program ograniczenia niskiej emisji dla miasta koszalina

Transkrypt

Projekt
ul. Główna 5, 42-693 Krupski Młyn,
tel. (032) 285-70-13,
fax (032) 284-84-36,
e-mail: [email protected]
www.atgroupsa.pl
NIP: 645-19-95-494
Inwestor:
Gmina Miasto Koszalin
ul. Rynek Staromiejski 6-7
75-007 Koszalin
Temat opracowania:
PROGRAM OGRANICZENIA NISKIEJ EMISJI
DLA MIASTA KOSZALINA
Zespół wykonawczy:
JUSTYNA ZASTRZEŻYŃSKA
MATEUSZ JARUSZOWIEC
ROBERT WIELGOSZ
ŁUKASZ BYSTRZANOWSKI
Przy współpracy z przedstawicielami Urzędu Miejskiego w Koszalinie
Data opracowania: grudzień 2012 r.
PROGRAM OGRANICZENIA NISKIEJ EMISJI DLA MIASTA KOSZALINA
Spis treści:
1.
WPROWADZENIE ...................................................................................................................... 8
1.1 Podstawa, cel i zakres Programu ........................................................................................ 8
1.2 Uwarunkowania prawne ochrony powietrza ...................................................................... 9
1.2.1
Podstawowe akty prawne............................................................................................... 9
1.2.2
POP .............................................................................................................................. 11
1.3 Charakterystyka miasta Koszalina..................................................................................... 11
1.4 Analiza jakości powietrza w mieście Koszalin.................................................................... 13
1.4.1
Benzo(a)piren – informacje ogólne ............................................................................... 13
1.4.2
Źródła emisji zanieczyszczeń......................................................................................... 14
1.4.3
Stan powietrza uwzględniony POP................................................................................ 15
1.4.4
Aktualny stan powietrza ............................................................................................... 24
1.5. Zgodność Programu z programami ochrony środowiska ...................................................... 30
2. CZĘŚĆ ZASADNICZA OPRACOWANIA........................................................................................ 34
2.1 Opis stanu istniejącego .................................................................................................... 34
2.1.1
Zarząd Budynków Mieszkalnych w Koszalinie ............................................................ 36
2.1.2
Spółdzielnie Mieszkaniowe........................................................................................ 37
2.1.3
Miejska Energetyka Cieplna....................................................................................... 37
2.1.4
Działania samorządu ................................................................................................. 57
2.1.5
Obiekty użyteczności publicznej ................................................................................ 58
2.2 Możliwości realizacji Programu ........................................................................................ 59
2.3 Warianty realizacji Programu ........................................................................................... 62
2.3.1
Podłączenie do miejskiej sieci ciepłowniczej.............................................................. 62
2.3.2
Wymiana źródeł ciepła.............................................................................................. 62
2.3.3
Wykorzystanie odnawialnych źródeł energii.............................................................. 64
2.3.4
Wykonanie prac termomodernizacyjnych ................................................................. 65
2.4 Zakres realizacji Programu ............................................................................................... 65
2.4.1
PROGRAM I i II - dla budownictwa wielkogabarytowego (obiekty o mocy zamówionej
powyżej 30 kW) ...................................................................................................................... 66
2.4.2
PROGRAM III - dla budownictwa małogabarytowego (obiekty o mocy zamówionej
poniżej 30 kW) ........................................................................................................................ 73
2.4.3
Przewidywany efekt ekologiczny zadania .................................................................. 86
2.4.4
Programy I, II i III – podsumowanie............................................................................ 88
2.4.5
Sposób potwierdzenia efektu ekologicznego............................................................. 89
2.4.6
Rodzaje dofinansowanych przedsięwzięć .................................................................. 89
2.5 Potencjalne źródła współfinansowania............................................................................. 91
2.5 Przewidywany okres realizacji Programu.......................................................................... 99
2.6 Analiza SWOT Programu ................................................................................................ 100
2.7 Procedury realizacji Programu ....................................................................................... 102
3 PODSUMOWANIE ................................................................................................................. 107
4 BIBLIOGRAFIA ........................................................................................................................... 112
1|Strona
Spis tabel:
Tabela 1. Poziomy dopuszczalne dla niektórych substancji w powietrzu, zróżnicowane ze względu na
ochronę zdrowia ludzi i ochronę roślin na terenie kraju, z wyłączeniem uzdrowisk i obszarów
ochrony uzdrowiskowej ................................................................................................................. 25
Tabela 2 Poziomy docelowe dla niektórych substancji w powietrzu, zróżnicowane ze względu na
ochronę zdrowia ludzi i ochronę roślin oraz dopuszczalne częstości przekraczania tych poziomów 26
Tabela 3. Wskaźnik zużycia energii cieplnej budynków według ich roku oddania do użytkowania... 34
Tabela 4. Ilość mieszkań z podziałem na okres budowy i powierzchnię w Koszalinie....................... 35
Tabela 5. Udział mieszkań w Koszalinie posiadających instalację c.o. w latach ................................ 36
Tabela 6. Charakterystyka kotła WR 10 i urządzeń z nim współpracujących.................................... 39
Tabela 7. Charakterystyka kotła WR 25 i urządzeń z nim współpracujących.................................... 40
Tabela 8. Parametry pracy kotłowni DPM i FUB MEC Koszalin ........................................................ 48
Tabela 9. Charakterystyka kotłowni lokalnych MEC w Koszalinie .................................................... 49
Tabela 10. Grupy taryfowe dla odbiorców ciepła w Koszalinie........................................................ 50
Tabela 11. Struktura sprzedaży energii cieplnej za 2011 r. w podziale na c.o. i c.w.u....................... 52
Tabela 12. Struktura sprzedaży energii cieplnej za 2011 r. według przeznaczenia budynków.......... 53
Tabela 13. Odłączenia od sieci ciepłowniczej w 2011 r. .................................................................. 53
Tabela 14. Nowe przyłączenia do sieci ciepłowniczej w 2011r. ....................................................... 54
Tabela 15. Podstawowe cechy standardowego budynku jednorodzinnego..................................... 74
Tabela 16. Parametry eksploatacyjne i emisyjne - stan istniejący – kocioł węglowy stary................ 75
Tabela 17. Parametry eksploatacyjne i emisyjne - stan istniejący – kocioł gazowy stary.................. 75
Tabela 18. Parametry eksploatacyjne i emisyjne – modernizacja ogrzewania – kocioł gazowy
(porównanie ze starym kotłem węglowym i gazowym) .................................................................. 76
Tabela 19 Parametry eksploatacyjne i emisyjne – modernizacja ogrzewania – kocioł olejowy
Tabela 20. Parametry eksploatacyjne i emisyjne – modernizacja ogrzewania – m.s.c. (porównanie ze
starym kotłem węglowym i gazowym) ........................................................................................... 77
Tabela 21. Parametry eksploatacyjne i emisyjne – modernizacja ogrzewania – kocioł gazowy + solar
Tabela 22. Parametry eksploatacyjne i emisyjne – modernizacja ogrzewania – kocioł olejowy + solar
Tabela 23. Parametry eksploatacyjne i emisyjne – modernizacja ogrzewania – kocioł na pelety
2|Strona
Tabela 24. Parametry eksploatacyjne i emisyjne – modernizacja ogrzewania – pompa ciepła
Tabela 25. Parametry eksploatacyjne i emisyjne – modernizacja ogrzewania – kocioł gazowy +
termoizolacja (porównanie ze starym kotłem węglowym i gazowym) ............................................ 81
Tabela 26. Parametry eksploatacyjne i emisyjne – modernizacja ogrzewania – kocioł olejowy +
termoizolacja (porównanie ze starym kotłem węglowym i gazowym) ............................................ 81
Tabela 27. Parametry eksploatacyjne i emisyjne – modernizacja ogrzewania – MEC + termoizolacja
3|Strona
Spis rysunków:
Rysunek 1. Koszalin na tle województwa zachodniopomorskiego................................................... 12
Rysunek 2. Zmiany wskaźnika zużycia energii w gospodarstwach domowych w przeliczeniu na
1 mieszkanie .................................................................................................................................. 14
Rysunek 3. Lokalizacja stacji pomiarów jakości powietrza, na której stwierdzono przekroczenia
poziomu docelowego B(a)P w Koszalinie w 2007 r.......................................................................... 16
Rysunek 4. Emisja powierzchniowa benzo(a)pirenu w strefie miasta Koszalina............................... 19
Rysunek 5. Roczny przebieg zmienności stężeń B(a)P na stacji przy ul. Zwycięstwa w Koszalinie
w 2007 r......................................................................................................................................... 19
Rysunek 6. Stężenia B(a)P o okresie uśredniania wyników pomiarów rok kalendarzowy w Koszalinie,
pochodzące od całkowitej emisji napływowej w 2007 r. ................................................................. 20
Rysunek 7. Rozkład stężeń B(a)P o okresie uśredniania wyników pomiarów rok kalendarzowy
pochodzących od emisji powierzchniowej na terenie Koszalina w 2007 r........................................ 21
Rysunek 8. Przewagi typów emisji w stężeniach B(a)P o okresie uśredniania wyników pomiarów rok
kalendarzowy w receptorach na obszarze Koszalina w 2007 r. ....................................................... 22
Rysunek 9. Obszary Koszalina, w których został przekroczony poziom docelowy benzo(a)pirenu
o okresie uśredniania wyników pomiarów rok kalendarzowy w 2007 r........................................... 23
Rysunek 11. Potencjalny obszar przekroczeń średnich rocznych stężeń benzo(a)pirenu w strefie
miasto Koszalin .............................................................................................................................. 28
Rysunek 11. Średnioroczne stężenie benzo(a)pirenu w punkcie pomiarowym w Koszalinie przy
ul. Spasowskiego w latach 2009-2011 ............................................................................................ 29
Rysunek 12. Prognozowane ceny nośników energii w latach .......................................................... 61
Rysunek 13. Porównanie kosztów eksploatacyjnych poszczególnych wariantów ogrzewania.......... 83
Rysunek 14. Emisja zanieczyszczeń pyłowo-gazowych dla poszczególnych zakresów modernizacji . 84
Rysunek 15. Emisja dwutlenku węgla dla poszczególnych zakresów modernizacji .......................... 84
Rysunek 16. Emisja zanieczyszczeń pyłowo-gazowych - zakres domków jednorodzinnych .............. 87
Rysunek 17. Emisja dwutlenku węgla - zakres domków jednorodzinnych ....................................... 87
4|Str on a
Spis załączników:
1. Mapki terenów najbardziej zagrożonych wysokim stężeniem benzo(a)pirenu z zaznaczeniem
rodzajów budynków i rodzaju paliwa
2. Symulacje solarne dla budynku jedno- i wielorodzinnego
3. Projekty dokumentów do realizacji Programu
4. Wzór ankiety sporządzonej na potrzeby ankietyzacji do Programu
5|Strona
Objaśnienia skrótów:
BOŚ – Bank Ochrony Środowiska
B(a)P – Benzo(alfa)piren
CO – Tlenek węgla
c.o. – Centralne ogrzewanie
c.w.u. – Ciepła woda użytkowa
EC - Elektrociepłownia
GUS – Główny Urząd Statystyczny
Mg – Megagram
MEC – Miejskie przedsiębiorstwo Ciepłownicze
m.s.c. – Miejska sieć ciepłownicza
MŚ – Ministerstwo Środowiska
MW – Megawat
NFOŚiGW – Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
NO2 – Dwutlenek azotu
NO3 – Jon azotowy (V)
NOx – Tlenki azotu
O3 – Ozon
OZE – Odnawialne źródła energii
Pb – Ołów
PD – Poziom dopuszczalny
PM – Pył drobny, z ang. Particulate Matter
PONE - Program Ograniczenia Niskiej Emisji
POP – Program Ochrony Powietrza
POŚ – Prawo Ochrony Środowiska
Program – Program ograniczenia niskiej emisji dla miasta Koszalina
RM – Rada Ministrów
RPO – Regionalny Program Operacyjny
SO2 – Dwutlenek siarki
WFOŚiGW – Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
WIOŚ – Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska
WSSE – Wojewódzka Stacja Sanitarno – Epidemiologiczna
WWA - Wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne
µg – Mikrogram, milionowa część grama
ng – Nanogram, miliardowa część grama
6|Str on a
STRESZCZENIE
Stan powietrza w Koszalinie określa się jako niezadowalający z uwagi na ponadnormatywny poziom
benzo(a)piranu, który w podwyższonym stężeniu jest szkodliwy dla zdrowia mieszkańców
i środowiska przyrodniczego.
Stwierdzenie na terenie Koszalina ponadnormatywnej emisji benzo(a)piranu było podstawą
uchwalenia przez Sejmik Województwa Zachodniopomorskiego w 2010 roku „Programu ochrony
powietrza dla strefy Miasto Koszalina”, w której został przekroczony poziom docelowy
benzo(a)pirenu w powietrzu - programu naprawczego, którego realizacja ma na celu osiągnięcie
poziomów docelowych.
Ze względu na to, że głównym źródłem emisji benzo(a)pirenu jest niepełny proces spalania złej
jakości paliw oraz odpadów w kotłach i piecach małej mocy, zdecydowano o opracowaniu „Programu
ograniczenia niskiej emisji dla Miasta Koszalina”, służącego poprawie jakości powietrza, a tym samym
jakości życia i zdrowia mieszkańców.
Zakres prac Programu podzielono na podprogramy, dzieląc inwestycje wg rodzaju budynku, źródła
ciepła na c.o. i c.w.u., lokalizacji budynku w strefie bezpośredniego zagrożenia zanieczyszczeniem
powietrza lub poza nim oraz odległości od miejskiej sieci ciepłowniczej.
Podstawową metodą poprawy stanu powietrza w Koszalinie, przyjętą w Programie, jest podłączenie
budynków, do sieci ciepłowniczej oraz wykonanie prac termomodernizacyjnych. Pozwala to na
całkowitą likwidację niskiej emisji w miejscu jej wytwarzania. W zakresie budynków jednorodzinnych,
których lokalizacja nie pozwala na podłączeni do sieci ciepłowniczej, możliwa będzie wymiana kotłów
na bardziej ekologiczne, wykonanie prac termoizolacyjnych oraz zastosowanie OZE, np. kolektorów
słonecznych do przygotowania ciepłej wody użytkowej.
Łączny koszt prac modernizacyjnych oszacowano na ok. 468,6 mln zł. brutto. Do udziału w Programie
wstępnie
zakwalifikowano
1.638
budynków
wielkogabarytowych
(głównie
mieszkalnych
wielorodzinnych) oraz 3.700 budynków małogabarytowych (głównie mieszkalnych jednorodzinnych).
7|Str on a
1. WPROWADZENIE
1.1 Podstawa, cel i zakres Programu
Podstawę opracowania „Programu ograniczenia niskiej emisji dla miasta Koszalina” stanowi Uchwała
Nr XXXVIII/430/10 Sejmiku Województwa Zachodniopomorskiego z dnia 16 marca 2010 r. w sprawie
przyjęcia „Programu ochrony powietrza dla strefy Miasta Koszalina, w której został przekroczony
poziom docelowy benzo(a)pirenu w powietrzu”. Uchwałą tą Sejmik Województwa określił naprawczy
program ochrony powietrza dla obszaru Miasta Koszalina, mający na celu osiągnięcie dopuszczalnych
poziomów benzo(a)pirenu w powietrzu.
POP zidentyfikował źródła pochodzenia benzo(a)piranu w powietrzu, wskazując że głównym jego
źródłem jest niepełne spalanie paliw stałych - przede wszystkim węgla i drewna, przy czym
największym źródłem benzo(a)pirenu są paleniska domowe, w tym kotły, piece kaflowe, trzony
kuchenne oraz kominki.
Głównym celem opracowania „Programu ograniczenia niskiej emisji dla miasta Koszalina” jest
zwrócenie uwagi na problem niskiej emisji w Koszalinie oraz określenie działań w zakresie obniżenia
poziomu niskiej emisji spowodowanej spalaniem paliw w indywidualnych źródłach ciepła – działań
zmierzających do poprawy stanu powietrza w Koszalinie.
Pomimo, że Koszalin określony jest jako jedno z najczystszych i najbardziej zielonych miast
województwa, w dalszym ciągu znaczna część budynków jedno- i wielorodzinnych wyposażonych jest
w źródła ciepła opalane węglem i innymi paliwami stałymi, stanowiące źródła emisji zanieczyszczeń
do powietrza. Część mieszkańców wykorzystuje źródła energii, które nie spełniają norm
ekologicznych, są nieefektywne, co powoduje duże zużycie paliwa i spalanie go w celu
energetycznym z wytworzeniem znacznych ilości zanieczyszczeń pyłowo-gazowych, m.in. CO, CO2,
SO2, NOx, wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych (WWA), dioksyn, furanów oraz pyłów
i metali ciężkich.
Przy zmniejszającym się udziale zanieczyszczeń przemysłowych i komunikacyjnych na pierwszy plan
wysuwa się istotny czynnik kształtujący stan powietrza na rozważanym terenie, jakim jest tzw. niska
emisja z kominów o wysokości poniżej 40 m. Miasto posiada duże doświadczenie w zmniejszeniu
zużycia energii cieplnej i emisji zanieczyszczeń pyłowo-gazowych do powietrza. Na bieżąco
prowadzone są przedsięwzięcia termomodernizacji budynków użyteczności publicznej. Kolejnym
krokiem jest opracowanie niniejszego programu ograniczenia niskiej emisji.
Przebudowa istniejących systemów grzewczych, termoizolacja oraz wykorzystanie urządzeń opartych
na źródłach energii odnawialnej , jaką jest m.in. energia słoneczna, energia ziemi spowoduje znaczącą
8|Str on a
redukcję emisji substancji szkodliwych do powietrza, pozwoli na osiągnięcie oszczędności paliwa,
a także przyczyni się do zwiększenia atrakcyjności miasta.
Działania związane z ograniczeniem niskiej emisji na terenie miasta Koszalina spowodują redukcję
stężeń substancji w powietrzu.
Celem Programu i intencją Miasta jest podłączanie jak największej liczy mieszkań i budynków
do m.s.c. MEC sp. z o.o. w Koszalinie posiada źródła opalane węglem, jednak spalanie w dużych
źródłach podlega innym prawom niż niekontrolowane spalanie w źródłach o małej mocy.
Współczynnik nadmiaru powietrza oraz wysoka temperatura w kotłach MEC powoduje, że ilości
emitowanych zanieczyszczeń typu benzopiren są minimalne, w odróżnieniu od spalania węgla
i drewna w kominach czy w przydomowych piecach kaflowych.
1.2
Uwarunkowania prawne ochrony powietrza
1.2.1 Podstawowe akty prawne
Podstawowym aktem prawnym w zakresie jakości powietrza jest ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r.
Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2008 r., Nr 25, poz. 150 ze zm.), wprowadzająca ogólne zasady
ochrony powietrza polegające na zapewnieniu jak najlepszej jego jakości oraz obowiązki w zakresie
utrzymania poziomów substancji w powietrzu poniżej dopuszczalnych dla nich poziomów lub co
najmniej na tych poziomach, zmniejszania poziomów substancji w powietrzu co najmniej do
dopuszczalnych, gdy nie są one dotrzymane oraz zmniejszania i utrzymania poziomów substancji
w powietrzu poniżej poziomów docelowych albo poziomów celów długoterminowych lub co najmniej
na tych poziomach.
Ochrona powietrza w zakresie emisji zanieczyszczeń ze źródeł służących celom grzewczym
realizowana jest w oparciu o następujące - najistotniejsze z punktu widzenia PONE - akty prawne:

ustawa z dnia 27 kwietnia 2001r. Prawo ochrony środowiska (jednolity tekst Dz. U. z 2008 r. Nr
25, poz. 150 z późn. zm.),

ustawa z dnia 10 kwietnia 1997r. Prawo energetyczne (Dz. U. z 1997 r. Nr 54, poz. 348 z późn.
zm.),

ustawa z dnia 20 lipca 1991 o Inspekcji Ochrony Środowiska (Dz. U. 1991 r. Nr 77, poz. 335
z późn. zm.),

ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. 2003r.
Nr 80, poz. 717 z późn. zm.),
9|Str on a

rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 26 stycznia 2010 r. w sprawie wartości odniesienia
dla niektórych substancji w powietrzu (Dz. U. 2010r. Nr 16, poz. 87),

rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 24 sierpnia 2012 r. w sprawie poziomów niektórych
substancji w powietrzu (Dz. U. z 2012 r. poz. 1031),

rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 13 września 2012 r. w sprawie dokonywania oceny
poziomów substancji w powietrzu (Dz. U. z 2012 r. poz. 1032),

rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 2 lipca 2010 r. w sprawie rodzajów instalacji, których
eksploatacja wymaga zgłoszenia (Dz. U. z 2010 r. Nr 130, poz. 880),

rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 2 lipca 2010 r. w sprawie przypadków, w których
wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza z instalacji nie wymaga pozwolenia (Dz. U. z 2010
r. Nr 130, poz. 881),

rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 2 sierpnia 2012 r. w sprawie stref, w których
dokonuje się oceny jakości powietrza (Dz. U . z 2012 r. poz. 914).
Wyżej wymienione akty prawne zawierają przepisy określające zobowiązania użytkowników
środowiska oraz administracji w zakresie ochrony powietrza.
Ustawa Prawo ochrony środowiska została w ostatnim czasie zmieniona ustawą z dnia 13.04.2012 r.
o zmianie ustawy – Prawo ochrony środowiska oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. 2012 poz. 460).
Zmiany dotyczą m.in. ochrony powietrza. Z perspektywy miasta Koszalina największe znaczenie mają
następujące zmiany:
 w Art. 9 dodano ust. 9c. w brzmieniu: „W przypadku stref, dla których programy ochrony
powietrza zostały uchwalone, a standardy jakości powietrza są przekraczane, zarząd
województwa jest obowiązany opracować projekt aktualizacji programu w terminie 3 lat od
dnia wejścia w życie uchwały sejmiku województwa w sprawie programu ochrony powietrza,
określając w nim działania ochronne dla grup ludności wrażliwych na przekroczenie,
obejmujących w szczególności osoby starsze i dzieci.”
 W tytule V w dziale III dodano rozdział 4 w brzmieniu: „Kary pieniężne za uchybienia w
zakresie przygotowania i realizacji programów ochrony powietrza oraz planów działań
krótkoterminowych”. W Art. 315a. 1. jest zapis: „W przypadku: niedotrzymania terminów
realizacji zadań określonych w programach ochrony powietrza oraz planach działań
krótkoterminowych – organ za to odpowiedzialny podlega karze pieniężnej w wysokości od
10 000 zł do 500 000 zł.”
 jednocześnie dodano w Art. 401c ust. 9a w brzmieniu: „Środki Narodowego Funduszu
w wysokości (…), przeznacza się na:
10 | S t r o n a
1) przygotowanie, opracowanie i aktualizację programów ochrony powietrza i planów działań
krótkoterminowych;
2) realizację programów ochrony powietrza i planów działań krótkoterminowych;
3) pomiary i oceny jakości powietrza w strefach, w których przekraczane są poziomy
dopuszczalne lub poziomy docelowe substancji w powietrzu.”
W UE kompleksową regulację w dziedzinie ochrony powietrza stanowi tzw. dyrektywa ramowa
w sprawie oceny i zarządzania jakością powietrza w otoczeniu - 96/62/EC. Określa ona podstawowe
ramy prawne, w tym ujednolicone metody i kryteria oceny jakości powietrza i jest uzupełniana
licznymi pochodnymi aktami prawnymi.
1.2.2 POP
Opracowanie Programu jest wynikiem uchwalenia w 2010 roku przez Sejmik Województwa POP dla
strefy miasto Koszalin, ze względu na przekroczenie poziomu docelowego przez średnioroczne
stężenie benzo(a)piranu, wykazane w rocznej ocenie z 2007r.
Najbardziej uciążliwym dla mieszkańców Koszalina rodzajem emisji jest tzw. niska emisja, która nie
jest objęta żadnymi uregulowaniami prawnymi.
Jedynie, zgodnie z art. 96 ustawy Prawo ochrony środowiska, sejmik województwa może, w drodze
uchwały, w celu zapobieżenia negatywnemu oddziaływaniu na środowisko lub na zabytki określić dla
terenu województwa bądź jego części rodzaje lub jakość paliw dopuszczonych do stosowania, a także
sposób realizacji i kontroli tego obowiązku.
1.3
Charakterystyka miasta Koszalina
Miasto Koszalin położone jest w północno-wschodniej części województwa zachodniopomorskiego.
Graniczy od północy z gminą: Mielno, od wschodu z gminą Sianów, od południa z gminami Świeszyno
i Manowo a od zachodu z gminami Będzino i Biesiekierz.
Powierzchnia Koszalina wynosi 98,34 km2, przy czym tereny zielone zajmują ok. 38%.
Liczba mieszkańców miasta wynosi 109 233 osób (według GUS, stan na 31.12.2011).
Miasto Koszalin i powiat ziemski są ściśle powiązane i zależne pod względem gospodarczym,
kulturalnym oraz infrastruktury społecznej i technicznej.
11 | S t r o n a
Położenie miasta w strefie nadmorskiej (odległość od morza - 11 km w układzie komunikacyjnym)
i bezpośrednie sąsiedztwo dużego przymorskiego jeziora Jamno sprzyja rozwojowi różnych form
turystyki i rekreacji, przeznaczonych zarówno dla mieszkańców jak i osób przyjezdnych.
Rysunek 1. Koszalin na tle województwa zachodniopomorskiego
[Źródło: www.um-zachodniopomorskie.pl]
Klimat Koszalina kształtują masy powietrza napływające znad Atlantyku, których cechy ulegają
modyfikacji za sprawą sąsiedztwa Bałtyku i deniwelacji terenu na granicy Pobrzeży i Pojezierza
Pomorskiego. Najmniej opadów notuje się w lutym i marcu, a najwięcej w lipcu. Na terenie obszaru
Koszalina zdecydowanie przeważają wiatry wiejące z kierunków południowo-zachodnich (sektor
W-SE). W miesiącach zimowych wieją wiatry zachodnie i południowo-zachodnie, które przynoszą
odwilż. Na wiosnę wieją wiatry północne i północno-wschodnie, przynoszące pogodę dość suchą
i silnie skontrastowaną termicznie. W lecie przeważają chłodne wiatry zachodnie i północnozachodnie, przynoszące wilgotne i deszczowe masy powietrza polarno-morskiego. Zima jest tu
łagodna i krótka; przeciętna temperatura powietrza jest ujemna tylko w styczniu i lutym. Wiosna jest
relatywnie długa i chłodna. Również lato jest chłodniejsze niż w Polsce centralnej, lecz różnice te są
mniejsze aniżeli wiosną. Szczególnie charakterystyczna jest niewielka liczba dni gorących. Jesień jest
długa i ciepła, znacznie cieplejsza od wiosny.
12 | S t r o n a
Klimat obszaru, w szczególności kierunek i siła wiatru, temperatura powietrza, ciśnienie
atmosferyczne, decydują o rozprzestrzenianiu się zanieczyszczeń powietrza oraz o ich
wyprowadzeniu poza obszar bytowania ludzi.
1.4
Analiza jakości powietrza w mieście Koszalin
1.4.1 Benzo(a)piren – informacje ogólne
Benzo(a)piren należy do grupy związków określanych jako wielopierścieniowe węglowodory
aromatyczne (WWA), które zawierają od dwóch do kilku, a nawet kilkunastu pierścieni
aromatycznych w cząsteczce. Liczne badania toksykologiczne i epidemiologiczne wskazują
na wyraźną zależność pomiędzy ekspozycją na te związki a wzrostem ryzyka powstawania
nowotworów. Związki te nie występują pojedynczo, lecz zawsze w mieszaninie. Liczne badania
potwierdzają, że obecność jednego ze związków z grupy WWA w próbkach środowiskowych wskazuje
na to, że inne związki tej grupy też są obecne. Benzo(a)piren jest najlepiej poznanym węglowodorem
z grupy WWA, który ze względu na siłę działania rakotwórczego oraz powszechność występowania
w środowisku uznany został za wskaźnik całej grupy WWA. Benzopireny są grupą węglowodorów
aromatycznych o pięciu pierścieniach w cząsteczce. Posiadają kilka izomerów, w zależności od
miejsca przyłączenia pierścienia benzenowego do cząsteczki pirenu. Nie rozpuszczają się one
w wodzie, rozpuszczalne są natomiast w rozpuszczalnikach organicznych. Wiele związków z tej grupy
występuje w dymie tytoniowym, powietrzu, wodzie, pożywieniu, glebie, osadach wodnych,
organizmach wodnych, olejach mineralnych i rafinowanych produktach naftowych.
WWA występują w powietrzu w postaci stałej, na powierzchni cząstek pyłów, mgły i dymów,
z którymi opadają na glebę, rośliny i wody powierzchniowe. Węglowodory te nie mogą tworzyć
samoistnie cząstek stałych. Stężenie WWA w powietrzu zależy od:
− odległości od źródła emisji,
− wysokości punktu emisji,
− warunków meteorologicznych (głównie od wiatru),
− pory roku.
W powietrzu WWA ulegają fotoutlenianiu oraz reagują z tlenkami azotu lub z ozonem. Fotoutlenianie
prowadzi do utlenionych form węglowodorów, głównie chinonów, które są jeszcze bardziej
toksyczne. Reakcja taka zachodzi łatwo dzięki zdolności WWA do adsorpcji promieni UV. Ozon utlenia
WWA do chinonów i kwasów karboksylowych. Węglowodory o większej liczbie pierścieni reagują
z tlenkami azotu, tworząc pochodne nitrowe o właściwościach mutagennych i kancerogennych.
Pochodne nitrowe mogą być redukowane do jeszcze bardziej toksycznych amin.
13 | S t r o n a
1.4.2 Źródła emisji zanieczyszczeń
Emisja zanieczyszczeń do powietrza związana jest zarówno z działalnością człowieka, jak również
z występowaniem naturalnych zjawisk zachodzących w przyrodzie.
Jak wskazuje raport GUS z 2011 roku pt. „Efektywność wykorzystania energii w latach 1999-2009”
udział zużycia energii w gospodarstwach domowych w ogólnym zużyciu energii wyniósł 31%
w 2009 r. – spadek w porównaniu z 1999 rokiem, a tym samym wzrost zużycia energii w sektorze
transport i usługi).
Udział energii wykorzystanej na ogrzewanie zmalał z 73,1% w 1993 roku do 71,2% w 2002 roku,
natomiast na podgrzewanie wody wzrósł odpowiednio z 14,9 % do 15,1%. Malejący udział zużycia
energii na ogrzewanie i przygotowanie posiłków jest związany z zastępowaniem niskosprawnych
pieców węglowych nowoczesnymi urządzeniami gazowymi i elektrycznymi.
Poniżej przedstawiono zmiany wskaźników zużycia energii w przeliczeniu na 1 mieszkanie.
Rysunek 2. Zmiany wskaźnika zużycia energii w gospodarstwach domowych w przeliczeniu na 1 mieszkanie
[Źródło: Raport GUS pt. „Efektywność wykorzystania energii w latach 1999-2009”, 2011r.]
Wskaźnik zużycia energii z uwzględnieniem korekty klimatycznej ma trend malejący, przy
średniorocznym tempie spadku wynoszącym 2,0% od roku 1999. Spadek jednostkowego zużycia
energii w mieszkaniach jest związany z realizacją programów termomodernizacji budynków, redukcją
strat w sieciach ciepłowniczych, poprawą sprawności nowo instalowanych urządzeń. Po roku 2002
można zauważyć wzrost zużycia energii, co może wynikać ze zmiany zachowań mieszkańców wzrostu komfortu życia.
14 | S t r o n a
Zanieczyszczenia powietrza na terenie miasta spowodowane są przez następujące czynniki:
 emisję zorganizowaną pochodzącą ze źródeł z sektora mieszkaniowego jednorodzinnego,
 emisję zorganizowaną pochodzącą ze źródeł z sektora mieszkaniowego wielorodzinnego,
 emisję zorganizowaną pochodzącą ze źródeł przemysłowych,
 emisję niezorganizowaną pochodzącą bezpośrednio z procesów technologicznych, wypalania
traw, z sektora transportowego.
Głównym składnikiem emitowanych do atmosfery zanieczyszczeń gazowych w mieście jest
dwutlenek węgla, który jest głównym produktem reakcji spalania paliw kopalnych w celach
energetycznych i technologicznych. Nie stanowi on zagrożenia dla zdrowia ludzi, zwierząt i roślin,
jednak ma znaczący wpływ na zmiany klimatyczne – ocieplenie globalne, które to zjawisko jest
problemem ogólnoświatowym. Natomiast już takie związki jak: dwutlenek siarki, tlenki azotu, tlenek
węgla i pyły stanowią bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia. W niewielkich ilościach emitowane są
również związki chloropochodne, węglowodory aromatyczne i alifatyczne oraz sadza. Razem z pyłem
do atmosfery dostają się związki metali ciężkich, pierwiastki promieniotwórcze oraz benzo(a)piren –
powszechnie uważany za substancję silnie kancerogenną, szkodliwą już w najmniejszych stężeniach.
Na podstawie sporządzonej przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Szczecinie rocznej
oceny jakości powietrza w województwie zachodniopomorskim, w 2012 roku (za rok 2011) strefę
miasto Koszalin zakwalifikowano do klasy A dla zanieczyszczeń: dwutlenek siarki, dwutlenek azotu,
tlenek węgla, benzen, PM10, PM2,5, Pb, As, Cd, Ni, ozon, natomiast dla benzo(a)pirenu – do klasy C.
W związku z tym całą strefę miasto Koszalin zaliczono do klasy C.
Klasa A nie wymaga podejmowania działań, natomiast przynależność do klasy C zobowiązuje
do opracowania programu ochrony powietrza.
Wskazane na etapie oceny rocznej za 2011 rok potencjalne obszary przekroczeń średnich rocznych
stężeń benzo(a)pirenu obejmują m.in. Śródmieście oraz osiedla położone na północ i wschód
Śródmieścia.
Główną
przyczynę
przekroczeń
stanowi
emisja
powierzchniowa
związana
z indywidualnym ogrzewaniem mieszkań. Przyczyny dodatkowe to: oddziaływanie emisji z zakładów
przemysłowych i kotłowni zlokalizowanych w pobliżu stacji, oraz niekorzystne warunki
meteorologiczne w okresach grzewczych (niska temperatura powietrza, mała prędkość wiatru).
1.4.3 Stan powietrza uwzględniony POP
Na system oceny jakości powietrza w Koszalinie składają się (dane za 2010 rok):
 stacja automatyczna (WIOŚ Szczecin) przy ul. Armii Krajowej (mierzy NO2, NO, NOx i SO2)
15 | S t r o n a
 stacja manualna (WIOŚ Szczecin) przy ul. Spasowskiego (mierzy w sposób ciągły PM10, PM2,5
i okresowy B(a)P, As, Cd, Ni, Pb).
Monitoring zanieczyszczeń powietrza w 2007 i 2008 roku, w zakresie pomiarów B(a)P, realizowany
był w oparciu o jedno stanowisko pomiarowe zlokalizowane w Koszalinie, przy ul. Zwycięstwa 136.
Rysunek 3. Lokalizacja stacji pomiarów jakości powietrza, na której stwierdzono przekroczenia poziomu
docelowego B(a)P w Koszalinie w 2007 r.
[Źródło: POP dla strefy Miasta Koszalina, 2009r.]
Pomiary stężeń benzo(a)pirenu zawartego w pyle PM10, wykonywane od 2007 r. na sześciu
stanowiskach w województwie (w Szczecinie - 2 stanowiska, po 1 stanowisku w Widuchowej,
w Koszalinie, w Świnoujściu i w Szczecinku), wykazały, iż w latach 2007-2008, na pięciu z tych
stanowisk, średnioroczne stężenie benzo(a)pirenu przekroczyło poziom docelowy wynoszący
1 ng/m3. Jedynie na stanowisku w Świnoujściu poziom docelowy dla tego zanieczyszczenia nie został
przekroczony.
W związku z tym strefy te zostały zakwalifikowane w klasie C ze względu na benzo(a)piren.
Warto jednak zaznaczyć, że ustanowiony poziom docelowy dla benzo(a)pirenu jest poziomem bardzo
niskim, trudnym do osiągnięcia nie tylko w warunkach polskich.
WIOŚ w swoich raportach o stanie powietrza atmosferycznego jako główną przyczynę przekroczeń
dopuszczalnego poziomu benzo(a)pirenu w powietrzu wskazuje procesy spalania paliw stałych
16 | S t r o n a
(węgiel, drewno), zarówno w sektorach energetycznym i przemysłowym, jak też w sektorze
komunalno-bytowym (emisja powierzchniowa). Spaliny samochodowe mają niewielki udział w emisji
benzo(a)pirenu.
Strefa Miasto Koszalin jest jedną z czterech stref, dla których opracowany został Program ochrony
powietrza wraz z Prognozą oddziaływania na środowisko. Pozostałe strefy to: Aglomeracja
Szczecińska oraz powiaty gryfiński i szczecinecki). Obowiązek wyznaczenia POP wynika z art. 91 ust 5
ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2008 r., Nr 25, poz. 150).
Programy ochrony powietrza określa się dla stref, w której poziom choćby jednej substancji
przekracza poziom dopuszczalny powiększony o margines tolerancji lub poziom docelowy. Wyniki
rocznej oceny powietrza na terenie Miasta Koszalina ukazują zagrożenie wysokimi stężeniami
benzo(a)pirenu w pyle zawieszonym PM10, wielopierścieniowego węglowodoru aromatycznego
o najbardziej rakotwórczych właściwościach.
Głównym celem sporządzenia programu ochrony powietrza jest przywrócenie naruszonych
standardów jakości powietrza, poprzez znalezienie skutecznych i możliwych do zrealizowania działań,
których wdrożenie spowoduje obniżenie poziomu zanieczyszczeń co najmniej do poziomu
docelowego (1 ng/m3). Przy czym działania te proponuje się i wdraża tam, gdzie jest to możliwe
technicznie i uzasadnione ekonomicznie.
Uchwałą nr XXXVIII/430/10 Sejmiku Województwa Zachodniopomorskiego z dnia 16 marca 2010 r.
w sprawie określenia programu ochrony powietrza dla strefy miasto Koszalin, w której został
przekroczony poziom docelowy benzo(a)pirenu w powietrzu.
Poniżej przedstawiono główne założenia i wnioski sformułowane w POP dla strefy miasto Koszalin:

Podstawowym dokumentem wskazującym na konieczność wykonania naprawczego programu
ochrony powietrza w powyższej strefie, w zakresie zanieczyszczeń benzo(a)pirenem, była roczna
ocena jakości powietrza w województwie zachodniopomorskim za 2007 rok, wykonana przez
Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Szczecinie.

Program ochrony powietrza koncentruje się na istotnych powodach występowania przekroczeń
zanieczyszczeń powietrza benzo(a)pirenem oraz na znalezieniu skutecznych i możliwych do
zrealizowania działań, których wdrożenie spowoduje obniżenie poziomu zanieczyszczeń co
najmniej do poziomu docelowego.

Głównym celem sporządzenia naprawczego programu ochrony powietrza jest przywrócenie
naruszonych standardów jakości powietrza, a przez to poprawa warunków życia mieszkańców,
podwyższenie standardów cywilizacyjnych oraz zwiększenie atrakcyjności miast.

Realizacja zadań wynikających z programu ochrony powietrza ma na celu zmniejszenie stężeń
substancji zanieczyszczających w powietrzu w danej strefie do poziomu docelowego na rok
bazowy 2013 dla benzo(a)pirenu i utrzymywania go na takim poziomie. Poziom stężeń dla
17 | S t r o n a
benzo(a)pirenu do osiągnięcia i utrzymania w roku kalendarzowym (okres uśredniania wyników
pomiarów) wynosi 1 ng/m3.

Zmiana struktury oraz spadek znaczenia przemysłu na rzecz wzrostu znaczenia sektora usług
w latach dziewięćdziesiątych spowodowała istotne obniżenie emisji ze źródeł przemysłowych.

Głównymi przyczynami tych zmian było:
- zmniejszenie produkcji,
- modernizacja technologii przemysłowych i wprowadzanie nowoczesnych rozwiązań,
- instalowanie urządzeń redukujących emisje,
- poprawa jakości paliwa używanego w dużych elektrociepłowniach,
- zaostrzanie przepisów związanych z emisją zanieczyszczeń z dużych instalacji energetycznych
i przemysłowych.

Jak podają autorzy POP dla strefy Miasta Koszalina ograniczenie emisji z przemysłu uwypukliły
problem emisji z innych źródeł. Głównym źródłem benzo(a)pirenu w powietrzu jest niepełne
spalanie paliw stałych, w tym przede wszystkim węgla i drewna. Największym źródłem
benzo(a)pirenu są paleniska domowe, w tym piece kaflowe oraz kominki. Można natomiast
przyjąć, że energetyka profesjonalna znacznie ograniczyła emisję B(a)P do powietrza.

Ze względu na rodzaj i zasięg wpływu oraz na wykonywane obliczenia modelowe emisje
podzielono na następujące typy:
 punktową – pochodzącą ze źródeł przemysłowych technologicznych i energetycznych,
 powierzchniową – niską emisję z palenisk domowych,
 liniową – emisję związaną z komunikacją.

Największy udział w emisji B(a)P z terenu Koszalina mają: emisja powierzchniowa (z ogrzewania
indywidualnego) - 59% (49.4 kg/rok) oraz emisja punktowa – 31.8 kg/rok (39% - związana
z przemysłem). Najmniejszy jest udział emisji liniowej – 1.3 kg/rok, co stanowi 2% emisji
całkowitej z terenu miasta.
18 | S t r o n a
Rysunek 4. Emisja powierzchniowa benzo(a)pirenu w strefie miasta Koszalina
Rysunek 5. Roczny przebieg zmienności stężeń B(a)P na stacji przy ul. Zwycięstwa w Koszalinie w 2007 r.
19 | S t r o n a

Analiza sytuacji przekroczeń wskazuje, że najwyższe stężenia, zdecydowanie przekraczające
poziom docelowy, występują w miesiącach zimowych, w sezonie grzewczym. Przy niskich
temperaturach wzrasta emisja z systemów grzewczych, co przy wystąpieniu dodatkowo
niekorzystnych sytuacji meteorologicznych, takich jak cisze wiatrowe, niskie położenie warstwy
inwersyjnej czy niże baryczne, utrudniających dyspersję zanieczyszczeń, może stać się główną
przyczyną stężeń ponadnormatywnych.

Tło imisyjne w Koszalinie, pochodzące od całkowitej emisji napływowej benzo(a)piranu, zarówno
z terenu jak i spoza województwa, wynosi od 8.1 do 17% poziomu docelowego. Najwyższe
wartości stężeń występują w południowo-wschodniej części miasta, gdzie osiągają 0,17 ng/m3 .
Powyższe analizy wskazują na to, że tło imisyjne ma dość istotny wpływ na stan atmosfery
w mieście Koszalin.
Rysunek 6. Stężenia B(a)P o okresie uśredniania wyników pomiarów rok kalendarzowy w Koszalinie,
pochodzące od całkowitej emisji napływowej w 2007 r.

Stężenia benzo(a)pirenu o okresie uśredniania wyników pomiarów rok kalendarzowy
pochodzące od emisji powierzchniowej, maksymalne wartości osiągają w centralnej oraz
północno-zachodniej, zabudowanej części Koszalina (2.56 ng/m3), gdzie przekraczają poziom
docelowy, wyznaczając trzy obszary przekroczeń. W wyznaczonych obszarach poziom docelowy
20 | S t r o n a
został przekroczony nawet o 90-100%. We wschodniej oraz zachodniej części miasta stężenia
obniżają się do około 20% poziomu docelowego.
Rysunek 7. Rozkład stężeń B(a)P o okresie uśredniania wyników pomiarów rok kalendarzowy pochodzących
od emisji powierzchniowej na terenie Koszalina w 2007 r.
Stężenia całkowite B(a)P w Koszalinie rozkładają się w zakresie od 0.1 do 2.7 ng/m3 (10-270%
poziomu docelowego), przy czym najwyższe wartości, przekraczające poziom docelowy,
występują w centralnej oraz północno-zachodniej części miasta. Natomiast najniższe wartości
występują na obrzeżach miasta.

W zdecydowanej większości receptorów na terenie Koszalina, w stężeniach benzo(a)pirenu
o okresie uśredniania wyników pomiarów w roku kalendarzowym, przeważa emisja
powierzchniowa, której udziały sięgają 100% w obszarach przekroczeń. Jedynie na obrzeżach
miasta zaznacza się wpływ emisji napływowej, której przewaga sięga tam maksymalnie 70%.
Ponadto w jednym receptorze stwierdzono przewagę emisji punktowej, natomiast w żadnym
z receptorów nie stwierdzono przeważającego udziału emisji z komunikacji.
21 | S t r o n a
Rysunek 8. Przewagi typów emisji w stężeniach B(a)P o okresie uśredniania wyników pomiarów rok
kalendarzowy w receptorach na obszarze Koszalina w 2007 r.

Analiza wyników obliczeń modelowych benzo(a)pirenu w powietrzu w Koszalinie wykazała, iż
przekroczenia poziomu docelowego wystąpiły w centralnej oraz północno-zachodniej części
miasta:

obszar nr 1 - obszar znajdujący się w obrębie ulic: Sienkiewicza, Franciszkańskiej, Morskiej,
Marynarzy; powierzchnia: 39.6 ha;

obszar nr 2 - obszar znajdujący się w obrębie ulic: Słowiańskiej, Kolejowej, Al. Armii
Krajowej, Młyńskiej, R. Traugutta, F. Ruszczyca, Topolowej, Dębowej, 4 Marca, Działkowej;
powierzchnia: 561.3 ha.

Autorzy „Programu ochrony powietrza dla strefy miasto Koszalin” wyznaczyli liczbę m2
powierzchni ogrzewanej obecnie indywidualnie paliwami stałymi, którą należałoby podłączyć do
MEC lub wymienić źródła ciepła na źródła ekologiczne, aby w rezultacie osiągnąć poziom
docelowy B(a)P w mieście. Jak pokazały obliczenia po wdrożeniu opisanego scenariusza
naprawczego, stężenia całkowite B(a)P w Koszalinie występują poniżej poziomu docelowego.
Wynika z powyższego, że zastosowanie działań naprawczych spowoduje osiągnięcie efektu
ekologicznego na terenie miasta.
22 | S t r o n a
Rysunek 9. Obszary Koszalina, w których został przekroczony poziom docelowy benzo(a)pirenu o okresie
uśredniania wyników pomiarów rok kalendarzowy w 2007 r.
W „POP dla strefy miasto Koszalin” zaproponowano modernizację dla budynków jednorodzinnych
i wielorodzinnych o łącznej powierzchni 169.901 m2. Zwrócono uwagę szczególnie na zabudowę
znajdującą się w obrębie ulic: Sienkiewicza, Franciszkańskiej, Morskiej, Marynarzy oraz ulic
Słowiańskiej, Kolejowej, Al. Armii Krajowej, Młyńskiej, R. Traugutta, F. Ruszczyca, Topolowej,
Dębowej, 4 Marca, Działkowej.
Modernizacja w dwóch kierunkach: podłączenie do sieci ciepłowniczej i zastosowanie ogrzewania
elektrycznego. Koszty jednak tych modernizacji są bardzo duże stąd zaproponowano, aby został
opracowany Program ograniczenia niskiej emisji i przy współudziale środków z WFOŚiGW
w Szczecinie aby zmienić sposób ogrzewania choćby w części budynków.
W „POP dla strefy miasto Koszalin” określono kierunki działań w celu przywrócenia standardów
jakości powietrza w zakresie imisji benzo(a)pirenu w strefie miasto Koszalin w zakresie ogrzewania
indywidualnego (węgiel i drewno):
a)
tworzenie programów zachęcających do wymiany pieców na bardziej zaawansowane
technologicznie,
23 | S t r o n a
b) stosowanie rabatów, dopłat przy wymianie starych pieców na nowe,
c)
prowadzenie kampanii na rzecz uświadomienia społeczeństwa o korzyściach płynących
z wymiany starego typu pieców na nowe (ryzyko związane z toksycznością opalania węglem
i drewnem - emisja dioksyn podczas niecałkowitego spalania, itp.),
d) wprowadzanie przepisów lokalnych dotyczących sposobu ogrzewania mieszkań,
e) nakaz likwidacji węglowego systemu grzewczego w przypadku posiadania dwóch, np.
węgiel/gaz,
f)
w opracowywanych planach zagospodarowania przestrzennego umieścić zapis o rodzaju
ogrzewania, a w przypadku źródeł istniejących podać rok do którego należy przejść na inny
system ogrzewania albo zastosować paliwa ograniczające emisję zanieczyszczeń pyłowogazowych np. paliwa płynne lub gazowe.
Program stwarza możliwości poprawy tego stanu, a co za tym idzie i jakości powietrza w mieście, co
będzie miało wpływ na poprawę warunków życia mieszkańców poprzez podłączenie znacznej liczby
budynków do m.s.c.
1.4.4 Aktualny stan powietrza
Zgodnie z art. 89 ust. 1 ustawy Prawo ochrony środowiska na podstawie wyników pomiarów
prowadzonych na stacjach Państwowego Monitoringu Środowiska wojewódzkie inspektoraty
ochrony środowiska co roku, w terminie do 30 kwietnia, dokonują oceny jakości powietrza w danym
województwie za poprzedni rok kalendarzowy. Wyniki ocen publikowane są w formie wojewódzkich
raportów dostępnych na stronach internetowych WIOŚ. Wyniki ocen WIOŚ przekazuje zarządowi
województwa, który w razie konieczności opracowuje i wdraża program ochrony powietrza
w województwie dla wybranych stref, w których zanotowano przekroczenia norm jakości powietrza.
Główny Inspektor Ochrony Środowiska na podstawie rocznych ocen jakości powietrza wykonanych
przez WIOŚ wykonuje zbiorczą ocenę jakości powietrza.
W rocznej ocenie jakości powietrza uwzględnia się substancje, dla których w prawie krajowym
i w dyrektywach
unijnych
określono
normatywne
stężenia
w
postaci
poziomów
dopuszczalnych/docelowych/celu długoterminowego w powietrzu, ze względu na ochronę zdrowia
ludzkiego i ochronę roślin.
W ocenach prowadzonych pod kątem spełnienia kryteriów ustanowionych w celu ochrony zdrowia
ludzi obecnie uwzględnia się: dwutlenek siarki (SO2), dwutlenek azotu (NO2), tlenek węgla (CO),
benzen (C6H6), ozon (O3), pył PM10 i PM2,5, metale ciężkie: ołów (Pb), arsen (As), kadm (Cd) i nikiel
(Ni) w pyle PM10 oraz benzo(a)piren (B(a)P) w pyle PM10.
24 | S t r o n a
Oceny dokonywane pod kątem spełnienia kryteriów odniesionych do ochrony roślin obejmują:
dwutlenek siarki (SO2), tlenki azotu NOx i ozon (O3).
Oceny jakości powietrza są wykonywane w odniesieniu do obszaru strefy.
Na system oceny jakości powietrza w Koszalinie od 2010 roku składają się:
 stacja automatyczna (WIOŚ Szczecin) przy ul. Armii Krajowej, mierząca NO2, NO, NOx i SO2),
 stacja manualna (WIOŚ Szczecin) przy ul. Spasowskiego, mierząca w sposób ciągły PM10, PM2,5
i okresowy B(a)P, As, Cd, Ni, Pb.
System oceny jakości powietrza jest zgodny z przepisami prawa obowiązującymi w Unii Europejskiej,
w tym wypełnia wymagania Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady z maja 2008 roku w sprawie
Jakości Powietrza i Czystego Powietrza dla Europy, ustawy z dnia 27 kwietnia 2001r. Prawo ochrony
środowiska oraz opiera się na przepisach wykonawczych do przedmiotowej ustawy. Poniżej
przedstawiono poziomy stężeń zanieczyszczeń wynikające z rozporządzenia Ministra Środowiska
z dnia 12 września 2012 r. w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu.
Tabela 1. Poziomy dopuszczalne dla niektórych substancji w powietrzu, zróżnicowane ze względu na ochronę
zdrowia ludzi i ochronę roślin na terenie kraju, z wyłączeniem uzdrowisk i obszarów ochrony uzdrowiskowej
Lp.
Nazwa substancji
Okres uśredniania
wyników pomiarów
1
2
3
1
2
Benzen
3
4
5
6
7
8
Dopuszczalna częstość
przekraczania
Poziom dopuszczalny
dopuszczalnego poziomu
substancji w
powietrzu [mg/m3] w roku kalendarzowym
b)
4
5
c)
Dwutlenek azotu
rok kalendarzowy
jedna godzina
rok kalendarzowy
5
200 c)
40 c)
18 razy
-
Tlenki azotu d)
rok kalendarzowy
30 c)
-
jedna godzina
24 godziny
rok kalendarzowy i pora
zimowa (okres od
01 X do 31 III)
rok kalendarzowy
350 c)
125 c)
24 razy
3 razy
Dwutlenek siarki
Ołów f)
20
e)
-
0,5 c)
c), j)
25
g)
Pył zawieszony PM2,5
rok kalendarzowy
20 c), k)
24 godziny
50 c)
35 razy
h)
Pył zawieszony PM10
rok kalendarzowy
40 c)
i)
c), i)
osiem godzin
10 000
Tlenek węgla
[Źródło: Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 24 sierpnia 2012 r. w sprawie poziomów
niektórych substancji w powietrzu Dz.U. 2012 nr 0 poz. 1031]
Objaśnienia :
b) W przypadku programów ochrony powietrza, o których mowa w art. 91 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. –
Prawo ochrony środowiska, częstość przekraczania odnosi się do poziomu dopuszczalnego wraz z marginesem
tolerancji.
25 | S t r o n a
c) Poziom dopuszczalny ze względu na ochronę zdrowia ludzi.
d) Suma dwutlenku azotu i tlenku azotu w przeliczeniu na dwutlenek azotu.
e) Poziom dopuszczalny ze względu na ochronę roślin.
f) Suma metalu i jego związków w pyle zawieszonym PM10.
g) Stężenie pyłu o średnicy aerodynamicznej ziaren do 2,5 μm (PM2,5) mierzone metodą wagową z separacją
frakcji lub metodami uznanymi za równorzędne.
h) Stężenie pyłu o średnicy aerodynamicznej ziaren do 10 μm (PM10) mierzone metodą wagową z separacją
i) Maksymalna średnia ośmiogodzinna, spośród średnich kroczących, obliczanych co godzinę z ośmiu średnich
jednogodzinnych w ciągu doby. Każdą tak obliczoną średnią ośmiogodzinną przypisuje
się dobie, w której się ona kończy; pierwszym okresem obliczeniowym dla każdej doby jest okres od godziny
1700 dnia poprzedniego do godziny 100 danego dnia; ostatnim okresem obliczeniowym
dla każdej doby jest okres od godziny 1600 do 2400 tego dnia czasu środkowoeuropejskiego CET.
j) Poziom dopuszczalny dla pyłu zawieszonego PM2,5 do osiągnięcia do dnia 1 stycznia 2015 r. (faza I).
k) Poziom dopuszczalny dla pyłu zawieszonego PM2,5 do osiągnięcia do dnia 1 stycznia 2020 r. (faza II).
Tabela 2 Poziomy docelowe dla niektórych substancji w powietrzu, zróżnicowane ze względu na ochronę
zdrowia ludzi i ochronę roślin oraz dopuszczalne częstości przekraczania tych poziomów
Lp.
Nazwa substancji
Okres uśredniania
wyników pomiarów
Poziom docelowy
substancji w
powietrzu
Dopuszczalna częstość
przekraczania poziomu
docelowego
substancji w powietrzu
1
2
3
4
5
1
2
3
arsen b)
benzo(a)piren b)
kadm b)
rok kalendarzowy
rok kalendarzowy
rok kalendarzowy
6 c) ng/m3
1 c) ng/m3
5 c) ng/m3
-
4
nikiel b)
rok kalendarzowy
20 c) ng/m3
e)
5
ozon
osiem godzin
okres wegetacyjny (1 V
– 31 VII)
6
pył zawieszony PM2,5 i)
rok kalendarzowy
-
120 g/m
18 000 d), g), h) g/m3
*h
25 dni f)
25 c) g/m3
-
c)e)
3
-
[Źródło: Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 24 sierpnia 2012 r. w sprawie poziomów
niektórych substancji w powietrzu Dz.U. 2012 poz. 1031]
Objaśnienia :
b) Całkowita zawartość tego pierwiastka w pyle zawieszonym PM10, a dla benzo(a)pirenu całkowitą zawartość
benzo(a)pirenu w pyle zawieszonym PM10.
c) Poziom docelowy ze względu na ochronę zdrowia ludzi
d) Poziom docelowy ze względu na ochronę roślin.
e) Maksymalna średnia ośmiogodzinna spośród średnich kroczących, obliczanych ze średnich jednogodzinnych
w ciągu doby; każdą tak obliczoną średnią ośmiogodzinną przypisuje się dobie, w której się ona kończy;
pierwszym okresem obliczeniowym dla każdej doby jest okres od godziny 1700 dnia poprzedniego do godziny
100 danego dnia; ostatnim okresem obliczeniowym dla każdej doby jest okres od godziny 1600 do 2400 tego dnia
czasu środkowoeuropejskiego CET.
26 | S t r o n a
f) Liczba dni z przekroczeniem poziomu docelowego w roku kalendarzowym uśredniona w ciągu kolejnych
trzech lat; w przypadku braku danych pomiarowych z trzech lat dotrzymanie dopuszczalnej częstości
przekroczeń sprawdza się na podstawie danych pomiarowych z co najmniej jednego roku.
g) Wyrażony jako AOT 40, które oznacza sumę różnic pomiędzy stężeniem średnim jednogodzinnym
wyrażonym w µg/m 3 a wartością 80 µg/m 3 , dla każdej godziny w ciągu doby pomiędzy godziną 8 00 a 20 00
3
czasu środkowoeuropejskiego CET, dla której stężenie jest większe niż 80 µg/m ; w przypadku gdy w serii
pomiarowej występują braki, obliczaną wartość AOT 40 należy pomnożyć przez iloraz liczby możliwych
terminów pomiarowych do liczby wykonanych w tym okresie pomiarów.
h) Wartość uśredniona dla kolejnych pięciu lat; w przypadku braku danych pomiarowych z pięciu lat
dotrzymanie dopuszczalnej częstości przekroczeń sprawdza się na podstawie danych pomiarowych z co
najmniej trzech lat.
i) Stężenie pyłu o średni y aerodynamicznej ziaren do 2,5 μm (PM2,5) mierzone metodą wagową z separacją
27 | S t r o n a
Rysunek 10. Potencjalny obszar przekroczeń średnich rocznych stężeń benzo(a)pirenu w strefie miasto Koszalin
[Źródło: „Roczna ocena jakości powietrza w woj. zachodniopomorskim za 2011rok”]
28 | S t r o n a
O istotnym wpływie procesów ogrzewania na poziom stężeń benzo(a)pirenu w powietrzu może
świadczyć rozkład tych stężeń w ciągu roku. W miesiącach letnich stężenia były niskie (bliskie zera),
natomiast wysokie wartości wystąpiły w miesiącach tzw. zimnych (styczeń-kwiecień, październikgrudzień).
Benzo(a)piren w głównej mierze powstaje w wyniku niepełnego spalania paliw, które jest
charakterystyczne dla niskiej emisji – spalanie w paleniskach domowych paliw złej jakości, spalanie
odpadów m.in. typu PET. Ograniczenie tego typu zagrożeń wymaga zarówno ciągłej edukacji
ekologicznej, jak i stwarzania zachęt ekonomicznych, prawnych i technicznych do stosowania paliw
mniej szkodzących środowisku (ciepło systemowe, gaz, olej opałowy, energia odnawialna).
Należy również zwrócić uwagę na fakt, że rejestrowane w punktach pomiarowych stężenia
przekraczające wartość normowaną (bardzo niską), nie odbiegają od wyników rejestrowanych na
wszystkich stanowiskach w Polsce, a często są nawet niższe niż w innych miastach. W ostatnich latach
obserwuje się tendencję spadkową stężeń tego zanieczyszczenia:
Rysunek 11. Średnioroczne stężenie benzo(a)pirenu w punkcie pomiarowym w Koszalinie przy
ul. Spasowskiego w latach 2009-2011
[Źródło: opracowanie własne na podstawie raportów WIOŚ]
29 | S t r o n a
1.5. Zgodność Programu z programami ochrony środowiska
Program ograniczenia niskiej emisji tworzony jest w celu zmniejszenia emisji zanieczyszczeń pyłowogazowych, dostających się do powietrza z sektora komunalno-bytowego. Działanie to jest jedynym
skutecznym sposobem na zmniejszenie tego zjawiska i polega na udzieleniu pomocy finansowej dla
osób decydujących się na modernizację systemu grzewczego. Obszarowy zasięg Programu daje
gwarancję znacznej poprawy stanu jakości powietrza w mieście.
Program to jedno z niewielu przedsięwzięć, jakie prowadzą do poprawy stanu środowiska, w których
mieszkańcy biorą bezpośredni udział. Modernizując swoje systemy grzewcze, zmniejszając
zapotrzebowanie na paliwo, znacząco wpływają na zmniejszenie skali zjawiska niskiej emisji
bezpośrednio w swoim otoczeniu.
„Program Ochrony Środowiska Miasta Koszalina na lata 2012 - 2015 z uwzględnieniem perspektywy
na lata 2016 – 2019” wskazuje na bardzo istotny problem zanieczyszczenia powietrza, którego
źródłem jest niska emisja z indywidualnego systemu ogrzewania zabudowy indywidualnej.
Autorzy doszli do wniosku, że do najważniejszych przyczyn wysokiej emisji pyłów i benzo(a)pirenu do
powietrza atmosferycznego zaliczyć należy również spalanie odpadów w paleniskach domowych.
Proceder ten jest trudny do kontrolowania i sankcjonowania.
W obszarach zwartej zabudowy miasta Koszalina występuje zjawisko kumulacji zanieczyszczeń.
Proces rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń jest tam utrudniony poprzez duże zagęszczenie „niskiej”
emisji i brak należytego „przewietrzania” (zwłaszcza w centrum miasta, gdzie występuje spora liczba
„niskich” emitorów). W rezultacie zjawisko to jest bardzo uciążliwe. Ograniczenie emisji ze źródeł
powierzchniowych może być osiągnięte dzięki poniższym działaniom:

