katalog projektów badawczych
Transkrypt
katalog projektów badawczych
KATALOG PROJEKTÓW BADAWCZYCH ROZWÓJ NAUKI i WIEDZY POLITECHNIKI WARSZAWSKIEJ 2012/13 SPIS TREŚCI 4 WYDZIAŁ ARCHITEKTURY 8 WYDZIAŁ CHEMICZNY 20 WYDZIAŁ ELEKTRONIKI i TECHNIK INFORMACYJNYCH 49 WYDZIAŁ ELEKTRYCZNY 55 WYDZIAŁ FIZYKI 59 WYDZIAŁ GEODEZJI i KARTOGRAFII 65 WYDZIAŁ INŻYNIERII CHEMICZNEJ i PROCESOWEJ 73 WYDZIAŁ INŻYNIERII LĄDOWEJ 75 WYDZIAŁ INŻYNIERII MATERIAŁOWEJ 87 WYDZIAŁ INŻYNIERII PRODUKCJI 94 WYDZIAŁ INŻYNIERII ŚRODOWISKA 102 WYDZIAŁ MATEMATYKI i NAUK INFORMACYJNYCH 105 WYDZIAŁ MECHANICZNY ENERGETYKI I LOTNICTWA 115 WYDZIAŁ MECHATRONIKI 120 WYDZIAŁ SAMOCHODÓW i MASZYN ROBOCZYCH 129 WYDZIAŁ TRANSPORTU 135 SZKOŁA BIZNESU POLITECHNIKI WARSZAWSKIEJ 137 UCZELNIANE PROGRAMY BADAWCZE SZANOWNI PAŃSTWO, Mam przyjemność przedstawić Państwu nowe wydanie „Katalogu projektów badawczych PW”. Jest to opracowanie prezentujące projekty badawcze prowadzone na Uczelni w roku akademickim 2012/2013. Zawiera informacje, które mogą być przydatne dla partnerów naukowych i gospodarczych PW, a także dla pracowników, doktorantów i studentów naszej Uczelni. Prezentowana edycja zawiera wykaz projektów badawczych zgrupowanych w dwóch oddzielnych tomach pod hasłami: „Rozwój nauki i wiedzy” oraz „Zastosowania w przemyśle i biznesie”. Są wśród nich m.in. interdyscyplinarne projekty międzywydziałowe, zwane Uczelnianymi Programami Badawczymi, a także liczne granty wykonywane w ramowych programach badawczych Unii Europejskiej oraz w innych programach międzynarodowych. Politechnika Warszawska prowadzi badania naukowe o różnej tematyce, skali i zasięgu – podstawowe i aplikacyjne, dla wielu odbiorców, finansowane z najrozmaitszych źródeł. „Katalog projektów badawczych PW” pokazuje ich różnorodność i znaczenie. Mam nadzieję, że poza czysto użytkowymi cechami, stanie się on materiałem promującym naszych badaczy i upowszechniającym ich osiągnięcia. Rektor Politechniki Warszawskiej prof. dr hab. inż. Włodzimierz Kurnik WYDZIAŁ ARCHITEKTURY PROJEKTY BADAWCZE WYDZIAŁ ARCHITEKTURY 6 DR INŻ. ARCH. CEZARY GŁUSZEK 6 PROF. ZW. DR HAB. INŻ. ARCH. SŁAWOMIR GZELL 7 PROF. ZW. DR HAB. INŻ. ARCH. ANDRZEJ TOMASZEWSKI 7 DR INŻ. ARCH. KATARZYNA ZIELONKO-JUNG Rewaloryzacja zabytkowych fortyfikacji przełomu XIX i XX wieku w Polsce – architektura współczesnych uzupełnień Pozaplanistyczne determinanty kształtu przestrzeni publicznej. Powiaty grodzkie: płocki i radomski w okresie transformacji ustrojowej jako przykład Tereny dziewiętnastowiecznej Twierdzy Warszawa jako elementy struktury rekreacyjnej miasta Łączenie zaawansowanych i tradycyjnych technologii jako nowy kierunek poszukiwań proekologicznych we współczesnej architekturze WYDZIAŁ ARCHITEKTURY 5 REWALORYZACJA ZABYTKOWYCH FORTYFIKACJI PRZEŁOMU XIX i XX WIEKU w POLSCE – ARCHITEKTURA WSPÓŁCZESNYCH UZUPEŁNIEŃ KIEROWNIK: E-MAIL: TEL.: dr inż. CEZARY GŁUSZEK POZAPLANISTYCZNE DETERMINANTY KSZTAŁTU PRZESTRZENI PUBLICZNEJ. POWIATY GRODZKIE: PŁOCKI i RADOMSKI w OKRESIE TRANSFORMACJI USTROJOWEJ jako PRZYKŁAD (PRACA DOKTORSKA) [email protected] +48 605 520 924 KIEROWNIK PROF.: DATA ROZPOCZĘCIA: 2008.05.14 E-MAIL: DATA ZAKOŃCZENIA: 2009.05.13 TEL.: zw. dr hab. SŁAWOMIR GZELL [email protected] +48 22 234 55 56 DATA ROZPOCZĘCIA: 2007.10.19 CEL PROJEKTU DATA ZAKOŃCZENIA: 2009.02.18 Zebranie, uzupełnienie i podsumowanie dotychczasowych badań i doświadczeń dydaktyczno-projektowych, dotyczących adaptacji i modernizacji obiektów pofortecznych, ze szczególnym uwzględnieniem problematyki współczesnych uzupełnień struktur historycznych. CEL PROJEKTU Adaptacja obiektów historycznych do współczesnych funkcji jest złożonym problemem konserwatorsko-architektonicznym. Znacznie trudniejsze jest zagadnienie kształtowania formy architektonicznej, tzw. „nowych uzupełnień” zabytkowych dzieł – ziemnych i murowych. W tym zakresie niewiele jest przykładów realizacyjnych, a istniejące dotyczą najczęściej niewielkich obiektów lub ich elementów, np. współczesne wejścia, zadaszenia, ławeczki, systemy informacji, aranżacja wnętrz itp. Konserwatorzy i projektanci często nie mogą sprostać skali problemów. Zauważalny jest niedostatek metody - w określaniu zasad ochrony, sporządzaniu programów i projektów architektonicznych – umożliwiającej maksimum naukowego obiektywizmu. Dominują podejścia intuicyjne i rozwiązania metodą ekspercką, z natury rzeczy skazane na subiektywizm twórców. Architekci zbyt często traktują zabytkowe formy jedynie jako „substancję-pretekst” do działań twórczych, natomiast konserwatorzy, przy formułowaniu wytycznych ochrony i ocenach rozwiązań, prezentują zazwyczaj postawy zbyt zachowawcze. OCZEKIWANE REZULTATY Opracowanie metody określania zasad ochrony, sporządzania programów i projektów architektonicznych, umożliwiającej maksimum naukowego obiektywizmu. Metoda ta ma pomóc architektom w prawidłowym projektowaniu modernizacyjno-konserwatorskim, a konserwatorom w ukierunkowywaniu, a nie paraliżowaniu projektantów zakazami. Analiza przestrzeni publicznych Płocka i Radomia, które ze względu na lokalizację w województwie mazowieckim oraz specyficzną strukturę administracyjną są dobrą bazą wyjściową do przeprowadzenia studiów przestrzeni publicznych w kontekście wielowarstwowych przemian przestrzennych, administracyjnych i socjologicznych. Praca doktorska skupia się na analizie przestrzeni publicznych wybranych miast polskich w odniesieniu do reformy administracyjnej wprowadzonej w styczniu 1999 roku (trójpodział władzy administracyjnej - zmiany na poziomie krajowym, regionalnym i lokalnym). Poszerzenie zakresu badań o przykłady zagraniczne umożliwiło stworzenie bogatszej bazy danych. OCZEKIWANE REZULTATY Zdefiniowanie funkcjonowania i zasad kształtowania polityki przestrzennej na szczeblu miast na prawach powiatu (powiatów grodzkich) w odniesieniu do przestrzeni publicznych. Określenie stanu przestrzeni publicznych i wpływu decyzji samorządowych na ich stan, przy jednoczesnym wskazaniu na wpływ ustawodawstwa na organizację administracyjną miast na prawach powiatów. Stworzenie modelu transformacji przestrzenno-funkcjonalnych, wspólnego dla miast zmieniających status administracyjny przy uwzględnieniu procesów społecznych i ekonomicznych. Udokumentowanie stanu przed zmianami i po wprowadzeniu zmian (stan obecny), a także wskazanie na kierunki rozwoju i przekształceń. Analiza stanu istniejącego, w tym ocena celowości dokonywanych zmian, mające określić wpływ ustawodawstwa na organizację przestrzeni w mieście. Zaangażowanie i wspieranie współpracy jednostek naukowych i samorządowych: wzbogacenie baz danych i udostępnianie ich jednostkom administracji samorządowej i rządowej zaangażowanym w procesy planowania przestrzennego; WYDZIAŁ ARCHITEKTURY 6 identyfikacja potencjalnych partnerów biorących udział w planowaniu miejskim dla potrzeb partnerstwa publiczno-prywatnego; włączenie do dysertacji badań dotyczących udziału społeczeństwa w kształtowaniu przestrzeni publicznych (rola demokracji w miejskich przestrzeniach publicznych); wskazówki i wytyczne dla jednostek samorządowych zarządzających przestrzeniami publicznymi, wynikające z przeprowadzonych badań. ŁĄCZENIE ZAAWANSOWANYCH i TRADYCYJNYCH TECHNOLOGII jako NOWY KIERUNEK POSZUKIWAŃ PROEKOLOGICZNYCH we WSPÓŁCZESNEJ ARCHITEKTURZE KIEROWNIK: E-MAIL: TERENY DZIEWIĘTNASTOWIECZNEJ TWIERDZY WARSZAWA jako ELEMENTY STRUKTURY REKREACYJNEJ MIASTA KIEROWNIK: E-MAIL: TEL.: prof. zw. dr hab. inż. arch. ANDRZEJ TOMASZEWSKI [email protected] +48 22 622 41 59 DATA ROZPOCZĘCIA: 2007.05.17 DATA ZAKOŃCZENIA: 2009.01.16 TEL.: dr inż. arch. KATARZYNA ZIELONKO-JUNG [email protected] +48 502 043 376 DATA ROZPOCZĘCIA: 2007.10.22 DATA ZAKOŃCZENIA: 2009.10.21 CEL PROJEKTU Określenie modelu obiektu architektonicznego rozumianego jako całość złożona ze wzajemnie na siebie oddziałujących elementów, w których technologie tradycyjne i zaawansowane podporządkowane są celom proekologicznym. Służy temu analiza dwóch skrajnych postaw względem przenikania zaawansowanych technologii do architektury – postawa bezwzględna, afirmująca ich obecność oraz postawa tradycyjna, ignorująca nowe zdobycze cywilizacji, czy wręcz upatrująca w nich zagrożenie dla człowieka i środowiska. CEL PROJEKTU Określenie zasad uczytelnienia i wkomponowania pierścieniowego układu Twierdzy Warszawa w system zieleni rekreacyjnej miasta, poprzez: wskazanie cech predestynujących obiekty Twierdzy Warszawa do rekreacji; przedstawienie wartości krajobrazowych (historycznych + przyrodniczych) obiektów o różnych preferencjach rekreacyjnych i sposobów postępowania z tymi obiektami; podanie zasad ochrony i kształtowania zieleni w obiektach fortecznych, poprzedzone identyfikacją zasobu. Dynamiczny rozwój technologii ma istotny wpływ na zmiany cywilizacyjne współczesnego świata. Zdobycze techniki budowlanej, przejmowanie narzędzi zarezerwowanych wcześniej przez inne dziedziny przemysłu zmieniają spojrzenie na architekturę i wyznaczają nowe jej kierunki. Jednocześnie zauważyć można schyłek myślenia technokratycznego i próby powrotu do szerszego kontaktu człowieka z naturą - odtwarzania porzuconych tradycyjnych metod budowania, jako korzystniejszych ze środowiskowego punktu widzenia. Przedmiotem pracy jest Twierdza Warszawa, dziewiętnastowieczne dzieło obronne utworzone według szkoły rosyjskiej, w systemie fortowym rozproszonym. Praca obejmie obiekty ziemne, krajobrazowe: cytadelę, forty, punkty oporu, wały i drogi forteczne, system wodny i zieleni, bez zaplecza (magazyny, szpitale). Zakres badań uwzględnia problematykę konserwatorską, planistyczną i aspekt przyrodniczy. Obejmuje obiekty Twierdzy Warszawa, zlokalizowanych całkowicie w granicach współczesnego miasta. OCZEKIWANE REZULTATY Wskazanie sposobów integracji technologii tradycyjnych i zaawansowanych jako narzędzi stwarzających optymalne możliwości dla realizacji celów prośrodowiskowych oraz kreujących nową jakość użytkową i estetyczną. Dodatkowo określenie kierunków postępu technologicznego, w których tkwi największy potencjał dla rozwoju idei twórczego współistnienia z rozwiązaniami tradycyjnymi. OCZEKIWANE REZULTATY Wnioski uwzględniające całościowe ujęcie wielkoprzestrzenego obiektu historycznego w strukturze miejskiej, poprzez określenie: możliwości ochrony i adaptacji dla celów rekreacji obiektów obronnych, w odniesieniu do istniejącego układu terenów rekreacyjnych miasta Warszawy; zasad kształtowania i ochrony terenów dla konkretnych funkcji rekreacyjnych; wytycznych konserwatorskich, dotyczących zieleni fortecznej i zasad kształtowania zielni pofortecznej (wtórnej). WYDZIAŁ ARCHITEKTURY 7 WYDZIAŁ CHEMICZNY PROJEKTY BADAWCZE WYDZIAŁ CHEMICZNY 11 DR INŻ. Związki niklocykliczne – struktura i reaktywność PIOTR BUCHALSKI 11 DR INŻ. MAREK GLIŃSKI 12 DR INŻ. SŁAWOMIR JODZIS 12 PROF. DR HAB. ANDRZEJ KSIĄŻCZAK 13 PROF. DR HAB. INŻ. JANUSZ LEWIŃSKI 13 PROF. DR HAB. INŻ. JANUSZ LEWIŃSKI 14 DR HAB. INŻ. ELŻBIETA MALINOWSKA 14 PROF. NZW. DR HAB. INŻ. ANTONI PIETRZYKOWSKI 15 PROF. NZW. DR HAB. INŻ. ANTONI PIETRZYKOWSKI 15 DR HAB. WOJCIECH SAS 16 PROF. DR HAB. INŻ. JANUSZ SERWATOWSKI 16 DR INŻ. MACIEJ SIEKIERSKI Bezciśnieniowa, przepływowa chemoselektywna redukcja α, ß-nienasyconych aldehydów i ketonów alkoholami jako donorami wodoru, w obecności tlenku magnezu jako katalizatora Katalizowana synteza ozonu w wyładowaniu impulsowym i powierzchniowym Opracowanie podstaw technologii impregnacji prochów na przykładzie amunicji podkalibrowej 23 mm i amunicji standard NATO 7,62×51 mm Karboksylany i alkoholany metali grup głównych jako prekursory układów katalitycznych i materiałów hybrydowych, w ramach projektu zamawianego pt. „Związki metaloorganiczne i koordynacyjne w syntezie chemikaliów i materiałów o specjalnych zastosowaniach” Nanomateriały z rdzeniem ZnxEy (E = O, S lub Se) ze zdefiniowanych prekursorów cynkoorganicznych – otrzymywanie, badanie budowy i właściwości fizykochemicznych Opracowanie nowych jonoforów selektywnych na aniony hydrofilowe i ich zastosowanie w detektorach miniaturowych układów analitycznych Opracowanie sposobów wytwarzania kompleksów i związków nikloorganicznych o określonej strukturze i reaktywności – jako nowych, efektywnych katalizatorów polimeryzacji olefin i acetylenów, w ramach projektu zamawianego pt. „Związki metaloorganiczne i koordynacyjne w syntezie chemikaliów i materiałów o specjalnych zastosowaniach” Synteza karbenów in situ, badanie ich reakcji ze związkami metaloorganicznymi i wykorzystanie tworzących się kompleksów jako katalizatorów polimeryzacji pochodnych metenu Synteza azotowych analogów acyklicznych i cyklicznych nukleozydów Małe technologie – związki metaloorganiczne wybranych pierwiastków grup głównych jako źródło użytecznych syntonów w syntezie organicznej Synteza nanokompozytowego elektrolitu polimerowego tworzącego sieć hiperrozgałęzioną w oparciu o prekursor metaloorganiczny i matrycę polieterową WYDZIAŁ CHEMICZNY 9 PROJEKTY BADAWCZE WYDZIAŁ CHEMICZNY 17 DR HAB. INŻ. ANDRZEJ SPORZYŃSKI 17 PROF. NZW. DR HAB. MIKOŁAJ SZAFRAN 18 DR INŻ. EWA ZYGADŁO-MONIKOWSKA Synteza i badania struktur kwasów aryloboronowych zawierających aktywne grupy funkcyjne i ich pochodnych oraz próba zastosowania tych związków jako czynnika kompleksującego w elektrolitach polimerowych Badania procesu upłynniania nanoproszków ceramicznych z udziałem wybranych mono- i oligosacharydów Stałe i żelowe elektrolity polimerowe do zastosowania w bateriach litowych i litowo-jonowych modyfikowane organicznymi pochodnymi boru i glinu INNE ŹRÓDŁA FINANSOWANIA 19 PROF. DR HAB. INŻ. JANUSZ LEWIŃSKI Synteza nowych materiałów porowatych zdolnych do sorpcji wodoru molekularnego opartych na klasterach manganowych, cynkowych i manganowo-cynkowych WYDZIAŁ CHEMICZNY 10 ZWIĄZKI NIKLOCYKLICZNE – STRUKTURA i REAKTYWNOŚĆ KIEROWNIK: E-MAIL: TEL.: dr inż. PIOTR BUCHALSKI [email protected] +48 22 234 78 59 DATA ROZPOCZĘCIA: 2008.05.16 DATA ZAKOŃCZENIA: 2010.05.15 BEZCIŚNIENIOWA, PRZEPŁYWOWA CHEMOSELEKTYWNA REDUKCJA α, ß-NIENASYCONYCH ALDEHYDÓW i KETONÓW ALKOHOLAMI jako DONORAMI WODORU, w OBECNOŚCI TLENKU MAGNEZU jako KATALIZATORA KIEROWNIK: E-MAIL: CEL PROJEKTU Synteza związków zawierających pierścień niklocykliczny - określenie ich budowy i reaktywności. Określenie możliwości tworzenia kompleksów, w których pierścień niklocykliczny będzie związany, z innymi niż nikiel, atomami metali. Istotnym elementem projektu jest zbadanie reaktywności otrzymanych związków zawierających pierścień niklocykliczny. Planowane jest przeprowadzenie reakcji z solami metali, halogenami, prostymi związkami organicznymi (np. ketony, halogenki alkilów), a także zbadanie właściwości katalitycznych otrzymanych związków, zawierających pierścień niklocykliczny. OCZEKIWANE REZULTATY Opracowanie metod otrzymywania kompleksów niklocyklicznych z dobrą wydajnością. Związki w pełni scharakteryzowane metodami spektroskopowymi (MS, 1H NMR, 13C NMR, EPR) i rentgenograficznymi. Badania strukturalne są istotne zarówno do poznania sposobów wiązania metali z ligandami organicznymi, jak również w badaniach teoretycznych, które pozwalają na szczegółowy opis cząstek związków chemicznych. Określenie budowy otrzymanych związków pozwola na ustalenie typu wiązania pierścienia niklocyklicznego do drugiego atomu metalu. Badane są również właściwości elektrochemiczne kompleksów posiadających pierścień niklocykliczny oraz reaktywność otrzymanych związków niklocyklicznych. TEL.: dr inż. MAREK GLIŃSKI [email protected] +48 22 234 75 94 DATA ROZPOCZĘCIA: 2006.04.11 DATA ZAKOŃCZENIA: 2009.04.10 CEL PROJEKTU Wykorzystanie metody katalitycznego przeniesienia wodoru od alkoholi alifatycznych jako źródła wodoru (donor wodoru) do α, ß-nienasyconych związków karbonylowych (akceptor wodoru) do syntezy nienasyconych alkoholi w obecności tlenku magnezu jako katalizatora. Na podstawie badań wstępnych stwierdzono, że metoda ta charakteryzuje się wysoką chemoselektywnością redukcji grupy karbonylowej w α, ß-nienasyconych związkach karbonylowych. W ramach projektu badane są serie związków zawierających pochodne arylowe i alkilowe. Podobne związki tej klasy posiadają zapachy przyjemne, słodkie, kwiatowe, dlatego też badane są właściwości olfaktoryczne otrzymanych związków. Drugim celem jest określenie wpływu parametrów fizykochemicznych powierzchni katalizatora na jego aktywność i selektywność w reakcji przeniesienia wodoru do α, ß-nienasyconego związku karbonylowego. Planowane jest określenie właściwości kwasowo-zasadowych, składu fazowego itd. Badany jest także wpływ struktury donora wodoru na przebieg reakcji redukcji. OCZEKIWANE REZULTATY Rozwinięcie nowej, alternatywnej metody chemoselektywnej redukcji α, ß-nienasyconych związków karbonylowych i określenie spektrum związków możliwych do otrzymania tą metodą w przemyśle. Niektóre ze związków mogą wykazywać ciekawe właściwości olfaktoryczne i z tego powodu ich synteza może być prowadzona w przemyśle perfumeryjnym. WYDZIAŁ CHEMICZNY 11 KATALIZOWANA SYNTEZA OZONU w WYŁADOWANIU IMPULSOWYM i POWIERZCHNIOWYM KIEROWNIK: E-MAIL: TEL.: OPRACOWANIE PODSTAW TECHNOLOGII IMPREGNACJI PROCHÓW na PRZYKŁADZIE AMUNICJI PODKALIBROWEJ 23 mm i AMUNICJI STANDARD NATO 7,62×51 mm dr inż. SŁAWOMIR JODZIS [email protected] +48 22 234 75 79 KIEROWNIK: E-MAIL: prof. dr hab. ANDRZEJ KSIĄŻCZAK [email protected] DATA ROZPOCZĘCIA: 2006.11.13 TEL.: +48 22 234 79 91 DATA ZAKOŃCZENIA: 2009.11.12 DATA ROZPOCZĘCIA: 2006.11.03 DATA ZAKOŃCZENIA: 2009.11.02 CEL PROJEKTU Weryfikacja możliwości zwiększenia stężenia ozonu wytwarzanego metodą elektroplazmową przy zastosowaniu warstw aktywnego dielektryka krzemionkowego. Poznanie wpływu obu rodzajów wyładowań (powierzchniowego i impulsowego) na ilość powstających produktów ubocznych, tzn. tlenków azotu (zwłaszcza podtlenku), w procesie prowadzonym w powietrzu lub powietrzu wzbogaconym w tlen. CEL PROJEKTU Opracowanie technologii modyfikacji właściwości warstwy palnej prochu, polegającej na dyfuzyjnym wprowadzaniu dobranych modyfikatorów szybkości spalania. Do realizacji projektu wykorzystane są istniejące technologie prochów jednobazowych, stosowane jako półprodukty do procesu modyfikacji warstwy palnej. OCZEKIWANE REZULTATY Uzyskanie - w wyniku stosowania warstw aktywnych - poza wzrostem stężenia ozonu, również wzrost wydajności energetycznej procesu. Uzyskanie pozytywnych rezultatów badań wskaże na alternatywną metodę podnoszenia wydajności ozonatorów. OCZEKIWANE REZULTATY Opracowanie procesu modyfikacji (impregnacji) warstwy palnej, w celu dopasowania właściwości prochu do wymagań określonego typu amunicji. WYDZIAŁ CHEMICZNY 12 KARBOKSYLANY i ALKOHOLANY METALI GRUP GŁÓWNYCH jako PREKURSORY UKŁADÓW KATALITYCZNYCH i MATERIAŁÓW HYBRYDOWYCH, w RAMACH PROJEKTU ZAMAWIANEGO pt.: „ZWIĄZKI METALOORGANICZNE i KOORDYNACYJNE w SYNTEZIE CHEMIKALIÓW i MATERIAŁÓW o SPECJALNYCH ZASTOSOWANIACH” KIEROWNIK: E-MAIL: TEL.: prof. dr hab. inż. JANUSZ LEWIŃSKI NANOMATERIAŁY z RDZENIEM ZnxEy (E = O, S lub Se) ze ZDEFINIOWANYCH PREKURSORÓW CYNKOORGANICZNYCH - OTRZYMYWANIE, BADANIE BUDOWY i WŁAŚCIWOŚCI FIZYKOCHEMICZNYCH KIEROWNIK PROJEKTU: E-MAIL: TEL.: prof. dr hab. inż. JANUSZ LEWIŃSKI [email protected] +48 22 234 73 15 DATA ROZPOCZĘCIA: 2009.05.08 DATA ZAKOŃCZENIA: 2012.05.07 [email protected] +48 22 234 73 15 DATA ROZPOCZĘCIA: 2006.05.22 DATA ZAKOŃCZENIA: 2009.05.21 CEL PROJEKTU Opracowanie nowych sposobów wytwarzania molekularnych i makromolekularnych związków metaloorganicznych i nieorganiczno-organicznych w oparciu o karboksylany i alkoholany metali grup głównych. Równolegle prowadzone są badania nad wykorzystaniem otrzymanych kompleksów jako prekursorów układów katalitycznych w wybranych procesach polimeryzacji oraz jako podstawowe jednostki budulcowe do otrzymania materiałów funkcjonalnych. CEL PROJEKTU Opracowanie oryginalnych metod otrzymywania kropek kwantowych i innych form nanomateriałów z rdzeniem ZnxEy (E = O, S, Se), w oparciu o zdefiniowane związki alkilocynkowe. Jednym z kluczowych etapów badań jest synteza i charakterystyka strukturalna prekursorów cynkoorganicznych i śledzenie elementarnych etapów syntezy z odpowiednimi reagentami, tj. O2, S8, selenem elementarnym czy wodą i aminami. OCZEKIWANE REZULTATY Opracowanie efektywnych metod otrzymywania nonocząsteczkowych form ZnS i ZnSe o zdefiniowanym składzie i budowie, jednorodnej wielkości ziaren i określonej morfologii oraz dużej stabilności. OCZEKIWANE REZULTATY Otrzymanie nowych prekursorów materiałów funkcjonalnych oparte na związkach alkoksylowych i karboksylanach metali grup głównych oraz opracowanie nowych układów katalitycznych w polimeryzacji monomerów winylowych i heterocyklicznych opartych na inicjatorach alkiloalumoksanowych i karboksylanowo-alumoksanowych. Wytworzenie nowych materiałów kompozytowych opartych na polimerach modyfikowanych nanomateriałami. WYDZIAŁ CHEMICZNY 13 OPRACOWANIE NOWYCH JONOFORÓW SELEKTYWNYCH na ANIONY HYDROFILOWE i ich ZASTOSOWANIE w DETEKTORACH MINIATUROWYCH UKŁADÓW ANALITYCZNYCH KIEROWNIK: E-MAIL: TEL.: dr hab. inż. ELŻBIETA MALINOWSKA [email protected] +48 22 234 56 57 DATA ROZPOCZĘCIA: 2007.09.21 DATA ZAKOŃCZENIA: 2009.09.20 OPRACOWANIE SPOSOBÓW WYTWARZANIA KOMPLEKSÓW i ZWIĄZKÓW NIKLOORGANICZNYCH o OKREŚLONEJ STRUKTURZE i REAKTYWNOŚCI – jako NOWYCH, EFEKTYWNYCH KATALIZATORÓW POLIMERYZACJI OLEFIN i ACETYLENÓW – w RAMACH PROJEKTU ZAMAWIANEGO pt.: „ZWIĄZKI METALOORGANICZNE i KOORDYNACYJNE w SYNTEZIE CHEMIKALIÓW i MATERIAŁÓW o SPECJALNYCH ZASTOSOWANIACH” CEL PROJEKTU Opracowanie i synteza nowej grupy związków o charakterze kwasów Lewisa oraz zbadanie mechanizmu działania tych związków jako jonoforów anionoselektywnych. Szczególny nacisk położony jest na pochodne metaloporfiryn cyrkonowych i glinowych, które wykazują wysoką selektywność na hydrofilowe aniony fluorkowe i octanowe. Otrzymane i zbadane pochodne, które zawierają w swej strukturze przestrzennie duże podstawniki, uniemożliwijące utworzenie się dimeru metaloporfiryny, w efekcie zagwarantują szybką, odwracalną i nernstowską odpowiedź elektrod. Badaniami objęte są także kompleksy cyrkonu i glinu z zasadami Schiffa –salofenami. Optymalizacja składów membran jonoselektywnych przeprowadzona jest z zastosowaniem klasycznych makroelektrod, membrany o najkorzystniejszych parametrach wykorzystane są do skonstruowania miniaturowych sensorów na podłożu krzemowym. Badania tego typu elektrod prowadzone są w układzie przepływowym, z zastosowaniem specjalnie skonstruowanej celki pomiarowej. OCZEKIWANE REZULTATY Zsyntetyzowanie jonoforów o wysokiej selektywności wobec anionów fluorkowych i octanowych. Z ich zastosowaniem skonstruowanie elektrod przeznaczonych do oznaczania tych anionów, charakteryzujące się szybką, odwracalną i nernstowską odpowiedzią potencjometryczną. Opracowanie zarówno klasycznych mikroelektrod, jak i miniaturowych elektrod na podłożu krzemowym. Miniaturowe elektrody mogą znaleźć zastosowanie jako detektory w układach do enzymatycznego oznaczania analitów o dużym znaczeniu biologicznym (np. glukozy, acetylocholiny). Układy takie pracują w trybie analizy przepływowowstrzykowej (FIA), co daje możliwość wykonania dużej liczby oznaczeń w krótkim czasie. Oprócz wymienionych wyżej rezultatów, wynikiem realizacji niniejszego projektu jest poszerzenie wiedzy podstawowej dotyczącej funkcjonowania jonoforów anionoselektywnych w polimerowych membranach elektrod jonoselektywnych. KIEROWNIK: E-MAIL: TEL.: prof. nzw. dr hab. inż. ANTONI PIETRZYKOWSKI [email protected] +48 22 234 71 16 DATA ROZPOCZĘCIA: 2006.05.22 DATA ZAKOŃCZENIA: 2009.05.21 CEL PROJEKTU Opracowanie teoretycznych podstaw otrzymania nowych katalizatorów niklocenowych do polimeryzacji olefin i acetylenów. Opracowanie sposobów wytwarzania cyklopentadienylowych i fluorenoniklowych kompleksów niklu, które zostaną wykorzystane jako prekursory katalizatorów nowej generacji. Zbadanie reakcji tych kompleksów z opracowanym modelem alumoksanu oraz z alumoksanem handlowym, w celu wyjaśnienia mechanizmu oddziaływania kompleksu niklowego z alumoksanami. Zbadanie - na powyższych katalizatorach - reakcji polimeryzacji olefin i acetylenów. OCZEKIWANE REZULTATY Otrzymanie i scharakteryzowanie nowych kompleksów niklu z ligandami cyklopentadienylowymi i fluorenylowymi, które zostaną zastosowane jako prekursory katalizatorów do polimeryzacji olefin i acetylenów. Opracowanie nowej grupy katalizatorów opartych na cyklopentadienylowych związkach niklu. WYDZIAŁ CHEMICZNY 14 SYNTEZA KARBENÓW IN SITU, BADANIE ich REAKCJI ze ZWIĄZKAMI METALOORGANICZNYMI i WYKORZYSTANIE TWORZĄCYCH SIĘ KOMPLEKSÓW jako KATALIZATORÓW POLIMERYZACJI POCHODNYCH METENU SYNTEZA AZOTOWYCH ANALOGÓW ACYKLICZNYCH i CYKLICZNYCH NUKLEOZYDÓW KIEROWNIK: E-MAIL: TEL.: KIEROWNIK: E-MAIL: TEL.: prof. nzw. dr hab. inż. ANTONI PIETRZYKOWSKI [email protected] dr hab. inż. WOJCIECH SAS [email protected] +48 22 628 07 63 DATA ROZPOCZĘCIA: 2006.03.09 DATA ZAKOŃCZENIA: 2009.03.08 +48 22 234 71 16 DATA ROZPOCZĘCIA: 2008.03.01 DATA ZAKOŃCZENIA: 2011.03.30 CEL PROJEKTU Opracowanie nowej metody syntezy nietrwałych karbonów i zbadanie ich reakcji z różnymi związkami metaloorganicznymi, przede wszystkim z niklocenem i innymi metal ocenami. Wyodrębnienie produktów powyższych reakcji i określenie ich budowy i reaktywności. Wykorzystanie otrzymanych kompleksów jako katalizatorów polimeryzacji pochodnych metenu i otrzymanie na tej drodze nowych materiałów polimerowych. OCZEKIWANE REZULTATY Opracowanie nowej metody syntezy nietrwałych karbenów oraz wykorzystanie kompleksów tych karbenów w polimeryzacji pochodnych metenu. CEL PROJEKTU Synteza acyklicznych aza-nukleozydów 1 oraz cyklicznych N-azanukleozydów, pochodnych pirolidyny 2, które mogłyby być wykorzystane w terapii infekcji wirusowych i chorób nowotworowych. Aby uzyskać acykliczne aza-nukleozydy o lepszych własnościach biologicznych należy otrzymać ich fosfonowe pochodne. Synteza cyklicznych azanukleozydów dotyczy związków posiadających w pozycji 4’ czwartorzędowy atom węgla związany z dwoma grupami hydroksymetylowymi. W ich syntezie wykorzystane są pochodne 5,5-bis(hydroksymetylo)-1-piroliny oraz 5-acyloksy(lub 5-alkiloksy)- 2,2-bis(hydroksymetylo)pirolidyny, których synteza z nitroalkanów jest w dużym stopniu zawansowana. Związki otrzymane w ramach proponowanego projektu przekazane są do zespołu prof. E. De Clercq, w celu określenia ich aktywności przeciwwirusowej. OCZEKIWANE REZULTATY Otrzymanie nowych rodzajów acyklicznych i cyklicznych nukleozydów o potencjalnej aktywności antywirusowej i/lub przeciwnowotworowej. Udoskonalenie metody syntezy i metody ustalania struktury azanukleozydów. Uzyskane wyniki są podstawą do zaprojektowania syntezy nowych nukleozydów. WYDZIAŁ CHEMICZNY 15 MAŁE TECHNOLOGIE – ZWIĄZKI METALOORGANICZNE WYBRANYCH PIERWIASTKÓW GRUP GŁÓWNYCH jako ŹRÓDŁO UŻYTECZNYCH SYNTONÓW w SYNTEZIE ORGANICZNEJ KIEROWNIK: E-MAIL: TEL.: SYNTEZA NANOKOMPOZYTOWEGO ELEKTROLITU POLIMEROWEGO TWORZĄCEGO SIEĆ HIPERROZGAŁĘZIONĄ w OPARCIU o PREKURSOR METALOORGANICZNY i MATRYCĘ POLIETEROWĄ prof. dr hab. inż. JANUSZ SERWATOWSKI [email protected] +48 22 234 71 06 KIEROWNIK: E-MAIL: dr inż. MACIEJ SIEKIERSKI [email protected] DATA ROZPOCZĘCIA: 2007.11.12 TEL.: +48 22 234 57 39 DATA ZAKOŃCZENIA: 2010.11.11 DATA ROZPOCZĘCIA: 2008.06.01 DATA ZAKOŃCZENIA: 2011.06.01 CEL PROJEKTU Opracowanie selektywnych metod syntezy nowych związków litoorganicznych, będących potencjalnymi wartościowymi reagentami w syntezie organicznej. Badania prowadzone w skali laboratoryjnej i wielkolaboratoryjnej. Przedmiotem zainteresowania są przede wszystkim pochodne arylo- i benzylolitowe, zawierające różnego typu grupy funkcyjne. Uzyskanie możliwie jak największej liczby informacji pozwalających na dokonanie różnego typu korelacji pomiędzy strukturą otrzymywanych pochodnych a ich trwałością zarówno w mikro- jak i makroskopowej skali czasowej jest jednym z kluczowych zagadnień realizowanych w ramach projektu. Generowane związki poddawane są reakcjom z elektrofilami, a wyniki stanowią podstawę oceny ich przydatności w syntezie. Odrębnym celem są badania strukturalne, zwłaszcza podstawionych kwasów aryloboronowych, które mają duże znaczenie praktyczne, wiążące się np. z ich zastosowaniem w chemii supramolekularnej oraz w medycynie (BNCT). Opracowywane są małe technologie otrzymywania takich związków. OCZEKIWANE REZULTATY Opracowanie nowych metod syntezy podstawionych halogenków arylowych i podstawionych kwasów aryloboronowych, w oparciu o regioselektywną metalację lub wymianę halogen-lit, z możliwością ich praktycznego zastosowania w syntezie na dużą skalę. Opracowanie ogólnej metody syntezy optycznie czynnych α-aryloksy oraz α-N,N-diorganoaminoaldehydów. Próby zastosowania kwasów aryloboronowych jako receptorów o znaczeniu biologicznym. CEL PROJEKTU Otrzymanie nowej klasy elektrolitów polimerowych. Układy te oparte są na matrycy nanokompozytowej. Zakłada się otrzymanie ziaren napełniacza in situ poprzez hydrolizę (z pomocą zawartej w układzie [polimer + sól] wody resztkowej) wprowadzonego do matrycy polimerowej prekursora metaloorganicznego będącego związkiem z grupy metyloalumoksanów (MAO). Dodatkowo cząsteczka MAO może reagować z matrycą polimerową o ogólnym wzorze chemicznym CH3O-(CH2CH2O)n-CH2CH2OH tworząc związki z grupy alkoholanów (w tym konkretnym przypadku poliglikolanów) glinowych. Ponieważ jedna cząsteczka MAO posiada w swojej strukturze do kilkunastu grup metylowych zdolnych do reakcji według obu powyższych schematów możliwe jest otrzymanie struktur rozgałęzionych zbudowanych wokół centrów, które stanowią cząsteczki MAO. Kolejną możliwość daje zastosowanie jako matrycy polimerowej mieszanimy poli(glikolu etylenowego) - o schemacie ogólnym podanym powyżej - z poliglikolem zawierającym dwie wolne grupy -OH o ogólnym wzorze chemicznym HO-(CH2CH2O)m-CH2CH2OH. Mieszanina taka pozwala na uzyskanie struktury częściowo usieciowanej poprzez reakcję obu końców cząsteczki oligomerów dwufunkcyjnych z dwiema cząsteczkami MAO. W efekcie końcowym poprzez zmianę proporcji pomiędzy zastosowanymi składnikami matrycy oraz poprzez dobranie ich masy cząsteczkowej, a za tym i długości łańcucha oligooksyetylenowego możliwa powinna być kontrola tak własności reologicznych otrzymanych matryc jak ich właściwości transportowych dla kationów litowych. Otrzymywany elektrolit o konsystencji żelu jest bardzo łatwo procesowalny, gdyż może być uzyskany bezpośrednio na powierzchni jednej z elektrod (nakładane komponenty są ciekłe), a proces syntezy prowadzony jest w temperaturze pokojowej. OCZEKIWANE REZULTATY Jedną z metod poprawy parametrów stałych elektrolitów polimerowych jest otrzymanie kompozytów polimerowo-ceramicznych zawierających nieprzewodzącą fazę rozproszoną zdolną do zmiany struktury krystalicznej matrycy polimerowej, a w konsekwencji powodującą wzrost przewodności elektrycznej układu. Dodatkowo układy takie charakteryzują się poprawionymi właściwościa- WYDZIAŁ CHEMICZNY 16 mi mechanicznymi oraz lepszą stabilnością elektrochemiczną. Tą ostatnią zmianę tłumaczy się poprzez pułapkowanie adsorpcyjne na powierzchni ziaren ewentualnych zanieczyszczeń matrycy polimerowych odpowiedzialnych za powstawanie warstw pasywnych oraz mechaniczne blokowanie wzrostu dendrytów litowych poprzez obecne w układzie twarde ziarna napełniacza. Efekty elektryczny i elektrochemiczny są tym silniejsze im mniejsze są ziarna napełniacza. Otrzymanie układu nanokompozytowego w warunkach syntezy na większą skalę jest jednak praktycznie niemożliwe z powodu zachodzącej aglomeracji ziaren napełniacza. W proponowanym sposobie otrzymania nanokompozytowej matrycy polimerowej z wykorzystaniem dwufunkcyjnego prekursora metaloorganicznego napełniacza ceramicznego przedstawione powyżej problemy zostają rozwiązane gdyż po pierwsze cząstki nieorganiczne powstają in situ w trakcie reakcji prekursora z zawartą w układzie wodą resztkową. Prowadzi to do inhibicji procesu aglomeracji przez lepkie medium jakie stanowi matryca polimerowa. Po drugie niskocząsteczkowe zanieczyszczenia zawarte w elektrolicie, które odpowiedzialne są za pasywację elektrod litowych wiązane są przez cząstki prekursora nie tylko w skutek procesu adsorpcji, ale także w drodze reakcji chemicznej, a więc w sposób o wiele silniejszy i nieodwracalny. Otrzymany w proponowany w projekcie sposób materiał może stanowić ważny element odwracalnej baterii polimerowolitowej wykorzystującej metaliczną anodę litową. wierających grupy funkcyjne pozwalające otrzymać dalsze pochodne o potencjalnych zastosowaniach (np. receptory, rozpuszczalniki podandowe). Przeprowadzone zostaną także syntezy estrów kwasów aryloboronowych i próby ich zastosowania jako dodatków do elektrolitów polimerowych. OCZEKIWANE REZULTATY Opracowanie metod syntezy nowych kwasów boronowych, zbadanie ich struktury i przeprowadzenie korelacji między wynikami doświadczeń i obliczeń. Wybrane związki zostaną zbadane pod kątem możliwych zastosowań w polimerach przewodzących i jako receptory molekularne. BADANIA PROCESU UPŁYNNIANIA NANOPROSZKÓW CERAMICZNYCH z UDZIAŁEM WYBRANYCH MONOOLIGOSACHARYDÓW KIEROWNIK: E-MAIL: SYNTEZA i BADANIA STRUKTUR KWASÓW ARYLOBORONOWYCH ZAWIERAJĄCYCH AKTYWNE GRUPY FUNKCYJNE i ich POCHODNYCH oraz PRÓBA ZASTOSOWANIA tych ZWIĄZKÓW jako CZYNNIKA KOMPLEKSUJĄCEGO w ELEKTROLITACH POLIMEROWYCH KIEROWNIK: E-MAIL: TEL.: dr hab. inż. ANDRZEJ SPORZYŃSKI [email protected] +48 22 234 57 37 DATA ROZPOCZĘCIA: 2007.04.11 DATA ZAKOŃCZENIA: 2009.10.10 CEL PROJEKTU Opracowanie metod i przeprowadzenie syntez podstawionych kwasów aryloboronowych oraz określenie ich struktur w fazie krystalicznej i charakterystyka spektroskopowa w roztworach. Druga część badań dotyczy syntezy i badań strukturalnych związków za- TEL.: prof. nzw. dr hab. inż. MIKOŁAJ SZAFRAN [email protected] +48 22 234 55 86 DATA ROZPOCZĘCIA: 2006.09.28 DATA ZAKOŃCZENIA: 2009.09.27 CEL PROJEKTU Badania nad zastosowaniem mono- i oligosacharydów oraz związków pochodnych w procesie upłynniania ceramicznych mas lejnych z nanoproszków ceramicznych oraz poszukiwanie i synteza nowych efektywnych sacharydowych upłynniaczy do takich nanoproszków. Badanie wpływu budowy oraz wielkości cząsteczki sacharydu na efektywność procesu upłynniania nanoproszku, a także kompozycji mono-i oligosacharydów z innymi upłynniaczami stosowanymi w procesie upłynniania mikroproszków.Proszkiem modelowym stosowanym w badaniach jest dostępny w handlu nanoproszek tlenku glinu o średniej wielkości cząstki ok. 20-40 nm. Z mas lejnych o najlepszych parametrach (niska lepkość, maksymalne stężenie fazy stałej) zakłada się otrzymanie kształtki metodą odlewania. Po wysuszeniu oznaczona jest ich gęstość pozorna oraz wytrzymałość mechaniczna w stanie surowym. Po procesie spiekania (również z udziałem mikrofal) oznaczony jest ich stopień zagęszczenia, wytrzymałość mechaniczna i średnia wielkość ziarna metodą stereologii ilościowej. Doprowadzi to do uzyskania materiałów o gęstości, wytrzymałości mechanicznej i jednorodności znacznie wyższej niż z tradycyjnych proszków ceramicznych. WYDZIAŁ CHEMICZNY 17 OCZEKIWANE REZULTATY OCZEKIWANE REZULTATY Opracowanie ceramicznych mas lejnych o niskiej lepkości i maksymalnym stężeniu fazy stałej z nanoproszku tlenku glinu. Zbadanie wpływu budowy chemicznej i ilości wybranych mono- i oligosacharydów oraz związków pochodnych na właściwości kształtek w stanie surowym i po procesie spiekania. Poznanie mechanizmu deglomeracji nanoproszków ceramicznych. Uzyskane wyniki mogą być wykorzystane do opracowania technologii otrzymywania nanomateriałów ceramicznych z innych nanoproszków ceramicznych, a także do otrzymywania tzw. atramentów ceramicznych. Opracowanie i opatentowanie oryginalnego układu o wysokich liczbach przenoszenia kationu (t+ > 0,8) i zadawalającej przewodności jonowej (rzędu 10-5÷10-4 S/cm w temperaturze 30°C) oraz wstępna ocena jego przydatności do zastosowań w baterii litowej. STAŁE i ŻELOWE ELEKTROLITY POLIMEROWE do ZASTOSOWANIA w BATERIACH LITOWYCH i LITOWO-JONOWYCH MODYFIKOWANE ORGANICZNYMI POCHODNYMI BORU i GLINU KIEROWNIK: E-MAIL: TEL.: dr inż. EWA ZYGADŁO-MONIKOWSKA [email protected] +48 22 234 55 82 DATA ROZPOCZĘCIA: 2007.10.26 DATA ZAKOŃCZENIA: 2010.10.25 CEL PROJEKTU Otrzymanie nowej grupy elektrolitów polimerowych (w formie cienkich membran), charakteryzujących się liczbą przenoszenia kationów litowych zbliżoną do jedności. Ograniczenie lub wyeliminowanie ruchu anionów poprzez kompleksowanie ich związkami boru lub glinu o właściwościach kwasu Lewisa. Oczekiwany jest wzrost stopnia dysocjacji soli, zmniejszenie udziału asocjatów jonowych i zwiększenie ruchliwości kationów, co powinno zapewnić elektrolitom zdecydowanie wyższą przewodność w stosunku do polielektrolitów. Zbadanie zdolności otrzymanych receptorów glinowych i borowych do immobilizacji anionów soli w elektrolitach żelowych, czyli układach zawierających roztwór soli litowej w polarnym rozpuszczalniku, zamkniętych w sieci polimerowej. Tego rodzaju elektrolity są obecnie wykorzystywane jako membrany w produkowanych bateriach litowych i litowo-jonowych. Zjawisko polaryzacji na skutek gromadzenia się anionów w strefie przyelektrodowej jest problemem ograniczającym uzyskiwane parametry ogniw. WYDZIAŁ CHEMICZNY 18 INNE ŹRÓDŁA FINANSOWANIA SYNTEZA NOWYCH MATERIAŁÓW POROWATYCH ZDOLNYCH do SORPCJI WODORU MOLEKULARNEGO OPARTYCH na KLASTERACH MANGANOWYCH, CYNKOWYCH i MANGANOWO-CYNKOWYCH KIEROWNIK: E-MAIL: TEL.: prof. dr hab. inż. JANUSZ LEWIŃSKI [email protected] +48 22 234 73 15 DATA ROZPOCZĘCIA: 2009.04.22 DATA ZAKOŃCZENIA: 2009.12.31 CEL PROJEKTU Otrzymanie nowych materiałów porowatych o pożądanych właściwościach sorpcyjnych wodoru i innych substancji gazowych opartych na klasterach manganowych i cynkowych. OCZEKIWANE REZULTATY Publikacje w prestiżowych czasopismach naukowych oraz prezentacje na krajowych i międzynarodowych konferencjach naukowych, patenty. WYDZIAŁ CHEMICZNY 19 WYDZIAŁ ELEKTRONIKI i TECHNIK INFORMACYJNYCH PROJEKTY BADAWCZE WYDZIAŁ ELEKTRONIKI i TECHNIK INFORMACYJNYCH 25 PROF. DR HAB. Mechanizmy i algorytmy dla realizacji łącza QoS WOJCIECH BURAKOWSKI 25 DR INŻ. TOMASZ CZARNECKI 26 PROF. DR HAB. INŻ. RYSZARD S. JACHOWICZ 26 DR INŻ. MARCIN KACZKAN 27 PROF. NZW. DR HAB. INŻ. PAWEŁ KERNTOPF 27 DR INŻ. RYSZARD KISIEL 28 PROF. DR HAB. INŻ. JERZY KRUPKA 28 DR HAB. INŻ. 29 PROF. DR HAB. PROF. NZW. DR HAB. LIDIA ŁUKASIAK 29 PROF. DR HAB. INŻ. ROMAN Z. MORAWSKI 30 PROF. DR HAB. INŻ. TADEUSZ MORAWSKI 31 Bezprzewodowy interfejs do inteligentnych czujników i mikrosystemów Właściwości emisyjne aktywnych materiałów tlenkowych o periodycznym uporządkowaniu Projektowanie odwracalnych układów cyfrowych – nowe koncepcje i algorytmy Technologia kontaktów i montażu dla przyrządów z węglika krzemu do zastosowań wysokotemperaturowych, wysokomocowych i wysokoczęstotliwościowych Wytwarzanie i charakteryzacja cienkich warstw metalicznych i dielektrycznych dla potrzeb nanoelektroniki i techniki mikrofalowej Zapewnianie prywatności w klasyfikacji i odkrywaniu reguł MARZENA KRYSZKIEWICZ asocjacyjnych z wykorzystaniem danych scentralizowanych TADEUSZ ŁUBA 29 Zintegrowany dalmierz laserowy do mierzenia wysokości pułapu chmur i zakresu widzialności DR INŻ. Nowe metody sprzętowo-programowego przetwarzania sygnałów i obrazów dla potrzeb systemów informacyjnych Elektryczna charakteryzacja powierzchni granicznej dielektryk półprzewodnik w zaawansowanych strukturach MOS Metody i algorytmy obróbki przetwarzania danych pomiarowych w spektrofotometrycznych analizatorach żywności Opracowanie projektu półprzewodnikowego modułu nadawczo-odbiorczego w paśmie X, w ramach projektu zamawianego pt. „Zaawansowane technologie radarowe w zastosowaniach wojskowych oraz cywilnych” Pi of the Sky KRZYSZTOF POŹNIAK 31 DR INŻ. Konsorcjum Femtofizyka KRZYSZTOF POŹNIAK 31 32 DR INŻ. MARIUSZ RAWSKI Dekompozycyjne metody syntezy w projektowaniu systemów cyfrowych dla heterogenicznych struktur programowalnych PROF. NZW. DR HAB. INŻ. E-XFEL RYSZARD ROMANIUK WYDZIAŁ ELEKTRONIKI i TECHNIK INFORMACYJNYCH 21 PROJEKTY BADAWCZE WYDZIAŁ ELEKTRONIKI i TECHNIK INFORMACYJNYCH 32 PROF. DR HAB. INŻ. HENRYK RYBIŃSKI 32 PROF. DR HAB. INŻ. HENRYK RYBIŃSKI 33 PROF. DR HAB. INŻ. HENRYK RYBIŃSKI 33 PROF. DR HAB. JERZY SIUZDAK 33 PROF. DR HAB. INŻ. JANUSZ SOSNOWSKI 34 34 PROF. DR HAB. INŻ. Autonomiczny dobór indeksów w systemach relacyjnych baz danych przy pomocy ewolucyjnego przekształcania planów wykonania zapytań Hybrydowa metoda indeksowania hierarchii dziedziczenia wielokrotnego w ontologiach Rozproszone wnioskowanie w Sieci Semantycznej przy użyciu logiki domniemań Zastosowanie techniki MIMO dla zwiększenia możliwości transmisyjnych światłowodów wielomodowych Rozwój metodyki oceny niezawodności i wydajności systemów komputerowych JAN SZMIDT Warstwy tytanianu baru na potrzeby mikroelektroniki – technologia, charakteryzacja i próby aplikacji DR INŻ. Modelowanie i analiza sygnalizacji dla sieci QoS Internet HALINA TARASIUK 35 PROF. DR HAB. INŻ. PIOTR TATJEWSKI 35 DR INŻ. TOMASZ TRACZYK 36 DR INŻ. JAROSŁAW TURKIEWICZ 36 DR INŻ. PAWEŁ WAWRZYŃSKI 37 DR INŻ. WOJCIECH WIATR 38 DR INŻ. WOJCIECH WOJTASIAK 38 38 PROF. NZW. DR HAB. INŻ. Efektywne algorytmy optymalizującego sterowania predykcyjnego z modelami neuronowymi i rozmytymi procesów nieliniowych Metody i architektury wymiany informacji dla handlu elektronicznego na rynkach infrastrukturalnych Czysto optyczna metoda generacji zaawansowanych formatów modulacji typu QAM dla potrzeb telekomunikacji światłowodowej Optymalizacja trajektorii ruchu w systemach robotycznych przy użyciu mechanizmów opartych na uczeniu się Statystyczna metoda szerokopasmowej kalibracji wektorowych analizatorów obwodów oparta na parametrycznym modelowaniu wzorców Projektowanie mikrofalowych urządzeń dużej mocy z elementami SiC i GaN KRZYSZTOF ZAREMBA T2K badanie oscylacji neutrin – eksperyment drugiej generacji – budowa detektora i udział w pomiarach przeprowadzanych w eksperymencie T2K PROF. NZW. DR HAB. INŻ. Eksperyment COMPASS – badanie spinowej struktury nukleonu KRZYSZTOF ZAREMBA 39 PROF. NZW. DR HAB. INŻ. CEZARY ZIELIŃSKI Problemy aktywnego czucia interpretacji informacji sensorycznej i manipulacji w robotach usługowych WYDZIAŁ ELEKTRONIKI i TECHNIK INFORMACYJNYCH 22 PROJEKTY BADAWCZE WYDZIAŁ ELEKTRONIKI i TECHNIK INFORMACYJNYCH PROJEKTY REALIZOWANE PRZY WSPARCIU UE 40 PROF. DR HAB. INŻ. ROMUALD B. BECK 40 DR INŻ. 41 PROF. DR HAB. INŻ. NANOSIL silicon-based nanostructures and nanodevice for long term nanoelectronics applications POBICOS: Platforma wspierająca zachowania oportunistyczne JAROSŁAW DOMASZEWICZ w niedookreślonych, heterogenicznych społecznościach obiektów JAN SZMIDT – IMIO PW Innowacyjne technologie wielofunkcyjnych materiałów i struktur dla nanoelektroniki, fotoniki, spintroniki i technik sensorowych (InTechFun) PROF. DR HAB. WOJCIECH GWAREK – IRE PW 42 DR INŻ. SŁAWOMIR KUKLIŃSKI 42 PROF. NZW. DR HAB. INŻ. KRZYSZTOF KULPA 43 PROF. DR HAB. INŻ. WIESŁAW KUŹMICZ 43 PROF. DR HAB. INŻ. JÓZEF MODELSKI 44 44 PROF. DR HAB. INŻ. Exposing the Features in IP version Six protocols that can be exploited/extended for the purposes of designing/building Autonomic Networks and Services Fotonika i Technologie Terahercowe – Rozwój Wydziałowego Centrum Badawczego FOTEH. Zadanie 12 - Laboratorium Techniki Terahercowej IDESA - Implementation of widespread IC design skills in advanced deep submicron technologies at European universities Reconfigurable Systems for Mobile Local Communication and Positioning JÓZEF MODELSKI Cooperative systems for road safety „Smart Vehicles on Smart Roads” PROF. NZW. DR HAB. INŻ. Skoordynowane Badania Akceleratorowe w Europie RYSZARD ROMANIUK WYDZIAŁ ELEKTRONIKI i TECHNIK INFORMACYJNYCH 23 PROJEKTY BADAWCZE WYDZIAŁ ELEKTRONIKI i TECHNIK INFORMACYJNYCH INNE ŹRÓDŁA FINANSOWANIA 45 PROF. NZW. DR HAB. INŻ. KRZYSZTOF KULPA 45 PROF. NZW. DR HAB. INŻ. KRZYSZTOF KULPA 46 PROF. NZW. DR HAB. INŻ. KRZYSZTOF KULPA 46 DR INŻ. MATEUSZ MALANOWSKI 47 47 DR INŻ. Moduły nadawczo-odbiorcze z adaptacyjnym kształtowaniem charakterystyk fazowych, na tranzystorach LDMOS, do zastosowania w antenach aktywnych radarów wielofunkcyjnych na pasmo S Opracowanie metod przetwarzania sygnałów w radarach pasywnych pracujących z wykorzystaniem sygnałów telewizji cyfrowej DVB-T SARINA - System Nawigacyjny o Zwiększonej Dokładności Bazujący na Technice SAR Opracowanie demonstratora technologii radaru śledzącego do kierowania artylerią przeciwlotniczą MATEUSZ MALANOWSKI SARAPE - Radar z Syntetyczną Aperturą pracujący na platformach bezzałogowych we wszystkich warunkach pogodowych DR INŻ. DAFNE - Rozproszony, adaptacyjny silnik fuzji wielosensorowej JACEK MISIUREWICZ 48 DR INŻ. JACEK MISIUREWICZ Projekt i wykonanie modułów programowych i sprzętowych, dla realizacji trybów AIS, ISAR, HiSAR i ECCM w wielofunkcyjnym radarze pokładowym dla patrolowych samolotów rozpoznania morskiego WYDZIAŁ ELEKTRONIKI i TECHNIK INFORMACYJNYCH 24 MECHANIZMY i ALGORYTMY dla REALIZACJI ŁĄCZA QOS KIEROWNIK: E-MAIL: TEL.: ZINTEGROWANY DALMIERZ LASEROWY do MIERZENIA WYSOKOŚCI PUŁAPU CHMUR i ZAKRESU WIDZIALNOŚCI prof. dr hab. WOJCIECH BURAKOWSKI [email protected] +48 22 234 77 16 KIEROWNIK: E-MAIL: dr inż. TOMASZ CZARNECKI [email protected] DATA ROZPOCZĘCIA: 2008.09.16 TEL.: +48 22 234 74 64 DATA ZAKOŃCZENIA: 2010.09.15 DATA ROZPOCZĘCIA: 2010.10.19 DATA ZAKOŃCZENIA: 2013.10.18 CEL PROJEKTU Zaprojektowanie, wyspecyfikowanie, zaimplementowanie i przetestowanie tzw. łącza QoS (ang. Quality of Service), tj. łącza charakteryzującego się stałą szybkością transmisji i zerowym poziomem strat. Łącze QoS powinno zapewniać przekaz pakietów pomiędzy dwoma węzłami sieci i składać się z tzw. łącza podkładowego i grupy dodatkowych mechanizmów i algorytmów niwelujących nieidealne charakterystyki łącza podkładowego. Łącze podkładowe jest łączem dostarczanym przez operatorów sieci i może się opierać na różnych zasadach specyfikacji, tzw. kontraktu z operatorem SLA (ang. Service Level Agreement). Przykładowo, łącze pokładowe może mieć postać połączenia wirtualnego o określonej średniej szybkości przekazu pakietów i realizowanego w ten sposób, iż łącze to przechodzi przez wiele urządzeń sieciowych. Łącze takie może charakteryzować się dużą zmiennością czasów transmisji poszczególnych pakietów. Dodatkowo przesyłane pakiety mogą być utracone, np. z powodu przeciążeń w węzłach sieci, przez które dane połączenie wirtualne jest realizowane. OCZEKIWANE REZULTATY Opracowanie dodatkowych mechanizmów, których wprowadzenie umożliwi budowę nakładkowej sieci (ang. overlay network) zapewniającej jakość przekazu pakietów, tzw. sieć IP QoS (ang. Internet Protocol Quality of Service), w przypadku, kiedy sieć