Wpływ regularnego oddawania krwi na organizm

Wpływ regularnego oddawania krwi na organizm

Dawid Makowicz1, Monika Kłosowicz1,
Natalia Śliwa1, Mariola Niezgoda1, Renata Rabiasz2
Wpływ regularnego oddawania krwi na organizm ludzki
w opinii honorowych dawców krwi
The influence of regular blood donation on human organism
in opinion of Honorary Blood Donors
1
Studenckie Koło Honorowych Dawców Krwi i Potencjalnych Dawców Szpiku przy
Zakładzie Pielęgniarstwa Państwowej Wyższej Szkoły zawodowej im. Stanisława Pigonia
w Krośnie.
2
Opiekun pracy: dr n. med. Renata Rabiasz. Kierownik Zakładu Pielęgniarstwa Państwowej
Wyższej Szkoły zawodowej im. Stanisława Pigonia w Krośnie. Opiekun Koła.
STRESZCZENIE
Wstęp: Honorowe dawstwo krwi polega na
bezinteresownym oddaniu krwi przez osoby zdrowe
osobom, które wymagają transfuzji. W ostatnim czasie
w Polsce obserwujemy spadek ilości donacji krwi,
spowodowany pogłoskami dotyczącymi krwiodawstwa.
Osobami, które najbardziej obiektywnie potrafią ocenić
wpływ oddawania krwi na organizm, są honorowi
dawcy krwi.
Cel pracy: Celem badania było poznanie opinii oraz
własnych doświadczeń honorowych dawców krwi na
temat wpływu systematycznego oddawania krwi na
organizm ludzki. Autorzy poprzez poznanie realnego
odczucia krwiodawców chcieli zaprzeczyć mitom
dotyczącym krwiodawstwa, które zakorzenione są od
dawna w polskim społeczeństwie.
Materiał i metody: Badanie przeprowadzono na 467
krwiodawcach metodą sondażu diagnostycznego
z wykorzystaniem autorskiego kwestionariusza ankiety
składającego się z 12 pytań zamkniętych oraz
metryczki.
Wyniki: Krwiodawcy w większości (70,2%) uważają,
że od oddawania krwi nie można się uzależnić.
3/4 ankietowanych uważa, iż nie istnieje zjawisko
zwane efektem nadprodukcji krwi. Zdaniem 76,7%
respondentów
nie
ma
możliwości
powstania
nadciśnienia wskutek regularnego oddawania krwi.
Wnioski: Wraz ze wzrostem ilości oddanej krwi
u krwiodawców rośnie przekonanie, iż nie można
uzależnić się od oddawania krwi oraz nie pojawia się
stan jej nadprodukcji. Osoby regularnie oddające krew
nie są narażone na nadciśnienie z powodu donacji.
Krwiodawcy decydują się na oddanie krwi głównie
z powodów altruistycznych, najważniejsze dla nich jest
dobre samopoczucie, które związane jest z pomocą
drugiemu człowiekowi.
Słowa kluczowe: honorowe krwiodawstwo, mity
odnośnie krwiodawstwa.
ABSTRACT
Introduction: Honorary blood donation involves
disinterested donation of blood from healthy people to
people who need transfusions. Recently we can
observe the decline of amount of donations of blood
which is caused by rumours related to blood donation.
People who can evaluate the influence of giving blood
on human organism in the most objective way are
Honorary Blood Donors.
Aim: The aim of the study was to know the opinion
and self-experience of Honorary Blood Donors about
regular blood donating on human organism. Authors,
after recognise the real blood donors' feelings, want to
deny myths related to blood donation which are
present in Polish society for a long time.
Material and Methods: The research was carried out
using a diagnostic survey method. The author's
questionnaire consists of 12 closed questions and the
certificate. It had been filled by 467 respondents (blood
donors).
Results: Most of blood donors (70,2%) think that
people cannot become addicted to giving blood.
Three quarters of respondents think there is no such
phenomenon as overproduction of blood. According to
76,7% of respondents there is no possibility of
emergence of hypertension as a result of regular blood
donating.
Conclusions: With the rise of amount of given blood
icreases the conviction that there is no possibility to
become addicted to giving blood and the phenomenon
of blood overproduction does not appear. People who
give blood regularly are not exposed to hypertension
because of blood donating. Blood donors decide to
donate blood mainly because of altruistic reasons.