zmiana sposobu ogrzewania na bardziej ekologiczne (np. zmiana paliwa stałego na
paliwa ciekłe lub gazowe, wymiana kotłów węglowych o niskiej sprawności na
nowoczesne-niskoemisyjne, zmiana ogrzewania na elektryczne),

wykonanie przyłączy sieci cieplnej lub gazowej do poszczególnych budynków,

termomodernizacja budynków jako zmniejszenie zapotrzebowania ciepła a co za tym
idzie zmniejszenie emisji zanieczyszczeń .
Jako priorytet w zakresie ochrony powietrza atmosferycznego określono m.in.:
 oszczędzanie energii,
 modernizacje systemów energetycznych i likwidację niskiej emisji.
Jako cel długoterminowy do roku 2019 w zakresie jakość powietrza (PA), potencjalne
możliwości ograniczenia emisji gazów do powietrza poprzez rozwój OZE określono kontynuację
30 | S t r o n a
działań
związanych
z
poprawą
jakości
powietrza
oraz
wzrost wykorzystania energii
z odnawialnych źródeł.
Jako cele krótkoterminowe do roku 2015 określono:
PA 2. Spełnienie wymagań prawnych w zakresie jakości powietrza poprzez ograniczenie
emisji ze źródeł powierzchniowych, liniowych i punktowych na terenie miasta
Miary realizacji celu:

spadek emisji zanieczyszczeń gazowych: SO2, NO2, CO2 do powietrza, (w Mg) ze
źródeł punktowych, powierzchniowych i liniowych na terenie miasta,

spadek emisji zanieczyszczeń pyłowych do powietrza (w Mg) ze źródeł
punktowych, powierzchniowych i liniowych na terenie miasta,

opracowanie i wdrożenie Programu Ograniczenia Niskiej Emisji (PONE),

dofinansowanie inwestycji w zakresie modernizacji i wymiany źródeł ciepła,

wymiana niskosprawnych kotłów opalanych paliwami stałymi, w budownictwie
indywidualnym i wielorodzinnym
(kamienice), na ekologiczne, niskoemisyjne
(gazowe, olejowe, retortowe) (ilość wymienionych kotłów, szt.),

rozprowadzenie, bądź modernizacja instalacji centralnego ogrzewania (długość
przewodów km),

sprawdzenie
wraz
z
ewentualną
naprawą
funkcjonowania
przewodów
kominowych (liczba sprawdzonych, naprawionych przewodów kominowych, szt.).
PA 3. Zwiększenie wykorzystania odnawialnych źródeł energii (OZE)
Miary realizacji celu:

wzrost zainstalowanej mocy elektrycznej ze źródeł odnawialnych (w MW),

wzrost (w %) produkcji energii ze źródeł odnawialnych w produkcji energii
elektrycznej ogółem,

wzrost udziału energii ze źródeł odnawialnych (w %) w bilansach produkcji
energii przedsiębiorstw energetycznych,

zwiększanie długości wybudowanej sieci gazowej (w km),

zwiększanie długości wybudowanych i zmodernizowanych ciepłociągów (w km),

wzrost liczby zmodernizowanych źródeł energii (w szt.),

wzrost liczby zlikwidowanych kotłowni opalanych paliwem stałym (w szt.),

zmiana paliwa ze stałego na gaz, biomasę, wzrost liczby zmodernizowanych kotłowni
(w szt.)

ograniczanie zużycia energii elektrycznej (w MWh),

ograniczanie zużycia gazu (w m3 ).
31 | S t r o n a
W związku ze stwierdzonym przekroczeniem poziomu docelowego benzo(a)pirenu
w powietrzu dla strefy miasto Koszalin, szczegółowo przedstawiono cele i kierunki działań dla
przywrócenia standardów jakości powietrza w zakresie imisji benzo(a)pirenu (B(a)P) w strefie
miasto Koszalin (obejmującej teren miasta Koszalin):

w zakresie ogrzewania indywidualnego (węgiel i drewno):

stworzenie
programów
zachęcających
do
wymiany
pieców
na
bardziej
zaawansowane technologicznie,

opracowanie i wdrożenie Programu Ograniczenia Niskiej Emisji, mającego na
celu
wymianę niskosprawnych
kotłów
opalanych
paliwami
stałymi,
w budownictwie indywidualnym i wielorodzinnym (kamienice), na ekologiczne,
niskoemisyjne
(gazowe,
olejowe,
retortowe),
w razie
potrzeby
objęcie
programem również rozprowadzenia, bądź modernizacji instalacji centralnego
ogrzewania oraz sprawdzenia wraz z ewentualną naprawą funkcjonowania
przewodów kominowych,

stosowanie rabatów, dopłat przy wymianie starych pieców na nowe,

prowadzenie kampanii na rzecz uświadomienia społeczeństwa o korzyściach
płynących
z
z wymiany
toksycznością
starego
opalania
typu
węglem
pieców
na
nowe
(ryzyko
związane
i drewnem - emisja dioksyn podczas
niecałkowitego spalania, itp.),

wprowadzanie przepisów lokalnych dotyczących sposobu ogrzewania mieszkań,

zachęcanie
do
likwidacji
węglowego
systemu
grzewczego
w
przypadku
posiadania dwóch, np. węgiel/gaz,

w opracowywanych planach zagospodarowania przestrzennego umieszczanie
zapisów o rodzaju ogrzewania, a w przypadku źródeł istniejących podawanie
roku, do którego należy przejść na paliwa płynne lub gazowe.
Również w „Programie Ochrony Środowiska Województwa Zachodniopomorskiego” zwraca się
uwagę na rosnący problem niskiej emisji z lokalnych kotłowni, zakładów usługowych i indywidualnych
gospodarstw. Cele długo- i krótkoterminowe są analogiczne do tych z „Programu Ochrony
Środowiska Miasta Koszalina”.
Zasięg prac realizowanych w ramach Programu jest na tyle szeroki, że jednocześnie pokrywa się
z założeniami dokumentów krajowych, głównie jeśli chodzi o „III Politykę Ekologiczną Państwa”,
32 | S t r o n a
„Strategię rozwoju energetyki odnawialnej oraz Polityki Klimatycznej Polski – Strategia redukcji emisji
gazów cieplarnianych w Polsce do roku 2020”.
33 | S t r o n a
2.
CZĘŚĆ ZASADNICZA OPRACOWANIA
2.1
Opis stanu istniejącego
W celu zaproponowania rozwiązań mających na celu ograniczenie niskiej emisji w mieście dokonano
analizy aktualnego stanu zasobów mieszkaniowych na zagrożonym terenie. W tym celu zapoznano
się z:

zasobami Zarządu Budynków Mieszkalnych w Koszalinie,

zasobami zarządców nieruchomościami,

informacjami nt. budynków użyteczności publicznej,

działalnością i planami przedsiębiorstwa ciepłowniczego Miejska Energetyka Cieplna Spółka
z o.o. w Koszalinie,

informacjami nt. budynków jednorodzinnych.
Opracowano ankietę w celu inwentaryzacji budynków wielo- i jednorodzinnych, którą udostępniono
mieszkańcom w wersji papierowej oraz elektronicznej na stronie Urzędu Miejskiego w Koszalinie
i www.niskaemisja.pl. Ponadto w 2011 roku ankieta została rozesłana do zarządców nieruchomości.
Okres w jakim budynek został wzniesiony ma ogromny wpływ na energochłonność obiektu. Jak
wynika z danych umieszczonych w poniższej tabeli, największe zużycie energii cieplnej charakteryzuje
budynki wzniesione w okresie do 1966 roku. Ma to nie tylko wpływ na koszty ogrzewania, ale i stan
środowiska (zużycie energii, zmniejszenie zasobów paliw kopalnych, emisja zanieczyszczeń).
Termomodernizacja znacznie poprawia ten stan, wymaga ona jednak poniesienia na wstępie
pewnych kosztów inwestycyjnych.
Tabela 3. Wskaźnik zużycia energii cieplnej budynków według ich roku oddania do użytkowania
Orientacyjny wskaźnik zużycia ciepła
Budynki budowane w latach
kWh/m2rok
kWh/m3rok
do 1966
240-350
77-113
1967-1985
240-280
77-90
1985-1992
160-200
52-65
1993-1997
120-160
39-52
od 1998
90-120
29-38
[Źródło: „Ocena cech energetycznych budynków”, M. Robakiewicz, Biblioteka Fundacji Poszanowania Energii,
2005]
34 | S t r o n a
Struktura wiekowa obiektów związana jest okresami, w których wykorzystywane były różne metody
wznoszenia budynków. Zarówno sama konstrukcja, jak i materiały istotnie wpływały na
zapotrzebowanie na ciepło budynku.
Potrzeby energetyczne i remontowe w znacznym stopniu uzależnione są od wieku i jakości budynków
mieszkalnych. Pod tym względem gminne zasoby mieszkaniowe w Koszalinie w stosunku do średnich
krajowych charakteryzują się przeciętnie nieco gorszymi parametrami pod względem wieku
i standardu jakościowego.
Tabela 4. Ilość mieszkań z podziałem na okres budowy i powierzchnię w Koszalinie
okres budowy
budynku
ilość mieszkań
% udziału
pow. użytkowa
[m2]
średnio [m2]
na mieszkanie
przed 1918
1 656
4
93 843
57
1918-1944
4 029
11
259 261
64
1945-1970
8 258
22
365 507
44
1971-1978
8 947
24
436 400
49
1979-1988
8 934
24
573 727
64
1989-2002
5 666
15
542 198
96
RAZEM
37 490
100
2 270 936
[Źródło: Narodowy Spis Mieszkań 2002]
Z danych z Narodowego Spisu Mieszkań przeprowadzonego przez GUS w 2002 roku widać,
że w Koszalinie największy udział stanowią mieszkania z lat 1945-1988.
Duży wpływ na zużycie energii ma zastosowane źródło ciepła. Przyjmuje się, że kotły zamontowane
przed rokiem 1980 cechują się sprawnością wytwarzania ciepła w granicach 50 - 65 %, natomiast
zamontowane po 1980 od 65 do 75%. Dla pieców kaflowych sprawność ta jest bardzo mała (25-40
%), a dla pieców metalowych 55-65 %.
Sprawność kotłów produkowanych w latach osiemdziesiątych była bardzo niska. Przyczyny należy
szukać w specyfice ustroju lat 80-tych, gdzie dostęp do nośników energetycznych oraz wielkość ich
zużycia były wskaźnikiem rozwoju gospodarczego. Takie podejście do dziś skutkuje nadmiernym
zużyciem energii prawie w każdym sektorze polskiej gospodarki.
35 | S t r o n a
Do opalania pieców i kotłów o niskiej sprawności często stosuje się paliwo złej jakości o niskiej
kaloryczności i wysokiej zawartości siarki i popiołu. Mieszkańcy korzystają również z drewna jako
paliwa uzupełniającego, lub w okresach przejściowych podstawowego, w stosunku do węgla.
Należy pamiętać również o tym, że nie wszystkie mieszkania w Koszalinie posiadają instalację c.o. Jak
wynika z danych GUS w roku 2010 było ich 92,5%. Sposób rozprowadzania wytworzonego w źródle
ciepła również ma wpływ na zużycie paliwa, a tym samym emisję zanieczyszczeń.
Tabela 5. Udział mieszkań w Koszalinie posiadających instalację c.o. w latach
Rok
% udziału
2003
92
2004
92,1
2005
92,2
2006
92,3
2007
92,3
2008
92,4
2009
92,5
2010
92,5
[źródło: GUS]
Wynika z tego to, że pozostała część mieszkań musi być ogrzewana piecami na paliwo stałe,
kominkami lub poprzez ogrzewanie elektryczne. Wysoka świadomość ekologiczna oraz wzrost cen
paliw na rynkach światowych zmusza do wprowadzania bardziej racjonalnej gospodarki
energetycznej. Uruchomienie Programu może zatem przyczynić się do uzyskania znaczącego efektu
ekologicznego i przynieść wymierne oszczędności finansowe.
2.1.1 Zarząd Budynków Mieszkalnych w Koszalinie
Zarząd Budynków Mieszkalnych w Koszalinie zarządza ok. 770 budynkami.
Budynków podlegających pod administrację Zakładu Gospodarki Mieszkaniowej nr 1 przy ul.
Odrodzenia 34 w Koszalinie jest 247.
Budynków podlegających pod administrację Zakładu Gospodarki Mieszkaniowej nr 2 przy ul. Jana
Matejki 19 w Koszalinie jest 288.
36 | S t r o n a
Budynków podlegających pod administrację Zakładu Gospodarki Mieszkaniowej nr 4 przy
ul. Łużyckiej 30 w Koszalinie jest 235.
Z informacji przedstawionych przez ZBM dotyczących budynków zlokalizowanych na terenie
zagrożonym, nasuwają się następujące wnioski:

7% budynków jest podłączonych do miejskiej sieci ciepłowniczej,

tylko w 3% budynków ciepła woda użytkowa dostarczana jest przez miejską sieć ciepłowniczą.
2.1.2 Spółdzielnie Mieszkaniowe
W Koszalinie są cztery znaczące spółdzielnie mieszkaniowe: KSM „Przylesie”, KSM „Na Skarpie”, KSM
„Nasz Dom” oraz SM „Jutrzenka”. Budynki spółdzielni ogrzewane są z miejskiej sieci ciepłowniczej
i sukcesywnie przeprowadzają prace termomodernizacyjne, przy czym tylko KSM „Przylesie” ma
wszystkie zasoby podłączone do m.s.c. pod kątem c.w.u.
Jedną z koncepcji likwidacji niskiej emisji w Koszalinie jest likwidacja piecyków gazowych
stosowanych do podgrzewania c.w.u., dlatego w Programie uwzględniono również modernizację tych
instalacji pod kątem dostawy energii cieplnej z m.s.c. na potrzeby c.w.u. bądź też poprzez lokalne
kotłownie gazowe.
2.1.3 Miejska Energetyka Cieplna
Miejska Energetyka Cieplna Sp. z o.o. w Koszalinie istnieje na rynku ponad dziesięć lat. Niemniej
kontynuuje od 43 lat dobre tradycje i wieloletnie doświadczenie koszalińskiego ciepłownictwa
działającego wcześniej w innych formach organizacyjnych i własnościowych.
Obecnie miejski system ciepłowniczy Spółki MEC Koszalin to:

infrastruktura przesyłu i dystrybucji ciepła licząca 108,5 km sieci cieplnej
wysokoparametrowej i sieci odbiorczej niskoparametrowej,

557 węzły cieplne,

dwie kotłownie DPM i FUB o łącznej mocy zainstalowanej 198 MW, wytwarzające
ciepło dla wspólnej sieci, spalające miał węglowy i biomasę oraz 4 małe kotłownie
gazowe o łącznej mocy zainstalowanej 0,6 MW,

MEC Koszalin eksploatuje również kotłownię osiedlową w Sianowie o mocy
zainstalowanej 4,7 MW,

139,4 MW mocy zamówionej,

1 mln GJ energii cieplnej sprzedawanej w ciągu roku
37 | S t r o n a

pokrywa swoim zasięgiem 57% potrzeb cieplnych Miasta (dane za 2000 r.).
Pozostałe potrzeby cieplne miasta pokrywane są poprzez indywidualne kotłownie opalane węglem,
gazem, olejem opałowym oraz indywidualne źródła ciepła wykorzystujące różnorodne paliwa.
Dostawa ciepła odbywa się na podstawie udzielanych Spółce koncesji w zakresie: wytwarzania,
przesyłania oraz dystrybucji ciepła. Jego dostawa odbywa się na potrzeby centralnego ogrzewania,
przygotowania ciepłej wody oraz potrzeby technologiczne.
Kotłownia DPM ul. Mieszka I-go 20 A
Kotłownia DPM w Koszalinie świadczy usługi polegające na wytwarzaniu i zabezpieczaniu w ciepło
mieszkańców Koszalina. Instalacja rozpoczęła swoją działalność w roku 1972.
W kotłowni zainstalowane są 3 jednostki kotłowe typu WR 25 oraz 2 jednostki kotłowe typu WR 10.
Paliwem jest miał węglowy. Kotły zasilane są w wodę z powrotu sieci ciepłowniczej przy pomocy
pomp obiegowych typu W18SPx4. Kotły pracują na potrzeby sieci ciepłowniczej zgodnie z tabelą
regulacyjną, która określa niezbędną do uzyskania moc ciepłowni.
Kotły przyłączone są w układzie kolektorowym równolegle. Woda podgrzana w kotłach do temp. max
428 K (155°C) kierowana jest na kolektor wody gorącej. Z kolektora następuje rozdział wody na sieć
ciepłowniczą i instalację wewnętrzną ciepłowni.
W systemie ciepłowniczym Kotłowni DPM stosowana jest regulacja ilościowo- jakościowa.
Dla zapewnienia właściwego ogrzewania przyłączonych do miejskiej sieci ciepłowniczej obiektów
i spełnienia wymogów racjonalnej gospodarki paliwowo-energetycznej reguluje się temperaturę
wody sieciowej i jej ilość w zależności od temperatury zewnętrznej
Parametry obliczeniowe miejskiego systemu ciepłowniczego kotłowni wynoszą 120°C/ 70°C.
Obciążenie kotłowni jest zmienne i zależy od temperatury zewnętrznej.
Ubytki wody sieciowej uzupełnione są wodą uzdatnioną pompami uzupełniająco-stabilizacyjnymi.
Regulację parametrów pracy kotła prowadzi się poprzez regulację procesu spalania drogą zmiany
ilości podawanego paliwa (grubość warstwy), regulację ciągu, podmuchu i regulację biegu rusztu.
Charakterystyka techniczna podstawowych urządzeń, układów, instalacji
 Ogólna charakterystyka techniczna kotłów typu WR 10
Kocioł typu WR 10 jest kotłem wodnym dwuciągowym o wymuszonej cyrkulacji wody.
Powierzchnia ogrzewalna kotłów składa się z części opromieniowanej (ekrany komory
paleniskowej w I ciągu) i wężownic w II ciągu. Kocioł wyposażony jest w ruszt mechaniczny.
Powietrze podmuchowe doprowadzone jest pod ruszt w podmuchu strefowym. Kocioł nie posiada
podgrzewacza powietrza. Równomierny przepływ wody przez orurowanie części ciśnieniowej
38 | S t r o n a
kotła, zapewniają dysze montowane w kolektorach (LA MONTA). Spaliny z kotła usuwane są przez
wentylatory wyciągowe.
Tabela 6. Charakterystyka kotła WR 10 i urządzeń z nim współpracujących
Treść
Jednostka
Wielkość
MW
11,63
Sprawność kotła
%
78
Ciśnienie pracy
MPa
do 1,6
Wydajność trwała
Temperatura na wlocie
o
ok. 80
Temperatura na wylocie
o
C
150
kg/h
124000
m H2O
12
Powierzchnia ogrzewalna kotła
m2
740
Pojemność wodna kotła
m3
5,14
Przepływ wody wagowy (°15%)
Opory przepływu wody
C
PALIWO – miał węglowy
Paliwo – miał węglowy – DV, typ 31 kl. IIc
Zużycie paliwa
kg/h
2560
Zawartość popiołu (max)
%
21
Zawartość wilgoci (max)
%
15
Zawartość części lotnych (min)
%
28
MJ/kg
20,934
Wartość opałowa (min)
SPALINY
Ilość spalin za kotłem
Temperatura spalin (za kotłem)
Nm3/h
o
22000
C
200
Wymagany ciąg (za kotłem)
mm H2O
30
Zawartość CO2 (za kotłem)
%
11,7
Ilość powietrza podmuchowego
Temp powietrza podmuchowego
3
18000
C
20
Nm /h
o
[Źródło: dane MEC sp. z o.o. w Koszalinie]
 Ogólna charakterystyka techniczna kotłów typu WR 25
Kocioł typu WR 25 jest kotłem wodnym trzyciągowym o wymuszonej cyrkulacji wody.
Powierzchnia ogrzewalna kotła składa się z części opromieniowanej i wężownic.
Kocioł wyposażony jest w dwa podgrzewacze powietrza, dwa wentylatory podmuchu wtórnego,
dwa ruszty mechaniczne z napędami i dwa wentylatory wyciągowe spalin.
Kocioł wyposażony jest w aparaturę kontrolno-pomiarową oraz zabezpieczającą zgodnie
z wymogami U.D.T.
39 | S t r o n a
Kocioł posiada opomiarowanie miejscowe stojakowe i szafę aparatury kontrolno-pomiarowej oraz
pełną automatykę z możliwością uruchomienia ręcznie lub automatycznie.
Tabela 7. Charakterystyka kotła WR 25 i urządzeń z nim współpracujących
Treść
Jednostka
o
Temperatura wody zasilającej
C
Natężenie przepływu wody
Opór przepływu wody przez zawór
Ciśnienie pracy
Temperatura wody wylotowej
Wydajność max trwała
Wydajność normalna
Wydajność minimalna
Sprawność kotła
Wielkość
Praca podstawowa
70 min 55
80
3
m /h
%
316 10
5%
kG/cm2
MPa
o
C
MW
3
MW
MW
%
Praca szczytowa
110
%
365 10
5%
%
645 10
5%
3,5
max 2
do 2,0
150 max 155
GWARANCYJNA
GRANICZNA
29,075
Uwaga 1
23,26
23,26
7,6
7,6
83
-
PALIWO – węgiel kamienny
Dolna wartość opałowa
Zawartość popiołu (max)
Zawartość wilgoci (max)
Zaw. części lotnych w masie palnej (max)
Temperatura mięknięcia popiołu /wg B-/B/
Ilość spalonego węgla
MJ/kg
%
%
%
o
C
kg/h
GWARANCYJNA
GRANICZNA
23,027
12
14
38
20,097
20
15
38
min 880
6000
6900
SPALINY
o
Temperatura spalin za kotłem
C
160
3
Ilość spalin za kotłem
Nm /min
695
Zaw. CO2 w spalinach za kotłem
%
11
Wymagany ciąg spalin za kotłem /bez
mm H2O
65
zapasu/
170
970
14
70
 Współspalanie biomasy
W kotłowni DPM dwa kotły (WR 10 oraz WR 25) są przystosowane do współspalania miału
węglowego wraz biomasą drzewną. Kotły opalane są miałem węglowym. Jako paliwo dodatkowe
stosowana jest rozdrobniona biomasa o cieplnym udziale masowym do 10 % .
Kocioł WR-10 nr 3 został przystosowany do współspalania biomasy w 2007 roku.
Kocioł WR 25 nr 6 został zmodernizowany w technologii ścian szczelnych i przystosowany do
współspalania biomasy w 2010 r.
Za uruchomienie instalacji do współspalania biomasy w kotłowni DPM, przy ul. Mieszka I, MEC
został uhonorowany tytułem i statuetką „Inwestycja 2008”.
40 | S t r o n a
Biomasa dostarczana jest transportem kołowym i składowana na wydzielonej części placu
składowego opału w pobliżu kraty zasypowej. Do transportu biomasy do zasobnika kotła
wykorzystuje się ten sam taśmociąg, którym dostarczany jest miał węgla kamiennego. Dla
biomasy wykonany jest oddzielny zasobnik opału. Do zasobnika biomasy dostarczana jest biomasa
natomiast do zasobnika węgla miał węglowy. W instalacji zastosowano technologię równoległego
podawania biomasy i miału węglowego do kotła za pomocą kaskadowego kosza węglowego.
Technologia, którą zastosowano, opracowana została przez Zakład Urządzeń Kotłowych
Stąporków i polega na dozowaniu na ruszt dwóch paliw oddzielnie (spalanie kanapkowe).
 Parametry paliwa dodatkowego - zrębki drewna i zrębki roślin energetycznych (współspalanie)
-
Rodzaj paliwa - zrębki drzewne i zrębki roślin energetycznych.
-
Kaloryczność
- 8,0-15,0
MJ/kg
-
Wilgotność
- max 50
%
-
Granulacja / rozdrobnienie/
-
Udział wagowy biomasy przy współspalaniu
- 20-70 mm
<10,0 %
 Układ wodny technologiczny kotłowni
Układ wodny kotłowni składa się z:
 rurociągów technologicznych wody sieciowej wraz z odmulaczami i filtrem magnetycznoworkowym,
 pomp obiegowych sieciowych,
 pomp uzupełniająco-stabilizujących,
 układu technologicznego podgrzania wody uzdatnionej.
Kotły wodne połączone są rurociągami technologicznymi bezpośrednio z zewnętrzną siecią
ciepłowniczą – woda obiegowa sieci jest jednocześnie wodą zasilającą kotły.
Wydajność kotłów wodnych jest regulowana w zależności od zapotrzebowania sieci na ciepło.
W obrębie kotłowni wykorzystywane są następujące rodzaje wody technologicznej:
a) woda sieciowa i obiegowa kotłów wodnych – woda zmiękczona, doprowadzona ze stacji
uzdatniania wody,
b) woda uzupełniająca sieć ciepłowniczą – woda zmiękczona doprowadzona ze stacji uzdatniania
wody,
c) woda w układzie odżużlania (gaszenie żużla) – woda surowa.
 System nawęglania
Plac składowy opału ogrodzony betonowymi prefabrykatami typu „L” zajmuje teren utwardzony o
powierzchni 9570 m2.
41 | S t r o n a
W skład układu do nawęglania kotłów zaliczamy następujące urządzenia:

tunel podziemny z dwoma koszami zasypowymi

przenośniki taśmowe

wózki zrzutowe

wagę taśmociągową

zasobniki węgla kotłów.
 Emitory i urządzenia ochrony powietrza
Emitor
Spaliny z wszystkich pięciu kotłów odprowadzane są do wspólnego jednokanałowego komina
o konstrukcji żelbetowej o następujących parametrach:
-
wysokość: 121 m
-
średnica (wew.) wylotu: 2,6 m
Układ dwustopniowy odpylania spalin
Kotły WR 25 oraz WR 10 wyposażone są w dwustopniowe układy odpylania o skuteczności
odpylania gwarantującej stężenie pyłu w spalinach poniżej 400 mg/m3.
Układ taki składa się z dwóch połączonych szeregowo odpylaczy cyklonowych (pierwszego
i drugiego stopnia), przewodów, zbiorników oraz wentylatorów wyciągu spalin. Pierwszy stopień
odpylania stanowi multicyklon przelotowy (MOS), drugi bateria cyklonów. Multicyklon zbudowany
jest z cyklonów przelotowych o średnicy 250 mm, posiadających czterołopatkowe, profilowane
kierownice. Głównym zadaniem multicyklonu jest zatrzymanie pyłów grubych, najbardziej
erozyjnych. Chroni się w ten sposób baterię cyklonów przed przetarciem. Oddzielenie pyłu od
spalin następuje na zasadzie wykorzystania siły odśrodkowej. Pył zatrzymywany w multicyklonie
i bateriach cyklonowych gromadzony jest w zbiornikach pod odpylaczami i poprzez śluzy gumowe
w sposób ciągły przesypywany jest do zbiorników pośrednich, skąd usuwany jest poprzez aparaty
wydmuchowe. Pył usuwany jest okresowo poprzez aparaty wydmuchowe instalacją transportu
pneumatycznego pyłów do odżużlaczy zgrzebłowych, gdzie mieszany jest na mokro z żużlem.
a) kotły WR 25 wyposażone są w dwustopniowe układy odpylania składające się z:
 I-go stopnia, tj. multicyklonu przelotowego typu MOS – 24 (3x8) - 2 szt.
 II-go stopnia, tj. baterii cyklonów 2x CS 6 x  715 mm - 2 kpl.
Produkcji: EKOMEGA Łódź
b) Kotły WR 10 wyposażone są w dwustopniowe układy odpylania składające się z:
 I-go stopnia, tj. multicyklonu przelotowego typu MOS – 24 (6×4) - 1 szt.
 II-go stopnia, tj. baterii cyklonów CS 8 x  800 mm - 1 kpl.
42 | S t r o n a
 Układ rozładunku i magazynowania opału
Plac składowy węgla zajmuje teren utwardzony o powierzchni plac 9570 m2. Podłoże jest
wybetonowane, plac posiada odwodnienie. Paliwo magazynowane jest zgodnie z „Instrukcją
składowania węgla kamiennego w MEC Sp. z o.o. w Koszalinie”.
 Stacja uzdatniania wody technologicznej
Stacja uzdatniania wody technologicznej zlokalizowana jest w budynku kotłowni. Zadaniem stacji
jest przygotowanie wody do zasilania kotłów i uzupełniania ubytków wody sieciowej. Jakość wody
musi odpowiadać wymogom PN-85/C-04601.
Stacja posiada wydajność:

50 m3/h – praca maksymalnie przez 2 godziny bez odgazowania,

25 m3/h – ciągła praca stacji.
 Odżużlanie i odpopielanie
Kotły wyposażone są w odżużlacze zgrzebłowe typu OZ 57A produkcji ZUK Stąporków z wodnym
zamknięciem lejów zsypowych.
Transport żużla z odżużlaczy zgrzebłowych na plac składowy realizowany jest przy pomocy
taśmociągów. Wywóz żużla z placu odbywa się pojazdami samochodowymi lub ciągnikami
rolniczymi.
Pył zatrzymywany w multicyklonach przelotowym oraz bateriach cyklonowych gromadzony jest
w zbiornikach pod odpylaczami, skąd usuwany jest okresowo poprzez aparaty wydmuchowe.
Następnie rurociągami transportu pneumatycznego kierowany jest do odżużlaczy zgrzebłowych,
gdzie za pomocą zbiorników zawirowujących na mokro mieszany jest z żużlem. Z odżużlaczy
zgrzebłowych taśmociągami transportowany jest na plac składowy żużla.
Kotłownia FUB ul. Słowiańska 8 w Koszalinie
Kotłownia FUB w Koszalinie świadczy usługi polegające na wytwarzaniu i zabezpieczaniu w ciepło
mieszkańców Koszalina. Instalacja rozpoczęła swoją działalność w roku 1969.
W kotłowni zainstalowane są 3 jednostki kotłowe typu WR 25. Paliwem jest miał węglowy. Kotły
zasilane są w wodę z powrotu sieci ciepłowniczej przy pomocy pomp obiegowych typu W24P
i 20W39.
Kotły pracują na potrzeby miejskiej sieci ciepłowniczej zgodnie z tabelą regulacyjną, która określa
niezbędną do uzyskania moc ciepłowni. Kotły przyłączone są w układzie kolektorowym równolegle.
Woda podgrzana w kotłach do temp. max 428 K (155 °C) kierowana jest na kolektor wody gorącej.
Z kolektora następuje rozdział wody na miejską sieć ciepłowniczą i instalację wewnętrzną ciepłowni.
43 | S t r o n a
W systemie ciepłowniczym Kotłowni FUB stosowana jest regulacja ilościowo-jakościowa.
Dla zapewnienia właściwego ogrzewania przyłączonych do sieci ciepłowniczej obiektów i spełnienia
wymogów racjonalnej gospodarki paliwowo-energetycznej reguluje się temperaturę wody sieciowej
i jej ilość w zależności od temperatury zewnętrznej
Parametry obliczeniowe systemu ciepłowniczego kotłowni wynoszą 120°C/ 70°C.
Obciążenie kotłowni jest zmienne i zależy do temperatury zewnętrznej.
Ubytki wody sieciowej uzupełnione są wodą uzdatnioną pompami uzupełniającymi.
Regulację parametrów pracy kotłów prowadzi się poprzez regulację procesu spalania drogą zmiany
ilości podawanego paliwa (grubość warstwy), regulację ciągu, podmuchu i regulację biegu rusztu.
 Układ wodny technologiczny kotłowni
Układ wodny kotłowni składa się z:
- rurociągów technologicznych wody sieciowej wraz z odmulaczami i filtrem magnetycznoworkowym,
- pomp obiegowych sieciowych,
- pomp uzupełniająco-stabilizujących,
- układu technologicznego podgrzania wody uzdatnionej.
Kotły wodne połączone są rurociągami technologicznymi bezpośrednio z zewnętrzną siecią
ciepłowniczą – woda obiegowa sieci jest jednocześnie wodą zasilającą kotły.
Wydajność kotłów wodnych jest regulowana w zależności od zapotrzebowania sieci na ciepło.
W obrębie kotłowni wykorzystywane są następujące rodzaje wody technologicznej:
a) woda sieciowa i obiegowa kotłów wodnych – woda zmiękczona, doprowadzona ze stacji
uzdatniania wody,
b) woda uzupełniająca sieć ciepłowniczą – woda zmiękczona doprowadzona ze stacji uzdatniania
wody,
c) woda w układzie odżużlania (gaszenie żużla) – woda surowa.
 System nawęglania
Plac składowy opału znajduje się na terenie kotłowni i zajmuje teren o powierzchni 10293 m2. Plac
ten jest utwardzony betonem oraz ogrodzony betonowymi prefabrykatami typu „L”.
Węgiel na składowisko opału dostarczany jest transportem samochodowym.
Dalsze przemieszczanie opału i hałdowanie do odpowiednich wysokości dokonuje się przy pomocy
spychacza gąsienicowego lub ładowarki kołowej, będącej na wyposażeniu kotłowni. Opał ze
składowiska transportowany jest do kotłów poprzez następujące urządzenia nawęglające:
a/ podziemne tunele nawęglania z dwoma koszami zasypowymi (jeden rezerwowy),
44 | S t r o n a
b/ jeden przenośnik poziomo – pochyły transportujący opał do kotłów WR 25, którego dolna część
pozioma znajduje się także w tunelu,
c/ zasobniki kotłów WR 25 szt. 3,
d/ wózki zrzutowe, waga taśmociągu wpięta w układ rejestracji komputerowej.
Cały układ przenośników nawęglających wyposażony jest w specjalnie wykonane kosze
przesypowe umożliwiające transport opału z każdego kosza zasypowego składowiska opału.
Nawęglanie taśmociągu odbywa się mechanicznie (spychaczami) poprzez kratę zrzutową opału.
Waga taśmociągowa znajduje się w obrębie działania taśmociągu I umieszczonego pod kątem
ograniczonym naturalnym kątem usypu przemieszczanego materiału.
 Wykaz urządzeń i krótka charakterystyka systemu nawęglania
a/ Przenośnik taśmowy poziomo – pochyły nr I:
 szerokość taśmy B – 650mm,
 długość taśmy L – 161m.
b/ Przenośnik taśmowy poziomy nr II:
 szerokość taśmy B – 650mm,
 długość taśmy L – 24m.
c/ Zasobniki opału przy kotłach WR 25 szt. 3 o pojemności około 150 ton oraz przy kotłach WLM
5, szt. 2 o pojemności około 35 ton.
d/ Waga taśmociągowa
Zasobniki paliw dla poszczególnych kotłów mają pojemność wystarczającą na 16 godzin
maksymalnego obciążenia kotłów. Czas nawęglania zależy od obciążenia kotłowni i wynosi od 4 do
8 godzin na dobę.
 Emitory i urządzenia ochrony powietrza
Emitor
Spaliny z kotłów odprowadzane są do wspólnego jednokanałowego komina o konstrukcji
żelbetowej o następujących parametrach:
-
wysokość: 121 m
-
średnica (wew.) wylotu: 2,3 m
Układ dwustopniowy odpylania spalin.
Kotły WR 25 wyposażone są w dwustopniowe układy odpylania o skuteczności odpylania
gwarantującej stężenie pyłu w spalinach poniżej 400 mg/m3.
Układ taki składa się z dwóch połączonych szeregowo odpylaczy cyklonowych (pierwszego
i drugiego stopnia), przewodów, zbiorników oraz wentylatorów wyciągu spalin. Pierwszy stopień
45 | S t r o n a
odpylania stanowi multicyklon przelotowy (MOS), drugi bateria cyklonów. Multicyklon zbudowany
jest z cyklonów przelotowych o średnicy 250 mm, posiadających czterołopatkowe, profilowane
kierownice. Głównym zadaniem multicyklonu jest zatrzymanie pyłów grubych, najbardziej
erozyjnych. Chroni się w ten sposób baterię cyklonów przed przetarciem. Oddzielenie pyłu od
spalin następuje na zasadzie wykorzystania siły odśrodkowej. Pył zatrzymywany w multicyklonie
i bateriach cyklonowych gromadzony jest w zbiornikach pod odpylaczami i poprzez śluzy gumowe
w sposób ciągły przesypywany jest do zbiorników pośrednich, skąd usuwany jest poprzez aparaty
wydmuchowe. Pył usuwany jest okresowo poprzez aparaty wydmuchowe instalacją transportu
pneumatycznego pyłów do odżużlaczy zgrzebłowych, gdzie mieszany jest na mokro z żużlem.
Kotły WR 25 wyposażone są w dwustopniowe układy odpylania składające się z:
-
I-go stopnia, tj. multicyklonu przelotowego typu MOS – 24 (6×4) - 2 szt.
-
II-go stopnia, tj. baterii cyklonów 2 × Cs 6 × 715 mm - 2 kpl.
Producent: EKOMEGA Łódź
 Układ rozładunku i magazynowania opału
Plac składowy opału zajmuje teren utwardzony o powierzchni 10293 m2. Plac ten jest utwardzony
betonem oraz ogrodzony betonowymi prefabrykatami typu „L”. Plac posiada odwodnienie. Paliwo
magazynowane jest zgodnie z „Instrukcją składowania węgla kamiennego w MEC Sp. z o.o.
w Koszalinie”.
Opał dostarczany jest transportem samochodowym.
 Stacja uzdatniania wody technologicznej
Stacja uzdatniania wody jest zlokalizowana w budynku ciepłowni i przygotowuje wodę dla
zasilania kotłów oraz pokrycia ubytków występujących w sieci ciepłowniczej i centralnego
ogrzewania. Wydajność stacji wynosi:
 25 m3/h – ciągła praca stacji,
 50 m3/h – praca maksymalnie przez 2 godziny bez odgazowania.
 Odżużlanie i odpopielanie
Kotły wyposażone są w odżużlacze zgrzebłowe typu OZ 57A produkcji ZUK Stąporków z wodnym
zamknięciem lejów zsypowych.
Transport żużla z odżużlaczy zgrzebłowych na plac składowy realizowany jest przy pomocy
taśmociągów. Wywóz żużla z placu odbywa się pojazdami samochodowymi lub ciągnikami
rolniczymi.
Pył zatrzymywany w multicyklonach przelotowym oraz bateriach cyklonowych gromadzony jest
w zbiornikach pod odpylaczami , skąd usuwany jest okresowo poprzez aparaty wydmuchowe.
46 | S t r o n a
Następnie rurociągami transportu pneumatycznego kierowany jest do odżużlaczy zgrzebłowych,
gdzie za pomocą zbiorników zawirowujących na mokro mieszany jest z żużlem. Z odżużlaczy
zgrzebłowych taśmociągami transportowany jest na plac składowy żużla.
47 | S t r o n a
Tabela 8. Parametry pracy kotłowni DPM i FUB MEC Koszalin
Stan na koniec roku
2004
Typy kotłów
DPM
Moc kotłów [MW]
Zdolność produkcyjna
kotłowni -roczna [GJ]
Typy kotłów
FUB
Moc kotłów [MW]
Typy kotłów
DPM+
FUB
Moc kotłów [MW]
2005
4 x WR10 + 3 x 2 x WR10 + 3 x
WR-25
WR-25
2006
2007
2008
2009
2010
2 x WR10 + 3 x
WR-25
2 x WR10 + 3 x
WR-25
2 x WR10 + 3 x
WR-25
2 x WR10 + 3 x
WR-25
2 x WR10 + 3 x
WR-25
133,745
110,485
110,485
110,485
110,485
110,485
110,485
3 399 899
2 827 748
2 827 748
2 827 748
2 827 748
2 827 748
2 827 748
2 x WLM-5 + 3
x WR-25
1 x WLM-5 + 3
x WR-25
1 x WLM-5 + 3
x WR-25
1 x WLM-5 + 3
x WR-25
1 x WLM-5 + 3
x WR-25
3 x WR-25
3 x WR-25
98,855
87,225
87,225
87,225
87,225
87,225
87,225
2 541 672
2 398 634
2 398 634
2 398 634
2 398 634
2 255 597
2 255 597
2 x WLM-5 + 4
2 x WR-10 + 6 x 2 x WR-10 + 6 x 2 x WR-10 + 6 x 2 x WR-10 + 6 x 2 x WR-10 + 6 x 2 x WR-10 + 6 x
x WR-10 + 6 x
WR-25
WR-25
WR-25
WR-25
WR-25
WR-25
WR-25
232,600
197,710
197,710
197,710
197,710
197,710
197,710
5 941 571
5 226 382
5 226 382
5 226 382
5 226 382
5 083 345
5 083 345
48 | S t r o n a
Pozostałe kotłownie (osiedlowe) charakteryzują się następującymi cechami:
Tabela 9. Charakterystyka kotłowni lokalnych MEC w Koszalinie
ul. Piłsudskiego 30-32
ul. Zwycięstwa 111
ul. Zdobywców
Wału
Pomorskiego
31/12
Kocioł/Adres kotłowni
ul. Spokojna 50
rok oddania do użytku
1994
1995
1995
1998
1998
2008
rodzaj kotła
Unical TZ-AR 300
Vaillant VK
132/4
Vaillant VK
132/5
De Dietrich
DTG 210
De Dietrich
DTG 211
Viessmann
Vitogas 100-Fo
paliwo
gaz
gaz
gaz
gaz
gaz
gaz
maksymalna moc stała
[MW]
0,13
0,13
0,13
0,08
0,08
0,04
zainstalowana moc
źródeł [MW]
0,13
0,26
0,16
0,04
zapotrzebowanie mocy w
systemie [MW]
0,11
0,19
0,06
0,04
rezerwa mocy w systemie
[MW]
0,02
0,07
0,1
0,00
49 | S t r o n a
Ciepło dostarczane jest poprzez węzły cieplne i instalację odbiorczą stanowiące wyznacznik
przypisujący odbiorcę ciepła do odpowiedniej grupy taryfowej. Opłata za ciepło jest dwuczłonowa:
stała i zmienna. Opłata stała pobierana przez 12 m-cy w roku. Jej podstawę stanowi moc cieplna
zamawiana przez odbiorcę. Opłata zmienna pobierana jest w okresie faktycznego poboru ciepła.
Podstawą opłaty zmiennej są wskazania układów pomiarowych, które są odczytywane raz
w miesiącu.
Grupy taryfowe
Miejska Energetyka Cieplna Spółka z o.o. w Koszalinie prowadzi rozliczenia z odbiorcami ciepła na
podstawie zatwierdzonej przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki taryfy dla ciepła.
Obecnie obowiązująca taryfa zatwierdzona została decyzją Nr OSZ-4210-3(9)/2012/139/X/RN z dnia
12 kwietnia 2012 r. i opublikowana w Dzienniku Urzędowym Województwa Zachodniopomorskiego
z dnia 13 kwietnia 2012 r., poz. 839.
Podział odbiorców na grupy taryfowe dokonany został wg następujących kryteriów:
- źródeł ciepła,
- sieci ciepłowniczych,
- miejsca dostarczania ciepła,
- zakresu usług przesyłowych.
Tabela 10. Grupy taryfowe dla odbiorców ciepła w Koszalinie
Lp.
Grupa
Charakterystyka odbiorców
taryfowa
Odbiorcy zasilani z kotłowni rejonowych poprzez sieć ciepłowniczą stanowiącą własność
1
11
sprzedawcy i eksploatowaną przez sprzedawcę. Miejscem dostarczania ciepła są węzły
cieplne stanowiące własność odbiorcy i eksploatowane przez odbiorcę.
2
12
cieplne stanowiące współwłasność sprzedawcy i odbiorcy i wspólnie przez nich
eksploatowane.
Granicą
eksploatacji
są
pierwsze
kołnierze
połączeniowe
za
wymiennikami od strony sieci cieplnej sprzedawcy.
3
13
cieplne stanowiące własność sprzedawcy i eksploatowane przez sprzedawcę.
4
14
sprzedawcy i eksploatowaną przez sprzedawcę. Miejscem dostarczania ciepła są
50 | S t r o n a
grupowe węzły cieplne stanowiące współwłasność sprzedawcy i odbiorcy i wspólnie
przez nich eksploatowane. Granicą eksploatacji są pierwsze kołnierze połączeniowe za
wymiennikami od strony sieci cieplnej sprzedawcy.
5
15
sprzedawcy i eksploatowaną przez sprzedawcę. Miejscem dostarczania ciepła są
grupowe węzły cieplne stanowiące własność sprzedawcy i eksploatowane przez
sprzedawcę.
Odbiorcy zasilani z kotłowni rejonowych poprzez sieć ciepłowniczą, grupowe węzły
6
16
cieplne
i
zewnętrzne
instalacje
odbiorcze
stanowiące
własność
sprzedawcy
i eksploatowane przez sprzedawcę. Miejscem dostarczania ciepła są rozdzielacze
w obiektach.
Odbiorcy zasilani ze źródeł lokalnych opalanych gazem ziemnym rozliczani wg stawek
7
20
opłat, o których mowa w § 7 ust. 7 rozporządzenia taryfowego. Miejscem dostarczania
ciepła są rozdzielacze w obiekcie lub w pomieszczeniu źródła.
Procedura przyłączenia do sieci ciepłowniczej
1. Kontakt telefoniczny, osobisty lub mailowy z pracownikiem Spółki, celem wstępnego określenia
możliwości przyłączenia.
2. Należy wypełnić wniosek i dołączyć następujące dokumenty:
W przypadku odbiorcy prywatnego:
-
plan zabudowy lub szkic sytuacyjny obiektu wnioskodawcy,
-
dokument potwierdzający tytuł prawny wnioskodawcy do korzystania z obiektu, którego
dotyczy wniosek.
W przypadku przedsiębiorcy:
-
tytuł prawny do obiektu
-
wypis z Krajowego Rejestru Sądowego, zaświadczenie o prowadzeniu działalności lub inny
dokument upoważniający do prowadzenia działalności (np. rejestr stowarzyszeń),
-
numer identyfikacji podatkowej NIP,
-
zaświadczenie o numerze identyfikacyjnym REGON.
3. Wypełniony wniosek wraz z dołączonymi dokumentami należy złożyć w sekretariacie MEC Sp.
z o.o. w Koszalinie, ul. Łużycka 25 A, pokój, nr 10 tel. 094-347-44-10, 094-347-44-25, nr fax 094347-44-11.
4. Przedsiębiorstwo określi możliwość przyłączenia do m.s.c., w terminie nie dłuższym niż 14 dni
od dnia złożenia wniosku. Warunki techniczne przyłączenia do m.s.c. zostaną przekazane
51 | S t r o n a
odbiorcy wraz z warunkową umową przyłączeniową po zakwalifikowaniu do listy rankingowej
uczestnictwa w Programie w terminie 30 dni od oficjalnego jej ogłoszenia.
5. Po podpisaniu umowy warunkowej strony (odbiorca i MEC) przystępują do opracowania
projektów budowlanych dla instalacji.
6. Po podpisaniu umowy trójstronnej Inwestora z Operatorem i Wykonawcą nastąpi realizacja
inwestycji.
7. Zakończenie inwestycji nastąpi przy udziale MEC, instytucji i urzędów, niezbędnych w danym
zakresie inwestycyjnym oraz wykonanie inwentaryzacji powykonawczej.
8. Po dokonaniu inwestycji odbiorca podpisuje umowę sprzedaży ciepła w Dziale Marketingu
i Obsługi Klienta, MEC Sp. z o.o. w Koszalinie, ul. Łużycka 25 A - partner, pokój nr 3, nr tel. 094347-44-01, 094-347-44-18.
Szczegółowy opis procedury wraz z odpowiedziami na najczęściej zadawane pytania zamieszczono
w
„Vademecum
Klienta
MEC
w
Koszalinie”
dostępnym
na
stronie
internetowej:
www.meckoszalin.pl/files/ccStatic/mec_vademecum_klienta_2008.pdf
Sprzedaż ciepła
Tabela 11. Struktura sprzedaży energii cieplnej za 2011 r. w podziale na c.o. i c.w.u.
L.p.
Opis
Ilość [GJ]
%
1
c.o.
809 192
83,0
2
c.w.u.
166 045
17,0
975 237
100,0
Razem
52 | S t r o n a
Tabela 12. Struktura sprzedaży energii cieplnej za 2011 r. według przeznaczenia budynków
L.p.
Opis
Ilość [GJ]
%
1
Budownictwo wielorodzinne
648 752
66,5
2
Domki jednorodzinne
8 700
0,9
3
Urzędy i instytucje
229 943
23,6
4
Przemysł
36 462
3,7
5
Pozostali
51 380
5,3
975 237
100,0
Razem
W 2011 roku odłączyło się od sieci ciepłowniczej 6 odbiorców - razem na 0,37 MW.
Tabela 13. Odłączenia od sieci ciepłowniczej w 2011 r.
Adres obiektu
Moc zamówiona
(MW)
-0,08
Lp.
Data wyłączenia
1
30.04.2011
ul. Bohat. Warszawy
2
30.06.2011
ul. Zwycięstwa 83
-0,04
3
16.06.2011
ul. Reymonta 13-15
-0,01
4
31.07.2011
ul. Turowskiego 37
-0,01
5
26.09.2011
ul. Piłsudskiego 73
-0,01
6
07.12.2011
ul. Dmowskiego 25-27
-0,22
-0,37
Nowe przyłączenia:
Stan sieci ciepłowniczej, a także techniczne możliwości przesyłania ciepła pozwalają na przyłączenie
do sieci nowych odbiorców ciepła.
W roku 2011 przyłączono do sieci ciepłowniczej 35 budynków z terenu Koszalina. Szczegółowy opis
Inwestycji zamieszczono poniżej:
53 | S t r o n a
Tabela 14. Nowe przyłączenia do sieci ciepłowniczej w 2011r.
Lp.
Adresu obiektu
Data
włączenia
Moc zamówiona (MW)
Razem
c.o.
c.w.u.
1 ul. Śniadeckich 2 bud. H
2.02.2011
0,09
0,09
-
2 ul. Okrzei 3
7.04.2011
0,04
-
0,04
3 ul. Holenderska 54-70
18.07.2011
0,26
0,18
0,08
4 ul. Staszica 3-3a
25.07.2011
0,02
-
0,02
5 ul. Staszica 1-1a
29.07.2011
0,03
-
0,03
6 ul. Staszica 5-5 c
18.08.2011
0,03
-
0,03
7 ul. Lelewela 4-4 c
22,08,2011
0,03
-
0,03
8 ul. Lelewela 2-2 c
22,08,2011
0,03
-
0,03
9 ul. Konstytucji 3-go Maja 12
18.08.2011
0,07
0,05
0,02
10 ul. Dąbrowskiego 12
29.08.2011
0,01
-
0,01
11 ul. Lelewela 6-6c
30.08.2011
0,03
-
0,03
12 ul. Oskara Lange 35
30.08.2011
0,02
-
0,02
13 ul. Lelewela 8 - 8a
12.09.2011
0,02
-
0,02
14 ul. Szymanowskiego 18
29.09.2011
0,03
-
0,03
15 ul. Moniuszki 8
29.09.2011
0,04
-
0,04
16 ul. Moniuszki 6
29.09.2011
0,05
-
0,05
17 ul. Dąbka 1
26.08.2011
0,04
-
0,04
18 ul. Staszica 36
28.09.2011
0,19
0,17
0,02
19 ul. Władysława IV 21 /9
30.09.2011
0,01
0,01
-
20 ul. Pieniężnego 2
30.09.2011
0,01
0,01
-
21 ul. Dąbka 1
10.10.2011
0,17
0,17
-
22 ul. Śniadeckich 2 Hala
24.10.2011
0,88
0,77
0,11
23 ul. Boh. Warszawy 29
03.10.2011
0,11
0,11
-
24 ul. Kwiatkowskiego 20
05.102011
0,09
0,09
-
25 ul. Wyki 28 b, c, d
07.10.2011
0,10
0,08
0,02
26 ul. Śniadeckich 2 I
10.10.2011
0,12
0,12
-
05.10.2011
0,02
0,02
-
05.10.2011
0,02
0,02
-
29 ul. Traugutta 33
24.11.2011
0,15
0,11
0,04
ul.
24.11.2011
Modrzejewska/Gnieźnieńska
0,14
0,09
0,05
30
54 | S t r o n a
31 ul. Racławicka 13
5.12.2011
0,09
0,09
-
32 ul. Władysława IV 147 B
1.12.2011
0,04
0,04
-
33 ul. Zientarskiego 5
15.12.2011
0,21
0,21
-
34 ul. Jana z Kolna 36
16.12.2011
0,20
0,20
-
35 ul. Morska 68
22.12.2011
0,01
0,01
-
3,39
2,63
0,76
RAZEM
MEC w Koszalinie przekazał na potrzeby opracowania PONE plany przyłączenia budynków do sieci do
roku 2017. Zestawienie zamieszczono w załączniku nr 6.
Działania MEC Koszalin dotyczące ochrony środowiska
Misja Miejskiej Energetyki Cieplnej w Koszalinie zawarta jest w haśle: „Przyjazne i ekologiczne ciepło
w miejscu i czasie oczekiwanym przez klienta”. Firma realizuje tę misję poprzez poszukiwanie
i zdobywanie środków, które pozwalają na przeprowadzanie niezbędnych do tego celu inwestycji
i modernizacji. W ramach Zintegrowanego Programu Rozwoju Regionalnego Spółce MEC Koszalin
przyznana została dotacja z funduszy Unii Europejskiej w kwocie 5,5 mln zł, z przeznaczeniem
na realizację projektu pn. „Optymalizacja miejskiego systemu ciepłowniczego w Koszalinie – Etap I”.
Całkowite koszty tego zadania wynosiły 21,3 mln zł.
W ramach tego projektu zrealizowano następujące zadania:
1.
Modernizację układów odpylania spalin kotłowni DPM i FUB oraz modernizację kotła WR-10
i przystosowanie go do współspalania biomasy.
2.
Modernizację miejskiej sieci ciepłowniczej, w tym wymianę sieci kanałowych na preizolowane.
3.
Modernizację węzłów cieplnych, w tym modernizację układów technologicznych węzłów,
montaż automatyki i dostosowanie węzłów do potrzeb telemetrii.
4.
Budowę instalacji do współspalania biomasy w kotle WR-10 w Kotłowni DPM w Koszalinie.
Efektem wdrożenia projektu jest lepsze dostosowanie systemu ciepłowniczego Koszalina
do zwiększonych wymagań w zakresie ochrony środowiska oraz do wymagań odbiorców ciepła pod
względem jakości i dostępności usług. Jest to znaczący postęp w kierunku zrównoważonego systemu
energetycznego poprzez ograniczenie emisji zanieczyszczeń do powietrza, w szczególności pyłów,
oraz zmniejszenie zapotrzebowania na energię przy jednoczesnej poprawie komfortu cieplnego
odbiorców. Realizacja projektu spowodowała poprawę jakości powietrza w Koszalinie i regionie,
a tym samym wzrost atrakcyjności miasta i regionu jako miejsca życia, pracy, inwestowania
i wypoczynku.
55 | S t r o n a
Jest to jeden z niewielu zrealizowanych w Polsce projektów związanych z ochroną powietrza, który
jednocześnie był współfinansowany ze środków Unii Europejskiej, a zarazem w sposób kompleksowy
obejmował cały miejski system ciepłowniczy: źródła, sieci i węzły.
Poza wymienionymi działaniami zrealizowano w ostatnich latach następujące zadania:
1.
Zlikwidowano wszystkie kotłownie lokalne opalane węglem bądź miałem węglowym, będące
własnością Spółki, a ich zasoby podłączono do miejskiej sieci ciepłowniczej.
2.
Sukcesywnie wymieniono część urządzeń energochłonnych i stanowiących zagrożenie dla
środowiska lub zamontowano nowe stosując nowoczesne rozwiązania technologiczne:
• wymiana transformatorów olejowych na suche,
• wymiana przekładników olejowych na próżniowe,
• montaż przetwornic częstotliwości.
3.
Zmodernizowano kotły kotłowni DPM i FUB (WR 25 i WR 10) w zakresie umożliwiającym
optymalizacje procesów spalania, podnoszące sprawność kotłów i ograniczenie emisji
zanieczyszczeń:
• modernizacja stref podmuchowych,
• montaż analizatorów spalin za kotłami.
4.
Wdrożono koncepcję optymalizacji organizacji ruchu sieciowego systemu ciepłowniczego miasta
Koszalina. Objęła ona połączenie dwóch systemów ciepłowniczych funkcjonujących w Koszalinie
wraz z jego optymalizacją dla zmieniających się uwarunkowań. Wdrożenie przyczyniło się między
innymi do zmniejszenia zużycia spalanego opału, zmniejszenia ilości zużywanej przez
przedsiębiorstwo energii elektrycznej oraz zmniejszenia kosztów nowych inwestycji.
5.
Zamontowano system ciągłego monitoringu emisji zanieczyszczeń na kotłowni DPM ul. Mieszka
I-go 20A.
6.
Zmodernizowano instalację odprowadzania pyłów dymnicowych kotłowni DPM i FUB.
7.
Wdrożono system zdalnego monitoringu i sterowania pracą źródeł ciepła, miejskiej sieci
ciepłowniczej i węzłów cieplnych (telemetria). W dalszym etapie będzie on systematycznie
rozbudowywany poprzez włączanie nowo budowanych i modernizowanych węzłów cieplnych
oraz zakupionych przez Spółkę innych źródeł ciepła.
8.
Zakupu paliwa dokonuje się biorąc pod uwagę, jako główne kryterium, niską zawartość siarki
i popiołu.
9.
Poprzez propagowanie ograniczania zapotrzebowania ciepła (propagowanie termorenowacji
i automatyki) Spółka MEC doprowadziła do rzeczywistej eliminacji zanieczyszczeń powietrza,
ponieważ w efekcie tych działań ograniczyła zużycie paliwa.
56 | S t r o n a
2.1.4 Działania samorządu
Koszaliński samorząd przywiązuje ogromną wagę do ochrony środowiska i poszanowania energii.
W Strategii Rozwoju Koszalina położono duży nacisk na skuteczną realizację działań związanych
z zachowaniem bezpieczeństwa ekologicznego. Od wielu lat prowadzone są działania zmierzające
do redukcji emisji zanieczyszczeń. Poprzez likwidację kotłowni lokalnych i podłączanie ogrzewanych
przez nie budynków do miejskiej sieci ciepłowniczej, a także wyeliminowanie z centrum miasta
uciążliwości wynikających z transportu i składowania opału oraz odpadów poprodukcyjnych, znacznie
obniżono stężenie substancji w powietrzu w centrum Koszalina.
Miasto, znając stan zanieczyszczenia powietrza prowadzi działania inwestycyjne (podłączanie
budynków do sieci ciepłowniczej lub gazowej) jak również wspomagające - edukacyjne.
Wnioski znajdują swoje miejsce w ustanawianych i aktualizowanych miejscowych planach
zagospodarowania przestrzennego. Oto kilka przykładów zapisów:

Uchwała Nr XXXVII/430/2009 Rady Miejskiej w Koszalinie z dnia 25 czerwca 2009 r. w sprawie
miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego Śródmieścia Koszalina zmieniona
Uchwałą Nr XI/119/2011 Rady Miejskiej w Koszalinie z dnia 21 czerwca 2011 r. w sprawie zmiany
miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego Śródmieścia Koszalina:
w § 12 ust. 13 otrzymuje brzmienie:
„13. W zakresie zaopatrzenia w ciepło ustala się:
1) przyłączenie obiektów istniejących i projektowanych do istniejących i projektowanych sieci
ciepłowniczych lub zaopatrzenie w ciepło z indywidualnych, bezemisyjnych źródeł ciepła;
2) dopuszcza się zaopatrzenie w ciepło z indywidualnych kotłów i kotłowni opalanych paliwem
gazowym lub paliwem płynnym o zawartości siarki nie większej niż 0,2% w następujących
przypadkach:
a) udokumentowanego braku możliwości uzyskania oświadczenia właściwej jednostki
organizacyjnej o zapewnieniu dostawy ciepła oraz o warunkach przyłączenia obiektu do
sieci cieplnej,
b) zaopatrzenia w ciepło lokalu w budynku, w którym istnieją lokale zaopatrzone w ciepło
z indywidualnych kotłów opalanych paliwem gazowym;
3) zakaz stosowania wolnostojących zbiorników na paliwo gazowe i paliwo płynne;
4) zakaz stosowania zaopatrzenia w ciepło z indywidualnych kotłów i kotłowni opalanych
paliwem stałym.”

Uchwała Nr XXXIV/410/2009 Rady Miejskiej w Koszalinie z dnia 28 maja 2009 r. w sprawie
uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego zespołu mieszkalnousługowego „Podgórna – Batalionów Chłopskich”.
57 | S t r o n a
„13. W zakresie zaopatrzenia w ciepło ustala się:
1) realizacja potrzeb cieplnych w oparciu o istniejący miejski system ciepłowniczy,
2) dopuszcza się stosowanie innych źródeł ciepła z wykluczeniem źródeł na paliwa stałe;”

Uchwała
Nr
XIV/158/2011
Rady
Miejskiej
w
Koszalinie
z
dnia
22
września 2011r.
w sprawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego terenu położonego w Koszalinie
między ulicami: Janka Stawisińskiego, Gnieźnieńską, 4 Marca i rzeką Dzierżęcinką
Zapisy analogiczne do Uchwały Nr XXXVII/430/2009

Uchwała
Nr
XI/120/2011
Rady Miejskiej
w Koszalinie
z
dnia 21 czerwca
2011r.
w sprawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego terenu „Monte Cassino – Fałata” w
Koszalinie
„9) W zakresie zaopatrzenia w energię cieplną:
a) zaopatrzenie z indywidualnych źródeł ciepła, z miejskiej sieci ciepłowniczej,
b) indywidualne źródła ciepła muszą być zasilane ekologicznymi nośnikami energii cieplnej takimi
jak: energia elektryczna, gaz, olej, energia słoneczna, inne indywidualne niskoemisyjne źródła,
c) dopuszcza się w zabudowie mieszkaniowej jednorodzinnej stosowanie jako dodatkowego
źródła ciepła instalacji kominkowych.”

Uchwała Nr XXXVIII/395/97 Rady Miejskiej w Koszalinie z dnia 19 grudnia 1997 r. w sprawie
zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego osiedla Północ II w Koszalinie
w obszarze położonym za torami kolejowymi w rejonie ul. Władysława IV
„4) Zasady zaopatrzenia w ciepło.
Z uwagi na istniejący gazociąg średniego ciśnienia Koszalin - Jamno i zapewnienie dużych ilości
gazu proponuje się wykorzystanie go dla celów grzewczych w zabudowie jednorodzinnej
i usługowej.
Obok gazu dla potrzeb grzewczych zaleca się stosowanie ekologicznych nośników energii tj.
w szerokim zakresie energii elektrycznej, oleju opałowego oraz z innych niekonwencjonalnych
źródeł.
Wyklucza się powstawanie nowych źródeł ciepła w oparciu o paliwa stałe zanieczyszczające
środowisko.”
2.1.5 Obiekty użyteczności publicznej
Gmina – Miasto Koszalin w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko na lata 20072013 zrealizowała projekt, pn.: „Termomodernizacja budynków oświatowych w Gminie – Miasto
Koszalin”. Podstawowym celem projektu była redukcja bieżącego zużycia energii cieplnej na potrzeby
ogrzewania placówek oświatowych zlokalizowanych na terenie Gminy Miasto Koszalin, w wyniku,
58 | S t r o n a
czego obniżyła się ilość emitowanych do atmosfery zanieczyszczeń. Całkowita wartość projektu
zgodnie z zapisami umowy o dofinansowanie wynosi 17.688.621 zł. Dofinansowanie na realizację
projektu stanowi 50% wydatków kwalifikowanych.
Zakres projektu dotyczył termomodernizacji 17 placówek oświatowych umieszczonych w
18 odrębnych budynkach oraz 3 wolnostojących salach gimnastycznych, w tym 14 szkół
i 3 przedszkola miejskie stanowiące podstawową bazę edukacyjną Miasta: Gimnazjum nr 11,
Gimnazjum nr 2, Gimnazjum nr 7, II Liceum Ogólnokształcące im. Broniewskiego, Szkoła Podstawowej
nr 17, Szkoła Podstawowa nr 18 i Gimnazjum nr 9, Szkoła Podstawowa nr 4, Zespół Szkół nr 1, Zespół
Szkół nr 2 i 9, Zespół Szkół nr 13, Zespół Szkół Sportowych, Przedszkole nr 22, Przedszkole nr 19,
Przedszkole nr 20, Zespół Szkół nr 3.
Celem projektu była redukcja bieżącego zużycia energii cieplnej na potrzeby ogrzewania placówek
oświatowych zlokalizowanych na terenie Gminy Miasto Koszalin, planowana do osiągnięcia w wyniku
zmniejszenia energochłonności budynków oraz podwyższenia sprawności energetycznej urządzeń
służących do użytkowania ciepła.
W wyniku zmniejszenia zużycia energii poprawie ulegnie stan środowiska naturalnego i obniży się
ilość emitowanych do atmosfery zanieczyszczeń, powstających ze spalania węgla dla celów
energetycznych. Dodatkowym celem projektu jest poprawa warunków zdrowotnych dzieci
i młodzieży, związana z zapewnieniem właściwego komfortu cieplnego i dotrzymywania
normatywnych temperatur, a także poprawa warunków sanitarnych wynikająca z zapewnienia
właściwej wentylacji pomieszczeń.
2.2
Możliwości realizacji Programu
Ogólne założenia realizacyjne Programu są następujące:
a)
likwidacja nieefektywnych źródeł ciepła i budowa węzłów cieplnych w celu podłączenia
istniejących obiektów do miejskiej sieci ciepłowniczej lub wymiana źródeł na nowe
w przypadku braku możliwości podłączenia ich do m.s.c. lub do sieci gazowej.
b)
dodatkowo zabudowa kolektorów słonecznych,
c)
przeprowadzenie prac termomodernizacyjnych (termoizolacja).
Zakres i ilość wykonywanych prac zależeć będzie od wielu czynników, m.in. potrzeb
modernizacyjnych, stanu zasobów mieszkaniowych, zasobów finansowych i chęci uczestnictwa
59 | S t r o n a
w Programie właścicieli i zarządców budynków, możliwości finansowych samorządu, możliwości
dofinansowania ze środków zewnętrznych.
Ilość realizowanych obiektów w ramach Programu zostanie ustalona zgodnie z planowanym do
utworzenia Regulaminem działań realizacyjnych oraz w wyniku naboru wniosków osób chętnych do
wzięcia udziału w Programie. Nawet przy wszelkich możliwościach technicznych podstawą jest
aktywny udział właścicieli obiektów.
W następnych rozdziałach przedstawiono zarys prac modernizacyjnych z podziałem na zakres, koszty
i efekt ekologiczny.
Realizacja w zakresie podstawowym - likwidacja źródła ciepła poprzez podłączenie do miejskiej sieci
ciepłowniczej lub budowa źródła gazowego - zapewni osiągnięcie największego efektu ekologicznego
najmniejszym kosztem. To właśnie likwidacja lub modernizacja źródła ciepła jest podstawową
i zawsze wymaganą czynnością z zakresu termomodernizacji w myśl ustawy o wspieraniu
przedsięwzięć termomodernizacyjnych. Jest to podstawa do prowadzenia kolejnych modernizacji.
Z drugiej jednak strony należy spojrzeć na problem szerzej i przyznać, że najbardziej efektywnym
sposobem działania w perspektywie następnych lat jest kompleksowe obniżenie energochłonności
obiektów i budynków, czyli zarówno podłączenie do miejskiej sieci ciepłowniczej jak i wykonanie
termoizolacji w optymalnym zakresie (zostanie on wskazany w wyniku audytu energetycznego).
Rozwiązanie to, mimo, iż bardziej kosztowne inwestycyjnie, zapewni mniejszą emisję zanieczyszczeń,
a także znacznie zmniejszy koszty ogrzewania budynków.
Program, w którym umożliwia się mieszkańcom wykonanie, oprócz likwidacji lub wymiany kotłów,
także docieplenia przegród zewnętrznych i wymiany okien z dofinansowaniem, będzie z pewnością
cieszył się bardzo dużym zainteresowaniem, ponieważ pozwala na przeprowadzenie często
generalnego remontu budynku przy bardzo znacznym udziale dotacji. Ten zakres prac
termomodernizacyjnych wiąże się z dużymi kosztami inwestycyjnymi.
Zapotrzebowanie na ciepło w budynkach, w których wykonana zostanie kompleksowa
termomodernizacja, jest nawet do 50% mniejsza niż przed remontem. Prace polegające na
dociepleniu przegród i wymianie stolarki okiennej zapewniają mniejsze zużycie paliwa,
przez co w sposób pośredni przyczyniają się do zmniejszenia niskiej emisji. Od strony wykonawczej
prace
termomodernizacyjne
trwają
dłużej
niż
wymiana
źródła
ciepła,
wiążą
się
z większymi nakładami czasu, pracy i finansów, a od uczestników wymagają przestrzegania
stosownych przepisów Prawa budowlanego.
60 | S t r o n a
Rysunek 12. Prognozowane ceny nośników energii w latach
[Źródło: materiały WFOŚiGW w Krakowie]
Najtańszym rozwiązaniem jest ogrzewanie mieszkań w budynkach komunalnych przy zastosowaniu
kotłów/pieców węglowych (są to jednak rozwiązania całkowicie nieekologiczne i dąży się do
zminimalizowania ich udziału w ogóle wytwarzanej energii na cele ogrzewania mieszkań), w dalszej
kolejności jest ogrzewanie z miejskiej sieci ciepłowniczej, następnie z centralnej kotłowni gazowej lub
instalacji mieszkaniowych wyposażonych w kompaktowe kotły gazowe. Najdroższym ogrzewaniem
jest ogrzewanie olejowe i elektryczne całodobowe.
Jak przedstawiono w prognozie wzrostu cen energii do roku 2020 opracowanej przez Energy Outlook
i EC BREC, prognozowany wzrost cen nośników energii spowoduje zrównanie się po roku 2020
kosztów ogrzewania gazowego i ciepła sieciowego.
Niezależnie od wybranego kierunku działań zasadnym jest umożliwienie mieszkańcom skorzystania
z dofinansowania także na kolektory słoneczne, pompy ciepła dla obiektów nie podłączonych do
m.s.c., i tych, których podłączenie do m.s.c. jest technicznie i ekonomicznie nieuzasadnione. Działanie
tych urządzeń, szczególnie w okresie letnim, pozwala na przygotowanie ciepłej wody użytkowej
z wykorzystaniem jedynie energii słonecznej, co zmniejsza zużycie paliw kopalnych w skali roku,
zmniejsza znacznie niską emisję w tym okresie oraz oszczędza urządzenia grzewcze, które w tym
okresie nie muszą pracować. Ponadto instalacje oparte na energii odnawialnej pozwalają na
uniezależnienie się od konwencjonalnych paliw oraz ich dostawców.
61 | S t r o n a
2.3
Warianty realizacji Programu
Zgodnie z założeniami, podstawowym kierunkiem jaki postawiono przed Programem jest obniżenie
emisji zanieczyszczeń do atmosfery poprzez likwidację niskosprawnych i nieekologicznych kotłów
i pieców oraz przyłączenie ogrzewanych przez nie obiektów do miejskiego systemu ciepłowniczego
lub w dalszej kolejności wymianę ich na inne nowoczesne systemy i urządzenia grzewcze. Ponadto
skutecznym sposobem na ograniczenie emisji ze spalania paliw jest zastosowanie odnawialnych
źródeł energii.
2.3.1 Podłączenie do miejskiej sieci ciepłowniczej
Likwidacja dotychczasowych źródeł ciepła i podłączenie do miejskiej sieci ciepłowniczej w sposób
najbardziej efektywny likwiduje niską emisję w miejscu wykorzystania ciepła do ogrzewania
i przygotowania ciepłej wody, które równocześnie daje największy komfort użytkownikowi.
Jednocześnie potrzeba do jego realizacji więcej czasu i wykonania uzgodnień technicznych. Jest to
również wariant uzależniony od usytuowania sieci ciepłowniczej.
Podłączenie do m.s.c. w ramach realizacji Programu pozwala uzyskać największy efekt ekologiczny ze
względu na:
 wystarczający potencjał energetyczny, produkcyjny i dystrybucyjny przedsiębiorstwa
ciepłowniczego pozwalający wyprodukować i przesłać ciepło do prawie wszystkich obiektów
zlokalizowanych w centralnych rejonach miasta,
 bardzo dobrze rozbudowaną infrastrukturę ciepłowniczą pozwalającą na przyłączenie
większości obiektów i budynków zlokalizowanych w centralnych rejonach miasta (możliwości
przyłączenia przedstawione zostały na załączonych mapach),
 wyeliminowanie niskiej emisji z centralnej części miasta, gdyż korzystanie z ciepła
systemowego zapewnia zerową emisję zanieczyszczeń pyłowo-gazowych w miejscu
wykorzystania ciepła. Emisja powstaje w miejscu wytworzenia ciepła, czyli w kotłowni,
co stanowi emisję wysoką i dzięki pełnej kontroli prawnej i technologicznej zapewnia lepsze
wykorzystanie energii paliwa oraz znacznie mniejszą emisję zanieczyszczeń do atmosfery.
2.3.2 Wymiana źródeł ciepła
Wymiana niskosprawnego źródła ciepła jest w gospodarce komunalnej bardzo efektywnym
energetycznie przedsięwzięciem przy jego relatywnie niskich kosztach. Zapewnia więc duży efekt
ekologiczny w stosunku do kosztów inwestycyjnych. Zastosowanie sprawniejszego urządzenia
62 | S t r o n a
przyczynia się do zmniejszenia zużycia energii zawartej w paliwie, lecz niejednokrotnie zmniejszenie
to może rekompensować (a nawet przekraczać) wzrost kosztów ogrzewania przy przejściu z węgla na
bardziej przyjazny środowisku naturalnemu, ale droższy nośnik energii - gaz ziemny). Ale takie
rozwiązanie zmniejsza niską emisję w miejscu jej wytwarzania, ale całkowicie jej nie eliminuje.
Kotły gazowe
Kotły gazowe c.o. są urządzeniami o wysokiej sprawności energetycznej osiągającej nawet 96%. Ze
względu na funkcje, jakie może spełniać gazowy kocioł c.o. do wyboru są: kotły jednofunkcyjne,
służące wyłącznie do ogrzewania pomieszczeń (mogą być one jednak rozbudowane o zasobnik wody
użytkowej)
oraz
kotły
gazowe
dwufunkcyjne,
które
służą
do ogrzewania
pomieszczeń
i dodatkowo do podgrzewania wody użytkowej (w okresie letnim pracują tylko w tym celu). Kotły
dwufunkcyjne pracują z pierwszeństwem podgrzewu wody użytkowej (priorytet c.w.u.), tzn. kiedy
pobierana jest ciepła woda, wstrzymana zostaje czasowo funkcja c.o. Biorąc pod uwagę rozwiązania
techniczne, w ramach tych dwóch typów kotłów można wyróżnić: kotły stojące i wiszące. Ponadto
mogą być wyposażone w otwartą komorę spalania (powietrze do spalania pobierane
z pomieszczenia, w którym się znajduje) i zamkniętą (powietrze spoza pomieszczenia, w którym się
znajduje). Jednak w obu przypadkach spaliny wyprowadzane są poza budynek kanałem spalinowym,
czego efektem jest niska emisja w miejscu jego wytworzenia. Niejednokrotnie modernizacja
istniejących kanałów spalinowych w starym budownictwie pociąga za sobą budowę nowych na
zewnątrz budynków, pogarszając tym samym estetykę miejsca zamieszkania.
W ostatnich latach dużą popularnością cieszą się również kotły kondensacyjne. Uzyskuje się w nich
wzrost sprawności kotła poprzez dodatkowe wykorzystanie ciepła ze skroplenia pary wodnej zawartej
w odprowadzanych spalinach (kondensacja), co wpływa również na obniżenie emisji zanieczyszczeń
w spalinach.
Niektóre fundusze ekologiczne dofinansowują modernizacje kotłowni w zakresie kotłów gazowych
jedynie w przypadku montażu kotłów kondensacyjnych.
Kotły olejowe
W przypadku braku doprowadzenia sieci gazowej do obiektu mieszkalnego, możliwym jest
zastosowanie kotła z automatyką obsługi z zastosowaniem jako paliwa lekkiego oleju opałowego.
Większość nowoczesnych konstrukcji olejowych kotłów grzewczych posiada sprawność energetyczną
powyżej 92%, co spełnia wymogi ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o efektywności energetycznej (Dz.
U. z 2011 r. Nr 94, poz. 551 z późniejszymi zmianami). Program nie wskazuje konkretnego producenta
63 | S t r o n a
urządzenia pozostawiając dobór ostatecznemu użytkownikowi. Podstawowym wymogiem stawianym
przez Program jest posiadanie przez urządzenie świadectwa badań energetycznych i ekologicznych.
Zastosowanie kotłów olejowych jest inwestycją dość kłopotliwą do wykonania w warunkach centrum
miasta, stąd należy się spodziewać, że przy dodatkowo wysokich kosztach ogrzewania olejem
opałowym (ok. 62,5 zł/GJ), tego typu inwestycje przeprowadzane będą bardzo sporadycznie. Również
one emitują niską emisję w miejscu wykorzystania ciepła.
2.3.3 Wykorzystanie odnawialnych źródeł energii
Kotły na biomasę
W środowiskach wiejskich, silnie związanych z działalnością rolniczą można stosować źródła ciepła
wykorzystujące odnawialne paliwa w postaci biomasy: słoma zbóż, zrębki drewniane, drewno
opałowe. Jednakże mamy tu do czynienia ze ścisłym centrum miasta, stąd naturalnym jest wniosek,
że inwestycje z wykorzystaniem biomasy nie będą przeprowadzane.
Należy jednak przewidywać, że przedsiębiorstwo ciepłownicze będzie dążyć do tego, aby zwiększać
udział wytwarzanego ciepła z biomasy, bowiem odpowiednie i kontrolowane spalanie biomasy
korzystnie wpływa na stan powietrza atmosferycznego.
Kolektory słoneczne
Dodatkowy efekt obniżający emisję zanieczyszczeń może dać zastosowanie kolektorów słonecznych
stosowanych w instalacjach ciepłej wody użytkowej. Dostępne na rynku polskim kolektory słoneczne
przy warunkach nasłonecznienia w warunkach miasta, zapewniają wystarczającą ilość energii cieplnej
potrzebnej do ogrzania wody praktycznie od miesiąca marca do października.
Dla oszacowania kosztów instalacji i przedstawienia korzyści finansowych i ekologicznych systemu
należy przeprowadzić analizę i symulację biorąc pod uwagę m.in.: zużycie zimnej i ciepłej wody, ilość
mieszkańców, lokalizację budynku, możliwości zamontowania urządzeń, obecność pomieszczeń na
zbiorniki buforowe na ciepłą wodę, stan przewodów wentylacyjnych, stan instalacji c.w.u. Dla
budynków mieszkalnych wielorodzinnych instalacje solarne dają wymierne korzyści w postaci
zmniejszenia kosztów przygotowania ciepłej wody szczególnie w okresie letnim. Mogą to być
rozwiązania zalecane dla obiektów nie podłączonych do m.s.c., i tych, których podłączenie do m.s.c.
jest technicznie i ekonomicznie nieuzasadnione. Należy bowiem pamiętać, iż wykorzystanie sieci
cieplnych do przesyłania ciepła na potrzeby c.w.u. zwiększają znacząco efektywność systemu
ciepłowniczego zmniejszając straty na przesyle. Z drugiej strony montaż dwóch systemów grzewczych
w budynku wielorodzinnym znacząco zwiększa koszty inwestycji i eksploatacji takich rozwiązań.
64 | S t r o n a
Do Programu załączono symulacje zastosowania kolektorów słonecznych – wariant dla ogrzewania
węglem i gazem dla domku jednorodzinnego i budynku wielorodzinnego.
Pompa ciepła
Dodatkowy efekt obniżający emisję zanieczyszczeń, może dać zastosowanie pomp cieplnych. Rozwój
nowoczesnych technologii w ostatnim czasie sprawił, że powszechnie dostępne stały się urządzenia
przeznaczone dla obiektów. Pompy cieplne są źródłem ciepła niskotemperaturowego, stąd przy
odpowiedniej technologii rozprowadzającej energię po budynku (ogrzewanie podłogowe), możliwym
jest zastosowanie pomp do całorocznego ogrzewania. W przypadku dokonywania modernizacji
źródła energii cieplnej przy tradycyjnym rozprowadzeniu energii po budynku pompy ciepła mogą
stanowić jedynie uzupełniające źródło ciepła, źródłem podstawowym jest wtedy kocioł gazowy lub
olejowy. Dla lokalnych warunków klimatycznych pompy ciepła wymagać będą przy temperaturach
ujemnych zbliżonych do normatywów obliczeniowych (- 20°C; w zasadzie poniżej temperatury
mniejszej niż –5 °C) wspomagania dodatkowym wysokotemperaturowym źródłem ciepła.
2.3.4 Wykonanie prac termomodernizacyjnych
W celu zmniejszenia zapotrzebowania na energię cieplną obiektu mieszkalnego, wskazane jest
dokonanie ocieplenia ścian, stropów, dachów, wymiana stolarki otworowej oraz przystosowanie
instalacji wewnętrznej do nowych warunków cieplnych. Doświadczenia z audytów energetycznych
obiektów mieszkalnych, wskazują na możliwość obniżenia zapotrzebowania na energię cieplną nawet
do 50 % w przypadku kompleksowej termomodernizacji budynku.
2.4
Zakres realizacji Programu
Ze względu na różny charakter zabudowy jedno- i wielorodzinnej zdecydowano o osobnej analizie
tych dwóch sektorów.
Należy zauważyć, że już w „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego
miasta Koszalina” czytamy, że jednym z kierunków rozwoju infrastruktury zaopatrzenia w ciepło –
który jest całkowicie zgodny z założeniami Programu ograniczenia niskiej emisji - jest, aby rejony
i budynki zlokalizowane w obszarach centralnych miasta, w tym budynki rewitalizowane, w pobliżu
których istnieje miejska sieć ciepłownicza, winny być przede wszystkim przyłączane do miejskiego
systemu ciepłowniczego celem pełnego wykorzystania istniejących rezerw systemu i ograniczenia
65 | S t r o n a
w mieście emisji spalin w miejscu ich wytwarzania. Pozostałą ilość energii dla celów bytowych
mieszkańców należy uzyskać z lokalnych źródeł, takich jak lokalne kotłownie gazowe, gazowe
ogrzewanie indywidualne oraz źródeł niekonwencjonalnych, odnawialnych, zwłaszcza na skrajnie
usytuowanych w stosunku do centrum miasta zespołach zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej
(Raduszka, Rokosowo, Dzierżęcino oraz Jamno i Łabusz).
2.4.1 PROGRAM I i II - dla budownictwa wielkogabarytowego (obiekty
o mocy zamówionej powyżej 30 kW)
2.4.1.1
Dane do Programu
W ramach gromadzenia danych do Programu do zarządców nieruchomości wysłano pismo z prośbą
o wypełnienie ankiet dotyczących ich budynków.
Spośród nadesłanych danych wyłania się następujący obraz budynków wielorodzinnych w Koszalinie:
1.
Centrum Zarządzania Nieruchomościami Sp. z o.o.
42 budynki – średnio rok budowy 1998, w tym samym wieku źródła ciepła opalane gazem, ciepła
woda użytkowa przygotowywana w kotle gazowym, 6 budynków podłączonych do m.s.c.,
budynki z ocieplonymi ścianami bez ocieplonych stropów
2.
„Budmar” Sp. z o.o.
Ze 186 budynków 86 zasilanych jest z m.s.c., w tym 5 również na cele c.w.u.
3.
KSM „Nasz Dom”
Z 87 budynków 81 zasilanych z m.s.c., w tym 4 również na cele c.w.u.
4.
Zarządzanie Nieruchomościami „WSPÓLNOTA” Sp. c. Białogard
12 budynków z czego 9 zasilanych z m.s.c. z czego 1 na cele c.o. i c.w.u., 2 posiadają kotły
gazowe dwufunkcyjne, 1 kotły gazowe i piece kaflowe. 50% budynków ma ocieplone ściany
i dach.
5.
Zarządzanie Nieruchomościami Andrzej Mundziel
Z 47 budynków 17 podłączonych do m.s.c. z czego tylko jeden na cele c.o. i c.w.u.
6.
AGBiL Sp. z o.o.
38 budynków, średni rok budowy 1931, w 18 docieplono ściany, w 9 również dach, w 9
przypadkach budynek pobiera ciepło z m.s.c. w pozostałych budynkach mieszkania opalane są
kotłami gazowymi, na węgiel lub piecami elektrycznymi, tylko w jednym przypadku c.w.u. jest
przygotowywana przy pomocy m.s.c.
66 | S t r o n a
7.
Zarządzanie Nieruchomościami E. Maroszek, W. Krakus
Spośród 46 budynków 26 pobiera ciepło z m.s.c. w 1 przypadku również na cele c.w.u., w około
30% budynki są ocieplone.
8.
Zespół Zarządców Nieruchomości WAM Sp. z o.o.
Z 48 budynków ciepło z m.s.c. pobiera 33, w tym 6 również na c.w.u.
Wszystkie budynki są ocieplone. Trwają prace nad wymianą piecyków gazowych na c.w.u.
z m.s.c. (4 budynki, termin – 2014-2015 rok). Jeden budynek wyposażony jest w pompę ciepła
i solary.
9.
Zarząd Budynków Mieszkalnych
Jedynie 27 budynków (z 351) korzysta z ciepła z sieci (około 8% ogółu).
Tylko 5% jest w pełni po termomodernizacji.
309 budynków jest w części lub w pełni ogrzewanych paliwami stałymi.
Średnia wieku budynku to 93 lata.
Najwięcej jest tu budynków i najwięcej do wykonania prac termomodernizacyjnych,
a jednocześnie plany najbliższe są skromne (ze względów finansowych).
10.
„POSESJA” Tuligłowski sp. komandyt.
20 budynków, z czego 18 jest podłączone do m.s.c. Budynki są nowe, w pełni ocieplone.
Pozostałe dwa budynki mają kotły gazowe.
11.
Ewa Cisoń – zarządca
9 budynków, średni rok budowy to 1949, tylko 2 budynki mają ocieplone ściany, tylko
3 podłączone do m.s.c., pozostałe maja kotłownie gazowe (2) albo indywidualne ogrzewanie
gazowe, elektryczne, węgiel, drewno. We wszystkich budynkach c.w.u. przygotowywana jest
w piecykach gazowych.
12.
Spółdzielnia Mieszkaniowo Własnościowa Rondo
1 budynek podłączony do m.s.c. , ocieplony
13.
Elżbieta Wojciechowska – zarządca
6 budynków, średni rok budowy to 1979, 5 z nich ma ocieplone ściany, a 3 też dach, 3 są
podłączone do m.s.c., pozostałe korzystają z gazu, węgla, energii elektrycznej.
Założenia wstępne do obliczeń udziału budynków wielkogabarytowych w Programie:

liczba budynków uwzględnionych w Programie (dla których uzyskano informacje
o obecnym stanie gospodarki cieplnej) – 1.602

według danych GUS w Koszalinie 10% mieszkań/budynków ogrzewanych jest poprzez
piece/kotły na paliwo stałe (większość z nich znajduje się w centrum miasta),
67 | S t r o n a

do podłączenia do sieci ciepłowniczej kwalifikuje się wstępnie 1.072 budynki (są ogrzewane
w inny sposób niż przy wykorzystaniu ciepła z m.s.c. czy energii elektrycznej),