podkładowa nie jest siecią QoS i może być np. siecią IP zaprojektowaną jedynie dla obsługi ruchu best effort. CEL PROJEKTU Opracowanie i wykonanie zintegrowanego, przenośnego dalmierza laserowego do łącznego mierzenia wysokości pułapu chmur oraz określenia zakresu widzialności wzrokowej na lotnisku. Dalmierz przeznaczony będzie do obsługi meteorologicznej małych lotnisk aeroklubowych, sportowych, sanitarnych i wojskowych, prowadzących szkolenie zarówno w sekcjach samolotowych, szybowcowych, jak również spadochronowych. Jego zastosowanie podnosi bezpieczeństwo wykonywania lotów i lądowania samolotów oraz wykonywania skoków spadochronowych. OCZEKIWANE REZULTATY Opracowanie i wykonanie przenośnego modelu eksploatacyjnego dalmierza laserowego, pozwalającego na pomiar wysokości pułapu chmur do 2,5 km i określenia zakresu widzialności wzrokowej do 5 km. Zasada pomiaru wysokości pułapu chmur opiera się na zastosowaniu kodowej modulacji lasera i korelacyjnym pomiarze czasu powrotu odbić od chmur. W pomiarze widzialności wykorzystuje się natomiast rozproszenie wsteczne emitowanej wiązki laserowej od aerosoli atmosferycznych, które zależy od aktualnie panującego zamglenia w rejonie usytuowania dalmierza. Urządzenie opiera się na wcześniejszych opracowaniach zespołu wnioskującego – dalmierz z roku 1998 i miernik widzialności z roku 2008 – i ma stanowić zmodyfikowane, zoptymalizowane ich połączenie i unowocześnienie. Projektowany przenośny model eksploatacyjny po przejściu badań zostanie udostępniony wybranym użytkownikom do eksploatacji próbnej. WYDZIAŁ ELEKTRONIKI i TECHNIK INFORMACYJNYCH 25 BEZPRZEWODOWY INTERFEJS do INTELIGENTNYCH CZUJNIKÓW i MIKROSYSTEMÓW KIEROWNIK: E-MAIL: TEL.: prof. dr hab. inż. RYSZARD S. JACHOWICZ [email protected] +48 22 825 98 13 WŁAŚCIWOŚCI EMISYJNE AKTYWNYCH MATERIAŁÓW TLENKOWYCH o PERIODYCZNYM UPORZĄDKOWANIU KIEROWNIK: E-MAIL: TEL.: dr inż. MARCIN KACZKAN [email protected] +48 22 234 50 47 DATA ROZPOCZĘCIA: 2006.09.01 DATA ROZPOCZĘCIA: 2008.01.01 DATA ZAKOŃCZENIA: 2009.09.01 DATA ZAKOŃCZENIA: 2009.06.30 KOORDYNATOR: prof. Ryszard S. Jachowicz, Polska; dr Shan Xue CHUAN, Singapur Singapore Institute of Manufacturing Technology (SIMTech), Singapur; Politechnika Warszawska, Polska PARTNERZY: CEL PROJEKTU Realizacja projektu badawczego dotyczącego bezprzewodowego, systemowego interfejsu dla mikroczujników/mikrosystemów inteligentnych ma wiele korzystnych aspektów dla obu stron międzynarodowego projektu polsko-singapurskiego. Wynika to z wzajemnie uzupełniającej się wiedzy i doświadczeń każdej ze stron – Singapur Institute of Manufacturing and Technology (SIMTech) i Politechniki Warszawskiej (Instytut Systemów Elektronicznych, Zespół Mikrosystemów i Czujników Pomiarowych – ZMiCP). Dla strony polskiej niezwykle ważny jest dostęp do najnowocześniejszych, tanich technologii stosowanych w mikroelektronice (nadrukowanie – printing/imprinting warstw metalowych, dielektrycznych i półprzewodnikowych) na podłożach elastycznych i twardych – LTCC (ang. Low Temperature Co-fi red Ceramic). Dla strony singapurskiej cenne jest doświadczenie konstrukcyjne i projektowe strony polskiej (ZMiCP) w zakresie konstrukcji i projektowania mikroczujników/ mikrosystemów, a w szczególności rozpoczętych prac w dziedzinie bezprzewodowych interfejsów dla czujników i mikrosystemów. OCZEKIWANE REZULTATY Konstrukcja, projektowanie, modelowanie, symulacja oraz budowa i pełna charakterystyka uniwersalnego interfejsu bezprzewodowego dla mikroczujników i mikrosystemów. Opracowanie technologii i wybranych procesów technologicznych niezbędnych do wykonania interfejsu i struktury mikroczujników na podłożach elastycznych i twardych oraz metod nadruku (printing/ imprinting). CEL PROJEKTU Zbadanie i analiza właściwości spektroskopowych optycznie aktywnych mikro- i nanomateriałów o periodycznym uporządkowaniu, pod kątem możliwości wykorzystania tego typu ośrodków w technice laserowej. Ośrodki strukturalne stanowią interesującą matrycę, w której jony aktywne mogą wykazywać właściwości odmienne niż w kryształach objętościowych. Zbadanie wpływu właściwości struktury eutektyków tlenkowych na zachowanie jonów ziem rzadkich, które są wykorzystywane jako centra aktywne w ośrodkach laserowych ciała stałego. Zbadanie – przy pomocy wysokorozdzielczej spektroskopii laserowej – własności emisyjnych wyselekcjonowanych spektralnie grup jonów aktywnych w strukturach włóknowych Tb3Sc2Al3O12/TbScO3, Tb3Sc2Al3O12/powietrze, powietrze/TbScO3 oraz (Yb3Al5O12/Yb4Al2O9): (1,5%)Er i (Yb2O3/Yb4Al2O9): (1,5%)Er. Dodatkowo zakłada się przeprowadzenie serii badań spektroskopowych dla kryształów objętościowych o strukturze takiej jak fazy składowe eutektyków, co pozwoli na określenie wpływu struktury eutektycznej na procesy relaksacji elektronowej wzbudzonych jonów aktywnych. OCZEKIWANE REZULTATY Zaobserwowanie i opisanie oryginalnych właściwości wynikające z „ustrukturyzowania” materiału, dotyczących wpływu struktury eutektyku na zachowanie jonów aktywnych, w szczególności na czasy życia stanów wzbudzonych i prawdopodobieństwa przejść promienistych. Wyniki projektu powiększą wiedzę o zjawiskach zachodzących w ośrodkach aktywnych ciała stałego oraz scharakteryzują nie badane dotąd pod tym kątem materiały. WYDZIAŁ ELEKTRONIKI i TECHNIK INFORMACYJNYCH 26 PROJEKTOWANIE ODWRACALNYCH UKŁADÓW CYFROWYCH – NOWE KONCEPCJE i ALGORYTMY KIEROWNIK: E-MAIL: TEL.: prof. nzw. dr hab. inż. PAWEŁ KERNTOPF [email protected] TECHNOLOGIA KONTAKTÓW i MONTAŻU dla PRZYRZĄDÓW z WĘGLIKA KRZEMU do ZASTOSOWAŃ WYSOKOTEMPERATUROWYCH, WYSOKOMOCOWYCH i WYSOKOCZĘSTOTLIWOŚCIOWYCH +48 22 234 77 11 DATA ROZPOCZĘCIA: 2010.05.17 KIEROWNIK: DATA ZAKOŃCZENIA: 2012.11.16 E-MAIL: TEL.: CEL PROJEKTU Opracowanie algorytmów projektowania cyfrowych układów odwracalnych na podstawie nowych koncepcji oraz sprawdzenie efektywności tych algorytmów. Kontynuacja wcześniejszych badań teoretycznych oraz konstruowania nowych algorytmów projektowania. Planowane jest napisanie programów komputerowych implementujących opracowywane algorytmy, a następnie przebadanie ich przy wykorzystaniu benchmarki stosowanej w literaturze tej dziedziny. OCZEKIWANE REZULTATY Publikacje, dwa doktoraty oraz narzędzia do projektowania generujące układy optymalne (dla małej liczby wejść) i quasi-optymalne (dla dużej liczby wejść). Referaty na konferencjach międzynarodowych i publikacje w czasopismach. Monografia na temat aktualnego stanu projektowania układów odwracalnych, pierwsza w Polsce i jedna z pierwszych w świecie. dr inż. RYSZARD KISIEL [email protected] +48 22 234 78 52 DATA ROZPOCZĘCIA: 2007.04.01 DATA ZAKOŃCZENIA: 2010.03.31 KOORDYNATOR: prof. dr hab inż. Jan Szmidt CEL PROJEKTU Jednym z podstawowych problemów jakie stoją przed konstruktorem i technologiem przyrządów półprzewodnikowych, opartych na węgliku krzemu, jest problem kontaktów omowych o małej rezystancji i bardzo dobrej stabilności termicznej. Dotyczy to w szczególności zastosowań wysokotemperaturowych, gdzie termicznie stabilne kontakty mają decydujący wpływ na niezawodność tych przyrządów. Kontakty wytworzone na powierzchni węglika krzemu będą cechowały się niską rezystancją i dobrą stabilnością termiczną tylko wtedy gdy wytworzona warstwa przejściowa na granicy metal – powierzchnia SiC będzie termodynamicznie stabilna i nie będą zachodziły w niej żadne reakcje w podwyższonych temperaturach pracy przyrządu. Liniowość charakterystyk napięciowo-prądowych kontaktów uzyskuje się dla przyrządów opartych na SiC po odpowiedniej obróbce cieplnej. Sposób jej przeprowadzenia jest przedmiotem rozważań w tym projekcie. OCZEKIWANE REZULTATY Wybór rodzaju metalizacji na kontakty omowe oraz technologii jej nanoszenia. W tym celu wstępnie wybrano do badań następujące typy metalizacji: Al+Si/SiC, Al+Ni+W/SiC, Au+W/SiC dla połączeń drutowych oraz Au+Ti+Pd/SiC i Au+Ti+W/SiC dla połączeń bezdrutowych. Opracowanie procesu formowania kontaktów omowych poprzez odpowiednią obróbkę cieplną dla uzyskania liniowych charakterystyk prądowo-napięciowych. Opracowanie technologii dołączania struktur SiC do obudowy. Ze względu na wysokie wymagania temperaturowe jakie ma spełniać połączenie, główna uwaga zostanie zwrócona na połączenia za pomocą kompozycji złożonej ze szkliwa i metalu. Opracowanie technologii połączeń kontaktów struktury SiC z wyprowadzeniami obudowy. Opracowanie prototypowej obudowy ceramiczno-metalowej do zastosowań wysokotemperaturowych dla przyrządów opartych na SiC. WYDZIAŁ ELEKTRONIKI i TECHNIK INFORMACYJNYCH 27 WYTWARZANIE i CHARAKTERYZACJA CIENKICH WARSTW METALICZNYCH i DIELEKTRYCZNYCH dla POTRZEB NANOELEKTRONIKI i TECHNIKI MIKROFALOWEJ ZAPEWNIANIE PRYWATNOŚCI w KLASYFIKACJI i ODKRYWANIU REGUŁ ASOCJACYJNYCH z WYKORZYSTANIEM DANYCH SCENTRALIZOWANYCH KIEROWNIK: KIEROWNIK: E-MAIL: TEL.: prof. dr hab. inż. JERZY KRUPKA [email protected] +48 22 234 76 93 DATA ROZPOCZĘCIA: 2007.04.10 DATA ZAKOŃCZENIA: 2010.04.09 E-MAIL: TEL.: prof. nzw. dr hab. inż. MARZENA KRYSZKIEWICZ [email protected] +48 22 234 77 01 DATA ROZPOCZĘCIA: 2009.10.02 DATA ZAKOŃCZENIA: 2010.09.30 CEL PROJEKTU CEL PROJEKTU Wytwarzanie i charakteryzacja metodami mikrofalowym elektrycznych właściwości cienkich wybranych metali i dielektryków. Do badań warstw naniesionych na niskostratne podłoża dielektryczne będą wykorzystywane rezonatory dielektryczne typu single-post i split-post. Nowoczesne nanotechnologie wymagają nie tylko wysokiej rozdzielczości procesów fotolitografii, lecz także wykonywania warstw dielektrycznych i metalicznych o grubościach od kilku do kilkudziesięciu nanometrów o powtarzalnych właściwościach elektrofizycznych. W przypadku, gdy grubości cienkich warstw metalicznych są mniejsze od pewnych wartości granicznych (które zależą od rodzaju metali) ich rezystancja powierzchniowa jest istotnie różna od wartości oszacowanych na podstawie prostych modeli dla grubych metalizacji. OCZEKIWANE REZULTATY Warstwy przewodzące wytwarzane są z Al, Cu, Ag, Au, Fe, Mo, W, Pd, Pt oraz ITO, a warstwy dielektryczne z materiałów o dużych wartościach przenikalności elektrycznej. Dla celów porównawczych w pomiarach wykorzystywane są metody stałoprądowe. Zaproponowanie nowych, bardziej efektywnych metod zapewniania prywatności w procesie klasyfikacji danych scentralizowanych oraz w odkrywaniu reguł asocjacyjnych. Przedstawione rozwiązania pozwolą na prowadzenie klasyfikacji i odkrywanie reguł decyzyjnych z zapewnieniem prywatności poprzez zakłócanie oryginalnych wartości i uzyskiwanie wysokiej jakości rezultatów. Zapewnią redukcję bądź wyeliminowanie spadku jakości ,spowodowanego zapewnianiem prywatności. Zapewnianie prywatności w eksploracji danych jest dynamicznie rozwijającą się dziedziną. Dostępność dużych wolumenów danych powoduje, że eksploracja danych wykorzystywana jest w wielu dziedzinach. Sytuacja ta prowadzi do powstawania obaw związanych z możliwością użycia odkrytej przy pomocy eksploracji danych wiedzy w złym celu i niechęci do przekazywania ważnych informacji. Wynikiem jest coraz większa trudność w zdobywaniu wysokiej jakości danych. Stosowanie metod zapewniania prywatności ma prowadzić do ograniczenia problemów z pozyskiwaniem informacji. Dodatkowo metody te mogą być wykorzystywane w przypadku przekazywania danych – z zapewnieniem prywatności – innym organizacjom, w celu przeprowadzenia ich eksploracji. OCZEKIWANE REZULTATY Opracowanie metod i algorytmów klasyfikacji oraz odkrywania reguł asocjacyjnych z zapewnieniem prywatności. Prezentacja wyników prac na konferencjach i publikacje w czasopismach. Stworzenie eksperymentalnego systemu, który pozwoli na sprawdzenie poprawności i efektywności zaproponowanych metod. System zostanie wykorzystany w dalszych pracach nad zapewnianiem prywatności w eksploracji danych. Opracowane metody i uzyskane wyniki zostaną ujęte w rozprawie doktorskiej. WYDZIAŁ ELEKTRONIKI i TECHNIK INFORMACYJNYCH 28 NOWE METODY SPRZĘTOWO-PROGRAMOWEGO PRZETWARZANIA SYGNAŁÓW i OBRAZÓW dla POTRZEB SYSTEMÓW INFORMACYJNYCH KIEROWNIK: E-MAIL: TEL.: prof. dr hab. TADEUSZ ŁUBA [email protected] +48 22 234 73 30 ELEKTRYCZNA CHARAKTERYZACJA POWIERZCHNI GRANICZNEJ DIELEKTRYK-PÓŁPRZEWODNIK w ZAAWANSOWANYCH STRUKTURACH MOS KIEROWNIK: E-MAIL: TEL.: prof. nzw. dr hab. LIDIA ŁUKASIAK [email protected] +48 22 234 71 47 DATA ROZPOCZĘCIA: 2006.05.10 DATA ROZPOCZĘCIA: 2008.10.29 DATA ZAKOŃCZENIA: 2009.04.10 DATA ZAKOŃCZENIA: 2010.04.30 KOORDYNATOR: PARTNERZY: Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego Agency for Science, Technology and Research (A*STAR), Singapur CEL PROJEKTU Adaptacja metody pompowania ładunku do charakteryzacji zaawansowanych struktur MOS, w których występuje silne sprzężenie powierzchni granicznych oraz znaczny prąd upływu bramki. CEL PROJEKTU Opracowanie efektywnych metod projektowania układów cyfrowego przetwarzania sygnałów (DSP) i obrazu dla realizacji w strukturach typu Application Specific Integrated Circuits oraz Field Programmable Gate Array. Opracowanie sprzętowych systemów DSP realizowanych w najnowszych strukturach FPGA i optymalizowanych narzędziami komputerowego wspomagania projektowania, dostosowanymi do specyficznych cech struktur programowalnych. Opracowanie narzędzi komputerowego wspomagania projektowania dla potrzeb syntezy logicznej typowych układów DSP (np. filtry, kodeki transformaty falkowej) stosowanych w systemach informacyjnych. Badanie dekompozycyjnych metod syntezy, ich własności oraz reprezentacji metodami rachunku nakryć dla potrzeb optymalizacji cyfrowych systemów informacyjnych. Analiza różnych modeli układów DSP (filtrów, kodeków) z punktu widzenia specyficznych własności struktur FPGA, w celu porównania implementacji w różnych technologiach. OCZEKIWANE REZULTATY Opracowanie metodyki wyznaczania rozkładu energetycznego pułapek powierzchniowych w strukturach SOI 3-poziomową metodą pompowania ładunku oraz metodyki charakteryzacji struktur MIS w obecności prądu upływu bramki. Ponadto zostanie przedstawiony model prądu pompowania ładunku w strukturach SOI z uwzględnieniem sprzężenia górnej i dolnej powierzchni granicznej. METODY i ALGORYTMY OBRÓBKI PRZETWARZANIA DANYCH POMIAROWYCH w SPEKTROFOTOMETRYCZNYCH ANALIZATORACH ŻYWNOŚCI OCZEKIWANE REZULTATY Systemy CAD oraz prototypy sprzętowe implementujące opracowane metody i algorytmy w strukturach programowalnych z uwzględnieniem specyficznych zasobów takich jak pamięci wbudowane lub bloki DSP. Publikacje uzyskanych rezultatów badań w czasopismach i na konferencjach. KIEROWNIK: E-MAIL: TEL.: prof. dr hab. inż. ROMAN Z. MORAWSKI [email protected] +48 22 234 77 21 DATA ROZPOCZĘCIA: 2010.03.11 DATA ZAKOŃCZENIA: 2013.03.10 CEL PROJEKTU Opracowanie kompleksowej metodyki przetwarzania danych pomiarowych w spektrofotometrycznych analizatorach żywności, obejmującej: wzorcownie analizatora, estymację fizycznych i/lub (bio)chemicznych WYDZIAŁ ELEKTRONIKI i TECHNIK INFORMACYJNYCH 29 parametrów analizowanych próbek surowców, półproduktów lub produktów żywnościowych oraz ocenę niepewności tej estymacji. Spektrofotometryczne analizatory żywności stanowią szeroką klasę przyrządów pomiarowych o rosnącym znaczeniu praktycznym w obszarze food business. Są one używane do sprawdzania jakości surowców i produktów, monitoringu procesów produkcyjnych, zbierania danych dla potrzeb sterowania produkcją, monitoringu składowanych surowców i produktów, charakteryzacji surowców i produktów (niezbędnej do ich etykietowania), klasyfikacji produktów (umożliwiającej ich lepszą wycenę), a także do optymalizacji zakupów. Jeszcze do niedawna analizatory spektrofotometryczne służyły niemal wyłącznie do jakościowego i ilościowego oznaczania składu chemicznego. Dzisiaj, choć wciąż dominują tego typu zastosowania, pojawiło się wiele udanych prób wykorzystania tej techniki pomiarowej do rozwiązania zadań tak odległych od estymacji stężeń, jak ocena spożywczych właściwości owoców, określanie geograficznego pochodzenia próbek oliwy, ocena jakości mięsa, czy identyfikacja pyłków kwiatowych, z których pochodzi miód. OCZEKIWANE REZULTATY Wzbogacenie metodyki przetwarzania danych w spektrometrycznych analizatorach żywności, biblioteka nowych algorytmów estymacji mezurandów w analizatorach wybranych produktów żywnościowych oraz biblioteka procedur wzorcowania tych analizatorów. Ważnym produktem projektu będzie ponadto biblioteka oprogramowania, zawierająca implementacje opracowanych algorytmów. Wyniki projektu umożliwią producentom spektrofotometrycznych analizatorów żywności szybkie opracowywanie i wprowadzanie na rynek nowych przyrządów. OPRACOWANIE PROJEKTU PÓŁPRZEWODNIKOWEGO MODUŁU NADAWCZO-ODBIORCZEGO w PAŚMIE X, w RAMACH PROJEKTU ZAMAWIANEGO pt.: „ZAAWANSOWANE TECHNOLOGIE RADAROWE w ZASTOSOWANIACH WOJSKOWYCH oraz CYWILNYCH” KIEROWNIK: E-MAIL: TEL.: prof. dr hab. TADEUSZ MORAWSKI [email protected] +48 22 234 74 02 DATA ROZPOCZĘCIA: 2007.11.07 DATA ZAKOŃCZENIA: 2010.11.06 CEL PROJEKTU Skonstruowanie uniwersalnych modułów nadawczo-odbiorczych na pasmo X, o regulowanych cyfrowo parametrach: czasie trwania impulsu, czasie opóźnienia początku impulsu w stosunku do sygnału wyzwalającego, czy zmiennym punkcie pracy tranzystorów we wzmacniaczach mocy. Moduły nadawczo-odbiorcze przeznaczone są zarówno do systemów radiolokacyjnych starszego typu, np. z elektronicznie kształtowaną wiązką, jak i do rozwiązań nowej generacji, w których dzięki koncepcji SDR będzie możliwe prowadzenie eksperymentów nad nowym kształtem impulsu sondującego. Zasadniczy problem w procesie konstruowania urządzenia jest związany z projektowaniem wzmacniaczy dużej mocy, w tym przypadku z tranzystorami GaAs FET, których stałe termiczne są bardzo krótkie, porównywalne z czasem trwania impulsów radiolokacyjnych. Projekt obejmuje kilka zadań, z czego nadrzędne polega na opracowaniu i budowie uniwersalnych modułów nadawczo-odbiorczych. Pozostałe zadania dotyczą: optymalizacji obwodów wejściowych toru odbiorczego ze względu na niski poziom szumów i odporność; uniwersalizacji bloku zasilająco-sterującego pod kątem zastosowania w SDR. Realizacja tych zadań prowadzi do opracowania metodyki konstruowania nowoczesnych urządzeń dla profesjonalnych systemów radiolokacyjnych i radiokomunikacyjnych przy użyciu najnowszych technologii zarówno z dziedziny dostępnych przyrządów półprzewodnikowych, jak również wdrażanych idei (SDR). OCZEKIWANE REZULTATY Wykonanie 2 prototypów uniwersalnego modułu nadawczo-odbiorczego dla pasma wraz z dokumentacją. WYDZIAŁ ELEKTRONIKI i TECHNIK INFORMACYJNYCH 30 PI of the SKY KIEROWNIK: E-MAIL: TEL.: dr inż. KRZYSZTOF POŹNIAK [email protected] DEKOMPOZYCYJNE METODY SYNTEZY w PROJEKTOWANIU SYSTEMÓW CYFROWYCH dla HETEROGENICZNYCH STRUKTUR PROGRAMOWALNYCH +48 22 234 79 86 DATA ROZPOCZĘCIA: 2005.01.01 KIEROWNIK: DATA ZAKOŃCZENIA: 2012.12.31 E-MAIL: KOORDYNATOR: Instytut Problemów Jądrowych Instytut Problemów Jądrowych; European Southern Observatory PARTNERZY: TEL.: dr inż. MARIUSZ RAWSKI [email protected] +48 22 234 78 94 DATA ROZPOCZĘCIA: 2010.04.13 DATA ZAKOŃCZENIA: 2012.04.12 CEL PROJEKTU Badanie rozbłysków optycznych towarzyszących zjawiskom GRB (http://grb.fuw.edu.pl). OCZEKIWANE REZULTATY Budowa globalnego systemu obserwacyjnego składającego się z teleskopów szerokokątnych rozmieszczonych wokół globu ziemskiego. KONSORCJUM FEMTOFIZYKA KIEROWNIK: E-MAIL: TEL.: CEL PROJEKTU Opracowanie metod syntezy logicznej, umożliwiających efektywne wykorzystanie heterogenicznej budowy struktur programowalnych FPGA do realizacji kombinacyjnych modułów cyfrowych, opisywanych jako sieć wielu bloków o różnych zbiorach sygnałów wejściowych. Wykorzystana tu zostanie koncepcja dekompozycji funkcjonalnej zespołów funkcji boolowskich. Opracowana zostanie także metoda syntezy logicznej automatów FSM oparta na koncepcji symbolicznej dekompozycji funkcjonalnej, która eliminuje konieczność podziału syntezy na etap kodowania stanów automatu i etap syntezy kombinacyjnej funkcji przejść-wyjść powstałej po kodowaniu. OCZEKIWANE REZULTATY Opracowanie algorytmów syntezy logicznej dla celów realizacji systemów cyfrowych w heterogenicznych strukturach FPGA. dr inż. KRZYSZTOF POŹNIAK [email protected] +48 22 234 79 86 DATA ROZPOCZĘCIA: 2008.01.01 DATA ZAKOŃCZENIA: 2015.12.31 KOORDYNATOR: Uniwersytet Jagielloński Uniwersytet Jagielloński, Instytut Problemów Jądrowych, Politechnika Warszawska, Instytut Fizyki Jądrowej PAN PARTNERZY: CEL PROJEKTU Udział w Europejskim Projekcie FAIR w Darmstadt (http://www.gsi.de). OCZEKIWANE REZULTATY Rozbudowa kompleksu akceleratorowego GSI w Darmstadt, udział w eksperymencie: skompresowana materia barionowa. WYDZIAŁ ELEKTRONIKI i TECHNIK INFORMACYJNYCH 31 E-XFEL OCZEKIWANE REZULTATY KIEROWNIK: Opracowana metoda powinna charakteryzować się lepszą efektywnością niż inne metody. Oczekuje się również, że wyniki badań przyczynią się nie tylko do opracowania nowej metody doboru indeksów, ale również staną się podstawą dla opracowania nowych algorytmów dobierających inne fizyczne struktury danych w SZRBD. E-MAIL: TEL.: prof. nzw. dr hab. inż. RYSZARD ROMANIUK [email protected] +48 22 234 79 86 DATA ROZPOCZĘCIA: 2008.01.01 DATA ZAKOŃCZENIA: 2014.12.31 KOORDYNATOR: Deutsches Elektronen-Synchrotron w Hamburgu Politechnika Warszawska, Instytut Problemów Jądrowych w Świerku i kilkudziesięciu konsorcjantów. PARTNERZY: CEL PROJEKTU HYBRYDOWA METODA INDEKSOWANIA HIERARCHII DZIEDZICZENIA WIELOKROTNEGO w ONTOLOGIACH KIEROWNIK: Budowa europejskiego lasera na swobodnych elektronach i jego polskiego partnera POLFEL. E-MAIL: prof. dr hab. inż. HENRYK RYBIŃSKI [email protected] +48 22 234 74 32 OCZEKIWANE REZULTATY TEL.: Budowa lasera w Hamburgu i w Świerku. DATA ROZPOCZĘCIA: 2010.04.20 DATA ZAKOŃCZENIA: 2011.05.10 CEL PROJEKTU AUTONOMICZNY DOBÓR INDEKSÓW w SYSTEMACH RELACYJNYCH BAZ DANYCH PRZY POMOCY EWOLUCYJNEGO PRZEKSZTAŁCANIA PLANÓW WYKONANIA ZAPYTAŃ KIEROWNIK: E-MAIL: TEL.: prof. dr hab. inż. HENRYK RYBIŃSKI [email protected] +48 22 234 74 32 DATA ROZPOCZĘCIA: 2009.04.15 DATA ZAKOŃCZENIA: 2011.06.30 Opracowanie metody kodowania hierarchii dziedziczenia wielokrotnego, która zapewnia mały rozmiar indeksu oraz szybkie wykonywanie operacji wyszukiwania. Dodatkowo metoda wspiera kodowanie inkrementalne. Aby zweryfikować wyniki badań, niezbędne jest zaimplementowanie specjalnego systemu do testowania tego typu algorytmów, testy zostaną wykonane na hierarchiach zarówno rzeczywistych jak i syntetycznych. OCZEKIWANE REZULTATY Rezultatem projektu jest platforma do testowania różnego rodzaju algorytmów kodowania struktur takich jak drzewa, kraty, płoty i skierowane grafy acykliczne z zaimplementowanymi wszystkimi funkcjonalnościami metody będącej tematem projektu. Opracowana metoda pozwala na kompaktowe zakodowanie wymienionych struktur, niezależnie od ich topologii. Oprócz tego wynikiem projektu jest rozprawa doktorska oraz publikacje i wystąpienia na konferencjach krajowych i międzynarodowych. CEL PROJEKTU Opracowanie metody autonomicznego doboru indeksów, opartej na algorytmie ewolucyjnym. Metoda ta pozwoli na automatyczny dobór indeksów zarówno dla stałej, jak również dla zmiennej charakterystyki obciążenia SZRBD, bez udziału administratora. Projekt przewiduje również porównanie opracowanej metody z innymi metodami heurystycznymi stosowanymi w komercyjnych SZRBD. WYDZIAŁ ELEKTRONIKI i TECHNIK INFORMACYJNYCH 32 ROZPROSZONE WNIOSKOWANIE w SIECI SEMANTYCZNEJ przy UŻYCIU LOGIKI DOMNIEMAŃ KIEROWNIK PROJEKTU: E-MAIL: TEL.: prof. dr hab. inż. HENRYK RYBIŃSKI [email protected] +48 22 234 74 32 DATA ROZPOCZĘCIA: 2009.03.09 DATA ZAKOŃCZENIA: 2011.05.30 CEL PROJEKTU Opracowanie algorytmów rozproszonego wnioskowania przy wykorzystaniu logiki opisowej rozszerzonej o reguły domniemań. Opracowany zostanie również model systemu wieloagentowego korzystającego z DDLD (Distributed Description Logic with Defaults). W celu sprawdzenia poprawności i wydajności proponowanych rozwiązań zostanie zaimplementowany prototyp powyższego systemu i przeprowadzone eksperymenty. OCZEKIWANE REZULTATY Prototyp systemu wieloagentowego, realizującego rozproszone wnioskowanie w oparciu o logikę opisową rozszerzoną o reguły domniemań. W wyniku badań powstaną publikacje oraz rozprawa doktorska. analizowane zagadnienie wpływu przebiegu odpowiedzi częstotliwościowej światłowodu wielomodowego w zakresie poza pasmem podstawowym na dobór częstotliwości nośnej i rodzaju modulacji w technice MIMO. W części praktycznej pracy zostanie wykonany model systemu transmisyjnego MIMO o 2 kanałach. OCZEKIWANE REZULTATY Wykonanie analizy wpływu przebiegu odpowiedzi częstotliwościowej światłowodu wielomodowego w zakresie poza pasmem podstawowym na dobór częstotliwości nośnej i rodzaju modulacji w technice MIMO. Dokonanie adaptacji znanych z radiowych systemów MIMO metod przetwarzania sygnału po stronie odbiorczej do specyfiki propagacji światła w światłowodzie wielomodowym. Opracowanie modelu wielokanałowego systemu transmisyjnego, pracującego z użyciem metody MIMO w światłowodzie wielomodowym. ROZWÓJ METODYKI OCENY NIEZAWODNOŚCI i WYDAJNOŚCI SYSTEMÓW KOMPUTEROWYCH KIEROWNIK: E-MAIL: TEL.: ZASTOSOWANIE TECHNIKI MIMO dla ZWIĘKSZENIA MOŻLIWOŚCI TRANSMISYJNYCH ŚWIATŁOWODÓW WIELODOMOWYCH KIEROWNIK: E-MAIL: TEL.: prof. dr hab. JERZY SIUZDAK [email protected] +48 22 234 77 86 DATA ROZPOCZĘCIA: 2009.06.02 DATA ZAKOŃCZENIA: 2012.06.01 CEL PROJEKTU Teoretyczne i doświadczalne zbadanie możliwości rozszerzenia dostępnej przepustowości binarnej światłowodu wielomodowego przy użyciu techniki MIMO (ang. Multiple Input Multiple Output) znanej z transmisji radiowej. W części teoretycznej zostanie prze- prof. dr hab. inż. JANUSZ SOSNOWSKI [email protected] +48 22 234 79 15 DATA ROZPOCZĘCIA: 2007.10.08 DATA ZAKOŃCZENIA: 2010.10.07 CEL PROJEKTU Rozwinięcie efektywnego środowiska analizy zachowań aplikacji programowych w systemach komputerowych oraz identyfikacja problemów krytycznych. Środowisko to stworzone jest jako zestaw zintegrowanych programów do różnego rodzaju eksperymentów, w tym symulacji różnych klas błędów i badania ich wpływu na działanie aplikacji. Weryfikują one różne koncepcje teoretyczne oraz opracowane metody w środowisku praktycznym. Środowisko badawcze wzbogacone jest o moduły zbierania danych i analiz statystycznych oraz monitorowania efektywności realizowanych procesów, które wykorzystano do optymalizacji scenariuszy testowania zorientowanych na analizę niezawodności (wrażliwość systemów na błędy sprzętu i oprogramowania) i wydajności. Przedstawiono również oraz przeanalizowano nowe rozwiązania programowe detekcji i tolerowania błędów. Ocena zaproponowanych metod i rozwiązań możliwa jest dzięki opracowaniu i przebadaniu aplikacji programowych o różnych profilach użytkowych (obliczeniowe, sterowanie obiektów fizycznych), operacyjnych i wydajnościowych. Dla aplikacji tych wygenerowa- WYDZIAŁ ELEKTRONIKI i TECHNIK INFORMACYJNYCH 33 no zestawy danych wejściowych spełniające wymagania pokrycia funkcjonalnego, kodu itp. Do tego celu wykorzystano m.in. technikę mutacji programów. Zaproponowano nowe miary oceny zachowań aplikacji oraz ich wymagań w zakresie zasobów sprzętowych (tzw. profile operacyjne). Opracowano metodykę zbierania danych niezawodnościowych, wydajnościowych i operacyjnych z rzeczywistych systemów komputerowych oraz algorytmy eksploracji tych danych. Uwzględniono korelacje różnych zbiorów danych. OCZEKIWANE REZULTATY Nowe narzędzia programowe do badania różnych aspektów wiarygodności, analizy efektów propagacji błędów w systemach komputerowych (stacje robocze i systemy wbudowane), metody poprawy testowalności oraz tolerowania błędów. Opracowane koncepcje będą zweryfikowane na licznych aplikacjach przykładowych. Zrealizowane prace udokumentowano w publikacjach i raportach naukowych. WARSTWY TYTANIANU BARU na POTRZEBY MIKROELEKTRONIKI – TECHNOLOGIA, CHARAKTERYZACJA i PRÓBY APLIKACJI KIEROWNIK: E-MAIL: TEL.: prof. dr hab. JAN SZMIDT [email protected] +48 22 234 75 99 DATA ROZPOCZĘCIA: 2008.10.09 DATA ZAKOŃCZENIA: 2009.12.31 MODELOWANIE i ANALIZA SYGNALIZACJI dla SIECI QOS INTERNET KIEROWNIK: E-MAIL: TEL.: dr inż. HALINA TARASIUK [email protected] +48 22 234 76 42 DATA ROZPOCZĘCIA: 2009.04.14 DATA ZAKOŃCZENIA: 2011.04.13 CEL PROJEKTU Zagadnienia związane z modelowaniem i analizą systemu sygnalizacji w sieci QoS Internet zapewniającej ścisłe gwarancje (ang. absolute QoS), dotyczące jakości przekazu pakietów. W rozważanej sieci, zakłada się iż użytkownik/aplikacja wysyła do sieci tzw. żądanie zestawienia połączenia, podobnie jak ma to miejsce w sieci PSTN, w celu rezerwacji niezbędnych zasobów w sieci „od końca do końca”, tj. od terminala wywołującego do terminala wywoływanego. Zatem, dla realizacji powyższego scenariusza, niezbędne jest wprowadzenie nowej funkcjonalności w sieci Internet, która to funkcjonalność dotyczy dwóch zasadniczych obszarów: możliwości wysyłania przez użytkownika/aplikację wiadomości sygnalizacyjnych dotyczących chęci zestawienia połączenia i specyfikacji wymagań QoS oraz zdolności do obsługi tych wiadomości w sieci; możliwości zapewnienia jakości przekazu pakietów w sieci. OCZEKIWANE REZULTATY Opracowania: modele opisujące napływ zgłoszeń dla sieci QoS Internet; efektywne warianty dla obiegu sygnalizacji w sieci; mechanizmy zapobiegania przeciążeniu w systemie sygnalizacji; wyniki numeryczne badań efektywności systemu sygnalizacji; modele dla badania skalowalności systemu sygnalizacji. CEL PROJEKTU Opracowanie metody wytwarzania cienkich warstw tytanianu baru, określenie parametrów elektrofizycznych otrzymanych powłok poprzez jego szeroką charakteryzację oraz podjęcie prób zastosowania osadzonych powłok w przyrządach mikroelektronicznych. Rozpowszechnienie wyników poprzez publikację artykułów na konferencjach krajowych i zagranicznych, publikacje w czasopismach międzynarodowych, napisanie książki dydaktycznej, wzbogacenia wykładów dla studentów i inżynierów. OCZEKIWANE REZULTATY Opracowanie technologii otrzymywania tytanianu baru oraz jego selektywnego usuwania pozwoli na wytworzenie struktur kondensatorów metal-izolator metal (MIM), metal-izolator-półprzewodnik (MIS), tranzystorów polowych (FET) oraz tranzystorów jonoczułych (IS FET). W przypadku wymienionych przyrządów cienka warstwa Ba TiO3 użyta zostanie jako dielektryk bramkowy. WYDZIAŁ ELEKTRONIKI i TECHNIK INFORMACYJNYCH 34 EFEKTYWNE ALGORYTMY OPTYMALIZUJĄCEGO STEROWANIA PREDYKCYJNEGO z MODELAMI NEURONOWYMI i ROZMYTYMI PROCESÓW NIELINIOWYCH KIEROWNIK: E-MAIL: TEL.: prof. dr hab. inż. PIOTR TATJEWSKI [email protected] +48 22 825 09 95 METODY i ARCHITEKTURY WYMIANY INFORMACJI dla HANDLU ELEKTRONICZNEGO NA RYNKACH INFRASTRUKTURALNYCH KIEROWNIK: E-MAIL: TEL.: doc. dr inż. TOMASZ TRACZYK [email protected] +48 22 234 77 50 DATA ROZPOCZĘCIA: 2009.06.30 DATA ROZPOCZĘCIA: 2009.04.28 DATA ZAKOŃCZENIA: 2011.12.30 DATA ZAKOŃCZENIA: 2012.01.27 Instytut Automatyki i Informatyki Stosowanej, Wydział Elektroniki i Technik Informacyjnych PW. KOORDYNATOR: CEL PROJEKTU Efektywne numerycznie algorytmy optymalizującego sterowania predykcyjnego, wykorzystujące modele neuronowe i rozmyte procesów nieliniowych. Technika regulacji predykcyjnej (ang. Model Predictive Control – MPC) jest szeroko stosowana w aplikacjach praktycznych, ponieważ pozwala w sposób naturalny uwzględniać ograniczenia sygnałów sterujących i wyjściowych. Ponadto, dzięki bezpośredniemu wykorzystaniu dynamicznego modelu procesu, algorytmy MPC można w sposób naturalny stosować do obiektów wielowymiarowych, do procesów o trudnej dynamice. Obecnie obserwowana jest tendencja integracji regulacji MPC z bieżącą optymalizacją punktu pracy. Potrzebne jest wówczas zastosowanie nieliniowych modeli do celów zarówno regulacji jak i optymalizacji. Ze względu na szereg oferowanych zalet, proponuje się wykorzystanie w projektowanych algorytmach sieci neuronowych i modeli rozmytych. W kontekście proponowanych algorytmów trzy zagadnienia mają bardzo duże znaczenie praktyczne: efektywność numeryczna, odporna stabilność, odporność w sytuacji awarii. OCZEKIWANE REZULTATY Udokumentowane raportami i publikacjami wyniki w postaci nowych struktur i algorytmów wielozadaniowego sterowania predykcyjnego i zasad ich projektowania, w szczególności sterowania optymalizacyjno-regulacyjnego i rekonfigurowalnego. Wyniki poparto i udokumentowano analizą symulacyjną i, tam gdzie to możliwe, teoretyczną. Prezentacja wyników prac badawczych na konferencjach krajowych i zagranicznych oraz w czasopismach. Instytut Informatyki Politechniki Warszawskiej; Instytut Badań Systemowych PAN. PARTNERZY: CEL PROJEKTU Opracowanie metod komunikacji elektronicznej między podmiotami biorącymi udział w handlu na rynkach infrastrukturalnych. Zakres badań obejmuje zarówno architekturę i protokoły wymiany informacji oraz samą strukturę tej informacji, jak i metody wyszukiwania i negocjowania ofert w Sieci. OCZEKIWANE REZULTATY Prawdopodobna stymulacja rozwoju rynków infrastrukturalnych, w szczególności rozwój wielotowarowych aukcji internetowych, także aukcji rozproszonych (bez centralnego podmiotu zarządzającego aukcją) oraz aukcji w czasie rzeczywistym. Opracowane metody mogą znaleźć zastosowanie w wielu segmentach rynków infrastrukturalnych, np. w energetyce, telekomunikacji i innych infrastrukturalnych sektorach gospodarki. Zastosowanie mających dobre podstawy teoretyczne, sformalizowanych, zweryfikowanych i dobrze opisanych mechanizmów platformy M3 może spowodować zmiany jakościowe, które zwiększą efektywność, przejrzystość i spójność mechanizmów rynkowych. Może też ułatwić dostęp do rynków nowych podmiotów, które nie miały możliwości uczestnictwa w rynkach z powodu istniejących barier informacyjnych lub organizacyjnych oraz stworzyć bodźce do rozwoju nowych rynków i usług, co w rezultacie przyczyni się do przyspieszenia wzrostu i poprawy efektywności działania danego sektora gospodarki. WYDZIAŁ ELEKTRONIKI i TECHNIK INFORMACYJNYCH 35 CZYSTO OPTYCZNA METODA GENERACJI ZAAWANSOWANYCH FORMATÓW MODULACJI TYPU QAM dla POTRZEB TELEKOMUNIKACJI ŚWIATŁOWODOWEJ KIEROWNIK: E-MAIL: TEL.: dr inż. JAROSŁAW TURKIEWICZ [email protected] +48 22 234 78 79 DATA ROZPOCZĘCIA: 2009.10.05 DATA ZAKOŃCZENIA: 2011.04.04 ty systemu poruszają się po trajektoriach z pewnego skończonego zbioru. O ile łatwo jest sformułować warunki, które taka trajektoria powinna spełniać, o tyle trudno jest określić ją w taki sposób aby była ona optymalna w sensie oczywistych kryteriów takich jak czas pokonania trajektorii, wydatek energetyczny czy maksymalne przyspieszenia. Zadanie optymalizacji trajektorii staje się szczególnie trudne do rozwiązania kiedy warunkują je takie typowe czynniki jak niedokładności modelu robota, czy nieznana charakterystyka obiektów z którymi ma on do czynienia w czasie pracy. Metodologia stanowiąca remedium na powyższe problemy obejmuje poprawianie ruchów wykonywanych przez robota w miarę ich powtarzania: od ruchów arbitralnie zadanych przez projektanta, do osiągających te same cele, jednak wykonywanych w sposób efektywny. Można to porównać do procesu uczenia się przez człowieka ruchów składających się na aktywność fizyczną taką jak gra w tenisa stołowego: na początku ruchy są niezgrabne i nieefektywne, jednak w miarę powtarzania stają się zręczne i efektywne. CEL PROJEKTU OCZEKIWANE REZULTATY Opracowanie techniki generacji sygnału QAM o dużej przepływności za pomocą czysto optycznego przetwarzania sygnałów. Metodologia optymalizacji trajektorii ruchu w systemach robotycznych oparta na algorytmach uczenia się przez wzmacnianie. Koncepcja sterowania tempem procesu uczenia się. Koncepcja sterowania wariancją szumu nakładanego na sterowanie a służącego do zdobycia odpowiednio różnorodnego doświadczenia przez system uczący się. OCZEKIWANE REZULTATY Opracowanie innowacyjnego układu do czysto optycznej generacji sygnałów QAM. Przeprowadzone symulacje pokazały poprawną pracę proponowanego układu i generację sygnału 160 Gbit/s z czterech sygnałów 40 Gbit/s OOK. Proponowane rozwiązanie charakteryzuje się kluczowymi zaletami w porównaniu z rozwiązaniem konkurencyjnym, opartym o włókna światłowodowe. Rezultaty projektu opublikowano i zgłoszono do publikacji na konferencjach i w czasopismach naukowych. Na fizyczny efekt realizacji projektu złożą się następujące elementy: moduł oprogramowania sterującego systemem robotycznym dokonujący adaptacyjnej optymalizacji trajektorii; zoptymalizowane metodami uczenia się trajektorie systemu składającego się z dwóch zmodyfikowanych robotów IRp-6, układającego kostkę Rubika. OPTYMALIZACJA TRAJEKTORII RUCHU w SYSTEMACH ROBOTYCZNYCH przy UŻYCIU MECHANIZMÓW OPARTYCH na UCZENIU SIĘ KIEROWNIK: E-MAIL: TEL.: dr inż. PAWEŁ WAWRZYŃSKI [email protected] +48 22 234 71 20 DATA ROZPOCZĘCIA: 2009.10.13 DATA ZAKOŃCZENIA: 2011.10.12 CEL PROJEKTU Opracowanie metodologii wyznaczania optymalnych trajektorii ruchu w systemie robotycznym, opartej na mechanizmach uczenia się. Praca systemu robotycznego polega zwykle na tym, że elemen- WYDZIAŁ ELEKTRONIKI i TECHNIK INFORMACYJNYCH 36 STATYSTYCZNA METODA SZEROKOPASMOWEJ KALIBRACJI WEKTOROWYCH ANALIZATORÓW OBWODÓW OPARTA na PARAMETRYCZNYM MODELOWANIU WZORCÓW PROJEKTOWANIE MIKROFALOWYCH URZĄDZEŃ DUŻEJ MOCY z ELEMENTAMI SiC i GaN KIEROWNIK: E-MAIL: KIEROWNIK: E-MAIL: TEL.: dr inż. WOJCIECH WIATR [email protected] +48 22 234 78 77 DATA ROZPOCZĘCIA: 2009.04.30 DATA ZAKOŃCZENIA: 2011.07.31 TEL.: dr inż. WOJCIECH WOJTASIAK [email protected] +48 22 234 58 86 DATA ROZPOCZĘCIA: 2007.06.01 DATA ZAKOŃCZENIA: 2010.12.31 Instytutu Radioelektroniki Politechniki Warszawskiej; Katedra Systemów Elektronicznych Politechniki Koszalińskiej. PARTNERZY: CEL PROJEKTU CEL PROJEKTU Udoskonalenie kalibracji wektorowych analizatorów obwodów, zwłaszcza w zakresie małych i bardzo wielkich częstotliwości. Główne zadanie polega na opracowaniu nowej szerokopasmowej metody kalibracji takich analizatorów, w której w szerszym stopniu niż dotychczas będą stosowane wzorce impedancyjne o dużym współczynniku odbicia. Dzięki nowemu modelowi pomiarów, ta metoda umożliwi jednoczesną identyfikację systematycznych błędów pomiarowych analizatora oraz charakterystyk samych wzorców. Nowy model systemu pomiarowego jest złożony i uwzględnia zarówno związki zachodzące pomiędzy wynikami pomiaru wzorców na każdej częstotliwości, jak też podobne związki pomiędzy różnymi częstotliwościami. Łączy w sobie typowy opis systematycznych błędów analizatora oraz parametryczny model zależności współczynnika odbicia wzorców od częstotliwości. Ten ostatni opisuje wzorce o identycznej konstrukcji, w której jedynym czynnikiem różnicującym jest długość jednorodnej linii transmisyjnej, zakończonej takim samym obciążeniem (zwykle zwarciem lub rozwarciem) o bliżej nieznanej impedancji. Takie kompleksowe modelowanie pomiarów kalibracyjnych odróżnia nowe podejście od tradycyjnego, w którym te pomiary są traktowane niezależnie od częstotliwości. Nowa metoda nie wymaga znajomości parametrów elektrycznych wzorców, gdyż te będą identyfikowane na podstawie pomiarów kalibracyjnych wykonywanych w systemie, a więc in situ. To prowadzi do elektrycznego charakteryzowania wzorców, stanowiącego alternatywę dla tradycyjnego podejścia, opartego na kosztownych pomiarach mechanicznych. Nowa metoda otwiera zatem drogę do kalibrowania analizatorów za pomocą znacznie tańszych wzorców o częściowo znanych charakterystykach. W zakresie fal milimetrowych jest alternatywą dla obecnie najdokładniejszej wieloliniowej metody kalibracji TRL. Opracowanie gotowych do wdrożeń mikrofalowych urządzeń dużej mocy, przede wszystkim wzmacniaczy mocy wraz z układami zasilania, z wykorzystaniem najnowszych osiągnięć technologii półprzewodników – elementów z węglika krzemu (SiC) i azotku galu (GaN) dla potrzeb radiokomunikacji, radiolokacji i grzania mikrofalowego. Proces projektowania w/w urządzeń i układów wspomagany jest wielowymiarowym modelowaniem elektryczno-termicznym przyrządów półprzewodnikowych zarówno mikrofalowych, jak również i m.cz. oraz odpowiednimi technikami pomiarowymi i metodami numerycznymi. OCZEKIWANE REZULTATY Skonstruowanie układów i urządzeń: wysokotemperaturowe zasilacze AC/DC i DC/DC, sprawność – 85%; mikrofalowe wzmacniacze dużej mocy nadajników radiokomunikacyjnych i radiolokacyjnych, odpowiednio na pasma L i S o mocy wyjściowej 10÷100W; układy do pomiarów odpowiedzi temperaturowej elementów SiC i GaN. OCZEKIWANE REZULTATY Metoda wdrożona w postaci oprogramowania przeznaczonego do automatycznej kalibracji analizatorów za pomocą wzorców opartych na typowych prowadnicach falowych, tj. linii współosiowej, mikropaskowej i koplanarnej oraz falowodu. Wyniki będą publikowane w czasopismach naukowych oraz na konferencjach międzynarodowych. Istnieje możliwość patentowania i komercjalizacji opracowanych rozwiązań. WYDZIAŁ ELEKTRONIKI i TECHNIK INFORMACYJNYCH 37 T2K BADANIE OSCYLACJI NEUTRIN – EKSPERYMENT DRUGIEJ GENERACJI – BUDOWA DETEKTORA i UDZIAŁ w POMIARACH PRZEPROWADZANYCH w EKSPERYMENCIE T2K EKSPERYMENT COMPASS – BADANIE SPINOWEJ STRUKTURY NUKLEONU KIEROWNIK: E-MAIL: TEL.: KIEROWNIK: E-MAIL: TEL.: prof. nzw. dr hab. inż. KRZYSZTOF ZAREMBA [email protected] +48 22 234 79 55 DATA ROZPOCZĘCIA: 2007.10.30 DATA ZAKOŃCZENIA: 2010.10.30 KOORDYNATOR: prof. nzw. dr hab. inż. KRZYSZTOF ZAREMBA [email protected] +48 22 234 79 55 DATA ROZPOCZĘCIA: 2007.10.30 DATA ZAKOŃCZENIA: 2010.10.30 prof. dr hab. Jan Paweł Nassalski, Instytut Problemów Jądrowych, Świerk KOORDYNATOR: PARTNERZY: Instytut Problemów Jądrowych, Uniwersytet Warszawski prof. dr hab. Danuta Kiełczewska, Uniwersytet Warszawski Uniwersytet Warszawski; Instytut Problemów Jądrowych w Świerku; Uniwersytet Wrocławski; Uniwersytet Śląski; Instytut Fizyki Jądrowej im. H. Niewodniczńskiego PAN PARTNERZY: CEL PROJEKTU Projekt jest fragmentem współpracy polskich zespołów z międzynarodowym eksperymentem T2K, budowanym w Japonii. T2K jest składnikiem eksperymentu drugiej generacji, który bada na podstawie zjawiska oscylacji neutrin, naturę tych cząstek i mechanizm ich oddziaływań z materią. Sztuczna wiązka neutrin będzie generowana w akceleratorze protonowym w Tokai i wystrzeliwana w stronę 50-kilotonowego wodnego detektora promieniowania Czerenkowa, zlokalizowanego w Super-Kamiokande – leżące na głębokości ok. 1000 m podziemne laboratorium, 295 km od Tokai. Zespół z Instytutu Radioelektroniki bierze udział w konstrukcji detektora SMRD (Side Muon Range Detector), który jest częścią tzw. bliskiego detektora (ND280), zlokalizowanego w Tokai, 280 m od tarczy, w której generowane są neutrina. Detektor ten jest przeznaczony do pomiarów widma energetycznego neutrin, ich składu i przekrojów czynnych przed zajściem zjawiska oscylacji. CEL PROJEKTU Projekt jest częścią długofalowej współpracy zespołu z Instytutu Radioelektroniki z międzynarodową kolaboracją realizującą eksperyment fizyki cząstek COMPASS (Na58) w laboratorium CERN pod Genewą. W ramach nowego programu zespół z IR jest odpowiedzialny (wspólnie z zespołami partnerskimi tworzącymi polską grupę) za tworzenie nowych metod przetwarzania i analizy danych eksperymentalnych z zastosowaniem metod typu „soft computing” (sztuczne sieci neuronowe, algorytmy ewolucyjne, itp.). Zespół bierze także udział w przygotowaniach do sprzętowej rozbudowy spektrometru eksperymentu, niezbędnej do przeprowadzenia nowego programu badań, przewidzianego na lata 2008-2012. OCZEKIWANE REZULTATY Wytworzenie i udostępnienie kolaboracji COMPASS, narzędzi programowych służących do przetwarzania danych eksperymentalnych, w szczególności – do klasyfikacji torów cząstek i estymacji ich parametrów. Opracowana zostanie także metoda i aparatura do precyzyjnego pomiaru czasów przelotu cząstek w Detektorze Protonów Odrzutu, będącego podstawowym elementem zestawu pomiarowego przewidzianego do realizacji programu fizycznego eksperymentu w latach 2008-2012. OCZEKIWANE REZULTATY Procedury i narzędzia do automatycznego testowania detektorów światła (fotopowielaczy krzemowych) typu MPPC (Multi-Pixel Proton Counter) oraz przeprowadzenie testów dużej partii tych detektorów. Opracowanie i wykonanie zostaną modułów elektronicznych, służących do pomiaru impulsów świetlnych w licznikach scyntylacyjnych, stanowiących podstawę detektora SMRD. Zespół weźmie także udział w montażu, uruchamianiu i testach detektora w Tokai oraz w pracach nad tworzeniem oprogramowania do przetwarzania i analizy danych eksperymentalnych. WYDZIAŁ ELEKTRONIKI i TECHNIK INFORMACYJNYCH 38 PROBLEMY AKTYWNEGO CZUCIA INTERPRETACJI INFORMACJI SENSORYCZNEJ i MANIPULACJI w ROBOTACH USŁUGOWYCH KIEROWNIK: E-MAIL: TEL.: prof. nzw. dr hab. inż. CEZARY ZIELIŃSKI [email protected] +48 22 234 51 02 DATA ROZPOCZĘCIA: 2007.10.31 DATA ZAKOŃCZENIA: 2010.10.30 CEL PROJEKTU Zmiany demograficzne zachodzące w wysoko uprzemysłowionych krajach Europy i Dalekiego Wschodu wskazują, że w niezbyt odległej przyszłości zmniejszy się populacja ludzi w wieku produkcyjnym chętnych do wykonywania monotonnych prac domowych i biurowych, natomiast zwiększy się liczba ludzi w wieku poprodukcyjnym, a więc starych i zniedołężniałych. Oznacza to, że coraz mniejsza liczba ludzi aktywnych zawodowo będzie musiała utrzymywać coraz większą grupę emerytów. Dotyczy to zarówno ich utrzymania materialnego, jak również wspierania ich w codziennych obowiązkach. Sytuację dodatkowo pogarsza zwiększający się wskaźnik skolaryzacji, przez co zmniejsza się liczba chętnych do wykonywania prac uciążliwych. Jednym z rozwiązań tego problemu jest stworzenie robotów usługowych, które będą w stanie stać się inteligentnymi pomocami domowymi, biurowymi, szpitalnymi czy asystentami w firmach usługowych. Badania nad robotami usługowymi prowadzone są na rzeczywistym systemie składającym się z dwóch ramion umożliwiających manipulację. Do wstępnych badań wybrano kostkę Rubika, ze względu na wysoki stopień jej metamorficzności oraz ruchomość jej elementów. System ten posiada serwomechanizmy wizyjne umożliwiające uchwycenie wolno poruszających się obiektów, zdolność dwuręcznej manipulacji obiektami, czucie siły zapobiegające zakleszczaniu się ścianek kostki przy ich obrocie, możliwość identyfikacji stanu początkowego kostki oraz wyznaczenia planu ruchów ścianek prowadzących do rozwiązania tej skomplikowanej układanki, a ponadto możliwość rozpoznawania jednosłowowych komend głosowych. W ramach prac stopniowo rozszerzane są możliwości systemu. Prowadzone są badania nad aktywnym czuciem, a więc wykonywaniem ruchu w celu zdobycia potrzebnej do wykonania zadania informacji. OCZEKIWANE REZULTATY Opracowanie algorytmów: szybkiego wyodrębniania cech elementarnych z obrazów, na podstawie których metodami lingwistycznymi (rozmytymi) będą rozpoznawane i lokalizowane obiekty; sterowania