Wellbeing connected with helping people is the most
important factor for them.
Key words: Honorary blood donation, blood donation
myths
Wstęp
Honorowe dawstwo krwi to akcja społeczna, polegająca na bezinteresownym
oddawaniu jedynego w swoim rodzaju leku jakim jest krew, przez osoby zdrowe dla osób,
które wymagają jej transfuzji. Leczenie za pomocą krwi jest możliwe tylko dzięki ludziom
dobrej woli, którzy decydują się oddać cząstkę siebie dla innego człowieka [1]. Jak do tej
pory nie wymyślono metody sztucznej produkcji krwi, jego jedynym producentem jest
organizm ludzki [2]. Rozwój krwiodawstwa spowodował ogólny postęp w chirurgii
naczyniowej i serca. Pojawiła się skuteczna metoda leczenia ciężkiej postaci niedokrwistości
oraz hemofilii. Częściej dokonywane transfuzje krwi, związane z większą ilością oddawanej
krwi,
spowodowały
spadek
śmiertelności
powypadkowej
i
okołooperacyjnej.
Krwiolecznictwo stało się również nieodłącznym elementem stosowanym podczas
przeszczepów narządów, wpłynęło też pozytywnie na terapię chorób nowotworowych [3].
Propagowanie szczytnej idei krwiodawstwa połączone z wysiłkiem zmierzającym do
zaspokojenia potrzeb krwiolecznictwa jest podstawowym wyzwaniem dla zdrowia
publicznego. W celu jego realizacji konieczne jest podjęcie działań edukacyjnych wobec
obywateli polskiego społeczeństwa oraz realizacja szeregu działań marketingowych w tym
aspekcie. Biorąc pod uwagę zapotrzebowanie na krew, a realną jej ilość, należy zadać sobie
pytanie o skuteczność podejmowanych działań. Nieodłącznym elementem prowadzonej
polityki zachęcania do krwiodawstwa powinna być kampania edukacyjna wzbogacona
o rzetelną wiedzę dla potencjalnych dawców. Ważne jest, by dotyczyła ona przede wszystkim
samego procesu donacji, ale również korzyści płynących z oddawania krwi. Edukacja ta
powinna być prowadzona w ogóle społeczeństwa, jednak szczególnie powinna być
skierowana do ludzi młodych, wśród których jest najwięcej potencjalnych dawców [4].
W Polsce w 2014 roku 617 tys. osób oddało honorowo krew, wynik ten jest bardzo
niepokojący, bowiem był to wynik o 30 tys. słabszy niż w 2013 roku. Jak podają statystyki
w Polsce krew oddaje zaledwie 2,8% osób w wieku produkcyjnym, co stanowi 1,9% całego
społeczeństwa [5]. Ten wskaźnik jest niemal dwukrotnie niższy, niż średnia w Unii
Europejskiej oraz zdecydowanie niższy, niż zalecenia ekspertów Światowej Organizacji
Zdrowia, zgodnie z którymi, pokrycie zapotrzebowania na krew realne jest tylko w tych
krajach, w których regularnie, każdego roku, donacji krwi dokonuje nie mniej, niż
2,0–2,5% ogółu populacji [6]. Dla porównania, w Stanach Zjednoczonych analogiczna
wartość wynosiła według danych z 2009 roku 7% [7].
Powodów zmniejszania się ilości dawców w naszym kraju jest wiele, jednym z nich
jest
niski
poziom
wiedzy dotyczący
krwiodawstwa.
Powoduje
on
powstawanie
nieprawdziwych i krzywdzących plotek, które odstraszają potencjalnych dawców od decyzji
o oddaniu krwi. Mity te dotyczą przede wszystkim fałszywych stwierdzeń, iż od oddawania
krwi można się uzależnić oraz że przy regularnym oddawaniu krwi może dojść do tak
zwanego „zjawiska nadprodukcji krwi”. Jeszcze inni przeciwnicy oddawania krwi twierdzą,
iż wielokrotne donacje mogą powodować powstanie nadciśnienia [8]. Ogólna niewiedza
i czerpanie informacji z niemedycznych stron internetowych, popycha ludzi ku
stwierdzeniom,, iż podczas oddawania krwi może dojść do zakażenia, a sam zabieg pobrania
krwi jest bolesny. Wszelkie wahania i rozterki targające młodymi ludźmi, będącymi
potencjalnymi krwiodawcami, należy wyjaśniać lub dementować. Wynika to bowiem z
ograniczonej wiedzy na temat krwiodawstwa i krwiolecznictwa, obawy o swoje zdrowie po
dokonaniu donacji, a także z przyjęcia opinii pewnej części społeczeństwa – negatywnie
wypowiadającej się na temat tej szczytnej idei – jako swojej [9].