76% budynków wybudowano przed 1989 rokiem, czyli w okresie, w którym normy dotyczące
izolacji były mniej restrykcyjne niż obecnie,

według ankiet w 19% budynków zostały już ocieplone ściany, a w 10% docieplono dach.
2.4.1.2
Zakres prac Programu
Z informacji zebranych od zarządców budynków wynika, że jedynie 32 budynki (z 806, czyli 4 % ) nie
wymagają wykonania modernizacji w zakresie źródła ciepła i termoizolacji. Mają one już ocieplone
ściany i dachy (stropodachy) oraz zasilane są z m.s.c.
W związku z tym, że większość budynków wymaga przeprowadzenia modernizacji w zakresie
gospodarki energetycznej, dla sprawnego polepszenia tej sytuacji proponuje się podzielić wykonanie
prac termomodernizacyjnych na trzy Programy, a te na podprogramy.
Programy utworzono uwzględniając wielkość obiektów oraz fakt ich podłączenia (lub nie) do m.s.c.
Podprogramy utworzono uwzględniając następujące kryteria:
 usytuowanie budynków (czy znajdują się w strefie zagrożenia niską emisją, a w szczególności
benzo(a)pirenem),
 konieczność lub nie - wykonania prac termomodernizacyjnych,
 odległość od istniejącej sieci ciepłowniczej.
Program I
Budynki wielorodzinne i wielkogabarytowe, które nie są podłączone do m.s.c.
Podprogram I.1.
Budynki wielkogabarytowe, które nie są podłączone do m.s.c., zlokalizowane bezpośrednio
w strefie zagrożenia (poziom benzo(a)pirenu jest przekroczony)
I.1.1. Budynki nie wymagające wykonania prac termoizolacyjnych
I.1.1.a) zlokalizowane w odległości do 30 m od m.s.c.
I.1.1.b) oddalone do 70 m od m.s.c.
I.1.1.c) obiekty będące w zasięgu m.s.c. w odległości powyżej 70 m.
68 | S t r o n a
I.1.2. Budynki wymagające wykonania prac termoizolacyjnych
I.1.2.b) oddalone do 70 m od m.s.c
Podprogram I.2.
Budynki wielkogabarytowe, które nie są podłączone do m.s.c., zlokalizowane na potencjalnym
obszarze średniorocznych przekroczeń benzo(a)pirenu.
I.2.1.a) zlokalizowane w odległości do 30 m od m.s.c
Podprogram I.3.
Budynki wielkogabarytowe, które nie są podłączone do m.s.c., zlokalizowane poza obszarem
zagrożonym przekroczeniami benzo(a)pirenu.
Łącznie Program I obejmuje 1.072 budynki.
69 | S t r o n a
Program II
Budynki wielkogabarytowe, które są podłączone do m.s.c., jednak posiadają inne niż m.s.c.
źródło ciepła do przygotowania ciepłej wody użytkowej (c.w.u.) – tj. piecyki gazowe, bojlery
elektryczne, inne.
Według danych zebranych od zarządców oraz MEC Koszalin budynków takich jest 530.
Na podstawie powyższych założeń zostały określone koszty i efekt ekologiczny Programu w zakresie
Programów dla budynków wielkogabarytowych.
70 | S t r o n a
Tabela 14. Zbiorcza charakterystyka planowanych prac z podziałem na podprogramy
71 | S t r o n a
2.4.1.3
Szacowany koszt modernizacji
Koszt planowanej modernizacji według założeń w zakresie budynków wielorodzinnych szacuje się na:
349 301 085 zł
a dla całego PONE:
468 577 085 zł
Zastosowano następujące założenia w zakresie kosztów jednostkowych wykonania prac:
 zmiana sposobu ogrzewania – według stawek(koszty szacowane przez MEC w Koszalinie):
Koszt 1 mb sieci DN 65 – 1.400 zł netto.
Koszt dwufunkcyjnego węzła na potrzeby c.o. i c.w.u. o uśrednionej mocy max. 35 kW – 50.000 zł
netto,
Koszt jednofunkcyjnego węzła jednofunkcyjnego c.w.u., o uśrednionej mocy max. - 70 kW - 70.000 zł
netto,
 termoizolacja – 160 zł/m2 ściany, 55 zł/ m2 dachu
Wpływ na ilość zanieczyszczeń pyłowo-gazowych emitowanych do atmosfery ma modernizacja, która
odbędzie się w zakresie:
 podłączenia budynków do miejskiej sieci ciepłowniczej
 wykonania prac termoizolacyjnych.
Analizując tabelę nr 14 można dojść do wniosku, iż najwięcej pracy w zakresie gospodarki cieplnej
wymagają tereny centrum, gdzie jest największe zagęszczenie budynków, najstarszych i opalanych
bez pomocy m.s.c. Tam też wymagane jest poniesienie największych kosztów, ale i efekt ekologiczny
będzie też największy.
Biorąc pod uwagę tylko niską emisję powstałą na terenie zamieszkania ludzi to dla każdego
podprogramu i dla planowanej ilości obiektów zmniejszenie emisji nastąpi o 100%.
Całkowity efekt ekologiczny uzależniony jest od ostatecznego zakresu prac. Im szerszy, bardziej
kompleksowy zakres, tym większy efekt ekologiczny.
Wielkość emisji zanieczyszczeń w stanie po modernizacji wynika bezpośrednio z rzeczywistej emisji
zastosowanych urządzeń i rozwiązań.
Pomimo nazwy Programu – ograniczenia niskiej emisji - przy pozytywnym biegu realizacji prac
proponowanych zapewni on nie tylko ograniczenie, ale i całkowitą eliminację niskiej emisji na rzecz
emisji wysokiej, która jest znacznie lepiej regulowana, kontrolowana i realizowana m.in. poprzez
72 | S t r o n a
instrumenty prawne i wynikające z nich konieczne rozwiązania techniczne i technologiczne
pozwalające na zastosowanie w kotłowniach urządzeń ograniczających do minimum emisję
zanieczyszczeń pyłowo-gazowych z źródeł centralnych.
2.4.2 PROGRAM III - dla budownictwa małogabarytowego (obiekty
o mocy zamówionej poniżej 30 kW)
W ramach ankietyzacji rozprowadzono ponad 9 tys. ankiet wśród mieszkańców – właścicieli domków
jednorodzinnych. Spływ ankiet był bardzo mały – pozyskano jedynie 23 wypełnione ankiety.
Na podstawie ankiet utworzono zbiorcze zestawienie informacji o obiektach oraz planowanych
zadaniach inwestycyjnych. Uśredniono dane budowlane i techniczne oraz przeprowadzono obliczenia
energetyczne pozwalające na przedstawienie obrazu reprezentatywnego standardowego obiektu dla
Miasta Koszalina.
Poniżej przedstawiono charakterystykę energetyczną standardowego budynku jednorodzinnego:
73 | S t r o n a
Tabela 15. Podstawowe cechy standardowego budynku jednorodzinnego
Lp.
wielkość charakterystyczna
jednostka
istniejący komfort cieplny
A
1
2
3
4
Charakterystyka obiektu standardowego
ilość kondygnacji
kubatura
kubatura ogrzewana
powierzchnia użytkowa = ogrzewana
szt.
m3
m3
m2
2
486
413
159
5
rok budowy
rok
1989
6
B
ilość mieszkańców
Charakterystyka źródła energii cieplnej
osób
4
1
rodzaj źródła
2
moc kotła - optymalnie
3
stosowane paliwo
4
sprawność energetyczna źródła podst.
5
6
sprawność systemu grzewczego z pominięciem
źródła (akumulacji, przesyłu, regulacji i
wykorzystania)
współczynnik uwzględniający przerwy w ogrzewaniu
w okresie tygodnia / doby
%
kocioł węglowy/ gazowy/
olejowy/ MEC
23
węgiel różny asortyment/ gaz
ziemny / olej opałowy
70, 82 / 94 / 92 / -
%
78
kW
1 / 0,98
MJ/kg, MJ/m3,
MJ/kg
7
parametry paliwa
C
1
2
3
4
5
D
1
2
3
4
5
6
Charakterystyka pracy systemu grzewczego
o
temperatura wewnętrzna - dzień
C
o
temperatura wewnętrzna - noc
C
o
temperatura zewnętrzna obliczeniowa
C
ogrzewanie dzienne - czas pracy
h
ogrzewanie nocne - czas pracy
h
Charakterystyka energetyczna obiektu
zapotrzebowanie na energię cieplną dla c.o. *
GJ/rok
zapotrzebowanie na moc dla c.o.
kW
zapotrzebowanie na energię cieplną dla c.w.u. *
GJ/rok
zapotrzebowanie na moc dla c.w.u.
kW
Łączne zapotrzebowanie na energię cieplną *
GJ/rok
Łączne zapotrzebowanie na moc
kW
[Źródło: opracowanie własne]
24, 26 / 35,7 / 42,7 / 20
15
-16
12
12
180,0
21,0
21,3
5,0
201,3
26,0
Objaśnienia:
* energia cieplna - bez uwzględnienia sprawności źródła ciepła, z uwzględnieniem sprawności akumulacji,
przesyłu, regulacji i wykorzystania
2.4.2.1 Analiza wariantów modernizacji budynków
małogabarytowych
Po analizie zebranych ankiet i na podstawie wstępnych założeń dotyczących budynku
reprezentatywnego stworzono kilka opcji modernizacji istniejących systemów grzewczych wraz
74 | S t r o n a
z innymi pracami polepszającymi wykorzystanie energii. Opcje oceniono pod względem kosztów
eksploatacyjnych oraz ilości zanieczyszczeń gazowo-pyłowych emitowanych do atmosfery.
Tabela 16. Parametry eksploatacyjne i emisyjne - stan istniejący – kocioł węglowy stary
oznaczenie parametru
Lp.
A
1
2
3
4
5
6
B
1
2
3
4
C
1
D
1
2
E
1
2
3
4
5
Charakterystyka źródła ciepła
F
Efekt ekologiczny w odniesieniu do stanu istniejącego
1
2
zmniejszenie emisji zanieczyszczeń (pyłowo - gazowe)
zmniejszenie emisji dwutlenku węgla
rodzaj źródła
moc kotła - optymalna
stosowane paliwo
sprawność energetyczna źródła
parametry paliwa
zużycie paliwa
jednostka
wartość
%
MJ/kg
Mg/rok
kocioł węglowy komorowy
26
węgiel różny asortyment, miał, muły
70
24
12,0
zł
zł
zł
zł
6 600
450
1 100
8 150
zł
-
kg/rok
kg/rok
994
24000
kg/rok
kg/rok
kg/rok
kg/rok
kg/rok
540
154
12
288
0,168
kg/rok
kg/rok
-
kW
Charakterystyka kosztów eksploatacji
koszt paliwa
koszt wywozu odpadów
robocizna własna
łączny koszt eksploatacji
Efekt ekonomiczny
oszczędność kosztów eksploatacji
Charakterystyka emisyjna źródła
łączna emisja zanieczyszczeń (pyłowo - gazowa)
emisja dwutlenku węgla
Emisja gazowo - pyłowa w tym:
tlenek węgla
dwutlenek siarki
tlenek azotu
pył
B(a)P
Tabela 17. Parametry eksploatacyjne i emisyjne - stan istniejący – kocioł gazowy stary
Lp.
jednostka
wartość
A
1
2
3
4
5
6
rodzaj źródła
stosowane paliwo
parametry paliwa
%
3
MJ/m
zużycie paliwa
m /rok
8055,2
B
1
2
3
4
koszt paliwa
robocizna własna
zł
zł
zł
zł
13 694
0
600
14 294
kW
3
kocioł gazowy
26
gaz
70
35,7
75 | S t r o n a
C
Efekt ekonomiczny
1
oszczędność kosztów eksploatacji
D
1
2
E
1
2
3
4
5
tlenek węgla
dwutlenek siarki
tlenek azotu
pył
B(a)P
F
Efekt ekologiczny w odniesieniu do stanu istniejącego
1
2
zł
-
kg/rok
kg/rok
13,35
15820
kg/rok
kg/rok
kg/rok
kg/rok
kg/rok
2,90
0,02
10,31
0,12
0,00
kg/rok
kg/rok
-
Tabela 18. Parametry eksploatacyjne i emisyjne – modernizacja ogrzewania – kocioł gazowy (porównanie ze
starym kotłem węglowym i gazowym)
Lp.
A
1
2
3
4
5
6
rodzaj źródła
stosowane paliwo
parametry paliwa
zużycie paliwa
B
1
jednostka
wartość
%
3
MJ/m
3
m /rok
kocioł gazowy
26
gaz
94
35,7
5998,6
koszt paliwa
zł
10 198
2
3
4
robocizna własna
zł
zł
zł
0
600
10 798
C
Efekt ekonomiczny
zł
-2 648
zł
3 496
kg/rok
kg/rok
9,94
11781
kg/rok
kg/rok
kg/rok
kg/rok
kg/rok
2,16
0,01
7,68
0,09
0,00
kg/rok
kg/rok
984
12219
kg/rok
kg/rok
3
4039
1
2
oszczędność kosztów eksploatacji (porównanie ze
starym węglowym)
starym gazowym)
D
1
2
E
1
2
3
4
5
tlenek węgla
dwutlenek siarki
tlenek azotu
pył
B(a)P
F
Efekt ekologiczny w odniesieniu do stanu istniejącego kocioł węglowy stary
1
2
G
Efekt ekologiczny w odniesieniu do stanu istniejącego kocioł gazowy stary
1
2
kW
76 | S t r o n a
Tabela 19 Parametry eksploatacyjne i emisyjne – modernizacja ogrzewania – kocioł olejowy (porównanie ze
Lp.
A
1
2
3
4
5
6
rodzaj źródła
stosowane paliwo
parametry paliwa
zużycie paliwa
B
1
2
3
4
koszt paliwa
robocizna własna
C
Efekt ekonomiczny
1
2
jednostka
%
MJ/kg
kg/rok
kocioł olejowy
26
olej opałowy lekki
92
42,7
5124,2
zł
zł
zł
zł
24 237
0
600
24 837
zł
-16 687
zł
-10 543
kg/rok
kg/rok
158,00
9808
kg/rok
kg/rok
kg/rok
kg/rok
kg/rok
4
113
30
11
0,000
kg/rok
kg/rok
836
14192
kg/rok
kg/rok
-145
6012
kW
oszczędność kosztów eksploatacji (porównanie ze starym
węglowym)
oszczędność kosztów eksploatacji (porównanie ze starym
gazowym)
D
1
2
E
1
2
3
4
5
tlenek węgla
dwutlenek siarki
tlenek azotu
pył
B(a)P
F
Efekt ekologiczny w odniesieniu do stanu istniejącego - kocioł
węglowy stary
1
2
G
Efekt ekologiczny w odniesieniu do stanu istniejącego - kocioł
gazowy stary
1
2
wartość
Tabela 20. Parametry eksploatacyjne i emisyjne – modernizacja ogrzewania – m.s.c. (porównanie ze starym
kotłem węglowym i gazowym)
Lp.
A
1
2
3
4
5
6
rodzaj źródła
stosowane paliwo
parametry paliwa
zużycie paliwa
B
1
2
3
4
koszt paliwa
robocizna własna
jednostka
wartość
%
GJ/rok
ciepło systemowe
ciepło systemowe
201,3
zł
zł
zł
zł
10 046
0
0
10 046
kW
77 | S t r o n a
C
1
2
Efekt ekonomiczny
starym węglowym)
starym gazowym)
D
1
2
E
1
2
3
4
5
tlenek węgla
dwutlenek siarki
tlenek azotu
pył
B(a)P
F
1
2
G
1
2
zł
-1 896
zł
4 248
kg/rok
kg/rok
0,00
0
kg/rok
kg/rok
kg/rok
kg/rok
kg/rok
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
kg/rok
kg/rok
994
24000
kg/rok
kg/rok
13
15820
Tabela 21. Parametry eksploatacyjne i emisyjne – modernizacja ogrzewania – kocioł gazowy + solar
(porównanie ze starym kotłem węglowym i gazowym)
Lp.
A
1
2
3
4
5
6
rodzaj źródła
stosowane paliwo
parametry paliwa
zużycie paliwa
B
1
2
3
4
koszt paliwa
robocizna własna
C
Efekt ekonomiczny
1
2
starym węglowym)
starym gazowym)
D
1
2
E
1
2
3
4
5
tlenek węgla
dwutlenek siarki
tlenek azotu
pył
B(a)P
F
1
2
G
jednostka
wartość
%
3
MJ/m
3
m /rok
kocioł gazowy
26
gaz
94
35,7
5746,5
zł
zł
zł
zł
9 769
0
600
10 369
zł
-2 219
zł
3 925
kg/rok
kg/rok
9,53
11286
kg/rok
kg/rok
kg/rok
kg/rok
kg/rok
2,07
0,01
7,36
0,09
0,00
kg/rok
kg/rok
984
12714
kW
78 | S t r o n a
1
2
kg/rok
kg/rok
4
4534
Tabela 22. Parametry eksploatacyjne i emisyjne – modernizacja ogrzewania – kocioł olejowy + solar
Lp.
A
1
2
3
4
5
6
rodzaj źródła
stosowane paliwo
parametry paliwa
zużycie paliwa
B
1
2
3
4
koszt paliwa
robocizna własna
C
Efekt ekonomiczny
1
2
starym węglowym)
starym gazowym)
D
1
2
E
1
2
3
4
5
tlenek węgla
dwutlenek siarki
tlenek azotu
pył
B(a)P
F
1
2
G
1
2
jednostka
wartość
%
MJ/kg
kg/rok
kocioł olejowy
26
olej opałowy lekki
92
42,7
4913,5
zł
zł
zł
zł
23 241
0
600
23 841
zł
-15 691
zł
-9 547
kg/rok
kg/rok
149,00
9404
kg/rok
kg/rok
kg/rok
kg/rok
kg/rok
3
108
28
10
0,000
kg/rok
kg/rok
845
14596
kg/rok
kg/rok
-136
6416
kW
Tabela 23. Parametry eksploatacyjne i emisyjne – modernizacja ogrzewania – kocioł na pelety (porównanie
ze starym kotłem węglowym i gazowym)
Lp.
A
1
2
3
4
5
6
rodzaj źródła
stosowane paliwo
parametry paliwa
zużycie paliwa
B
1
2
koszt paliwa
jednostka
wartość
%
MJ/kg
Mg/rok
kocioł na biomasę
26
biomasa
85
17,5
13,5
zł
zł
9 045
50
kW
79 | S t r o n a
3
4
robocizna własna
C
Efekt ekonomiczny
1
2
starym węglowym)
starym gazowym)
D
1
2
E
1
2
3
4
5
tlenek węgla
dwutlenek siarki
tlenek azotu
pył
B(a)P
F
1
2
G
1
2
zł
zł
250
9 345
zł
-1 195
zł
4 949
kg/rok
kg/rok
148,70
0
kg/rok
kg/rok
kg/rok
kg/rok
kg/rok
89,30
2,70
9,45
47,25
0,00
kg/rok
kg/rok
845
24000
kg/rok
kg/rok
-135
15820
Tabela 24. Parametry eksploatacyjne i emisyjne – modernizacja ogrzewania – pompa ciepła (porównanie ze
Lp.
A
1
2
3
4
5
6
rodzaj źródła
stosowane paliwo
parametry paliwa
zużycie paliwa
B
1
2
3
4
koszt paliwa
robocizna własna
C
Efekt ekonomiczny
1
2
starym węglowym)
starym gazowym)
D
1
2
E
1
2
3
4
5
tlenek węgla
dwutlenek siarki
tlenek azotu
pył
B(a)P
F
jednostka
wartość
kWh/rok
pompa ciepła
26
en. elektryczna
420
13324,1
zł
zł
zł
zł
5 996
0
400
6 396
zł
1 754
zł
7 898
kg/rok
kg/rok
0,00
0
kg/rok
kg/rok
kg/rok
kg/rok
kg/rok
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
kW
%
80 | S t r o n a
1
kg/rok
994
2
kg/rok
24000
G
1
kg/rok
13
2
kg/rok
15820
Tabela 25. Parametry eksploatacyjne i emisyjne – modernizacja ogrzewania – kocioł gazowy + termoizolacja
Lp.
A
1
2
3
4
5
6
rodzaj źródła
stosowane paliwo
parametry paliwa
zużycie paliwa
B
1
2
3
4
koszt paliwa
robocizna własna
C
Efekt ekonomiczny
1
2
starym węglowym)
starym gazowym)
D
1
2
E
1
2
3
4
5
tlenek węgla
dwutlenek siarki
tlenek azotu
pył
B(a)P
F
1
2
G
1
2
jednostka
wartość
%
3
MJ/m
3
m /rok
kocioł gazowy
17
gaz
94
35,7
3299,2
zł
zł
zł
zł
5 609
0
600
6 209
zł
1 941
zł
8 085
kg/rok
kg/rok
5,47
6480
kg/rok
kg/rok
kg/rok
kg/rok
kg/rok
1,19
0,01
4,22
0,05
0,00
kg/rok
kg/rok
989
17520
kg/rok
kg/rok
8
9340
kW
Tabela 26. Parametry eksploatacyjne i emisyjne – modernizacja ogrzewania – kocioł olejowy + termoizolacja
Lp.
A
1
2
3
4
5
rodzaj źródła
stosowane paliwo
parametry paliwa
jednostka
kW
%
MJ/kg
wartość
kocioł olejowy
17
olej opałowy lekki
92
42,7
81 | S t r o n a
6
zużycie paliwa
B
1
2
3
4
koszt paliwa
robocizna własna
C
Efekt ekonomiczny
1
2
starym węglowym)
starym gazowym)
D
1
2
E
1
2
3
4
5
tlenek węgla
dwutlenek siarki
tlenek azotu
pył
B(a)P
F
1
2
G
1
2
kg/rok
2818,3
zł
zł
zł
zł
13 331
0
600
13 931
zł
-5 781
zł
363
kg/rok
kg/rok
86,00
5394
kg/rok
kg/rok
kg/rok
kg/rok
kg/rok
2
62
16
6
0,000
kg/rok
kg/rok
908
18606
kg/rok
kg/rok
-73
10426
Tabela 27. Parametry eksploatacyjne i emisyjne – modernizacja ogrzewania – MEC + termoizolacja
Lp.
A
1
2
3
4
5
6
rodzaj źródła
stosowane paliwo
parametry paliwa
zużycie paliwa
B
1
2
3
4
koszt paliwa
robocizna własna
C
Efekt ekonomiczny
1
2
starym węglowym)
starym gazowym)
D
1
2
E
1
2
3
4
tlenek węgla
dwutlenek siarki
tlenek azotu
pył
jednostka
wartość
%
GJ/rok
ciepło systemowe
ciepło systemowe
110,7
zł
zł
zł
zł
5 630
0
0
5 630
zł
2 520
zł
8 664
kg/rok
kg/rok
0,00
0
kg/rok
kg/rok
kg/rok
kg/rok
0,00
0,00
0,00
0,00
kW
82 | S t r o n a
5
B(a)P
F
1
2
G
1
2
kg/rok
0,00
kg/rok
kg/rok
994
24000
kg/rok
kg/rok
13
15820
Poniżej przedstawiono najistotniejsze parametry oceny dla poszczególnych zakresów modernizacji
wraz z porównaniem:
Rysunek 13. Porównanie kosztów eksploatacyjnych poszczególnych wariantów ogrzewania
Na wykresie ukazano porównanie kosztów całkowitych eksploatacji (łącznie z paliwem) oraz koszty
samego paliwa.
Szczególnie drogie w utrzymaniu w porównaniu z wykorzystaniem kotła węglowego są systemy
grzewcze z zastosowaniem kotła olejowego. Wynika to głównie z wysokich cen paliw.
Poniżej przedstawiono porównanie poszczególnych zakresów modernizacji pod kątem wpływu
eksploatacji systemów grzewczych na stan powietrza.
83 | S t r o n a
Rysunek 14. Emisja zanieczyszczeń pyłowo-gazowych dla poszczególnych zakresów modernizacji
Rysunek 15. Emisja dwutlenku węgla dla poszczególnych zakresów modernizacji
84 | S t r o n a
Największą emisją zanieczyszczeń gazowo-pyłowych charakteryzuje się eksploatacja kotłów
węglowych
zarówno
o
frakcji
mieszanej
(kotły
stare)
jak
i frakcji
groszku.
Spalanie
w celach grzewczych paliw gazowych jak i ciekłych związane jest ze znacznie mniejszą emisją
zanieczyszczeń. Paliwa te uznaje się za bardziej ekologiczne.
W przypadku emisji do atmosfery dwutlenku węgla, gazu w głównej mierze odpowiedzialnego za
efekt cieplarniany na naszej planecie, także największym jej udziałem odznaczają się kotłownie
z zastosowaniem kotła węglowego. Korzystanie z kotła na biomasę oraz pompy ciepła daje bilansowo
zerową emisję dwutlenku węgla, jako że spalane jest odnawiane paliwo – biomasa oraz wykorzystane
ciepło z gruntu.
Założenia do obliczeń udziału budynków jednorodzinnych w Programie:

liczba budynków jednorodzinnych w Koszalinie – 9.450,

według danych GUS w Koszalinie 10% mieszkań/budynków ogrzewanych jest poprzez
piece/kotły na paliwo stałe,

85% budynków wybudowano przed 1989 rokiem, czyli w okresie, w którym normy dotyczące
izolacji były mniej restrykcyjne niż obecnie

można jednak przyjąć, że już 80 % z nich zostało zmodernizowanych w kierunku termoizolacji
poprzez właścicieli w celu poprawy warunków cieplnych i zmniejszenia kosztów ogrzewania,

do termoizolacji w ramach PONE kwalifikuje się około 1.600 budynków.