koncentracją uwagi oraz stereowizją w systemie z niezależnym ruchem oczu (oczy kameleona); integracji serwomechanizmów z kamerą ruchomą i nieruchomą, z wykorzystaniem rozmytego przełączania między nimi; zastosowania czujników siły do rozpoznawania cech obiektów; fuzji informacji z sensorów o różnej wiarygodności; integracji poziomu sensomotorycznego (reaktywnego) z kognitywistycznym (deliberatywnym); sterowania ruchem palców chwytaka wielopalczastego w celu realizacji różnorodnych chwytów. Zaprojektowanie i wykonanie chwytaka wielopalczastego wyposażonego w kamery oraz czujniki sił i dotyku oraz jego sterownika elektronicznego. Prace również obejmą manipulację dwuręczną oraz zagadnienie pokrewne, jakim jest manipulowanie obiektem uchwyconym przez palce chwytaka wielopalczastego. Dodatkowo zdefiniowano listę działań elementarnych (sensomotorycznych), wykorzystujących informację uzyskaną z czujników sił i momentów sił oraz kamer. Działania elementarne, traktowane jako reakcje lub zachowania, wykorzystano do budowy planów działań realizujących cele złożone. Podstawą do definicji tych działań elementarnych są funkcje przejścia, które leżą u podstaw generatorów ruchu wykorzystywanych przez MRROC++. Prowadzone są również prace nad komunikacja multimodalną człowieka z robotem. Zakładamy tu trzy możliwe scenariusze interakcji człowieka z maszyną za pośrednictwem wizji: 1) rozpoznanie sylwetki człowieka i skoncentrowanie na nim uwagi robota, 2) interakcja prowadzona za pomocą ruchu głowy, ust i oczu; 3) interakcja prowadzona za pomocą dłoni. W zakresie rozpoznawania mowy rozszerzono opis symboliczny sygnału mowy. Stworzono model zdań, wypełniany zależnie od zastosowania pewnym przyjętym językiem komunikacji człowieka z robotem. Wyróżnia się w tym modelu: składnię i semantykę reprezentacji oraz sposoby aktywacji, czyli rozpoznawania początkowego opisu fonetycznego. Rozpoznawanie zdań polega na optymalnym, z punktu widzenia modelu zdań, wyróżnieniu poprawnej składniowo i znaczeniowo sekwencji słów lub sylab. WYDZIAŁ ELEKTRONIKI i TECHNIK INFORMACYJNYCH 39 KIEROWNIK: E-MAIL: TEL.: OCZEKIWANE REZULTATY Przekazanie wyników projektu producentom układów scalonych ,w celu wykorzystania przy planowaniu badań nad niezbędnymi do wprowadzenia do produkcji zmianami w konstrukcji i technologii przyszłych generacji układów scalonych. prof. dr hab. inż. ROMUALD B. BECK [email protected] +48 22 234 75 34 DATA ROZPOCZĘCIA: 2008.01.01 DATA ZAKOŃCZENIA: 2010.12.31 KOORDYNATOR: INPG Enterprise SA France. Institut National Polytechnique de Grenoble, France; The University of Warwick, United Kingdom; Rheinisch-Westfaelische Technische Hochschule Aachen, Germany; Kungliga Tekniska Hogskolan, Sweden; Consiglio Nazionale Interunuiversitario per la Nanoelettronica, Italy; Universite Catholique de Louvain, Belgium; Interuniversitair Micro-Electronica Centrum VZW, Belgium; Commisariat a L`Energie Atomiue, France; Stmicroelectronics Crolles 2 SAS, France; Institut Superieur D`Electronique et du Numerique, France; Universite ParisSud, France; Gesellschaft Fuer Angewandte Mikro- und Optoelektronik mit Beschrankter Haftung – AMO GmbH, Germany; Forschungszentrum Juelich GmbH, Germany; Qimonda Dresden GmbH & Co. OHG, Germany; Technische Universitaet Braunschweig, Germany; Universitaet Stuttgart, Germany; National Centre for Scientific Research Demokritos, Greece, University College Cork – National University of Ireland, Cork, Ireland; Universidad Rovira i Virgili, Spain; Chalmers Tekniska Hoegskola Aktiebolag, Sweden; Ecole Polytechnique Federale de Lausanne, Switzerland; Eidgenoessische Technische Hochschule Zuerich, Switzerland; Synopsys Switzerland LLC, Switzerland; The University of Glasgow, United Kingdom, University of Liverpool, United Kingdom; The University of Newcastle Upon Tyne, United Kingdom PARTNERZY: CEL PROJEKTU Realizacja badań wyprzedzających potrzeby przemysłu dla n+4 generacji układów scalonych CMOS i nowych koncepcji konstrukcyjnych i technologicznych. Powołane konsorcjum posiada komplementarne kompetencje w zakresie modelowania, technologii oraz diagnostyki i charakteryzacji przyrządów półprzewodnikowych i układów scalonych. W ramach badań testowane są m.in.: nowe materiały na struktury bramkowe, kanały tranzystorów MOS o strukturze naturalnej (np. Si, Ge, węgiel – grafit) i naprężanej (np. SiGe), bariery Schottky’ego jako złącza wstrzykujące nośniki. Opracowywano także nowe modele matematyczno-fizyczne funkcjonowania takich przyrządów lub ich funkcjonalnych fragmentów oraz takie, które pozwalać będą na poprawne wyznaczanie parametrów elektro-fizycznych struktur testowych z charakterystyk pomiarowych. Dodatkowo opracowano nowe i zaadaptowano stare – metody pomiarowe, w szczególności te oparte na charakterystykach elektrycznych. POBICOS: PLATFORMA WSPIERAJĄCA ZACHOWANIA OPORTUNISTYCZNE w NIEDOOKREŚLONYCH, HETEROGENICZNYCH SPOŁECZNOŚCIACH OBIEKTÓW KIEROWNIK: E-MAIL: TEL.: dr inż. JAROSŁAW DOMASZEWICZ [email protected] +48 22 234 52 38 DATA ROZPOCZĘCIA: 2008.05.01 DATA ZAKOŃCZENIA: 2011.04.30 KOORDYNATOR: PROJEKTY REALIZOWANE PRZY WSPARCIU UE NANOSIL SILICON-BASED NANOSTRUCTURES & NANODEVICE for LONG TERM NANOELECTRONICS APPLICATIONS Markus Taumberger VTT Technical Research Centre of Finland, Finlandia; CERETETH Center for Research and Technology Thessaly, Grecja; Accenture Technology Labs, Francja; SAE Automation, Słowacja; CRES Centre for Renewable Energy Sources, Grecja PARTNERZY: CEL PROJEKTU Budowa rozproszonej warstwy pośredniej (middleware) dla aplikacji zapewniających współpracę obiektów codziennego użytku w środowisku domowym. Zakłada się, że zwykłe domowe obiekty (np. lodówka, grzejnik, telewizor, lampa itp.) są wyposażone we wbudowane węzły wyposażone w mikrokontroler, sensory, elementy wykonawcze i łączność bezprzewodową (np. IEEE 802.15.4). Gdy kilka takich obiektów znajdzie się w jednym gospodarstwie domowym, powstała w ten sposób „społeczność obiektów” staje się otwartą, rozproszoną platformą dla aplikacji inteligencji otoczenia (ambient intelligence, pervasive computing). Dzieje się to za sprawą odpowiedniej warstwy pośredniej, w którą uprzednio wyposażono wbudowane węzły. Platforma ta jest widziana przez programistę aplikacji poprzez POBICOS API, które eksponuje dostępne w systemie zasoby (przede wszystkim sensory i elementy wykonawcze). W projekcie przyjmuje się kluczowe założenie, że docelowy zestaw obiektów (a tym samym dostępny zestaw sensorów i elementów wykonawczych) nie jest znany programiście. Celem warstwy pośredniej jest ułatwienie programiście radzenia sobie z tym problemem. WYDZIAŁ ELEKTRONIKI i TECHNIK INFORMACYJNYCH 40 Architektura i protokoły warstwy pośredniej. Model programistyczny i API warstwy pośredniej. Implementacja warstwy pośredniej na węzłach o ograniczonych zasobach. Narzędzia programistyczne i uruchomieniowe. Ontologiczna metoda opisu i operowania zasobami w środowisku domowym. Aplikacje testowe. INNOWACYJNE TECHNOLOGIE WIELOFUNKCYJNYCH MATERIAŁÓW i STRUKTUR dla NANOELEKTRONIKI, FOTONIKI, SPINTRONIKI i TECHNIK SENSOROWYCH (InTechFun) KIEROWNIK: prof. dr hab. JAN SZMIDT – IMiO PW, prof. dr hab.WOJCIECH GWAREK – IRE PW E-MAIL: TEL.: [email protected]; [email protected] +48 22 234 77 76 DATA ROZPOCZĘCIA: 2008.09.01 DATA ZAKOŃCZENIA: 2013.12.31 KOORDYNATOR: magnetycznymi, GaN i materiały pokrewne, w tym domieszkowane jonami magnetycznymi oraz SiC. Funkcjonalne struktury cienkowarstwowe pełniące rolę kontaktów omowych, kontaktów prostujących, metalizacji, dielektryków bramkowych oraz warstw pasywacyjnych – wytwarzane w oparciu o cztery grupy materiałowe: stabilne termicznie tlenki, azotki, węgliki i borki. W centrum projektu znajdują się indywidualne procesy technologiczne wytwarzania i kształtowania cienkowarstwowych struktur półprzewodnikowych, metalicznych i dielektrycznych, opracowywane w postaci uniwersalnych modułów technologicznych, a następnie integrowane w pełny cykl technologiczny wytwarzania struktur przyrządowych, tak by w końcowym etapie projektu zademonstrować ich funkcjonalność w modelowych przyrządach elektronicznych i optoelektronicznych oraz wybranych sensorach. Projekt ten integrując kadrę naukową i zasoby materialne wiodących w tej dziedzinie zespołów badawczych z różnych sektorów nauki stawia sobie za zadanie stworzenie otwartej platformy technologicznej umożliwiającej realizację innowacyjnych prac B+R w obszarze nanoelektroniki, fotoniki i spintroniki z wykorzystaniem półprzewodników szerokoprzerwowych oraz stworzenia mechanizmów umożliwiających transfer opracowanych technologii do przedsiębiorstw przemysłowych, w szczególności z sektora Małych i Średnich Przedsiębiorstw (MSP). PROJEKTY REALIZOWANE PRZY WSPARCIU UE OCZEKIWANE REZULTATY OCZEKIWANE REZULTATY Wykonanie i weryfikacja parametrów funkcjonalnych tranzystora MOSFET SiC oraz parametrów funkcjonalnych tranzystora HEMT AlGaN/GaN na podłożu Si. Wykonanie wieloparametrycznego klasyfikatora parametrów użytkowych biopaliw ciekłych. Instytut Technologii Elektronowej Instytut Fizyki PAN; Politechnika Śląska; Politechnika Łódzka; Wojskowa Akademia Techniczna PARTNERZY: CEL PROJEKTU Budowa społeczeństwa opartego na wiedzy, stymulacja wzrostu gospodarczego oraz zapewnienie zrównoważonego rozwoju społecznego. Cele te realizowane są poprzez prowadzenie prac B+R w strategicznej dziedzinie zaawansowanych technologii elektronicznych, optoelektronicznych, fotonicznych i technik sensorowych, ukierunkowując działania na obszary mające duży wpływ na szybki i ciągły rozwój cywilizacyjno-gospodarczy kraju oraz rozwój polskiej gospodarki w oparciu o nowe innowacyjne przedsiębiorstwa. Zasadniczym kierunkiem badawczym jest opracowanie innowacyjnych rozwiązań technologicznych i konstrukcyjnych umożliwiających realizację nowych przyrządów półprzewodnikowych wytwarzanych w oparciu o półprzewodniki szerokoprzerwowe, ze szczególnym uwzględnieniem struktur, w których elementy czynne wykorzystywać będą najbardziej perspektywiczne układy materiałowe ZnO i półprzewodniki pokrewne, w tym domieszkowane jonami WYDZIAŁ ELEKTRONIKI i TECHNIK INFORMACYJNYCH 41 KIEROWNIK: E-MAIL: TEL.: dr inż. SŁAWOMIR KUKLIŃSKI [email protected] +48 22 234 78 86 FOTONIKA i TECHNOLOGIE TERAHERCOWE – ROZWÓJ WYDZIAŁOWEGO CENTRUM BADAWCZEGO FOTEH. ZADANIE 12 – LABORATORIUM TECHNIKI TERAHERCOWEJ KIEROWNIK: E-MAIL: TEL.: prof. nzw. dr hab. inż. KRZYSZTOF KULPA [email protected] +48 22 234 74 78 DATA ROZPOCZĘCIA: 2008.01.01 DATA ROZPOCZĘCIA: 2009.10.30 DATA ZAKOŃCZENIA: 2010.12.31 DATA ZAKOŃCZENIA: 2011.12.29 KOORDYNATOR: Ericsson AB Sweden CEL PROJEKTU Fraunhofer Gesellschaft zur Foerderung der Angewandten Forschung E.V, Germany; Universite du Luxembourg, Luxembourg; APERA Sp. z o.o., Poland; Waterford Institute of Technology, Ireland; Institute of Communication and Computer Systems, Greece; Telefonica Moviles Espana S.A., Spain; Beijing University of Posts and Telecomunications, China; Greek Research and Technology Network S.A., Greece; Velti Anonymi Etaireia Proionton Logismikou & Synafon Prionton & Piresion, Greece; Technische Universitaet Berlin, Germany; Fujitsu Laboratories Of Europe Limited, United Kingdom; ALCATel – Lucent France, France PARTNERZY: Utworzenie Wydziałowego Centrum Badawczego w zakresie Fotoniki i Technologii Terahercowych, łączącego laboratoria nowo utworzone oraz już istniejące i odpowiednio modernizowane. Powstanie zespół wzajemnie powiązanych laboratoriów badawczych, współpracujących w następujących obszarach nowych technologii: Fotonika Instrumentalna, Fotonika Transmisyjna oraz Technologie Terahercowe. Wartością dodaną tworzonych laboratoriów będzie ich zintegrowanie tematyczne oraz infrastrukturalne – zakłada się połączenie systemów informatycznych poszczególnych laboratoriów w jedną strukturę, która zapewni scentralizowany system przechowywania i zarządzania danymi oraz sprawną i szybką wymianę informacji, dodatkowo ułatwiając transfer wiedzy. PROJEKTY REALIZOWANE PRZY WSPARCIU UE EXPOSING the FEATURES in IP VERSION SIX PROTOCOLS THAT CAN BE EXPLOITED/ EXTENDED for the PURPOSES of DESIGNING/BUILDING AUTONOMIC NETWORKS & SERVICES OCZEKIWANE REZULTATY Utworzenie i wyposażenie następujących laboratoriów: Fotoniki Instrumentalnej i Scalonej; Spektroskopii Laserowej i Materiałów Fotonicznych; Fotoniki Obrazowej; Badań Materiałowych w Zakresie GHz i THz; Projektowania i Prototypowania Układów Przetwarzania Informacji w Strukturach Programowalnych; Robotyki; Biometrii i Uczenia Maszynowego; Testbed Telekomunikacyjnej Sieci Fotonicznej; Analizy Danych Obrazowych i Wizualizacji Danych; Wsparcia Informatycznego Badań w Obszarze Fotoniki; Fotonicznych Systemów Kontrolno-Pomiarowych; Techniki Terahercowej; Antenowa Terahercowa Komora Bezechowa. WYDZIAŁ ELEKTRONIKI i TECHNIK INFORMACYJNYCH 42 RECONFIGURABLE SYSTEMS for MOBILE LOCAL COMMUNICATION & POSITIONING KIEROWNIK: KIEROWNIK: E-MAIL: TEL.: prof. dr hab. inż. WIESŁAW KUŹMICZ [email protected] +48 22 234 71 46 E-MAIL: TEL.: prof. dr hab. inż. JÓZEF MODELSKI [email protected] +48 22 234 77 23 DATA ROZPOCZĘCIA: 2006.02.01 2009.01.31 DATA ROZPOCZĘCIA: 2007.12.01 DATA ZAKOŃCZENIA: DATA ZAKOŃCZENIA: 2009.11.30 KOORDYNATOR: KOORDYNATOR: Interuniversitair Micro-Electronica Centrum VZW, Belgium. Ecole Polytechnique Federale de Lausanne, Switzerland; Technische Universiteit Delft, Netherlands; The Science and Technology Facilities Council, United Kingdom; Slovenska Technicka Univerzita v Bratislave, Slovak Republic; Katholieke Universiteit Leuven, Belgium; Commisariat a L`Energie Atomiue, France PARTNERZY: Eidgenoessische Technische Hochschule Zuerich, Switzerland. Signalgenerix Ltd., Cyprus; Friedrich-Alexander Universitaet Erlangen – Nuernberg, Germany; Siemens Aktiengesellschaft, Germany; Technische Universitaet Berlin, Germany; Exodus A.E., Greece; Research and Education Society in Information Technologies, Greece; Rio Systems Ltd, Israel PARTNERZY: PROJEKTY REALIZOWANE PRZY WSPARCIU UE IDESA – IMPLEMENTATION of WIDESPREAD IC DESIGN SKILLS in ADVANCED DEEP SUBMICRON TECHNOLOGIES at EUROPEAN UNIVERSITIES CEL PROJEKTU Opracowanie i dostarczenie europejskim wyższym uczelniom materiału dydaktycznego, dotyczącego procesów projektowania układów do realizacji w nanometrowych technologiach CMOS. Pozwoli to osiągnąć wymagane kompetencje i podnieść poziom nauczania tak, aby możliwe było uwzględnienie metodologii projektowania w technologiach 65 nm i 45 nm. W zaawansowanych technologiach CMOS (wymiar charakterystyczny 90 nm i poniżej) pojawia się wiele nowych problemów poważnie komplikujących projektowanie. Przemysł opracował nowe metodologie i nowe narzędzia projektowania. Niestety, uniwersytety nie mają dostatecznych zasobów ani doświadczenia, by nadążać za tymi tendencjami. OCZEKIWANE REZULTATY Opracowanie czterech różnych zaawansowanych kursów projektowania z praktycznymi ćwiczeniami, które będą następnie powtarzane w wielu miejscach w Europie. Opracowane będą także 32 kilkugodzinne wykłady dotyczące najbardziej zaawansowanych technologii (65 nm i 45 nm), które zostaną zarejestrowane i będą udostępniane wyższym uczelniom w postaci multimedialnej. Część z nich będzie uzupełniona materiałami ćwiczeniowymi. Słuchaczami kursów i odbiorcami zarejestrowanych wykładów będą doktoranci i nauczyciele akademiccy, którzy następnie wprowadzą omawianą tematykę do swoich programów nauczania. WYDZIAŁ ELEKTRONIKI i TECHNIK INFORMACYJNYCH 43 KIEROWNIK: E-MAIL: TEL.: prof. dr hab. inż. JÓZEF MODELSKI [email protected] +48 22 234 77 23 SKOORDYNOWANE BADANIA AKCELERATOROWE w EUROPIE KIEROWNIK: E-MAIL: TEL.: prof. nzw. dr hab. inż. RYSZARD ROMANIUK [email protected] +48 22 234 79 86 DATA ROZPOCZĘCIA: 2006.01.01 DATA ROZPOCZĘCIA: 2009.04.01 DATA ZAKOŃCZENIA: 2009.12.31 DATA ZAKOŃCZENIA: 2013.03.31 KOORDYNATOR: Centro Ricerche Fiat – Societa Consortile per Azioni, Italy. European Road Transport Telematics Implementation Coordination Organisation S.c.r.l., Belgium; VTT Valtion Teknillinen Tutkimuskeskus (Technical Research Centre of Finland), Finland; Conseil general des Cotes d’Armour, France; Societe pour le Developpement de lo’Innovation dans les Transports, France; Lacroix Trafi c, France; Centre National de la Recherche Scientifi que, France; Laboratoire Central des Ponts et Chaussees, France; Compagne Financiere et Industrielle des Autoroutes, France; Continental Teves AG & CO. OHG, Germany; PTV Planung Transport Verkehr AG, Germany; Siemens VDO Automotive AG, Germany; Daimler Chrysler AG, Germany; Siemens Aktiengesellschaft, Germany; Bundesanstalt fuer Strassenwesen, Germany; Technische Universitaet Muenchen, Germany; Ibeo Automobile Sensor GmbH, Germany; Deutsches Zentrum fuer Luft und Raumfahrt e.V., Germany; Universitaet Stuttgart, Germany; Robert Bosch GmbH, Germany; Technische Universitaet Chemnitz, Germany; Centre for Research and Technology Hellas, Greece; Institute of Communication and Computer Systems, Greece; Budapesti Muszaki es Gazdasagtudomanyi Egyetem, Hungary; ANAS S.P.A., Italy; Centro Studi sui Sistemi di Transporto SPA, Italy; Universita degli Studi di Genova, Italy; Magneti Marelli Sistemi Elettronici S.P.A., Italy; Autostrada Brescia Verona Vicenza Padova S.P.A., Italy; Piaggio & C S.P.A., Italy; Instituto Superiore mario Boella Sulle Tecnologie Dell’Informazione e Delle Telecomunicazioni, Italy; Create-Net (Center for Research and Telecommunication Experimentation for networked Communities), Italy; Mizar Automazione S.P.A., Italy; Tele Atlas N.V., Netherlands; Ministerie van Verkeer en Waterstaat, Netherlands; Noord-Brabant Provincie, Netherlands; Netherlands Organisation for Applied Scientifi c Research (Nederlandse Organisatie voor Toegepast Natuurwetenschappelijk Onderzoek) – TNO, Netherlands; Navteq B.V., Netherlands; Q-FREE ASA, Norway; Universidad Politecnica de Madrid, Spain; Renault Espana S.A., Spain; Fundacion para la Investigacion y Desarrollo en Automocion, Spain; Centro de Tecnologia de las Comunicaciones S.A., Spain; Telefonica Investigacion y Desarrollo S.A., Spain; Vaegverket, Sweden; Volvo Technology AB, Sweden; Kapsch Traffi ccom AB, Sweden; Thomas Miller & CO. Ltd, United Kingdom; Mira Ltd, United Kingdom PARTNERZY: KOORDYNATOR: PARTNERZY: CERN m.in. CERN, DESY, INFN, IN2P3, IPJ. CEL PROJEKTU Budowa wielkiej, wspólnej, badawczej i przemysłowej infrastruktury akceleratorowej w Europie (http://cern.ch/eucard). OCZEKIWANE REZULTATY Rozbudowa dostępu ponadnarodowego do Europejskiej infrastruktury akceleratorowej. Rozbudowa akceleratora LHC w CERN. Strukturyzacja światowej sieci badań neutronowych. Budowa europejskiego lasera na swobodnych elektronach, magnesy o wielkich natężeniach pola nowe materiały. WYDZIAŁ ELEKTRONIKI i TECHNIK INFORMACYJNYCH PROJEKTY REALIZOWANE PRZY WSPARCIU UE COOPERATIVE SYSTEMS for ROAD SAFETY „SMART VEHICLES on SMART ROADS” 44 OPRACOWANIE METOD PRZETWARZANIA SYGNAŁÓW w RADARACH PASYWNYCH PRACUJĄCYCH z WYKORZYSTANIEM SYGNAŁÓW TELEWIZJI CYFROWEJ DVB-T KIEROWNIK: E-MAIL: TEL.: KIEROWNIK: E-MAIL: TEL.: prof. nzw. dr hab. inż. KRZYSZTOF KULPA [email protected] INNE ŹRÓDŁA FINANSOWANIA MODUŁY NADAWCZO-ODBIORCZE z ADAPTACYJNYM KSZTAŁTOWANIEM CHARAKTERYSTYK FAZOWYCH, na TRANZYSTORACH LDMOS, do ZASTOSOWANIA w ANTENACH AKTYWNYCH RADARÓW WIELOFUNKCYJNYCH NA PASMO S prof. nzw. dr hab. inż. KRZYSZTOF KULPA [email protected] +48 22 234 74 78 DATA ROZPOCZĘCIA: 2009.12.21 DATA ZAKOŃCZENIA: 2011.12.20 +48 22 234 74 78 DATA ROZPOCZĘCIA: 2009.12.21 DATA ZAKOŃCZENIA: 2011.12.20 KOORDYNATOR: Przemysłowy Instytut Telekomunikacji SA CEL PROJEKTU Opracowanie metod cyfrowego przetwarzania sygnałów w radarach pasywnych, które pracują w oparciu o sygnały telewizji cyfrowej DVB-T. OCZEKIWANE REZULTATY CEL PROJEKTU Opracowanie modelu modułu nadawczo-odbiorczego dużej mocy o bardzo długim czasie trwania impulsu z adaptacyjnym kształtowaniem charakterystyk fazowych toru nadawczego, pracującego w paśmie 3.1 do 3.5 GHz, który po wdrożeniu do produkcji będzie mógł być zastosowany w aktywnych antenach ścianowych półprzewodnikowych radarów mobilnych średniego i dalekiego zasięgu. Opracowanie metod oraz algorytmów cyfrowego przetwarzania sygnałów w radarze pasywnym wykorzystującym sygnały telewizji DVB-T. W ich skład wchodzić będzie: rekonstrukcja sygnału referencyjnego, modyfikacja sygnału referencyjnegeo, usuwanie odbić od obiektów stałych, wyznaczanie funkcji niejednoznaczności wzajemnej sygnału referencyjnego i pomiarowego, detekcja i estymacja parametrów obiektów oraz śledzenie obiektów we współrzędnych bistatycznych. OCZEKIWANE REZULTATY Opracowanie modułu półprzewodnikowego dużej mocy, który jest podstawowym i najistotniejszym podzespołem aktywnych anten ścianowych, co umożliwi produkcję nowoczesnych radarów przez polski przemysł obronny. WYDZIAŁ ELEKTRONIKI i TECHNIK INFORMACYJNYCH 45 KIEROWNIK: E-MAIL: TEL.: OPRACOWANIE DEMONSTRATORA TECHNOLOGII RADARU ŚLEDZĄCEGO do KIEROWANIA ARTYLERIĄ PRZECIWLOTNICZĄ prof. nzw. dr hab. inż. KRZYSZTOF KULPA [email protected] +48 22 234 74 78 KIEROWNIK: E-MAIL: dr inż. MATEUSZ MALANOWSKI [email protected] DATA ROZPOCZĘCIA: 2010.02.19 TEL.: DATA ZAKOŃCZENIA: 2012.02.18 DATA ROZPOCZĘCIA: 2010.12.09 DATA ZAKOŃCZENIA: 2012.12.08 KOORDYNATOR: PARTNERZY: INNE ŹRÓDŁA FINANSOWANIA SARINA – SYSTEM NAWIGACYJNY o ZWIĘKSZONEJ DOKŁADNOŚCI BAZUJĄCY na TECHNICE SAR IDS – Ingegneria dei Sistemi, Włochy PLV – Polyvionics, Francja +48 22 234 55 88 KOORDYNATOR: Centrum Naukowo-Produkcyjne Elektroniki Profesjonalnej RADWAR SA CEL PROJEKTU Opracowanie demonstratora technologii w formie programowego symulatora, który pozwoli na podstawie obrazów radarowych otrzymanych w technice syntetycznej apertury SAR (ang. Synthetic Aperture Radar) i bazie danych znaków szczególnych terenu zapewnić właściwe funkcjonowanie systemu nawigacyjnego w przypadku niewłaściwego funkcjonowania pokładowego systemu GPS. OCZEKIWANE REZULTATY CEL PROJEKTU Opracowanie radaru śledzącego, służącego do precyzyjnego kierowania lufową artylerią przeciwlotniczą. OCZEKIWANE REZULTATY Produkcja radaru śledzącego, co pozwoliłoby stosować go w wielu zestawach przeciwlotniczych, rozszerzając ofertę krajowego przemysłu radiolokacyjnego. Modyfikacja algorytmów stosowanych w „tradycyjnych” systemach nawigacyjnych, polegająca na zaawansowanej filtracji wykorzystującej dane radarowe. Zaprojektowanie i wykonanie algorytmów, które umożliwią wytworzenie obrazów radarowych SAR i na ich podstawie identyfikację znaków szczególnych terenu na potrzeby kalibracji błędów modułu inercyjnego w przypadku niewłaściwej pracy systemu GPS. Analiza możliwości wykorzystania interferometrycznej techniki SAR (IfSAR – ang. Interferometric SAR), która pozwala na określenie wysokości obiektów – dodatkowe źródło identyfikacji znaków szczególnych terenu. Zaprojektowanie bazy danych, która będzie służyła do składowania i porównywania znaków szczególnych terenu wykorzystywanych do kalibracji błędów modułu inercyjnego z użyciem radaru SAR. WYDZIAŁ ELEKTRONIKI i TECHNIK INFORMACYJNYCH 46 DAFNE – ROZPROSZONY, ADAPTACYJNY SILNIK FUZJI WIELOSENSOROWEJ KIEROWNIK: E-MAIL: KIEROWNIK: E-MAIL: TEL.: dr inż. MATEUSZ MALANOWSKI [email protected] +48 22 234 55 88 TEL.: dr inż. JACEK MISIUREWICZ [email protected] +48 22 234 74 78 DATA ROZPOCZĘCIA: 2009.06.09 DATA ZAKOŃCZENIA: 2011.12.09 DATA ROZPOCZĘCIA: 2010.11.29 KOORDYNATOR: DATA ZAKOŃCZENIA: 2012.11.28 PARTNERZY: KOORDYNATOR: Fraunhofer Gesellschaft FHR (Niemcy). Fraunhofer Gesellschaft IAF (Niemcy); Pro Patria Electronics Ltd (Węgry); Slot Consulting (Węgry); University of Cyprus (Republika Cypryjska) PARTNERZY: CEL PROJEKTU Opracowanie nowego systemu radarowego zainstalowanego na pokładzie bezzałogowego pojazdu latającego (UAV – ang. Unmanned Aerial Vehicle). Opracowany system radarowy będzie systemem czasu rzeczywistego, który umożliwi tworzenie cyfrowych map terenu o wysokiej rozróżnialności i w dowolnych warunkach pogodowych, dzięki wykorzystaniu techniki syntetycznej apertury SAR (ang. Synthetic Aperture Radar). OCZEKIWANE REZULTATY Nowy system radarowy zainstalowany na pokładzie bezzałogowego pojazdu latającego, który w czasie rzeczywitym będzie wykonywał obrazy radarowe. INNE ŹRÓDŁA FINANSOWANIA SARAPE – RADAR z SYNTETYCZNĄ APERTURĄ PRACUJĄCY na PLATFORMACH BEZZAŁOGOWYCH we WSZYSTKICH WARUNKACH POGODOWYCH IDS – Ingegneria dei Sistemi (Włochy). UNIUD – Università degli Studi di Udine (Włochy), FGAN-FOM (obecnie Fraunhofer-IOSB) Fraunhofer-Institut für Optronik, Systemtechnik und Bildauswertung (Niemcy), TNO (Holandia), VOP-026 (Republika Czeska) CEL PROJEKTU Celem projektu jest opracowanie i przebadanie rozproszonego, adaptacyjnego silnika fuzji wielosensorowej. Silnik ten to zestaw metod i algorytmów, zaimplementowanych w postaci oprogramowania komputerowego działającego w czasie rzeczywistym, którego zadaniem jest uogólnianie danych pochodzących z różnorodnych sensorów, i wypracowanie estymat właściwości zdarzeń i obiektów istotnych dla prowadzenia walki w mieście. Estymaty pochodzące z połączenia danych zebranych przez różnorodne sensory będą dokładniejsze i pewniejsze niż oddzielnie traktowane dane z pojedynczych sensorów. Zakłada się, że sensory mogą mieć bardzo różne właściwości i być umieszczone na różnego rodzaju platformach, w tym na platformach ruchomych (pojazdach, obiektach latających, satelitach). OCZEKIWANE REZULTATY Oprogramowanie komputerowe realizujące funkcje rozproszonego, adaptacyjnego silnika fuzji wielosensorowej. WYDZIAŁ ELEKTRONIKI i TECHNIK INFORMACYJNYCH 47 INNE ŹRÓDŁA FINANSOWANIA PROJEKT i WYKONANIE MODUŁÓW PROGRAMOWYCH i SPRZĘTOWYCH, dla REALIZACJI TRYBÓW AIS, ISAR, HISAR i ECCM w WIELOFUNKCYJNYM RADARZE POKŁADOWYM dla PATROLOWYCH SAMOLOTÓW ROZPOZNANIA MORSKIEGO KIEROWNIK: E-MAIL: TEL.: dr inż. JACEK MISIUREWICZ [email protected] +48 22 234 74 78 DATA ROZPOCZĘCIA: 2010.12.16 DATA ZAKOŃCZENIA: 2012.12.15 KOORDYNATOR: Przemysłowy Instytut Telekomunikacji SA CEL PROJEKTU Opracowanie i wykonanie modułów programowych i sprzętowych umożliwiających budowę wielofunkcyjnego radaru pokładowego nowej generacji, przeznaczonego do patrolowych misji morskich i lądowych. Moduły te, wykonane i przebadane w ramach niniejszego projektu, w połączeniu z istniejącymi podzespołami radarów rodziny ARS-400/800 produkcji Przemysłowego Instytutu Telekomunikacji SA, będą stanowiły bazę do budowy różnych wersji radarów patrolowych. Opracowane podzespoły przystosowane będą konstrukcyjnie do różnych typów nośników radaru, tak aby w przyszłości istniała możliwość zamontowania ich na innych platformach lotniczych. OCZEKIWANE REZULTATY Końcowy produkt pozwoli na zwiększenie potencjału obronnego, wykorzystując w tym celu specjalizowane i zaawansowane technologie, w szczególności dedykowane do monitoringu granic, obiektów o szczególnym znaczeniu (np. mosty, rurociągi, itp.). WYDZIAŁ ELEKTRONIKI i TECHNIK INFORMACYJNYCH 48 WYDZIAŁ ELEKTRYCZNY PROJEKTY BADAWCZE WYDZIAŁ ELEKTRYCZNY 51 PROF. DR HAB. INŻ. Sterowanie zintegrowanymi systemami źródeł odnawialnych WŁODZIMIERZ KOCZARA 51 PROF. NZW. DR HAB. INŻ STANISŁAW KULAS 52 DR INŻ. MAREK ŁOBODA 52 DR HAB. INŻ. MIROSŁAW PAROL 53 DR INŻ. ADAM SMOLARCZYK 53 SCCS Załączanie prądów zwarciowych przez wielkoprądowe układy stykowe Badania wielokrotnych doziemnych wyładowań atmosferycznych, mechanizmu ich rozwoju, właściwości oraz wpływu na zagrożenie ludzi i obiektów Analiza stanów pracy elektroenergetycznych sieci rozdzielczych niskich napięć z zainstalowanymi źródłami generacji rozproszonej Nowe metody selektywnego rozróżniania kołysań mocy od zwarć oporowych, rozwijających się i innych złożonych zakłóceń zapewniające niezawodną pracę zabezpieczeń odległościowych PROF. DR HAB. INŻ. Projektowanie układów wzbudzenia pola elektrycznego STANISŁAW WINCENCIAK i magnetycznego do stymulacji układu nerwowego człowieka PROJEKTY REALIZOWANE PRZY WSPARCIU UE 54 PROF. DR HAB. INŻ. 54 DR INŻ. Rozwój i weryfikacja technicznych i ekonomicznych możliwości MARIAN KAŹMIERKOWSKI przybrzeżnego przekształtnika energii fal morskich MW Wave Dragon na poziomie mocy w zakresie kilku megawatów MARIUSZ MALINOWSKI Badania i rozwój nowej kaskadowej topologii jednofazowego przekształtnika wielopoziomowego MSI WYDZIAŁ ELEKTRYCZNY 50 STEROWANIE ZINTEGROWANYMI SYSTEMAMI ŹRÓDEŁ ODNAWIALNYCH KIEROWNIK: E-MAIL: TEL.: SCCS ZAŁĄCZANIE PRĄDÓW ZWARCIOWYCH przez WIELKOPRĄDOWE UKŁADY STYKOWE prof. dr hab. inż. WŁODZIMIERZ KOCZARA [email protected] +48 22 234 73 62 KIEROWNIK: E-MAIL: prof. nzw. dr hab. inż. STANISŁAW KULAS [email protected] DATA ROZPOCZĘCIA: 2007.12.10 TEL.: DATA ZAKOŃCZENIA: 2009.12.09 DATA ROZPOCZĘCIA: 2007.04.18 KOORDYNATOR: prof. dr Marcian Cirstea, Anglia Ruskin University, East Road Cambridge. DATA ZAKOŃCZENIA: 2009.01.17 Anglia Ruskin University ARU UK; Aalborg University AAT Dania; Politecnico di Torino PUT Włochy; Environment Park S.P.A. ENV Włochy; Transilvania University of Brasov TUB Rumunia; Politechnika Warszawska; EM Renewables Ltd. EMR UK; University Politehnica of Bucharest UPB Rumunia; Technological and Educational Institute of Patras TEI Grecja; Newage AVK SEG NAS UK; Sustainable Technology Solutions STS UK; Dublin Institute of Technology DIT Irlandia CEL PROJEKTU CEL PROJEKTU OCZEKIWANE REZULTATY Integracja oraz wzmocnienie europejskich badań w zakresie odnawialnych źródeł energii i współpracujących z nimi przekształtników energoelektronicznych oraz układów sterowania. Projekt CRISTAL jest jednym z kroków w kierunku zachowania wiodącej roli Europy w zakresie stosowania zrównoważonych systemów energetycznych strategicznie ważnych dla niektórych celów Wspólnoty Europejskiej, takich jak: stosowanie na szeroką skalę Zasobów Generacji Rozproszonej, technologii magazynowania energii oraz układów współpracujących z siecią. Projekt jest skupiony wokół rozwoju kluczowych technologii rozproszonych i inteligentnych systemów zasilania, zapewniających wysoką jakość oraz bezpieczeństwo dostaw energii. Podejmowane zagadnienia dotyczą metod współpracy źródeł wykorzystujących energię słoneczną, wiatrową oraz pochodzącą z mikroturbin napędzanych wodą, w połączeniu z układami zasobników energii, takich jak superkondensatory, ogniwa paliwowe oraz współpracę z siecią sztywną. Dostarczenie inżynierom zajmującym się projektowaniem wielkoprądowych łączników elektrycznych poszerzonej wiedzy, przedstawienie odpowiednich zależności i zaleceń, użytecznych w projektowaniu układów stykowych. Publikacja wyników w referatach konferencji międzynarodowych, w rozprawie doktorskiej oraz w monografii. PARTNERZY: +48 22 234 53 83 Przedstawienie analizy procesu załączania prądu przemiennego zwarciowego przez wielkoprądowe układy stykowe łączników elektrycznych i zaproponowanie metody kompleksowego przebiegu projektowania takich układów stykowych. Obiektami analizy teoretycznej oraz badań SA przede wszystkim styki stożkowe oraz tulipanowe, stosowane w załącznikach zwarciowych, w wyłącznikach, uziemnikach oraz rozłącznikach. OCZEKIWANE REZULTATY Wymiana wiedzy poprzez wizytacje, pogłębione studia, spotkania, co prowadzi do lepszej koordynacji modelowania rozproszonych zasobów energii, symulacji oraz integracji systemów. Uzyskanie sposobów sterowania zapewniających wysoką sprawność oraz umożliwiających współpracę z siecią sztywną. Zwiększenie świadomości i wiedzy na temat odnawialnych źródeł energii zarówno wśród uczestników projektu, jak również opinii publicznej. Identyfikacja niszowych obszarów dla dalszych wspólnych badań źródeł odnawialnych zgodnie z wytycznymi Unii Europejskiej oraz władz lokalnych. Powstanie europejskiej grupy eksperckiej w zakresie podejmowanym przez projekt. WYDZIAŁ ELEKTRYCZNY 51 BADANIA WIELOKROTNYCH DOZIEMNYCH WYŁADOWAŃ ATMOSFERYCZNYCH, MECHANIZMU ich ROZWOJU, WŁAŚCIWOŚCI oraz WPŁYWU na ZAGROŻENIE LUDZI i OBIEKTÓW KIEROWNIK: E-MAIL: TEL.: dr inż. MAREK ŁOBODA [email protected] +48 22 234 79 66 DATA ROZPOCZĘCIA: 2007.02.22 DATA ZAKOŃCZENIA: 2009.11.21 nia, przed zagrożeniem piorunowym ludzi oraz obiektów naziemnych. Uzyskane wyniki zostaną także wykorzystane do weryfikacji procedury dyskryminacji wielokrotnych wyładowań doziemnych, zastosowanej w dwuwymiarowej (2D) lokalizacji tych wyładowań przez system PERUN (SAFIR). ANALIZA STANÓW PRACY ELEKTROENERGETYCZNYCH SIECI ROZDZIELCZYCH NISKICH NAPIĘĆ z ZAINSTALOWANYMI ŹRÓDŁAMI GENERACJI ROZPROSZONEJ CEL PROJEKTU Wyznaczenie charakterystyk elektrycznych wielokrotnych doziemnych wyładowań atmosferycznych oraz rozpoznanie struktury ładunku elektrycznego w obszarach ich inicjalizacji w chmurze burzowej. Wymaga to stworzenia nowego, lokalnego systemu rejestracyjnego, pozwalającego połączyć kompleksowo jednoczesne pomiary zmian pola elektrycznego, generowanego przez doziemne wyładowania atmosferyczne wraz z rejestracjami rozwoju wyładowań za pomocą szybkich optycznych kamer cyfrowych. System taki umożliwi trójwymiarową lokalizację źródła ładunku elektrycznego rozładowywanego w poszczególnych fazach: wyładowania głównego, wyładowań kolejnych oraz podczas przepływu prądu długotrwałego i ocenę jego wartości. Możliwe będzie wyróżnianie typów wyładowań, np. formy unipolarnej, obejmującej obszary ładunku dodatniego lub ujemnego, oraz formy bipolarnej, obejmującej obszary ładunku dodatniego i ujemnego. Planuje się skonstruowanie i zainstalowanie na obszarze Warszawy lokalnej sieci detekcji przestrzenno-czasowej doziemnych wyładowań atmosferycznych, składającej się z sześciu anten pola elektrycznego synchronizowanych dzięki systemowi GPS oraz rejestratora cyfrowego, umożliwiającego rejestrację fotograficzną wyładowań w ustalonym sektorze horyzontu, przy wykorzystaniu szybkich kamer cyfrowych. Dane o lokalizacji przestrzennej wyładowań oraz o wartości ładunku elektrycznego, rozładowywanego przez poszczególne udary prądowe wielokrotnych wyładowań doziemnych obliczano za pomocą opracowanego oprogramowania przy zastosowaniu elektrostatycznego modelu źródła nad płaszczyzną przewodzącą. KIEROWNIK: E-MAIL: TEL.: dr hab. inż. MIROSŁAW PAROL [email protected] +48 22 234 58 62 DATA ROZPOCZĘCIA: 2007.10.17 DATA ZAKOŃCZENIA: 2009.10.16 CEL PROJEKTU Określenie warunków współpracy mikrosieci z sieciami rozdzielczymi zarządzanymi przez spółki dystrybucyjne. Opracowanie metod i opartych na nich algorytmów sterowania pracą mikrosieci w trybie pracy synchronicznej i autonomicznej. Opracowanie metod pracy bateryjnego zasobnika energii, analiza możliwych sposobów pracy sterowników mikroźródeł oraz sterowników zasobników energii. Przeprowadzenie przykładowych obliczeń rozpływowych i zwarciowych oraz analizy pracy mikrosieci w stanach przejściowych. OCZEKIWANE REZULTATY Uzyskanie oryginalnych rozwiązań w zakresie: optymalizacji nastaw bazowych sterowników mikroźródeł oraz optymalizacji strategii magazynowania i rozładowywania energii w zasobnikach. Przewiduje się opracowanie odpowiednich algorytmów rozwiązania wspomnianych problemów opartych na technice algorytmów ewolucyjnych. OCZEKIWANE REZULTATY Jak dotąd w żadnym ośrodku w Polsce nie wykonano badań umożliwiających weryfikację jakości danych o wyładowaniach atmosferycznych uzyskiwanych z ogólnopolskiego systemu PERUN (SAFIR), obsługiwanego przez IMGW. Dane określające lokalizację ładunku elektrycznego rozładowywanego przez wyładowania doziemne pozwolą wyróżniać na obrazach radarów meteorologicznych obszary inicjalizacji wielokrotnych wyładowań doziemnych w chmurze burzowej, co może być wykorzystywane m.in. do procedur ostrzega- WYDZIAŁ ELEKTRYCZNY 52 NOWE METODY SELEKTYWNEGO ROZRÓŻNIANIA KOŁYSAŃ MOCY od ZWARĆ OPOROWYCH, ROZWIJAJĄCYCH się i INNYCH ZŁOŻONYCH ZAKŁÓCEŃ ZAPEWNIAJĄCE NIEZAWODNĄ PRACĘ ZABEZPIECZEŃ ODLEGŁOŚCIOWYCH PROJEKTOWANIE UKŁADÓW WZBUDZENIA POLA ELEKTRYCZNEGO i MAGNETYCZNEGO do STYMULACJI UKŁADU NERWOWEGO CZŁOWIEKA KIEROWNIK: E-MAIL: KIEROWNIK: E-MAIL: TEL.: dr inż. ADAM SMOLARCZYK [email protected] +48 22 234 57 95 DATA ROZPOCZĘCIA: 2008.05.08 DATA ZAKOŃCZENIA: 2010.12.07 CEL PROJEKTU Analiza rozwiązań blokad przeciwkołysaniowych stosowanych przez różnych producentów. Analizie podlegają algorytmy detekcji kołysań mocy i dodatkowe kryteria rozróżniania zwarć od kołysań mocy. Zostaną opracowane nowe metody i algorytmy badania blokad. Ich weryfikacja nastąpi przez wykonanie zaproponowanych algorytmów badań dla wybranych urządzeń zabezpieczeniowych. Zakłócenia w systemie elektroenergetycznym typu zwarcia i wyłączenia elementów sieci powodują w nim zaburzenia bilansu mocy elektrycznej i mechanicznej. Przyczynia się to do kołysań mocy w systemie i towarzyszących im zmian wielkości elektrycznych mierzonych przez zabezpieczenia elektroenergetyczne. Niekiedy zmiany te mogą być przyczyną niewłaściwego działania zabezpieczeń, a co za tym idzie może nastąpić rozwój awarii systemowej. W przypadku sieci przesyłowych do urządzeń zabezpieczeniowych związanych z kołysaniami mocy można zaliczyć zabezpieczenia odległościowe. Do selektywnego działania tych zabezpieczeń podczas kołysań mocy istotne jest zastosowanie dodatkowych funkcji nazywanych blokadami przeciwkołysaniowymi. Tradycyjne blokady nie zawsze działają zgodnie z oczekiwaniami użytkownika. Błędne ich zadziałania można spotkać: podczas SPZ jednofazowego, w trakcie wysokooporowych zwarć rozwijających się, w przypadku długich czasów trwania zwarcia. Aby poprawić niezawodność działania blokad producenci urządzeń zabezpieczeniowych stosują dodatkowe algorytmy. Dzięki temu powinny być one (wg producentów) bardziej niezawodne od blokad tradycyjnych i powinny działać poprawnie również w wymienionych wyżej przypadkach. OCZEKIWANE REZULTATY Analiza metod działania blokad przeciwkołysaniowych stosowanych w nowoczesnych cyfrowych zabezpieczeniach odległościowych. Opracowanie nowych metod i algorytmów badania blokad przeciwkołysaniowych. TEL.: prof. dr hab. inż. STANISŁAW WINCENCIAK [email protected] +48 22 234 77 14 DATA ROZPOCZĘCIA: 2006.11.07 DATA ZAKOŃCZENIA: 2009.03.06 CEL PROJEKTU Opracowanie metod obliczeniowych, które pozwolą wykorzystać zdobyte przez wykonawców doświadczenia do zaprojektowania układów stymulujących, dedykowanych do układu nerwowego człowieka. W projektowaniu wykorzystano nowoczesne algorytmy optymalizacyjne, a także metody hybrydowe pozwalające na rozłączne traktowanie projektowanych obszarów. Dotychczas opracowane oprogramowanie nie umożliwia realistycznego obliczania zmian pola elektrycznego w ośrodkowym i obwodowym układzie nerwowym w czasie stymulacji. Badaniom poddano różne metody opisu pola elektromagnetycznego pod kątem modelowania zagadnień bioelektromagnetycznych. Opracowany aktywny model tkanki nerwowej pozwoli na przygotowanie modelu numerycznego środowiska ciągłego tkanki nerwowej, a w dalszej kolejności na zaprojektowanie układów technicznych służących do wzbudzenia odpowiedniego pola elektrycznego, jak i magnetycznego w ciele człowieka. W przypadku stymulacji elektrycznej zmiennymi projektowymi są kształt impulsu napięciowego wytwarzanego przez zasilacz, oraz położenie i kształt elektrod aplikujących. W przypadku pola magnetycznego projektowanie uwzględnia prąd zasilania cewek, oraz ich kształt i położenie. Badania obejmą techniki stymulacji nerwu błędnego, który jest często pobudzanym elementem obwodowego układu nerwowego. Pobudzanie nerwu błędnego jest terapią stosowaną lub testowaną w leczeniu takich chorób jak: padaczka, choroba Parkinsona, depresja i bóle głowy. OCZEKIWANE REZULTATY Powstanie środowiska do projektowania układów stymulacji elektrycznej i magnetycznej układu nerwowego człowieka, a w szczególności: modelu fizycznego fragmentów organizmu człowieka, ze szczególnym uwzględnieniem układu nerwowego i mechanizmu elektrycznej propagacji wzbudzenia w obwodowym układzie nerwowym; metod numerycznych i algorytmów komputerowych, które umożliwią rozwiązanie sformułowanego we wstępie zadania; oprogramowania implementującego wszystkie powyższe elementy, które pozwoli projektować optymalne układy stymulujące. WYDZIAŁ ELEKTRYCZNY 53 BADANIA i ROZWÓJ NOWEJ KASKADOWEJ TOPOLOGII JEDNOFAZOWEGO PRZEKSZTAŁTNIKA WIELOPOZIOMOWEGO MSI KIEROWNIK: E-MAIL: KIEROWNIK: E-MAIL: TEL.: prof. dr hab. inż. MARIAN KAŹMIERKOWSKI [email protected] +48 22 234 76 15 DATA ROZPOCZĘCIA: 2006.04.01 DATA ZAKOŃCZENIA: 2009.03.31 KOORDYNATOR: Wave Dragon APS, Dania. Kossler Gesellschaft M.B.H., Austria; Balslev Consulting Engineers A/S, Dania; Aalborg Universitet, Dania; Niras Rad Givende Ingeniorer Og Planlaeggere A/S, Dania; Technische Universitaet Muenchen, Niemcy; Esbi Engineering & Facility Management Limited, Irlandia; Dr Techn Olav Olsen AS, Norwegia; Wave Dragon Wales Ltd, Wielka brytania; University of Wales Swansea, Wielka Brytania PARTNERZY: CEL PROJEKTU Wave Dragon jest luźno przycumowanym (ang. slack-moored) przelewowym (ang. overtopping) przekształtnikiem energii fal morskich. Obecnie jest on największym przekształtnikiem energii fal morskich i równocześnie energetycznie najbardziej sprawnym i ekonomicznym urządzeniem w fazie badań rozwojowych. Od marca 2003 roku 20 kW prototyp (skala 1: 4.5) przekształtnika 7 MW Wave Dragon jest testowany jako pierwszy na świecie pływający, podłączony do sieci zasilającej przekształtnik energii fal morskich. Projekt prototypowy był projektem europejskim, finansowanym przez Komisję Europejską. Obecny projekt ma za zadanie dalsze rozwinięcie technologii Wave Dragon od 20 kW prototypu, zbudowanego ze stali do pełnowymiarowej, kompozytowej 7 MW jednostki. Pełnowymiarowy projekt Wave Dragon jest następnym krokiem w kierunku komercjalizacji przekształtnika energii fal morskich. TEL.: dr inż. MARIUSZ MALINOWSKI [email protected] +48 22 234 51 24 DATA ROZPOCZĘCIA: 2008.10.24 DATA ZAKOŃCZENIA: 2009.10.23 CEL PROJEKTU Przebadanie struktury jednofazowego dziewięciopoziomowego kaskadowego przekształtnika MSI. Przebadanie i opracowanie nowych algorytmów modulacji jednofazowym dziewięciopoziomowym kaskadowym przekształtnikiem MSI. Implementacja opracowanych algorytmów sterowania w układzie programowalnym FPGA. PROJEKTY REALIZOWANE PRZY WSPARCIU UE ROZWÓJ i WERYFIKACJA TECHNICZNYCH i EKONOMICZNYCH MOŻLIWOŚCI PRZYBRZEŻNEGO PRZEKSZTAŁTNIKA ENERGII FAL MORSKICH MW WAVE DRAGON na POZIOMIE MOCY w ZAKRESIE KILKU MEGAWATÓW OCZEKIWANE REZULTATY Dwukierunkowy przepływ energii. Niski współczynnik zawartości harmonicznych w prądzie. Działanie na wyższych napięciach (powyżej ograniczeń stawianych przez klasyczne półprzewodniki – zwiększenie liczby poziomów zmniejsza napięcie na pojedynczym elemencie). Redukcja przyrostów generowanych napięć dv/dt. Niższe wartości napięć przełączanych przez półprzewodniki. Redukcja elementów biernych (indukcyjności filtru wejściowego i pojemności w obwodzie pośredniczącym). Poprawna praca przy niektórych uszkodzeniach jednego z bloków przekształtnika. OCZEKIWANE REZULTATY Wprowadzenie innowacji, które poprawią najistotniejsze parametry i odnoszą się do fal o parametrach (ang. wave climat) 24 kW/m: wyższa produkcja energii każdej z JJ jednostek – w sumie do 10 GWh/rok, wynikająca z ogólnego wzrostu o 12% (gdzie 5% ze wzrostu dzięki lepszemu systemowi sterowania i 7%z nowego systemu odbioru mocy); redukcja ogólnych kosztów instalacji o 5% w odniesieniu do aktualnego stanu wiedzy; redukcja kosztów eksploatacji i utrzymania o 5%. Oczekiwane wartości produkcji mocy w wybranej lokalizacji testowej (16 kW/m) przewiduje się na poziomie 6,7 GWh (4MW) i 7,6 GWh (7MW). WYDZIAŁ ELEKTRYCZNY 54 WYDZIAŁ FIZYKI PROJEKTY BADAWCZE WYDZIAŁ FIZYKI 57 DR WIKTOR PERYT 57 PROF. DR HAB. JAN PLUTA 58 PROF. DR HAB. JAN PLUTA Badania we współczesnej fizyce cząstek i fizyce jądrowej we współpracy z jednostkami IN2P3 we Francji Poszukiwania „ukrytego powabu” w zderzeniach relatywistycznych ciężkich jonów Uruchomienie aparatury i przygotowanie oprogramowania eksperymentu ALICE na LHC w CERN PROJEKTY REALIZOWANE PRZY WSPARCIU UE 58 PROF. DR HAB. INŻ. General Integration of the Applications of Complexity in Science JANUSZ HOŁYST WYDZIAŁ FIZYKI 56 BADANIA WE WSPÓŁCZESNEJ FIZYCE CZĄSTEK i FIZYCE JĄDROWEJ we WSPÓŁPRACY z JEDNOSTKAMI IN2P3 we FRANCJI POSZUKIWANIA „UKRYTEGO POWABU” w ZDERZENIACH RELATYWISTYCZNYCH CIĘŻKICH JONÓW KIEROWNIK: KIEROWNIK: E-MAIL: TEL.: dr WIKTOR PERYT [email protected] +48 22 234 73 43 E-MAIL: TEL.: prof. dr hab. JAN PLUTA [email protected] +48 22 234 73 75 DATA ROZPOCZĘCIA: 2007.06.18 2009.12.17 DATA ROZPOCZĘCIA: 2007.05.16 DATA ZAKOŃCZENIA: DATA ZAKOŃCZENIA: 2010.05.15 PARTNERZY: m.in. Lawrence Berkeley National Laboratory (LBNL) CEL PROJEKTU CEL PROJEKTU Projekt ten jest częścią programu badawczego realizowanego w ramach grupy roboczej laboratoriów europejskich „European Research Group”. Nazwa projektu badawczego, koordynowanego przez LaboratoriumSUBATECH we Francji, w którym uczestniczy zespół z Politechniki Warszawskiej, brzmi „European Ultra Relativistic Energies Agreement”, a celem jest badanie reakcji hadronów i ciężkich jonów przyspieszanych do najwyższych, osiąganych w warunkach laboratoryjnych, energii. Aktualnie są to reakcje rejestrowane w eksperymentach prowadzonych w laboratorium CERN (Szwajceria/Francja) z użyciem akceleratora SPS (Super Proton Synchrotron) oraz w Brookhaven National Laboratory (USA) z użyciem zderzacza RHIC (Relativistic Heavy Ion Collider). Zespól z PW uczestniczy w czterech eksperymentach: NA49 oraz NA61 w CERN, gdzie pomiary wykonywana są z pomocą SPS, STAR w Brookhaven z użyciem RHIC oraz w ALICE, przygotowywanym w CERN z użyciem LHC. Kolejnym zadaniem jest udział w rozwoju modeli teoretycznych opisujących reakcje relatywistycznych ciężkich jonów, w szczególności modeli hydrodynamicznych oraz modeli termalnych. Celem tych wszystkich badań jest poznanie mechanizmów relacji jądrowych przy najwyższych energiach, gdzie przewidywane jest przejście fazowe od stanu materii hadronowej do stanu materii kwarkowej, zwanego „plazmą kwarkowo-gluonową”. Ten egzotyczny stan materii stwarza możliwości badania własności kwarków w stanie swobodnym i poznanie praw przyrody w obszarze dotychczas nieosiągalnym przez człowieka. Badanie produkcji cząstek o ukrytym powabie tj. mezonów J/ψ, z wykorzystaniem dostępnych (i ciągle zbieranych) danych z akceleratora RHIC w Brookhaven National Laboratory, BNL (USA) i na tej podstawie uzyskanie nowych informacji dotyczących przejścia fazowego do stanu plazmy kwarkowo-gluonowej w zderzeniach relatywistycznych ciężkich jonów. Projekt wykonywany w Pracowni Reakcji Ciężkich Jonów na Wydziale Fizyki Politechniki Warszawskiej w ramach udziału w eksperymencie STAR, który realizowany jest aktualnie w BNL. Główny nacisk w analizie danych kładzie się na systematyczne badania przekroju czynnego i różnych aspektów widm pędów poprzecznych. Rozseparowanie scenariuszy