusze Ochrony Środowiska Środki UE Budżet gminy Budżet państwa Fundusze Ochrony Środowiska Środki UE Budżet gminy Budżet państwa Fundusze Ochrony Środowiska Środki UE 8 Projekt i budowa ul. Górniczej w Miedzianej Górze Wójt Gminy 9 Projekt i budowa ul. Pirytowej w Miedzianej Górze Wójt Gminy 10 Projekt i budowa ul. Kamiennej wraz Wójt Gminy 11 Budowa drogi Maciejówka Wójt Gminy 12 Budowa ul. Krowiej w Kostomłotach I Wójt Gminy 13 Budowa drogi Ciosowa-Ślefarnia Wójt Gminy z zatoką dla zawracania pojazdów w Miedzianej Górze w Kostomłotach I 14 Budowa chodnika przy drodze krajowej 16 Projekt i budowa drogi Ćmińsk- Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad Wójt Gminy 17 Projekt i budowa drogi Tumlin- Wójt Gminy 18 Projekt i budowa drogi w Przyjmie Wójt Gminy nr 74 na odcinku Wyręba-Cmentarz w Ćmińsku 15 Budowa chodnika przy drodze krajowej nr 74 na odcinku Tor Kielce-Ćmińsk Wykień Podglinie Podgród-Ćmińsk Podgród 19 Budowa chodnika przy drodze PrzyjmoĆmińsk Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad Budżet gminy Budżet państwa Fundusze Ochrony Środowiska Środki UE Budżet gminy Budżet państwa Fundusze Ochrony Środowiska Środki UE Budżet gminy Budżet państwa Fundusze Ochrony Środowiska Środki UE Budżet gminy Budżet państwa Fundusze Ochrony Środowiska Środki UE Budżet gminy Budżet państwa Fundusze Ochrony Środowiska Środki UE Budżet gminy Budżet państwa Fundusze Ochrony Środowiska Środki UE Budżet GDDKiA Budżet gminy Fundusze Ochrony Środowiska Środki UE Budżet GDDKiA Budżet gminy Fundusze Ochrony Środowiska Środki UE Budżet gminy Budżet państwa Fundusze Ochrony Środowiska Środki UE Budżet gminy Budżet państwa Fundusze Ochrony Środowiska Środki UE Budżet gminy Budżet państwa Fundusze Ochrony Środowiska Środki UE Budżet GDDKiA Budżet gminy Budżet państwa Fundusze Ochrony Środowiska Środki UE II C.S. Rozwój bazy turystyczno-rekreacyjnej i rolnictwa oparty na walorach przyrodniczych gminy C.O. Racjonalna gospodarka leśna i wodna – ochrona istniejących zasobów • Program zwiększania lesistości gminy Zadania priorytetowe na lata 2005 – 2008 Lp. Zadanie Realizacja Źródła środków Budżet powiatu Budżet gminy Budżet państwa Fundusze Ochrony Środowiska Środki UE Budżet gminy Budżet państwa Środki UE 1 Zalesienia gruntów o niskich klasach bonitacyjnych Starosta Wójt Gminy ARiMR Nadleśnictwa Rolnicy 2 Wykup gruntów pod budowę Parku Staroprzemysłowego „Bobrza” Wójt Gminy Koszty realizacji Koszty zostaną oszacowane w czasie realizacji zadania 300 000 Zadania na lata 2009-2012 Lp. Zadanie 1 Zalesienia gruntów o niskich klasach bonitacyjnych 2 Budowa Parku Staroprzemysłowego „Bobrza” Realizacja Starosta Wójt Gminy ARiMR Nadleśnictwa Rolnicy Wójt Gminy Źródła środków Budżet powiatu Budżet gminy Budżet państwa Fundusze Ochrony Środowiska Środki UE Budżet gminy Budżet państwa Fundusze Ochrony Środowiska Środki UE C.O. Gospodarka zgodna z ekologią • Program racjonalnej gospodarki surowcami naturalnymi Zadania priorytetowe na lata 2005-2008 Lp. 1 Zadanie Ochrona wyrobisk przed zanieczyszczeniami i niewłaściwą eksploatacją Realizacja Właściciele Źródła środków Budżet państwa Fundusze Ochrony Środowiska Środki UE Śr. właścicieli 2 Sporządzenie inwentaryzacji istniejących wyrobisk Właściciele 3 Opracowanie harmonogramu rekultywacji wyrobisk oraz pozyskanie środków na rekultywację Właściciele Budżet państwa Fundusze Ochrony Środowiska Środki UE Śr. właścicieli Budżet państwa Fundusze Ochrony Środowiska Środki UE Śr. właścicieli Zadania na lata 2009-2012 Lp. Zadanie Realizacja 1 Rekultywacja nieczynnych wyrobisk na terenie gminy Właściciele Źródła środków Budżet państwa Fundusze Ochrony Środowiska Środki UE Śr. właścicieli C.O. Rozwój turystyki i agroturystyki • Program rozbudowy bazy turystyczno-rekreacyjnej Zadania priorytetowe na lata 2005 – 2008 Lp. 1 2 3 Zadanie Realizacja Źródła środków Remont torów narciarskich i skoczni Wójt Gminy Budżet gminy Budżet państwa narciarskiej – ośrodek narciarstwa Środki UE klasycznego„Tumlin” Budowa sali gimnastycznej przy Wójt Gminy Budżet gminy Budżet państwa PSP w Porzeczu Budowa stadionu wraz z ogólnodostępnym zapleczem sportowym – Ośrodek Sportowy „Miedziana Góra” Wójt Gminy Środki UE Budżet gminy Budżet państwa Środki UE Koszty realizacji 300 000 500 000 1 000 000 Zadania na lata 2009-2012 Lp. Zadanie 1 Budowa krytej pływalni 2 Budowa boisk wielofunkcyjnych przy PSP w Ćmińsku Realizacja Wójt Gminy Wójt Gminy Źródła środków Budżet gminy Budżet państwa Fundusze Ochrony Środowiska Środki UE Budżet gminy Budżet państwa Fundusze Ochrony Środowiska Środki UE 3 Budowa boisk wielofunkcyjnych przy PSP w Kostomłotach Wójt Gminy 4 Budowa boisk wielofunkcyjnych przy PSP w Porzeczu Wójt Gminy • Budżet gminy Budżet państwa Fundusze Ochrony Środowiska Środki UE Budżet gminy Budżet państwa Fundusze Ochrony Środowiska Środki UE Program rozwoju agroturystyki Zadania priorytetowe na lata 2005-2008 Lp. Zadanie 1 Opracowanie gminnego programu rozwoju agroturystyki 2 Tworzenie baz agroturystyki w gospodarstwach rolnych Realizacja Wójt Gminy Rolnicy Źródła środków Budżet gminy Budżet państwa Fundusze Ochrony Środowiska Środki UE Środki rolników Budżet gminy Budżet państwa Fundusze Ochrony Środowiska Środki UE