W celu podkreślenia, iż krwiodawstwo wcale nie ma negatywnego wpływu na
organizm ludzki można posłużyć się bardzo ciekawym faktem, iż wśród honorowych dawców
krwi sporą grupę stanowią pracownicy służby zdrowia (lekarze, pielęgniarki, pielęgniarze,
ratownicy medyczni i położne), osoby które z jednej strony doskonale znają istotność krwi
przy ratowaniu ludzkiego życia, a z drugiej strony są to osoby posiadające większą wiedzę
medyczną niż ogół społeczeństwa i tym samym zdające sobie sprawę, iż powstałe mity
pochodzą od osób nie posiadających fachowej medycznej wiedzy [1].
Donacje krwi utrzymują się w Polsce na niewystarczającym poziomie w porównaniu
do ogólnego zapotrzebowania, dlatego konieczne jest prowadzenie akcji mających na celu
zwielokrotnienie liczby osób, które honorowo oddają krew. Przykładem takiej akcji może być
organizowana przez Studenckie Koło Honorowych Dawców Krwi i Potencjalnych Dawców
Szpiku I Krośnieńska „Wampiriada” Studentów, w której udział wzięło 149 osób oddając
wspólnie ponad 62 litry krwi [10]. W wielu krajach w celu zwiększenia liczby donacji krwi
stosuje się szereg dodatkowych działań, zaczynając od organizowania ekip wyjazdowych,
poprzez pobieranie składników krwi metodami zautomatyzowanymi, a w niektórych
przypadkach kończąc nawet na donacjach płatnych [11].
Honorowi dawcy krwi poprzez swoją działalność w pełni zasługują na szacunek wśród
społeczeństwa. Nowoczesna opieka medyczna nie mogłaby w sposób właściwy funkcjonować
bez krwi. Ofiarność honorowych dawców krwi dla ratowania ludzkiego życia, jest godna
najwyższego uznania. Słowa podziękowania należą się wszystkim, zarówno tym, którzy
systematycznie oddają krew, jak i tym, którzy uczynią to jednokrotnie, ponieważ każda ilość
jest ważna i każda może uratować komuś życie. Krwiodawcy to również osoby, które
w sposób rzetelny są w stanie ocenić wpływ regularnego oddawania krwi na organizm ludzki,
poprzez własne doświadczenie w tej kwestii [1].
Cel pracy
Celem badania było poznanie opinii oraz własnych doświadczeń honorowych dawców
krwi na temat wpływu systematycznego oddawania krwi na organizm ludzki. Autorzy
poprzez poznanie realnego odczucia krwiodawców chcieli zaprzeczyć mitom dotyczącym
krwiodawstwa, które zakorzenione są od dawna w polskim społeczeństwie.
Materiał i metoda
W badaniu wzięło udział 467 honorowych dawców krwi z całej Polski. Wśród
respondentów znajdowało się 232 kobiety oraz 235 mężczyzn. Przedział wiekowy w badanej
grupie przedstawiał się następująco: 18-23 lata – 160 osób, 24-29 lat – 157 osób,
30-35 lat – 76 osób, powyżej 35 roku życia – 74 osoby.
Spośród ankietowanych ilość oddanej krwi przedstawia się następująco: 81 osób
oddało poniżej 2 litrów, 137 osób oddało między 2 a 5 litrami, 98 osób oddało od 5 do
8 litrów, 40 osób oddało od 8 do 10 litrów, natomiast osób, które oddały ponad 10 litrów
było 108.
Badanie było prowadzone w lutym 2016 roku metodą sondażu diagnostycznego
z wykorzystaniem autorskiego kwestionariusza ankiety składającego się z 12 pytań
zamkniętych oraz metryczki. Udział w badaniu był dobrowolny, respondentów zapoznano
z jego celem oraz zapewniono o anonimowości.