dysocjacji i regeneracji J/ψ wymaga pełnej charakterystyki zarówno w funkcji pędu poprzecznego, jak również centralności oddziaływania, co z kolei potrzebuje zapewnienia ogromnej statystyki w trakcie przyszłych naświetlań na RHIC. Ponadto, aby zbadać czy tłumienie J/ψ jest związane z tworzeniem się plazmy we wczesnych etapach oddziaływania A+A, należy przeanalizować produkcję J/ψ w reakcjach, w których à priori plazma nie może powstać, np. w p+p lub p+A przy tej samej energii (i w idealnej sytuacji – w tych samych warunkach eksperymentalnych). Program eksperymentalny dla RHIC zawiera wszystkie krytyczne kierunki badania produkcji J/ψ: p+p, p+A i A+A. OCZEKIWANE REZULTATY Wyznaczenie rozmiarów obszarów, z których emitowane są cząstki w analizowanych reakcjach oraz zależności tych rozmiarów od energii zderzających się obiektów, ich mas i parametru zderzenia. Badane są też zależności rozmiarów obszaru emisji od pędów emitowanych cząstek oraz ich kierunków względem osi i płaszczyzny reakcji. Wyniki pomiarów porównano z przewidywaniami teoretycznymi, co pozwala na poznanie mechanizmów oddziaływania na poziomie kwarkowym. OCZEKIWANE REZULTATY Przygotowanie warsztatu pracy dla kontynuacji badań przy energiach LHC w CERN, w ramach przygotowywanego tam eksperymentu ALICE. Publikacja rezultatów badań w recenzowanych czasopismach naukowych oraz referaty na międzynarodowych konferencjach. Zebrany materiał doświadczalny stanie się podstawą rozpraw doktorskich na Wydziale Fizyki PW oraz elementem rozprawy habilitacyjnej jednego z wykonawców projektu. WYDZIAŁ FIZYKI 57 KIEROWNIK: E-MAIL: TEL.: prof. dr hab. JAN PLUTA [email protected] +48 22 234 73 75 GENERAL INTEGRATION of the APPLICATIONS of COMPLEXITY in SCIENCE KIEROWNIK: E-MAIL: TEL.: prof. dr hab. inż. JANUSZ HOŁYST [email protected] +48 22 234 71 33 DATA ROZPOCZĘCIA: 2007.05.16 DATA ROZPOCZĘCIA: 2005.07.15 DATA ZAKOŃCZENIA: 2010.05.15 DATA ZAKOŃCZENIA: 2009.01.14 KOORDYNATOR: CEL PROJEKTU Udział w uruchomieniu aparatury pomiarowej i przygotowaniu oprogramowania dedykowanego zagadnieniom, które zgodnie z podziałem zadań w eksperymencie ALICE, zostało przydzielone zespołowi z Politechniki Warszawskiej (PW). Eksperyment ALICE jest ogromnym przedsięwzięciem; uczestniczy w nim ok. 1000 fizyków i inżynierów z 70 instytutów i 30 krajów. Zespól z PW uczestniczy w budowie detektora „T0”, tj. układu, który ma za zadanie wypracowanie sygnału uruchamiającego cały kompleks aparatury pomiarowej detektora ALICE. Zespól z PW wykonuje w ramach tego zadania elementy układu akwizycji danych i sterowania pracą detektorów scyntylacyjnych. Następnym elementem zadań zespołu z PW jest utrzymywanie w stanie gotowości systemu baz danych zawierających informacje dotyczące konstrukcji całego detektora ALICE (Detector Construction Data Base, DCDB). Ten duży projekt został w całości opracowany wcześniej przez zespół z PW, a w jego realizacji uczestniczyli pracownicy i studenci wydziałów: Fizyki, Elektroniki (EiTI) oraz Matematyki (MiNI). Kolejnym zadaniem jest przygotowanie oprogramowania do analizy korelacji cząstek (hadronów) emitowanych z małymi prędkościami względnymi w zdarzeniach, które rejestrowane będą przez detektor ALICE. Korelacje cząstek w kinematycznym obszarze małych prędkości względnych, dostarczają informacji o czasowo-przestrzennym przebiegu procesu zderzenia ciężkich jonów. Jest to niezwykle cenna informacja fizyczna, ale pomiary tego typu są wyjątkowo trudne i wymagają rozwiązania wielu problemów natury metodycznej. Fondazione ISI – Instituto per l’Interscambio Scientifi co, Italy. Universitaires Notre-Dame de la Paix de Namur, Belgium; Universite de Liege, Belgium; Ecole Normale Supérieure de Paris, France; Centre National de la Recherche Scientifi que, France; Genopole Evry – ile de France, France; Universitaet zu Koeln, Germany; Technische Universitaet Dresden, Germany; Rheinisch- Westfaelische Technische Hochschule Aachen, Germany; Aristotle University of Thessaloniki, Greece; Hadassah Medical School, Israel; Weizmann Institute of Science, Israel; The Hebrew University of Jerusalem, Israel; Bar Ilan University, Israel; Universita degli Studi di Salerno, Italy; Universita degli Studi di Roma “La Sapienza” – University of Rome “La Sapienza”, Italy; Ente per le Nuove Tecnologie, l’Energia e l’Ambiente, Italy; Instituto Nazionale per la Fisica della Materia, Italy; Uniwersytet Wrocławski, Poland; Uniwersytet Warszawski, Poland; Academy of Economic Studies Bucharest, Romania; The Chancellor, Masters and Scholars of the University of Oxford, United Kingdom; Lancaster University, United Kingdom; University of Warwick, United Kingdom; The Chancellor, Masters and Scholars of the University of Cambridge, United Kingdom; The Open University, United Kingdom; University College London, United Kingdom; Manchester Metropolitan University, United Kingdom PARTNERZY: PROJEKTY REALIZOWANE PRZY WSPARCIU UE URUCHOMIENIE APARATURY i PRZYGOTOWANIE OPROGRAMOWANIA EKSPERYMENTU ALICE na LHC w CERN OCZEKIWANE REZULTATY Realizacja wymienionych wyżej prac, to wkład zespołu z PW w budowę detektora ALICE oraz w analizę danych, które będą uzyskane po uruchomieniu akceleratora (zderzacza) LHC (Large Hadron Collider) w Laboratorium CERN. W rezultacie, pracownicy, doktoranci i studenci PW uzyskają dostęp do unikalnych danych eksperymentalnych i uczestniczyć będą w programie badawczym dotyczącym fundamentalnych zagadnień budowy materii i ewolucji Wszechświata. Naturalnym rezultatem jest udział w publikacjach naukowych oraz przygotowanie rozpraw doktorskich i habilitacyjnych, tj. wykształcenie kadry o wysokich umiejętnościach w dziedzinie fizyki, informatyki i elektroniki. WYDZIAŁ FIZYKI 58 WYDZIAŁ GEODEZJI i KARTOGRAFII PROJEKTY BADAWCZE WYDZIAŁ GEODEZJI i KARTOGRAFII 61 PROF. DR HAB. INŻ. MARCIN BARLIK 61 DR INŻ. PRZEMYSŁAW KUPIDURA 62 PROF. ZW. DR HAB. ALINA MACIEJEWSKA 62 PROF. DR HAB. INŻ. WITOLD PRÓSZYŃSKI 63 DR INŻ. ADRIANNA PUŁECKA 63 DR INŻ. JANUSZ WALO 64 DR INŻ. WIESŁAW WOLNIEWICZ Badanie długookresowych zmian absolutnego natężenia siły ciężkości na głównych jednostkach tektonicznych na terytorium Polski Rozszerzenie metod cyfrowego przetwarzania danych teledetekcyjnych o funkcje morfologii matematycznej Wielopierścieniowe węglowodory aromatyzowane i związki fenolowe jako produkty transformacji substancji humusowych powstałych z węgla brunatnego użyźniającego glebę Podstawy teorii niezawodności i diagnostyki błędów grubych w sieciach z obserwacjami skorelowanymi Opracowanie metody określenia wartości elementów krajobrazu dla celów scalania gruntów Jednolity system grawimetrycznego odniesienia polskich stacji permanentnych GNSS i poligonów geodynamicznych Opracowanie metodyki korekcji geometrycznej bloku obrazów satelitarnych o bardzo dużej rozdzielczości WYDZIAŁ GEODEZJI i KARTOGRAFII 60 BADANIE DŁUGOOKRESOWYCH ZMIAN ABSOLUTNEGO NATĘŻENIA SIŁY CIĘŻKOŚCI na GŁÓWNYCH JEDNOSTKACH TEKTONICZNYCH na TERYTORIUM POLSKI KIEROWNIK: E-MAIL: TEL.: prof. dr hab. inż. MARCIN BARLIK [email protected] +48 22 621 48 59 ROZSZERZENIE METOD CYFROWEGO PRZETWARZANIA DANYCH TELEDETEKCYJNYCH o FUNKCJE MORFOLOGII MATEMATYCZNEJ KIEROWNIK: E-MAIL: TEL.: dr inż. PRZEMYSŁAW KUPIDURA [email protected] +48 22 345 73 58 DATA ROZPOCZĘCIA: 2006.05.25 DATA ROZPOCZĘCIA: 2007.05.14 DATA ZAKOŃCZENIA: 2009.05.24 DATA ZAKOŃCZENIA: 2009.05.13 CEL PROJEKTU CEL PROJEKTU Kontynuacja grawimetrycznych badań geodynamicznych absolutnej wartości natężenia ziemskiej siły ciężkości w Obserwatorium Astronomiczno-Geodezyjnym Politechniki Warszawskiej w Józefosławiu pod Warszawą. Obserwatorium położone jest w pobliżu rowu tektonicznego na północno-wschodnim skraju strefy Teisseyre-Tornquista, oddzielającej główne jednostki tektoniczne na obszarze Polski. Śledzenie takich niepływowych zmian prowadzono poprzednio w latach 1996–2001 przy użyciu grawimetru balistycznego ZZG polskiej produkcji. Obecnie do badań stosuje się grawimetr marki FG-5 No.230, produkcji Micro-g Solutions (USA). Ponadto badaniami przy użyciu tego balistycznego grawimetru absolutnego objęte są dwie stacje zlokalizowane na tektonicznej platformie wschodnio-europejskiej (Lamkówko i Giby) oraz dwie na paleozoicznej platformie waryscyjskiej (Ojców, Borowiec). Rozwinięcie podstaw teoretycznych i zastosowań morfologii matematycznej w przetwarzaniu obrazów cyfrowych, głównie satelitarnych. Wspomaganie wyodrębniania heterogenicznych klas pokrycia terenu na cyfrowych zdjęciach satelitarnych w procesie klasyfikacji. Metody klasyfikacji stosowane dziś powszechnie, oparte są na podobieństwach wartości radiometrycznych pikseli i pozbawione są związków kontekstowych pomiędzy pikselami, a to oznacza, że charakteryzują się stosunkowo wysoką dokładnością działania w przypadku jednorodnych klas pokrycia terenu, takich jak gleby odkryte, pokryte uprawami, łąki itp. czy nawet, w pewnych przypadkach, lasy. Są one jednocześnie wysoce nieefektywne w przypadku klas różnorodnych, takich jak sady, czy tereny zabudowane oraz znaczna część lasów, zwłaszcza obserwowana na zdjęciach o bardzo wysokiej rozdzielczości. Operacje morfologiczne, z racji swej unikalnej zdolności do ujawniania rzeczywistej struktury zdjęcia w oparciu o przekształcenia kontekstowe mogą być pomocne przy przetwarzaniu zdjęć w celu umożliwienia klasyfikacji obiektów różnorodnych, zarówno w ramach przetwarzania wstępnego, mającego niejako przygotować zdjęcie do procesu klasyfikacji, jak i w ramach poprawy wyników otrzymanej wcześniej klasyfikacji. Kolejnym celem naukowym prac jest automatyczna generalizacja obrazów rastrowych przy użyciu operacji morfologicznych. Wybrane funkcje morfologii matematycznej wykazują dość duży potencjał w tym zakresie, ze względu na możliwość dostosowywania wielkości i kształtu elementu strukturującego, wskazującego obszar operacji. Przy odpowiednio dobranym elemencie strukturującym możliwa jest odpowiednia generalizacja, czyli taka, która zaniedbując informację na temat szczegółów nieistotnych, jednocześnie pozostawia na obrazie istotne obiekty topograficzne. Ważne jest również badanie efektywności filtracji obrazów przy użyciu operacji morfologicznych. Unikalne właściwości morfologii matematycznej wydają się wskazywać na duży potencjał jej funkcji w usuwaniu szumów na obrazach cyfrowych. Dodatkowym celem projektu jest stworzenie darmowego oprogramowania do przetwarzania obrazów, umożliwiającego stosowanie opracowanych algorytmów. OCZEKIWANE REZULTATY Badania przewidziane w projekcie włączą stacje na terenie Polski w światową sieć grawimetrycznych punktów absolutnych. Wyznaczona przez badania w projekcie tendencja zmian bezwzględnej wartości przyspieszenia ziemskiego w Obserwatorium w Józefosławiu, w połączeniu z wynikami prowadzonych tam równolegle badań satelitarnych, astronomicznych i pływowych, pozwoli na kompleksową interpretację zauważonych przejawów procesów geodynamicznych w zmianach pozycji (współrzędnych) stanowisk obserwacyjnych. Pomiary poza Józefosławiem traktowane będą jako wyznaczenia ciężkości ziemskiej w następnej epoce, po 2001 r. Pozwolą na wyciągnięcie wniosków co do okresowości i tendencji wariacji wiekowych (postępowych) przyspieszenia ziemskiego na terytorium Polski. OCZEKIWANE REZULTATY Opracowanie algorytmów polepszających poprawność automatycznej i półautomatycznej klasyfikacji treści obrazów cyfrowych (głównie zdjęć satelitarnych i lotniczych), automatycznej generalizacji obrazów rastrowych. Stworzenie darmowego oprogramowania, pozwalającego na stosowanie opracowanych algorytmów, jak również innych operacji cyfrowego przetwarzania obrazów. WYDZIAŁ GEODEZJI i KARTOGRAFII 61 WIELOPIERŚCIENIOWE WĘGLOWODORY AROMATYZOWANE i ZWIĄZKI FENOLOWE jako PRODUKTY TRANSFORMACJI SUBSTANCJI HUMUSOWYCH POWSTAŁYCH z WĘGLA BRUNATNEGO UŻYŹNIAJĄCEGO GLEBĘ PODSTAWY TEORII NIEZAWODNOŚCI i DIAGNOSTYKI BŁĘDÓW GRUBYCH w SIECIACH z OBSERWACJAMI SKORELOWANYMI KIEROWNIK: E-MAIL: KIEROWNIK: E-MAIL: TEL.: prof. zw. dr hab. ALINA MACIEJEWSKA [email protected] +48 22 234 75 88 DATA ROZPOCZĘCIA: 2007.10.25 DATA ZAKOŃCZENIA: 2010.10.25 CEL PROJEKTU Łańcuch troficzny zagrożony jest w szczególności, gdy nadmierna koncentracja polutantów występuje w glebach kwaśnych z niską zawartością próchnicy. Źródłem związków próchnicznych może być węgiel brunatny, który charakteryzuje się dużą ilością koloidów organicznych. Dlatego w praktyce rolniczej oraz w zabiegach rekultywacyjnych terenów zdegradowanych zaleca się stosowanie węgla brunatnego. Spośród specyficznych właściwości węgla brunatnego, wymieniać należy przede wszystkim, układ porowaty. Węgiel brunatny korzystnie oddziałuje na rozwój mikroorganizmów glebowych. Biorąc pod uwagę właściwości węgla brunatnego postawiono tezę, że stosowanie węgla brunatnego, lub preparatów z węgla brunatnego, do ulepszenia gleb może generować powstawanie w środowisku glebowym niebezpiecznych wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych i związków fenolowych. W polimerycznych strukturach węgli brunatnych znajdują się układy sprzężonych pierścieni arylowych oraz struktury fenolowe. W wyniku mikrobiologicznych i biochemicznych transformacji, w środowisku glebowym mogą powstawać szkodliwe dla roślin i środowiska WWA i związki fenolowe. Wprawdzie głównym źródłem związków WWA jest przemysł petro- i karbochemiczny, ale związki WWA mogą także powstawać pod wpływem mikroorganizmów glebowych podczas przemian substancji organicznych o czym świadczy ich obecność w glebach z pól i lasów położonych daleko od autostrad i przemysłu. Istnieje, więc uzasadniona obawa, że w wyniku mikrobiologicznych i biochemicznych transformacji, w glebie mogą powstawać szkodliwe dla roślin i środowiska WWA i związki fenolowe. OCZEKIWANE REZULTATY W przypadku uzyskania pozytywnego efektu projektu, tzn. stwierdzenia braku generowania WWA i fenoli w wyniku transformacji węgla brunatnego w środowisku glebowym, będzie można wyeliminować możliwość negatywnego wpływu węgla na środowisko. W przypadku uzyskania efektu negatywnego, będzie można w sposób udokumentowany wycofać go z zastosowania. TEL.: prof. dr hab. inż. WITOLD PRÓSZYŃSKI [email protected] +48 22 234 72 87, +48 606 616 420 DATA ROZPOCZĘCIA: 2008.01.01 DATA ZAKOŃCZENIA: 2010.06.20 CEL PROJEKTU Opracowanie podstaw teoretycznych analizy niezawodności, a także opracowanie spójnej z tymi podstawami metodyki wykrywania błędów grubych w układach z obserwacjami skorelowanymi. Jak pokazały dotychczasowe badania, układy takie po przekształceniu do postaci zdekorelowanej uzyskują nieco inne właściwości niż ma postać wyjściowa. Z tego tytułu powstają trudności w znalezieniu miar niezawodności odpowiadających tym właściwościom i mających interpretowalny sens fizyczny. Występują również znaczne kłopoty w procesie poszukiwania błędów grubych w tego typu układach. Rozpatruje się układy o różnych poziomach defektu zewnętrznego (tj. sieci nienawiązane, sieci częściowo bądź całkowicie nawiązane) i różnych rodzajach ograniczeń, czyli warunków na niewiadome, takich jak tzw. warunki niezniekształcające i warunki zniekształcające. Mimo iż z teoretycznego punktu widzenia byłoby możliwe operowanie dodatnio półokreślonymi macierzami kowariancji obserwacji, wzięte pod uwagę są jedynie macierze dodatnio określone. Jako podstawę do rozważań stanowi liniowy model parametryczny. Istotnym dążeniem jest uzyskanie praktycznych zastosowań w pomiarach inżynieryjnych. Dokonania w zakresie teorii powinny być użyteczne w rozwiązywaniu tych zadań pomiarowych, gdzie wymagane są sieci o wysokiej niezawodności. Wymaganie to jest szczególnie istotne w geodezyjnym monitorowaniu przemieszczeń i odkształceń budowli inżynierskich, w celu oszacowania stopnia ich bezpieczeństwa. OCZEKIWANE REZULTATY Dokonania w zakresie teorii: sformułowanie własności niezawodnościowych układów z obserwacjami skorelowanymi; zaproponowanie miar niezawodności oraz metod wykrywania błędów grubych w układach jak wyżej. Publikacje: monografia podsumowująca wyniki badań (ważniejsze dokonania przewidziane są do złożenia w Journal of Geodesy bądź w Geodesy and Cartography); rozdział w nowym wydaniu „Niezawodność sieci geodezyjnych”, Prószyński W., Kwaśniak M., Oficyna Wydawnicza PW, 2002); rozdział w przygotowywanym aktualnie skrypcie nt. modeli matematycznych w monitorowaniu i analizie deformacji; referaty wygłoszone na konferencjach naukowych (krajowych i zagranicznych). WYDZIAŁ GEODEZJI i KARTOGRAFII 62 OPRACOWANIE METODY OKREŚLENIA WARTOŚCI ELEMENTÓW KRAJOBRAZU dla CELÓW SCALANIA GRUNTÓW KIEROWNIK: E-MAIL: TEL.: dr inż. ADRIANNA PUŁECKA krajobrazowymi obszarów wiejskich. Proponowane wykorzystanie technologii Systemów Informacji Przestrzennej do analiz przestrzennych związanych z opracowywaniem „studium wartości krajobrazu” i „map wartości krajobrazu” dla obszaru scalenia pozwoli na wykorzystanie opracowanych zaleceń metodycznych w procedurach związanych z pozyskiwaniem funduszy unijnych na rozwój obszarów wiejskich. [email protected] +48 22 625 15 27 DATA ROZPOCZĘCIA: 2007.07.01 DATA ZAKOŃCZENIA: 2009.12.31 CEL PROJEKTU Opracowanie metodyki określania wartości elementów krajobrazu dla celów scaleń gruntów. Opracowano zasady uwzględniania wartości elementów krajobrazu w procesie scalania gruntów pod kątem wykorzystania tego procesu do kształtowania krajobrazu obszarów wiejskich. W klasycznej procedurze scaleniowo-wymiennej mamy do czynienia z jednorodną skalą oceny określenia wartości gruntów – produkcyjną. Klasyczny system szacunku porównawczego nie uwzględnia zasadniczych elementów związanych z problematyką krajobrazową. Ocenia się, że istnieje potrzeba stworzenia nowego systemu, który uwzględniałby dodatkowo elementy: przyrodnicze, estetyczne, historyczne, społeczne, kulturowe itd. Celem naukowym projektu jest przedstawienie powyższej problematyki na tle doświadczeń innych krajów Unii Europejskiej oraz wskazanie pewnych zaleceń metodycznych do określania wartości rynkowej „elementów” krajobrazu obszarów wiejskich w procedurze scaleniowo-wymiennej w Polsce. Wymiernym celem projektu będzie opracowanie wytycznych do „studium wartości krajobrazu” i do opracowywanych na jego podstawie „map wartości krajobrazu”, które jak przewidują autorzy, znajdą zastosowanie w procedurze związanej z oceną oddziaływania projektu scalenia na środowisko przeprowadzanej zgodnie z wymogami dostosowanego do unijnych wymagań ustawodawstwa. Opracowane zalecenia metodyczne poddane zostaną przetestowaniu na obiekcie doświadczalnym – wybranym obrębie geodezyjnym. Przedstawiony zostanie schemat wykorzystania technologii Systemów Informacji Przestrzennej do analiz związanych z tematem projektu. OCZEKIWANE REZULTATY Opracowanie metodyki wyceny elementów krajobrazu uwzględniającej ich indywidualny, często unikatowy charakter oraz szczególną ochronę ograniczającą możliwości rozwojowe terenu lub obiektu tak zakwalifikowanego. Po wstępnych badaniach dotyczących podjętego w projekcie tematu autorzy twierdzą, że wartości elementów krajobrazu, wartości ograniczonych praw rzeczowych oraz obligacyjnych związanych z „użytkowaniem” krajobrazu powinny być wartościami rynkowymi. Opracowanie zaleceń związanych z określaniem wartości rynkowej elementów krajobrazu i ich późniejsze zastosowanie w procesie scalania gruntów pozwoli na racjonalne gospodarowanie zasobami JEDNOLITY SYSTEM GRAWIMETRYCZNEGO ODNIESIENIA POLSKICH STACJI PERMANENTNYCH GNSS i POLIGONÓW GEODYNAMICZNYCH KIEROWNIK: E-MAIL: TEL.: dr inż. JANUSZ WALO [email protected] +48 22 234 73 92 DATA ROZPOCZĘCIA: 2006.05.25 DATA ZAKOŃCZENIA: 2009.05.24 CEL PROJEKTU Zapewnienie jednolitego odniesienia grawimetrycznego na obszarze całego kraju dla polskich stacji permanentnych GNSS i poligonów geodynamicznych, zrealizowanego z najwyższą, osiągalną obecnie precyzją. Przez takie sformułowanie rozumiany jest jednolity system wartości przyśpieszenia siły ciężkości, zgodny z systemem międzynarodowym, do którego będą odniesione zarówno stacje permanentne GNSS, jak i poligony geodynamiczne. Śledzenie zmian parametrów pola siły ciężkości Ziemi stanowi ważny składnik kompleksowego podejścia do badań geodynamicznych. Zjawiska naturalne i antropogeniczne, wpływające na wiekowe i okresowe zmiany przyśpieszenia siły ciężkości będą mogły być kontrolowane przez polskie zespoły badawcze zaangażowane w badania geodynamiczne. Z tego powodu założenie i konserwacja takiego systemu są dla polskiego środowiska naukowego bardzo ważne i mogą przyczynić się na terenie Polski do uzyskania pewnych efektów poznawczych. W ramach projektu na terenie Polski założono 9 nowych punktów grawimetrycznych, po trzy punkty dla dwóch głównych poligonów geodynamicznych oraz trzy punkty w pobliżu istniejących stacji permanentnych (dwa w Krakowie i jeden we Wrocławiu). Na terenie pienińskiego pasa skałkowego punkty zlokalizowane zostały w miejscowościach Kacwin, Niedzica i Łącko, a na terenie poligonu sudeckiego w Lubiążu, Kłodzku i Janowicach Wielkich. Ponadto do sytemu włączono 5 istniejących punktów grawimetrycznych – cztery na stacjach permanentnych w Józefosławiu, Borowej Górze, Borowcu i Lamkówku oraz jeden w obserwatorium geodynamicznym w Książu. Obserwacje na wszystkich punktach sieci wykonane zostały za pomocą grawimetru absolutnego FG-5. WYDZIAŁ GEODEZJI i KARTOGRAFII 63 OCZEKIWANE REZULTATY Powstanie systemu grawimetrycznego odniesienia stacji GNSS i poligonów geodynamicznych, dostępnego dla całego polskiego środowiska naukowego związanego z naukami o Ziemi (geodetów, geofizyków, geologów) do wykorzystania w szeroko pojętych badaniach geodynamicznych. Wyniki będą mogły również być spożytkowane przez Państwową Służbę Geodezyjną w procesie modernizacji polskiej podstawowej sieci grawimetrycznej. dawna takie obrazy są stosowane dla tworzenia Systemu Identyfikacji Działek Rolnych (LPIS). Obrazami VHR jest zainteresowana państwowa służba geodezyjna widząca w nich alternatywę dla zdjęć lotniczych przy tworzeniu bazy danych wektorowych średnioskalowych (np. Vmap Level 2, czy TBD). Doskonalenie korekcji geometrycznej bloku obrazów satelitarnych a nie tylko pojedynczych obrazów wychodzi więc naprzeciw zapotrzebowaniom praktycznym najważniejszych zadań na najbliższe lata w zakresie geodezji, kartografi i, planowania przestrzennego, ochrony środowiska, obronności kraju. OCZEKIWANE REZULTATY OPRACOWANIE METODYKI KOREKCJI GEOMETRYCZNEJ BLOKU OBRAZÓW SATELITARNYCH o BARDZO DUŻEJ ROZDZIELCZOŚCI KIEROWNIK: E-MAIL: TEL.: Szeroka prezentacja wyników na konferencjach zagranicznych i krajowych. Opracowanie publikacji o zasięgu krajowym i międzynarodowym. Nawiązanie bliskiej współpracy z przedstawicielami Satelitarnego Centrum Opracowań Regionalnych (SCOR), GUGiK i ARiMR. dr inż. WIESŁAW WOLNIEWICZ [email protected] +48 507 135 127 DATA ROZPOCZĘCIA: 2005.12.02 DATA ZAKOŃCZENIA: 2009.01.01 CEL PROJEKTU Opracowanie metodyki korekcji geometrycznej bloków obrazów satelitarnych. Z rozważań teoretycznych wynika, że wykorzystując związki geometryczne między sąsiednimi obrazami można poddawać korekcji cały blok minimalizując liczbę punktów koniecznej osnowy geodezyjnej, tj. najbardziej kosztowną składową całego procesu korekcji geometrycznej. Tak postawiony cel będzie osiągnięty przez rozwiązanie szeregu problemów badawczych. Większość z nich dotyczy wpływu na końcowy wynik korekcji geometrycznej następujących czynników: modele matematyczne opisujące geometrię obrazu satelitarnego; wielkość i kształt bloku; liczba i rozkład punktów polowej osnowy geodezyjnej; liczba i rozkład punktów wiążących (wspólnych w pasach pokrycia sąsiednich obrazów); dokładność numerycznego modelu terenu. Przebadano związki geometryczne między obrazami tworzącymi blok i stworzono modele matematyczne je opisujące. Propozycje metodyczne są sprawdzone na eksperymentalnych blokach obrazów Ikonos i QuickBird. Zostaną wykorzystane różne modele opisujące geometrię pojedynczego obrazu jako elementu bloku. Opracowana metodyka korekcji obrazów satelitarnych dla tworzenia opracowań kartometrycznych znajdzie praktyczne zastosowanie w dużych projektach przewidzianych do realizacji w Polsce. Od nie- WYDZIAŁ GEODEZJI i KARTOGRAFII 64 WYDZIAŁ INŻYNIERII CHEMICZNEJ i PROCESOWEJ PROJEKTY BADAWCZE WYDZIAŁ INŻYNIERII CHEMICZNEJ i PROCESOWEJ 67 PROF. DR HAB. INŻ. JERZY BAŁDYGA 67 DR INŻ. ROBERT CHERBAŃSKI 68 PROF. DR HAB. INŻ. LEON GRADOŃ 68 DR INŻ. PIOTR GRZYBOWSKI 69 DR INŻ. ŁUKASZ MAKOWSKI 69 PROF. NZW. DR HAB. INŻ. EUGENIUSZ MOLGA 70 DR HAB. INŻ. WIOLETTA PODGÓRSKA 71 PROF. NZW. DR HAB. ALBERT PODGÓRSKI 71 PROF. DR HAB. INŻ. STANISŁAW SIENIUTYCZ 72 Opracowanie metody sekwestracji CO2 w postaci węglanów i wodorowęglanów, w ramach projektu zamawianego pt. „Inżynieria procesów ograniczenia emisji oraz utylizacji gazów szkodliwych i cieplarnianych” Modelowanie procesu mikrofalowej regeneracji adsorbentu w aspekcie intensyfikacji procesu adsorpcyjnego oczyszczania gazów oraz adsorpcji reaktywnej Określenie zagrożeń i sposobu eliminacji zanieczyszczeń ze spalin silników Diesla, w ramach projektu zamawianego pt. „Inżynieria procesów ograniczenia emisji oraz utylizacji gazów szkodliwych i cieplarnianych” Tworzenie się oraz penetracja bioaerozoli w systemach wentylacyjnych obiektów użyteczności publicznej Symulacje wielkowirowe (LES) mieszania burzliwego ze złożonymi reakcjami chemicznymi oraz ich weryfikacja doświadczalna Modelowanie procesów prowadzonych w reaktorach chromatograficznych Badanie wpływu środków powierzchniowo czynnych na dynamikę cienkich filmów i koalescencję kropel w układach dwufazowych ciecz-ciecz Optymalizacja filtracji aerozoli submikronowych i manometrycznych z wykorzystaniem nanowłókien i włókien elektretowych Termodynamika i optymalizacja chemicznych i elektrochemicznych generatorów energii wraz z zastosowaniami do ogniw paliwowych PROF. DR HAB. Mikrobiologiczne wytwarzanie biopaliw gazowych z surowców KRZYSZTOF W. SZEWCZYK odpadowych WYDZIAŁ INŻYNIERII CHEMICZNEJ i PROCESOWEJ 66 OPRACOWANIE METODY SEKWESTRACJI CO2 w POSTACI WĘGLANÓW i WODOROWĘGLANÓW, w RAMACH PROJEKTU ZAMAWIANEGO pt.: „INŻYNIERIA PROCESÓW OGRANICZENIA EMISJI oraz UTYLIZACJI GAZÓW SZKODLIWYCH i CIEPLARNIANYCH” MODELOWANIE PROCESU MIKROFALOWEJ REGENERACJI ADSORBENTU w ASPEKCIE INTENSYFIKACJI PROCESU ADSORPCYJNEGO OCZYSZCZANIA GAZÓW oraz ADSORPCJI REAKTYWNEJ KIEROWNIK: E-MAIL: KIEROWNIK: E-MAIL: TEL.: prof. dr hab. inż. JERZY BAŁDYGA [email protected] +48 22 234 63 76 DATA ROZPOCZĘCIA: 2007.04.03 DATA ZAKOŃCZENIA: 2010.04.02 CEL PROJEKTU Opracowanie metody sekwestracji ditlenku węgla na drodze jego mineralizacji, czyli przekształcenia w takie stabilne formy, w jakich ditlenek węgla występuje w skorupie ziemskiej. Umożliwia to zmagazynowanie w bezpieczny i trwały sposób ditlenku węgla, wydzielonego wcześniej z gazów odlotowych metodami sorpcyjnymi. Zamierza się wykorzystać w tym celu minerały bogate w krzemiany magnezu i wapnia. Produktem będą odpowiednie słabo rozpuszczalne węglany i stałe produkty uboczne, np. krzemionka. W przyrodzie taki proces nosi nazwę wietrzenia i biegnie w bardzo wolno, korzystając z naturalnych minerałów i atmosferycznego CO2. TEL.: dr inż. ROBERT CHERBAŃSKI [email protected] +48 22 234 63 74 DATA ROZPOCZĘCIA: 2007.05.14 DATA ZAKOŃCZENIA: 2010.05.13 CEL PROJEKTU Zbadanie możliwości intensyfikacji procesu selektywnego usuwania składników gazowych metodą adsorpcyjną (w tym, w procesie oczyszczania gazów oraz w adsorpcji reaktywnej) przez zastosowanie mikrofalowej regeneracji adsorbentu. OCZEKIWANE REZULTATY Opracowanie metodyki doboru adsorbentu w zależności od rodzaju i właściwości adsorbatu. Wyniki tych badań oraz badania selektywności procesu desorpcji mikrofalowej pozwolą na opracowanie modelu procesu desorpcji mikrofalowej dla pojedynczego ziarna adsorbentu oraz na późniejszą doświadczalną weryfikację opracowanego modelu. Natomiast badania przeprowadzone w układzie przepływowym pozwolą na sformułowanie modelu procesu desorpcji mikrofalowej złoża adsorbentu w układzie przepływowym. OCZEKIWANE REZULTATY Analiza termodynamiczna, kinetyczna i kosztowa metod sekwestracji; identyfikacja procesu i optymalizacja warunków procesowych. Metody powiększania skali wykorzystane zostaną do opracowania założeń projektowych dla metody sekwestracji CO2 na drodze mineralizacji. WYDZIAŁ INŻYNIERII CHEMICZNEJ i PROCESOWEJ 67 OKREŚLENIE ZAGROŻEŃ i SPOSOBU ELIMINACJI ZANIECZYSZCZEŃ ze SPALIN SILNIKÓW DIESLA, w RAMACH PROJEKTU ZAMAWIANEGO pt.: „INŻYNIERIA PROCESÓW OGRANICZENIA EMISJI oraz UTYLIZACJI GAZÓW SZKODLIWYCH i CIEPLARNIANYCH” KIEROWNIK: E-MAIL: TEL.: prof. dr hab. inż. LEON GRADOŃ [email protected] +48 22 825 91 80 DATA ROZPOCZĘCIA: 2007.04.03 DATA ZAKOŃCZENIA: 2010.04.02 OCZEKIWANE REZULTATY Poznanie podstawowych mechanizmów procesu, eksperymentalne zweryfikowanie wyników oraz sformułowanie praktycznych wniosków odnośnie projektowania filtrów do usuwania aglomeratów fraktalopodobnych, będących nośnikami niebezpiecznych VOCs. TWORZENIE się oraz PENETRACJA BIOAEROZOLI w SYSTEMACH WENTYLACYJNYCH OBIEKTÓW UŻYTECZNOŚCI PUBLICZNEJ KIEROWNIK: E-MAIL: CEL PROJEKTU Projekt dotyczy analizy teoretycznej i doświadczalnej zagrożeń wynikających z oddziaływania spalin pochodzących z silników Diesla (silniki w samochodach osobowych, ciężarówkach, autobusach, lokomotywach spalinowych, silniki okrętowe, generatory prądotwórcze) na organizm i opracowania na tej podstawie sposobu eliminacji zanieczyszczeń do dopuszczalnego poziomu, określonego mechanizmami obronnymi organizmu. Cząstki sadzy emitowane z silników Diesla mają postać aglomeratów fraktalopodobnych, złożonych z pierwotnych cząstek o średnicach 5–80 nm. Przy ich zewnętrznych wymiarach z zakresu 10–2–10 μm i porowatej strukturze, można przypuszczać, że mają zdolność łatwej penetracji do płuc, wprowadzając przy tym ze sobą do organizmu lotne substancje organiczne (VOC), m.in. węglowodory poliaromatyczne (PAH) i nitropoliaromatyczne (nitroPAH), które są podejrzewane o działanie kancerogenne. Skuteczność usuwania takich cząstek w powszechnie stosowanych filtrach włókninowych (używanych w maskach sprzętu ochrony osobistej, w systemach filtrowentylacyjnych i klimatyzacyjnych oraz w układach oczyszczania gazów spalinowych) może być istotnie mniejsza, niż w przypadku najczęściej badanych cząstek zwartych o kształcie zbliżonym do kulistego. Stąd też jednym z celów projektu jest zarówno analiza teoretyczna ich transportu i depozycji w filtrach, jak też badania eksperymentalne filtracji w różnych układach. VOC zaadsorbowane na cząstkach aerozolowych emitowanych z procesów spalania, są wprowadzane do organizmu na drodze wziewnej i po depozycji w układzie oddechowym oddziałują na tkankę płucną oraz mogą przenikać do krwioobiegu. Stąd drugim celem projektu jest ilościowe rozpoznanie zjawisk fizykochemicznych leżących u podstaw szkodliwego działania wdychanych cząstek aerozolowych na organizm. Zostanie to osiągnięte na drodze modelowania teoretycznego (CFD) i badań doświadczalnych w układach modelowych in vitro dynamiki przepływu oraz osadzania się cząstek aerozolowych w drogach oddechowych, a także efektów fizykochemicznych związanych z bezpośrednim oddziaływaniem wdychanych zanieczyszczeń ze składnikami tzw. surfaktantu płucnego. TEL.: dr inż. PIOTR GRZYBOWSKI [email protected] +48 22 234 63 71 DATA ROZPOCZĘCIA: 2008.06.01 DATA ZAKOŃCZENIA: 2009.12.31 Wydział Inżynierii Środowiska, Wydział Inżynierii Chemicznej i Procesowej - Politechnika Warszawska. PARTNERZY: CEL PROJEKTU Zbadanie procesu rozwoju drobnoustrojów, w tym grzybów mikroskopowych, w stacjach uzdatniania powietrza i w przewodach wentylacyjnych w obiektach użyteczności publicznej (np. biurowce, szpitale). Brak odpowiedniej konserwacji układów wentylacyjnych prowadzi do kontaminacji ich wnętrza oraz powstawania warunków dla rozwoju różnych grup mikroorganizmów. Skutkiem tego jest wzrost stężenia bioaerozolu oraz mykotoksyn w nawiewanym powietrzu i powstawanie uciążliwych lub szkodliwych warunków określanych Syndromem Chorego Budynku. W pracy badane są systemy wentylacyjne kilku wytypowanych instalacji wentylacyjnych w szpitalach i obiektach użyteczności publicznej. Badania obejmą określenie stężeń ogólnego aerozolu i bioaerozolu w rożnych punktach wzdłuż drogi powietrza. Badano fragmenty filtrów stosowanych we wstępnych stacjach uzdatniania powietrza oraz próbki osadów z wnętrza kanałów powietrznych pod względem składu i zawartości składników mikrobiologicznych. Prowadzono również badania laboratoryjne nad rozwojem mikroorganizmów w warstwach włóknin filtracyjnych w kontrolowanych warunkach temperatury, wilgotności i dostępu pożywki oraz rozwoju mikroorganizmów na zubożonych podłożach porowatych symulujących warstwy depozytu w kanałach wentylacyjnych. Określona zostanie szybkość zasiedlania takich środowisk przez mikroorganizmy oraz intensywność wytwarzania przez nie bioaerozolu. Opracowano model matematyczny procesu kolonizowania systemu wentylacyjnego przez mikroorganizmy, umożliwiający przewidywanie dynamiki zmian stężenia bioaerozolu w nawiewa- WYDZIAŁ INŻYNIERII CHEMICZNEJ i PROCESOWEJ 68 nym powietrzu na przestrzeni kolejnych lat eksploatacji instalacji. Opracowano także technika zabezpieczania włóknin filtracyjnych oraz powierzchni płaskich przed rozwojem drobnoustrojów i związane z tym zgłoszenie patentowe. OCZEKIWANE REZULTATY Określenie poziomu biologicznej kontaminacji powietrza w obiektach budowlanych wyposażonych w centralne systemy nawiewne oraz w stacje uzdatniania powietrza. Określenie poziomu zagrożenia mikrobiologicznego w tych obiektach. Zbadanie i zaproponowanie techniki preparowania włóknin filtracyjnych oraz powierzchni płaskich w celu zahamowania procesu rozwoju mikroorganizmów w zbierającej się na nich warstwie depozytu. Opracowanie matematycznego modelu umożliwiającego przewidywanie zmian stopnia biologicznej kontaminacji powietrza w okresie wieloletniej eksploatacji obiektu w zależności od warunków pracy instalacji. SYMULACJE WIELKOWIROWE (LES) MIESZANIA BURZLIWEGO ze ZŁOŻONYMI REAKCJAMI CHEMICZNYMI oraz ich WERYFIKACJA DOŚWIADCZALNA KIEROWNIK: E-MAIL: TEL.: nie burzliwości, a to wymaga stosowania tzw. hipotez zamykających. Rozwiązujemy ten problem używając metody momentów lub metody funkcji rozkładu prawdopodobieństwa. Przykładem pierwszej metody są modele k- i modele naprężeń Reynoldsa, przykładem drugiej metody jest wykorzystanie predefiniowanej funkcji opisującej rozkład fluktuacji stężenia. Pewnym kompromisem pomiędzy hipotezami zamykającymi i DNS jest wykorzystanie metody modelowania dużych wirów (LES). W projekcie zastosowano hipotezę zamykającą dla prostych i złożonych reakcji chemicznych przebiegających w reaktorach o zastosowaniu przemysłowym połączoną właśnie z modelem LES wraz z weryfikacją doświadczalną wyników obliczeniowych. OCZEKIWANE REZULTATY Stworzenie modelu matematycznego opisującego mieszanie płynu wraz z przebiegającymi reakcjami chemicznymi w reaktorach chemicznych o złożonej geometrii. Obliczenia przeprowadzono przy wykorzystaniu metody modelowania dużych wirów i zweryfikowano doświadczalnie. Otrzymane rezultaty dostarczą nowej wiedzy, niezbędnej do projektowania procesów w skali przemysłowej. MODELOWANIE PROCESÓW PROWADZONYCH w REAKTORACH CHROMATOGRAFICZNYCH dr inż. ŁUKASZ MAKOWSKI [email protected] +48 22 234 62 94 KIEROWNIK: E-MAIL: prof. nzw. dr hab. inż. EUGENIUSZ MOLGA [email protected] +48 22 234 62 93 DATA ROZPOCZĘCIA: 2007.07.01 TEL.: DATA ZAKOŃCZENIA: 2010.06.30 DATA ROZPOCZĘCIA: 2006.04.10 DATA ZAKOŃCZENIA: 2009.04.09 CEL PROJEKTU O przebiegu szybkich, homogenicznych reakcji chemicznych decyduje zarówno sposób kontaktowania reagentów i szybkość ich mieszania, jak i kinetyka reakcji chemicznych. Na selektywność przebiegu wielu reakcji chemicznych oraz na ich wydajność można wpływać poprzez dobór warunków mieszania. W celu prawidłowego zaprojektowania reaktora, lub poprawy działania istniejącego już układu, prowadzi się zwykle symulacje hydrodynamiki układu wykorzystując obliczeniową mechanikę płynów (CFD). W ostatnich latach metody te znajdują szerokie zastosowanie praktyczne. Z drugiej strony rozwój nieinwazyjnych laserowych metod pomiarowych pozwolił na weryfikację stosowanych modeli (LDA, PIV i PLIF). Uważa się, że w przypadku ośrodków ciągłych przepływy burzliwe można w pełni opisać równaniami Naviera-Stokesa. Próby bezpośredniego numerycznego rozwiązania tych równań metodą Direct Numerical Simulations (DNS) ograniczają się jednak do stosunkowo niewielkich liczb Reynoldsa i układów o prostej geometrii. Pozostaje modelowa- CEL PROJEKTU Przeprowadzenie badań teoretyczno-modelowych oraz badań doświadczalnych dla dwóch typów reaktorów chromatograficznych: – reaktora kolumnowego o działaniu okresowym (RK) oraz – obrotowego reaktora pierścieniowego (ORP). Badania doświadczalne wykonano dla reaktorów chromatograficznych w skali preparatywnej, w układzie pomiarowym zaprojektowanym i zbudowanym w ramach realizacji projektu. Na podstawie uzyskanych wyników wyznaczono podstawowe parametry operacyjne dla procesu chromatografii reaktywnej oraz określono kryteria praktycznego wyboru typu reaktora w zależności od właściwości układu związanych m.in. z rodzajem prowadzonej reakcji chemicznej lub biochemicznej. Zakres realizowanych badań obejmuje: opracowanie ogólnych modeli dla obu badanych typów reaktorów chromatograficznych; doświadczalne i obliczeniowe wyznaczenie parametrów trans- WYDZIAŁ INŻYNIERII CHEMICZNEJ i PROCESOWEJ 69 portowych i równowagowych dla analizowanego procesu chromatografii reaktywnej; doświadczalne wyznaczenie parametrów kinetycznych wybranej reakcji chemicznej. Badania prowadzone z wykorzystaniem unikatowego zestawu pomiarowego: reaktora kalorymetrycznego RC1 Mettler Toledo oraz układu ReactIRTM 4000 Mettler Toledo do spektrofotometrycznej analizy in situ. OCZEKIWANE REZULTATY Implementacja numeryczna modeli opracowanych dla obu typów reaktorów chromatograficznych oraz wykonanie serii obliczeń numerycznych dla wybranego układu reakcyjnego. Zaprojektowanie, zakup wyposażenia, wykonanie reaktorów oraz montaż stanowiska pomiarowego, składającego się z układu zasilania, sterowania i akwizycji danych oraz dwu typów reaktorów chromatograficznych (RK i ORP). Wykonanie badań doświadczalnych dla wybranego procesu chromatografii reaktywnej prowadzonego w obu typach reaktorów chromatograficznych. Weryfikacja modeli reaktorów chromatograficznych obu typów. wu na adsorpcję środka powierzchniowo-czynnego na powierzchni kropel, dynamikę powierzchni międzyfazowej i na rozkład wielkości kropel. Równolegle z badaniami procesów rozpadu i koalescencji prowadzone są badania pola przepływu z wykorzystaniem metod obliczeniowej mechaniki płynów i anemometrii laserowej w celu uwzględnienia relacji pomiędzy burzliwością a rozpadem i koalescencją. Uzyskane wyniki przyczynią się do lepszego zrozumienia mechanizmów rozpadu i koalescencji kropel w tak złożonych układach, jakimi są dyspersje ciecz-ciecz zawierające środki powierzchniowo czynne. W projekcie opracowano również model dynamiczny wypływu filmu spomiędzy kropel, oparty na teorii smarowania stosującej się do cienkich filmów i uwzględniający zjawiska powierzchniowe związane z obecnością środków powierzchniowo czynnych o różnym charakterze. W modelu uwzględniono charakter przepływu fazy ciągłej unoszącej krople fazy rozproszonej. Model powinien umożliwić określenie obszarów mieszalnika, w których koalescencja jest uprzywilejowana, co ma niebagatelne znaczenie przy powiększaniu skali. Celem projektu jest również rozwinięcie modeli opisujących efektywność koalescencji i włączenie ich do równania bilansu populacji umożliwiającego przewidywanie rozkładów wielkości kropel. OCZEKIWANE REZULTATY BADANIE WPŁYWU ŚRODKÓW POWIERZCHNIOWO-CZYNNYCH na DYNAMIKĘ CIENKICH FILMÓW i KOALESCENCJĘ KROPEL w UKŁADACH DWUFAZOWYCH CIECZ-CIECZ KIEROWNIK: E-MAIL: TEL.: Nowe stanowisko badawcze oraz metodyka badawcza opracowana dla cienkich filmów oraz procesów rozpadu i koalescencji kropel w układach ciecz-ciecz zawierających środek powierzchniowo-czynnych, pozwalająca projektować własności produktów wytwarzanych w aparatach różnej skali. Uzyskane w projekcie rezultaty będą prezentowane na krajowych i zagranicznych konferencjach naukowych i zostaną zgłoszone do druku w renomowanych czasopismach. Wyniki uzyskane w projekcie wykorzystane zostaną również w przyszłości w rozprawie doktorskiej uczestnika projektu, jak również w planowanej monografii kierownika projektu, poświęconej układom rozproszonym. dr hab. inż. WIOLETTA PODGÓRSKA [email protected] +48 22 234 65 94 DATA ROZPOCZĘCIA: 2008.05.08 DATA ZAKOŃCZENIA: 2011.05.07 CEL PROJEKTU Przeprowadzenie kompleksowych badań układów dwufazowych ciecz-ciecz zawierających środek powierzchniowo-czynny. Jakość, powtarzalność i własności uzyskiwanego produktu, będące głównymi celami nowoczesnych technologii, zależą od stopnia rozwinięcia powierzchni i rozkładu rozmiarów kropel. Rozkład wielkości kropel fazy rozproszonej zdeterminowany jest przez procesy rozpadu i koalescencji kropel. W ramach projektu przeprowadzone zostaną badania doświadczalne wpływu obecności środków powierzchniowo-czynnych o małej masie cząsteczkowej jonowych i niejonowych, aktywnych powierzchniowo polimerów, a także warunków przepły- WYDZIAŁ INŻYNIERII CHEMICZNEJ i PROCESOWEJ 70 OPTYMALIZACJA FILTRACJI AEROZOLI SUBMIKRONOWYCH i NANOMETRYCZNYCH z WYKORZYSTANIEM NANOWŁÓKIEN i WŁÓKIEN ELEKTRETOWYCH KIEROWNIK: E-MAIL: TEL.: prof. nzw. dr hab. ALBERT PODGÓRSKI [email protected] +48 22 234 63 51 TERMODYNAMIKA i OPTYMALIZACJA CHEMICZNYCH i ELEKTROCHEMICZNYCH GENERATORÓW ENERGII wraz z ZASTOSOWANIAMI do OGNIW PALIWOWYCH KIEROWNIK: E-MAIL: TEL.: prof. dr hab. inż. STANISŁAW SIENIUTYCZ [email protected] +48 22 825 63 40 DATA ROZPOCZĘCIA: 2006.04.21 DATA ROZPOCZĘCIA: 2008.01.01 DATA ZAKOŃCZENIA: 2009.04.20 DATA ZAKOŃCZENIA: 2010.12.31 CEL PROJEKTU CEL PROJEKTU Przeprowadzenie badań doświadczalnych oraz opracowanie i doświadczalna weryfikacja modeli matematycznych filtracji submikronowych i nanometrycznych, ciekłych i stałych cząstek aerozolowych w filtrach włókninowych. Badania dotyczą wykorzystania klasycznych filtrów mechanicznych złożonych z mikrowłókien, nanowłókninowych filtrów mechanicznych oraz filtrów elektretowych wykonanych z włókien obdarzonych ładunkiem elektrycznym. Poszukiwane są optymalne parametry struktury filtracyjnej i warunków procesowych, w szczególności do usuwania cząstek najbardziej penetrujących. Rozszerzenie optymalizacyjnego ujęcia układów generacji mocy - opracowanego wcześniej dla układów termicznych, takich jak silniki cieplne i radiacyjne - na układy reagujące, chemiczne i elektrochemiczne. Efektywność takiego rozszerzenia sprawdzono dla względnie prostego modelu mocy wytwarzanej w pojedynczej, prostej reakcji izomeryzacji. W projekcie zaatakowane zostaną układy bardziej złożone. Trudności związane z omawianym rozszerzeniem wynikają m. in. z faktu, że praktyczne chemiczne i elektrochemiczne układy generacji mocy, takie jak silniki spalinowe i ogniwa paliwowe, są układami otwartymi nierównowagowymi, co znacznie komplikuje ich opis termodynamiczny. W przypadku układów ze złożonymi reakcjami chemicznymi (elektrochemicznymi) dodatkową trudność, zwłaszcza w przypadku mieszanin niestechiometrycznych, wprowadza skomplikowana stechiometria układu. Właściwe ujęcie zagadnienia obejmuje uwzględnienie kinetyk dyfuzji masy i przewodzenia ciepła i odpowiedniego powiązania równań tych kinetyk z równaniami szybkości reakcji w układach aktywnych chemicznie (elektrochemicznie). OCZEKIWANE REZULTATY Opracowanie nowych modeli opisujących filtrację nanoaerozoli i aerozoli submikronowych, doświadczalna weryfikacja modeli, wytworzenie filtrów nanowłokninowych i opracowanie metody wytwarzania filtrów elektretowych. Opracowanie koncepcji optymalnych struktur filtracyjnych dla cząstek najbardziej penetrujących. OCZEKIWANE REZULTATY Określenie charakterystyk pracy ogniwa paliwowego lub silnika chemicznego w funkcji zmiennych operacyjnych, oraz uzyskanie bazy danych odnośnie kresów górnych mocy układu w układach ustalonych w czasie i dynamicznych. Otrzymana baza danych zostanie poddana analizie, a następnie wnioski i spostrzeżenia zostaną udostępnione środowisku badawczemu w postaci publikacji artykułów naukowych i referatów wygłoszonych na konferencjach, w kraju i zagranicą. Rezultatami badań będą m. in. limity termodynamiczne na produkcję (konsumpcję) mocy, mechanicznej lub elektrycznej, w układach chemicznych i elektrochemicznych. Określone i przeanalizowane zostaną sprawności ogniw paliwowych w funkcji zmiennych operacyjnych oraz własności optymalnych układów dynamicznych ekstremalizujących produkcję lub konsumpcję mocy, o skończonej liczbie etapów i ze skończonym czasem przebywania reagenta WYDZIAŁ INŻYNIERII CHEMICZNEJ i PROCESOWEJ 71 napędowego. Uzyskane rozwiązania doprowadzą do wskaźników projektowych dla chemicznych (elektrochemicznych) generatorów energii w postaci tzw. wzmocnionych limitów termodynamicznych, określających granice przetwarzania energii. Określone zostanie także jak zmniejszenie liczby stopni wpływa na pojawianie się w reaktorach efektu pseudochaosu, który znika przy wzroście subtelności dyskretyzacji (wynik ten pozwoli na krytyczną ocenę efektów chaosu uzyskanych w niektórych pracach literaturowych). Zachodzi też możliwość częściowego wykorzystania wyników projektu w rozprawie doktorskiej pt.: „Termodynamika i procesy transportowe w ogniwach paliwowych”, wykonywanej przez mgr inż. Marcin Błesznowskiego (IEn) pod kierunkiem prof. dr hab. Stanisława Sieniutycza (WICHiP). Pozwoliłoby to na opracowanie własnego kodu numerycznego, z którego będzie można w przyszłości z powodzeniem korzystać w pracach optymalizacyjnych. Liczne instytucje naukowo-badawcze z zagranicy są dobrym przykładem na to, że dostatecznie duża baza danych, poruszająca ważne zagadnienia związane z tą tematyką, jest stosownym punktem wyjściowym do dalszych prac i jednym z wielu kroków, jakie należy wykonać na drodze udoskonalania każdej z technologii. MIKROBIOLOGICZNE WYTWARZANIE BIOPALIW GAZOWYCH z SUROWCÓW ODPADOWYCH KIEROWNIK: E-MAIL: TEL.: prof. dr hab. KRZYSZTOF W. SZEWCZYK [email protected] +48 22 234 64 13 DATA ROZPOCZĘCIA: 2008.07.01 DATA ZAKOŃCZENIA: 2011.06.30 CEL PROJEKTU Opracowanie technologii jednoczesnego wytwarzania wodoru i metanu z odpadów powstających podczas wytwarzania biopaliw płynnych tzn. wywaru gorzelnianego i frakcji glicerolowej z produkcji biodiesla. Dzięki skojarzeniu dwóch procesów mikrobiologicznych: fermentacji wodorowej i fermentacji metanowej można obniżyć koszty wytwarzania wodoru oraz uzyskać efektywną technologię zagospodarowania