Zadania na lata 2009-2012 Lp. Zadanie Realizacja Źródła środków 1 Realizacja gminnego programu rozwoju agroturystyki Wójt Gminy 2 Tworzenie baz agroturystyki w gospodarstwach rolnych Budżet gminy Budżet państwa Fundusze Ochrony Środowiska Środki UE Środki rolników Budżet gminy Budżet państwa Fundusze Ochr. Środowiska Środki UE Rolnicy C.O. Rozwój nowoczesnego rolnictwa i przetwórstwa rolno-spożywczego • Program popularyzacji ekologicznego rolnictwa Zadania priorytetowe na lata 2005-2008 Lp. Zadanie Realizacja 1 Promowanie ekologicznego rolnictwa, promocja istniejących gospodarstw Gmina Rolnicy 2 Poprawa jakości produktów w gospodarstwach ekologicznych – uzyskanie odpowiednich certyfikatów Gmina Rolnicy Źródła środków Budżet gminy Budżet państwa Fundusze Ochrony Środowiska Środki UE Środki rolników Budżet gminy Budżet państwa Fundusze Ochrony Środowiska Środki UE Zadania na lata 2009-2012 Lp. Zadanie Realizacja 1 Poprawa jakości produktów w gospodarstwach ekologicznych – uzyskanie odpowiednich certyfikatów Gmina Rolnicy 2 Popularyzacja walorów zdrowej żywności, promocja gospodarstw ekologicznych Gmina Rolnicy • Źródła środków Środki rolników Budżet gminy Budżet państwa Fundusze Ochrony Środowiska Środki UE Środki rolników Budżet gminy Budżet państwa Fundusze Ochrony Środowiska Środki UE Program rozwoju przetwórstwa rolno-spożywczego Zadania priorytetowe na lata 2005-2008 Lp. Zadanie Realizacja 1 Analiza możliwości rozwoju przetwórstwa w gminie Wójt Gminy 2 Opracowanie programu wspierania przetwórstwa rolno-spożywczego Wójt Gminy Źródła środków Budżet gminy Budżet państwa Fundusze Ochrony Środowiska Środki UE Budżet gminy Budżet państwa Fundusze Ochrony Środowiska Środki UE Zadania na lata 2009-2012 Lp. Zadanie Realizacja Źródła środków 1 Realizacja programu wspierania przetwórstwa rolno-spożywczego Wójt Gminy Rolnicy Środki rolników Budżet gminy Budżet państwa Fundusze Ochrony Środowiska Środki UE V ZARZĄDZANIE OCHRONĄ ŚRODOWISKA 5.1. Ogólne zasady zarządzania ochroną środowiska Zarządzanie ochroną środowiska powinno opierać się na następujących zasadach, wynikających z polityki ekologicznej Polski i Unii Europejskiej: • zasada przezorności, • zasada integracji polityki ekologicznej z politykami sektorowymi, • zasada równego dostępu do środowiska przyrodniczego, • zasada regionalizacji, • zasada uspołecznienia, • zasada „zanieczyszczający płaci”, • zasada prewencji, • zasada stosowania najlepszych dostępnych technik (BAT), • zasada subsydiarności, • zasada skuteczności ekologicznej i efektywności ekonomicznej. Zarządzanie ochroną środowiska na szczeblu gminy dotyczy zadań własnych gminy oraz koordynacji zadań realizowanych przez gminę, jednostki organizacyjne, podmioty gospodarcze uznanych za ważne dla stanu środowiska naturalnego w gminie. W realizacji programu uczestniczą: • podmioty prowadzące działania organizacyjne i zarządzające programem, • podmioty uczestniczące w realizacji poszczególnych zadań, • jednostki kontrolujące realizację programu oraz efekty, • mieszkańcy gminy, jako końcowy beneficjent programu. Organem odpowiedzialnym za realizację programu jest Wójt Gminy, zobowiązany do składania cyklicznych raportów Radzie Gminy. Realizacja programu wymaga współdziałania z organami administracji rządowej i samorządowej (szczebla wojewódzkiego, powiatowego), administracji specjalnej, w kompetencjach której znajdują się sprawy kontroli stanu środowiska. Ogólny schemat zarządzania ochroną środowiska w gminie przedstawia schemat: Rada Gminy Starosta Marszałek Wojewoda Wójt (Burmistrz) Instytucje kontrolujące Jednostki realizujące Instytucje finansujące 5.2. Kompetencje organów gminy w zakresie ochrony środowiska Ustawy regulujące sprawy związane z ochroną środowiska dają szczegółowe kompetencje organom gminy. Ważniejsze uprawnienia Wójta (Burmistrza, Prezydenta) oraz Rady Gminy przedstawiono poniżej: Do zadań gminy należy zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty. W szczególności zadania własne obejmują sprawy (art. 7 ustawy): 1) ładu przestrzennego, gospodarki nieruchomościami, ochrony środowiska i przyrody oraz gospodarki wodnej, 2) gminnych dróg, ulic, mostów, placów oraz organizacji ruchu drogowego, 3) wodociągów i zaopatrzenia w wodę, kanalizacji, usuwania i oczyszczania ścieków komunalnych, utrzymania czystości i porządku oraz urządzeń sanitarnych, wysypisk i unieszkodliwiania odpadów komunalnych, zaopatrzenia w energię elektryczną i cieplną oraz gaz, 4) lokalnego transportu zbiorowego, 5) ochrony zdrowia, 6) pomocy społecznej, w tym ośrodków i zakładów opiekuńczych, 7) gminnego budownictwa mieszkaniowego, 8) edukacji publicznej, 9) kultury, w tym bibliotek gminnych i innych placówek upowszechniania kultury, 10) kultury fizycznej i turystyki, w tym terenów rekreacyjnych i urządzeń sportowych, 11) targowisk i hal targowych, 12) zieleni gminnej i zadrzewień, 13) cmentarzy gminnych, 14) porządku publicznego i bezpieczeństwa obywateli oraz ochrony przeciwpożarowej i przeciwpowodziowej, 15) utrzymania gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej oraz obiektów administracyjnych, 16) polityki prorodzinnej, w tym zapewnienia kobietom w ciąży opieki socjalnej, medycznej i prawnej, 17) wspierania i