zainteresowanie kolektorami słonecznymi określono na poziomie 40 % (ok. 3.700
budynków).
Na podstawie powyższych założeń określono koszty i efekt ekologiczny Programu w zakresie
budynków jednorodzinnych.
2.4.2.2 Szacowany koszt modernizacji
Koszt planowanej modernizacji według założeń w zakresie budynków jednorodzinnych szacuje się na:
119 276 000 zł
Koszty jednostkowe wykonania prac:

zmiana sposobu ogrzewania – 12.000 zł.

termoizolacja – 25.000 zł.

wymiana okien – 18.000 zł.
85 | S t r o n a

kolektory słoneczne – 13.000 zł.
2.4.3 Przewidywany efekt ekologiczny zadania
Zakres Programu jest bardzo szeroki ze względu na dużą ilość budynków branych pod uwagę. Ocena
efektu ekologicznego Programu uwzględnia emisję zanieczyszczeń pyłowo-gazowych przed i po
wykonaniu założeń dla budynków mało- i wielkogabarytowych.
Emisja zanieczyszczeń przed modernizacją

zanieczyszczenia pyłowo gazowe: 3 293 Mg/rok

emisja CO2: 128 650 Mg/rok
Emisja zanieczyszczeń po modernizacji
Emisja zanieczyszczeń po wykonaniu pełnego założonego zakresu modernizacji (z termoizolacją)
w miejscu zamieszkania ludzi przedstawiać się będzie następująco:
 zanieczyszczenia pyłowo gazowe: 1 366 Mg/rok
 emisja CO2: 88 179 Mg/rok
Efekt ekologiczny
Efekt ekologiczny po modernizacji budynków w zakładanym zakresie i ilości przeznaczonych do
modernizacji wyniesie

zanieczyszczeń pyłowo gazowych: 1 927 Mg/rok (zmniejszenie o 58 %)

emisji CO2: 40 471 Mg/rok (zmniejszenie o 31 %)
Całkowity efekt ekologiczny uzależniony jest od ostatecznego zakresu prac. Im szerszy, bardziej
kompleksowy zakres, tym większy efekt ekologiczny.
Wielkość emisji zanieczyszczeń w stanie po modernizacji wynika bezpośrednio z rzeczywistej emisji
zastosowanych urządzeń i rozwiązań.
Poniżej przedstawiono efekt ekologiczny w wersji graficznej dla wariantu pełnego (z termoizolacją):
86 | S t r o n a
Rysunek 16. Emisja zanieczyszczeń pyłowo-gazowych - zakres domków jednorodzinnych
Rysunek 17. Emisja dwutlenku węgla - zakres domków jednorodzinnych
Pomimo nazwy Programu – ograniczenia niskiej emisji, przy pozytywnym biegu realizacji
proponowanych prac zapewni on nie tylko ograniczenie, ale i prawie całkowitą eliminację niskiej
emisji na rzecz emisji wysokiej, która jest znacznie lepiej regulowana i kontrolowana m.in. poprzez
instrumenty prawne.
87 | S t r o n a
2.4.4 Programy I, II i III – podsumowanie
Należy zwrócić uwagę, że w niniejszym opracowaniu przeanalizowano koszty i efekty modernizacji
większości budynków w Koszalinie, stąd bardzo duże szacunkowe koszty - realizacja wszystkich
planowanych zadań i inwestycji w ramach Programu PONE wyniesie 469 mln zł (brutto). Jednak jest
ona uzależniona w dużej mierze od możliwości finansowych Miasta, jak i możliwości pozyskania
dotacji i pożyczek z różnego rodzaju instytucji (jak NFOŚiGW), z projektów międzynarodowych czy
unijnych. Znaczny wpływ na to będą miały również możliwości finansowe podmiotów chcących
uczestniczyć w Programie.
Biorąc pod uwagę ograniczone możliwości zdobycia takich środków, Miasto powinno być
skoncentrowane w pierwszej kolejności na likwidacji niskiej emisji w strefie zagrożonej na obszarach
budownictwa wielorodzinnego (Program I-szy – strefa zagrożona). Wówczas koszt realizacji takiego
Programu kształtowałby się w wysokości 225 mln zł, w przypadku realizacji wszystkich
przewidzianych do realizacji zadań. Biorąc pod uwagę rozmowy przeprowadzone przez firmę
AT GROUP S.A. i zebrane informacje od spółdzielni i zarządców (m.in. dotychczasowy stopień
zadłużenia wspólnot i ich możliwości finansowe) szacujemy, że do programu zgłoszonych zostanie
około: 20 % obiektów, stąd szacujemy koszt wydatków z realizacją Programu na poziomie 45 mln zł.
W przypadku małego zainteresowania ze strony właścicieli i zarządców budynków wielorodzinnych
i posiadania wolnych środków powinny one zostać skierowane na realizację Programów II i III-go
w strefie zagrożonej. W przypadku Programu II-go przewidywane koszty inwestycji w strefie
zagrożonej kształtują się na poziomie 40 mln zł. Biorąc pod uwagę aktualne zainteresowanie
właścicieli i zarządców budynków wielorodzinnych na poziomie 30 % szacuje się, iż realny koszt
realizacji Programu II-go w tej strefie wyniesie ok. 12 mln zł.
W przypadku Programu III-go w strefie zagrożonej znajduje się około 600 budynków
jednorodzinnych, stąd szacuje się koszt realizacji inwestycji na poziomie 19 mln zł. Z doświadczenia
innych gmin, które realizowały już PONE na swoim terenie, wynika, że pomimo małej ilości
wypełnionych ankiet wniosków (szczególnie tam, gdzie jest możliwość przeprowadzenia termoizolacji
i montażu solarów w ramach Programu) spływa bardzo wiele. Ocenia się, iż weźmie w nim udział
około 40 % z nich. Stąd koszt realizacji tego Programu wyniesie około 8 mln zł.
W wyniku działań promocyjnych i propagandowych, zaangażowania mediów i lokalnych
środowisk, szacowane wartości mogą ulec zmianie.
88 | S t r o n a
2.4.5 Sposób potwierdzenia efektu ekologicznego
Z uwagi na specyficzny charakter Programu nie można potwierdzić w sposób bezpośredni efektu
ekologicznego, poprzez dokonanie pomiarów na poszczególnych emitorach zanieczyszczeń.
Proponowaną formą rozliczenia efektu jest dokumentacyjne zapewnienie Urzędu Miejskiego oraz
funduszy o rzeczowym dokonaniu modernizacji źródła ciepła i fizycznej likwidacji dotychczasowych
tradycyjnych źródeł ciepła.
Pomocą w potwierdzeniu efektu ekologicznego mogą służyć dane zbierane na potrzeby Regionalnego
Systemu Monitoringu Zanieczyszczeń Powietrza bądź opracowywania raportów o stanie środowiska.
WIOŚ w Szczecinie w sposób ciągły dokonuje pomiarów w całym regionie, poprzez wyspecjalizowaną
sieć punktów badawczych. Skala efektu ekologicznego po realizacji Programu, choć w skali globalnej
niewielka, jest na tyle znaczna, że powinna znaleźć odzwierciedlenie w wynikach monitoringu,
a z pewnością w znaczącym stopniu w poprawie warunków bytowania mieszkańców.
2.4.6 Rodzaje dofinansowanych przedsięwzięć
W celu skutecznej realizacji Programu Ograniczenia Niskiej Emisji należy objąć dofinansowaniem
poniżej wymienione przedsięwzięcia:
1) przedsięwzięcia mające na celu ograniczanie niskiej emisji związane z podnoszeniem efektywności
energetycznej oraz wykorzystaniem układów wysokosprawnej kogeneracji i odnawialnych źródeł
energii, w szczególności:
a) likwidacja lokalnych źródeł ciepła tj.: indywidualnych kotłowni lub palenisk węglowych,
kotłowni zasilających kilka budynków oraz kotłowni osiedlowych i podłączenie obiektów
do miejskiej sieci ciepłowniczej lub ich zastąpienie przez źródło o wyższej niż dotychczas
sprawności wytwarzania ciepła spełniające wymagania emisyjne określone przez właściwy
organ. W przypadku likwidacji palenisk indywidualnych zakres przedsięwzięcia może m.in.
obejmować wykonanie wewnętrznej instalacji c.o. i c.w.u. lub instalacji gazowej;
b) rozbudowa sieci ciepłowniczej w celu podłączenia istniejących obiektów (ogrzewanych
z niskosprawnych źródeł lokalnych przy wykorzystywaniu paliwa stałego lub gazowego)
do centralnego źródła ciepła wraz z podłączeniem obiektu do sieci i budową węzłów cieplnych;
c) zastosowanie kolektorów słonecznych celem obniżenia emisji w lokalnym źródle ciepła
opalanym paliwem stałym;
89 | S t r o n a
d)
termomodernizacja budynków wielorodzinnych zgodnie
z zakresem wynikającym
z wykonanego audytu energetycznego, wyłącznie jako element towarzyszący przebudowie
lub likwidacji lokalnego źródła ciepła opalanego paliwem stałym.
2) kampanie edukacyjne (dotyczy beneficjentów) pokazujące korzyści zdrowotne i społeczne
z eliminacji niskiej emisji, oraz/lub informujące o horyzoncie czasowym wprowadzenia
ograniczeń stosowania paliw stałych lub innych działań systemowych gwarantujących
utrzymanie poziomu stężeń zanieczyszczeń po wykonaniu działań naprawczych.
3) utworzenie baz danych (dotyczy jednostek samorządu terytorialnego lub instytucji przez nie
wskazanych) pozwalających na inwentaryzacje źródeł emisji.
Do kosztów kwalifikowanych powinny zostać zaliczone wydatki zgodne z poniższym katalogiem
kosztów kwalifikowanych:
1) koszty kampanii informacyjno- edukacyjnych, opracowań, raportów;
2) koszty przygotowania niezbędnych projektów i dokumentacji (w tym audytów energetycznych,
inwentaryzacji źródeł emisji, opracowania baz danych źródeł emisji);
3) koszt nabycia albo koszt wytworzenia nowych środków trwałych, w tym:
a) budowli i budynków (powinien istnieć bezpośredni związek między nabyciem budynków
i budowli a celami przedsięwzięcia), maszyn i urządzeń,
b) narzędzi, przyrządów i aparatury,
c) infrastruktury technicznej związanej z nową inwestycją, przy czym przez budowę urządzeń
infrastruktury technicznej rozumie się instalacje wewnętrzne w obiektach technologicznych,
przyłącza i sieci doprowadzające media do obiektów technologicznych, węzły cieplne,
elementy ogrodzeń i zieleni chroniące obiekty technologiczne, drogi i place technologiczne,
itp.;
4) koszt instalacji i uruchomienia środków trwałych; koszt opłaty przyłączeniowej,
5) koszt nabycia materiałów lub robót budowlanych, pod warunkiem, że pozostają w bezpośrednim
związku z celami przedsięwzięcia objętego wsparciem;
6) nabycie wartości niematerialnych i prawnych w formie: patentów, licencji, nieopatentowanej
wiedzy technicznej, technologicznej lub z zakresu organizacji i zarządzania;
7) usługi niezbędne do realizacji inwestycji, w tym nadzór i badania potwierdzające osiągnięcie efektu
ekologicznego i jego trwałości.
90 | S t r o n a
2.5
Potencjalne źródła współfinansowania
Szereg obiektywnych czynników zewnętrznych pozwala stwierdzić, że pełna realizacja Programu
w Koszalinie będzie trudna bez wsparcia finansowego planowanych zadań inwestycyjnych. Wsparcie
to może pochodzić, jak na dzień dzisiejszy, głównie ze środków krajowych oraz lokalnych.
Co prawda gmina nie może narzucić mieszkańcom obowiązku wymiany źródeł ogrzewania. Może ich
jednak zachęcać. Pozwalają na to znowelizowane przepisy (m.in. ustawa – Prawo ochrony
Środowiska), które umożliwią, by takie przedsięwzięcia, jak wymiana i modernizacja kotłów, były
dofinansowane ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz
wojewódzkich funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej.
Środki krajowe
Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie
Programy ograniczania niskiej emisji są skierowane do samorządów terytorialnych w celu
umożliwienia realizacji zadań mających na celu poprawę stanu powietrza atmosferycznego oraz
promowania odnawialnych źródeł energii. Zadania te są realizowane z korzyścią dla pojedynczego
mieszkańca, jak i dla całej gminy oraz terenu województwa.
Programy te szeroko są realizowane ze wsparciem WFOŚiGW w Katowicach w woj. śląskim. Już
ponad 60 gmin skorzystało z pożyczki z WFOŚiGW w Katowicach.
Niniejsze opracowanie stanowić może jeden z załączników do wniosku do WFOŚiGW w Szczecinie
ubieganie się o dofinansowanie prac termomodernizacyjnych dla zakresu Programu. Samorząd może
starać się w ten sposób o dofinansowanie dla swoich mieszkańców, szczególnie że dla strefy miasto
Koszalin opracowano Program Ochrony Powietrza.
Dodatkowo o środki na termomodernizacje starać się może również przedsiębiorstwo ciepłownicze
na zakres modernizacji, budowy sieci ciepłowniczej oraz przyłącza do budynków, spółdzielnie
mieszkaniowe i wspólnoty – na termomodernizację. WFOSIGW oferuje w tym przypadku
preferencyjne umarzalne pożyczki i kredyty.
Co do prac termomodernizacyjnych, to ich zakres musi wynikać z audytu energetycznego zgodnie
z Rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z 17 marca 2009 roku. Wymaga się, aby w wyniku prac
termomodernizacyjnych obliczeniowe zapotrzebowanie na ciepło uległo zmniejszeniu w stosunku do
stanu pierwotnego o minimum 30% dla całego przedsięwzięcia.
91 | S t r o n a
Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
Jako priorytetowe traktuje się w szczególności te przedsięwzięcia, których realizacja wynika
z konieczności wypełnienia zobowiązań Polski wobec Unii Europejskiej.
Zgodnie z „Listą priorytetowych programów Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska
i Gospodarki Wodnej, planowanych do finansowania w roku 2013” Fundusz dofinansowuje
następujące zadania:
5. Ochrona klimatu
5.1. Program dla przedsięwzięć w zakresie odnawialnych źródeł energii i obiektów
wysokosprawnej kogeneracji.
5.2. Współfinansowanie opracowania programów ochrony powietrza i planów działania.
5.3. System zielonych inwestycji (GIS - Green Investment Scheme).
5.4. Efektywne wykorzystanie energii.
5.5.
Współfinansowanie
IX
osi
priorytetowej
Programu
Operacyjnego
Infrastruktura
i Środowisko – infrastruktura energetyczna przyjazna środowisku i efektywność
energetyczna.
5.6. Realizacja przedsięwzięć finansowanych ze środków pochodzących z darowizny rządu
Królestwa Szwecji.
5.7. Inteligentne sieci energetyczne.
5.8. Likwidacja niskiej emisji wspierająca wzrost efektywności energetycznej i rozwój
rozproszonych odnawialnych źródeł energii.
W ramach Systemu zielonych Inwestycji GIS znajduje się 5 programów priorytetowych:
1.
Zarządzanie energią w budynkach użyteczności publicznej
2.
Biogazownie rolnicze
3.
Elektrociepłownie i ciepłownie na biomasę
4.
Budowa, rozbudowa i przebudowa sieci elektroenergetycznych w celu przyłączenia źródeł
wytwórczych energetyki wiatrowej (OZE)
5.
Zarządzanie energią w budynkach wybranych podmiotów sektora finansów publicznych
Najpopularniejszy wśród samorządów i innych instytucji jest program 1. Można uzyskać pożyczkę
i dotację. Szczegółowe warunki ogłaszane są przy zasadach konkursów i zależą od efektu
ekologicznego zadania, ale również od ilości złożonych wniosków. Minimalna wartość zadania to 10
mln zł.
Konkursy w ramach poszczególnych Programów ogłaszane są sukcesywnie z miesięczną zapowiedzią.
Można ubiegać się, w zależności od rodzaju Programu, o pożyczkę do 80%, dotację do 70%.
92 | S t r o n a
Dodatkowo NFOŚiGW planuje uruchomić program pt.: Likwidacja niskiej emisji wspierająca wzrost
efektywności energetycznej i rozwój rozproszonych odnawialnych źródeł energii” (KAWKA). Celem
programu jest zmniejszenie narażenia ludności na oddziaływanie zanieczyszczeń powietrza
w strefach, w których występują znaczące przekroczenia dopuszczalnych i docelowych poziomów
stężeń tych zanieczyszczeń, dla których zostały opracowane programy ochrony powietrza.
Cel programu będzie osiągany, poprzez zmniejszenie emisji zanieczyszczeń, w szczególności pyłów
PM2,5, PM10 oraz CO2.
Program będzie wdrażany w latach: 2013 – 2018. NFOŚiGW przekazywać będzie środki Wojewódzkim
Funduszom Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, a te beneficjentom na swoim terenie.
Beneficjentem programu są podmioty wskazane w programach ochrony powietrza, które planują
realizację albo realizują przedsięwzięcia mogące być przedmiotem dofinansowania przez
wojewódzkie fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej ze środków udostępnionych przez
NFOŚiGW, z uwzględnieniem warunków niniejszego programu. Kategorie beneficjentów wskażą
indywidualnie WFOŚiGW w ogłaszanych konkursach. Ostateczny odbiorca korzyści: podmioty
wskazane w programach ochrony powietrza, korzystające z dofinansowania, wyłącznie za
pośrednictwem
beneficjenta.
Dofinansowaniem
mogą
być
objęte
przedsięwzięcia
ujęte
w obowiązujących, na dzień ogłoszenia przez WFOŚiGW konkursu, programach ochrony powietrza,
w szczególności:
1) przedsięwzięcia mające na celu ograniczanie niskiej emisji związane z podnoszeniem efektywności
energetycznej oraz wykorzystaniem układów wysokosprawnej kogeneracji i odnawialnych źródeł
energii, w szczególności:
a) likwidacja lokalnych źródeł ciepła tj.: indywidualnych kotłowni lub palenisk węglowych, kotłowni
zasilających kilka budynków oraz kotłowni osiedlowych i podłączenie obiektów do miejskiej sieci
ciepłowniczej lub ich zastąpienie przez źródło o wyższej niż dotychczas sprawności wytwarzania
ciepła spełniające wymagania emisyjne określone przez właściwy organ. W przypadku likwidacji
palenisk indywidualnych zakres przedsięwzięcia może m.in. obejmować wykonanie wewnętrznej
instalacji c.o. i c.w.u. lub instalacji gazowej;
b) rozbudowa sieci ciepłowniczej w celu podłączenia istniejących obiektów (ogrzewanych ze źródeł
własnych przy wykorzystywaniu paliwa stałego) do centralnego źródła ciepła wraz z podłączeniem
obiektu do sieci;
c) zastosowanie kolektorów słonecznych celem obniżenia emisji w źródle ciepła opalanym paliwem
stałym;
93 | S t r o n a
d) termomodernizacja budynków wielorodzinnych zgodnie z zakresem wynikającym z wykonanego
audytu energetycznego, wyłącznie jako element towarzyszący przebudowie lub likwidacji źródła
ciepła opalanego paliwem stałym.
2) zmniejszenie emisji zanieczyszczeń do powietrza ze źródeł komunikacji miejskiej w szczególności:
a) wdrażanie systemów zarządzania ruchem w miastach;
b) budowa stacji zasilania w CNG lub energię elektryczną miejskich środków transportu zbiorowego;
c) wdrożenie innych przedsięwzięć ograniczających poziomy substancji w powietrzu powodowanych
przez komunikację w centrach miast (z wyłączeniem wymiany taboru lub silników, przebudowy lub
budowy nowych tras komunikacyjnych dla ruchu samochodowego i szynowego).
3) kampanie edukacyjne (dotyczy beneficjentów) pokazujące korzyści zdrowotne i społeczne
z eliminacji niskiej emisji, oraz/lub informujące o horyzoncie czasowym prowadzenia zakazu
stosowania paliw stałych lub innych działań systemowych gwarantujących utrzymanie poziomu
stężeń zanieczyszczeń po wykonaniu działań naprawczych.
4) utworzenie baz danych (dotyczy jednostek samorządu terytorialnego lub instytucji przez nie
wskazanych) pozwalających na inwentaryzacje źródeł emisji.
Planowane zobowiązania dla bezzwrotnych form dofinansowania programu wynoszą 400 mln zł.
Osoby fizyczne posiadające prawo do dysponowania budynkiem mieszkalnym albo prawo do
dysponowania budynkiem mieszkalnym w budowie oraz wspólnoty mieszkaniowe instalujące
kolektory słoneczne na własnych budynkach wielolokalowych (wielorodzinnych), którym to
budynkom służyć mają zakupione kolektory słoneczne, z wyłączeniem odbiorców ciepła z miejskiej
sieci cieplnej do podgrzewania ciepłej wody użytkowej mogą ubiegać się o dofinansowanie
z NFOŚiGW na zakup i montaż kolektorów słonecznych do ogrzewania wody użytkowej albo do
ogrzewania wody użytkowej i wspomagania zasilania w energię innych odbiorników ciepła
w budynkach przeznaczonych lub wykorzystywanych na cele mieszkaniowe. Efekty realizowanych
przedsięwzięć nie mogą być wykorzystywane w działalności gospodarczej.
Formą dofinansowania jest dotacja na częściową spłatę kapitału kredytu bankowego realizowana za
pośrednictwem banku na podstawie zawartej umowy o współpracy. Intensywność dofinansowania to
dotacja w wysokości 45% kapitału kredytu bankowego wykorzystanego na sfinansowanie kosztów
kwalifikowanych przedsięwzięcia. Wysokość kredytu z dotacją wynosi do 100% kosztów
kwalifikowanych
przedsięwzięcia,
z
zastrzeżeniem,
że
jednostkowy
koszt
kwalifikowany
przedsięwzięcia nie może przekroczyć 2 500 zł/m2 powierzchni całkowitej kolektora. Kwota kredytu
94 | S t r o n a
może przewyższać wysokość kosztów kwalifikowanych. Dotacją objęta jest wyłącznie część kredytu
wykorzystana na koszty kwalifikowane przedsięwzięcia.
Program jest wdrażany w latach 2010 – 2014. Poniżej przedstawiono postępowanie przy udzielaniu
dotacji NFOŚiGW na częściowe spłaty kapitał kredytu bankowego:
1. Wnioskodawca składa w Banku wniosek o dotację NFOŚiGW wraz z wnioskiem o kredyt
(formularze wniosków udostępnia bank). Do wniosku dołączyć należy:
a) dokumentację projektową wykonania instalacji w postaci jednego z dokumentów:
- oferty wykonawcy,
- projektu instalacji,
- projektu budowlano – wykonawczego (jeśli wymaga tego prawo);
b) dokument potwierdzający spełnienie wymogów Prawa budowlanego (jeden z dokumentów):
- oświadczenie, że do realizacji przedsięwzięcia nie jest wymagane zarówno pozwolenie na
budowę, jak i zgłoszenie zamiaru wykonywania robót budowlanych,
- kopia zgłoszenia zamiaru wykonywania robót budowlanych,
- kopia prawomocnego pozwolenia na budowę;
c) dokumenty dotyczące prowadzonej działalności gospodarczej w budynku lub wynajmu
pomieszczeń (jeśli dotyczy);
d) dokumenty potwierdzające prawo do dysponowania budynkiem / budynkiem w budowie;
e) pełnomocnictwo Zarządu/Zarządcy Wspólnoty w formie uchwały;
f) inne dokumenty wymagane przez Bank.
2. Kredytobiorca zawiera umowę na kredyt z dotacją oraz pisemną umowę z Wykonawcą. Od tego
momentu może przedkładać w banku faktury do zapłaty wykonawcy z kredytu, zgodnie
z podpisaną umową z bankiem.
3. Po zrealizowaniu przedsięwzięcia Kredytobiorca i Wykonawca podpisują protokół końcowego
odbioru przedsięwzięcia i przekazania do eksploatacji.
4. Kredytobiorca przedkłada w Banku w terminie nieprzekraczającym 30 dni od zrealizowania
przedsięwzięcia następujące dokumenty:
a) protokół końcowego odbioru,
b) kopie faktur,
c) oświadczenie o niewykorzystywaniu efektu przedsięwzięcia w działalności gospodarczej,
d) dokumenty potwierdzające zgodność kolektora z wymaganą normą,
e) umowę z wykonawcą przedsięwzięcia,
f) inne dokumenty określone w umowie kredytu z dotacją.
95 | S t r o n a
5. Bank po wypłaceniu całości kredytu na koszty kwalifikowane (bezgotówkowym zapłaceniu faktur)
i ewentualnym
przeprowadzeniu
nieprzekraczającym
dwóch
kontroli
miesięcy
od
realizacji
otrzymania
przedsięwzięcia,
protokołu
w
terminie
końcowego
odbioru
(a w przypadku nowo wybudowanego budynku mieszkalnego oświadczenia o zamieszkaniu
w tym budynku), występuje do NFOŚiGW o środki na dotację na częściową spłatę kwoty kredytu.
W przypadku nowo budowanych budynków oświadczenie o zamieszkaniu beneficjent powinien
przedłożyć najpóźniej w terminie 9 miesięcy od podpisania protokołu końcowego odbioru
przedsięwzięcia, lecz nie później niż do 30 września roku następnego po zawarciu umowy
kredytowej.
6. Dotacja jest wypłacana przez NFOŚiGW na rachunek banku w terminie 30 dni od dnia otrzymania
kompletnego i prawidłowo sporządzonego wystąpienia o środki na dotacje.
7. Bank przekazuje dotację na rachunek kredytobiorcy na poczet spłaty kapitału kredytu w terminie
nie przekraczającym dwóch dni roboczych od dnia otrzymania dotacji z NFOŚiGW.
Bank Ochrony Środowiska
Dla beneficjentów indywidualnych BOŚ oferuje kredyty z dopłatą z WFOŚiGW, NFOŚiGW, kredyty na
urządzenia i wyroby służące ochronie środowiska, kredyty termomodernizacyjne i remontowe,
kredyty na zaopatrzenie wsi w wodę.
Warunki udzielania kredytów i dopłat są właściwe dla każdego z regionalnych oddziałów banku.
Premia termomodernizacyjna
O premię termomodernizacyjną mogą się ubiegać właściciele lub zarządcy:

budynków mieszkalnych,

budynków zbiorowego zamieszkania,

budynków
użyteczności
publicznej
stanowiących
własność
jednostek
samorządu
terytorialnego i wykorzystywanych przez nie do wykonywania zadań publicznych,

lokalnej sieci ciepłowniczej,

lokalnego źródła ciepła.
Premia nie przysługuje jednostkom budżetowym i zakładom budżetowym.
Z premii mogą korzystać wszyscy Inwestorzy, bez względu na status prawny, a więc np.: osoby
prawne (np. spółdzielnie mieszkaniowe i spółki prawa handlowego), jednostki samorządu
terytorialnego, wspólnoty mieszkaniowe, osoby fizyczne, w tym właściciele domów jednorodzinnych.
Premia
termomodernizacyjna
przysługuje
w
przypadku
realizacji
przedsięwzięć
termomodernizacyjnych, których celem jest:
96 | S t r o n a

zmniejszenie zużycia energii na potrzeby ogrzewania i podgrzewania wody użytkowej
w budynkach mieszkalnych, zbiorowego zamieszkania oraz budynkach stanowiących
własność jednostek samorządu terytorialnego, które służą do wykonywania przez nie zadań
publicznych,

zmniejszenie kosztów pozyskania ciepła dostarczanego do w/w budynków - w wyniku
wykonania przyłącza technicznego do scentralizowanego źródła ciepła w związku
z likwidacją lokalnego źródła ciepła,

zmniejszenie strat energii pierwotnej w lokalnych sieciach ciepłowniczych oraz zasilających je
lokalnych źródłach ciepła,

całkowita lub częściowa zamiana źródeł energii na źródła odnawialne lub zastosowanie
wysokosprawnej kogeneracji - z obowiązkiem uzyskania określonych w ustawie oszczędności
w zużyciu energii.
Warunkiem kwalifikacji przedsięwzięcia jest przedstawienie audytu energetycznego i jego pozytywna
weryfikacja przez BGK.
Od dnia 19 marca 2009 r. wartość przyznawanej premii termomodernizacyjnej wynosi 20%
wykorzystanego kredytu, nie więcej jednak niż 16% kosztów poniesionych na realizację
przedsięwzięcia termomodernizacyjnego i dwukrotność przewidywanych rocznych oszczędności
kosztów energii, ustalonych na podstawie audytu energetycznego.
Podstawowym warunkiem formalnym ubiegania się o premię jest przedstawienie audytu
energetycznego. Audyt taki powinien być dołączony do wniosku o przyznanie premii składanego wraz
z wnioskiem kredytowym w banku kredytującym.
Środki europejskie
Obecnie kończy się już wydatkowanie środków przeznaczonych z „RPO dla województwa
Zachodniopomorskiego na lata 2007-2013”. Wszystkie konkursy w ramach działania 4.4. Ochrona
powietrza zostały już zakończone. Zainteresowanym uzyskaniem dotacji na zadania sprzyjające
ochronie powietrza pozostaje oczekiwać na kolejne rozdanie środków na okres od 2014 roku.
W 2011 roku w zakresie Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko udało się pozyskać
środki w ramach priorytetu pn.: „Efektywność energetyczna, produkcja skojarzona (kogeneracja),
zarządzanie energią” firmie MEC Koszalin.
Projekt MEC Sp. z o.o. pt.: „Optymalizacja miejskiego systemu ciepłowniczego w Koszalinie” – etap II
obejmuje:
97 | S t r o n a