uciążliwych odpadów z produkcji biopaliw płynnych. OCZEKIWANE REZULTATY Zbudowanie i przebadanie wielosekcyjnego reaktora, w którym wyodrębniono dwie sekcje o różnych funkcjach. W sekcji pierwszej przebiega fermentacja wodorowa z jednoczesnym usuwaniem wodoru i dwutlenku węgla w celu zwiększenia wydajności procesu. Powstające w wyniku fermentacji wodorowej kwasy tłuszczowe stanowią surowiec do fermentacji metanowej przebiegającej w drugiej sekcji reaktora. Wyniki projektu mogą być wykorzystane zarówno przy budowie instalacji wytwarzania paliw gazowych z wywaru gorzelnianego lub/i glicerolu, jak również do zagospodarowania różnego typu surowców odnawialnych: ścieków i odpadów przemysłu rolno-spożywczego. WYDZIAŁ INŻYNIERII CHEMICZNEJ i PROCESOWEJ 72 WYDZIAŁ INŻYNIERII LĄDOWEJ PROJEKTY BADAWCZE WYDZIAŁ INŻYNIERII LĄDOWEJ 74 PROF. JERZY WEKEZER Badanie współczynników dynamicznych dla pojazdów ponadnormatywnych BADANIE WSPÓŁCZYNNIKÓW DYNAMICZNYCH dla POJAZDÓW PONADNORMATYWNYCH KIEROWNIK: E-MAIL: TEL.: prof. JERZY WEKEZER, FAMU-FSU College of Engineering. [email protected] 850 410 6542 DATA ROZPOCZĘCIA: 2007.04.01 DATA ZAKOŃCZENIA: 2009.03.31 CEL PROJEKTU Mosty są projektowane na maksymalne obciążenia, przypisane do każdej istniejącej konstrukcji. W praktyce dosyć często istnieje potrzeba przejazdu przez dany obiekt pojazdu ponadnormatywnego, o ciężarze przekraczającym dopuszczalne obciążenie projektowe mostu. W takich przypadkach, wymagane jest specjalne zezwolenie, wydawane przez instytucję zarządzającą danym mostem. Tego typu decyzje, najczęściej podejmowane w krótkim czasie, powinny być oparte na rzetelnej analizie, dającej pewność, że obiekt nie ulegnie zniszczeniu. Celem projektu jest opracowanie wytycznych wspomagających decyzje związane z wydawaniem tego typu pozwoleń. Wybrano do analizy dwa przykłady ciężkich pojazdów, często spotykanych na drogach Florydy: Skład złożony z ciągnika MACK CH603, nisko-podłogowej trzyosiowej platformy i ładunku o łącznym ciężarze 60 ton ciężkiego dźwigu samobieżnego. W ramach projektu opracowano modele Metody Elementów Skończonych (MES) dla obydwu pojazdów. Dla pierwszego pojazdu przeprowadzono serię testów mających określić charakterystyki zawieszenia. Testy polegały na przejeździe z różnymi prędkościami przez tor zawierający typowe garby spowalniające. Pierwsze rezultaty badań nad wielkościami współczynników dynamicznych wskazały na imperfekcje w profilu drogi jako podstawowe źródła zwiększonych efektów dynamicznych. OCZEKIWANE REZULTATY Dostarczenie informacji o wielkości efektów dynamicznych wywołanych przejazdem ciężkich pojazdów przez drogowe mosty betonowe. Analiza oparta na metodach numerycznych wspomagana jest przez program badań eksperymentalnych, w którym wybrany most obciążany jest dynamicznie z wykorzystaniem rzeczywistych ciężkich pojazdów. Wyniki badań eksperymentalnych będą użyte do weryfikacji analiz numerycznych, które z kolei dostarczą gruntowane i wiarygodne dane na temat potencjalnych źródeł i wielkości efektów dynamicznych. WYDZIAŁ INŻYNIERII LĄDOWEJ 74 WYDZIAŁ INŻYNIERII MATERIAŁOWEJ PROJEKTY BADAWCZE WYDZIAŁ INŻYNIERII MATERIAŁOWEJ 78 DR HAB. INŻ. KATARZYNA KONOPKA 78 78 Wytwarzanie i charakterystyka nowego materiału z pancerzyków okrzemek z różnym udziałem i rozmiarem porów TADEUSZ KULIK Wytwarzanie masywnych materiałów nanokrystalicznych z polikrystalicznych stopów z układu aluminium-krzem PROF. DR HAB. INŻ. Nanocząstki magnetyczne do zastosowań biomedycznych PROF. DR HAB. INŻ. MARCIN LEONOWICZ 79 PROF. DR HAB. INŻ. ANDRZEJ OLSZYNA Opracowanie metody poprawy właściwości funkcjonalnych KRZYSZTOF ROŻNIATOWSKI endoprotez typu „resurfacing” stosowanych w kapoplastyce stawu biodrowego poprzez zastosowanie warstw wierzchnich DLC, DLC-p-h oraz TiO2 79 DR INŻ. 80 DR INŻ. JOANNA RYSZKOWSKA 80 DR INŻ. JOANNA RYSZKOWSKA 81 DR INŻ. MAŁGORZATA SUŚ-RYSZKOWSKA 81 Badania strukturalne monokrystalicznego węglika krzemu oraz warstw epitaksjalnych ze szczególnym uwzględnieniem ilościowej charakterystyki defektów strukturalnych, w ramach projektu zamawianego pt. „Nowe technologie na bazie węglika krzemu i ich zastosowania w elektronice wielkich częstotliwości, dużych mocy i wysokich temperatur” MGR INŻ. Otrzymywanie, struktura, właściwości i zastosowanie kompozytów polimerowych z napełniaczami drewnopochodnymi z surowców odpadowych, w ramach projektu zamawianego pt. „Gospodarka i rozwój technicznego wykorzystania odpadów z tworzyw sztucznych” Opracowanie nanokompozytów uretanowo-mocznikowych wytwarzanych techniką ciągłą o podwyższonej odporności na zużycie ścierne w warunkach wysokiej wilgotności Kompozyty metal-metal otrzymywanie In situ na drodze dużego odkształcenia plastycznego Modelowanie mikrodefektów w monokryształach germanu PIOTR ŚPIEWAK Wieloskalowe modelowanie procesu odkształcenia TOMASZ WEJRZANOWSKI plastycznego w metalach o strukturze nanokrystalicznej 82 DR INŻ. 82 PROF. DR HAB. INŻ. TADEUSZ WIERZCHOŃ Kształtowanie właściwości stopów tytanu w aspekcie wytwarzania nowych biomateriałów kostnych WYDZIAŁ INŻYNIERII MATERIAŁOWEJ 76 PROJEKTY BADAWCZE WYDZIAŁ INŻYNIERII MATERIAŁOWEJ PROJEKTY REALIZOWANE PRZY WSPARCIU UE 83 DR INŻ. ŁUKASZ CIUPIŃSKI 83 PROF. DR HAB. INŻ. MARCIN LEONOWICZ 84 PROF. DR HAB. INŻ. MARCIN LEONOWICZ 84 DR HAB. INŻ. MAŁGORZATA LEWANDOWSKA 85 PROF. DR HAB. INŻ. ZBIGNIEW PAKIEŁA 85 PROF. DR HAB. INŻ. WIESŁAW ŚWIĄTNICKI Przewidywanie procesów korozyjnych w oparciu o modele numeryczne Inteligentne pancerze pasywne z zastosowaniem cieczy reologicznych ze strukturami Nano Nowe strategie syntezy stabilnych nanocząstek ferromagnetycznych Systemowe rozwiązania w dziedzinie procesów i produktów inżynierii tkankowej Zintegrowany mobilny system wspomagający działania antyterrorystyczne i antykryzysowe Wytwarzanie stali o strukturze nanokrystalicznej przy wykorzystaniu przemian fazowych Wspólne kształcenie w zakresie inżynierii tkankowej: WOJCIECH ŚWIĘSZKOWSKI wielodyscyplinarne podejście do regeneracji stawów 86 DR INŻ. 86 DR INŻ. Zaawansowane materiały i technologie ich wytwarzania JOANNA ZDUNEK WYDZIAŁ INŻYNIERII MATERIAŁOWEJ 77 WYTWARZANIE i CHARAKTERYSTYKA NOWEGO MATERIAŁU z PANCERZYKÓW OKRZEMEK z RÓŻNYM UDZIAŁEM i ROZMIAREM PORÓW KIEROWNIK: E-MAIL: TEL.: dr hab. inż. KATARZYNA KONOPKA nych, pomiary gęstości i porowatości oraz stabilności termicznej wytworzonej struktury. Przeprowadzono dobór warunków i metod konsolidacji, zapewniający uzyskanie materiału o jak najlepszych właściwościach fizycznych. OCZEKIWANE REZULTATY Know-how w obszarze wytwarzania masywnych nanokrystalicznych materiałów, otrzymanych z komercyjnych polikrystalicznych stopów aluminium – krzem. [email protected] +48 22 234 84 41 DATA ROZPOCZĘCIA: 2008.05.14 DATA ZAKOŃCZENIA: 2010.05.13 NANOCZĄSTKI MAGNETYCZNE do ZASTOSOWAŃ BIOMEDYCZNYCH CEL PROJEKTU Wytworzenie materiałów o zróżnicowanym udziale i rozmiarze porów, z wykorzystaniem pancerzyków okrzemek (diatomitów). Diatomity potraktowano jako surowiec wyjściowy w formie proszku. OCZEKIWANE REZULTATY W zależności od sposobu konsolidacji uzyskany materiał charakteryzuje się zmiennym udziałem i rozmiarem porów. W szczególności prace pozwolą na opracowanie sposobu zachowania naturalnych porów pochodzących z pancerzy okrzemek i poznanie ich wpływu na właściwości materiałów litych, w tym odporności na pękanie. KIEROWNIK: E-MAIL: TEL.: prof. dr hab. inż. MARCIN KAZIMIERZ LEONOWICZ [email protected] +48 22 234 84 50 DATA ROZPOCZĘCIA: 2009.06.04 DATA ZAKOŃCZENIA: 2012.06.03 CEL PROJEKTU WYTWARZANIE MASYWNYCH MATERIAŁÓW NANOKRYSTALICZNYCH z POLIKRYSTALICZNYCH STOPÓW z UKŁADU ALUMINIUM-KRZEM KIEROWNIK: E-MAIL: TEL.: prof. dr hab. inż. TADEUSZ KULIK [email protected] Opracowanie, wytworzenie i scharakteryzowanie nanostruktur magnetycznych do zastosowań w medycynie i mikrobiologii. Z powyższego celu wynikają cele cząstkowe: otrzymanie jednorodnej wielkości cząstek proszku zawierającego nanokrystality magnetyczne, uzyskanie nanokrystalitów o właściwościach superparamagnetycznych, wytworzenie cząstek o zdolności do funkcjonalizacji, wytworzenie cząstek nietoksycznych. OCZEKIWANE REZULTATY Metodyka wytwarzania nanostruktur magnetycznych pod kątem ich zastosowań w terapii celowanej in vivo oraz do znakowania białek i innych substancji biologicznych w testach in vitro. Zbadano właściwości magnetyczne otrzymanych materiałów i opracowano pełną charakterystykę właściwości fizycznych oraz testy biozgodności. +48 22 234 74 24 DATA ROZPOCZĘCIA: 2007.05.28 DATA ZAKOŃCZENIA: 2009.11.27 CEL PROJEKTU Wytworzenie masywnych stopów nanokrystalicznych z układu Al-Si z dodatkiem metali przejściowych (Ni,Fe) i pierwiastków ziem rzadkich. Po wytworzeniu masywnych nanokrystalicznych materiałów przeprowadzono badania strukturalne i właściwości mechanicz- WYDZIAŁ INŻYNIERII MATERIAŁOWEJ 78 BADANIA STRUKTURALNE MONOKRYSTALICZNEGO WĘGLIKA KRZEMU oraz WARSTW EPITAKSJALNYCH ze SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ILOŚCIOWEJ CHARAKTERYSTYKI DEFEKTÓW STRUKTURALNYCH, w RAMACH PROJEKTU ZAMAWIANEGO pt.: „NOWE TECHNOLOGIE na BAZIE WĘGLIKA KRZEMU i ich ZASTOSOWANIA w ELEKTRONICE WIELKICH CZĘSTOTLIWOŚCI, DUŻYCH MOCY i WYSOKICH TEMPERATUR” KIEROWNIK: E-MAIL: TEL.: prof. dr hab. inż. ANDRZEJ OLSZYNA [email protected] +48 22 234 57 14 DATA ROZPOCZĘCIA: 2007.05.11 DATA ZAKOŃCZENIA: 2010.04.01 węglika krzemu o gęstości mikrokanałów poniżej 100/cm2 staje się warunkiem szerokiego stosowania SiC do budowy urządzeń elektronicznych. Poza mikrokanałami w monokrystalicznym SiC występują m.in. takie defekty jak dyslokacje, błędy ułożenia. OCZEKIWANE REZULTATY Określenie korelacji między zdefektowaniem struktury mono-SiC (typ H-heksagonalnej) a parametrami technologii wytwarzania monokryształów, co stanowi klucz do osiągnięcia dobrych strukturalnie warstw epitaksjalnych wytwarzanych metodą CVD (Chemical Vapor Deposition). Określenie ilości i rodzaju defektów w warstwach epitaksjalnych oraz próba oszacowania ich wpływu na parametry elektryczne przyrządów budowanych na bazie SiC. OPRACOWANIE METODY POPRAWY WŁAŚCIWOŚCI FUNKCJONALNYCH ENDOPROTEZ TYPU „RESURFACING” STOSOWANYCH w KAPOPLASTYCE STAWU BIODROWEGO POPRZEZ ZASTOSOWANIE WARSTW WIERZCHNICH DLC, DLC-P-H oraz TIO2 CEL PROJEKTU Pierwszym celem naukowym (a także utylitarnym) projektu jest poznanie związku między tworzeniem się defektów strukturalnych w monokrystalicznym węgliku krzemu a parametrami procesu PVT (Physical Vapor Transport). Dobrej jakości cienką warstwę można uzyskać przede wszystkim w przypadku homoepitaksji - układu o małym niedopasowaniu sieci. Poza tym głównym czynnikiem decydującym o jakości warstwy jest stopień zdefektowania podłoża, z którego warstwa epitaksjalna „dziedziczy” defekty strukturalne. Zmieniając parametry wzrostu warstw węglika krzemu, jak stosunek C/Si, temperatura, ciśnienie, ilość domieszki, można otrzymać warstwy 4H-SiC w zakresie domieszkowania na tym N i P przewodnictwa od 1014–1020. Drugim celem projektu jest charakterystyka strukturalna wybranych warstw epitaksjalnych (metoda CVD) na monokrystalicznym węgliku krzemu ze szczególnym uwzględnieniem ilościowej charakterystyki defektów strukturalnych. Czynnikiem ograniczającym zastosowanie SiC jest stosunkowo łatwe tworzenie się w nim defektów. Defektami specyficznymi dla SiC, które niszczą strukturę elektroniczną, jeśli znajdują się w obszarze aktywnym, są mikrokanały (ang. micropipes). Większość z nich odpowiada, zgodnie z teorią Franka, wytrawionym termicznie obszarom wydłużonych rdzeni dyslokacji śrubowych o dużym wektorze Burgers’a. Również mikrokanały istniejące w podłożu SiC, zastosowane jako podłoże warstw epitaksjalnych przenikają do nich podczas wzrostu i są przyczyną wad, a nawet awarii urządzeń. Dlatego też opracowanie technologii otrzymywania monokryształów KIEROWNIK: E-MAIL: TEL.: dr inż. KRZYSZTOF ROŻNIATOWSKI [email protected] +48 22 234 87 41 DATA ROZPOCZĘCIA: 2007.11.20 DATA ZAKOŃCZENIA: 2010.11.19 CEL PROJEKTU Uzyskanie informacji o procesie korozji mikrobiologicznej oraz zużyciu powłok na bazie DLC i TiO2 w kontakcie z implantem. W projekcie zostaną wykorzystane m.in. takie techniki badawcze jak modelowanie oraz badania próbek pozyskanych od pacjentów. W Europie koszt wszczepiania implantów sięga kwoty 10 miliardów euro rocznie. Ponad 10% operacji związanych jest z koniecznością wymiany zużytych lub uszkodzonych implantów, prowadzi też do dodatkowych cierpień pacjentów. Pokrywane implanty stawu biodrowego są nowatorskim podejściem i pozwalają na maksymalną ochronę własnych kości pacjenta. Przyspieszają czas dojścia do zdrowia i zmniejszają konieczność późniejszych operacji. Wpływ powłok DLC (diamond like carbon), nowoczesnych pokryć nanokompozytowych na bazie DLC i materiałów polimerowych czy też WYDZIAŁ INŻYNIERII MATERIAŁOWEJ 79 powłok na bazie tlenku tytanu nie był dotychczas analizowany w kontekście ich wykorzystania na pokrycia rozważanych implantów. W oparciu o wcześniejsze doświadczenia z implantami stawu biodrowego pokrytymi warstwą DLC wykazano istotny wzrost właściwości użytkowych, który przejawiał się m.in. zmniejszeniem tarcia i zużycia, co szczególnie istotne jest w kontekście konieczności zapewnienia septyki połączenia. Nowoczesne, zapewniające czystość nanokompozyty na bazie DLC i materiałów polimerowych w roli powłok na implantach powinny zapewniać jeszcze lepsze właściwości użytkowe. Zdolność do wrastania może zapewnić wprowadzenie powłok TiO2 co pokazują wynik uzyskiwane w przypadku implantów stomatologicznych. OCZEKIWANE REZULTATY Opracowanie i rozwój implantu nowego typu. OTRZYMYWANIE, STRUKTURA, WŁAŚCIWOŚCI i ZASTOSOWANIE KOMPOZYTÓW POLIMEROWYCH z NAPEŁNIACZAMI DREWNOPOCHODNYMI z SUROWCÓW ODPADOWYCH, w RAMACH PROJEKTU ZAMAWIANEGO pt.: „GOSPODARKA i ROZWÓJ TECHNICZNEGO WYKORZYSTANIA ODPADÓW z TWORZYW SZTUCZNYCH” na mianem „wood plastic composite” (WPC). Technologie wytwarzania kompozytów drewno-polimer są jedną z dynamicznie rozwijających się gałęzi przemysłu tworzyw sztucznych. Mimo że stosowane do ich wytwarzania technologie nie są nowe, zainteresowanie tymi materiałami wzrasta ze względu na możliwości jakie wynikają z właściwości tych materiałów, pozwalające na zastosowanie w wielu dziedzinach gospodarki. Materiały te kwalifikują się do wdrożeń również w małych i średnich przedsiębiorstwach, co stwarza możliwość utworzenia nowych miejsc pracy. OCZEKIWANE REZULTATY Oferta know–how dla polskich małych i średnich przedsiębiorstw dotycząca technologii wytwarzania i przetwarzania WPC, uwzględniająca możliwości surowcowe, park maszynowy i możliwości zbytu wyrobów z WPC. Ponadto w ramach projektu zaproponowano techniki badań pozwalające oceniać właściwości użytkowe WPC. OPRACOWANIE NANOKOMPOZYTÓW URETANOWO-MOCZNIKOWYCH WYTWARZANYCH TECHNIKĄ CIĄGŁĄ o PODWYŻSZONEJ ODPORNOŚCI na ZUŻYCIE ŚCIERNE w WARUNKACH WYSOKIEJ WILGOTNOŚCI KIEROWNIK: E-MAIL: KIEROWNIK: E-MAIL: TEL.: dr inż. JOANNA RYSZKOWSKA [email protected] +48 22 628 19 83 DATA ROZPOCZĘCIA: 2007.09.19 DATA ZAKOŃCZENIA: 2010.09.18 TEL.: dr inż. JOANNA RYSZKOWSKA [email protected] +48 22 628 19 83 DATA ROZPOCZĘCIA: 2008.10.15 DATA ZAKOŃCZENIA: 2011.09.14 CEL PROJEKTU Opracowanie nanokompozytów uretanowo mocznikowych do pracy w warunkach wysokiej wilgotności, oraz techniki ich ciągłego wytwarzania. CEL PROJEKTU Opracowanie podstaw technologii wytwarzania kompozytów drewno – polimer z odpadowych surowców dostępnych w kraju do zastosowań wytypowanych we współpracy z małymi i średnimi przedsiębiorstwami (MŚP). Uwzględniono czynniki zapewniające możliwość uruchomienia produkcji, tj. ciągłość dostaw i powtarzalność właściwości surowców odpadowych na osnowę tych materiałów oraz napełniaczy drewnopochodnych. Opracowywane technologie wytwarzania WPC uwzględniają park maszynowy dostępny w wybranych MŚP, zainteresowanych uruchomieniem produkcji wyrobów. W ciągu ostatnich lat popularna stała się grupa materiałów określa- OCZEKIWANE REZULTATY Przygotowanie do wdrożenia produkcji nowej grupy materiałów poliuretanowych do zastosowania na koła, wałki, rolki i inne elementy eksploatowane w warunkach wysokich obciążeń, znacznego zapylenia, zmiennej temperatury, podwyższonej wilgotności. WYDZIAŁ INŻYNIERII MATERIAŁOWEJ 80 KOMPOZYTY METAL-METAL OTRZYMYWANIE IN SITU na DRODZE DUŻEGO ODKSZTAŁCENIA PLASTYCZNEGO MODELOWANIE MIKRODEFEKTÓW w MONOKRYSZTAŁACH GERMANU KIEROWNIK: KIEROWNIK: E-MAIL: TEL.: dr inż. MAŁGORZATA SUŚ-RYSZKOWSKA [email protected] +48 22 234 87 37 DATA ROZPOCZĘCIA: 2007.09.01 DATA ZAKOŃCZENIA: 2010.06.30 E-MAIL: TEL.: mgr inż. PIOTR ŚPIEWAK [email protected] +48 606 647 854 DATA ROZPOCZĘCIA: 2006.09.18 DATA ZAKOŃCZENIA: 2009.03.17 CEL PROJEKTU CEL PROJEKTU Opracowanie materiałów o charakterze kompozytu metal-metal z wykorzystaniem metod dużego odkształcenia plastycznego (SPD – severe plastic deformation). Założeniem jest otrzymanie in situ wzmocnionego materiału o strukturze kompozytu włóknistego. Założono, że duże odkształcenia plastyczne doprowadzą, przy odpowiednim doborze parametrów procesu, do otrzymywania ukierunkowanych lub pasmowych struktur o podwyższonych właściwościach wytrzymałościowych. Zaplanowano uzyskanie kompozytów Cu-W oraz Cu-Nb na drodze dużego odkształcenia plastycznego spieków proszków (DMMCs – deformation processed metal-metal composites). Planowano silne odkształcenie uzyskanych spieków na drodze przeciskania przez kanał kątowy (ECAP – Equal Channel Angular Pressing) oraz hydroekstruzjii (HE). Wykorzystanie obu metod pozwoliło na uzyskanie włóknistych kompozytów in situ o różnym rozkładzie komponentów (osnowy i fazy zbrojącej). Metody SPD są tu szczególnie korzystne ze względu na fakt, że faza zbrojąca w porównaniu z osnową cechuje się ograniczoną plastycznością. W projekcie przewidziano szczegółową analizę procesów zachodzących w trakcie odkształcania materiałów pod wysokim ciśnieniem. W badaniach uwzględniono zarówno stan wyjściowy badanych metali, wielkość i geometrię zastosowanych proszków, ilość fazy zbrojącej, jak również metodę i parametry dużego odkształcenia plastycznego, takie jak temperatura czy szybkość odkształcania. Założono, że uzyskane kompozyty będą charakteryzowały się podwyższoną odpornością na zużycie erozyjne, dobrą przewodnością elektryczną oraz zwiększonymi parametrami wytrzymałościowymi. Materiały składające się z miedzianej osnowy zbrojonej in situ z włóknami wysokowytrzymałych metali o wysokiej temperaturze topnienia, takimi jak wolfram czy niob, mogą być materiałem wyjściowym do zastosowań wysokotemperaturowych lub w elektrotechnice. OCZEKIWANE REZULTATY Scharakteryzowanie zjawisk zachodzących podczas dużego odkształcenia plastycznego spieków dwufazowych mającego na celu otrzymanie wysokowytrzymałych kompozytów in situ DMMCs o założonych właściwościach fizycznych i określonej mikrostrukturze. W konsekwencji opracowanie nowej metody uzyskiwania kompozytów DMMCs i sterowania ich właściwościami poprzez mikrostrukturę. W oparciu o uzyskane wyniki polepszenie technologii wytwarzania takich materiałów i opracowanie podstaw zwiększania odporności na zużycie erozyjne materiałów o wysokiej wytrzymałości i przewodnictwie elektrycznym. Uzyskanie wyników o dużej wartości poznawczej i potencjalnie aplikacyjnej. Bezdyslokacyjne monokryształy germanu, używane do produkcji płytek epitaksjalnych dla optoelektroniki i elektroniki wytwarzane są metodą Czochralskiego. W celu zwiększenia stopnia użyteczności tych płytek dla mikro- i nanoelektroniki, niezbędne jest zminimalizowanie liczby wad występujących na ich powierzchni. Dotychczasowe badania eksperymentalne pokazały, że część z nich jest spowodowana obecnością defektów powstających podczas wzrostu kryształu. Rozważając analogiczny problem w kryształach krzemu wytwarzanych metodą Czochralskiego, przyjęto, że są one również wynikiem agregacji w klastry defektów punktowych, tworzących się na granicy fazy ciekłej i stałej w procesie krystalizacji. Stąd dla zapewnienia kontroli procesu krystalizacji i minimalizacji rozkładu i/lub rozmiaru mikrodefektów, niezbędne jest określenie mechanizmu odpowiedzialnego za ich powstawanie. W porównaniu z literaturą omawiającą problemy powstawania defektów w monokryształach krzemu, praktycznie nie ma (aktualnych) informacji dotyczących ich tworzenia się w germanie. OCZEKIWANE REZULTATY Opracowanie: modelu fizycznego tworzenia się defektów w monokryształach germanu wytwarzanych metodą Czochralskiego, oraz jego eksperymentalną weryfikację; metody i oprogramowania, opartych o przyjęty model fizyczny, umożliwiających modelowanie rozkładu gęstości i/lub rozmiaru mikrodefektów, uwzględniających warunki procesowe wzrostu kryształów (np. rozkład temperatury w krysztale, dynamiki na froncie krystalizacji). Aby opracować model fizyczny niezbędne jest satysfakcjonujące oszacowanie podstawowych stałych materiałowych. Dlatego jednym z zadań projektu jest ich wyznaczenie przez obliczenia ab initio (z pierwszych zasad) oraz obliczenia dynamiki molekularnej. Następnie przeprowadzenie porównania wyników modelowych z wyznaczonym eksperymentalnie rozkładem defektów oraz najnowszymi danymi eksperymentalnymi ośrodków zajmujących się charakterystyką germanu. WYDZIAŁ INŻYNIERII MATERIAŁOWEJ 81 WIELOSKALOWE MODELOWANIE PROCESU ODKSZTAŁCENIA PLASTYCZNEGO w METALACH o STRUKTURZE NANOKRYSTALICZNEJ KSZTAŁTOWANIE WŁAŚCIWOŚCI STOPÓW TYTANU w ASPEKCIE WYTWARZANIA NOWYCH BIOMATERIAŁÓW KOSTNYCH KIEROWNIK: KIEROWNIK: E-MAIL: TEL.: dr inż. TOMASZ WEJRZANOWSKI [email protected] +48 22 234 87 42 DATA ROZPOCZĘCIA: 2006.11.08 DATA ZAKOŃCZENIA: 2009.11.07 E-MAIL: TEL.: prof. dr hab. inż. TADEUSZ WIERZCHOŃ [email protected] +48 22 848 49 47 DATA ROZPOCZĘCIA: 2007.05.18 DATA ZAKOŃCZENIA: 2009.11.17 CEL PROJEKTU CEL PROJEKTU Opracowanie i weryfikacja modelu pozwalającego na zbadanie mechanizmów odkształcenia plastycznego w nanokrystalicznych metalach oraz określenie wpływu cech struktury nanometali na ich właściwości mechaniczne. Opracowany w ramach projektu model uwzględnia zjawiska i właściwości badanych materiałów na poziomie budowy elektronowej (metoda ab initio), atomowej (metoda dynamiki molekularnej) oraz struktury ziarnistej (metody statystyczne). Zastosowanie wieloskalowej analizy pozwoli na badanie zarówno właściwości sprężystych nanometali, procesu odkształcenia plastycznego (oraz zjawisk mu towarzyszących), oraz makroskopowych właściwości w postaci krzywych odkształcenie-naprężenie. OCZEKIWANE REZULTATY Opracowanie modelu, obejmujące zagadnienia wpływu budowy wewnętrznej materiału, a w tym: ziarnistości i roli granic ziaren, oraz czynników zewnętrznych (takich jak temperatura) na proces odkształcenia plastycznego w nanometalach. Opracowanie podstaw nowatorskich technologii wytwarzania warstw powierzchniowych typu TiO2+TiN+Ti2N+ Ti(N) na stopach tytanu, w szczególności Ti6Al4V szeroko stosowanym w medycynie. Warstwy te wytwarzane są poprzez połączenie procesu azotowania jarzeniowego z utlenianiem jarzeniowym w jednym cyklu technologicznym oraz poprzez połączenie procesu azotowania jarzeniowego i chemicznego oddziaływania stężonym roztworem wodorotlenku sodowego. Wytworzone warstwy o charakterze dyfuzyjnym, a więc o dobrej przyczepności gwarantują wysoką biozgodność, dobrą odporność korozyjną stopów tytanu, zapewniają wysoką odporność na zużycie przez tarcie oraz zachowanie dobrych właściwości mechanicznych stopów tytanu, a ponadto – co jest istotne w przypadku biomateriałów kostnych – nadają stopom tytanu właściwości biomimetyczne, tj. zapewnienie tworzenia się cienkiej warstwy hydroksyapatytu tworzącego się wskutek zachodzących reakcji chemicznych na powierzchni tlenku tytanu poprzez zanurzenie w roztworze symulującym płyn ustrojowy (SBF). Właściwości biologiczne wytworzonych warstw badano w warunkach in vitro z ludzkimi osteoblastami. Kształtowanie struktury i składu chemicznego tlenków i azotków tytanu, ich topografii powierzchni, charakter dyfuzyjny wytwarzanych warstw pozwoli na opracowanie nowej generacji implantów kostnych, a ponadto – co jest istotne w przypadku biomateriałów tytanowych – opracowane sposoby wytwarzania dyfuzyjnych warstw powierzchniowych umożliwią obróbkę implantów o skomplikowanych kształtach. OCZEKIWANE REZULTATY Opracowanie podstaw nowych technologii umożliwiających wytwarzanie tytanowych biomateriałów kostnych o kontrolowanej biozgodności i aktywności biologicznej. Rozprawa doktorska, publikacje naukowe w czasopismach międzynarodowych. Ewentualne zgłoszenia patentowe. WYDZIAŁ INŻYNIERII MATERIAŁOWEJ 82 KIEROWNIK: E-MAIL: TEL.: dr inż. ŁUKASZ CIUPIŃSKI krytycznych wad korozji galwanicznej, a następnie zwiększenie skali tego modelu umożliwiające zastosowanie w przypadku konstrukcyjnych elementów samolotów. Analiza i zintegrowanie z opracowanym modelem wpływu stosowanych antykorozyjnych obróbek powierzchni. Opracowanie sposobu pozwalającego na połączenie wytypowanych modeli w model integralny, obejmujący zarówno zjawiska w skali makro, jak i mikro, a następnie jego walidacja. [email protected] + 48 22 234 87 92 DATA ROZPOCZĘCIA: 2007.03.01 DATA ZAKOŃCZENIA: 2010.02.28 KOORDYNATOR: EADS Corporate Research Centre, Niemcy. Airbus Deutschland GmbH, Niemcy; EADS Corporate Research Centre, Francja; Computational Mechanics International Limited, Wielka Brytania; Swiss Federal Laboratories for Materials Testing and Research, Szwajcaria; University of Bourgogne, Francja; University of Erlangen, Niemcy; Vrije Universiteit Brussel, Belgia; Sheffi eld Hallam University, Wielka Brytania; University of Watras, Grecja; Politechnika Warszawska, Polska PARTNERZY: INTELIGENTNE PANCERZE PASYWNE z ZASTOSOWANIEM CIECZY REOLOGICZNYCH ze STRUKTURAMI NANO KIEROWNIK: E-MAIL: TEL.: CEL PROJEKTU Opracowanie numerycznego modelu pozwalającego na komputerową symulację lokalizacji i przebiegu procesów korozyjnych w stopach aluminium, w skali mikro i makro. Modele opisujące zjawiska w skali mikro opracowano na bazie danych uzyskanych eksperymentalnie w ramach projektu. Wyniki obliczeń numerycznych oparte są o wyznaczone zależności prędkości korozji w funkcji fizycznych i geometrycznych współczynników opisujących mikrostrukturę materiału oraz założonego mikrośrodowiska. Na bazie uzyskanych wyników modelowania w skali mikro opracowano grupę modeli w skali makro. Modele te obejmują zjawiska zachodzące w przypadku aluminiowych części konstrukcji lotniczych, jak np. poszycia kadłubów. Modele uwzględniają również wpływ obróbek powierzchni stosowanych w systemach ochrony antykorozyjnej, takich jak plater czy powierzchniowa warstwa tlenkowa. Ostateczny model uwzględniający poszczególne modele, opracowane dla różnych skal i wariantów geometrycznych i materiałowych, poddano walidacji, a następnie dalszym działaniom aplikacyjnym, związanym z technologicznym wdrożeniem efektów projektu. prof. dr hab. MARCIN LEONOWICZ [email protected] +48 22 234 84 50 DATA ROZPOCZĘCIA: 2009.04.01 DATA ZAKOŃCZENIA: 2013.03.31 PROJEKTY REALIZOWANE PRZY WSPARCIU UE PRZEWIDYWANIE PROCESÓW KOROZYJNYCH w OPARCIU o MODELE NUMERYCZNE Instytut Technologii Bezpieczeństwa w Łodzi; Wojskowy Instytut Techniczny Uzbrojenia w Zielonce PARTNERZY: CEL PROJEKTU Podniesienie innowacyjności przedsiębiorstw w sektorze wytwórczym poprzez opracowanie i wytworzenie nowoczesnych, elastycznych i łatwych w użyciu, funkcjonalnych pancerzy pasywnych z nanotrukturami oraz ich wdrożenie zarówno w obszarze obronności kraju, jak również w zastosowaniach cywilnych. OCZEKIWANE REZULTATY Opracowanie i wytworzenie pasywnych nanostrukturalnych pancerzy kompozytowych z cieczą koloidalną i z cieczą magnetoreologiczną do ochrony np. ciała człowieka. OCZEKIWANE REZULTATY Zdefiniowanie i pozyskanie niezbędnych parametrów modelowych opisujących zjawiska korozyjne wstępujące w stopach Al oraz zgromadzenie danych serwisowych, dotyczących występowania uszkodzeń korozyjnych w konstrukcjach użytkowanych obecnie samolotów. Opracowanie numerycznych modeli w mikroskali, służących do modelowania zlokalizowanej korozji w stopach Al w zależności od ich mikrostruktury i warunków mikrokorozyjnych. Wyznaczenie prędkości korozji dla stopów Al w mezoskali, na drodze obliczeń numerycznych uwzględniających zależność tej prędkości od fizycznych i geometrycznych współczynników dla danego mikrośrodowiska. Opracowanie „prostego” modelu numerycznego do przewidywania WYDZIAŁ INŻYNIERII MATERIAŁOWEJ 83 KIEROWNIK: E-MAIL: TEL.: SYSTEMOWE ROZWIĄZANIA w DZIEDZINIE PROCESÓW i PRODUKTÓW INŻYNIERII TKANKOWEJ prof. dr hab. inż. MARCIN LEONOWICZ [email protected] + 48 22 234 84 50 KIEROWNIK: E-MAIL: dr hab. inż. MAŁGORZATA LEWANDOWSKA [email protected] DATA ROZPOCZĘCIA: 2006.06.01 TEL.: DATA ZAKOŃCZENIA: 2009.12.31 DATA ROZPOCZĘCIA: 2005.03.01 DATA ZAKOŃCZENIA: 2009.02.28 INTAS member states: Faculty of Materials Science and Engineering, Warsaw University of Technology, Warsaw, Poland, prof. Marcin Leonowicz – project leader; Department of Engineering Materials, Sheffield University, United Kingdom, prof. Hywel A. Davies, dr Iain Todd; Autonomous University of Barcelona, Barcelona, Spain, dr D. Muraviev. NIS countries: Institute of Problems of Chemical Physics RAS, Russia, prof. A. Pomogailo; Institute of General and Inorganic Chemistry, RAS, Moscow, Russia, prof. Sergey Gubin; Institute of Problems of Materials Science of NASU, Kiev, Ukraine, prof. S. Zaginaichenko; Institute of Chemistry, Moldova,,Academy of Sciences, Moldova, dr C.I. Turta PARTNERZY: + 48 22 234 84 41 CEL PROJEKTU Wprowadzenie systemowych rozwiązań w zakresie inżynierii tkankowej i związanych z nią technologii. Inżynieria tkankowa jest interdyscyplinarną dziedziną, która angażuje wiedzę biologiczną, medyczną i techniczną, w celu odtwarzania lub wspomagania funkcji tkanek ludzkich. Jest to dyscyplina stosunkowo młoda, dynamicznie rozwijająca się i bardzo perspektywiczna. Oczekuje się, że kliniczne wdrożenia materiałów opracowanych metodami inżynierii tkankowej mogą stanowić przełom w dziedzinie rekonstrukcji ludzkich tkanek. PROJEKTY REALIZOWANE PRZY WSPARCIU UE NOWE STRATEGIE SYNTEZY STABILNYCH NANOCZĄSTEK FERROMAGNETYCZNYCH CEL PROJEKTU Opracowanie metody otrzymywania ferromagnetycznych/superparamagnetycznych nanocząstek w osnowie polimerowej, polimerowo-nieorganicznej lub węglowej. Badania ich struktury i właściwości magnetycznych. OCZEKIWANE REZULTATY Opracowanie metody otrzymywania ferromagnetycznych/superparamagnetycznych nanocząstek w osnowie polimerowej, polimerowo-nieorganicznej lub węglowej, a także badania ich struktury i właściwości magnetycznych. Nanocząstki składają się z ferromagnetycznych pierwiastków takich jak żelazo, kobalt i nikiel, a także ich tlenków, węglików i stopów (Fe-Pt, Fe-Co, Co-CoO-Co, Co-Pd-Co, Co-TiO2-Co, Co-Pd, Fe- Pd, SmCo-Co and Nd-Fe-B-Fe3B). Metody które są stosowane obejmują: proces polimeryzacji i kopolimeryzacji w fazie stałej monomerów zawierających metale, a następnie otrzymanie produktów w wyniku pirolizy. W tej metodzie nanocząstki ferromagnetyczne oraz polimerowa osnowa są formowane jednocześnie; wyrób jednorodnych nanocząstek oraz struktur „jądro-skorupa” poprzez rozpad cieplny komponentów ciekłych zawierających metal (olej mineralny lub roztwór polimeru w oleju); syntezę polimeru metodą zol-żel, która zawiera formowanie osnowy polimerowo-nieorganicznej oraz tworzenie in situ magnetycznych nanowypełniaczy podczas kondensacji osnowy; kondensację z metalu i par węgla wytwarzanych w łuku elektrycznym, a następnie osadzenie kompozytów metal-grafit; syntezę tlenków żelaza z oxo-wielocząsteczkowych metalicznych grup karboksylowych (zawierających atomy lantanowców), jako model kompleksów (związków złożonych) w tworzeniu metalowych nanocząstek. OCZEKIWANE REZULTATY Przełom w syntezie nowej generacji materiałów na rusztowania dla komórek przez odpowiednie wykorzystanie i rozwój dostępnych technologii i precyzyjne projektowanie ich właściwości fizycznych i biologicznych tak, aby zapewnić wymagany skutek kliniczny. Przełom w poszukiwaniu nowych źródeł komórek i w metodach ich hodowli; Przeniesienie doświadczeń ze skali laboratoryjnej do produkcji masowej produktów dla regeneracji tkanek, spełniających wymagania kliniczne. WYDZIAŁ INŻYNIERII MATERIAŁOWEJ 84 KIEROWNIK: E-MAIL: TEL.: prof. dr hab. inż. ZBIGNIEW PAKIEŁA [email protected] +48 22 234 87 44 WYTWARZANIE STALI o STRUKTURZE NANOKRYSTALICZNEJ przy WYKORZYSTANIU PRZEMIAN FAZOWYCH KIEROWNIK: E-MAIL: TEL.: prof. dr hab. inż. WIESŁAW ŚWIĄTNICKI [email protected] +48 22 412 49 15 DATA ROZPOCZĘCIA: 2007.04.01 DATA ROZPOCZĘCIA: 2009.04.01 DATA ZAKOŃCZENIA: 2013.09.30 DATA ZAKOŃCZENIA: 2014.12.31 KOORDYNATOR: Przemysłowy Instytu Automatyki i Pomiarów Przemysłowy Instytut Automatyki i Pomiarów; Centrum Badań Kosmicznych; Centrum Naukowo Badawcze Ochrony Przeciwpożarowej; Instytut Technologii Materiałów Elektronicznych; Politechnika Poznańska - Wydział Informatyki i Zarządzania (Instytut Informatyki); Politechnika Warszawska - Wydział Elektroniki i Technik Informacyjnych (Instytut Radioelektroniki), Wydział Mechaniczny Energetyki i Lotnictwa (Instytut Techniki Lotniczej i Mechaniki Stosowanej), Wydział Inżynierii Materiałowej (Zakład Projektowania Materiałów); Wojskowa Akademia Techniczna - Instytut Optoelektroniki PARTNERZY: CEL PROJEKTU Budowa demonstratora zintegrowanego mobilnego systemu wspomagającego działania antyterrorystyczne i antykryzysowe. OCZEKIWANE REZULTATY Zminimalizowanie ryzyka ludzi podejmujących akcję ratunkową lub interwencję. Polepszenie efektywności działania służb odpowiedzialnych za bezpieczeństwo publiczne. Stworzenie nowej jakości w działaniach służb odpowiedzialnych za bezpieczeństwo publiczne. Integracja działań wielu rodzajów służb ratowniczych. Skrócenie czasu potrzebnego do podjęcia akcji ratunkowej. Projekt ma charakter samodzielny - liderem jest Politechnika Warszawska, Wydział Inżynierii Materiałowej. Projekt realizowany będzie również we współpracy z innymi jednostkami naukowo-badawczymi z kraju i zagranicy oraz przedsiębiorstwami przemysłowymi. PARTNERZY: CEL PROJEKTU Opracowanie innowacyjnej technologii wytwarzania struktury nanokrystalicznej w stalach nisko i średniostopowych poprzez sterowanie przemianami fazowymi w trakcie precyzyjnie zaprojektowanych procesów obróbki cieplnej. Struktura nanokrystaliczna zapewnia uzyskanie unikatowego zespołu właściwości mechanicznych zbliżonych do właściwości wysokostopowych i kosztownych stali maraging. Celem aplikacyjnym projektu jest opracowanie stali podatnych do nanostrukturyzacji oraz opracowanie rozwiązań technicznych gotowych do wdrożenia i komercjalizacji w przemyśle maszynowym, środków transportu i zbrojeniowym. PROJEKTY REALIZOWANE PRZY WSPARCIU UE ZINTEGROWANY MOBILNY SYSTEM WSPOMAGAJĄCY DZIAŁANIA ANTYTERRORYSTYCZNE i ANTYKRYZYSOWE OCZEKIWANE REZULTATY Przeniesienie opracowanych stali i technologii do praktyki przemysłowej. Opatentowanie opracowanych stali oraz wdrożenie do produkcji przemysłowej innowacyjnej technologii nanostrukturyzacji stali. Bazująca na wiedzy naukowej technologia wytwarzania stali nanokrystalicznej przyczyni się do wzrostu innowacyjności i konkurencyjności polskich przedsiębiorstw, które będą ją wdrażały, co jest zgodne z podstawowym celem Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka, którym jest rozwój polskiej gospodarki w oparciu o innowacyjne przedsiębiorstwa. WYDZIAŁ INŻYNIERII MATERIAŁOWEJ 85 KIEROWNIK: E-MAIL: TEL.: dr inż. WOJCIECH ŚWIĘSZKOWSKI [email protected] + 48 22 234 87 92 DATA ROZPOCZĘCIA: 2006.02.01 DATA ZAKOŃCZENIA: 2010.01.31 dr H. B. J. Karperien, University of Twente – Institute for Biomedical Technology, the Netherlands KOORDYNATOR: Göteborg University, Sweden; University of Liverpool, United Kingdom; Department of Oncology, Biology and Genetics – University of Genoa, Italy; Ecole Polytechnique Fédérale de Lausanne, Switzerland; Johannes Gutenberg University, Germany; Denis Diderot University (Université Paris 7 – Denis-Diderot), France; Universidade do Minho (University of Minho), Portugal PARTNERZY: CEL PROJEKTU Pozyskanie nowej wiedzy w zakresie metod leczenia uszkodzeń stawów człowieka oraz udział w opracowaniu metod leczenia chorób zwyrodnieniowych tkanek kostnej oraz chrzęstnej, takich jak osteoarthritis. Dodatkowo wykształcenie 9 doktorantów w dziedzinie inżynierii tkankowej. OCZEKIWANE REZULTATY Zatrudnienie 9 młodych naukowców (doktorantów), którzy realizują program szkoleniowy i prowadzą wspólne badania w wymienionych powyżej obszarach badawczych. Udział doktorantów w projekcie umożliwi im nabycie wiedzy i umiejętności w dziedzinie inżynierii tkankowej, dzięki czemu mogą zostać ekspertami w obszarze medycyny regeneracyjnej. ZAAWANSOWANE MATERIAŁY i TECHNOLOGIE ich WYTWARZANIA KIEROWNIK: E-MAIL: TEL.: DATA ROZPOCZĘCIA: 2010.01.01 DATA ZAKOŃCZENIA: 2013.12.31 KOORDYNATOR: Instytut Metali Nieżelaznych Gliwice Instytut Metali Nieżelaznych z siedzibą w Gliwicach (Lider konsorcjum); Politechnika Krakowska, Wydział Mechaniczny; Politechnika Śląska, Wydział Inżynierii Materiałowej i Metalurgii; Akademia Górniczo– Hutnicza, Wydział Metali Nieżelaznych; Instytut Metalurgii i Inżynierii Materiałowej PAN; Instytut Odlewnictwa, Kraków; Instytut Technologii Materiałów Elektronicznych, Warszawa PARTNERZY: CEL PROJEKTU Wykorzystanie najnowszych osiągnięć współczesnej inżynierii materiałowej dla stworzenia bazy i zarazem oferty nowoczesnych rozwiązań materiałowych i technologicznych dla przemysłów działających w obszarze metali nieżelaznych. Projekt podzielono na siedem obszarów, wśród których obszar I „Nanomateriały” realizuje Politechnika Warszawska. Celem ogólnym obszaru jest podniesienie innowacyjności przedsiębiorstw w sektorze wytwórczym poprzez wdrożenie do przemysłu materiałów o strukturze nanometrycznej. Implementacja wyników projektu może przyczynić się do istotnych zmian w otoczeniu społeczno-gospodarczym. Zmiany te wyrazić można wskaźnikami oddziaływania: zwiększenie wykorzystania zaawansowanych materiałów (w tym w szczególności nanomateriałów) przez rodzimy przemysł, wzrost rentowności przedsiębiorstw, bowiem ich produkty bazować będą na wiedzy, a nie tylko na niskich kosztach pracy, zwiększenie konkurencyjności przedsiębiorstw na rynku krajowym i międzynarodowym, zwiększenie roli badań naukowych w rozwoju przedsiębiorstw, wzrost świadomości społecznej w zakresie wykorzystania osiągnięć nanotechnologii. PROJEKTY REALIZOWANE PRZY WSPARCIU UE WSPÓLNE KSZTAŁCENIE w ZAKRESIE INŻYNIERII TKANKOWEJ: WIELODYSCYPLINARNE PODEJŚCIE do REGENERACJI STAWÓW Celem głównym zadania realizowanego przez Politechnikę Warszawską, Wydział Inżynierii Materiałowe jest opracowanie podstaw technologii konsolidacji proszków metodami prasowania oraz specjalnymi technikami spiekania wysokotemperaturowego, umożliwiającymi utrzymanie struktury nanometrycznej w otrzymywanych materiałach litych. Wynika stąd konieczność opracowania specjalnych zabiegów technologicznych ograniczających rozrost ziaren podczas konsolidacji proszków. OCZEKIWANE REZULTATY Efekty realizacji projektu kierowane są głównie do tych sektorów gospodarki, dla których zaawansowane materiały o nowych własnościach decydują o konkurencyjności wytwarzanych produktów. Wśród końcowych odbiorców występują gównie producenci z branży motoryzacyjnej, lotniczej, energetycznej, elektronicznej i elektrotechnicznej. Bezpośrednio zainteresowani wynikami projektu są przedstawiciele krajowego przemysłu metalurgicznego miedzi, zakłady przetwórcze stopów aluminium, odlewnie oraz zakłady zajmujące się przerobem surowców wtórnych. dr inż. JOANNA ZDUNEK [email protected] +48 22 234 85 56 WYDZIAŁ INŻYNIERII MATERIAŁOWEJ 86 WYDZIAŁ INŻYNIERII PRODUKCJI PROJEKTY BADAWCZE WYDZIAŁ INŻYNIERII PRODUKCJI 89 DR INŻ. Rozwój metod mikrołączenia mechanicznego ROBERT CACKO 89 PROF. NZW. DR HAB. INŻ. LUCJAN DĄBROWSKI 90 90 Opracowanie technologii i wykonanie elementów konstrukcyjnych do prototypu samolotu bezzałogowego Samonit PW-141 LUCJAN DĄBROWSKI Optymalizacja wielokryterialna właściwości cieczy roboczej i warunków hydrodynamicznych wycinania elektroerozyjnego drutem (WEDM) PROF. DR HAB. INŻ. Wieloparametrowa diagnostyka stanu narzędzia PROF. NZW. DR HAB. INŻ. KRZYSZTOF JEMIELNIAK 91 DR INŻ. DAWID MYSZKA 91 PROF. DR HAB. INŻ. BOGDAN NOWICKI 92 PROF. DR HAB. INŻ. MARCIN PERZYK Uszlachetnianie powierzchni odlewów precyzyjnych z żeliwa sferoidalnego ausferrytycznego przez zastosowanie obróbki cieplno-chemicznej Badania nad nowym sposobem i przyrządami do pomiaru naprężeń w technologicznych warstwach wierzchnich Zastosowanie metod eksploracji danych do poprawy jakości i ekonomiki produkcji odlewniczej PROJEKTY REALIZOWANE PRZY WSPARCIU UE 93 PROF. DR HAB. INŻ. JERZY KOZAK Badania procesu obróbki elektrochemicznej mikroelementów (μ-ECM) WYDZIAŁ INŻYNIERII PRODUKCJI 88 ROZWÓJ METOD MIKROŁĄCZENIA MECHANICZNEGO KIEROWNIK: E-MAIL: TEL.: dr inż. ROBERT CACKO [email protected] OPRACOWANIE TECHNOLOGII i WYKONANIE ELEMENTÓW KONSTRUKCYJNYCH do PROTOTYPU SAMOLOTU BEZZAŁOGOWEGO SAMONIT PW-141 +48 22 234 84 21 DATA ROZPOCZĘCIA: 2009.04.20 KIEROWNIK: DATA ZAKOŃCZENIA: 2012.04.19 E-MAIL: KOORDYNATOR: Rafał Bartnik CEL PROJEKTU Zweryfikowanie możliwości wykorzystania nowoczesnych połączeń mechanicznych z udziałem odkształceń plastycznych w procesach łączenia mikroelementów. W projekcie uwzględniono analizę wpływu miniaturyzacji (efektu skali) na proces projektowania połączeń, występujące zjawiska objętościowe i powierzchniowe oraz tworzenie modeli numerycznych. Integralną częścią projektu jest wprowadzenie drgań narzędzi jako czynnika wspomagającego projektowane procesy mikrołączenia mechanicznego. OCZEKIWANE REZULTATY W pierwszej fazie projektu, na podstawie analiz numerycznych i eksperymentów laboratoryjnych, uzyskano dane do dokładnego opisu zaprojektowanych połączeń. Bardzo ważną i stanowiącą duże wyzwanie naukowe częścią projektu jest zaplanowane modelowanie numeryczne, które jest niezbędne w każdej fazie realizacji projektu. O ile modelowanie numeryczne procesu łączenia pod naciskiem w skali makro nie nastręcza większych problemów przy zastosowaniu odpowiedniego oprogramowania, o tyle modelowanie nitowania bezotworowego jest procesem znacznie bardziej złożonym. Opracowanie procedury modelowania w skali mikro – zwłaszcza procesu nitowania bezotworowego – przedstawia niewątpliwie duże wyzwanie i stanowi o unikatowym charakterze wniosku. Należy zwrócić uwagę, że tworzone modele dotyczą mikroelementów (inne niż w skali makro podejście), a w wypadku nitowania bezotworowego uwzględniają także zagadnienie rozdzielania materiału. Ten ostatni aspekt, mimo doświadczenia zespołu, wydaje się być szczególnie trudny do właściwego opisu i stanowi kolejny unikatowy element wniosku. W modelowaniu uwzględniono także drgania narzędzi. W trakcie realizacji projektu wybrany został sposób podejścia do tego zagadnienia, ponieważ przy jednoczesnym uwzględnieniu wszystkich opisanych zjawisk spodziewano się trudności obliczeniowych. W fazie drugiej, poprzez powtórzenie opracowanej procedury dla wybranych parametrów (gatunku materiałów blach i nitów, warunków technologicznych i geometrycznych procesu) dokonano jakościowej oceny ich wpływu na wytrzymałość statyczną i dynamiczną złącza. Ważnym elementem projektu jest próba wykorzystania nanomateriału na nity służące do łączenia w przypadku procesu nitowania bezotworowego (SPR). W części ostatniej podjęto próby oszacowania ilościowego wpływu wybranych parametrów i powiązania ich z wytrzymałością połączeń oraz określenia możliwości dalszego jej podnoszenia. W aspekcie wyboru technologii (nitowanie bezotworowe i łączenie pod naciskiem), koncepcji wspomagania drganiami niskiej częstotliwości, symulacji numerycznych. TEL.: prof. nzw. dr hab. inż. LUCJAN DĄBROWSKI [email protected] +48 22 628 81 10 DATA ROZPOCZĘCIA: 2008.09.15 DATA ZAKOŃCZENIA: 2009.07.14 KOORDYNATOR: prof. Zdobysław Goraj Wydział Mechaniczny Energetyki i Lotnictwa Politechniki Warszawskiej; Politechnika Wrocławska; Wojskowa Akademia Techniczna PARTNERZY: CEL PROJEKTU Opracowanie technologii na obrabiarki sterowane numerycznie skrawające i elektroerozyjne na wykonanie elementów konstrukcji nośnej do foremników kadłuba i dźwigarów prototypu samolotu bezzałogowego Samonit. OCZEKIWANE REZULTATY Wykonanie foremniki dla kształtowania kadłuba i dźwigarów samolotu bezzałogowego Samonit. WYDZIAŁ INŻYNIERII PRODUKCJI 89 OPTYMALIZACJA WIELOKRYTERIALNA WŁAŚCIWOŚCI CIECZY ROBOCZEJ i WARUNKÓW HYDRODYNAMICZNYCH WYCINANIA ELEKTROEROZYJNEGO DRUTEM (WEDM) KIEROWNIK: E-MAIL: TEL.: przygotowawczego związanego z dejonizacją dielektryka wodnego, co wiąże się doświadczalnym wyznaczeniem dopuszczalnej ze względu na stabilność procesu, konduktywności granicznej. Zmiany w konstrukcji obrabiarek byłyby niewielkie, czyli istniałaby możliwość łatwej adaptacji w już istniejących urządzeniach. WIELOPARAMETROWA DIAGNOSTYKA STANU NARZĘDZIA prof. nzw. dr hab. inż. LUCJAN DĄBROWSKI [email protected] +48 22 628 81 10 KIEROWNIK: E-MAIL: prof. dr hab. inż. KRZYSZTOF JEMIELNIAK [email protected] DATA ROZPOCZĘCIA: 2009.05.15 TEL.: DATA ZAKOŃCZENIA: 2009.08.31 DATA ROZPOCZĘCIA: 2006.06.09 DATA ZAKOŃCZENIA: 2009.06.08 CEL PROJEKTU Przeprowadzenie badań podstawowych wyładowań elektrycznych oraz procesów elektrochemicznych w szczelinie międzyelektrodowej w obecności dielektryka wodnego różnej konduktywności elektrycznej. Badania wpływu właściwości dielektryka wodnego na stabilność procesu WEDM i jego wskaźniki użytkowe oraz wyznaczenie dopuszczalnej - maksymalnej konduktywności elektrycznej. Ustalenie wpływu warunków hydrodynamicznych w szczelinie międzyelektrodowej na wskaźniki użytkowe WEDM. Wyznaczenie warunków realizacji WEDM według kryterium minimalnych kosztów. OCZEKIWANE REZULTATY Poprawa wskaźników ekonomicznych, czyli zmniejszenie kosztów wytwarzania elementów tą metodą przy zachowaniu (jeżeli nie podwyższeniu) wskaźników użytkowych WEDM poprzez dobór właściwości dielektryka wodnego oraz optymalizację hydrodynamiki przepływu dielektryka. Możliwe jest to, w szczególności przez skrócenie czasu pomocniczo + 48 22 234 86 56 CEL PROJEKTU Poszukiwanie nowych miar sygnałów do nadzoru stanu narzędzi w oparciu o zaawansowane metody analizy szeregów czasowych (np. transformatę falkową, filtry cyfrowe). Opracowanie algorytmów automatycznej akwizycji danych, wyznaczania, wyboru i selekcji miar oraz doboru optymalnej wersji strategii bez udziału operatora obrabiarki. Opracowanie ogólnej, czyli dopasowanej do nadzoru różnych sposobów obróbki (toczenie, frezowanie, wiercenie) rożnych materiałów (metale, materiały drzewne) strategii nadzoru KSO, opartej na wielu miarach sygnałów diagnostycznych. Opracowanie ogólnej strategii nadzoru