upowszechniania idei samorządowej, 18) promocji gminy, 19) współpracy ze społecznościami lokalnymi i regionalnymi innych państw. Kompetencje Wójta (Burmistrza, Prezydenta): Kompetencje wynikające z ustawy z dnia 8 marca 1990 r. Ustawa o samorządzie gminnym: 1) wójt przygotowuje projekty uchwał rady gminy i określa sposób ich realizacji, 2) wójt opracowuje plan operacyjny ochrony przed powodzią oraz ogłasza i odwołuje pogotowie i alarm przeciwpowodziowy. Kompetencje wynikające z ustawy z dnia 13 września 1996 r. Ustawa o utrzymaniu czystości i porządku w gminach: 1) wydaje zezwolenia na prowadzenie przez przedsiębiorców działalności w zakresie: a. zbierania i transportu, odzysku lub unieszkodliwiania odpadów komunalnych, b. opróżniania zbiorników bezodpływowych i transportu nieczystości ciekłych, c. prowadzenia ochrony przed bezdomnymi zwierzętami, d. prowadzenia schronisk dla bezdomnych zwierząt, a także grzebowisk i spalarni zwłok zwierzęcych i ich części. 2) określa i podaje do publicznej wiadomości wymagania, jakie powinien spełniać przedsiębiorca ubiegający się o uzyskanie zezwolenia na świadczenie usług, wójt gminy może określić obszar, na którym usługi te mają być świadczone. Kompetencje wynikające z ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska: 1) w celu realizacji polityki ekologicznej państwa sporządza gminne programy ochrony środowiska, uwzględniające: a. cele ekologiczne, b. priorytety ekologiczne, c. rodzaj i harmonogram działań proekologicznych, d. środki niezbędne do osiągnięcia celów, w tym mechanizmy prawno-ekonomiczne i środki finansowe, 2) realizuje uchwalony przez radę gminy program ochrony środowiska. Kompetencje wynikające z ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach: 1) sporządza projekt gminnego planu gospodarki odpadami, 2) przekazuje projekt gminnego planu gospodarki odpadami do zaopiniowania przez zarząd województwa i zarząd powiatu, 3) realizuje uchwalony przez radę gminy plan gospodarki odpadami, 4) opiniuje program gospodarki odpadami niebezpiecznymi, 5) opiniuje wydawane zezwolenia na prowadzenie działalności w zakresie odzysku lub unieszkodliwiania odpadów, 6) opiniuje wydawane zezwolenia na prowadzenie działalności w zakresie zbierania lub transportu odpadów, 7) wydaje decyzje w sprawie usunięcia odpadów z miejsc nieprzeznaczonych do ich składowania lub magazynowania. Kompetencje wynikające z Ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne: 1) jeżeli spowodowane przez właściciela gruntu zmiany stanu wody na gruncie szkodliwie wpływają na grunty sąsiednie, wójt, burmistrz lub prezydent miasta może, w drodze decyzji, nakazać właścicielowi gruntu przywrócenie stanu poprzedniego lub wykonanie urządzeń zapobiegających szkodom. Kompetencje Rady Gminy Kompetencje wynikające z ustawy z dnia 8 marca 1990 r. Ustawa o samorządzie gminnym: 1) uchwalanie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, 2) uchwalanie programów gospodarczych, 3) ustalanie zakresu działania jednostek pomocniczych, zasad przekazywania im składników mienia do korzystania oraz zasad przekazywania środków budżetowych na realizację zadań przez te jednostki. Kompetencje wynikające z ustawy z dnia 13 września 1996 r. Ustawa o utrzymaniu czystości i porządku w gminach: Zatwierdza, po zasięgnięciu opinii państwowego terenowego inspektora sanitarnego, ustala, w drodze uchwały, szczegółowe zasady utrzymania czystości i porządku na terenie gminy dotyczące: 1) wymagań w zakresie utrzymania czystości i porządku na terenie nieruchomości obejmujących: a) prowadzenie we wskazanym zakresie selektywnej zbiórki odpadów komunalnych, b) uprzątanie błota, śniegu, lodu i innych zanieczyszczeń z części nieruchomości służących do użytku publicznego, c) mycie i naprawy pojazdów samochodowych poza myjniami i warsztatami naprawczymi. 2) rodzaju urządzeń przeznaczonych do zbierania odpadów komunalnych na terenie nieruchomości oraz na drogach publicznych, a także wymagań dotyczących ich rozmieszczania oraz utrzymywania w odpowiednim stanie sanitarnym, porządkowym i technicznym, 3) częstotliwości i sposobu pozbywania się odpadów komunalnych lub nieczystości ciekłych z terenu nieruchomości oraz z terenów przeznaczonych do użytku publicznego, 4) obowiązków osób utrzymujących zwierzęta domowe, mających na celu ochronę przed zagrożeniem lub uciążliwością dla ludzi oraz przed zanieczyszczeniem terenów przeznaczonych do wspólnego użytku, 5) wymagań utrzymywania zwierząt gospodarskich na terenach wyłączonych z produkcji rolniczej, w tym także zakazu ich utrzymywania na określonych obszarach lub w poszczególnych nieruchomościach, 6) wyznaczania obszarów podlegających obowiązkowej deratyzacji i terminów jej przeprowadzania. Kompetencje wynikające z ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska: 1) uchwala gminny program ochrony środowiska, 2) może, w drodze uchwały, ustanawiać ograniczenia co do czasu funkcjonowania instalacji lub korzystania z urządzeń, z których emitowany hałas może negatywnie oddziaływać na środowisko. Kompetencje wynikające z ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach 1) uchwala gminny plan gospodarki odpadami Kompetencje wynikające z Ustawy z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków: a. po dokonaniu analizy projektów regulaminów dostarczania wody i odprowadzania ścieków, opracowanych przez przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjne, uchwala regulamin dostarczania wody i odprowadzania ścieków, b. uchwala wieloletnie plany rozwoju i modernizacji urządzeń wodociągowych i urządzeń kanalizacyjnych. Zadania Gminy wynikające z ustawy z dnia 13 września 1996 r. Ustawa o utrzymaniu czystości i porządku w gminach: 1) Utrzymanie czystości i porządku w gminach należy do obowiązkowych zadań własnych gminy. 