Wyniki
Wykres 1. Możliwość uzależnienia się od regularnego oddawania krwi w opinii
honorowych dawców krwi.
11%
18,8%
tak
nie
nie mam zdania
70,2%
W większości (70,2%) honorowi dawcy krwi uważają, iż od regularnego oddawania
krwi nie można się uzależnić, przeciwnego zdania jest niespełna 1/5 ankietowanych. Swojego
zdania w tej sprawie nie ma 11% respondentów.
Wykres 2. Przekonanie respondentów o braku możliwości uzależnienia się od
oddawania krwi , a ilość dotychczas oddanej krwi.
92,6%
65,7%
67,3%
75%
50%
poniżej
2 litrów
2-5 litrów
5-8 litrów
8-10 litrów
powyżej
10 litrów
Połowa ankietowanych, którzy oddali poniżej 2 litrów krwi jest zdania, że od
oddawania krwi nie można się uzależnić. Największy odsetek (92,6%) przekonanych o braku
możliwości uzależnienia się od oddawania krwi jest u ankietowanych, którzy oddali powyżej
10 litrów krwi.
Wykres
3.
Możliwość
powstania
„nadprodukcji
krwi”
w
organizmie
spowodowana regularnym oddawaniem krwi w opinii honorowych dawców krwi.
12,8%
12,2%
tak
nie
nie mam zdania
75%
3/4 respondentów jest przekonanych, że regularne oddawanie krwi nie może
powodować zjawiska nadprodukcji krwi, przeciwnego zdania jest 12,3% badanych. Zdania w
ww. kwestii nie ma 12,8% respondentów.
Wykres 4. Przekonanie respondentów o braku możliwości dojścia w organizmie
do zjawiska „nadprodukcji krwi”, a ilość dotychczas oddanej krwi.
96,2%
70,8%
72,4%
80%
57,1%
poniżej
2 litrów
2-5 litrów
5-8 litrów
8-10 litrów
powyżej
10 litrów
Najmniejszy odsetek (57,1%) przekonanych o barku możliwości powstania
„nadprodukcji krwi” przy regularnym oddawaniu krwi jest u respondentów, którzy oddali
poniżej 2 litrów krwi. Rośnie on wraz ze wzrostem ilości oddanej krwi i największy (96,2%)
jest wśród ankietowanych, którzy oddali powyżej 10 litrów krwi.
Wykres 5. Opinia krwiodawców na temat możliwości powstania nadciśnienia
w związku z wieloletnim oddawaniem krwi.
1,1%
22,2%
nie
76,7%
nie mam zdania
tak
Najwięcej, bo ponad ¾ ankietowanych jest zdania, iż nie ma zagrożenia powstania
nadciśnienia w skutek długotrwałego oddawania krwi, przeciwnego zdania jest 1,1%. Zdania
w tej sprawie nie ma 22,2% badanych.
Wykres 6. Ocena możliwości wystąpienia zakażenia przy pobieraniu krwi przez
krwiodawców.
90%
78,6%
80%
70%
60%
50%
40%
30%
18,6%
20%
10%
2,8%
0%
tak
nie
nie mam zdania
Ponad ¾ ankietowanych uważa, że przy pobieraniu krwi niemożliwe jest wdanie się
zakażenia podczas wkłuwania igły. Nieznaczny odsetek ankietowanych, bo 2,8% twierdzi, że
jest to możliwe, natomiast nieco ponad 18,8% nie ma zdania w tym temacie.
Wykres. 7. Subiektywna ocena dawców krwi w zakresie odczuwanego bólu przy
wkłuciu igły do żyły.
1,5%
poszarpanie przez piranie
31,4%
dotknięcie jeżozwierza
67,1%
ukąszenie komara
0
0,1
0,2
0,3
0,4
0,5
0,6
0,7
Krwiodawcy porównują najczęściej (67,1%) ból powstały w wyniku wkłucia igły do
żyły do ukłucia komara. Niespełna co trzeci respondent (31,4%) ból ten porównuje do ukłucia
jeżozwierza. Nieliczny odsetek (1,5%) ból ten porównuje do poszarpania przez piranię.
Wykres. 8. Zalety dla organizmu ludzkiego związane z honorowym dawstwem
krwi w opinii respondentów.