zużycia, opartej na wielu miarach sygnałów pochodzących z różnych czujników OCZEKIWANE REZULTATY Powstanie szeregu wirtualnych układów nadzoru stanu narzędzi w postaci programów w języku LAbVIEW, uruchamianych na komputerach PC wyposażonych w kartę DAQ, a więc możliwych do bezpośredniego wykorzystania w czasie rzeczywistym. WYDZIAŁ INŻYNIERII PRODUKCJI 90 USZLACHETNIANIE POWIERZCHNI ODLEWÓW PRECYZYJNYCH z ŻELIWA SFEROIDALNEGO AUSFERRYTYCZNEGO PRZEZ ZASTOSOWANIE OBRÓBKI CIEPLNO-CHEMICZNEJ BADANIA NAD NOWYM SPOSOBEM i PRZYRZĄDAMI do POMIARU NAPRĘŻEŃ w TECHNOLOGICZNYCH WARSTWACH WIERZCHNICH KIEROWNIK: KIEROWNIK: E-MAIL: TEL.: dr inż. DAWID MYSZKA [email protected] +48 505 170 947 DATA ROZPOCZĘCIA: 2007.04.24 DATA ZAKOŃCZENIA: 2009.10.23 CEL PROJEKTU Poprawienie właściwości (zwiększenie odporności na ścieranie, odporności na korozję, wytrzymałości zmęczeniowej) warstwy wierzchniej odlewów precyzyjnych z żeliwa sferoidalnego przez azotowanie, węgloazotowanie lub nawęglanie, jako zabiegi połączone z cyklem klasycznej obróbki cieplnej dla otrzymywania żeliwa sferoidalnego ausferrytycznego. Żeliwo sferoidalne hartowane izotermicznie, zwane w skrócie „żeliwem ADI” bądź „ADI” (ang. Austempered Ductile Iron), po trzydziestu latach od rozpoczęcia nad nim badań, jest dzisiaj materiałem konstrukcyjnym dość dobrze poznanym. Wytrzymałość na rozciąganie sięgająca 1700MPa, wydłużenie do 15% (dla gatunków o Rm>800MPa), twardość do 50 HRC, wysoka wytrzymałość zmęczeniowa i inne właściwości oraz powtarzalność produkcyjna decydują o coraz wyższym zaufaniu konstruktorów do tego materiału. W projekcie zaproponowano nowy sposób uszlachetniania powierzchni odlewów precyzyjnych, polegający na połączeniu obróbki cieplno-chemicznej z zabiegami obróbki cieplnej prowadzącej do otrzymania żeliwa ADI. E-MAIL: TEL.: prof. dr hab. inż. BOGDAN NOWICKI [email protected] +48 22 628 81 10 DATA ROZPOCZĘCIA: 2009.03.15 DATA ZAKOŃCZENIA: 2012.03.14 CEL PROJEKTU Opracowanie nowej metody, przyrządów pomiarowych i procedur obliczeniowych do oceny naprężeń własnych w technologicznych warstwach wierzchnich o znacznej niejednorodności. Metoda ta oparta jest na pomiarze sił bądź momentów sił niezbędnych do utrzymania próbki w stania wyprostowanym i zastosowaniu do usuwania warstwy wierzchniej, w których badane są naprężenia własne obróbki ściernej (docierania). OCZEKIWANE REZULTATY Nowy sposób pomiaru naprężeń własnych warstw wierzchnich o znacznej niejednorodności i średnich oraz dużych grubościach, np. po obróbkach elektroerozyjnych, laserowych, zgniotem powierzchniowym i hybrydowych, zapewniający większą dokładność pomiarów od klasycznej metody Philipsa Weismana. Prototyp skomputeryzowanego stanowiska badawczego do oceny naprężeń własnych nową metodą. Procedury obliczeniowe niezbędne do wyznaczania naprężeń własnych nową metodą. Wyniki badań naprężeń własnych dla typowych sposobów obróbki. OCZEKIWANE REZULTATY Stworzenie kierunku badań opartego na jednoczesnym oddziaływaniu różnych zabiegów technologicznych, np. obróbki cieplnej i cieplno-chemicznej lub innych, na rdzeń i warstwę wierzchnią wyrobów odlewanych. Sposób jednoczesnego utworzenia innej mikrostruktury w warstwie wierzchniej i w rdzeniu odlewu precyzyjnego oddziałuje na poprawę właściwości jego powierzchni (powierzchni odlewanej, bądź powierzchni obrabianej przed zabiegami cieplnymi) przy zachowaniu odpowiednich właściwości rdzenia. Łączy on również dwa różne procesy w jeden cykl, co ma swoje uzasadnienie ekonomiczne. WYDZIAŁ INŻYNIERII PRODUKCJI 91 ZASTOSOWANIE METOD EKSPLORACJI DANYCH do POPRAWY JAKOŚCI i EKONOMIKI PRODUKCJI ODLEWNICZEJ KIEROWNIK: E-MAIL: TEL.: prof. dr hab. inż. MARCIN PERZYK [email protected] +48 22 849 97 97 DATA ROZPOCZĘCIA: 2008.07.01 DATA ZAKOŃCZENIA: 2010.12.31 Zakład Metalurgiczny Alstom Power, Elbląg; OŻ Drawski SA, Drawski Młyn; Silum Sp. z o.o., Opojowice; Specodlew (Kraków, Radom); Huta Małapanew, Ozimek; OŻ Wulkan, Częstochowa. PARTNERZY: CEL PROJEKTU Badania i analiza porównawcza możliwości różnych technik eksploracyjnych, zakończone wyborem optymalnych rozwiązań. Stworzenie procedur wyboru, wstępnej analizy i przetwarzania danych produkcyjnych. Stworzenie i testowanie procedur i oprogramowania przeznaczonego dla rozwiązywania najczęściej spotykanych rodzajów problemów w produkcji odlewniczej. Istotna jest łatwość wdrażania opracowanych technik eksploracji danych w odlewniach, stąd profil prac ukierunkowano na ocenę możliwości i ułatwienie aplikacji zasadniczo znanych rozwiązań. Przewidziano wykorzystanie stosunkowo prostych narzędzi programistycznych wykorzystujących platformę MS Excel, co powinno ułatwić wdrażanie systemu lub wybranych jego elementów do praktyki przemysłowej. OCZEKIWANE REZULTATY Oprogramowanie wspierające prowadzenie następujących działań w odlewni: przygotowanie danych zebranych w toku produkcji dla potrzeb analiz; wizualizacja danych i zależności występujących w produkcji; wstępna statystyczna ocena danych produkcyjnych; tworzenie modeli wielowymiarowej regresji nieliniowej z wykorzystaniem wybranych systemów uczących się; wydobywanie z modeli informacji o względnym znaczeniu zmiennych wejściowych (parametrach procesu), w tym dowolnych kombinacji (grup) zmiennych ze wskazaniem ewentualnych interakcji między nimi; optymalizacja parametrów procesu na podstawie modeli regresyjnych; prognozowanie szeregów czasowych; tworzenie wiedzy inżynierskiej w postaci reguł logicznych, przydatnych w projektowaniu i kontroli procesów. WYDZIAŁ INŻYNIERII PRODUKCJI 92 PROJEKTY REALIZOWANE PRZY WSPARCIU UE BADANIA PROCESU OBRÓBKI ELEKTROCHEMICZNEJ MIKROELEMENTÓW (μ-ECM) KIEROWNIK: E-MAIL: TEL.: prof. dr hab. inż. JERZY KOZAK [email protected] +48 22 234 83 62 DATA ROZPOCZĘCIA: 2007.06.04 DATA ZAKOŃCZENIA: 2010.02.11 KOORDYNATOR: Instytut Zaawansowanych Technologii Wytwarzania, Kraków. Politechnika Warszawska – IMiK, Polska; The Otto von Guericke University of Magdeburg, Niemcy; ECMTEC GmbH, Niemcy; Zimmer & Krein GmbH, Niemcy; Politechnika Krakowska, Polska; Polspecial, Polska; Marcosta, Polska. PARTNERZY: CEL PROJEKTU Badania teoretyczne i doświadczalne procesu impulsowej mikroobróbki elektrochemicznej μ-PECM z zastosowaniem impulsów A-nanosekundowych i B-mikrosekundowych, modelowanie matematyczne i oprogramowanie do symulacji komputerowej procesu, doświadczalne badania drążenia elektrochemicznego i ECM-CNC („frezowania”) mikrodetali, opracowanie koncepcji nowej obrabiarki dla wykonywania mikrodetali. OCZEKIWANE REZULTATY Opracowanie i rozwoju mikrotechnologii elektrochemicznej oraz udostępnienie wypracowanych rozwiązań, technologii oraz wiedzy i doświadczenia dla europejskich, w tym również polskich firm MŚP z sektora producentów obrabiarek i użytków końcowych. WYDZIAŁ INŻYNIERII PRODUKCJI 93 WYDZIAŁ INŻYNIERII ŚRODOWISKA PROJEKTY BADAWCZE WYDZIAŁ INŻYNIERII ŚRODOWISKA 96 DR INŻ. PAWEŁ FALACIŃSKI 96 PROF. NZW. DR HAB. INŻ. ANDRZEJ KRASZEWSKI 97 PROF. NZW. DR HAB. INŻ. ANDRZEJ KULIG 97 DR HAB. INŻ. JOLANTA PODEDWORNA 98 DR INŻ. JOANNA STRUŻEWSKA 99 DR INŻ. AGNIESZKA TABERNACKA Mikrostruktura cementowo-bentonitowych zawiesin twardniejących z dodatkiem popiołów fluidalnych wyeksponowanych na filtracyjne oddziaływanie agresywnych środowisk wodnych Analiza i ocena efektów oddziaływania ruchu drogowego na zdrowie mieszkańców miast Szczegółowa identyfikacja, inwentaryzacja i charakterystyka źródeł odorantów w gospodarce komunalnej, w ramach projektu zamawianego pt. „Nowe metody i technologie dezodoryzacji w produkcji przemysłowej, rolnej i gospodarce komunalnej” Badania nad usuwaniem biogenów ze ścieków w procesie denitryfikacji defosfatacyjnej Dobór parametryzacji procesów meteorologicznych dla systemów modelowania jakości powietrza, w typowych sytuacjach smogowych na obszarze Polski Mikrobiologiczne oczyszczanie gazów odlotowych w reaktorach hybrydowych PROJEKTY REALIZOWANE PRZY WSPARCIU UE 100 Ocena skutków zmian klimatu i środowiska w Europie KATARZYNA JUDA-REZLER Centralnej i Wschodniej DR HAB. INŻ. INNE ŹRÓDŁA FINANSOWANIA 101 DR INŻ. ALEKSANDER PANEK Termomodernizacja budynków użyteczności publicznej zgodna z zasadami zrównoważonego rozwoju STEP WYDZIAŁ INŻYNIERII ŚRODOWISKA 95 MIKROSTRUKTURA CEMENTOWOBENTONITOWYCH ZAWIESIN TWARDNIEJĄCYCH z DODATKIEM POPIOŁÓW FLUIDALNYCH WYEKSPONOWANYCH na FILTRACYJNE ODDZIAŁYWANIE AGRESYWNYCH ŚRODOWISK WODNYCH KIEROWNIK: E-MAIL: TEL.: wodnymi, na których działanie mogą być narażone przesłony przeciwfiltracyjne wykonane z takich zawiesin. Projekt przyczyni się do lepszego rozumienia zjawisk korozyjnych zachodzących w układzie wielofazowym: cement – bentonit – popiół fluidalny – woda poddanym działaniu wybranych agresywności chemicznych. Badania pozwolą także uporządkować doświadczenia zdobyte w czasie kilkuletnich badań, co może zaowocować opracowaniem potrzebnej na rynku publikacji zajmującej się zagadnieniem zawiesin twardniejących. dr inż. PAWEŁ FALACIŃSKI [email protected] +48 22 234 53 34 DATA ROZPOCZĘCIA: 2007.07.01 DATA ZAKOŃCZENIA: 2009.06.30 ANALIZA i OCENA EFEKTÓW ODDZIAŁYWANIA RUCHU DROGOWEGO na ZDROWIE MIESZKAŃCÓW MIAST KIEROWNIK: CEL PROJEKTU Rozpoznanie na poziomie mikrostrukturalnym procesów zachodzących w zawiesinach z popiołami fluidalnymi pod wpływem filtracyjnego działania cieczy agresywnych względem spoiwa cementowego. Przebieg mechanizmu korozji – zwłaszcza w przypadku agresywności kwasowej – oraz jej produkty w zawiesinach twardniejących z dodatkiem popiołów fluidalnych są inne niż w przypadku spoiw cementowych. Projekt wyjaśnia odmienny przebieg korozji oraz produkty powstałe w strukturze materiału zawiesin z dodatkiem popiołów fluidalnych. Zawiesiny twardniejące stosowane są do budowy przesłon przeciwfiltracyjnych w podłożu gruntowym, gdzie chronią wody podziemne przed zanieczyszczeniem, a więc pracują w warunkach korozyjnych. Do zawiesin twardniejących dość powszechnie dodawane są popioły lotne. Materiał ten ma charakter mineralny i wykazuje właściwości wiążące (pucolanowe). Może więc pełnić nie tylko rolę wypełniacza, ale także dodatkowego spoiwa. Stosuje się zarówno popioły lotne z węgla kamiennego, jak również z węgla brunatnego. Jeszcze kilka lat temu były to wyłącznie popioły ze spalania konwencjonalnego, jednak obecnie stosuje się także popioły ze spalania fluidalnego. Dodatek popiołu lotnego ze spalania fluidalnego węgla kamiennego lub brunatnego wykazuje cechy dodatku aktywnego (efekt pucolanowy) i korzystnie wpływającego na właściwości użytkowe zawiesin. Utylitarnym celem projektu jest zoptymalizowanie składu zawiesin twardniejących o wysokiej wodoszczelności. Wykazanie, że popioły fluidalne są pełnowartościowym dodatkiem do zawiesin twardniejących, także wtedy, gdy wytworzone z nich przegrody pracują w warunkach filtracyjnego oddziaływania wód zanieczyszczonych, może się przyczynić do szerszego zagospodarowania tego odpadu w hydrotechnice i geotechnice. OCZEKIWANE REZULTATY Ocena zachowania się zawiesin twardniejących z dodatkiem lotnych popiołów fluidalnych z węgla kamiennego oraz brunatnego w zetknięciu z niektórymi, wybranymi agresywnymi środowiskami E-MAIL: TEL.: prof. nzw. dr hab. inż. ANDRZEJ KRASZEWSKI [email protected] +48 22 234 78 91 OSOBA DO KONTAKTU: E-MAIL: TEL.: dr. ARTUR BADYDA [email protected] +48 22 234 59 50 DATA ROZPOCZĘCIA: 2008.03.01 DATA ZAKOŃCZENIA: 2011.03.30 CEL PROJEKTU Wykazanie, że ruch drogowy i wynikające z niego zatory komunikacyjne cechuje wielowątkowe i zdecydowanie negatywne oddziaływanie na środowisko miejskie i na zdrowie człowieka. Szczególna uwaga poświęcona jest: identyfikacji natężenia ruchu pojazdów i natężenia emisji zanieczyszczeń komunikacyjnych w przekroju ruchliwych arterii komunikacyjnych; dokonaniu pomiarów stężeń zanieczyszczeń komunikacyjnych w tych samych punktach; określeniu, na drodze badań czynnościowych oddychania, skali oddziaływania zanieczyszczeń komunikacyjnych na zdrowie osób zamieszkujących w bezpośrednim sąsiedztwie ciągów komunikacyjnych o dużym natężeniu ruchu. Projekt jest kontynuacją badań rozpoczętych przez dr. Artura Badydę w ramach realizacji jego pracy doktorskiej. Na podstawie przeprowadzonych wówczas wstępnych badań spirometrycznych wykazano istnienie statystycznie istotnego związku pomiędzy zamieszkiwaniem na obszarze, na którym panuje intensywny ruch drogowy, a ryzykiem zachorowalności z powodu przewlekłej obturacyjnej choroby płuc. Obecnie badania te rozszerzone są na inne obszary Warszawy. Cen- WYDZIAŁ INŻYNIERII ŚRODOWISKA 96 tralną tezą projektu jest stwierdzenie, że intensywny ruch drogowy, zwłaszcza w warunkach zatorów komunikacyjnych powoduje negatywne, chroniczne oddziaływanie na stan zdrowia osób zamieszkujących w sąsiedztwie ruchliwych ciągów komunikacyjnych. Podjęto próbę określenia stopnia narażenia tych osób na oddziaływanie zanieczyszczeń komunikacyjnych i efektów zdrowotnych z tym związanych. OCZEKIWANE REZULTATY Dostarczenie argumentów przemawiających za koniecznością szybszej i skuteczniejszej modyfikacji systemów transportowych aglomeracji miejskich (a prawdopodobnie również regionalnych systemów transportowych, w tym budowy obwodnic dużych miast), w taki sposób, by minimalizować niekorzystne oddziaływanie ruchu drogowego na środowisko miejskie, a w szczególności na zdrowie mieszkańców centrów miast. Oddziaływanie zapachowe jest zjawiskiem bardzo zmiennym, zależnym od kilku czynników, m.in.: technologicznych, meteorologicznych i topograficznych. Po wybraniu i opisaniu reprezentatywnych obiektów do badań terenowych w poszczególnych grupach obiektów gospodarki komunalnej, wykonano badania bezpośrednie imisji odorantów, będące podstawą oszacowania emisji niezorganizowanej. Charakterystyka źródeł odorantów w gospodarce komunalnej, cechujących się głównie emisją niezorganizowaną, obejmuje określenie wielkości emisji (metodą pomiarowo-obliczeniową) i zasięgu oddziaływania poszczególnych obiektów (jednostek) emitujących odoranty w różnych warunkach środowiskowych (metodą badań bezpośrednich), np. punktów zlewnych ścieków dowożonych lub budynków krat na terenie oczyszczalni ścieków. Prowadzone w zakresie projektu badania obejmują także analizę źródłowych danych monitoringowych w zakresie procesów powstawania i emisji odorantów w obiektach gospodarki ściekowo-odpadowej oraz ocenę skuteczności procesów dezodoryzacji (głównie biofiltracji) na wybranych obiektach komunalnych. OCZEKIWANE REZULTATY SZCZEGÓŁOWA IDENTYFIKACJA, INWENTARYZACJA i CHARAKTERYSTYKA ŹRÓDEŁ ODORANTÓW w GOSPODARCE KOMUNALNEJ, w RAMACH PROJEKTU ZAMAWIANEGO pt.: „NOWE METODY i TECHNOLOGIE DEZODORYZACJI w PRODUKCJI PRZEMYSŁOWEJ, ROLNEJ i GOSPODARCE KOMUNALNEJ” KIEROWNIK: E-MAIL: TEL.: Po przeprowadzeniu badań ankietowych i opracowaniu wyników przedstawiono je w formie bazy danych. Zebrane dane wykorzystano do przeprowadzenia oceny emisji i zasięgu oddziaływania odorantów metodą badań bezpośrednich i za pomocą metod pomiarowo-obliczeniowych. Powstała baza danych opisująca oddziaływanie zapachowe obiektów gospodarki komunalnej w Polsce. Charakterystyka źródeł emisji odorantów może być wykorzystywana w procesach decyzyjnych (m.in. w procedurach ocen środowiskowych), dotyczących ograniczenia oddziaływania istniejących obiektów (poprzez ich hermetyzację i dezodoryzację), a także lokalizacji nowych obiektów (w ramach decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację przedsięwzięcia). prof. nzw. dr hab. inż. ANDRZEJ KULIG [email protected] +48 22 629 30 26 DATA ROZPOCZĘCIA: 2007.04.20 DATA ZAKOŃCZENIA: 2010.04.19 BADANIA nad USUWANIEM BIOGENÓW ze ŚCIEKÓW w PROCESIE DENITRYFIKACJI DEFOSFATACYJNEJ KIEROWNIK: CEL PROJEKTU Identyfikacja komunalnych źródeł uciążliwości zapachowej, które obejmują: systemy kanalizacyjne, pompownie i oczyszczalnie ścieków, obiekty unieszkodliwiania osadów ściekowych oraz składowiska i kompostownie odpadów komunalnych. Celem pracy jest także inwentaryzacja rodzajów i wielkości emisji odorantów z obiektów gospodarki komunalnej pod względem intensywności oddziaływania i uciążliwości dla obszarów wrażliwych – zamieszkałych i użyteczności publicznej, oraz określenie zmienności tej emisji i głównych metod jej ograniczania. Inwentaryzacja obejmuje charakterystykę ilościową oraz rozmieszczenie uciążliwych obiektów komunalnych (zestawienia tabelaryczne i opracowania map). E-MAIL: TEL.: dr hab. inż. JOLANTA PODEDWORNA [email protected] +48 22 234 53 30 DATA ROZPOCZĘCIA: 2006.10.26 DATA ZAKOŃCZENIA: 2009.05.25 CEL PROJEKTU Ocena możliwości wykorzystania procesu denitryfikacji defosfatacyjnej do zwiększenia efektywności zintegrowanego usuwania azotu i fosforu ze ścieków w reaktorach biologicznych. WYDZIAŁ INŻYNIERII ŚRODOWISKA 97 Odkrycie wśród bakterii zdolnych do nadmiarowego wiązania fosforanów w warunkach tlenowych (BAP) takich, które mają tę zdolność również w warunkach anoksycznych z równoczesną redukcją azotanów lub azotynów do azotu gazowego (BAPden), spowodowało dostrzeżenie możliwości wykorzystania tego zjawiska (proces denitryfikacji defosfatacyjnej) do synergicznego usuwania azotu i fosforu ze ścieków, przy znacząco niższym zapotrzebowaniu na węgiel organiczny. Dotychczasowe badania prowadzone głównie w warunkach laboratoryjnych wykazały, że w warunkach technicznych pewnym ograniczeniem powszechnego stosowania tej strategii oczyszczania jest niższa wydajność usuwania fosforu w warunkach anoksycznych oraz fakt, że skład ścieków doprowadzanych do komór biologicznego oczyszczania rzadko zabezpiecza, wymagany do całkowitego usunięcia azotu i fosforu przez BAPden, stosunek ładunków N i P wynoszący co najmniej 7. Mimo świadomości wyżej wymienionych wad, korzyści wynikające z wykorzystania obecności BAPden w biocenozie osadu czynnego tłumaczą zasadność dalszych eksperymentów nad doborem takich warunków pracy reaktora biologicznego, w których wydajność procesu denitryfikacji defosfatacyjnej stanowiłaby możliwie najwyższy udział w efektywności usuwania azotu i fosforu. Z uwagi na dużą łatwość wprowadzania zmian w technologii oczyszczania ścieków w reaktorach porcjowych, badania w przedmiotowym projekcie prowadzone są w laboratoryjnym modelu sekwencyjnego reaktora porcjowego (SBR). OCZEKIWANE REZULTATY Podstawową korzyścią zastosowania technologii gwarantującej synergiczny przebieg biologicznej defosfatacji i denitryfikacji jest możliwość prowadzenia procesu przy ograniczonym dostępie węgla organicznego, a także ograniczenie zużycia energii związanej z napowietrzaniem ścieków. Technologia oczyszczania ścieków uwzględniająca analizowany proces jest szczególnie konkurencyjna w odniesieniu do ścieków, charakteryzujących się niskim stosunkiem ChZT/N i ChZT/P, dla których w dotychczasowych układach oczyszczania należało zastosować dodatkowe (zewnętrzne) źródło węgla, w celu uzyskania wymaganego stężenia azotu i fosforu ogólnego w odpływie. Zalety tej technologii mogą istotnie zmniejszyć koszty eksploatacyjne biologicznej części oczyszczalni ścieków, co wskazuje na jej praktyczne zastosowanie. Przeprowadzone oryginalne kompleksowe badania technologiczne i mikrobiologiczne pozwolą na ocenę wpływu wybranych parametrów technologicznych na efekt denitryfikacji defosfatacyjnej, co w przyszłości umożliwi wykorzystanie tego procesu w skali technicznej. DOBÓR PARAMETRYZACJI PROCESÓW METEOROLOGICZNYCH dla SYSTEMÓW MODELOWANIA JAKOŚCI POWIETRZA, w TYPOWYCH SYTUACJACH SMOGOWYCH na OBSZARZE POLSKI KIEROWNIK: E-MAIL: TEL.: dr inż. JOANNA STRUŻEWSKA [email protected] +48 22 234 55 03 DATA ROZPOCZĘCIA: 2007.05.15 DATA ZAKOŃCZENIA: 2009.05.14 CEL PROJEKTU Przygotowanie wskazówek dotyczących doboru parametryzacji meteorologicznych i konfiguracji modelu dla grup, które zajmować się będą wdrażaniem systemów prognostycznych jakości powietrza dla Polski (lub dla wybranych województw). Wskazówki te proponowane są na podstawie wyników eksperymentów numerycznych z wykorzystaniem systemu chemii troposfery GEM-LAM/AQ oraz modelu jakości powietrza MC2-AQ. Obliczenia przeprowadzono dla obszaru Europy Środkowej (rozdzielczość 15–25 km), Polski (rozdzielczość 3–9 km) oraz wybranych aglomeracji o specyficznych cechach sprzyjających powstawaniu epizodów wysokich stężeń zanieczyszczeń. Symulacje realizowano dla kilkudniowych okresów i obejmują większość typowych sytuacji prowadzących do pogorszenia jakości powietrza na obszarze Polski – od epizodów o charakterze transgranicznym po problemy powodowane różnorakimi czynnikami lokalnymi. Dla każdego z wybranych przypadków dobrano strategię modelowania. Dotyczy to wielkości obszaru objętego obliczeniami, rozdzielczości siatki oraz parametrów zagnieżdżania w symulacjach kaskadowych. W zależności od rozdzielczości, sezonu i rodzaju problemu jakości powietrza, stworzono odpowiednią konfigurację parametryzacji procesów fizycznych. Analiza wyników symulacji numerycznych uwzględnia wrażliwości rozwiązania (ze względu na parametry warstwy granicznej i rozkład pól stężeń substancji chemicznych) na dobór alternatywnych schematów parametryzacji procesów meteorologicznych. Przeprowadzono również badanie wrażliwości modelu na dokładność danych fizjograficznych, dotyczące powierzchni. OCZEKIWANE REZULTATY Zapewnienie wsparcia dla potencjalnych użytkowników zaawansowanych modeli jakości powietrza w Polsce, propozycja zaleceń odnośnie do doboru parametryzacji meteorologicznych oraz zakresu ich stosowalności. Wskazówki te obejmują : rekomendacje odnośnie do optymalnego doboru rozdzielczości i rozmiaru siatki obliczeniowej oraz parametrów zagnieżdżania w przypadku obliczeń kaskadowych oraz rekomendacje odnośnie doboru parametryzacji procesów fizycznych dla różnych rozdzielczości siatki, dla różnych sezonów i różnych warunków terenowych. Dobór tych parametrów jest często zadaniem wykraczającym poza merytoryczne przygotowanie potencjalnych użytkowników lub operatorów modeli jakości powietrza i modeli dyspersji zanieczyszczeń. WYDZIAŁ INŻYNIERII ŚRODOWISKA 98 MIKROBIOLOGICZNE OCZYSZCZANIE GAZÓW ODLOTOWYCH w REAKTORACH HYBRYDOWYCH KIEROWNIK: E-MAIL: TEL.: dr inż. AGNIESZKA TABERNACKA [email protected] +48 22 234 53 07 DATA ROZPOCZĘCIA: 2008.10.09 DATA ZAKOŃCZENIA: 2011.10.08 CEL PROJEKTU Optymalizacja procesu mikrobiologicznego usuwania z powietrza szkodliwych związków organicznych na przykładzie chlorowcopochodnych węglowodorów trichloroetenu i tetrachloroetenu. Związki te stosowane są powszechnie, między innymi jako rozpuszczalniki organiczne do odtłuszczania powierzchni materiałów. Wykazują wysoką oporność na biodegradację. Przewidywano, że efektywność eliminacji zanieczyszczeń z gazu zwiększy się przy zastosowaniu urządzenia hybrydowego złożonego z dwóch elementów – biopłuczki w obecności komórek mikroorganizmów immobilizowanych na wybranych nośnikach oraz biofiltru z odpowiednio dobranym materiałem wypełniającym. Określono optymalne parametry technologiczne urządzenia, takie jak rodzaj wypełnienia i nośników, obciążenie biopłuczki i biofiltru ładunkiem zanieczyszczeń i obciążenie objętościowe, wilgotność wypełnienia biofiltru, szybkość przepływu powietrza i wzrost biomasy. Wykonano badania kontrolne procesu – analizy fizyczno-chemiczne, mikrobiologiczne, enzymatyczne i ekotoksykologiczne. OCZEKIWANE REZULTATY Istnieje pilna potrzeba ograniczania emisji szkodliwych zanieczyszczeń do powietrza atmosferycznego. Niewielka ilość uruchomionych urządzeń do oczyszczania gazów na drodze mikrobiologicznej w warunkach przemysłowych w kraju dyktuje konieczność podjęcia badań w wyżej wymienionym zakresie. Istotne jest także, że metody biotechnologiczne, zgodnie z danymi własnymi i z piśmiennictwa, są bardziej skuteczne i bardziej ekonomiczne, aniżeli sposoby fizyczne, czy chemiczne. Projektowany system hybrydowy można uznać za rozwiązanie nowatorskie, na temat którego jest niewiele danych w piśmiennictwie. Wymiernym efektem projektu jest propozycja wytycznych do budowy nowoczesnych urządzeń do oczyszczania gazów odlotowych z zakładów przemysłowych. WYDZIAŁ INŻYNIERII ŚRODOWISKA 99 KIEROWNIK: E-MAIL: TEL.: dr hab. inż. KATARZYNA JUDA-REZLER [email protected] +48 22 234 72 74 DATA ROZPOCZĘCIA: 2006.06.01 DATA ZAKOŃCZENIA: 2009.05.31 KOORDYNATOR: OCZEKIWANE REZULTATY Uzyskanie dla obszaru Polski prognoz zmian klimatycznych (w tym występowania ekstremów pogodowych) oraz ich wpływu na system wodno-gospodarczy, leśnictwo, rolnictwo oraz jakość powietrza i zdrowie obywateli. Projekt ma istotne znaczenie w rozwoju w Polsce badań klimatu oraz badań związanych z ochroną środowiska, zwłaszcza atmosfery. Wyniki zaprezentowano na stronie internetowej http://www.cecilia-eu.org oraz publikowano w czasopismach naukowych i przedstawiano na sympozjach i konferencjach również z udziałem władz samorządowych. Uzyskane wyniki badań mogą być wykorzystane przy formułowaniu Krajowego Programu Ochrony Atmosfery oraz przy wdrażaniu Narodowego Programu Klimatycznego. Univerzita Karlova v Praze, Czech Republic. Universitaet fuer Bodenkultur Wien – BOKU, Austria; National Institute of Meteorology and Hydrology of the Bulgarian Academy of Sciences, Bulgaria; Cesky Hydrometeorologicky Ustav, Czech Republic; Ustav Fyziky Atmosfery AV CR, Czech Republic; Danmarks Meteorologiske Institut, Denmark; Meteo-France, France; Aristotelio Panepistimio Thessalonikis, Greece; Orszagos Meteorologiai Szolgalat, Hungary; Eotvos Lorand Tudomanyegyetem, Hungary; Abdus Salam International Centre for Theoretical Physics, Italy; Institutul Natde Hidrologie si Gospodarire a Apelor, Romania; Administratia Nationala de Meteorologie, Romania; Narodne Lesnicke Centrum, Slovakia; Eidgenoessische Technische Hochschule Zuerich, Switzerland PARTNERZY: PROJEKTY REALIZOWANE PRZY WSPARCIU UE OCENA SKUTKÓW ZMIAN KLIMATU i ŚRODOWISKA w EUROPIE CENTRALNEJ i WSCHODNIEJ CEL PROJEKTU Analiza i ocena podatności środowiska Europy Centralnej i Wschodniej na zmiany klimatyczne. Rozwijane ostatnio Regionalne Modele Klimatyczne (RCM) służące prognozie zmian klimatycznych, jakie mogą nastąpić na skutek zwiększającej się presji antropogenicznej, pracują w rozdzielczości przestrzennej 50x50 km. Dla poszczególnych rejonów Europy jest to rozdzielczość zbyt mała, aby zdiagnozować podatność poszczególnych elementów środowiska na te zmiany i wynikające z tego zagrożenia. Podstawowym zadaniem projektu jest opracowanie i analiza scenariuszy klimatycznych przy wykorzystaniu modeli RCM o większej rozdzielczości przestrzennej (10x10 km). Studia podatności środowiska są realizowane dla kluczowych elementów podstawowych komponentów środowiska, które jak wykazały dotychczasowe badania okazały się najbardziej wrażliwe na zmiany klimatyczne. Są to: hydrologia i gospodarka wodna, jakość powietrza atmosferycznego, uprawy i ekosystemy leśne. WYDZIAŁ INŻYNIERII ŚRODOWISKA 100 KIEROWNIK: E-MAIL: TEL.: dr inż. ALEKSANDER PANEK [email protected] +48 22 234 75 06 DATA ROZPOCZĘCIA: 2006.12.11 DATA ZAKOŃCZENIA: 2011.02.11 PARTNERZY: Norwegian University of Science and Technology - The Faculty of Architecture and Fine Art OCZEKIWANE REZULTATY Opracowanie: metodyki i programu obliczeniowego szacowania zużycia energii końcowej dla budynków użyteczności publicznej będącej rozszerzeniem metody godzinowej wg. PN ISO EN 13790; metody walidacji programów obliczeniowych i przeprowadzenie walidacji pomiarowej i obliczeniowej zaproponowanej metody szacowania zużycia energii końcowej; metodyki przygotowywania świadectw energetycznych na potrzeby wprowadzenia Dyrektywy 91/2002/WE 4); statystyki zużycia energii cieplnej i elektrycznej w różnych typach budynków użyteczności publicznej; katalogu najlepszych rozwiązań technologicznych do stosowania w budynkach użyteczności publicznej; metody oceny zgodności budynku z rozwojem zrównoważonym zgodnie z aktualnymi wytycznymi CEN TC 350. Zintegrowana charakterystyka budynku. Metoda E-STEP i metoda uproszczona NE–STEP; uproszczonej metody szacowania oświetlenia dziennego budynków. INNE ŹRÓDŁA FINANSOWANIA TERMOMODERNIZACJA BUDYNKÓW UŻYTECZNOŚCI PUBLICZNEJ ZGODNA z ZASADAMI ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU STEP CEL PROJEKTU Projekt dotyczy modernizacji budynków niemieszkalnych - realizowanej zgodnie z zasadami rozwoju zrównoważonego - a w szczególności ich podzbioru, którego właścicielami są podmioty publiczne. Budynki takie powinny być przykładem prawidłowego zarządzania, a ich modernizacje powinny zawierać elementy demonstracyjne i edukacyjne. Konieczność poprawy standardu energetycznego wymaga zarówno przeprowadzenia analiz i badań dotyczących wyboru technologii, jak również zagadnień odnoszących się do zakresu uwzględniającego zasady rozwoju zrównoważonego. Badania takie obejmują narzędzia projektowania i ocen zintegrowanej charakterystyki budynku, w której zgodnie z cyklem istnienia obiektu adresuje się aspekty środowiskowe, ekonomiczne i społeczne. Wprowadzanie w obszar inwestycji zasad zrównoważonego rozwoju rozszerza postrzeganie przedsięwzięcia inwestycyjnego i narzuca konieczność uwzględnienia wielu nowych aspektów już na poziomie koncepcji, np. adaptacja odzyskanych elementów i ponowne wykorzystanie wyrobów budowlanych, dostępność instalacji na potrzeby remontu, zminimalizowanie oddziaływania na środowisko, możliwość kształtowania odpowiednich relacji społecznych. Zagadnienia te tworzą zbiór cech, które rozpatruje się z punktu widzenia zasad zrównoważonego rozwoju, a ich zdefiniowanie, określenie miar i wzajemnych relacji jest zadaniem dla interdyscyplinarnego zespołu badawczego. Przygotowanie materiałów edukacyjnych i kursu internetowego nt. termomodernizacji zgodnej z zasadami zrównoważonego rozwoju. Przeprowadzenie oceny energetycznej i zintegrowanej budynków użyteczności publicznej w Gminie Zabłudów, które zostały poddane termomodernizacji z pomocą środków NMF i EOG. WYDZIAŁ INŻYNIERII ŚRODOWISKA 101 WYDZIAŁ MATEMATYKI i NAUK INFORMACYJNYCH PROJEKTY BADAWCZE WYDZIAŁ MATEMATYKI i NAUK INFORMACYJNYCH 104 DR Homotopijne dominacje wielościanów DANUTA KOŁODZIEJCZYK PROJEKTY REALIZOWANE PRZY WSPARCIU UE 104 MGR INŻ. Network-Aware P2P-TV Application over Wise Networks MARCIN PILARSKI WYDZIAŁ MATEMATYKI i NAUK INFORMACYJNYCH 103 KIEROWNIK: E-MAIL: TEL.: dr DANUTA KOŁODZIEJCZYK [email protected] +48 22 234 72 26 NETWORK-AWARE P2P-TV APPLICATION over WISE NETWORKS KIEROWNIK: E-MAIL: TEL.: mgr inż. MARCIN PILARSKI [email protected] +48 22 234 73 07 DATA ROZPOCZĘCIA: 2006.06.07 DATA ROZPOCZĘCIA: 2008.02.01 DATA ZAKOŃCZENIA: 2009.06.06 DATA ZAKOŃCZENIA: 2010.01.31 KOORDYNATOR: CEL PROJEKTU Przedmiotem badań prowadzonych w ramach tego projektu są naturalne, proste w sformułowaniach, lecz od wielu lat nierozstrzygnięte problemy dotyczące homotopijnych dominacji wielościanów. Skoncentrowano się na pytaniach o ilość przestrzeni homotopijnie dominowanych przez wielościan (co do skończoności) oraz na pytaniach o porządek w klasie przestrzeni homotopijnie dominowanych przez wielościan wyznaczony przez relację homotopijnej dominacji. Punktem wyjścia do naszych rozważań był problem postawiony w 1968 roku przez wybitnego polskiego topologa Karola Borsuka: „Czy każdy wielościan dominuje homotopijnie nad tylko skończenie wieloma typami homotopii?” Wbrew oczekiwaniom, okazuje się, że odpowiedź jest negatywna. Z drugiej strony, na przykład wielościany z grupą podstawową skończoną dominują nad tylko skończenie wieloma typami homotopii. Kontynuując te wcześniejsze badania spróbowano wyróżnić następne klasy wielościanów o tej własności. Wśród rozważanych problemów znalazł się również odpowiednik wyjściowego pytania dla produktów kartezjańskich (K. Borsuk, 1971): „Czy istnieje wielościan, który ma nieskończenie wiele różnych faktorów (przy rozkładach na iloczyn kartezjański) w homotopijnej kategorii CW-kompleksów?” Celem projektu jest także uzyskanie odpowiedzi na kilka innych otwartych pytań dotyczących badanej problematyki. Część z nich została postawiona w pracach i monografiach K. Borsuka, a także na znanych listach problemów (np. na liście „Open Problems in Topology”, uaktualnianej i publikowanej co kilka lat przez wydawnictwo Elsevier). Wyniki wchodzą w skład rozprawy habilitacyjnej kierowniczki projektu. Politecnico di Torino, Italy Groupe des Ecoles des Telecommunications, France; France Telecom S.A., France; Budapesti Muszaki es Gazdasagtudomanyi Egyetem, Hungary; Netvisor Informatikai es Kommunikacios Szolgaltato Korlatolt Felelossegu Tarsasag, Hungary; Magyar Telekom Tavkozlesi Nyilvanosan Mukodo Reszvenytarsasag, Hungary; Universita degli Studi di Trento, Italy; Lightcomm S.R.L., Italy; Telekomunikacja Polska S.A., Poland; NEC Europe Ltd., United Kingdom PARTNERZY: PROJEKTY REALIZOWANE PRZY WSPARCIU UE HOMOTOPIJNE DOMINACJE WIELOŚCIANÓW OCZEKIWANE REZULTATY Odpowiedzi (lub częściowe odpowiedzi) na kilka otwartych dotąd pytań związanych z tematem. Udowodnienie, że każdy wielościan o grupie podstawowej wirtualnie policyklicznej ma skończoną głębokość. Wyróżnienie pewnej klasy wielościanów, dla których każda homotopijna dominacja wielościanu nad sobą jest homotopijną równoważnością. Udowodnienie, że każdy wielościan z grupą podstawową nilpotentną da się przedstawić jako produkt kartezjański dwóch faktorów, o drugim faktorze S1, tylko na skończenie wiele sposobów (w homotopijnej kategorii CW-kompleksów). WYDZIAŁ MATEMATYKI i NAUK INFORMACYJNYCH 104 WYDZIAŁ MECHANICZNY ENERGETYKI i LOTNICTWA PROJEKTY BADAWCZE WYDZIAŁ MECHANICZNY ENERGETYKI i LOTNICTWA 107 PROF. DR HAB. INŻ. ZDOBYSŁAW GORAJ 107 DR INŻ. ZBIGNIEW GUT 107 PROF. DR HAB. INŻ. RUDOLF KLEMENS 108 PROF. DR HAB. INŻ. RUDOLF KLEMENS 109 MGR INŻ. TOMASZ LEŻAŃSKI 109 110 Lekki samolot bezzałogowy (demonstrator technologii) do monitorowania w zastosowaniach cywilnych – SAMONIT Symulacje numeryczne procesu detonacji w silniku wykorzystującym wirującą detonację Opracowanie typoszeregu aktywnych superszybkich systemów tłumienia wybuchów przemysłowych Badanie dynamiki rozpylania pyłów osiadłych przez propagującą falę uderzeniową i w ciągłym przepływie powietrza Badania silnika o zapłonie iskrowym wyposażonego w nowy system spalania z półotwartą komorą spalania ANDRZEJ MILLER Układ sterowania i wprowadzania mocy dla hybrydowego zespołu energetycznego – wysokotemperaturowe ogniwo paliwowe – turbina gazowa DR INŻ. Modelowanie i symulacja procesów udarowych w biomechanice PROF. DR HAB. INŻ. CEZARY RZYMKOWSKI 110 PROF. DR HAB. INŻ. ANDRZEJ TEODORCZYK 111 PROF. DR HAB.INŻ. TERESA ZIELINSKA 111 DR HAB. PRZEMYSŁAW ŻYDAK Badania mechanizmu przejścia od spalania deflagracyjnego do detonacyjnego dla mieszaniny gazów metanu, wodoru i powietrza Analiza mechanizmów stabilizacji lokomocji dwunożnej, opracowanie metod syntezy ruchu z wykorzystaniem wzorców biologicznych Fizyczny proces formowania gradientowych wielowarstwowych powłok metodą detonacyjną na podłoża tytanowe i stali niskowęglowej PROJEKTY REALIZOWANE PRZY WSPARCIU UE 112 PROF. DR HAB. INŻ. ZDOBYSŁAW GORAJ 112 PROF. DR HAB. INŻ. JANUSZ NARKIEWICZ 113 114 PROF. NZW. DR HAB. INŻ. Symulacja charakterystyk stateczności i sterowności samolotu na etapie projektu koncepcyjnego NICE TRIP Projekt zintegrowany nowatorskiego, innowacyjnego, konkurencyjnego, sprawnego wiropłatu typu tilt-rotor JACEK ROKICKI Adaptacyjne metody wyższego rzędu w zastosowaniach przemysłu lotniczego PROF. DR HAB. INŻ. Sieć doskonałości – bezpieczeństwo wodoru jako nośnika energii ANDRZEJ TEODORCZYK WYDZIAŁ MECHANICZNY ENERGETYKI i LOTNICTWA 106 LEKKI SAMOLOT BEZZAŁOGOWY (DEMONSTRATOR TECHNOLOGII) do MONITOROWANIA w ZASTOSOWANIACH CYWILNYCH – SAMONIT KIEROWNIK: E-MAIL: TEL.: prof. dr hab. inż. ZDOBYSŁAW GORAJ [email protected] +48 22 234 54 28 DATA ROZPOCZĘCIA: 2007.04.03 DATA ZAKOŃCZENIA: 2010.04.02 CEL PROJEKTU Optymalizacja konstrukcji silnika odrzutowego RDE (Rotation Detonation Engine) wykorzystującego proces ciągłej wirującej detonacji gazowej. Obliczenia optymalizacyjne procesu inicjacji i propagacji detonacji w kanale pierścieniowym wykonano w Institute of High Performance Computing (IHPC) w Singapurze. Obliczenia 3D przeprowadzone w IHPC w Singapurze, mają za zadanie umożliwić dobranie optymalnej geometrii i właściwych parametrów pracy silnika, wykorzystującego wirującą detonację. Badania prowadzone na stanowisku modelowym w ITC PW umożliwiają ocenę zgodności wyników obliczeń z wynikami eksperymentów dla złożonych układów geometrycznych. Wyniki badań eksperymentalnych oraz wyniki otrzymane na drodze obliczeń numerycznych zastosowano do budowy prototypu silnika odrzutowego, wykorzystującego ciągłą wirującą detonację. OCZEKIWANE REZULTATY CEL PROJEKTU Opracowanie Polskiego Systemu Monitorowania Zagrożeń, opartego na samolocie bezzałogowym nowej generacji, wyposażonego w miniaturowe sensory i systemy pokładowe. OCZEKIWANE REZULTATY Dokonanie tego przełomu pozwoli wprowadzić samoloty bezzałogowe do wielu zastosowań cywilnych. Wszystkie zadania mogłyby być realizowane w sposób ciągły (24h na dobę), niezależnie od pory dnia i nocy, niezależnie od pogody (również we mgle, deszczu, czy śniegu), bezgłośnie (silniki małej mocy z wysokości kilku kilometrów byłyby niesłyszalne, co jest ważne z punktu widzenia ochrony środowiska i istotne dla wykrywania przemytu ludzi i towarów przez granice państwowe). SYMULACJE NUMERYCZNE PROCESU DETONACJI w SILNIKU WYKORZYSTUJĄCYM WIRUJĄCĄ DETONACJĘ KIEROWNIK: E-MAIL: TEL.: Główną zaletą silnika RDE jest bardzo prosta konstrukcja, która gwarantuje niską cenę i małą awaryjność. Dodatkowo brak elementów ruchomych (w wersji bez turbiny i sprężarki – wentylatora) charakterystycznych dla współczesnych silników zmniejsza koszty wytwarzania i awaryjność takiego silnika. Również większa sprawność procesu spalania detonacyjnego niż spalania deflagracyjnego spotykanego w dotychczas stosowanych napędach, pozwola na znaczne obniżenie zużycia paliwa i emisji gazów cieplarnianych do atmosfery. OPRACOWANIE TYPOSZEREGU AKTYWNYCH SUPERSZYBKICH SYSTEMÓW TŁUMIENIA WYBUCHÓW PRZEMYSŁOWYCH KIEROWNIK: E-MAIL: TEL.: prof. dr hab. inż. RUDOLF KLEMENS [email protected] +48 22 234 52 80 DATA ROZPOCZĘCIA: 2007.03.13 DATA ZAKOŃCZENIA: 2010.03.12 dr inż. ZBIGNIEW GUT [email protected] +48 22 234 52 87 DATA ROZPOCZĘCIA: 2006.09.28 DATA ZAKOŃCZENIA: 2009.09.27 CEL PROJEKTU Opracowanie i przebadanie typoszeregu aktywnych superszybkich systemów tłumienia wybuchów. Badania prowadzone są pod kątem możliwości wykorzystania opracowanych systemów w warunkach przemysłowych. Typoszereg systemów tłumiących wykorzystujących pojemniki z materiałem gaśniczym o objętości od 2 do 10 dm3 powinien już umożliwić zabezpieczenie bardzo wielu różnych instalacji przemysłowych. Głównym elementem proponowanych systemów tłumienia wybuchów jest stalowy pojemnik ciśnieniowy wypełniony WYDZIAŁ MECHANICZNY ENERGETYKI i LOTNICTWA 107 częściowo materiałem gaszącym, którym jest proszek gaśniczy lub woda. Pojemnik zamknięty jest od dołu membraną, poniżej której znajduje się przewód wylotowy zakończony głowicą rozpylającą. Wewnątrz pojemnika, nad powierzchnią materiału tłumiącego znajduje się generator gazu w postaci odpowiednio zaprojektowanego ładunku prochowego. Skuteczność działania urządzenia zależy od szybkości perforacji membrany i związanej z tym szybkości rozpylania materiału gaszącego w przestrzeni chronionej. Przewidziane do realizacji rozwiązanie automatycznych super szybkich systemów tłumienia wybuchów charakteryzuje się brakiem nadciśnienia w okresie wyczekiwania. Nadciśnienie w pojemnikach zawierających materiał gaszący pojawia się dopiero w momencie uruchomienia instalacji i jest wynikiem spalania ładunku prochowego. Sygnałem uruchamiającym instalację jest przyrost ciśnienia lub świecenie płomienia pojawiające się w chronionej przestrzeni, które można utożsamiać z zainicjowaniem wybuchu. Objętość wytworzonych gazowych produktów spalania oraz ich ciśnienie są wystarczające do perforacji membrany i szybkiego wypchnięcia materiału gaszącego z pojemnika, łącznie z rozpyleniem go w przestrzeni chronionej. OCZEKIWANE REZULTATY Maksymalną skuteczność badanych systemów tłumiących osiągnięto w wyniku optymalizacji geometrii ładunku prochowego, liczby spłonek zapłonowych oraz podziału całkowitej masy produktów spalania na strumień zasadniczy i strumień podawany bezpośrednio nad powierzchnię membrany. Optymalizowana jest również grubość membrany oddzielającej materiał tłumiący od układu rozpylającego oraz głębokość jej nacięcia. Przeprowadzono badania eksperymentalne, które dostarczyły nowych danych do projektowania bardziej efektywnych systemów zabezpieczeń przeciwwybuchowych w typowych instalacjach przemysłowych. Największe korzyści płynące z realizacji pracy powstają jednak w sferze kosztów niewymiernych, gdyż rezultaty badań przyczynią się do ochrony środowiska naturalnego i do wzrostu bezpieczeństwa pracy. BADANIE DYNAMIKI ROZPYLANIA PYŁÓW OSIADŁYCH przez PROPAGUJĄCĄ FALĘ UDERZENIOWĄ i w CIĄGŁYM PRZEPŁYWIE POWIETRZA KIEROWNIK: E-MAIL: TEL.: prof. dr hab. inż. RUDOLF KLEMENS [email protected] +48 22 234 52 80 DATA ROZPOCZĘCIA: 2006.10.04 DATA ZAKOŃCZENIA: 2009.10.03 CEL PROJEKTU Zbadanie mechanizmu podrywania pyłów osiadłych przez propagującą falę uderzeniową. W wielu gałęziach przemysłu występują palne pyły, które zalegają w warstwie i stanowią bardzo poważne zagrożenie wybuchowe. Warstwa pyłu węglowego o grubości 1 mm, zalegająca tylko na podłożu w kanale o przekroju prostokątnym przy pełnym rozpyleniu wytwarza jednorodną mieszaninę stechiometryczną na wysokość ok. 3,5 m, zaś mieszaninę o stężeniu bliskim dolnej granicy wybuchowości na wysokość ok. 12,5 m. Pył zalegający w warstwie nie stanowi jeszcze zagrożenia wybuchowego. Wystarczy jednak drobna awaria sprężonego gazu lub słaby, nie powodujący żadnych zniszczeń przypadkowy wybuch, aby powstała fala ciśnieniowa spowodowała poderwanie pyłu z warstwy i rozpylenie go w całym otoczeniu. Przypadkowy zapłon tak powstałej mieszaniny pyłowo-powietrznej powoduje wygenerowanie kolejnej fali ciśnieniowej, która rozpyla resztę pyłu zalegającego w warstwie w danym obiekcie i w efekcie wtórny wybuch jest już z reguły wybuchem niszczącym całą instalację lub obiekt budowlany. W oparciu o badania eksperymentalne zweryfikowano kod umożliwiający symulacje numeryczne badanych procesów. OCZEKIWANE REZULTATY Określenie wpływu grubości warstwy wybranych pyłów organicznych i prędkości fali uderzeniowej na dynamikę procesu rozpylania. Wykorzystanie specjalnej aparatury laserowej umożliwia określenie składowej pionowej prędkości podrywanego pyłu oraz jego stężenie wzdłuż wysokości kanału badawczego. Prędkość podrywania pyłu zweryfikowano za pomocą szybkiej kamery elektronicznej. W oparciu o technikę wykonywania zdjęć rozwiniętych przy jednoczesnym wykorzystaniu smugoskopu określono precyzyjnie opóźnienie podrywania pyłu za falą uderzeniową. Opracowanie wiarygodnego, opartego na nowej koncepcji, zweryfikowanego eksperymentalnie kodu umożliwiającego symulacje numeryczne badanych procesów pozwoli przebadać wiele instalacji przemysłowych. Głównym zadaniem takiego kodu jest wykorzystanie go w dalszych pracach jako zasadniczego elementu finalnego programu umożliwiającego symulacje numeryczne procesu propagacji wybuchów pyłowych w przypadku, gdy pył nie jest wstępnie rozpylony lecz zalega w warstwie. WYDZIAŁ MECHANICZNY ENERGETYKI i LOTNICTWA 108 BADANIA SILNIKA o ZAPŁONIE ISKROWYM WYPOSAŻONEGO w NOWY SYSTEM SPALANIA z PÓŁOTWARTĄ KOMORĄ SPALANIA KIEROWNIK: E-MAIL: TEL.: UKŁAD STEROWANIA i WPROWADZANIA MOCY dla HYBRYDOWEGO ZESPOŁU ENERGETYCZNEGO – WYSOKOTEMPERATUROWE OGNIWO PALIWOWE – TURBINA GAZOWA mgr inż. TOMASZ LEŻAŃSKI [email protected] +48 22 234 52 66 KIEROWNIK: E-MAIL: prof. dr hab. inż. ANDRZEJ MILLER [email protected] DATA ROZPOCZĘCIA: 2006.04.12 TEL.: +48 22 234 52 86 DATA ZAKOŃCZENIA: 2009.04.11 DATA ROZPOCZĘCIA: 2006.08.11 DATA ZAKOŃCZENIA: 2009.02.10 CEL PROJEKTU Zbadanie zastosowania oryginalnego systemu spalania o półotwartej komorze wstępnej w przystosowanym do badań rzeczywistym silniku ZI. System ten został opracowany w Zakładzie Silników Lotniczych ITC PW. Geometria komory spalania w położeniach tłoka dalszych od ZZP (suwy dolotu, wylotu oraz sprężania) jest jednoczęściowa, całkowicie otwarta w kierunku denka tłoka, co zapewnia jej dobre oczyszczanie ze spalin i napełnienie świeżym ładunkiem. Natomiast w pobliżu ZZP bliskość denka tłoka i przegrody między dwiema częściami komory powoduje chwilowe powstanie komory wstępnej i wypływ strumienia gorących, chemicznie aktywnych spalin z komory wstępnej do głównej przez odpowiednio skonfigurowany otwór wypływowy. Przeprowadzone dotychczas badania tego systemu pokazały skuteczność generowania turbulizującej strugi i jednoznacznie wykazały, że konfiguracja ta daje pozytywne wyniki w warunkach eksperymentu. Szczególną uwagę należy poświęcić ocenie kąta wyprzedzenia zapłonu, który jest kluczowym parametrem systemu. Są przesłanki aby sądzić, że kierunek zmian tego kąta ze względu na działanie systemu spalania pokrywa się z kierunkiem zmian kąta wyprzedzenia zapłonu związanym z konwencjonalną charakterystyką kąta wyprzedzenia zapłonu przy zmianach obrotów i obciążeń silnika. Celem naukowym projektu jest przeniesienie wszystkich badawczych wyników uzyskanych w badaniach prowadzonych na maszynie pojedynczego sprężu na rzeczywisty silnik. Symulacje komputerowe systemu służą wzmocnieniu naukowych aspektów pracy. CEL PROJEKTU Określenie zasad budowy i struktur układów sterowania dla hybrydowych układów energetycznych z ogniwem paliwowym na gaz ziemny. Wiąże się to też ściśle z rozwiązaniem wyprowadzenia mocy (elektrycznej) z układu. Ogniwa paliwowe typu SOFC (z elektrolitem w postaci stałych tlenków) przewidywane są, między innymi, jako element (źródło energii elektrycznej i ciepła) w przyszłościowych układach energetycznych, w szczególności w systemach generacji rozproszonej. OCZEKIWANE REZULTATY Odpowiednia strategia sterowania układem hybrydowym z ogniwem paliwowym SOFC, projekt układu sterowania, realizacja fizyczna układu sterowania oraz fizyczny symulator układu hybrydowego z ogniwem paliwowym SOFC. OCZEKIWANE REZULTATY Generalna ocena potencjału systemu zarówno z punktu widzenia korzyści naukowych, jak również zastosowań praktycznych. Bez względu na końcową konkluzję odnośnie do praktycznych możliwości zastosowania systemu o półotwartej komorze wstępnej, niepodważalne jest uzyskanie znacznych korzyści naukowych, związanych chociażby z faktem zupełnej nowości zaproponowanego rozwiązania. To otwiera drogę do publikowania wyników badań w periodykach i na konferencjach naukowych. WYDZIAŁ MECHANICZNY ENERGETYKI i LOTNICTWA 109 MODELOWANIE i SYMULACJA PROCESÓW UDAROWYCH w BIOMECHANICE KIEROWNIK: E-MAIL: TEL.: dr inż. CEZARY RZYMKOWSKI BADANIA MECHANIZMU PRZEJŚCIA od SPALANIA