2) Gminy zapewniają czystość i porządek na swoim terenie i tworzą warunki niezbędne do ich utrzymania, a w szczególności: a) tworzą warunki do wykonywania prac związanych z utrzymaniem czystości i porządku na terenie gminy lub zapewniają wykonanie tych prac przez tworzenie odpowiednich jednostek organizacyjnych, b)zapewniają budowę, utrzymanie i eksploatację, własnych lub wspólnych z innymi gminami: - instalacji i urządzeń do odzysku lub unieszkodliwiania odpadów komunalnych, - stacji zlewnych, w przypadku gdy podłączenie wszystkich nieruchomości do sieci kanalizacyjnej jest niemożliwe lub powoduje nadmierne koszty, - instalacji i urządzeń do zbierania, transportu i unieszkodliwiania zwłok zwierzęcych lub ich części, - szaletów publicznych. c) zapobiegają zanieczyszczaniu ulic, placów i terenów otwartych w szczególności przez: zbieranie i pozbywanie się, z zastrzeżeniem art. 5 ust 4, błota, śniegu, lodu oraz innych zanieczyszczeń, uprzątniętych z chodników przez właścicieli nieruchomości oraz odpadów zgromadzonych w przeznaczonych do tego celu urządzeniach ustawionych na chodniku, d) określają wymagania wobec osób utrzymujących zwierzęta domowe w zakresie bezpieczeństwa i czystości w miejscach publicznych, e) organizują ochronę przed bezdomnymi zwierzętami na zasadach określonych w odrębnych przepisach, f) organizują selektywną zbiórkę, segregację oraz magazynowania odpadów komunalnych, w tym niebezpiecznych, przydatnych do odzysku, oraz współdziałają z przedsiębiorcami i osobami podejmującymi działalność w zakresie gospodarowania tego rodzaju odpadami, g) zapewniają zbieranie, transport i unieszkodliwianie zwłok bezdomnych zwierząt lub ich części oraz współdziałają z przedsiębiorcami podejmującymi działalność w tym zakresie, h) znakują obszary dotknięte lub zagrożone chorobą zakaźną zwierząt. 3) Gminy prowadzą ewidencję: - zbiorników bezodpływowych w celu kontroli częstotliwości ich opróżniania oraz w celu opracowania planu rozwoju sieci kanalizacyjnej sposobu, - przydomowych oczyszczalni ścieków w celu kontroli częstotliwości i sposobu pozbywania się komunalnych sadów ściekowych oraz w celu opracowania planu rozwoju sieci kanalizacyjnej. 5.3. Instrumenty zarządzania środowiskiem Zarządzenie środowiskiem opiera się na wykorzystaniu: • • • • instrumentów prawnych – ustaw i rozporządzeń, dających odpowiednie kompetencje organom administracji rządowej i samorządowej oraz organom administracji specjalnej, instrumentów finansowych – opłat za gospodarcze korzystanie ze środowiska, administracyjnych kar pieniężnych, funduszy celowych, instrumentów społecznych – współdziałania i partnerstwa, edukacji ekologicznej, komunikacji społecznej, instrumentów strukturalnych – strategii i programów wdrożeniowych. VI WDRAŻANIE PROGRAMU 6.1. Środki finansowe na realizację programu Na wdrażanie programu ochrony środowiska i planu gospodarki odpadami mogą być przeznaczone: • • • • • środki własne, kredyty i pożyczki udzielane w bankach komercyjnych, kredyty i pożyczki o oprocentowaniu preferencyjnym udzielane przez instytucje wspierające rozwój gminy, obligacje dotacje z funduszy krajowych i zagranicznych Podstawowymi źródłami środków zewnętrznych, z których mogą korzystać samorządy dla realizacji programów ochrony środowiska to: 1) Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (Narodowy, Wojewódzki, Powiatowy, Gminny) 2) Fundusz Ochrony Gruntów Rolnych 3) Fundusz Leśny 4) Fundusze przedakcesyjne (Ispa, Sapard, Phare) 5) Zintegrowany Program Operacyjnego Rozwoju Regionalnego (ZPORR) 6) Fundusz Spójności 7) Fundusze strukturalne 8) Fundusze sektorowych programów pomocowych (np. LIFE) 9) Fundacje i fundusze wspierające ochronę środowiska (EkoFundusz, Fundacja Poszanowania Energii, Narodowa Fundacja Ochrony Środowiska i inne) 10) Fundusze zagranicznych instytucji finansowych (np. Bank Światowy, Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju, Europejski Bank Inwestycyjny) Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Zasady funkcjonowania funduszu określa ustawa z dn. 27.04.2001 r. – Prawo ochrony Środowiska (Dz. U. nr 62, poz. 672 z późn. zm.). Szczegółowe zasady gospodarki finansowej NFOŚiGW określa Rozp. M.