19,4%
80,6%
kontrola stanu zdrowia
lepsze samopoczucie
psychiczne
Większość ankietowanych (80,6%) jako największy atut oddawania krwi dla
organizmu dawcy podaje lepsze samopoczucie psychiczne, dla 19,4 % najważniejsza jest
możliwość stałej kontroli swojego stanu zdrowia.
Dyskusja
Jak podaje literatura jednym z głównych mitów, który wpływa na zmniejszenie ilości
krwiodawców jest obiegowa teoria, iż od oddawania krwi można się uzależnić i że jeśli odda
się krew jednorazowo, będzie się to musiało robić do końca życia [12]. Jednakże
z przeprowadzonego badania wynika, że zdecydowana większość krwiodawców jest
przekonana o fakcie, iż od oddawania krwi nie można się uzależnić. Wraz ze wzrostem
oddanej krwi zwiększa się również ilość respondentów, którzy jednoznacznie opowiadają się
za tym, że od oddawania krwi nie można się uzależnić. Największy odsetek osób
przekonanych, że oddawanie krwi nie uzależnia jest wśród respondentów najbardziej
doświadczonych w tej kwestii. Potwierdzeniem dla badania są wyniki w Opolskiej Uczelni,
gdzie 82% respondentów uważa, że mitem jest możliwość uzależnia się od oddawania krwi
[13]. Obydwa osiągnięte rezultaty potwierdza Niechwiadowicz-Czapka podkreślając, że nie
ma dowodów na konieczność oddawania w przyszłości krwi, w przypadku zarówno jednej jak
i wielu donacji. Zwraca też ona uwagę na to, że organizm przyzwyczaja się do krótkiego,
okresowego ubytku krwi [1]. Otrzymane wyniki potwierdza również rekordzista Polski
w ilości oddanej pełnej krwi (ponad 80 litrów) Andrzej Lis, który w wywiadzie zaznacza, iż
nieprawdą jest plotka mówiąca o tym, że jeśli ktoś zdecyduje się oddać krew będzie musiał
robić to przez cały czas [14].
Z powyższy stereotypem ściśle powiązany jest też drugi mówiący o tym, że przy
regularnym oddawaniu krwi może dojść do „zjawiska nadprodukcji krwi”. Jak pokazuje
prezentowane badanie jeszcze większa ilość badanych niż w poprzednim pytaniu jest
przekonana o tym, że nie ma możliwości dojścia do takiego zjawiska. W tym pytaniu również
obserwujemy zależność, iż wraz ze wzrostem oddanej krwi ankietowani przekonują się
o braku możliwości dojścia do nadprodukcji krwi. Potwierdzeniem wyników są badania
przeprowadzone w Szkole Zawodowej w Opolu, gdzie 65 % respondentów opowiedziało się
za tym, iż nie ma możliwości powstania nadprodukcji krwi w organizmie spowodowanego
przez regularne oddawanie krwi [13]. Również w badaniu wśród krakowskich studentów
odnajdujemy potwierdzenie do prezentowanych wyników, tam zaledwie 5,2% studentów jako
możliwy efekt uboczny podało nadprodukcję krwi [15]. Osiągnięte wyniki potwierdza
zarówno Niechwiadowicz-Czapka w swojej pracy jak i w wywiadzie dr hab. Jerzy Wojnar.
Oboje podkreślają, że regularne oddawanie krwi nie wiąże się z powstawaniem nadmiernej
liczby krwinek czerwonych. U stałych dawców nie występuje zjawisko nadprodukcji krwi,
ponieważ organizm ludzki produkuje dokładnie tyle krwi, ile potrzebuje. [1,16].
Kolejnym z mitów, z którym spotykamy się w polskim społeczeństwie jest ten
mówiący o możliwości powstania nadciśnienia w skutek oddawania krwi. W prowadzonym
badaniu respondenci w zdecydowanej większości twierdzą, że jest to stwierdzenie fałszywe
i nie ma takiej możliwości. Zaledwie co setny ankietowany dopuszcza, że istnieje taka
możliwość. Osiągnięte wyniki potwierdza wielu autorów prac w tej dziedzinie.
Przeprowadzone przez Stainsby’ego i wsp. analizy kilkunastu zebranych badań nie wykazały
żadnego dowodu na zwiększone ryzyko wystąpienia nadciśnienia u dawców krwi [17].