DEFLAGRACYJNEGO do DETONACYJNEGO dla MIESZANINY GAZÓW METANU, WODORU i POWIETRZA [email protected] +48 22 234 56 98 KIEROWNIK: DATA ROZPOCZĘCIA: 2007.11.30 E-MAIL: DATA ZAKOŃCZENIA: 2009.11.29 TEL.: prof. dr hab. inż. ANDRZEJ TEODORCZYK [email protected] +48 22 234 52 26 DATA ROZPOCZĘCIA: 2006.11.07 DATA ZAKOŃCZENIA: 2009.05.06 CEL PROJEKTU Udoskonalenie narzędzi badawczych (głównie symulacyjnych) z zakresu biomechaniki udarowej, z zastosowaniem dla potrzeb opracowania metod ograniczania skutków wypadków komunikacyjnych (głównie drogowych), wypadków w czasie uprawiania sportu i na stanowiskach pracy. Ze względu na ryzyko poważnych obrażeń lub nawet zagrożenia życia badania eksperymentalne w tej dziedzinie, z udziałem „rzeczywistych obiektów”, mogą być prowadzone tylko w bardzo ograniczonym zakresie. Dla większych obciążeń konieczne jest korzystanie z różnorodnych modeli, zarówno materialnych, jak również matematycznych realizowanych w postaci oprogramowania symulacyjnego. Zagadnienia szczegółowe, będące przedmiotem podjętej pracy, to opracowanie propozycji udoskonalonych metod i narzędzi: oceny wiarygodności, porównywania, analizy, klasteryzacji i ekstrakcji istotnych informacji dla danych uzyskiwanych w wyniku symulacji, badań eksperymentalnych z wykorzystaniem różnorodnych modeli, a także informacji o przebiegu i skutkach rzeczywistych wypadków; modelowania układu mięśniowo-szkieletowego człowieka poddanego obciążeniom udarowym, z wykorzystaniem formalizmu układów wielomasowych i dokładnej geometrii stawów/stref kontaktu, bez korzystania z metody elementów skończonych (MES); modelowania hybrydowego z jednoczesnym wykorzystaniem metody układów wielomasowych i MES. Dodatkowo: opracowanie propozycji nowych biomechanicznych „kryteriów urazów”; zilustrowanie zaproponowanych metod przykładami rozwiązań zadań praktycznych z zakresu zastosowań metod biomechaniki udarowej do poprawy poziomu bezpieczeństwa biernego użytkowników pojazdów samochodowych oraz w sporcie. OCZEKIWANE REZULTATY Rozwój metod komputerowych biomechaniki udarowej, służących między innymi, realizacji bardzo ważnego celu społecznego, jakim jest poprawa bezpieczeństwa na drogach (zmniejszenie skutków wypadków drogowych — liczby ofiar śmiertelnych, poszkodowanych o trwałej utracie sprawności, jak również lżej poszkodowanych, których obrażenia nie stanowiąc zagrożenia dla życia). CEL PROJEKTU Zbadanie doświadczalne i teoretyczne procesu detonacji mieszaniny metanu, wodoru i powietrza oraz wyjaśnienie mechanizmu przejścia od deflagracji do detonacji. Zaplanowano następujące etapy prac: wykonanie badań doświadczalnych detonacji mieszaniny metan-wodór-powietrze i określenie parametrów detonacji w rurze z przegrodami dla różnych wartości współczynnika nadmiaru powietrza oraz przy różnej zawartości wodoru w mieszaninie przy stałym współczynniku nadmiaru powietrza; dopracowanie modeli matematycznych i programów komputerowych, opracowanych w ubiegłych latach, oraz wykonanie symulacji komputerowych w celu określenia przydatności modeli matematycznych do badania tych zjawisk. Temat badawczy jest nowatorski w skali światowej. W literaturze brak jest wiarygodnych danych ilościowych. Projekt oprócz walorów poznawczych ma również ważny aspekt techniczny związany z używaniem mieszaniny metanu, wodoru i powietrza jako paliwa do silników spalinowych, turbin gazowych, palników itd., jak również związany z bezpieczeństwem w sytuacjach zagrożenia detonacyjnego. OCZEKIWANE REZULTATY Uzyskanie cennych informacji o charakterze podstawowym, umożliwiających pełniejsze poznanie i wyjaśnienie niezwykle złożonych procesów przejścia do detonacji w mieszaninach gazowych. Informacje te oprócz walorów poznawczych są niezbędne do lepszego projektowania i właściwej eksploatacji perspektywicznego napędu spalinowego oraz bezpiecznego eksploatowania urządzeń do przetwarzania i transportu palnych gazów. Opracowane modele matematyczne i programy komputerowe pozwolą na komputerowe symulacje złożonych zjawisk przejścia do detonacji w mieszaninach gazowych i w przyszłości mogą stanowić podstawowe narzędzie do analizy zaistniałych niezamierzonych detonacji podczas awarii instalacji przemysłowych oraz skuteczności działania różnych urządzeń zabezpieczających. Umożliwi to lepsze zrozumienie procesów detonacji jak również procesów przejścia do detonacji oraz przyczyn i przebiegu wypadków obejmujących detonacje gazowe, a także poprawę stanu bezpieczeństwa poprzez projektowanie lepszych systemów zabezpieczających. WYDZIAŁ MECHANICZNY ENERGETYKI i LOTNICTWA 110 ANALIZA MECHANIZMÓW STABILIZACJI LOKOMOCJI DWUNOŻNEJ, OPRACOWANIE METOD SYNTEZY RUCHU z WYKORZYSTANIEM WZORCÓW BIOLOGICZNYCH KIEROWNIK: E-MAIL: TEL.: prof. dr hab.inż. TERESA ZIELINSKA [email protected] +48 22 234 77 90 FIZYCZNY PROCES FORMOWANIA GRADIENTOWYCH WIELOWARSTWOWYCH POWŁOK METODĄ DETONACYJNĄ na PODŁOŻA TYTANOWE i STALI NISKOWĘGLOWEJ KIEROWNIK: E-MAIL: TEL.: dr inż. PRZEMYSŁAW ŻYDAK [email protected] +48 22 234 51 70 DATA ROZPOCZĘCIA: 2008.10.16 DATA ROZPOCZĘCIA: 2007.10.26 DATA ZAKOŃCZENIA: 2011.10.15 DATA ZAKOŃCZENIA: 2010.10.25 KOORDYNATOR: PARTNERZY: Politechnika Warszawska Instytut Pomink - Centrum Zdrowia Dziecka w Warszawie CEL PROJEKTU Przeprowadzenie studiów cech ruchu człowieka wychodzących poza znaną i publikowaną wiedzę. Dotyczy to głównie obserwacji ruchu wszystkich kończyn przy balansowaniu postury w sytuacjach nietypowych, a istotnych z punktu widzenia syntezy sterowania. Dane eksperymentalne zostały wykorzystane do sformułowania syntetycznego opisu (modelu) stabilizacji postury. Realizacja powyższego doprowadziła do kolejnego celu, jakim jest opracowanie nowej metody syntezy ruchu robotów humanoidalnych. Rozszerzenie wiedzy o zjawiskach fizycznych zachodzących podczas procesu natryskiwania powłok metodą detonacyjną. W pracy ustalono zależności i związki pomiędzy parametrami obciążenia wywołującego zderzenie się cząstek materiału powłokowego cermetalicznego typu WC + Co, stanowiących strumień natryskowy a zjawiskami zachodzącymi na granicy połączenia powłoka – podłoże oraz powłoka – powłoka, charakteryzująca się innymi właściwościami fizyczno-chemicznymi. Istotą projektu jest opracowanie podstawowych danych umożliwiających uzyskanie technologicznych parametrów natryskiwania powłok gradientowych wielowarstwowych. OCZEKIWANE REZULTATY OCZEKIWANE REZULTATY Opracowanie kryteriów oceny stabilnosci posturalnej. Opracowanie hipotezy łączenia materiałów w procesie natryskiwania powłok metodą detonacyjną, modelu symulacyjnego oraz zaproponowanie hipotez, które będą dotyczyły między innymi mechanizmu formowania powłok, temperatury podczas formowania powłok oraz własności powłoki. Autorzy projektu podejmują również próbę symulacji procesu, w którym cząstki znajdują się w różnych stanach skupienia, ciekłym, stałym, powierzchniowo ciekłym z rdzeniem stałym. Badania ukierunkowano na opracowanie technologicznych parametrów natryskiwania gradientowo-wielowarstwowych powłok przy uwzględnieniu procesu formowania strumienia natryskowego. CEL PROJEKTU WYDZIAŁ MECHANICZNY ENERGETYKI i LOTNICTWA 111 KIEROWNIK: E-MAIL: TEL.: prof. dr hab. inż. ZDOBYSŁAW GORAJ [email protected] +48 22 234 54 28 NICE TRIP PROJEKT ZINTEGROWANY NOWATORSKIEGO, INNOWACYJNEGO, KONKURENCYJNEGO, SPRAWNEGO WIROPŁATA TYPU TILT-ROTOR KIEROWNIK: E-MAIL: TEL.: prof. dr hab. inż. JANUSZ NARKIEWICZ [email protected] +48 22 234 74 45 DATA ROZPOCZĘCIA: 2006.11.01 DATA ROZPOCZĘCIA: 2006.11.01 DATA ZAKOŃCZENIA: 2009.10.31 DATA ZAKOŃCZENIA: 2011.04.30 KOORDYNATOR: Kungliga Tekniska Hoegskolan, Sweden. Vyzkumny a zkusebni letecky ustav a.s., Czech Republic; Dassault Aviation, France; Office National d’Etudes et de Recherches Aérospatiales, France; CERFACS Centre Europeen de Recherche et de Formation Avancee en Calcul Scientifique, France; EADS Deutschland GmbH, Germany; Deutsches Zentrum fuer Luft und Raumfahrt e.V., Germany; Politecnico di Milano, Italy; Alenia Aeronautica S.p.A., Italy; Federal State Unitary Enterprise Central Aerohydrodynamics Institute, Russia; Swedish Defence Research Agency, Sweden; Saab AB, Sweden; CFS Engineering S.A., Switzerland; University of Liverpool, United Kingdom; J2 Aircraft Dynamics Ltd., United Kingdom; University of Bristol, United Kingdom PARTNERZY: CEL PROJEKTU Celem najważniejszym jest zaprojektowanie samolotu o „wysokich osiągach”, wolnego od wysokiego ryzyka związanego z wprowadzeniem na rynek, o stosunkowo niskich nakładach produkcyjnych. Współczesne systemy sterowania aktywnego, regulowana elastyczność struktury i możliwości oferowane przez systemy „fly – by – wire” – wszystko to sprawia, że pożądane charakterystyki stateczności i sterowności mają zasadniczy wpływ na konfigurację samolotu (tzn. układ skrzydło – kadłub – usterzenia – gondole i inne elementy struktury), jego wymiarowanie i ogólną architekturę systemów pokładowych. OCZEKIWANE REZULTATY Wizja przyświecająca projektowi SIMSAC polega na uczynieniu realnym założenia, że jest możliwe opracowanie środowiska symulacyjnego do numerycznej oceny stateczności i sterowania samolotem z przyjętym (zwykle wysokim) poziomem ufności. PROJEKTY REALIZOWANE PRZY WSPARCIU UE SYMULACJA CHARAKTERYSTYK STATECZNOŚCI i STEROWNOŚCI SAMOLOTU na ETAPIE PROJEKTU KONCEPCYJNEGO KOORDYNATOR: VERTAIR, Belgia University of Liege, Belgia; Centre de Recherche en Aeronautique ASBL, Belgia; SAMTECH S.A., Belgia; Paulstra SNC, Francja; Office National d’Etudes et de Recherches Aerospatiales, Francja; Eurocopter, Francja; Eurocopter Deutschland GmbH, Niemcy; Deutsches Forschungszentrum fuer Luft und Raumfahrt e.V., Niemcy; ZF Luftfahrttechnik GmbH, Niemcy; Liebherr-Aerospace Lindenberg GmbH, Niemcy; Universitaet Stuttgart, Niemcy; Consorzio SICTA – Sistemi Innovativi per il Controllo del Traffico Aero, Włochy; Centro Italiano Ricerche Aerospaziali ScpA, Włochy; AGUSTA SpA, Włochy; Galileo Avionica SpA, Włochy; Secondo Mona SpA, Włochy; Politecnico di Milano, Włochy; Sistemi Dinamici SpA, Włochy; Mecaer Meccanica Aeronautica SpA, Włochy; Riga Scientific Experimental Centre „Aviatest LNK”, Łotwa; Stichting Nationaal Lucht en Ruimtevaartlaboratorium, Holandia; Federal State Unitary Enterprise Central Aerohydrodynamic Institute named after Prof. N.E. Zhukovsky, Rosja; Sener Ingenieria y Sistemas, Spain; Fundacion Centro de Tecnologias Aeronauticas, Hiszpania; Gamesa Desarrollos Aeronauticos, Hiszpania; Castilla y Leon Aeronautica S.A., Hiszpania; Westland Helicopters Ltd, Wielka Brytania; University of Liverpool, Wielka Brytania PARTNERZY: CEL PROJEKTU Tilt-rotor jest wiropłatem o zmiennym ustawieniu wirników w stosunku do bryły kadłuba. Umożliwia to pionowy start i lądowanie (tak jak śmigłowiec) oraz lot z prędkością postępową (tak jak samolot) większą niż możliwa do uzyskania przez śmigłowce. Obecnie budowane są dwa statki powietrzne typu tilt-rotor: jeden (V22) w USA dla zastosowań wojskowych oraz jeden (BA 609) dla zastosowań cywilnych – budowany przez konsorcjum firm Bell (USA) i Agusta (Włochy). Projekt NICE TRIP dotyczy tilt-rotora o zastosowaniu cywilnym, o udźwigu większym niż tilt-rotor BA 609 i nowatorskim rozwiązaniu układu przestawiania wirników. Zakres prac badawczo-rozwojowych wynika z opracowanego przez europejski przemysł śmigłowcowy planu działań (road map, mapy drogowej), prowadzących do budowy wiropłatu typu tilt-rotor o zastosowaniu cywilnym. WYDZIAŁ MECHANICZNY ENERGETYKI i LOTNICTWA 112 CEL PROJEKTU Ocena koncepcji tilt-rotora, opartej na konfiguracji wiropłata ERICA badanej w projektach finansowanych przez UE. Zgromadzenie nowych danych i informacji, poprzez badania elementów wiropłata w tunelach aerodynamicznych, w tym modelu w pełnej skali z napędem. Ocena krytycznych systemów tilt-rotora przez opracowanie, integrację i sprawdzenie działania elementów w pełnej skali na specjalnych stanowiskach badawczych. Badanie i ocena możliwości wprowadzenia tilt-rotora do Europejskiego Systemu Zarządzania Ruchem Powietrznym. Ocena aspektów środowiskowych istotnych do budowy demonstratora technologii i sprawdzenia jego osiągów w locie. Rozwój następnej generacji metod Obliczeniowej Mechaniki Płynów (Computational Fluid Dynamics). Projekt ADIGMA koncentruje się na adaptacyjnych metodach wyższego rzędu dokładności w zastosowaniu do symulacji wielkoskalowych. Podstawowe cele naukowe to: rozwój dyskretyzacji przestrzennej wyższego rzędu dla równań Eulera, Naviera-Stokesa oraz RANS; rozwój dyskretyzacji czasowo-przestrzennej wyższego rzędu dla zagadnień niestacjonarnych; rozwój nowych efektywnych algorytmów rozwiązywania równań, powstałych w wyniku dyskretyzacji zagadnień wielkoskalowych; rozwój niezawodnych strategii adaptacyjnych (izotropowych i anizotropowych), także z lokalnym doborem rzędu dyskretyzacji; wykorzystanie wymienionych innowacyjnych metod w zastosowaniach przemysłowych; krytyczna ocena porównawcza jakości i efektywności nowo opracowanych metod (w porównaniu z kodami przemysłowymi). ADAPTACYJNE METODY WYŻSZEGO RZĘDU w ZASTOSOWANIACH PRZEMYSŁU LOTNICZEGO KIEROWNIK: E-MAIL: TEL.: prof. nzw. dr hab. inż. JACEK ROKICKI [email protected] +48 22 234 74 45 DATA ROZPOCZĘCIA: 2006.09.01 DATA ZAKOŃCZENIA: 2009.08.31 KOORDYNATOR: OCZEKIWANE REZULTATY Rozwój metod paralelizacji algorytmów numerycznych wykorzystywanych w CFD, a opartych na dekompozycji obszaru (problem równego rozdziału obciążenia między procesory), zrównoleglenie zagadnień liniowych i nieliniowych, zrównoleglenie symulacji niestacjonarnych oraz wycena efektywności paralelizacji na komputerach o różnej architekturze (np. na homo i hetorogenicznych klastrach PC). Rozwój metod anizotropowej adaptacji siatki oraz ich sprzężenie z wybranymi metodami symulacji przepływu (problem wyznaczania tensorowego estymatora błędu, uogólnienie na przepływy trójwymiarowe i/lub niestacjonarne, wykorzystanie do efektywnej symulacji zjawisk zlokalizowanych: fali uderzeniowej, warstwy granicznej, śladu, wirów krawędziowych itp.). PROJEKTY REALIZOWANE PRZY WSPARCIU UE OCZEKIWANE REZULTATY Deutsches Zentrum fuer Luft und Raumfahrt e.V., Germany. Centre de Recherche en Aeronautiq, ASBLue, Belgium; von Karman Institute for Fluid Dynamics, Belgium; Nanjing University, China; Charles University Prague, Faculty of Mathematics and Physics, Czech Republic; Institut National de Recherche en Informatique et Automatique, France; Airbus France SAS, France; Dassault Aviation, France; Societe d’Etudes et de Recherches de l’Ecole Nationale Superieure d’Arts et Metiers’, France; Offi ce National d’Etudes te de Recherches Aerospatiales, France; Airbus Deutschland GmbH, Germany; EADS Deutschland GmbH, Military Air System, Germany; Universitaet Stuttgart, Germany; Universita degli Studi di Bergamo, Italy; Alenia Aeronautica S.p.A., Italy; Stichting Nationaal Lucht en Ruimtevaartlaboratorium, Netherlands; University of Twente, Netherlands; Uppsala Universitet, Sweden; University of Nottingham, United Kingdom; Aircraft Research Association Ltd, United Kingdom; University of Wales Swansea, United Kingdom PARTNERZY: WYDZIAŁ MECHANICZNY ENERGETYKI i LOTNICTWA 113 KIEROWNIK: E-MAIL: TEL.: prof. dr hab. inż. ANDRZEJ TEODORCZYK [email protected] +48 22 234 75 09 DATA ROZPOCZĘCIA: 2004.03.01 DATA ZAKOŃCZENIA: 2009.02.28 KOORDYNATOR: Forschungszentrum Karlsruhe GmbH, Germany. Commission of the European Communities – Directorate General Joint Research Centre, Belgium; University of Calgary, Canada; Forskningscenter Risoe, Denmark; Commissariat à l’Energie Atomique, France; Institut National de l’Environnement Industriel et des Risques, France; Air Liquide S.A., France; Forschungszentrum Juelich GmbH, Germany; Fraunhofer Gesellschaft zur Foerderung der Angewandten Forschung E.V., Germany; Bundesanstalt fuer Materialforschung und- Pruefung, Germany; BMW Forschung und Technik GmbH, Germany; National Center for Scientific Research “Demokritos”, Greece; Universita degli Studi di Pisa, Italy; Netherlands Organisation for Applied Scientifi c Research (Nederlandse Organisatie voor Toegepast Natuurwetenschappelijk Onderzoek) – TNO, Netherlands; Gexcon AS, Norway; Norsk Hydro ASA, Norway; Det Norske Veritas AS, Norway; Instituto Superior Tecnico, Portugal; Universidad Politecnica de Madrid, Spain; Fundacion Inasmet, Spain; Volvo Technology AB, Sweden; Building Research Establishment Ltd, United Kingdom; University of Ulster, United Kingdom; Health and Safety Executive, United Kingdom PARTNERZY: OCZEKIWANE REZULTATY Wkład do powszechnego zrozumienia problemów związanych z bezpieczeństwem wodoru. Zintegrowanie doświadczenia i wiedzy w zakresie bezpieczeństwa wodoru w Europie. Zintegrowanie i zharmonizowanie rozczłonkowanej europejskiej infrastruktury badawczej. Wkład do wymagań bezpieczeństwa, przepisów i norm Unii Europejskiej. Wkład do lepszej kultury technicznej obchodzenia się z wodorem jako nośnikiem energii. Promowanie społecznej akceptacji technologii wodoru. Powyższe rezultaty zostaną osiągnięte poprzez: rozwój, zharmonizowanie i weryfikację metod oceny bezpieczeństwa; podjęcie badań bezpieczeństwa i ryzyka; opracowanie bazy danych wypadków z wodorem; identyfikację zestawu specjalnych bezpłatnych programów komputerowych i modeli do badania bezpieczeństwa; promowanie badań podstawowych niezbędnych do oceny problemów bezpieczeństwa wodoru; przenoszenie wyników z badań bezpieczeństwa i ryzyka wodoru do norm, standardów i przepisów Unii Europejskiej; organizowanie szkoleń i kształcenia w dziedzinie bezpieczeństwa wodorowego, włączając internetową e-Akademię; udostępnianie wyników poprzez witrynę internetową „Hy-Safe”, roczne raporty na temat bezpieczeństwa wodorowego i sympozja międzynarodowe na temat bezpieczeństwa wodoru (co dwa lata). PROJEKTY REALIZOWANE PRZY WSPARCIU UE SIEĆ DOSKONAŁOŚCI – BEZPIECZEŃSTWO WODORU jako NOŚNIKA ENERGII CEL PROJEKTU Wkład w zapewnienie bezpiecznego przejścia w stronę bardziej zrównoważonego rozwoju w Europie, poprzez umożliwienie bezpiecznego wprowadzenia w przyszłości wodoru jako nośnika energii. WYDZIAŁ MECHANICZNY ENERGETYKI i LOTNICTWA 114 WYDZIAŁ MECHATRONIKI PROJEKTY BADAWCZE WYDZIAŁ MECHATRONIKI 117 PROF. NZW. DR HAB. INŻ. DIONIZY BIAŁO 117 DR INŻ. BEATA LEŚNIAK-PLEWIŃSKA 118 PROF. DR HAB. INŻ. KRZYSZTOF PATORSKI 118 DR INŻ. ADAM WOŹNIAK 119 PROF. NZW. DR HAB. INŻ. SABINA ŻEBROWSKA-ŁUCYK Badania procesu formowania wtryskowego mikroelementów z mikro- i nanoproszków metalowych i ceramicznych Elastografia ultradźwiękowa w zastosowaniach kardiologicznych Interferometr Fizeau z polaryzacyjnym przesunięciem fazy do automatycznej akwizycji i analizy danych Opracowanie metody korekcji promienia końcówki pomiarowej w skaningowych pomiarach współrzędnościowych Badania metrologiczne metod oceny jakości materiału wideo w celu opracowania wytycznych do ich normalizacji WYDZIAŁ MECHATRONIKI 116 BADANIA PROCESU FORMOWANIA WTRYSKOWEGO MIKROELEMENTÓW z MIKRO- i NANOPROSZKÓW METALOWYCH i CERAMICZNYCH ELASTOGRAFIA ULTRADŹWIĘKOWA w ZASTOSOWANIACH KARDIOLOGICZNYCH KIEROWNIK: KIEROWNIK: E-MAIL: TEL.: prof. nzw. dr hab. inż. DIONIZY BIAŁO [email protected] +48 22 234 85 23 DATA ROZPOCZĘCIA: 2006.10.10 DATA ZAKOŃCZENIA: 2009.10.09 E-MAIL: TEL.: dr inż. BEATA LEŚNIAK-PLEWIŃSKA [email protected] +48 22 234 86 64 DATA ROZPOCZĘCIA: 2006.10.12 DATA ZAKOŃCZENIA: 2009.10.11 CEL PROJEKTU Szczegółowym badaniom podlega sam proces mikrowtrysku. Określono wpływ parametrów tego procesu, tj. ciśnienia wtryskiwania, temperatury masy, temperatury formy, cyklu wtryskiwania i ewakuacji powietrza z mikrokomory formy, na jakość „zielonych” mikrokształtek. Ważnym zagadnieniem badawczym jest określenie wpływu warunków spiekania, tj. temperatury, czasu i atmosfery na właściwości mechaniczne, dokładność wymiarową i stan powierzchni mikroelementów wykonanych z mikro- i nanoproszków. Opracowanie zautomatyzowanej metody oceny właściwości elastycznych mięśnia sercowego. W zakres zamierzeń projektu wchodzi opracowanie i weryfikacja algorytmów umożliwiających obrazowanie odkształceń struktur wewnątrzkankowych (ang. Strain Imaging SI) oraz szybkości odkształcenia (ang. Strain Velocity Imaging SVI). Obie te wielkości związane są z kurczliwością mięśnia sercowego i umożliwiają uzyskanie istotnej diagnostycznie informacji. Proponuje się rozwiązanie problemu poprzez zastosowanie estymacji przemieszczeń struktur wewnątrztkankowych na podstawie sekwencji obrazów ultradźwiękowych RF lub w paśmie podstawowym, a następnie estymacji odkształceń. Jest to sposób odmienny od obecnie wprowadzanego do kardiologii, który polega na wyznaczaniu obrazów SVI jako przestrzennego gradientu prędkości tkankowej (ang. Tissue Velocity Imaging TVI). Operator gradientu jest jednak bardzo czuły na zakłócenia, a wynik jego działania jest obarczony znaczną wariancją. Ponadto jest on stosowany do segmentów danych TVI o rozmiarze rzędu 5÷10mm, co prowadzi do uśrednienia wyniku i zmniejszenia przestrzennej rozdzielczości obrazów SVI. W ramach opracowywania proponowanej metodyki obrazowania odkształceń w mięśniu sercowym przewiduje się przeprowadzenie badań fantomu serca oraz badań in vivo. Proponowane jest zastosowanie jednowymiarowej estymacji przemieszczeń, przy wykorzystaniu metody SAD (ang. Sum of Absolute Differences) oraz metod korzystających z korelacji wzajemnej. Obszary poddawane śledzeniu przemieszczeń ograniczono w wyniku segmentacji prowadzonej na sygnałach ech. Analizowane wyniki uzyskiwane są przy typowych projekcjach stosowanych w echokardiografi . OCZEKIWANE REZULTATY OCZEKIWANE REZULTATY Opracowanie podstaw technologii formowania mikroelementów z mikro- i nanoproszków metalowych i ceramicznych metodą wtryskową. Opracowanie zasad projektowania oprzyrządowania technologicznego do prowadzenia mikrowtrysku i innych etapów procesu. Wyniki o znaczeniu ogólnym otrzymane zaprezentowano w publikacjach w czasopismach zasięgu światowym oraz na konferencjach krajowych i zagranicznych. Wyniki o znaczeniu technologicznym stanowią know-how i są opatentowane. Praktycznym efektem projektu jest opracowanie i wykonanie prototypowe elementów mikrourządzeń. Zautomatyzowana metoda obrazowania odkształcenia/szybkości odkształcenia w mięśniu sercowym. Wyniki projektu opublikowano oraz wykorzystano w pracy doktorskiej. CEL PROJEKTU Opracowanie podstaw technologii formowania mikroelementów z mikro- i nanoproszków metalowych i ceramicznych metodą wtryskową. Takie mikroelementy o rozmiarach od kilkudziesięciu do kilkuset mikrometrów znajdują coraz szersze zastosowanie w mikroelektromechanicznych systemach (MEMS-ach), stanowiących integrację wielu funkcji w jednym zminiaturyzowanym systemie. Proces formowania mikroelementów z mikroproszków i nanoproszków przez wtrysk różni się zasadniczo od formowania mikroelementów z tworzyw sztucznych, czy formowania wtryskowego elementów proszków w skali makro. Wprowadza ponadto szereg nowych problemów technologicznych trudnych do rozwiązania i tylko w niewielkim zakresie omawianych w dostępnej literaturze. Jako główne zadania do realizacji w ramach projektu wymienić należy opracowanie nowej grupy lepiszcz ułatwiających mikrowtryskiwanie oraz procesów ich usuwania, a także optymalizację właściwości reologicznych wtryskiwanej masy proszek – lepiszcze w aspekcie uzyskiwanych jednorodnych mikrokształtek z poprawnie odwzorowanymi powierzchniami i szczegółami kształtów. WYDZIAŁ MECHATRONIKI 117 INTERFEROMETR FIZEAU z POLARYZACYJNYM PRZESUNIĘCIEM FAZY do AUTOMATYCZNEJ AKWIZYCJI i ANALIZY DANYCH KIEROWNIK: E-MAIL: TEL.: prof. dr hab. inż. KRZYSZTOF PATORSKI [email protected] +48 22 234 83 45; +48 660 752 735 OPRACOWANIE METODY KOREKCJI PROMIENIA KOŃCÓWKI POMIAROWEJ w SKANINGOWYCH POMIARACH WSPÓŁRZĘDNOŚCIOWYCH KIEROWNIK: E-MAIL: TEL.: dr inż. ADAM WOŹNIAK [email protected] +48 22 234 87 56 DATA ROZPOCZĘCIA: 2007.04.26 DATA ROZPOCZĘCIA: 2008.03.01 DATA ZAKOŃCZENIA: 2009.04.25 DATA ZAKOŃCZENIA: 2010.06.30 CEL PROJEKTU CEL PROJEKTU Opracowanie i implementacja metody automatycznej akwizycji i analizy danych pozyskiwanych w laboratoryjno-warsztatowym interferometrze Fizeau. Spośród metod analizy interferogramu autorzy proponują aktywną metodę CPF (czasowego przesunięcia fazy między interferogramami rejestrowanymi sekwencyjnie w czasie). Układ optyczny interferometru Fizeau jest układem wspólnej drogi, stąd też konieczność poszukiwania rozwiązania z zastosowaniem światła spolaryzowanego. Współczesne, nowej generacji współrzędnościowe maszyny pomiarowe, wyposażone w mierzące głowice pomiarowe nazywane również skaningowymi, umożliwiają pomiar tysięcy punktów profilu mierzonego przedmiotu bez odrywania końcówki pomiarowej od powierzchni. Skaning umożliwia wyznaczanie zarówno wymiarów, jak i odchyłek kształtu i położenia najbardziej złożonych geometrycznie części maszyn i urządzeń, jednocześnie redukując czas pomiaru i liczbę zadań pomiarowych. Jednak, jak wynika z badań, największym źródłem błędów w procesie skanowania za pomocą współrzędnościowych maszyn pomiarowych może być zła korekcja promienia końcówki pomiarowej sondy. Powoduje to zniekształcenie informacja o rzeczywistym kształcie mierzonego przedmiotu. W dążeniu do uzyskania dokładnych pomiarów części maszyn i urządzeń za pomocą współrzędnościowych maszyn pomiarowych, podjęto prace nad opracowaniem nowego algorytmu obliczania punktów pomiarowych skorygowanych. Algorytm przeznaczony jest do pomiarów wysokiej rozdzielczości, tzn. takich, w których odległość punktów pomiarowych jest znacznie mniejsza od średnicy końcówki trzpienia głowicy pomiarowej. Przewidywano, że nowy algorytm umożliwi znacznie precyzyjniejsze odwzorowanie mierzonej powierzchni w skaningowym procesie pomiarowym. Proponuje się zastosowanie przeciwskrętnych polaryzacji kołowych i obrotowego polaryzatora na wyjściu układu lub modulatora elektrooptycznego wprowadzającego przesunięcie między dwie ortogonalne polaryzacje liniowe. Do oceny metrologicznej systemu wykorzystano tzw. kratową reprezentację kąta przesunięcia fazowego umożliwiającę detekcję błędów skoku fazy, nieliniowości detektora, zmian intensywności średniej oraz wpływu szumów i kwantyzacji rozkładu intensywności. Przeprowadzono analizę porównawczą algorytmów do wyznaczania rozkładu fazy z uwzględnieniem wpływu poszczególnych błędów eksperymentu. Kolejny cel to modyfikacja konstrukcji optycznej i mechanicznej interferometru Fizeau IL200 (IMiF PW), opracowanie oprogramowania do automatycznej analizy danych i przeprowadzenie pomiarów elementów odbiciowych i transmisyjnych w celu weryfikacji pracy systemu. OCZEKIWANE REZULTATY Implementacja automatycznej analizy interferogramów metodą CPF w laboratoryjno-warsztatowym interferometrze Fizeau IL200. Oczekiwana powtarzalność pomiaru: P-V 0.1λ; RMS 0.02λ. Wyniki projektu znajdą zastosowanie w kilku ośrodkach krajowych, posiadających interferometr IL200 (oferta modernizacji). Publikacje w renomowanych czasopismach naukowych o zasięgu międzynarodowym. OCZEKIWANE REZULTATY Nowa metoda korekcji promienia końcówki pomiarowej w pomiarach współrzędnościowych oraz testowa wersja oprogramowania komputerowego realizującego opracowaną metodę. Nowa metodyka badania dokładności algorytmów korekcji promienia końcówki pomiarowej oraz wyniki badań dokładności komercyjnie dostępnych algorytmów służących do korekcji promienia końcówki pomiarowej w pomiarach współrzędnościowych. WYDZIAŁ MECHATRONIKI 118 BADANIA METROLOGICZNE METOD OCENY JAKOŚCI MATERIAŁU WIDEO w CELU OPRACOWANIA WYTYCZNYCH do ich NORMALIZACJI KIEROWNIK: E-MAIL: TEL.: prof. nzw. dr hab. inż. SABINA ŻEBROWSKA-ŁUCYK [email protected] +48 22 234 83 23 DATA ROZPOCZĘCIA: 2007.07.01 DATA ZAKOŃCZENIA: 2009.12.31 CEL PROJEKTU Badania percepcyjnych metod oceny jakości obrazów ruchomych, w celu określenia właściwości metrologicznych tych metod i ich udoskonalenia. Badania dotyczą materiału poddanego kompresji przy użyciu dwóch najważniejszych obecnie standardów kodowania – MPEG-2 i AVC/H264. Projekt obejmuje również opracowanie laboratoryjnego stanowiska do badań jakości wideo metodami przedstawionymi w zaleceniach International Telecommunication Union, zarówno ciągłych (w tym SSCQE, DSCQS) jak i punktowych (ACR, DCR). OCZEKIWANE REZULTATY Unikatowe stanowisko badawcze pozwalające na odtwarzanie na monitorach oglądowych różnych konfiguracji zakodowanych zbiorów sekwencji, akwizycję sygnałów pomiarowych oraz ich analizę z wykorzystaniem metod statystycznych. Ustalenie czynników wpływających na rozrzuty wyników i podanie metod redukcji wpływu zakłóceń. Opracowanie metod wyznaczania parametrów jakości materiału wideo i szacowania niepewności pomiarów. Opracowanie wytycznych do normalizacji metod oceny jakości obrazów wideo. Efekt dodatkowy – wkład do wiedzy o systemie percepcji wzrokowej człowieka (HVS) i wpływie parametrów kodowania na jakość kompresji. WYDZIAŁ MECHATRONIKI 119 WYDZIAŁ SAMOCHODÓW i MASZYN ROBOCZYCH PROJEKTY BADAWCZE WYDZIAŁ SAMOCHODÓW i MASZYN ROBOCZYCH 122 PROF. NZW. DR HAB. JERZY BAJKOWSKI 122 DR INŻ. WIKTOR DANILCZYK 123 DR INŻ. JACEK DZIURDŹ 123 MGR INŻ. WOJCIECH KAMELA 124 DR INŻ. GRZEGORZ KLEKOT 124 DR INŻ. LECH KNAP 125 PROF. DR HAB. INŻ. WŁODZIMIERZ KURNIK 125 DR INŻ. JAN MATEJ 126 DR INŻ. PIOTR ORLIŃSKI 126 PROF. DR HAB. INŻ. JERZY POKOJSKI 127 127 PROF. NAZW. DR HAB. INŻ. Badania i analiza właściwości oraz określenie warunków kształtowania dynamicznych cech, niezbędnych dla konstrukcji prototypu amortyzatora magnetoreologicznego poprawiającego eksploatacyjne parametry sterowania tłumieniem drgań i uderzeń, w lekkich obiektach specjalnych Opracowanie reaktora–pułapki tlenków azotu do silnika spalinowego o zapłonie iskrowym z uwarstwieniem ładunku Separacja nieliniowej części sygnałów w zastosowaniu do systemów diagnozowania pojazdów Badania procesu selektywnej katalitycznej redukcji tlenków azotu amoniakiem w gazach wylotowych silnika o zapłonie samoczynnym Zastosowanie miar propagacji energii wibroakustycznej do monitorowania stanu przejeżdżających pojazdów oraz jako narzędzie w zarządzaniu hałasem środowiskowym Wykorzystanie technologii materiałów piezoelektrycznych w aktywnej kontroli drgań pojazdu Zwiększenie trwałości i bezpieczeństwa układów wirujących poprzez aktywne sterowanie drganiami Modelowanie oraz symulacyjne badania dynamiki towarowych pociągów bimodalnych w kategoriach zagrożenia wykolejeniem Wpływ zasilania silnika rolniczego paliwami e-disel i bioe-diesel na wybrane parametry jego pracy Komputerowe wspomaganie procesu tworzenia aplikacji Knowledge Based Engineering w budowie maszyn ANDRZEJ REŃSKI Badania charakterystyk przyczepności nawierzchni drogowych w aspekcie bezpieczeństwa ruchu drogowego PROF. DR HAB. INŻ. Nieklasyczne metody tłumienia drgań w elementach maszyn ZBIGNIEW STARCZEWSKI 128 DR INŻ. ROBERT ZALEWSKI 128 PROF. DR HAB. INŻ. JAN ZAWADA Propozycja nowego materiału inteligentnego i jego zastosowania do tworzenia elementów kształtowych z dodatkową kontrolą właściwości mechanicznych Koncepcje nowych konstrukcji płyt kruszących zwiększających efektywność maszyn (wzrost wydajności, obniżenie energochłonności i obciążeń) – studia teoretyczne i doświadczalne WYDZIAŁ SAMOCHODÓW i MASZYN ROBOCZYCH 121 BADANIA i ANALIZA WŁAŚCIWOŚCI oraz OKREŚLENIE WARUNKÓW KSZTAŁTOWANIA DYNAMICZNYCH CECH, NIEZBĘDNYCH dla KONSTRUKCJI PROTOTYPU AMORTYZATORA MAGNETOREOLOGICZNEGO POPRAWIAJĄCEGO EKSPLOATACYJNE PARAMETRY STEROWANIA TŁUMIENIEM DRGAŃ i UDERZEŃ w LEKKICH OBIEKTACH SPECJALNYCH KIEROWNIK: E-MAIL: TEL.: prof. nzw. dr hab. JERZY BAJKOWSKI [email protected] +48 693 132 013; +48 22 234 83 40 DATA ROZPOCZĘCIA: 2007.01.17 DATA ZAKOŃCZENIA: 2010.01.16 CEL PROJEKTU Zbadanie zjawisk - zachodzących w cieczach magnetoreologicznych, które są skutkiem działania na badany układ, tj. obciążeń typu uderzeniowego. Poznanie możliwości sterowania własnościami cieczy, aby skutki tych obciążeń przybierały pożądaną wartość. Proponowany zakres badań projektu dotyczy opisu oddziaływania złożonych procesów reakcji cieczy magnetoreologicznych, przede wszystkim na krótkotrwałe obciążenia uderzeniowe. Oznacza to, że opis zjawisk powinien być realizowany głównie poprzez charakterystyki nieliniowe, bardzo często nieróżniczkowalne, a także poprzez charakterystyki niepowtarzalne, np. pętle histerezy, charakterystyki istniejące tylko podczas jednego cyklu pracy. OCZEKIWANE REZULTATY Możliwie pełne zbadanie zjawisk, zachodzących w cieczach magnetoreologicznych, które są skutkiem działania na badany układ. Poznanie możliwości sterowania własnościami cieczy tak, aby skutki obciążeń przybierały pożądaną wartość. Opracowanie wytycznych do wykonania projektu konstrukcyjnego i prototypu amortyzatora z cieczą magneto reologiczną, przystosowanego do tłumienia drgań i uderzeń, w szczególności w lekkiej broni maszynowej. OPRACOWANIE REAKTORA PUŁAPKI TLENKÓW AZOTU do SILNIKA SPALINOWEGO o ZAPŁONIE ISKROWYM z UWARSTWIENIEM ŁADUNKU KIEROWNIK: E-MAIL: TEL.: dr inż. WIKTOR DANILCZYK [email protected] +48 22 234 87 82 DATA ROZPOCZĘCIA: 2006.05.25 DATA ZAKOŃCZENIA: 2009.05.24 CEL PROJEKTU Wyjaśnienie na podstawie szeregu interdyscyplinarnych badań empirycznych następujących problemów naukowych oraz zaproponowanie metod ich rozwiązania poprzez: poznanie efektów magazynowania tlenków azotu na wybranych tlenkach metali alkalicznych (litowce) i metali ziem alkalicznych (berylowce); opracowanie technologii otrzymywania bardzo aktywnych warstw sorpcyjnych NOX, trwałych i odpornych na spiekanie, pracujących w szerokim zakresie temperatur do trójfunkcyjnego reaktora pułapki NOX; opracowanie nowych układów katalitycznych (metale szlachetne – warstwy tlenkowe – podłoża monolityczne) do reaktorów pułapek NOX; opracowanie nowych metod badawczych właściwości reaktorów katalitycznych w warunkach modelowych i w rzeczywistych warunkach ich pracy na silniku spalinowym; opracowanie trójfunkcyjnego reaktora pułapki tlenków azotu, umożliwiającego spełnienie przyszłych wymagań przepisów ochrony środowiska przez silniki tego typu. Konieczność zmniejszenia zużycia paliwa i ograniczenia emisji dwutlenku węgla przez pojazdy samochodowe spowodowały rozwój technik pozwalających na spalanie w silnikach o zapłonie iskrowym mieszanek ubogich. Silniki takie na przykład silniki FSI (Fuel Stratifi ed Injection) Volkswagena czy silniki HPI (High Pressure Injection) koncernu PSA, spalają mieszanki uwarstwione o stosunku powietrza do paliwa A/F do 30 i zawierają w spalinach nawet do 10% tlenu. Pracując w tych warunkach klasyczny trójfunkcyjny reaktor katalityczny TWC (Three Way Catalyst) wykazuje bardzo słabą skuteczność redukcji NOX. Wobec tego rozwinęły się technologie budowy reaktorów trójfunkcyjnych umożliwiających usuwanie NOX w obecności tlenu w spalinach. Reaktory takie nazywane są w literaturze pułapkami tlenków azotu LNT (Lean NOX Traps) lub reaktorami magazynująco-redukującymi tlenki azotu NSR-Catalysts (NOX Storage Reduction Catalysts). WYDZIAŁ SAMOCHODÓW i MASZYN ROBOCZYCH 122 OCZEKIWANE REZULTATY Opracowania technologii otrzymywania warstw sorpcyjnych NOx trwałych, niezawodnych i odpornych na spiekanie, pracujących w szerokim zakresie temperatur a będących składnikiem reaktora pułapki NOx do silnika o zapłonie iskrowym spalających uwarstwione mieszanki ubogie. Opracowanie nowych układów katalitycznych (metale szlachetne – warstwy tlenkowe – podłoża monolityczne) do reaktorów pułapek NOx. Opracowanie pełnowymiarowego reaktora LNT umożliwiającego spełnienie przyszłych wymagań przepisów ochrony środowiska przez silniki typu FSI. Opracowanie nowych metod badawczych właściwości reaktorów katalitycznych w warunkach modelowych i w rzeczywistych warunkach ich pracy na silniku spalinowym. Opracowanie nowej metody badań reaktora-pułapki tlenków azotu w stanach nieustalonych przy zmianach składu mieszanki bogata-uboga. Budowa stanowiska badawczego z nowoczesnym silnikiem typu FSI w Instytucie Pojazdów PW. SEPARACJA NIELINIOWEJ CZĘŚCI SYGNAŁÓW w ZASTOSOWANIU do SYSTEMÓW DIAGNOZOWANIA POJAZDÓW KIEROWNIK: E-MAIL: TEL.: dokładności, pewności i zakresu stosowania metod diagnostycznych; nieliniowość bowiem wzrasta wraz z destrukcją systemu. OCZEKIWANE REZULTATY Opracowanie metodyki wykorzystywania odseparowanych nieliniowych części sygnału jako symptomów diagnostycznych. Proponowana teoria jest teorią aplikacyjną, to znaczy doprowadzoną do postaci gotowych algorytmów. Wymiernym efektem pracy jest propozycja systemu diagnozowania elementów pojazdu w oparciu o analizę zjawisk nieliniowych. BADANIA PROCESU SELEKTYWNEJ KATALITYCZNEJ REDUKCJI TLENKÓW AZOTU AMONIAKIEM w GAZACH WYLOTOWYCH SILNIKA o ZAPŁONIE SAMOCZYNNYM KIEROWNIK: E-MAIL: TEL.: mgr inż. WOJCIECH KAMELA [email protected] +48 22 234 87 81 DATA ROZPOCZĘCIA: 2009.07.02 DATA ZAKOŃCZENIA: 2012.07.01 dr inż. JACEK DZIURDŹ [email protected] +48 22 234 82 76 DATA ROZPOCZĘCIA: 2006.06.05 DATA ZAKOŃCZENIA: 2009.06.04 CEL PROJEKTU Od wielu lat prowadzone są prace nad rozwojem układów diagnozowania stanu podstawowych układów pojazdów. Współczesne układy diagnozowania, mimo wysokiego zaawansowania technicznego, w małym stopniu obejmują ocenę stanu podstawowych układów mechanicznych, takich jak przekładnie zębate, czy też elementy zawieszenia. Informację o zmianie stanu układów mechanicznych można uzyskać analizując zmianę efektów nieliniowych w pracy tych układów. Diagnostyczny system przyszłości powinien umożliwiać łączne przetwarzanie informacji, którą dają systemy szczegółowe (OBD, stacjonarne przyrządy diagnostyczne itp.). Szybki rozwój elektroniki (w tym procesorów sygnałowych) pozwala na budowę układów wnioskowania o nieporównywalnie większych możliwościach niż przed kilku laty. Możemy więc przyjąć, że odseparowanie nieliniowej części sygnałów niesie ze sobą szereg możliwości zwiększenia CEL PROJEKTU Opracowanie, wykonanie oraz przebadanie modeli reaktorów SCR amoniakiem w spalinach silnika o zapłonie samoczynnym. Badaniom poddano modele reaktorów platynowych o różnym ładunku Pt, model reaktora tlenkowego oraz modele modułowego reaktora tlenkowo-platynowego z wkładami o różnym ładunku platyny. Badania prowadzono przy różnym dawkowaniu reduktora (NH3) do układu wydechowego silnika w różnych temperaturach pracy reaktora. Wyznaczono energie aktywacji redukcji NOX na reaktorach platynowych i tlenkowym oraz przeprowadzono symulacje procesu konwersji NOX. Celami naukowymi pracy są: poznanie właściwości katalitycznych aktywnych warstw tlenkowych i platynowych, w tym eksperymentalna ocena energii aktywacji procesu redukcji NOX; określenie temperatur występowania 50% konwersji tlenków azotu dla reaktorów o podłożu tlenkowym, platynowym i modułów tlenkowo-platynowych o różnym ładunku Pt oraz wyznaczenie zakresów temperaturowych ich wysokich aktywności; dobór warstw aktywnych modeli reaktorów zestawionych w moduły zapewniające szeroki zakres temperatur aktywności, tj. zakresu 150-550°C; poznanie i udokumentowanie struktury fizyko-chemicznej powierzchni aktywnych reaktorów SCR o podłożu tlenkowym i platynowym; WYDZIAŁ SAMOCHODÓW i MASZYN ROBOCZYCH 123 opracowanie podstaw technologii budowy reaktorów SCR o podłożu tlenkowym, platynowym oraz modułowego układu reaktora tlenkowo-platynowego, przy współpracy ze specjalistami z dziedziny technologii chemicznej; określenie optymalnych dawek reduktora pozwalających osiągnąć maksymalne poziomy konwersji NOX przy minimalnej emisji wtórnej NH3. OCZEKIWANE REZULTATY Propozycja metodyki klasyfikacji pojazdów i innych obiektów technicznych na podstawie miar efektywności propagacji energii wibroakustycznej. Opublikowanie monografii w formie rozprawy habilitacyjnej kierownika projektu. OCZEKIWANE REZULTATY Opracowanie modelu modułowego reaktora NH3-SCR tlenkowo-platynowego, osiągającego wysokie poziomy konwersji NOX w możliwie szerokim zakresie temperatur procesu katalitycznego oraz ocena jego właściwości katalitycznych w przedziale temperatur pracy reaktora typowym dla silników o zapłonie samoczynnym tj. 150-550°C. Opracowanie wytycznych dawkowania reduktora pozwalających osiągnąć możliwie wysokie konwersje NOX przy minimalnej emisji wtórnej NH3. Opracowanie wytycznych do budowy pełnowymiarowego, utylitarnego układu katalitycznego systemu NH 3-SCR, zawierającego reaktor hydrolizujący, opracowany w ramach projektu reaktor redukujący oraz klasyczny reaktor utleniający nadmiar amoniaku(Pt/Al 2O3). WYKORZYSTANIE TECHNOLOGII MATERIAŁÓW PIEZOELEKTRYCZNYCH w AKTYWNEJ KONTROLI DRGAŃ POJAZDU KIEROWNIK: E-MAIL: TEL.: dr inż. LECH KNAP [email protected] +48 22 234 85 91 DATA ROZPOCZĘCIA: 2009.05.12 DATA ZAKOŃCZENIA: 2012.05.10 CEL PROJEKTU ZASTOSOWANIE MIAR PROPAGACJI ENERGII WIBROAKUSTYCZNEJ do MONITOROWANIA STANU PRZEJEŻDŻAJĄCYCH POJAZDÓW oraz jako NARZĘDZIE w ZARZĄDZANIU HAŁASEM ŚRODOWISKOWYM KIEROWNIK: E-MAIL: TEL.: dr inż. GRZEGORZ KLEKOT [email protected] +48 22 234 82 76 DATA ROZPOCZĘCIA: 2006.10.18 DATA ZAKOŃCZENIA: 2009.10.17 CEL PROJEKTU Opracowanie metody wykorzystania miar charakteryzujących proces propagacji energii wibroakustycznej do klasyfikacji pojazdów i innych obiektów technicznych. Pozwoli to rozszerzyć możliwości zintegrowanych systemów zarządzania hałasem środowiskowym o moduły ukierunkowane na wskazywanie elementów stwarzających szczególne zagrożenie. Wykazanie, że zastosowanie sterowanych amortyzatorów istotnie ograniczy drgania pojazdu. Istota proponowanego projektu sprowadza się do ustalenia i weryfikacji algorytmów sterowania tłumików piezoelektrycznych (PZ), gwarantujących ograniczenia drgań pojazdów. Do realizacji tego celu będą wykorzystywane piezoelektryczne tłumiki drgań (PZ). Projekt poświęcony jest rozwojowi i doskonaleniu nowoczesnych środków transportu, opracowaniu technologii budowy piezoelektrycznych amortyzatorów, doskonaleniu metod pomiarowych i diagnostycznych, a także sterowaniu oraz aktywnym metodom obniżania intensywności drgań pojazdów. W szczególności projekt dotyczy kontynuacji wcześniejszych badań wpływu sterowanych amortyzatorów zawieszenia (dyssypatorów) na drgania pojazdu oraz naciski kół na drogę. Ograniczenie drgań pojazdu wpływa na polepszenie komfortu jazdy oraz zmniejszenie wahań nacisku kół na drogę, co zwiększa bezpieczeństwo ruchu pojazdu. OCZEKIWANE REZULTATY Wykonanie prototypowego zawieszenia samochodowego z sterowanymi tłumikami PZ. Rezultaty przeprowadzonych badań będą stanowiły bazę do opracowania technologii projektowania, budowy i stosowania sterowanych urządzeń PZ w pojazdach, maszynach i innych konstrukcjach (np. sterujące zawory piezohydrauliczne w hydraulice przemysłowej, amortyzatory pochłaniające energię w barierach drogowych o zmiennych właściwościach, amortyzatory w układach tłumienia drgań podłoża). WYDZIAŁ SAMOCHODÓW i MASZYN ROBOCZYCH 124 ZWIĘKSZENIE TRWAŁOŚCI i BEZPIECZEŃSTWA UKŁADÓW WIRUJĄCYCH POPRZEZ AKTYWNE STEROWANIE DRGANIAMI KIEROWNIK: E-MAIL: TEL.: MODELOWANIE oraz SYMULACYJNE BADANIA DYNAMIKI TOWAROWYCH POCIĄGÓW BIMODALNYCH w KATEGORIACH ZAGROŻENIA WYKOLEJENIEM prof. dr hab. inż. WŁODZIMIERZ KURNIK [email protected] +48 22 234 72 20, +48 22 628 59 85 KIEROWNIK: E-MAIL: dr inż. JAN MATEJ [email protected] DATA ROZPOCZĘCIA: 2007.07.04 TEL.: +48 22 234 84 78 DATA ZAKOŃCZENIA: 2010.07.03 DATA ROZPOCZĘCIA: 2008.01.01 DATA ZAKOŃCZENIA: 2009.06.30 CEL PROJEKTU Projekt dotyczy zagadnień związanych z drganiami układów wirujących oraz metodami ich redukcji i stabilizacji. Układy takie narażone są na samowzbudzenie, rezonanse i drgania nieustalone, które w sposób istotny wpływają na ich trwałość, zużycie energii, emisję hałasu, a także powodują niekorzystne oddziaływanie na inne elementy maszyn oraz na otaczające środowisko. Zainteresowanie tą problematyką w ostatnim okresie znacznie wzrosło ze względu na rozwój aktywnych metod sterowania i tłumienia drgań oraz na ogromny postęp w dziedzinie inżynierii materiałowej. Kompozyty aktywne oraz materiały o specyficznych właściwościach magnetycznych otwierają nowe możliwości redukcji drgań oraz zwiększania trwałości i bezpieczeństwa maszyn wirnikowych. W projekcie kontynuowana jest problematyka aktywnego sterowania drganiami wirników, w szczególności z zastosowaniem laminatów aktywnych z włóknami piezoceramicznymi oraz z wykorzystaniem aktywnych hybrydowych łożysk magnetohydrodynamicznych. Przewiduje się realizację pięciu tematów, z których każdy stanowi oddzielne nowatorskie zagadnienie badawcze. OCZEKIWANE REZULTATY Publikacje w czasopismach o zasięgu międzynarodowym oraz prezentacje na konferencjach krajowych i zagranicznych. Przewiduje się także ukończenie dwóch rozpraw doktorskich oraz przygotowanie monografii nt. aktywnego tłumienia drgań i stabilizacji układów wirujących. CEL PROJEKTU W proponowanym projekcie badawczym przedstawiono metodologię modelowania oraz symulacyjnego badania zjawisk dynamicznych w pociągu składającym się z klasycznych wagonów towarowych oraz wagonów bimodalnych, z uwzględnieniem elementów mechaniki niegładkiej oraz nowoczesnych narzędzi obliczeniowych typu MBS, zastosowanych do nieliniowych układów mechanicznych o dużej liczbie stopni swobody. Zakres merytoryczny projektu dotyczy badania wpływu parametrów konstrukcyjnych oraz parametrów obszaru styku koła z szyną na bezpieczeństwo ruchu pociągu w kategoriach zagrożenia wykolejeniem na torze prostym i zakrzywionym. Obiektami badań są pojedyncze wagony oraz pociąg zawierający w swoim składzie zarówno wagony towarowe, jak i wagony bimodalne dwuosiowe oraz czteroosiowe. Jednym z głównych celów projektu jest uwzględnienie tarcia suchego w modelu symulacyjnym wagonu bimodalnego z zawieszeniem wieszakowym, zbudowanym w systemie AdamsRail. Parametry modelu zidentyfikowano w oparciu o badania stanowiskowe wykonane w Instytucie Pojazdów Politechniki Warszawskiej na rzeczywistym zawieszeniu wieszakowym wagonu towarowego. Oryginalnym osiągnięciem projektu będzie integracja odpowiednich modułów systemu ADAMS z opisem tarcia suchego przygotowanym w postaci równań różniczkowych wyprowadzonych na gruncie mechaniki niegładkiej. Model pociągu towarowego wyposażono w model układu hamującego wagony, zawierającego układ pneumatyczny sterujący ciśnieniem powietrza w siłownikach hamulców oraz układ mechaniczny hamulca, realizujący siłę hamującą wagony. OCZEKIWANE REZULTATY Poszerzenie wiedzy w zakresie badań modelowych w stanach nieustalonych oraz symulacji zjawisk dynamicznych, powstających w składzie pociągu towarowego utworzonego z wagonów bimodalnych. Autor podejmuje się rozwiązać problem naukowy dotyczący zbadania wpływu konstrukcyjnych parametrów zawieszenia oraz parametrów obszaru styku kół z szynami na bezpieczeństwo ruchu w kategoriach zagrożenia wykolejeniem pociągu składającego się z wagonów towarowych, w tym z wagonów bimodalnych. WYDZIAŁ SAMOCHODÓW i MASZYN