Ś. z dn. 20.12.2002 roku (Dz. U. nr 230, poz.1934). Zasadniczym zadaniem NFOŚiGW jest wspieranie finansowe przedsięwzięć podejmowanych dla poprawy jakości środowiska. W zakresie ochrony powierzchni ziemi, w tym ochrony przed odpadami fundusz udziela pożyczek, dotacji i dopłat, dofinansowuje inwestycje związane m.in. z: likwidacją uciążliwości zamkniętych składowisk odpadów, unieszkodliwianiem odpadów powstających w związku z transportem samochodowym oraz zbiórką i wykorzystaniem olejów, przeciwdziałaniem i unieszkodliwianiem odpadów przemysłowych i niebezpiecznych, realizacją międzygminnych i regionalnych programów zagospodarowania odpadów komunalnych. Zgodnie z art.406 w/w ustawy środki z gminnych funduszy przeznaczane są m.in. na: edukację ekologiczną oraz propagowanie działań proekologicznych i zadań zrównoważonego rozwoju, realizowanie zadań modernizacyjnych i inwestycyjnych, służących ochronie środowiska i gospodarce wodnej, w tym instalacji lub urządzeń ochrony przeciwpożarowej i obiektów małej retencji, wspieranie wykorzystania lokalnych źródeł energii odnawialnej oraz pomoc dla wprowadzenia bardziej przyjaznych dla środowiska nośników energii, działania z zakresu rolnictwa ekologicznego oddziaływujące na stan gleby oraz innych zasady zrównoważonego rozwoju, ustalonych przez gminę. Korzystanie z większości zewnętrznych źródeł finansowania wymaga udziału własnego od 25 – 50% kosztów inwestycji. Fundusz Ochrony Gruntów Rolnych Środki Funduszu Ochrony Gruntów Rolnych przyznawane są na następujące zadania: 1. usuwanie skutków powodzi (w szczególności: odbudowa dróg dojazdowych do gruntów rolnych), 2. wdrażanie i upowszechnianie wyników prac naukowo-badawczych związanych z ochroną gruntów rolnych, 3. budowę i modernizację dróg na obszarze gmin: - w których powstają dochody Funduszu oraz istnieją warunki uzyskania wzrostu produkcji rolniczej, rekompensującej straty poniesione w wyniku zmniejszania obszaru gruntów rolnych, - które deklarują znaczny udział środków własnych w kosztach robót i gwarantują wysoką efektywność projektowanych przedsięwzięć, 4. prace dotyczące zagospodarowania poscaleniowego gruntów rolnych, 5. budowa i renowacja zbiorników wodnych służących małej retencji, 6. zakup sprzętu informatycznego wraz z oprogramowaniem do prowadzenia spraw ochrony gruntów rolnych. Wnioski o dofinansowanie ze środków Funduszu Ochrony Gruntów Rolnych składane są do Departamentu Rozwoju Obszarów Wiejskich Mienia i Geodezji raz w roku, w terminie do 31 marca danego roku. Dopuszcza się, możliwość złożenia wniosku w terminie późniejszym w przypadkach klęsk żywiołowych, stanów wyższej konieczności i budowy zbiorników wodnych służących małej retencji. Fundusz Leśny Fundusz leśny przeznaczony jest dla nadleśnictw na wyrównywanie niedoborów powstających przy realizacji zadań gospodarki leśnej. Środki funduszu leśnego mogą także być przeznaczone na: • wspólne przedsięwzięcia jednostek organizacyjnych Lasów w szczególności w zakresie gospodarki leśnej, • badania naukowe, • tworzenie infrastruktury niezbędnej do prowadzenia gospodarki leśnej, • sporządzanie planów urządzenia lasu, • prace związane z oceną i prognozowaniem stanu lasów i zasobów leśnych, • inne zadania z zakresu gospodarki leśnej w lasach. Środkami funduszu leśnego dysponuje Dyrektor Generalny Lasów Państwowych. Państwowych, ISPA Podstawę prawną programu ISPA stanowi Rozporządzenie Rady UE nr 1267 z 21 czerwca 2000 roku. Podstawowym celem funduszu ISPA jest współfinansowanie projektów inwestycyjnych z dziedziny ochrony środowiska i transportu, a w szczególności wspieranie przedsięwzięć umożliwiających dostosowanie się do wspólnotowego prawa ochrony środowiska oraz do celów Partnerstwa dla Członkostwa oraz wspieranie zrównoważonych przewozów, a w szczególności przedsięwzięć, które wchodzą w skład projektów o wspólnym interesie. Umożliwi to stworzenie połączeń sieci krajowej z transeuropejską oraz umożliwia ujednolicenie warunków wykorzystania tych sieci (zwalczanie problemów spowodowanych zanieczyszczeniem wód i powietrza w zakresie utylizacji odpadów). Z chwilą przystąpienia Polski do Unii Europejskiej, zgodnie z załącznikiem II do Traktatu Akcesyjnego, wszystkie projekty, które były przedmiotem decyzji Komisji w sprawie pomocy na podstawie rozporządzenia (WE) nr 1267/99 ustanawiającego Instrument Przedakcesyjnej Polityki Strukturalnej, a które nie zostały ukończone, będą realizowane w ramach działającego na zbliżonych zasadach Funduszu Spójności. SAPARD Podstawę prawną programu SAPARD stanowi Rozporządzenie Rady UE nr 1268/99. Program ten może wspierać inwestycje z zakresu ochrony środowiska w ramach działań 3 i 5. W działaniu 3 – „Rozwój o poprawa infrastruktury obszarów wiejskich”, obszarami wsparcia są: gospodarka odpadami, odprowadzanie i oczyszczanie ścieków, zaopatrzenie gospodarstw wiejskich w wodę oraz jej uzdatnianie. Działanie 5 – „Programy rolno-środowiskowe i zalesianie”, dotyczy stosowania metod rolnictwa ekologicznego, w tym zapewnianie rolnikom dodatkowych źródeł dochodów za wykonanie usługi na rzecz ochrony środowiska. PHARE Obecnie w ramach programu PHARE dostępne są tylko tzw. środki miękkie, m.in. na edukację ekologiczną. Jest możliwość również uruchomienia środków w ramach funduszu na inwestycje w zakresie ochrony środowiska. Zintegrowany Program Operacyjnego Rozwoju Regionalnego (ZPORR) W ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego (ZPORR) możliwe jest finansowanie inwestycji z zakresu ochrony środowiska. W tym zakresie wsparcie finansowe przeznaczone będzie przede wszystkim na inwestycje związane z: gospodarką wodno-ściekową: o budowa lub modernizacja oczyszczalni ścieków przemysłowych, o stosowanie najlepszych