W badaniu Damulak znajdujemy jednoznaczne potwierdzenie do osiągniętych wyników, że
regularne honorowe dawstwo nie może powodować nadciśnienia krwi. Co ciekawe Damulak
opisuje zjawisko, w którym oddawanie krwi wpływa pozytywnie na ciśnienie, zapobiegając
jego rozwojowi. Podczas oddawania krwi u każdego krwiodawcy badane są czynniki, które
mogą powodować rozwój nadciśnienia, a dzięki regularnemu oddawaniu krwi i częstym
badaniom można wykryć te czynniki dosyć szybko i je wyeliminować [18]. Jeszcze dalej
idzie w swoim rozważaniu lek. med. Krzysztof Rewiuk, który opierając się o literaturę
wskazuje na odległy efekt obniżania się ciśnienia tętniczego krwi u osób otyłych, które
poddawane są krwioupustom [19,20]. Można tu również zaznaczyć, że w oparciu
o prowadzone badania, zgodnie z rozporządzeniem Ministra Zdrowia w sprawie warunków
pobierania krwi od kandydatów na dawców i dawców krwi, nadciśnienie tętnicze nie jest
powodem do dyskwalifikacji z honorowego oddawania krwi [21].
Krzywdzące dla całej idei krwiodawstwa jest stwierdzenie, że przy oddawaniu krwi
może dojść do zakażenia. Faktyczne występowanie tego mitu wśród polskiego społeczeństwa
potwierdza badanie Czapli, gdzie zaledwie 38% ankietowanych uważa, że nie ma możliwości
powstania zakażenia przy oddawaniu krwi [13]. Bardzo podobny wynik osiągnięto w badaniu
wśród uczniów szkół średnich, tam 38,7% uważa, iż nie ma możliwości dojścia do zakażenia
[22]. Wyniki te są alarmujące, ponieważ dotyczą one młodych ludzi, będących potencjalnymi
dawcami. W niniejszej pracy badani krwiodawcy dementują te pogłoski, w zdecydowanej
większości opowiadając się za tym, iż jest to nie możliwe. Nikły procent badanych podaje, iż
teoretycznie jest to możliwe, mając epizodyczne doświadczenie z przekłuciem żyły lub
powstaniem siniaka. W badaniach wśród krakowskich studentów u 8% ogółu występuje lęk
przed oddaniem krwi spowodowany przeświadczeniem o tym, że podczas oddawania krwi
może dojść do zakażenia [15]. Jeszcze korzystniejszy wynik osiągnięto podczas badania
w Lublinie, gdzie zaledwie 3,1% ankietowanych uważa, że podczas oddawania krwi może
dojść do zakażenia [23]. Literatura medyczna jednoznacznie odnosi się do prezentowanej
tematyki. Nie ma możliwości powstania zakażenia podczas pobierania krwi. Sprzęt używany
przy pobieraniu krwi jest sterylny, a w krajach rozwiniętych do pobierania krwi używa się
jedynie sprzętu jednorazowego użytku. Polska jest krajem bezpiecznym dla krwiodawców.
Nie ma możliwości dojścia do zakażenia się jakąkolwiek chorobą zakaźną podczas oddawania
krwi [1]. Warto podkreślić też, iż zgodnie z rozporządzeniem Ministra Zdrowia osoba
decydująca się oddać krew, przechodzi szereg badań stwierdzających czy nie zmaga się ona
z chorobą zakaźną. Dzięki regularnemu oddawaniu jesteśmy więc w stanie stale kontrolować
swój stan zdrowia i szybko zdiagnozować zakażenie, które powstało podczas życia
codziennego [21].
Jeszcze inną pogłoską krążącą wśród społeczeństwa jest rzekomo duży ból
spowodowany wprowadzeniem igły do żyły. W badaniu przeprowadzonym w Lublinie
odczuwanego bólu obawiało się 9,7% ankietowanych [23]. Jak podają wyniki
w prowadzonym badaniu, zdecydowana większość krwiodawców, ból spowodowany
ukłuciem porównuje do ukąszenia przez komara. Dla dużo mniejszego grona osób ból jest ten
nieco większy. Nieliczne badane jednostki określają powstały ból jako faktycznie dotkliwy,
tłumaczyć ich odczucie można w bardzo prosty sposób, tj. każdy ma inny próg bólu, stąd
osoby, które tak odpowiedziały są bardziej podatne na odczucie bólu. Jak czytamy
w Mini poradniku przygotowanym przez Natalię Bator, krwiodawcy porównują moment
wkłucia igły do żyły z ukąszeniem komara, z tą różnicą, że tu nic nie swędzi [24].