modernizację izolacji sieci napowietrznych – 0,7 km

modernizację przyłączy i sieci rozdzielczej – 9,6 km

modernizację węzłów cieplnych – 7 szt. (3 grupowe i 4 indywidualne) w wyniku czego
powstanie 12 szt. węzłów indywidualnych.
Celem głównym projektu jest poprawa stanu infrastruktury energetycznej w celu zmniejszenie strat
energii powstających w procesie przesyłu i dystrybucji ciepła w systemie ciepłowniczym MEC Sp.
z o.o. w Koszalinie.
W ten sposób projekt przyczyni się do oszczędności nieodnawialnych zasobów energetycznych oraz
wpłynie pozytywnie na stan środowiska naturalnego, poprzez polepszenie stanu powietrza
atmosferycznego w regionie.
Nie przewiduje się kolejnych konkursów w ramach Priorytetu IX. Infrastruktura energetyczna
przyjazna środowisku i efektywność energetyczna.
Obecnie trwają negocjacje mające na celu rozdzielenie środków na lata 2014-2020. Komisja
Europejska planuje rozszerzenie finansowania inwestycji przez zastosowanie instrumentów
finansowych, w tym pożyczek i poręczeń. Zwiększy to skalę oddziaływania funduszy choćby z tego
względu, że dzięki tej formie wsparcia można będzie dofinansować więcej wartościowych projektów.
Interesująca jest również możliwość wykorzystania w realnej skali instrumentów zwrotnych
w ramach programów finansowanych z EFS.
Zgodnie z projektem rozporządzeń polityki spójności na lata 2014 – 2020 na gospodarkę oraz trzy
inne cele tematyczne planowane jest przeznaczenie łącznie co najmniej 50% Europejskiego Funduszu
Rozwoju Regionalnego na szczeblu krajowym.
Bardziej szczegółowe informacje będzie można podać dopiero po zakończeniu procesu uzgodnień w
kwestiach finansowych oraz ostatecznej treści pakietu dokumentów dotyczących funduszy
strukturalnych w perspektywie 2014 – 2020.
W latach 2014 - 2020 jednym z pięciu unijnych priorytetów ma być wsparcie realizacji pakietu
klimatyczno-energetycznego UE. W propozycjach KE, które są obecnie negocjowane, w odniesieniu
do energetyki ustalony został ring-fencing czyli minimalny poziom alokacji. Regiony zdefiniowane
jako słabo rozwinięte miałyby przeznaczać co najmniej 6% Europejskiego Funduszu Rozwoju
Regionalnego na OZE i efektywność energetyczną, natomiast regiony zdefiniowane jako
„przejściowe” co najmniej 20%. Komisja Europejska kładzie duży nacisk na wspieranie transformacji
w kierunku gospodarki niskoemisyjnej.
Jest to wynikiem i odzwierciedleniem trendów w polityce UE, która zwraca szczególną uwagę na tak
ważne zagadnienia jak czyste środowisko, bezpieczeństwo energetyczne czy zrównoważony rozwój.
98 | S t r o n a
2.5
Przewidywany okres realizacji Programu
W „Programie ochrony powietrza dla strefy Miasta Koszalina, w której został przekroczony poziom
docelowy benzo(a)pirenu w powietrzu” określono termin wykonywania prac mających na celu
zmniejszenie poziomu benzo(a)pirenu w powietrzu do poziomu dopuszczalnego jako 2013 (5 lat
realizacji od 2009 roku).
Zważając na to, że w PONE kładzie się nacisk na podłączenie budynków do miejskiej sieci
ciepłowniczej trzeba wziąć pod uwagę dłuższy okres czasu potrzebny na uzyskanie pozwoleń
i uzgodnień niż ma to miejsce przy wymianie jedynie kotła / pieca na inny.
Wstępnie można założyć przeprowadzenie Programu w latach 2013-2018 i dalej. Optymalnym
rozwiązaniem jest rozłożenie inwestycji na pięć lat – zapewni to szybki efekt. Jednak może okazać się,
że warunki dofinansowania jak i aktualne możliwości finansowe miasta i właścicieli budynków
spowodują realizację Programu w zakresie mniejszym niż oczekiwany przez mieszkańców lub też
w kolejnych etapach rozciągniętych w czasie. Nie jest wykluczone, że w momencie zaistnienia
korzystnych warunków finansowych lub przy dużym zainteresowaniu mieszkańców gmina podejmie
decyzję o przystąpieniu do kolejnego etapu Programu. Należy mieć również wzgląd na to, że będzie
to duże przedsięwzięcie, w którym uczestniczyć będzie kilka stron (właściciele, Miasto, fundusz,
mieszkańcy, przedsiębiorstwa ciepłownicze i gazownicze).
Zważając na czas, jaki trzeba poświęcić na przygotowanie Inwestycji do realizacji pod kątem
technicznym i finansowym można przypuszczać, że najwięcej inwestycji zostanie przeprowadzonych
w 3 roku realizacji PONE.
Optymalne byłoby rozwiązanie, aby kolejne etapy Programu przeprowadzać na określonym terenie –
wtedy efekt tam będzie widoczny najbardziej, jednak ze względu na to, że szczególnie właściciele
domków jednorodzinnych będą działać indywidualnie i efekt małego obszaru jednocześnie
pozbawionego niskiej emisji może być trudny do osiągnięcia.
Z pewnością należy dobrze przygotować się do realizacji poprzez bardzo dobre poinformowanie
mieszkańców o możliwości udziału w Programie i korzyściach z niego płynących. Bardzo ważna jest
informacja o zasadach wykonywania prac przy uzyskaniu dofinansowania, gdyż te inwestycje mogą
być kontrolowane do 5 lat. Następnym krokiem będzie zebranie osób chętnych i świadomych do
udziału, tak aby już po uzyskaniu finansowania nie nastąpiło masowe wycofywanie się inwestorów
z Programu.
99 | S t r o n a
2.6
Analiza SWOT Programu
Realizacja Programu będzie ogromnym przedsięwzięciem, które zaangażować będzie musiała wielu
uczestników i duże środki finansowe. Z pewnością inwestycja ta ma wiele atutów i mocnych stron, ale
i wiele przeszkód.
Poniżej przedstawiono analizę SWOT realizacji Programu (wykonana na podstawie analizy problemu,
zapisów „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Koszalina”
oraz rozmów z zarządcami nieruchomości oraz przedstawicielami MEC Koszalin):
Mocne strony
 chęć realizacji Programu ograniczenia niskiej emisji – jako jednego z pierwszych w woj.
zachodniopomorskim,
 opracowany POP dla strefy miasta Koszalina,
 realizacja planu pozwoli osiągnąć efekt w długim okresie czasu,
 objęcie prawie w 100% terenu siecią gazową i w znacznym procencie siecią ciepłowniczą – niższe
koszty podłączenia budynku, szybsze uzyskanie warunków przyłączenia,
 rozwój
energetyki
cieplnej
zakłada
pełną
termomodernizację istniejących
budynków,
optymalizację systemu dostarczania ciepłej wody, budowę nowych, remont i przebudowę
istniejących odcinków sieci oraz automatyzację pracy systemu ciepłowniczego,
 lokalizacja kotłowni umożliwia racjonalne zaopatrzenie w ciepło centralnego obszaru miasta oraz
rozbudowę systemów zdalaczynnych na kierunku południowym i północnym, umożliwiając
zaopatrzenie w ciepło przyszłej zabudowy jedno- i wielorodzinnej,
 kotły grzewcze zainstalowane w dwóch kotłowniach wyposażone są w urządzenia zmniejszające
niekorzystne oddziaływanie na środowisko poprzez zarówno urządzenia eliminujące emisję pyłów
do powietrza jak i urządzenia uzdatniające wodę,
 wytwarzanie energii cieplnej oparte jest na dwóch istniejących kotłowniach miejskich
zabezpieczających w chwili obecnej do 60 % ogółu ciepła,
 istniejący system ciepłowniczy posiada rezerwy mocy, tak w zakresie wytwarzania jak i przesyłu
energii,
 ciepło rozprowadzane jest siecią wysokoparametrową, z której 56% stanowi sieć preizolowana,
 otwartość do działania ze strony przedsiębiorstwa ciepłowniczego,
 spółdzielnie mieszkaniowe prawie w 100% ogrzewają swoje zasoby z sieci ciepłowniczej lub
gazowej.
100 | S t r o n a
Słabe strony
 brak możliwości dofinansowania kosztów eksploatacyjnych,
 brak możliwości dofinansowania kosztów prac wykonywanych przy okazji prac modernizacyjnych
(malowanie ścian, uzupełnianie ubytków, naprawa dachu),
 brak narzędzi prawnych umożliwiających kontrolę i egzekucję nakazów związanych ze
stosowaniem paliw niskiej jakości,
 możliwość uzyskania jedynie dofinansowania w formie pożyczki,
 przyzwolenie społeczne/ brak sprzeciwu na spalanie odpadów w domowych źródłach ciepła,
 zasoby mieszkalne są wiekowe, ich modernizacja może okazać się nieopłacalna,
 niektóre budynki są przeznaczone do wyburzenia – ich modernizacja jest nieopłacalna,
 jedynie 36% zasobu komunalnego pobiera ciepło z sieci miejskiej,
 zły stan mieszkaniowych zasobów komunalnych,
 powietrze atmosferyczne jest materią w ciągłym ruchu, co utrudnia jednoznaczne określenie
stanu zanieczyszczenia w danym punkcie,
 zbyt mała ilość punktów pomiarowych w centrum miasta,
 mały udział źródeł odnawialnych w pokrywaniu zapotrzebowania na ciepło,
 duże koszty rozbudowy sieci ciepłowniczej.
Szanse
 działania edukacyjne zwiększające świadomość ekologiczną mieszkańców,
 możliwość uzyskania dotacji na działania edukacyjne,
 zmiany legislacyjne umożliwiające przekazanie odpadów komunalnych samorządom oraz
wprowadzenie ryczałtowej opłaty za wywóz odpadów komunalnych
 zapis w planach zagospodarowania przestrzennego o zakazie stosowania węgla jako paliwa.
Zagrożenia
 niska zamożność społeczeństwa,
 małe zainteresowanie programem ze strony właścicieli i zarządców budynków,
 spalanie paliwa o złej i niskiej jakości,
 spalanie odpadów komunalnych w paleniskach domowych,
 wysokie ceny paliw energetycznych,
 wykorzystanie pieców/ kotłów o małej sprawności,
101 | S t r o n a
 niskie tempo wykonywania prac termomodernizacyjnych budynków (ocieplenie, wymiana okien,
modernizacja instalacji c.o i c.w.u) – duże zapotrzebowanie na ciepło,
 niskie emitory,
 duże zagęszczenie źródeł niskiej emisji – centrum miasta, osiedla,
 w centrum miasta dominuje – 90% udział w emisji powierzchniowej (pochodzącej z ogrzewania
indywidualnego),
 wartość poziomu odniesienia dla benzo(a)pirenu są 6-cio krotnie ostrzejsze niż dla pyłu
zawieszonego PM10. Oznacza to, że w warunkach polskich dotrzymanie normy dla benzo(a)pirenu
jest praktycznie nierealne.
2.7
Procedury realizacji Programu
Inwestycje dokonywane z domowego budżetu zwykle opierają się na zasadzie „minimum kosztów
inwestycyjnych”. Do eksploatacji wykorzystywane są więc kotły mało efektywne, spalające najgorsze
dostępne nośniki energii.
Wykorzystanie preferencyjnych kredytów na termomodernizację, szczególnie przez indywidualne
gospodarstwa jest znikome. Wynika to z powszechnie znanej nadmiernej dbałości banków o tzw.
zabezpieczenia. Poza tym bardzo trudno przygotować część techniczno-ekonomiczną wniosku.
Istnieje zatem potrzeba wdrażania programowych rozwiązań, które umożliwią wykorzystanie nowych
technologii wpływających na zmniejszenie zużycia paliw i co się z tym wiąże ograniczenie emisji
szkodliwych zanieczyszczeń.
Prawdopodobnie
dla przeprowadzenia inwestycji potrzebne
będzie
opracowanie audytu
energetycznego oraz projektów technicznych, a także uzyskanie pozwoleń i warunków przyłączeń.
Jednak w przypadku kompleksowych prac – np. modernizacji kilkunastu budynków w obrębie jednej
ulicy, można zminimalizować koszty poprzez np. uzyskanie lepszej ceny za opracowanie pełnej
dokumentacji dla większej liczby budynków.
Programowe
rozwiązania
to
szereg
różnorodnych,
precyzyjnie
realizowanych
działań
(skoordynowanych w czasie), do których należą między innymi:
-
zorganizowanie i przeprowadzenie akcji informacyjnej wśród mieszkańców, w tym spotkania
z mieszkańcami i zarządcami budynków,
-
inwentaryzacja stanu istniejącego oraz pomoc w przygotowaniu projektów i wniosków
koniecznych do przystąpienia do programu,
102 | S t r o n a
-
uruchomienie punktu konsultacyjnego dla mieszkańców, udzielającego informacji o warunkach
formalnych i technicznych, o urządzeniach,
-
ustalenie harmonogramów rzeczowych i finansowych,
-
sprawdzenie zgodności wykonania indywidualnych projektów z wymogami Programu,
-
nadzór nad realizacją oraz sprawdzenie zgodności z wymogami,
-
rozliczenie rzeczowe i finansowe Programu.
Przy realizacji Programu planuje się skorzystanie z usług Operatora Programu. Specyfikacja oraz
okresowość realizacji Programów ONE uniemożliwia zatrudnienie specjalistów nawet przez urzędy
o znacznych zasobach finansowych. W tej sytuacji najrozsądniejszym wyjściem jest powołanie
komórki Operatora Programu, który w całości przejmie obowiązki związane ze skuteczną obsługą
Programu.
Niniejsze opracowanie jest warunkiem koniecznym, ale niewystarczającym by skutecznie obniżyć
poziom niskiej emisji w mieście. Jego układ oraz zawartość czyni go skutecznym załącznikiem do
wniosku o dofinansowanie z WFOŚiGW w Szczecinie, co przedkłada się na uruchomienie atrakcyjnego
systemu dopłat. Te zaś są głównym elementem napędowym powodującym uzyskanie wyraźnych
efektów ekologicznych.
Działania poprzedzające realizację Programu:

Wybór Operatora Programu
Zadania Operatora Programu: organizacja punktu obsługi klienta, promocja Programu,
przygotowanie materiałów informacyjnych i reklamowych, organizacja wystaw i prelekcji,
określenie procedur realizacyjnych, określenie wymogów szczegółowych formalno-prawnych,
promocja energii odnawialnej, kontakt z mieszkańcami miasta (obsługa bezpośrednia),
weryfikacja
projektów
i kosztorysów
inwestycyjnych,
ocena
efektów
modernizacji,
przygotowanie umowy z mieszkańcem, przygotowanie harmonogramu realizacji inwestycji,
nadzór i kontrola zadań inwestycyjnych, kompletacja dokumentów zadań inwestycyjnych.
Zadania Operatora ustala Urząd uwzględniając również sposób jego finansowania.
W szczególnych przypadkach może on również być odpowiedzialny za opracowanie wniosku
o dofinansowanie, jak również za stworzenie regulaminów i zasad przyznawania pomocy
finansowej mieszkańcom.

Regulamin Programu
Regulamin Programu przygotowuje Urząd wraz z Operatorem. Jego uprawomocnienie następuje
w chwili podjęcia przez prezydenta miasta zarządzenia o przyjęciu regulaminu Programu. Należy
pamiętać, iż regulamin realizacji Programu jest charakterystyczny dla określonej gminy. Jego
103 | S t r o n a
zapisy wynikają z negocjacji z funduszem, możliwości finansowych gminy i wielu innych
czynników. Regulamin Programu powinien dotyczyć następujących kwestii:
- główne cele Programu,
- okres ważności,
- zakres Programu,
- forma i sposób dofinansowania Programu,
- warunki przystąpienia i odstąpienia inwestora do/od Programu.
Przy tworzeniu regulaminu konieczne jest uwzględnienie:
- zakres modernizacji przyjęty przez gminę,
- harmonogram realizacji inwestycji,
- wysokość przyznanego dofinansowania
- wysokość dofinansowania akceptowanego przez gminę,
- procedury kontroli realizacji inwestycji w ramach Programu,
- zasady realizowania inwestycji.
Jeden z istotnych elementów regulaminu to wielkość i zasady dofinansowania.
Gmina może jednak we własnym zakresie prowadzić politykę dofinansowania promując tym samym
urządzenia ekologiczne, a tym samym podnieść atrakcyjność Programu.
Zwykle wysokość dofinansowania wyznaczana jest przez dwa składniki:
- procentowe dofinansowanie inwestycji,
- górna granica wielkości dofinansowania,
Wielkości te ustalane są zwykle przez gminy i zależą od ich zamożności lub strategii
finansowej.
- Warunki techniczne wstępne otrzymania dofinansowania
Dla obiektów leżących w odległości do 70 m od m.s.c.:
 posiadanie wkładu własnego
 wykonanie audytu energetycznego/bilansu cieplnego/analizy techniczno-ekonomicznej
 uzyskanie od MEC sp. z o.o. Koszalin WT (warunków technicznych)
 uzgodnienie z MEC zakresu wykonywanej inwestycji (koszty wykonania węzła i opłaty
przyłączeniowej).
Dla obiektów będących w zasięgu m.s.c.(w odległości powyżej 70 m):
 posiadanie wkładu własnego
 wykonanie audytu energetycznego/bilansu cieplnego/analizy techniczno-ekonomicznej
104 | S t r o n a
 uzyskanie od MEC Koszalin WT (warunków technicznych)
 uzgodnienie z MEC zakresu wykonywanej inwestycji (koszty wykonania węzłów i opłaty
przyłączeniowej)

wyrażenie zgody przez co najmniej 50% właścicieli na danym obszarze na udział w projekcie
Realizacja inwestycji w ramach Programu
Główne założenia realizacji inwestycji:
W gestii inwestora leży:

wybór typu inwestycji,

wybór rodzaju paliwa,

inwestycja zakończona utworzeniem stosownej dokumentacji,

nad poprawnością realizacji inwestycji czuwa Operator Programu,

wykonawca ponosi odpowiedzialność za poprawne działanie systemu,

wartość inwestycji zaakceptowana przez inwestora i Operatora Programu,
Etapy realizacji inwestycji:

wniosek inwestora o udział w Programie,

wybór wykonawców i dostawców,

przeprowadzenie inwentaryzacji obiektu przez wykonawcę,

przez operatora programu,

uzyskanie stosownych zezwoleń i opinii

projekty techniczne

pozwolenie na budowę
wykonanie oferty inwestycyjnej i kosztorysu,
weryfikacja dokumentów przez operatora programu,
stworzenie umowy trójstronnej Inwestor-Wykonawca-Gmina (Operator),
wpłata przez inwestora wkładu własnego z tytułu realizacji inwestycji,
realizacja inwestycji zgodnie z przedstawioną dokumentacją,
likwidacja starego kotła
zakończenie inwestycji
kompletacja dokumentów inwestycyjnych,
odbiór techniczny.
Proces realizacji inwestycji jest różny i zależy od schematu przyjętego przez Operatora i gminę.
Każdy program można zatem opracować według własnego scenariusza. Szczególną uwagę przy
105 | S t r o n a
realizacji inwestycji należy zwrócić na dokumentację programową, gdyż stanowi ona podstawę
do rozliczenia i umorzenia pożyczki przez Fundusz przyznający środki.
Kontrola realizacji inwestycji w ramach Programu
Przebieg realizacji zadań inwestycyjnych wymaga kontroli z uwagi na: harmonogram realizacji
inwestycji, osiągnięcie założonych celów ekologicznych, jakość wykonywanych prac w ramach
Programu.
Za kontrolę Programu odpowiedzialny jest Operator. Do niego należą czynności związane z takim
prowadzeniem Programu by nie dopuścić do powstania nieprawidłowości proceduralnych lub
konfliktów między uczestnikami Programu (inwestorzy, Operator, gmina).
Operator, jako podmiot wybrany przez Gminę Miasto Koszalin do realizacji Programu
i odpowiedzialny za będzie podlegał kontroli i nadzorowi ze strony Gminy.
106 | S t r o n a
3 PODSUMOWANIE
Program ograniczenia niskiej emisji ma na celu poprawę jakości powietrza. Wpływ eksploatacji
systemów grzewczych na jakość powietrza, szczególnie w okresie zimowym, jest znaczący.
Program został wykonany w oparciu o pozyskane informacje dotyczące stanu i sposobu ogrzewania
zabudowy jednorodzinnej i wielorodzinnej.
Podziału prac w ramach PONE dokonano uwzględniając wielkość obiektów oraz fakt ich podłączenia
(lub nie) do m.s.c.
Podprogramy utworzono uwzględniając następujące kryteria:
 usytuowanie budynków (czy znajdują się w strefie zagrożenia niską emisją, a w szczególności
benzo(a)pirenem),
 konieczność lub nie - wykonania prac termomodernizacyjnych,
 odległość od istniejącej sieci ciepłowniczej.
Podział przedstawia się następująco:
Program I
Obejmuje budynki wielorodzinne i wielkogabarytowe, które nie są podłączone do m.s.c.
Podprogram I.1.
Budynki wielkogabarytowe, które nie są podłączone do m.s.c., zlokalizowane bezpośrednio
w strefie zagrożenia (poziom benzo(a)pirenu jest przekroczony)
I.1.1.b) oddalone do 70 m od m.s.c.
107 | S t r o n a
Podprogram I.2.
Budynki wielkogabarytowe, które nie są podłączone do m.s.c., zlokalizowane na potencjalnym
obszarze średniorocznych przekroczeń benzo(a)pirenu.
Podprogram I.3.
Budynki wielkogabarytowe, które nie są podłączone do m.s.c., zlokalizowane poza obszarem
zagrożonym przekroczeniami benzo(a)pirenu.
Łącznie Program I obejmuje 1.072 budynki.
108 | S t r o n a
Program II
Budynki wielkogabarytowe, które są podłączone do m.s.c., jednak posiadają inne niż m.s.c. źródło
ciepła do przygotowania ciepłej wody użytkowej (c.w.u.) – tj. piecyki gazowe, bojlery elektryczne,
inne.
Według danych zebranych od zarządców oraz MEC Koszalin budynków takich jest 530.
Program III
Zaliczono do niego budynki małogabarytowe i obiekty poniżej 30 kW budynki z możliwością
podłączenia do m.s.c., wymagające wykonania prac termoizolacyjnych oraz z możliwością
zastosowania OZE (m.in. kolektorów słonecznych).
Koszty oszacowano dla 3.700 budynków.
Koszt planowanej modernizacji a dla całego PONE szacuje się na:
468 577 085 zł,
w tym:
w zakresie budynków wielkogabarytowy:
349 301 085 zł,
a w zakresie małogabarytowych (głównie jednorodzinnych):
119 276 000 zł.
Efekt ekologiczny prowadzonych działań wyniknie głównie z likwidacji kotłów i pieców węglowych
i podłączanie obiektów do systemów grzewczych, w których następuje pełna kontrola procesu
spalania, czego efektem będzie brak emisji w miejscu zapotrzebowania na ciepło.
Efekt ekologiczny po modernizacji budynków w zakładanym zakresie i ilości przeznaczonych do
modernizacji wyniesie

zanieczyszczeń pyłowo gazowych: 1 927 Mg/rok (zmniejszenie o 58 %)

emisji CO2: 40 471 Mg/rok (zmniejszenie o 31 %)
109 | S t r o n a
Wykonanie zamierzeń modernizacyjnych uzależnione w dużej mierze jest od możliwości finansowych
Miasta, jak i możliwości pozyskania dotacji i pożyczek z różnego rodzaju instytucji (jak NFOŚiGW),
z projektów międzynarodowych czy unijnych. Znaczny wpływ na to będą miały również możliwości
finansowe podmiotów chcących uczestniczyć w Programie.
Biorąc pod uwagę ograniczone możliwości zdobycia takich środków, Miasto powinno być
skoncentrowane w pierwszej kolejności na likwidacji niskiej emisji w strefie zagrożonej na obszarach
budownictwa wielorodzinnego (Program I-szy – strefa zagrożona). Wówczas koszt realizacji takiego
Programu kształtowałby się w wysokości 225 mln zł, w przypadku realizacji wszystkich
przewidzianych do realizacji zadań. Biorąc pod uwagę rozmowy przeprowadzone przez firmę
AT GROUP S.A. i zebrane informacje od spółdzielni i zarządców (m.in. dotychczasowy stopień
zadłużenia wspólnot i ich możliwości finansowe) szacujemy do programu zgłoszonych zostanie około:
20 % obiektów, stąd szacujemy koszt wydatków z realizacją Programu na poziomie 45 mln zł.
W przypadku małego zainteresowania ze strony właścicieli i zarządców budynków wielorodzinnych
i posiadania wolnych środków powinny one zostać skierowane na realizację Programów II i III-go w
strefie zagrożonej. W przypadku Programu II-go przewidywane koszty inwestycji w strefie zagrożonej
kształtują się na poziomie 40 mln zł. Biorąc pod uwagę aktualne zainteresowanie właścicieli
i zarządców budynków wielorodzinnych na poziomie 30 % szacuje się, iż realny koszt realizacji
Programu II-go w tej strefie wyniesie ok. 12 mln zł.
W przypadku Programu III-go w strefie zagrożonej znajduje się około 600 budynków
jednorodzinnych, stąd szacuje się koszt realizacji inwestycji na poziomie 19 mln zł. Z doświadczenia
innych gmin, które realizowały już PONE na swoim terenie, wynika, że pomimo małej ilości
wypełnionych ankiet wniosków (szczególnie tam, gdzie jest możliwość przeprowadzenia termoizolacji
i montażu solarów w ramach Programu) spływa bardzo wiele. Ocenia się, iż weźmie w nim udział
około 40 % z nich. Stąd koszt realizacji tego Programu wyniesie około 8 mln zł.
W wyniku działań promocyjnych i propagandowych, zaangażowania mediów i lokalnych środowisk,
szacowane wartości mogą ulec zmianie.
Program, po wprowadzeniu w życie, łączy ze sobą kilka pozytywnych aspektów o charakterze m.in.
gospodarczym:

wpływ na poprawę warunków życia dla społeczeństwa, poprzez ochronę środowiska
naturalnego - został w Programie wskazany jednoznacznie,
110 | S t r o n a

Program poprawia kondycję techniczną indywidualnych zasobów właścicieli posesji,

wpływ na świadomość ekologiczną mieszkańców gminy – pogłębienie wiedzy na temat
efektywnego wykorzystania, oszczędzania energii, pozyskiwania jej ze źródeł odnawialnych.

zwiększa prestiż i atrakcyjność gminy ze względu na otwartość na nowe, ekologiczne
technologie.
111 | S t r o n a
4 BIBLIOGRAFIA
1.
Materiały informacyjno-instruktażowe pn.: „Wskaźniki emisji substancji zanieczyszczających
wprowadzanych do powietrza z procesów energetycznego spalania paliw” wydane przez
Ministerstwo Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa.
2.
„Termomodernizacja budynków dla poprawy jakości środowiska” Jan Norwisz, Gliwice 2004.
3.
„Podstawy energetyki cieplnej” Jan Szargut, A. Ziębik. Wydawnictwo PWN, Warszawa 2000.
4.
„Metodyka określania ekonomicznie opłacalnego standardu energetycznego budynku” A.D.
Panek, Energia i Budynek, 04(35)2010
5.
„Program ochrony powietrza dla strefy Miasta Koszalina, w której został przekroczony poziom
docelowy benzo(a)pirenu w powietrzu”, 2009
6.
„Program Ochrony Środowiska Województwa Zachodniopomorskiego na lata 2012-2015
z uwzględnieniem perspektywy na lata 2016-2019”, Szczecin 2011
7.
„Program Ochrony Środowiska Miasta Koszalina na lata 2012-2015 z uwzględnieniem
perspektywy na lata 2016-2019”, Koszalin 2012
8.
„Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Miasta Koszalina”
Koszalin 2010
9.
„Strategia mieszkaniowa Miasta Koszalina na lata 2008-2015” Koszalin 2008
10. „Założenia do planu zaopatrzenia Miasta Koszalina w ciepło, energię elektryczna i paliwa
gazowe”, 2000
11. „Stan środowiska w województwie zachodniopomorskim w roku 2008”, WIOŚ Szczecin 2009
12. „Roczna ocena jakości powietrza w woj. zachodniopomorskim za 2011 rok”, Szczecin 2011
13. „Vademecum Klienta MEC w Koszalinie”
14. Materiały przygotowane przez MEC w Koszalinie oraz ZBM w Koszalinie na potrzeby
oszacowania kosztów realizacji PONE, 2011
15. Polskie Normy
PN-EN ISO 6946 Komponenty budowlane i elementy budynku -Opór cieplny i współczynnik
przenikania ciepła -- Metoda obliczania
PN-EN ISO 13790:2009 Energetyczne właściwości użytkowe budynków - Obliczanie zużycia
energii do ogrzewania i chłodzenia
16. www.nfosigw.gov.pl
17. www.wfos.szczecin.pl
18. www.serwisy.gazetaprawna.pl
19. www.meckoszalin.pl
112 | S t r o n a