dostępnych technik (BAT) w celu ograniczenia ilości substancji niebezpiecznych odprowadzanych wraz ze ściekami, ochroną powietrza: o modernizacja i rozbudowa systemów ciepłowniczych i wyposażenie ich w instalacje do ograniczenia emisji zanieczyszczeń pyłowych i gazowych, o zamiana palenisk węglowych na rozwiązania bardziej przyjazne środowisku (gazowe, eliminacja węgla niskiej jakości), o przedsięwzięcia na rzecz wykorzystania alternatywnych źródeł energii, w tym m.in. energetyczne wykorzystanie biomasy i inne, o proekologiczne inwestycje w systemach transportowych (zastosowanie paliw o niskiej emisji zanieczyszczeń, w tym gazu), o wprowadzenie BAT w celu ograniczenia emisji zanieczyszczeń do powietrza, gospodarką odpadami komunalnymi i przemysłowymi oraz niebezpiecznymi: o tworzenie systemów gospodarki odpadami poprzez prowadzenie selektywnej zbiórki odpadów oraz budowę i modernizację instalacji do odzysku i recyklingu odpadów, o budowa instalacji unieszkodliwiania odpadów, wykorzystaniem BAT: o ograniczanie zanieczyszczeń przemysłowych, o modernizacja procesów produkcyjnych, technologii, o zmniejszanie energochłonności i materiałochłonności procesów. Fundusz Spójności Z Funduszu Spójności możliwe jest wspieranie realizacji zadań inwestycyjnych władz publicznych w zakresie ochrony środowiska wynikających z wdrażania prawa obowiązującego w UE, a dotyczących przede wszystkim: o poprawy jakości wód powierzchniowych (wodociągi i kanalizacja), o zwiększenia dostępności do wody do picia i poprawa jej jakości (wodociągi i uzdatnianie wód do celów komunalnych), o ograniczenie emisji zanieczyszczeń do powietrza, o racjonalizacji gospodarki odpadami, o rekultywacji obszarów zdegradowanych. LIFE W zakresie ochrony przyrody dostępne są środki z Funduszu LIFE, którego głównym celem jest wspieranie działań mających na celu wdrażanie prawa unijnego i polityki ekologicznej UE oraz wskazywanie nowych rozwiązań związanych z wdrażaniem i realizacją tej polityki. Program LIFE składa się z trzech podprogramów: LIFE-Nature, LIFE-Środowisko i LIFE-Kraje Trzecie. Środki dostępne w ranach Programu LIFE-Nature przeznaczone są na finansowanie działań wymaganych dla zachowania lub odtworzenia naturalnych siedlisk i populacji gatunków dzikiej fauny i flory tzn. wdrażanie Dyrektyw: Ptasiej i Siedliskowej oraz w tworzeniu Europejskiej Sieci Ekologicznej specjalnych obszarów ochrony – NATURA 2000. Fundusze Programu LIFE-Środowisko przeznaczone są na finansowanie innowacyjnych działań o charakterze pilotażowym, których celem jest m.in.: zminimalizowanie wpływu działalności gospodarczej na środowisko, promowanie zrównoważonego zarządzania zasobami wód podziemnych i powierzchniowych a także włączenie zagadnień środowiskowych w planowanie przestrzenne oraz recykling i racjonalna gospodarka odpadami. EkoFundusz Z EkoFunduszu udzielane jest wsparcie finansowe w formie bezzwrotnych dotacji. Priorytetowymi dziedzinami tego funduszu są m.in.: ochrona różnorodności biologicznej, gospodarka odpadami i rekultywacja gleb zanieczyszczonych, unieszkodliwianie odpadów komunalnych i niebezpiecznych, ograniczanie emisji gazów powodujących zmiany klimatu ziemi (ochrona klimatu) oraz eliminacja niskich źródeł emisji (ochrona powietrza). Dotacje mogą uzyskać jedynie dotyczące inwestycji związanych bezpośrednio z ochrona środowiska, a w dziedzinie przyrody również projekty nieinwestycyjne. 6.2. Koszty realizacji przedsięwzięć Kalkulacja szacunkowych kosztów realizacji programów została przeprowadzona w oparciu o plany inwestycyjne samorządu gminnego i koszty porównywalnych inwestycji i działań realizowanych przez tę jednostkę. Cele operacyjne Programy Szacunkowe koszty realizacji 2005-2008 Szacunkowe koszty realizacji 2009-2012 Potencjalne źródła środków Podnoszenie świadomości ekologicznej społeczeństwa Program informacyjno140 000 80 000 Środki własne edukacyjny dla społeczeństwa Budżet państwa FOŚiGW Środki pomocowe Koszty zostaną Koszty zostaną Promowanie inwestycji Środki własne proekologicznych i wspierania szacowne w czasie szacowne w czasie Środki powiatu realizacji zadania realizacji zadania lokalnych inicjatyw Budżet państwa społecznych FOŚiGW Środki pomocowe Prawidłowy system zbierania i unieszkodliwiania odpadów Prawidłowa gospodarka 158 500 1 364 000 Środki własne odpadami zgodna ze Budżet państwa standardami unijnymi FOŚiGW Środki pomocowe Zmniejszenie zagrożeń wpływających na czystość powietrza Koszty zostaną Koszty zostaną Gazyfikacja gminy Środki własne szacowne w czasie szacowne w czasie Środki mieszkańców realizacji zadania realizacji zadania Zakłady gazownicze FOŚiGW Środki pomocowe Koszty zostaną Koszty zostaną Modernizacja systemów Środki własne szacowne w czasie szacowne w czasie Zakłady elektroenergetycznych realizacji zadania realizacji zadania energetyczne FOŚiGW Środki pomocowe Modernizacja systemów 210 000 Środki własne grzewczych w budynkach użyteczności publicznej Promowanie termomodernizacji budynków 200 000 Promowanie ekologicznych źródeł energii Koszty zostaną szacowne w czasie realizacji zadania Rozbudowa systemów kanalizacji i oczyszczania ścieków FOŚiGW Budżet państwa Środki pomocowe Koszty zostaną Środki własne szacowne w czasie FOŚiGW