Przedstawione wyniki potwierdzają studenci krakowskich Uczelni, gdzie zaledwie
2,4% ankietowanych ból powstały w skutek wkłucia określa jako faktycznie odczuwalny
skutek uboczny oddawania krwi [15]. Wart podkreślenia jest również fakt, iż w badaniu
prowadzonych na wrocławskich Uczelniach aż 92% tamtejszych krwiodawców proces
donacji określiło jako bezbolesny [9].
Ostatnim badanym aspektem były zalety dla organizmu ludzkiego związane
z honorowym dawstwem krwi w opinii honorowych dawców krwi. Z badania wynika, że
zdecydowana większość ankietowanych jako plus oddawania krwi dla organizmu podaje
lepsze samopoczucie psychiczne w związku ze zrobieniem czegoś dobrego. Krwiodawcy
decydowali się na oddawanie krwi głównie z powodów altruistycznych. To, iż honorowi
dawcy krwi oddają krew bezinteresownie potwierdzają też inne badania. Wśród krakowskich
studentów 55,3% respondentów decydowało się oddać krew z chęci pomocy innym [15].
Najczęściej podawanym powodem (50%) oddawania krwi w badaniu Buciuniene i wsp. jest
chęć pomocy osobom chorym [25]. Natomiast w badaniu Ray’a i wsp. najczęstszymi
powodami podjęcia decyzji o donacji są chęci przyłączania się do szczytnej idei oraz chęć
ratowania ludzkiego życia [26]. Dodatkowym aspektem, który zaobserwowano w badaniu we
Wrocławiu jest to, iż krwiodawcy posiadają bardzo małą wiedzę na temat przysługujących im
przywilejów, co dodatkowo potwierdza, iż robią to oni z potrzeby serca, nie licząc na profity
[9].
Wnioski
1. Wraz ze wzrostem ilości oddanej krwi u krwiodawców rośnie przekonanie, iż nie można
uzależnić się od oddawania krwi oraz nie pojawia się stan jej nadprodukcji.
2. Osoby regularnie oddające krew nie są narażone na nadciśnienie z powodu donacji.
3. Nie ma możliwości dojścia do zakażenia się jakąkolwiek chorobą zakaźną podczas
oddawania krwi.
4. Większość krwiodawców proces donacji określa jako bezbolesny.
5. Krwiodawcy decydują się na oddanie krwi głównie z powodów altruistycznych,
najważniejsze dla nich jest dobre samopoczucie, które związane jest z pomocą drugiemu
człowiekowi.
Piśmiennictwo
1. Niechwiadowicz-Czapka T.: Leczenie Krwią. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa
2011, 81-96.
2. Guide to the preparation, use and quality assurance of blood components, European
Directorate for the Quality of Medicines & HealthCare (EDQM), recommendation No. R (95)
15, wyd. 14, 2008.
3. Koster J., Hassall O.W.: Attitudes towards blood donation and transfusion in Bamenda,
Republic of Cameroon. Transfus Med. 2011; 21 (5): 301–307.
4. Opaliński J.: Zdrowie publiczne. Wybrane zagadnienia. Tom.1. Szkoła Zdrowia
Publicznego CMKP, Warszawa 2011, 176-177.
5. Żyra M.: Zdrowie i ochrona zdrowia w 2014 roku. GUS, Warszawa 2015, 127-128.
6. Blood donation in Europe. http://www.euro.who.int/en/what-wedo/health-topics/Healthsystems/blood-safety/activities/world-blood-donor-day/blooddonation-in-europe
na
dzień
26.02.2016 r.
7. Hillyer K.L.: The blood donor, donation process and technical aspects of blood collection.
[w]: Hillyer C.D. i wsp. (red.).: Transfusion Medicine and Hemostasis. Clinical and
Laboratory Aspects. Elsevier 2009: 25–35.
8. Fakty i mity o oddawaniu krwi. http://www.trojmiasto.pl/wiadomosci/Fakty-i-mity-ooddawaniu-krwi-n88986.html na dzień 26.02.2016 r.
9. Kozłowska K., Wójta-Kempa M: Wiedza i postawy studentów wrocławskich uczelni na
temat krwiodawstwa. Piel. Zdr. Publ. 2011, 1, 2: 121–128.
10.
Wyniki
Konkursu
Krośnieńskiej
„Wampiriady”
Studenckiej
http://www.pwsz.krosno.pl/hdk/art,22,wyniki-konkursu-krosnienskiej-wampiriadystudenckiej.html na dzień 26.02.2016 r.
11. Schreiber G.B., Schlumpf K.S., Glynn S.A. i wsp.: Convenience, the bane of our
existence, and other barriers to donating. Transfusion 2006; 46 (4): 545–53.
12. Trzpiot G., Szołtysek
J.,
Ojrzyńska A.,
Twaróg
S.: Analiza porównawcza
działalności systemu krwiodawstwa Państw Unii Europejskiej. Uniwersytet Ekonomiczny
w Katowicach, Katowice 2014: 128.
13. Czapla S., Śliwińska J., Niechwiadowicz–Czapka T.: Wiedza studentów Państwowej
Medycznej Wyższej Szkoły Zawodowej w Opolu dotycząca honorowego krwiodawstwa
i leczenia krwią – analiza badań własnych. Puls Uczelni 2015 (9): 18-22.
14. Andrzej Lis. Rekordzista Polski w oddawaniu krwi http://www.starosadeckie.info/ludziez-pasja/andrzej-lis-rekordzista-polski-w-oddawaniu-krwi na dzień 26.02.2016 r.
15. Orzeł-Nowak A. , Wcisło A.: Krew bezcenny dar – studenci krakowskich uczelni wobec
honorowego krwiodawstwa. Pielęgniarstwo XXI wieku, Nr 2 (35)/2011: 61-67.
16. Internauci pytają - zapis czatu z dr. hab. nauk medycznych Jerzym Wojnarem
http://krewniacy.com.pl/?action=showArticle&id=14994 na dzień 26.02.2016 r.
17. Stainsby D. i wsp.: Safety of blood donation from individuals with treated hypertension
or non-insulin dependent type 2 diabetes? a systematic review. Vox Sanguinis 2010; 98: 431440.
18. Damulak Obadiah Dapus, Egesie Ochaka Julie, Chetle Ladi, Thomas Margaret.:
Adverse Effects of Whole Blood Donation among Voluntary Blood Donors in Jos, Nigeria.
Clinical Medicine Research. Vol. 4, No. 1, 2015, pp. 6-10. doi: 10.11648/j.cmr.20150401.12.
19.
Nadciśnienie
tętnicze
u
honorowego
dawcy
krwi
http://nadcisnienie.mp.pl/lista/show.html?id=71412 na dzień 26.02.2016 r.
20. Houschyar K.S. i wsp.: Effects of phlebotomy-induced reduction of body iron stores on
metabolic syndrome: Results from a randomized clinical trial. BMC Med. 2012 May 30;
10(1): 54.
21. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 31 grudnia 2009 roku zmieniające
rozporządzenie w sprawie warunków pobierania krwi od kandydatów na dawców i dawców
krwi. Dziennik Ustaw nr 7 z 2010 roku, poz. 50.
22. Pikala M., Osiewacz D., Maniecka-Bryła I.: Ocena wiedzy uczniów szkół średnich na
temat zakażeń wirusem HIV. Probl. Hig. Epidemiol, 2015(96): 1193-1198.
23. Kołłątaj B. i wsp.: Honorowe Krwiodawstwo wśród studentów studiów stacjonarnych
Uniwersytetu Medycznego w Lublinie. Journal of Health Sciences (J of H Ss) 2013; 3 (6): 4572.
24. Bątor N.: Jak zostać dawcą krwi? Regionalne Centrum Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa
w Łodzi http://www.krwiodawstwo.pl/files/broszura.pdf_94213.pdf na dzień 26.02.2016 r.
25. Buciuniene I., Stoniene L., Blazeviciene A., Kazalauskaite R., Skudiene V.: Blood
donors’ motivation and attitude to non-remunerated blood donation in Lithuania. BMC
Public Health 2006; 6: 166.
26. Ray S., Singh C., Banerjee L.: Psychosocial variables of voluntary blood donors at
blood bank of a medical college. Med. J. Armed Forces India 2005; 61: 130-132.