realizacji zadania Budżet państwa Środki pomocowe Śr. właścieli Koszty zostaną Środki własne szacowne w czasie FOŚiGW realizacji zadania Budżet państwa Środki pomocowe Ochrona wód 21 564 000 44 900 000 Środki własne FOŚiGW Budżet państwa Środki pomocowe Modernizacja sieci 800 000 Środki własne wodociągowej FOŚiGW Budżet państwa Środki pomocowe Komunikacja drogowa – zmniejszenie zagrożeń dla środowiska Koszty zostaną Rozbudowa i modernizacja 4 190 000 GDDKiA szacowne w czasie Budżet powiatu systemu komunikacyjnego realizacji zadania gminy Środki własne Budżet państwa FOŚiGW Środki pomocowe Racjonalna gospodarka leśna – ochrona istniejących zasobów Koszty zostaną Program zwiększania lesistości 300 000 Środki powiatu szacowne w czasie Środki własne realizacji zadania Budżet państwa FOŚiGW Środki pomocowe Gospodarka zgodna z ekologią Koszty zostaną Koszty zostaną Racjonalna gospodarka Środki właścicieli szacowne w czasie szacowne w czasie surowcami naturalnymi FOŚiGW realizacji zadania realizacji zadania Budżet państwa Środki pomocowe Rozwój turystyki i agroturystyki Koszty zostaną Rozbudowa bazy turystyczno1 800 000 Środki własne szacowne w czasie FOŚiGW rekreacyjnej realizacji zadania Budżet państwa Środki pomocowe Koszty zostaną Koszty zostaną Rozwój agroturystyki Środki własne szacowne w czasie szacowne w czasie Środki rolników realizacji zadania realizacji zadania FOŚiGW Budżet państwa Środki pomocowe Rozwój nowoczesnego rolnictwa i przetwórstwa rolno-spożywczego Koszty zostaną Koszty zostaną Promowanie ekologicznego Środki własne rolnictwa szacowne w czasie realizacji zadania Rozwój przetwórstwa rolnospożywczego Koszty zostaną szacowne w czasie realizacji zadania szacowne w czasie realizacji zadania Środki rolników FOŚiGW Budżet państwa Środki pomocowe Koszty zostaną Środki własne szacowne w czasie Środki rolników realizacji zadania FOŚiGW Budżet państwa Środki pomocowe VII MONITORING Osiągnięcie celów, wyznaczonych w Programie Ochrony Środowiska wymaga prowadzenia bieżącego monitoringu przebiegu realizacji programu. Stały monitoring umożliwia ocenę skuteczności podejmowanych działań oraz wprowadzanie – w razie wystąpienia takiej konieczności – odpowiednich korekt. Harmonogram działań monitorujących program przedstawia schemat: Działanie Monitoring stanu środowiska Raporty z realizacji programu Aktualizacja programu 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 x x x x x x x x x x x x x x Dla oceny realizacji programu konieczne jest ustalenie systemu wskaźników, określających skuteczność poszczególnych działań. Wskaźniki te można podzielić na grupy: • • • wskaźniki ekologiczne – pozwolą określić efekt ekologiczny podejmowanych działań (jakość wód powierzchniowych i podziemnych, wskaźniki zanieczyszczenia powietrza, długość sieci infrastruktury, wskaźniki lesistości, ilość odpadów wytwarzanych przez 1 mieszkańca, stopień odzysku surowców wtórnych itp.), wskaźniki ekonomiczne – koszt jednostkowy osiągnięcia określonego efektu ekologicznego, wskaźniki społeczne – zaangażowanie mieszkańców w działania związane z ochroną środowiska, udział w realizacji sieci infrastruktury technicznej, skuteczność selektywnej zbiórki odpadów itp. Ocena skuteczności wdrażania programu będzie prowadzona m.in. przez porównanie wskaźników charakteryzujących stan środowiska oraz stan infrastruktury technicznej, wpływającej na stan środowiska: o jakość wód powierzchniowych (klasy czystości), o jakość wód podziemnych, o stężenie zanieczyszczeń gazowych i pyłowych, o zawartość metali ciężkich w glebach, o wskaźnik lesistości, o powierzchnia terenów objętych ochrona prawną, o udział komunalnych ścieków nieoczyszczonych, o długość sieci kanalizacyjnej, o stosunek długości sieci wodociągowej do sieci kanalizacyjnej, o ilość odpadów komunalnych wytworzonych przez 1 mieszkańca, o udział odpadów posegregowanych w ogólnej ilości odpadów, o nakłady inwestycyjne na ochronę środowiska, oraz wskaźniki społeczne: o udział społeczeństwa w realizacji działań z zakresu ochrony środowiska, o uspołecznienie procesów decyzyjnych, o lokalne inicjatywy proekologiczne, o ilość działań prawnych związanych z zanieczyszczeniem środowiska. VIII. STRESZCZENIE - Gminny Program Ochrony Środowiska STAN ŚRODOWISKA NATURALNEGO W GMINIE MIEDZIANA GÓRA Na terenie gminy Miedziana Góra lub w bliskim sąsiedztwie prowadzone są badania monitoringowe stanu zanieczyszczenia środowiska: powietrza, wód powierzchniowych i podziemnych, gleb. Aktualne wyniki badań wykazują: • powietrze atmosferyczne – na terenie gminy nie są prowadzone pomiary zanieczyszczeń powietrza, a wyniki pomiarów stężeń zanieczyszczeń gazowych i pyłowych w punktach pomiarowych zlokalizowanych w sąsiedztwie gminy – Kielce (ul. Jagiellońska, ul. Zakładowa) nie przekraczają dopuszczalnych norm; • wody podziemne - prowadzone w 2003 roku badania jakości wody w ujęciu w miejscowości Ćmińsk Wyrowce (wodociąg wiejski) wykazały wysoką jakość wody (klasa Ib), nieznacznie zanieczyszczoną o naturalnym chemizmie, odpowiadającą wodom do celów pitnych i gospodarczych wymagających prostego uzdatniania; • wody powierzchniowe – w ramach monitoringu prowadzone są badania czystości rzeki Bobrzy na odcinku od źródeł do 18,4 km. Badania przeprowadzone w 2003 r. wykazały III klasę czystości, o klasie czystości decydował wskaźnik miano Coli i azotyny; • gleby – występujące na terenie gminy gleby są zróżnicowane pod względem systematycznym jak i pod względem przydatności dla rolnictwa; przeważają gleby słabe i bardzo słabe, wykształcone głównie na piaskach. Ze względu na kwaśny odczyn gleb, konieczne jest nawożenie i wapnowanie. • odpady komunalne – na terenie gminy Miedziana Góra prowadzona jest od lipca 2002 roku selektywna zbiórka odpadów komunalnych (w centrach-gniazdach i bezpośrednio w gospodarstwach „u źródła”). Zbiórką surowców wtórnych zajmuje się firma EKO SAL. Odpady stałe z terenu gminy w ramach umów indywidualnych z mieszkańcami, zakładami użyteczności publicznej oraz zakładami prowadzącymi działalność gospodarczą są wywożone przez Miejskie Przedsiębiorstwo Oczyszczania Kielce na składowisko w Promniku (Gmina Strawczyn). Od września na terenie gminy działa również firma EKOM z Chęcin, która odbiera odpady komunalne zmieszane z terenu miejscowości Miedziana Góra i Kostomłoty I. Lasy i grunty leśne na terenie gminy Miedziana Góra zajmują powierzchnię ogólną 3071 ha, co stanowi 43,2% powierzchni gminy. Na terenie gminy znajdują się obszary chronione: Suchedniowsko-Oblęgorski Parki Krajobrazowy, Podkielecki Obszar Chronionego Krajobrazu, 2 rezerwaty (rezerwat krajobrazowy „Sufraganiec” i rezerwat przyrody nieożywionej „Kręgi Kamienne”), użytek ekologiczny oraz pomniki przyrody. Obszar gminy w całości włączony został w obręb Krajowej Sieci Ekologicznej ECONET-Polska, stanowiącej fragment Europejskiej sieci Ekologicznej ECONET. INFRASTRUKTURA ZWIĄZANA Z OCHRONĄ ŚRODOWISKA W GMINIE Gmina Miedziana Góra zwodociągowana jest w 100% (długość sieci wodociągowej na terenie gminy wynosi 90,6 km, do której przyłączonych jest 2200 mieszkań i posesji). Głównym źródłem zaopatrzenia w wodę gospodarstw domowych jest wodociąg gminny z ujęciem w miejscowości Ćmińsk Wyrowce. Na terenie gminy kanalizację sanitarną posiada miejscowość Kostomłoty II, część miejscowości Kostomłoty I i część Miedzianej Góry (długość sieci kanalizacyjnej wynosi 12,5 km, ilość przyłączy – 442 szt.). Na terenie gminy funkcjonuje mechaniczno-biologiczna oczyszczalnia ścieków w miejscowości Kostomłoty II (przepustowość 500 m3/dobę) oraz oczyszczalnia osiedlowa w Ćmińsku Kościelnym (przepustowość 5 m3/dobę), oczyszczalnia przy PSP w Ćmińsku Rządowym (przepustowość 10 m3/dobę), lokalna oczyszczalnia przy Ośrodku SportowoRekreacyjnym Tor Kielce oraz 19 oczyszczalni przydomowych. Od lipca 2002 roku gmina Miedziana Góra prowadzi selektywną zbiórkę odpadów komunalnych (firma EKO SAL). Usługami w zakresie transportu i unieszkodliwiania odpadów komunalnych na terenie gminy zajmuje się Miejskie Przedsiębiorstwo Oczyszczania w Kielcach (w ramach umów cywilno-prawnych zawartych między mieszkańcami a firma wywozową). Odpady zmieszane z terenu gminy wywożone są na składowisko w Promniku, Gmina Strawczyn. Wykaz materiałów źródłowych • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • Polska 2025 – Długookresowa strategia trwałego i zrównoważonego rozwoju, Narodowa strategia ochrony środowiska na lata 2000–2006, II Polityka ekologiczna państwa, grudzień 2000 r., Polityka ekologiczna państwa na lata 2003–2006 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2007–2010, Rada Ministrów, Warszawa grudzień 2002 r., Program wykonawczy do II Polityki ekologicznej państwa na lata 2002–2010, Rada Ministrów, Warszawa listopad 2002 r., Strategia ekorozwoju Polski, MOŚ, ZNiL, Warszawa 1993 r., Plan rozwoju obszarów wiejskich dla Polski na lata 2004–2006 (drugi projekt), Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, marzec 2003 r. Podstawowe problemy środowiska w Polsce, Inspekcja Ochrony Środowiska, Warszawa listopad 2000 r., Polityka leśna państwa – dokument przyjęty przez Radę Zasobów Naturalnych i Leśnictwa (1997) – dokument przyjęty przez Radę Ministrów w dniu 22.04.1997 r., Krajowy plan gospodarki odpadami – Ministerstwo Środowiska, październik 2002 r., Program usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest stosowanych na terytorium Polski, Rada Ministrów, Warszawa maj 2002 r., Strategia Rozwoju Województwa Świętokrzyskiego, Sejmik Województwa Świętokrzyskiego, Kielce czerwiec 2000 r., Program Ochrony Środowiska i Plan Gospodarki Odpadami dla Województwa Świętokrzyskiego, Sejmik Województwa Świętokrzyskiego, Kielce lipiec 2003 r., Program Ochrony Środowiska i Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Kieleckiego, Rada Powiatu w Kielcach grudzień 2003 r., Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Miedziana Góra, Rada Gminy w Miedzianej Górze, maj 2000 r., Opracowanie ekofizjograficzne do miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego Gminy Miedziana Góra, Kraków, kwiecień 2003 r., Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego sołectw: Przyjmo, Porzecze, Ćmińsk Rządowy, Ćmińsk Kościelny, Plan Gospodarki Odpadami dla Gminy Miedziana Góra, Strategia Rozwoju Gminy Miedziana Góra, Kielce 1999 r., Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Miedziana Góra na lata 2004-2006 z prognozą na lata 2007-2013, Rada Gminy Miedziana Góra, sierpień 2004 r.