ROBOCZYCH 125 WPŁYW ZASILANIA SILNIKA ROLNICZEGO PALIWAMI E-DISEL i BIOE-DIESEL na WYBRANE PARAMETRY jego PRACY KIEROWNIK: E-MAIL: TEL.: dr inż. PIOTR ORLIŃSKI Czy opracowany skład paliwa E-diesel lub Bioe-diesel umożliwi uzyskanie korzystniejszych własności niskotemperaturowych w porównaniu z czystym ON lub 100% RME? Jak będzie wpływać na prace silnika zmiana kąta wyprzedzenia wtrysku, dawki paliwa, ciśnienia wtrysku? Czy badane paliwa cechować będą lepsze właściwości smarne niż posiada olej napędowy, co może korzystnie wpływać na trwałość aparatury paliwowej? [email protected] +48 22 234 87 81 DATA ROZPOCZĘCIA: 2007.07.01 DATA ZAKOŃCZENIA: 2010.06.30 CEL PROJEKTU Poznanie i przedstawienie problemów dotyczących wpływu właściwości fizykochemicznych paliw E-diesel oraz Bioe-diesel na szybkozmienne parametry pracy rolniczego silnika o ZS i proces wydzielania ciepła oraz przeprowadzenie badań określających charakter i wartości zmian podstawowych parametrów efektywnych pracy silnika przy zasilaniu go w/w paliwami. Ocena wpływu zasilania silnika w/w paliwami na emisje CO2, CO, HC, NOx i PM oraz ocena koksowania rozpylaczy w porównaniu z zasilaniem silnika olejem napędowym. Opracowanie optymalnego składu etanolu, oleju napędowego lub estru, dodatków uszlachetniających w paliwie E-diesel i Bioe-diesel, ukierunkowanego na osiągnięcie jak największej efektywności pracy badanego silnika przy jak najmniejszej emisji składników toksycznych spalin oraz niezbędnych zmian regulacyjnych silnika. OCZEKIWANE REZULTATY Analiza eksperymentalna nad zastosowaniem w/w biopaliw, otrzymanych z etanolu oraz domieszek uszlachetniających i oleju napędowego z ewentualnymi dodatkami estrów metylowych kwasów oleju rzepakowego RME, która umożliwi sformułowanie odpowiedzi na następujące pytania: Jakie są różnice w procesie wtrysku, spalania i wydzielania ciepła silnika zasilanego paliwami typu E-diesel i Bioe-diesel w porównaniu z zasilaniem silnika paliwami ropopochodnymi? Jaka będzie efektywność pracy silnika zasilanego w/w paliwami? Jak wpłynie zmiana kąta wyprzedzenia wtrysku na jakość procesu spalania przy zasilaniu silnika paliwami E-diesel, Bioe-diesel? Jakie będą wartości ciśnień w przewodzie wtryskowym, w komorze spalania oraz temperatury czynnika roboczego w porównaniu z ON lub 100% RME przy tych samych warunkach prędkościowo-obciążeniowych pracy badanego silnika? Czy zasilanie w/w paliwami wpływa na zmniejszenie emisji składników toksycznych spalin przy zachowaniu parametrów energetycznych jak dla ON lub 100% RME? KOMPUTEROWE WSPOMAGANIE PROCESU TWORZENIA APLIKACJI KIEROWNIK: E-MAIL: TEL.: prof. dr hab. inż. JERZY POKOJSKI [email protected] +48 22 234 82 48 DATA ROZPOCZĘCIA: 2008.09.24 DATA ZAKOŃCZENIA: 2011.09.23 CEL PROJEKTU Wypracowanie rozwiązań prowadzących do uefektywnienia procesu tworzenia aplikacji Knowledge Based Engineering (KBE) dla pewnych klas zagadnień. Proponowane podejście zakłada następujące etapy procesu tworzenia aplikacji KBE: Krok 1 – zbudowanie szczegółowej, formalnej, obiektowej reprezentacji modelu produktu i procesu projektowego; Krok 2 – przetworzenie, za pomocą narzędzi komputerowych zbudowanych w ramach projektu, reprezentacji powstałej w kroku 1 na system w całości funkcjonujący zgodnie z tym modelem, zapisany w konkretnym obiektowym języku programowania; Krok 3 – zintegrowanie modułu powstałego w kroku 2 z komercyjnym systemem CAD/CAE, wyposażonym w moduł KBE. OCZEKIWANE REZULTATY Uefektywnienie procesu tworzenia przemysłowych aplikacji KBE na drodze wykorzystania programowania obiektowego jako formalnego narzędzia modelowania inżynierskiej wiedzy projektowej. WYDZIAŁ SAMOCHODÓW i MASZYN ROBOCZYCH 126 BADANIA CHARAKTERYSTYK PRZYCZEPNOŚCI NAWIERZCHNI DROGOWYCH w ASPEKCIE BEZPIECZEŃSTWA RUCHU DROGOWEGO KIEROWNIK: E-MAIL: TEL.: Metodyka pomiaru i wyznaczania dynamicznych charakterystyk przyczepności do wykorzystania np. w modelowych badaniach symulacyjnych układów sterowania ABS oraz ESP. Zweryfikowany model współpracy ogumionego koła z nawierzchnią drogi do badań symulacyjnych zjawisk dynamicznych występujących w czasie ruchu pojazdu samochodowego, np. w symulatorach jazdy. prof. nzw. dr hab. inż. ANDRZEJ REŃSKI [email protected] +48 22 234 87 85 DATA ROZPOCZĘCIA: 2006.11.13 DATA ZAKOŃCZENIA: 2009.11.12 NIEKLASYCZNE METODY TŁUMIENIA DRGAŃ w ELEMENTACH MASZYN CEL PROJEKTU Badanie zjawisk związanych ze współpracą opon samochodowych z nawierzchnią drogi, a w szczególności doskonalenie metod oceny własności przeciwpoślizgowych nawierzchni drogowych. Realizacji celu ma służyć stworzenie nowoczesnego aparatu matematycznego, umożliwiającego w miarę precyzyjny opis i badania modelowe zjawisk dynamicznych zachodzących w styku opony z jezdnią, a także stworzenie odpowiedniej aparatury badawczej, pozwalającej na identyfikację zjawisk fizycznych tam zachodzących i ich ilościowy opis. Znajomość charakterystyk przyczepności ma istotne znaczenie przy projektowaniu i doskonaleniu nowoczesnych typów ogumienia oraz opracowywaniu nowoczesnych materiałów i technologii wykonania nawierzchni drogowych. Projekt obejmuje opracowanie i wykonanie nowej generacji przyczepy dynamometrycznej o roboczej nazwie SRT-4, służącej do prowadzenia prac badawczych i rozwojowych związanych z pomiarami charakterystyk przyczepności wzdłużnej zarówno różnych opon samochodowych, jak również różnych nawierzchni drogowych w różnych warunkach ruchu. Uzyskanie wiarygodnych danych pomiarowych umożliwia weryfikację i rozwój metod modelowania niegładkich zagadnień mechaniki stanowiących podstawę modelowania i symulacji zjawisk dynamicznych związanych ze statecznością ruchu pojazdów samochodowych. OCZEKIWANE REZULTATY Mobilny, nowoczesny zestaw pomiarowy SRT-4, służący do prowadzenia prac naukowo-badawczych związanych ze współpracą koła ogumionego z nawierzchnią drogi w czasie hamowania, w szczególności prac związanych z poprawieniem bezpieczeństwa na drogach, doskonaleniem konstrukcji ogumienia i wdrażaniem nowych technologii nawierzchni drogowych. Katalog charakterystyk przyczepności μ(s) różnych nawierzchni drogowych i różnego typu ogumienia samochodów osobowych w różnych warunkach ruchu do wykorzystania m.in. w pracach eksperckich rzeczoznawców samochodowych i Instytutu Ekspertyz Sądowych. KIEROWNIK: E-MAIL: TEL.: prof. dr hab. inż. ZBIGNIEW STARCZEWSKI [email protected] +48 22 234 86 19 DATA ROZPOCZĘCIA: 2006.06.29 DATA ZAKOŃCZENIA: 2009.06.28 CEL PROJEKTU Przedmiotem analizy są metody redukcji drgań oparte na podejściu aktywnym, wykorzystującym strategie sterowania odwzorowujące stan danego układu lub śledzące jego bieżące parametry pracy. Alternatywę stanowią metody aktywne bazujące na zastosowaniu tzw. materiałów i elementów „inteligentnych” takich jak piezoelektryki, laminaty piezoelektryczne, materiały gradientowe, stopy z pamięcią kształtu, ciecze elektroreologiczne, itd. Projekt wprowadza jako przedmiot badań m. in. aktuatory magnetyczne do realizacji bezstykowej redukcji drgań. Wykraczając poza problem magnetycznej redukcji drgań belek, realizatorzy projektu oferują dogłębne badania zjawisk dynamicznych w elementach wirujących, takich jak wirniki łożyskowane ślizgowo ze względu na możliwość pojawienia się ruchów nieregularnych i chaotycznych. Przewidziano realizację dwóch tematów badawczych stanowiących rozwinięcie studiów prowadzonych już wcześniej przez autorów projektu. Są to: modelowanie właściwości amortyzatorów z elementami płynowymi, ciernymi i elastomerowymi elementami ujęciu dyskretnym oraz szacowanie stanu odkształcenia i naprężenia w dnie karbu w ujęciu energetycznym. OCZEKIWANE REZULTATY Publikacje w czasopismach o zasięgu międzynarodowym oraz liczne prezentacje na konferencjach i sympozjach. Przewiduje się także ukończenie trzech rozpraw doktorskich. WYDZIAŁ SAMOCHODÓW i MASZYN ROBOCZYCH 127 PROPOZYCJA NOWEGO MATERIAŁU INTELIGENTNEGO i JEGO ZASTOSOWANIA do TWORZENIA ELEMENTÓW KSZTAŁTOWYCH z DODATKOWĄ KONTROLĄ WŁAŚCIWOŚCI MECHANICZNYCH KIEROWNIK: E-MAIL: TEL.: dr inż. ROBERT ZALEWSKI [email protected] +48 22 234 86 79 KONCEPCJE NOWYCH KONSTRUKCJI PŁYT KRUSZĄCYCH ZWIĘKSZAJĄCYCH EFEKTYWNOŚĆ MASZYN (WZROST WYDAJNOŚCI, OBNIŻENIE ENERGOCHŁONNOŚCI i OBCIĄŻEŃ) - STUDIA TEORETYCZNE i DOŚWIADCZALNE KIEROWNIK: E-MAIL: TEL.: prof. dr hab. inż. JAN ZAWADA [email protected] +48 22 234 87 65 DATA ROZPOCZĘCIA: 2006.11.13 DATA ROZPOCZĘCIA: 2009.06.30 DATA ZAKOŃCZENIA: 2009.11.12 DATA ZAKOŃCZENIA: 2012.06.29 CEL PROJEKTU CEL PROJEKTU Badanie zjawisk związanych z kumulowaniem i rozpraszaniem energii za pośrednictwem struktur utworzonych z materiałów granulowanych umieszczonych w szczelnej przestrzeni z podciśnieniem. Zasadniczym celem projektu jest możliwie pełne poznanie własności mechanicznych struktur granulowanych oraz wszechstronna analiza możliwości sterowania własnościami dyssypacyjnymi i zdolnością do kumulowania energii w układach mechanicznych narażonych na drgania, w których podstawowym czynnikiem tłumiącym są struktury granulowane. Opracowanie koncepcji nowych konstrukcji płyt drobiących kruszarek o zmiennym profilu poprzecznym, zwiększających efektywność procesów kruszenia. Idea takich koncepcji wynika z prostego spostrzeżenia – otóż profil płyt powinien być dostosowany do wielkości kruszonych brył surowca, a zatem powinien być zmienny. Ponadto profil ten winien być dostosowany do cech wytrzymałościowych ośrodków. Propozycję zastosowania zmiennych profili płyt kruszących wysunął J. Zawada w latach 80 i 90 ubiegłego wieku. Dążył do udowodnienia tezy, że odpowiednio ukształtowane płyty wg wytycznych wynikających z analiz teoretycznych, opierających się na teorii stanów granicznych, zmniejszają siły kruszenia. Stosując język optymalizacji konstrukcji można powiedzieć, że przeprowadzono optymalizację powierzchni roboczej płyt ze względu na kryterium sił kruszenia (funkcja celu). Proces kruszenia potraktowano jako zbiór procesów elementarnych, dla których można było określić warunki brzegowe obciążania. Badania wstępne, jakie przeprowadzono na modelowej kruszarce Blake’a wykazały, że płyty o zmiennym profilu poprzecznym w istotny sposób zmniejszają obciążenia graniczne (o ok. 30% w stosunku do płyt tradycyjnych – surowcem był marmur średniokrystaliczny). OCZEKIWANE REZULTATY Nowatorstwo proponowanego projektu polega na zaproponowaniu „nowego materiału inteligentnego”, który jest zdecydowanie bardziej konkurencyjny pod względem ekonomicznym od innych, choć dobrze znanych i stosunkowo łatwo dostępnych, lecz drogich i wymagających stosowania skomplikowanych urządzeń sterujących. Sterowanie globalnymi własnościami mechanicznymi omawianych struktur z założenia jest proste i wymagające zastosowania jedynie wydajnej pompy próżniowej, umożliwiającej uzyskanie zadanej wartości podciśnienia wewnątrz konglomeratu. W proponowanym projekcie powinno pojawić się dodatkowe kryterium optymalizacji – wielkość, tzn. energia kruszenia; co oznacza, że studia teoretyczne i doświadczalne nad koncepcjami nowych konstrukcji płyt są bardziej wszechstronne. OCZEKIWANE REZULTATY Opracowanie metodyki kształtowania płyt kruszących wg kryteriów: minimalizacji sił kruszenia i energii kruszenia. Rozwiązanie ważnych zagadnień podstawowych (z dyscypliny: mechanika kruszenia) na podstawie teorii stanów granicznych i metody elementów skończonych (m. in. określanie energii kruszenia, co obecnie nie jest problemem rozwiązanym). Wykonanie projektów i nowych konstrukcji płyt kruszących oraz przeprowadzenie badań modelowych na kruszarce dźwigniowej Blake’a. Wykazanie, że płyty nowe mogą znacznie poprawić efektywność procesów kruszenia. Osiągnięcie tego rezultatu ma duże znaczenie praktyczne, gdyż nowe konstrukcje płyt można byłoby zastosować na skalę przemysłową. WYDZIAŁ SAMOCHODÓW i MASZYN ROBOCZYCH 128 WYDZIAŁ TRANSPORTU PROJEKTY BADAWCZE WYDZIAŁ TRANSPORTU 131 PROF. DR HAB. INŻ. 131 PROF. DR HAB. INŻ. Modelowanie i symulacja w badaniach bezpieczeństwa ANDRZEJ CHUDZIKIEWICZ technicznego pojazdów szynowych ZBIGNIEW LOZIA 131 DR INŻ. WITOLD LUTY 132 PROF. NZW. DR HAB. INŻ. MAREK MALARSKI 133 PROF. NZW. DR HAB. INŻ. KRZYSZTOF ZBOIŃSKI Symulatory do szkolenia kierowców autobusów oraz pojazdów ciężarowych Przenośny system oceny przyczepności nawierzchni drogowych w procesie opisu i rekonstrukcji wypadków drogowych Metoda analizy wpływu błędnych decyzji operatora (kontrolera, pilota) na poziom bezpieczeństwa w ruchu lotniczym kontrolowanym Doskonalenie metod i narzędzi oraz badanie elementów infrastruktury, środków technicznych i prognozowania rozwoju transportu PROJEKTY REALIZOWANE PRZY WSPARCIU UE 134 DR AGNIESZKA SKALA-POŹNIAK Wdrożenie pilotażowych programów edukacyjnych w zakresie innowacyjnej przedsiębiorczości w Politechnice Warszawskiej WYDZIAŁ TRANSPORTU 130 MODELOWANIE i SYMULACJA w BADANIACH BEZPIECZEŃSTWA TECHNICZNEGO POJAZDÓW SZYNOWYCH KIEROWNIK: E-MAIL: TEL.: prof. dr hab. inż. ANDRZEJ CHUDZIKIEWICZ [email protected] +48 22 234 79 64 SYMULATORY do SZKOLENIA KIEROWCÓW AUTOBUSÓW oraz POJAZDÓW CIĘŻAROWYCH KIEROWNIK: E-MAIL: TEL.: prof. dr hab. inż. ZBIGNIEW LOZIA [email protected] +48 22 234 82 46 DATA ROZPOCZĘCIA: 2007.07.01 DATA ROZPOCZĘCIA: 2009.05.11 DATA ZAKOŃCZENIA: 2010.03.31 DATA ZAKOŃCZENIA: 2010.01.31 KOORDYNATOR: ETC-PZL Aerospace Industries Sp. z o. o. CEL PROJEKTU Pojazd szynowy, jako jeden z elementów układu mechanicznego pojazd szynowy-tor jest złożonym obiektem dynamicznym, którego zachowanie się dla prędkości powyżej 200 km/godz. oraz obszaru średnich częstości (100–800 Hz) nie zostało jeszcze do tej pory dokładnie zbadane. Pojawiające się ostatnio w Polsce dążenia do zwiększenia, na niektórych liniach, prędkości jazdy do 250 km/godz. i więcej są słuszne, mając na uwadze ich komercyjno-marketingowy charakter. Uwzględniając jednak stan przygotowania polskich kolei do wdrażania tych koncepcji w życie, należy przystąpić do prac nad budową narzędzi pozwalających na ocenę proponowanych rozwiązań, mając na uwadze bezpieczeństwo jazdy. Badania bezpieczeństwa, nowych czy zmodernizowanych pojazdów szynowych są długotrwałe i kosztowne. Należy spodziewać się, że w najbliższym czasie (perspektywa 5–10 lat) nastąpi intensyfikacja działań w zakresie budowy nowych pojazdów szynowych zarówno do obsługi przewozów towarowych, jak również pasażerskich, a także do obsługi przewozów w ruchu miejskim (tramwaje). Podjęcie prac wyprzedzających o charakterze podstawowym dla opracowania metodologii badań bezpieczeństwa pojazdów szynowych w ruchu jest celem tego projektu. Mamy przy tym na uwadze zwiększone prędkości jazdy, aktualnie stosowane międzynarodowe i krajowe procedury badawcze i homologacyjne, oraz istniejące w Polsce uwarunkowania eksploatacyjne. CEL PROJEKTU Opracowanie projektów i zbudowanie prototypów symulatorów imitujących właściwości samochodu ciężarowego i autobusu. OCZEKIWANE REZULTATY Dwa prototypy symulatorów imitujących właściwości samochodu ciężarowego i autobusu. Wykonanie badań zakładowych prototypów. Przygotowanie symulatorów do badań certyfikacyjnych. Przygotowanie dokumentacji do produkcji seryjnej. PRZENOŚNY SYSTEM OCENY PRZYCZEPNOŚCI NAWIERZCHNI DROGOWYCH w PROCESIE OPISU i REKONSTRUKCJI WYPADKÓW DROGOWYCH OCZEKIWANE REZULTATY Wyniki projektu stworzą podstawy do przystąpienia do prac w zakresie wdrożenia, w nowo powstających konstrukcjach pojazdów szynowych, rozwiązań spełniających wymagania odnośnie bezpieczeństwa czynnego i biernego. Uzyskiwane wyniki na bieżąco prezentowano na seminariach Zakładu, konferencjach krajowych oraz zagranicznych. Rezultaty zamkniętych etapów prezentowano w czasopismach naukowych polsko i angielskojęzycznych. Ponadto przewiduje się otwarcie jednego przewodu doktorskiego z tematyki zbliżonej do proponowanego projektu oraz wykorzystanie wyników projektu w jednej pracy habilitacyjnej. Przewiduje się również wykorzystanie zbudowanego narzędzia w pracach projektowych nowych rozwiązań konstrukcyjnych pojazdów szynowych wykonywanych przez polskich producentów. KIEROWNIK: E-MAIL: TEL.: dr inż. WITOLD LUTY [email protected] +48 22 234 81 13 DATA ROZPOCZĘCIA: 2009.06.30 DATA ZAKOŃCZENIA: 2012.08.31 Politechnika Warszawska - Wydział Samochodów i Maszyn Roboczych; Zakład Elektroniki Pomiarowej Wielkości Nieelektrycznych, J. Czerwiński i wspólnicy - spółka jawna, Marki. PARTNERZY: CEL PROJEKTU Opracowanie przenośnego systemu pomiaru współczynnika przyczepności nawierzchni drogowej. Na system składa się przyrząd WYDZIAŁ TRANSPORTU 131 pomiarowy, oprogramowanie z interfejsem użytkownika oraz niezbędne oprzyrządowanie pomocnicze. Zadaniem systemu jest umożliwienie pomiaru wartości współczynnika przyczepności próbki gumowej do nawierzchni drogi w miejscu zdarzenia drogowego, w możliwie krótkim czasie po jego zaistnieniu, a także odniesienie wyniku pomiaru do współczynnika przyczepności opony do podłoża. OCZEKIWANE REZULTATY Budowa przenośnego systemu oceny przyczepności nawierzchni drogowej, na który składają się: prototyp przyrządu do pomiaru współczynnika przyczepności próbki gumowej do nawierzchni drogi; oprogramowanie przyrządu; dodatkowy osprzęt pomiarowy. METODA ANALIZY WPŁYWU BŁĘDNYCH DECYZJI OPERATORA (KONTROLERA, PILOTA) na POZIOM BEZPIECZEŃSTWA w RUCHU LOTNICZYM KONTROLOWANYM KIEROWNIK: E-MAIL: TEL.: prof. nzw. dr hab. inż. MAREK MALARSKI [email protected] +48 22 234 73 39 DATA ROZPOCZĘCIA: 2008.03.01 DATA ZAKOŃCZENIA: 2011.03.30 Przeprowadzona dotychczas wstępna analiza zdarzeń lotniczych, wskazuje że celowe jest analizowanie struktury procesu podejmowania błędnych decyzji dla 15–25 stanów. Konieczne jest jednak dobre zidentyfikowanie procesu podejmowania błędnych decyzji. Dla wybranych reprezentatywnych, rzeczywistych zdarzeń przeanalizowanych przez Państwową Komisję Badania Wypadków Lotniczych, opracowano: funkcjonalne schematy ryzyka FHA; modele niezawodnościowe; obliczenia analityczne; badania symulacyjne dla dokładnych modeli niezawodnościowych o elementach wielostanowych; badania nad oceną wartości intensywności podejmowania błędnych decyzji dla różnych intensywności ruchu lotniczego; weryfikację modeli metody dla CLS; metoda określania TLS (przez oszacowanie granicznych wartości CLS w opracowanych strukturach podejmowania błędnych decyzji). Oddzielnym problemem jest stochastyczne oszacowanie zmian intensywności podejmowania błędnych decyzji. Badania stochastyczne wskazują całkowity brak zależności intensywności podejmowania błędnych decyzji λ od intensywności ruchu lotniczego. Przeanalizowane dotychczas przykłady wskazują również na możliwość oszacowania i weryfikacji poprawności wyników symulacyjnych przez rozwiązania analityczne przy założeniu markowości procesów. Zaplanowano ścisłą współpracę z doświadczonymi pilotami i kontrolerami ruchu lotniczego. Wynikami badań podstawowych w zakresie metod wyznaczania poziomu bezpieczeństwa ruchu lotniczego zainteresowane są polskie instytucje zarządzające ruchem lotniczym (Polska Agencja Żeglugi Powietrznej). OCZEKIWANE REZULTATY Opracowanie metod wyznaczania poziomu bezpieczeństwa w ruchu lotniczym kontrolowanym: CLS (Current Level of Safety) i TLS (Target Level of Safety). CEL PROJEKTU Wprowadzane obecnie we wszystkich gałęziach transportu systemy zarządzania bezpieczeństwem SMS (Safety Management Systems) wymagają m. in. określania aktualnego poziomu bezpieczeństwa CLS (Current Level of Safety). Poziom bezpieczeństwa CLS definiowany jest zwyczajowo przez liczbę zdarzeń lotniczych na jednostkę czasu (z reguły godzinę lotu) lub na jeden lot. Istotny jest również problem określania granicznego poziomu bezpieczeństwa TLS (Target Level of Safety). Doświadczenie (Polska, UE, USA) wskazuje, że błędy człowieka (kontrolera ruchu, pilota) decydują o wystąpieniu ponad 80% zarejestrowanych zdarzeń lotniczych. Celem projektu jest opracowanie metody określania wpływu błędnych decyzji operatora na CLS i granicznego TLS dla rzeczywistych warunków ruchu lotniczego. Dla rzeczywistych zdarzeń lotniczych z ostatnich kilku lat przeprowadzono analizę wielostanowego procesu podejmowania błędnych decyzji w sytuacji wystąpienia niesprawności sprzętu lotniczego. WYDZIAŁ TRANSPORTU 132 DOSKONALENIE METOD i NARZĘDZI oraz BADANIE ELEMENTÓW INFRASTRUKTURY, ŚRODKÓW TECHNICZNYCH i PROGNOZOWANIA ROZWOJU TRANSPORTU KIEROWNIK: E-MAIL: TEL.: prof. nzw. dr hab. inż. KRZYSZTOF ZBOIŃSKI [email protected] +48 22 234 70 78 DATA ROZPOCZĘCIA: 2009.04.14 DATA ZAKOŃCZENIA: 2011.09.14 CEL PROJEKTU Numeryczne badania dynamiki i stateczności pojazdów szynowych. Numeryczne i eksperymentalne badania elementów infrastruktury, jakimi są nawierzchnia kolejowa i przejścia tor prosty-łuk kołowy. Badanie zasad i praw rządzących zrównoważonym rozwojem transportu. Ogólnie ujmując, zagadnienia podejmowane w projekcie wiążą się z: statecznością ruchu pojazdu szynowego w łukach ze szczególnym naciskiem na obiekty o konstrukcji wózkowej; dynamiką pojazdu szynowego w krzywych przejściowych powyżej prędkości krytycznej; modelowaniem i analizą nawierzchni kolejowej o różnej konstrukcji, z punktu widzenia wytrzymałości i resursu eksploatacyjnego; kształtowaniem różnego typu przejść tor prosty-łuk kołowy w torze tramwajowym, z punktu widzenia oddziaływań na pasażera (komfort), ale też oddziaływań pojazd-tor; poszukiwaniem właściwego kształtu kolejowych krzywych przejściowych z uwzględnieniem zaawansowanego modelu pojazdu, oddziaływań dynamicznych pojazd-tor i pojazd-pasażer oraz metod optymalizacyjnych; zrównoważonym rozwojem transportu, w szczególności w warunkach Polski jako członka UE. OCZEKIWANE REZULTATY Poszerzenie ogólnej i szczegółowej wiedzy w obszarze dynamiki pojazdów szynowych, zwłaszcza w zakresie stateczności pojazdów w łukach oraz dynamiki i oddziaływań w krzywych przejściowych. Skuteczne określanie obszarów stateczności pojazdów szynowych wózkowych dla pełnego zakresu promieni łuku, tzn. od promieni małych do nieskończenie wielkich (tor prosty). Porównanie własności wytrzymałościowych i eksploatacyjnych nawierzchni kolejowej konwencjonalnej i wzmocnionej BGT z rekomendacją lub nie dla stosowania nawierzchni niekonwencjonalnej BGT. Porównanie różnego typu przejść tor prosty-łuk w torze tramwajowym z uwzględnieniem typowych metod ich oceny oraz metod opartych o dynamikę zaawansowanego modelu pojazdu, z rekomendacjami dla stosowania poszczególnych rozwiązań. Ocenę różnego kształtu kolejowych krzywych przejściowych, w tym ewentualną korektę ich kształtu, z punktu widzenia kryteriów dynamicznych uwzględniających pełny model pojazdu, co nie ma miejsca w przypadku tradycyjnych kryteriów oceny krzywych. Przedstawienie charakterystyki decouplingu lub analizy perspektyw pojawienia się decouplingu w Polsce oraz ocenę wpływu tego zjawiska na zrównoważony rozwój transportu w Polsce, jako członku UE. WYDZIAŁ TRANSPORTU 133 KIEROWNIK: E-MAIL: TEL.: dr AGNIESZKA SKALA-POŹNIAK [email protected] +48 22 234 70 20 DATA ROZPOCZĘCIA: 2009.06.01 DATA ZAKOŃCZENIA: 2011.09.30 Fundacja na rzecz Szerzenia Przedsiębiorczości i Rozwoju Innowacji Technologicznych “SPiRIT” PARTNERZY: OCZEKIWANE REZULTATY Liczba studentów wszystkich poziomów studiów, którzy ukończyli programy edukacyjne w ramach projektu. Liczba wykładowców, którzy przeprowadzili zajęcia w ramach projektu. Liczba wykładowców, którzy zostali przeszkoleni w zagranicznych ośrodkach akademickich. Liczba przedsiębiorstw utworzonych przez absolwentów programu w ciągu dwóch lat od jego zakończenia i tych przedsiębiorstw, które utrzymały działalność przez dłużej niż 1 rok. Liczba miejsc pracy powstałych w utworzonych przez absolwentów programu przedsiębiorstwach, liczona po 3 latach od ukończenia szkolenia. Liczba publikacji naukowych związanych z projektem liczona po 2 latach od zakończenia projektu. Rezultaty „miękkie”: wykształcenie zainteresowania uruchomieniem innowacyjnego biznesu jako atrakcyjną opcją kariery zawodowej; rozszerzenie obszaru współpracy między PW a wiodącymi zagranicznymi uczelniami technicznymi, na płaszczyźnie kształcenia w dziedzinie innowacyjnej przedsiębiorczości. CEL PROJEKTU Wprowadzenie programów edukacyjnych w zakresie innowacyjnej przedsiębiorczości do oferty dydaktycznej na wszystkich poziomach kształcenia w PW. Cele szczegółowe: opracowanie treści programowych oraz narzędzi dydaktycznych; podniesienie kompetencji wykładowców PW; organizowanie staży i/lub szkoleń dla kadry zaangażowanej w projekt w wiodących krajowych i/lub zagranicznych ośrodkach akademickich, odznaczających się doświadczeniem w realizacji tego typu programów; wdrożenie nowoczesnych narzędzi i metod dydaktycznych, z zastosowaniem istniejącej, dostosowanej do potrzeb projektu platformy elektronicznej (www.seipa.edu.pl). WYDZIAŁ TRANSPORTU PROJEKTY REALIZOWANE PRZY WSPARCIU UE WDROŻENIE PILOTAŻOWYCH PROGRAMÓW EDUKACYJNYCH w ZAKRESIE INNOWACYJNEJ PRZEDSIĘBIORCZOŚCI w POLITECHNICE WARSZAWSKIEJ 134 SZKOŁA BIZNESU SZKOŁA BIZNESU 136 PROF. DR HAB. WITOLD ORŁOWSKI Długookresowy wzrost gospodarczy w Polsce i krajach Europy Środkowo-Wschodniej: doświadczenia z przeszłości i wnioski na Przyszłość DŁUGOOKRESOWY WZROST GOSPODARCZY w POLSCE i KRAJACH EUROPY ŚRODKOWO-WSCHODNIEJ: DOŚWIADCZENIA z PRZESZŁOŚCI i WNIOSKI na PRZYSZŁOŚĆ KIEROWNIK: E-MAIL: TEL.: prof. nzw. dr hab. inż. WITOLD ORŁOWSKI [email protected] +48 22 628 26 34 DATA ROZPOCZĘCIA: 2006.11.24 DATA ZAKOŃCZENIA: 2009.05.23 CEL PROJEKTU Analiza źródeł wzrostu gospodarczego w Polsce i krajach Europy Środkowo-Wschodniej (EŚW) w ostatnich dziesięcioleciach, oraz perspektyw wzrostu w nadchodzących dziesięcioleciach. Problemy badawcze: Jak wyglądały rzeczywiste wyniki w zakresie wzrostu gospodarczego w krajach EŚW w okresie gospodarki centralnie planowanej? Jakie czynniki zadecydowały o stosunkowo niskim tempie rozwoju? Czym wytłumaczyć załamanie się produkcji na początku okresu transformacji? Jakim potencjałem rozwojowym dysponowały kraje EŚW w okresie transformacji, oraz na ile skutecznie go wykorzystały? Jakie czynniki zadecydowały o różnicach w wynikach gospodarczych osiągniętych przez kraje EŚW w okresie transformacji? Jakim potencjałem rozwojowym dysponują obecnie kraje EŚW? OCZEKIWANE REZULTATY Monografia naukowa oraz 2-3 artykuły. SZKOŁA BIZNESU POLITECHNIKI WARSZAWSKIEJ 136 UCZELNIANE PROGRAMY BADAWCZE PROJEKTY BADAWCZE UCZELNIANE PROGRAMY BADAWCZE 139 PROF. NZW. DR HAB. LESZEK ADAMOWICZ 139 DR INŻ. ANNA DĄBROWSKA-TKACZYK 140 DR HAB. INŻ. ARTUR DYBKO 140 141 PROF. NZW. DR HAB. INŻ. Kwantowe modelowanie materiałów w zastosowaniu do półmetali ferromagnetycznych Identyfikacja parametrów i charakterystyk kinematycznych mechanizmu sztucznego stawu biodrowego człowieka Mikrosystem typu lab on a chip z detekcją konduktometryczną nowego typu ANTONI GRZANKA Telemetryczne nadzorowanie dobrostanu płodu podczas ciąży – etap II DR INŻ. Powstawanie bioaerozoli w kanałach wentylacyjnych PIOTR GRZYBOWSKI 141 PROF. DR HAB. INŻ. KRZYSZTOF JAN KURZYDŁOWSKI 142 PROF. DR HAB. INŻ. ANDRZEJ MASŁOWSKI 142 PROF. DR HAB. INŻ. TADEUSZ PAŁKO 143 DR INŻ. 143 DR INŻ. PROF. DR HAB. MAŁGORZATA ZAGÓRSKA 144 Wielorobotowy mobilny system inspekcyjny wspomagający bezpieczeństwo na uczelni technicznej Opracowanie modelu szerokopasmowego spektrometru impedancyjnego do badań tkanek Aktywne optycznie materiały kompozytowe do zastosowań RYSZARD PIRAMIDOWICZ w układach wzmacniaczy optycznych i laserów ciała stałego PAWEŁ ZABIEROWSKI 144 Projektowanie właściwości cieplno-mechanicznych ceramicznych form do odlewnictwa precyzyjnego części turbiny silnika lotniczego PROF. NZW. DR HAB. INŻ. CEZARY ZIELIŃSKI Stabilność cienkowarstwowych ogniw i prototypowych modułów fotowoltaicznych opartych na związkach półprzewodnikowych CIGSe Przewodnictwo mikrofalowe polimerów przewodzących i ich blend Heterogeniczna sieć współpracujących robotów mobilnych (kontynuacja prac) UCZELNIANE PROGRAMY BADAWCZE 138 KWANTOWE MODELOWANIE MATERIAŁÓW w ZASTOSOWANIU do PÓŁMETALI FERROMAGNETYCZNYCH IDENTYFIKACJA PARAMETRÓW i CHARAKTERYSTYK KINEMATYCZNYCH MECHANIZMU SZTUCZNEGO STAWU BIODROWEGO CZŁOWIEKA WYDZIAŁ FIZYKI KIEROWNIK: E-MAIL: TEL.: prof. nzw. dr hab. LESZEK ADAMOWICZ [email protected] +48 22 234 54 71 WYDZIAŁ CHEMICZNY KIEROWNIK: E-MAIL: dr inż. ANNA DĄBROWSKA-TKACZYK [email protected] DATA ROZPOCZĘCIA: 2008.04.17 TEL.: DATA ZAKOŃCZENIA: 2009.03.31 DATA ROZPOCZĘCIA: 2009.04.16 DATA ZAKOŃCZENIA: 2009.12.31 CEL PROJEKTU Badanie skuteczności kwantowych metod obliczeniowych fizyki ciała stałego w poszukiwaniu nowych materiałów o własnościach półmetali ferromagnetycznych (charakteryzujących się 100% polaryzacją spinową), utworzonych z pierwiastków ziem alkalicznych i pierwiastków z III i IV kolumny układu okresowego (takich jak np. bor czy węgiel). Wstępne obliczenia numeryczne przy wykorzystaniu metod AB INITIO opartych na funkcjonale gęstości (DFT) przewidują istnienie w wymienionych materiałach uporządkowanej struktury magnetycznej z temperaturą Curie rzędu temperatury pokojowej. Ferromagnetyzm tych materiałów, wymuszony strukturą krystaliczną o symetrii wurcytu przy odpowiednio dużej stałej sieciowej, jest całkowicie nowym i dotychczas nieodkrytym eksperymentalnie zjawiskiem o dużej wartości poznawczej i aplikacyjnej, np. w elektronice spinowej oraz w przyszłych komputerach kwantowych. OCZEKIWANE REZULTATY Po przeprowadzeniu obliczeń teoretycznych dla uzgodnionych i realizowalnych technologicznie struktur materiałowych podjęte będą próby technologiczne uzyskania projektowanego materiału. +48 22 234 86 67 Wydział Inżynierii Produkcji, Instytut Mechaniki i Poligrafii; Wydział Mechaniczny Energetyki i Lotnictwa, Instytut Techniki Lotniczej i Mechaniki Stosowanej. PARTNERZY: CEL PROJEKTU Opracowanie metod i przeprowadzenie badań identyfikacji parametrów i charakterystyk kinematycznych mechanizmu sztucznego stawu biodrowego człowieka oraz weryfikacja istniejącego rozwiązania konstrukcyjnego. Mechanizm ten jest elementem składowym stanowiska badawczego do badania modelu układu kostno-mięśniowego tego stawu, w celu wyznaczenia danych do symulacji obciążeń wewnętrznych. W wyniku realizacji projektu opracowano i wykonano mechanizm sztucznego stawu biodrowego jako modułu możliwego do zabudowania na stanowisku, wraz z dokumentacją konstrukcyjną i wynikami badań doświadczalnych w postaci charakterystyk kinematycznych. Równolegle opracowano model wirtualny układu kostnego stawu biodrowego pacjenta na podstawie danych z tomografii komputerowej, wraz z wirtualnym mechanizmem stawowym, w programach CosmosWorks i CosmosMotion. OCZEKIWANE REZULTATY Wykorzystanie wyników badań w programach symulacji obciążeń wewnętrznych w stawie biodrowym i skutków ich oddziaływania na elementy kostne w procedurach badań przedoperacyjnych i pooperacyjnych dla pacjentów, wymagających przeprowadzenia zabiegu chirurgicznego alloplastyki stawu biodrowego, szczególnie w przypadkach projektowania endoprotez na miarę „custom design”. UCZELNIANE PROGRAMY BADAWCZE 139 MIKROSYSTEM TYPU LAB ON A CHIP z DETEKCJĄ KONDUKTOMETRYCZNĄ NOWEGO TYPU TELEMETRYCZNE NADZOROWANIE DOBROSTANU PŁODU PODCZAS CIĄŻY – ETAP II WYDZIAŁ CHEMICZNY WYDZIAŁ ELEKTRONIKI I TECHNIK INFORMACYJNYCH KIEROWNIK: E-MAIL: TEL.: dr hab. inż. ARTUR DYBKO [email protected] +48 22 234 58 25 KIEROWNIK: E-MAIL: TEL.: prof. nzw. dr hab. inż. ANTONI GRZANKA [email protected] +48 22 234 76 23 DATA ROZPOCZĘCIA: 2008.04.17 DATA ROZPOCZĘCIA: 2009.04.16 DATA ZAKOŃCZENIA: 2009.03.31 DATA ZAKOŃCZENIA: 2010.03.31 Wydział Elektroniki i Technik Informacyjnych oraz Wydział Mechatroniki Politechniki Warszawskiej; do współpracy z uczelniami, jednostkami naukowymi i podmiotami gospodarczymi z kraju i z zagranicy włączyły się dwie kliniki akademickie (wdrożenie kliniczne), operator telekomunikacyjny (TP SA). Przewidywano również podpisanie umowy z przyszłym producentem. PARTNERZY: CEL PROJEKTU Opracowanie taniego i prostego w konstrukcji konduktometrycznego detektora mikroprzepływowego. Dotychczasowe rozwiązanie technologiczne spotykane w literaturze wykorzystywały elektrody metaliczne umieszczone pod mikrokanałem. Wymagało to wykonania kilku dodatkowych etapów w procesie technologicznym, mających na celu odizolowanie elektrod od kanału zarówno pod względem elektrycznym jak i hydrodynamicznym. Nowym elementem w projekcie jest wykorzystanie tego samego procesu technologicznego do wytworzenia mikrokanałów przepływowych oraz mikrokanałów pełniących rolę elektrod. Kanały boczne stanowią elektrody pomiarowe mikrokonduktometru. Jedna elektroda podłączona jest do generatora funkcyjnego. Druga elektroda podłączona jest do przetwornika prąd napięcie, z którego sygnał jest wzmacniany a następnie mierzona jest wartość skuteczna napięcia. Elektrody tworzą rodzaj kondensatora o zmiennej pojemności zależnej od konduktancji przepływającego elektrolitu. Pomiar tego typu nie jest sprawą trywialną z uwagi na duże impedancje występujące w trakcie badań. Optymalizacji wymaga zarówno geometryczne rozmieszczenie elektrod jak i same parametry pracy układu (częstotliwość, amplituda). Jako materiał polimerowy do konstrukcji mikrokonduktometrów zastosowano poli(dimetylosiloksan) (PDMS) (Sylgard 184, Dow Corning). Do wykonania mikroukładów wykorzystano opracowaną (przez Wydział Chemiczny, Pracownia Miniaturowych Systemów Analitycznych) metodę odlewania z wykorzystaniem matryc z filmów kapilarnych (technologia ta została zgłoszona do Urzędu Patentowego). Drugim wykorzystanym materiałem jest szkło sodowe. Struktury przepływowe w szkle wytworzono metodą trawienia mokrego. Przewidziano również prace nad mikroukładem hybrydowym z wykorzystaniem szkła i polimeru. OCZEKIWANE REZULTATY Opracowanie nowej konstrukcji konduktometru do zastosowań w mikroanalityce chemicznej. Oprócz publikacji naukowych, uzyskane wyniki prac stanowią integralną część planowanej rozprawy habilitacyjnej jednego z wykonawców projektu, stanowią również podstawę rozprawy doktorskiej, prac magisterskich. Wyniki prezentowano również podczas cyklu największych międzynarodowych konferencji poświęconych zagadnieniom miniaturowych systemów analitycznych – „mTAS”. CEL PROJEKTU Jednym z ważniejszych społecznie zastosowań bioinżynierii medycznej w ochronie zdrowia jest wspomaganie lekarzy w monitorowaniu przebiegu ciąży. Liczne badania dowodzą, że uszkodzenia płodu podczas ciąży i porodu są jedną z najważniejszych przyczyn wrodzonej niepełnosprawności fizycznej bądź mentalnej, zaś redukcja ryzyka ciąży i porodu powikłanego pozwala obniżyć koszty rehabilitacji medycznej i społecznej dzieci. Pomimo powyższych przesłanek, do chwili obecnej nie udało się stworzyć skutecznego systemu wspomagającego pracę położnika w monitorowaniu dobrostanu płodu i postępu akcji porodowej. Jedną z przyczyn tego stanu jest wciąż niewystarczająca wiedza fizjologiczna wyjaśniająca biologiczny mechanizm utrzymania ciąży oraz indukcji i przebiegu porodu. Projekt ten jest kontynuacją projektu badawczego realizowanego od kwietnia 2008 do marca 2009 roku. W toku dotychczasowych badań opracowano narzędzia umożliwiające rozpoczęcie części badawczej dotyczącej optymalizacji warunków pomiarowych sygnału EHG. Stworzona baza danych oraz metoda nieliniowej analizy sygnału EHG stanowi narzędzie niezbędne do opracowania i przetestowania klinicznego modelu predykcyjnego, szacującego ryzyko wystąpienia przedwczesnego porodu. OCZEKIWANE REZULTATY Opracowanie dwukanałowej wersji urządzenia do badań Poznawczych. Optymalizacja algorytmów parametryzacji sygnałów oraz metod ich klasyfikacji opartej na przekształceniach jądrowych oraz klasyfikacji Bayesowskiej. Opracowanie stanowiska laboratoryjnego oraz ćwiczeń z zakresu monitorowania ciąży dla studentów kierunku Inżynieria Biomedyczna. Przygotowanie manuskryptu publikacji oraz materiału badawczego stanowiącego częściową tematykę planowanej habilitacji. UCZELNIANE PROGRAMY BADAWCZE 140 POWSTAWANIE BIOAEROZOLI w KANAŁACH WENTYLACYJNYCH WYDZIAŁ INŻYNIERII CHEMICZNEJ I PROCESOWEJ KIEROWNIK: E-MAIL: TEL.: dr inż. PIOTR GRZYBOWSKI PROJEKTOWANIE WŁAŚCIWOŚCI CIEPLNO-MECHANICZNYCH CERAMICZNYCH FORM do ODLEWNICTWA PRECYZYJNEGO CZĘŚCI TURBINY SILNIKA LOTNICZEGO [email protected] +48 22 234 63 71 WYDZIAŁ INŻYNIERII MATERIAŁOWEJ DATA ROZPOCZĘCIA: 2008.06.01 KIEROWNIK: DATA ZAKOŃCZENIA: 2009.12.31 E-MAIL: Wydział Inżynierii Środowiska, Wydział Inżynierii Chemicznej i Procesowej – Politechnika Warszawska. PARTNERZY: TEL.: prof. dr hab. inż. KRZYSZTOF JAN KURZYDŁOWSKI [email protected] +48 22 234 85 29 DATA ROZPOCZĘCIA: 2008.04.17 CEL PROJEKTU DATA ZAKOŃCZENIA: 2009.03.31 Badanie poziomu stężenia bioaerozolu w pomieszczeniach obiektów użyteczności publicznej. Identyfikacja grup mikroorganizmów z podziałem na bakterie i grzyby mikroskopowe. Badanie rozprzestrzeniania się bioaerozolu w kanałach wentylacyjnych i biologicznej kontaminacji kanałów. CEL PROJEKTU OCZEKIWANE REZULTATY Określenie warunków sprzyjających mikrobiologicznemu zanieczyszczaniu się kanałów wentylacyjnych w obiektach użyteczności publicznej. Opracowanie technik zabezpieczania filtrów włókninowych przed przerastaniem mikroflorą. Zamodelowanie właściwości cieplno-mechanicznych form do odlewnictwa precyzyjnego części turbiny silnika lotniczego. Autorzy projektu postawili tezę, że znając geometrię poszczególnych warstw formy i ich właściwości cieplne można w oprogramowaniu ANSYS, wykorzystującym metodę elementów skończonych zamodelować właściwości cieplno mechaniczne formy. W pierwszym etapie projektu wytworzono formy wielowarstwowe techniką odlewania z ceramicznych mas lejnych. Zoptymalizowano parametry reologiczne i właściwości ceramicznych mas lejnych, takie jak stężenie fazy stałej, rodzaj i ilość upłynniaczy, rodzaj i ilość wodorozpuszczalnych lub wodorozcieńczalnych spoiw polimerowych oraz substancji powierzchniowo czynnych. Celem badań jest opracowanie metod projektowania geometrii i właściwości form poprzez zmianę parametrów ceramicznych mas lejnych. Zbadano następujące właściwości cieplne wytworzonych form: ciepło właściwe – metoda kalorymetryczna; współczynnik rozszerzalności liniowej – metoda dylatometryczna bądź optyczna; przewodność (dyfuzyjność) cieplna – metoda impulsowa. Opracowano model formy odlewniczej, uwzględniający jej warstwowy charakter. Po wprowadzeniu danych eksperymentalnych zamodelowano właściwości cieplno- mechaniczne formy w funkcji zmiennej ilości warstw. Wyniki modelowania MES posłużyły jako dane wejściowe do oprogramowania PROCAST, co przyczyniło się do zoptymalizowania procesu projektowania formy i układu technologicznego. OCZEKIWANE REZULTATY Opracowanie techniki badania właściwości cieplnych (dyfuzyjności cieplnej, ciepła właściwego i współczynnika rozszerzalności liniowej) ceramicznych mas lejnych. Budowa modelu formy odlewniczej, z uwzględnieniem jej warstwowego charakteru do obliczeń właściwości cieplno-mechanicznych. Budowa bazy danych właściwości cieplno-mechanicznych dla form odlewniczych, testowanie uzyskanych danych dla formy w oprogramowaniu PROCAST. UCZELNIANE PROGRAMY BADAWCZE 141 WIELOROBOTOWY MOBILNY SYSTEM INSPEKCYJNY WSPOMAGAJĄCY BEZPIECZEŃSTWO na UCZELNI TECHNICZNEJ OPRACOWANIE MODELU SZEROKOPASMOWEGO SPEKTROMETRU IMPEDANCYJNEGO do BADAŃ TKANEK WYDZIAŁ MECHATRONIKI WYDZIAŁ MECHATRONIKI KIEROWNIK: E-MAIL: TEL.: prof. dr hab. inż. ANDRZEJ MASŁOWSKI [email protected] +48 22 234 84 71, +48 603 128 351 DATA ROZPOCZĘCIA: 2009.01.01 DATA ZAKOŃCZENIA: 2009.12.31 Wydział Mechatroniki Politechniki Warszawskiej (z partnerem zagranicznym Mechanical Engineering Faculty, Royal Military Academy, Belgia); Wydział Zarządzania Politechniki Warszawskiej. PARTNERZY: CEL PROJEKTU Przewodnim problemem podjętym w projekcie jest opracowanie systemu wspierającego akcję antykryzysową (w tym przeciwpożarową oraz inspekcję obszaru z zagrożeniem terrorystycznym, chemicznym) na uczelni technicznej. Założeniem systemu jest zastosowanie istniejących modułów (w tym robotów mobilnych, inspekcyjnych, systemów pomiarowych 3D, czujników substancji niebezpiecznych, systemu GIS), z czego wynika potrzeba integracji oraz wprowadzenia jednolitej warstwy komunikacyjnej. Kolejnym problemem badawczym jest sterowanie i nadzorowanie połączonych w sieć robotów mobilnych inspekcyjnych z wykorzystaniem technologii CUDA jako narzędzia obliczeniowego. Ponieważ do głównych zastosowań systemu należy inspekcja obszaru katastrofy, obejmującej wszelkie skutki pożarów, zagrożenia substancjami niebezpiecznymi czy efekty ataku terrorystycznego, to przedstawione tak środowisko pracy determinuje krótki czas inspekcji i definiuje podstawowe cele systemu. KIEROWNIK: E-MAIL: TEL.: prof. dr hab. inż. TADEUSZ PAŁKO [email protected] +48 22 234 82 55 DATA ROZPOCZĘCIA: 2008.04.17 DATA ZAKOŃCZENIA: 2009.03.31 CEL PROJEKTU Opracowanie metod i aparatury do badań elektrycznych właściwości tkanek poprzez wyznaczenie charakterystyk zmian impedancji w funkcji częstotliwości. Integracja prac prowadzonych na Wydziale Mechatroniki i Wydziale Elektroniki i Technik Informacyjnych, umożliwiła skonstruowanie odpowiednich głowic czujnikowych oraz opracowanie szerokopasmowego spektrometru impedancyjnego. Opracowane systemy elektrodowe i głowice mikrofalowe pozwoliły na badanie podstawowych charakterystyk częstotliwościowych impedancyjnych dla różnych tkanek w różnych stanach fizjologicznych i patologicznych. OCZEKIWANE REZULTATY Opracowanie specjalistycznego spektrometru impedancyjnego do badań tkanek, który będzie wykorzystywany w dalszych badaniach naukowych m. in. przy wykonywaniu prac doktorskich z możliwością utworzenia specjalności naukowej biopomiary, w ramach nowopowstałego kierunku studiów Inżynieria Biomedyczna. Wdrożenie urządzenia do użytku klinicznego po jego pozytywnym testowaniu. OCZEKIWANE REZULTATY Zintegrowany wielorobotowy mobilny system inspekcyjny, wspomagający zarządzanie bezpieczeństwem na uczelni technicznej oraz metodyka jego opracowania i wdrażania. Rozwiązanie ma charakter modelowy. Opracowano nowe narzędzie badawcze: zweryfikowany metodologicznie i informatycznie system badań eksperymentalnych w zakresie nadzorowania i sterowania nowoczesnym systemem zdalnie sterowanych i autonomicznych robotów mobilnych inspekcyjno-interwencyjnych, połączonych w sieć, który może wydajnie współpracować z systemami inspekcyjnymi i zarządzania bezpieczeństwem nowej generacji, a także z już istniejącymi, w tym takimi o zróżnicowanej automatyzacji. UCZELNIANE PROGRAMY BADAWCZE 142 AKTYWNE OPTYCZNIE MATERIAŁY KOMPOZYTOWE do ZASTOSOWAŃ w UKŁADACH WZMACNIACZY OPTYCZNYCH i LASERÓW CIAŁA STAŁEGO STABILNOŚĆ CIENKOWARSTWOWYCH OGNIW i PROTOTYPOWYCH MODUŁÓW FOTOWOLTAICZNYCH OPARTYCH na ZWIĄZKACH PÓŁPRZEWODNIKOWYCH CIGSe WYDZIAŁ ELEKTRONIKI I TECHNIK INFORMACYJNYCH KIEROWNIK: E-MAIL: TEL.: dr inż. RYSZARD PIRAMIDOWICZ [email protected] +48 22 234 50 47 WYDZIAŁ FIZYKI KIEROWNIK: E-MAIL: dr inż. PAWEŁ ZABIEROWSKI [email protected] DATA ROZPOCZĘCIA: 2009.05.01 TEL.: DATA ZAKOŃCZENIA: 2010.03.31 DATA ROZPOCZĘCIA: 2008.04.17 DATA ZAKOŃCZENIA: 2009.03.31 Wydział Elektroniki i Technik Informacyjnych, Instytut Mikroelektroniki i Optoelektroniki (IMiO); Wydział Inżynierii Materiałowej, Zakład Materiałów Ceramicznych i Polimerowych; Wydział Chemiczny, Zakład Katalizy i Chemii Metaloorganicznej – Politechnika Warszawska; Instytut Technologii Materiałów Elektronicznych; Zakład Technologii Chemicznych i Ochrony Środowiska (partner zewnętrzny) PARTNERZY: CEL PROJEKTU Opracowanie, wytworzenie i zbadanie aktywnych materiałów kompozytowych na bazie polimerów z nanoceramiką tlenkową Al2O3, domieszkowaną jonami metali ziem rzadkich, przeznaczonych do zastosowań w układach wzmacniaczy i generatorów promieniowania koherentnego nowej generacji. OCZEKIWANE REZULTATY Wytworzenie osnowy kompozytów na bazie dwóch wybranych polimerów o różnych właściwościach - Poli(metakrylan metylu) PMMA oraz kopolimeru etylenu i cyklicznych olefin (COC) TOPAS. Fazę optycznie aktywną stanowią nanoceramiki tlenków glinu Al2O3, domieszkowane jonami metali ziem rzadkich, np. Er3+, Tm3+, Pr3+, Ho3+, Yb3+. W ramach badań nad otrzymanymi materiałami uzyskano pełną charakteryzację fizyko-chemiczną oraz ilościowy i jakościowy opis struktury nanokompozytów, jak również wszechstronną charakteryzację optyczną metodami wysokorozdzielczej wzbudzeniowej i emisyjnej spektroskopii laserowej. Określono parametry oddziaływań wielotonowych i wielofotonowych, skutkujących transferami energii pomiędzy centrami aktywnymi oraz procesów bezpromienistej relaksacji stanów wzbudzonych. Uzyskane dane eksperymentalne wykorzystano w modelowaniu procesów wzmocnienia i generacji promieniowania w badanych strukturach, co pozwoliło na zweryfikowanie ich przydatności do zastosowań optoelektronicznych oraz wskazanie ścieżki optymalizacji ich parametrów optycznych. +48 22 234 82 14 Wydział Fizyki (WF), Wydział Elektroniki i Technik Informacyjnych (WEiTI) – Politechnika Warszawska PARTNERZY: CEL PROJEKTU Określenie czynników mających wpływ na wydajność i stabilność pracy prototypowych cienkowarstwowych modułów fotowoltaicznych CIGSe. Realizacja tego zadania polega na przeprowadzeniu korelacji wyników zaawansowanych badań podstawowych ogniw CIGSe w skali laboratoryjnej (takich jak wyznaczanie dominujących mechanizmów rekombinacji, profilu defektów czy symulacje charakterystyk prądowo–napięciowych) wykonywanych w Zakładzie Półprzewodników WF, z rezultatami testów, które będą odbywały się w Centrum Fotowoltaiki przy WEiTI - modułów fotowoltaicznych, w warunkach testów standardowych i w rzeczywistych warunkach klimatycznych Kluczową kwestią z aplikacyjnego punktu widzenia jest ustalenie wpływu zjawisk metastabilnych, występujących w ogniwach w skali laboratoryjnej (zmiana sprawności pod wpływem oświetlenia) na działanie prototypowych modułów fotowoltaicznych. Doświadczenia zdobyte w trakcie realizacji UPB umożliwią rozszerzenie badań na inne technologie cienkowarstwowe (a-Si, CdTe) oraz utworzenie polskiego ośrodka edukacyjnego i badawczego zajmującego się kompleksowym rozwijaniem fotowoltaiki we współpracy z wiodącymi placówkami naukowymi i przemysłem fotowoltaicznym w Europie. OCZEKIWANE REZULTATY Ustalenie czynników ograniczających wydajność badanych ogniw i mających wpływ na działanie modułów. Ustalenie czynników powodujących różnice w wynikach testów przeprowadzanych na ogniwach CIGSe w warunkach STC i z oświetleniem ciągłym. Korelacja parametrów uzyskanych dla ogniw w skali laboratoryjnej (mała powierzchnia) i skali prototypowej (duża powierzchnia). UCZELNIANE PROGRAMY BADAWCZE 143 PRZEWODNICTWO MIKROFALOWE POLIMERÓW PRZEWODZĄCYCH i ich BLEND HETEROGENICZNA SIEĆ WSPÓŁPRACUJĄCYCH ROBOTÓW MOBILNYCH (KONTYNUACJA PRAC) WYDZIAŁ CHEMICZNY WYDZIAŁ ELEKTRONIKI I TECHNIK INFORMACYJNYCH KIEROWNIK: E-MAIL: TEL.: prof. dr hab. MAŁGORZATA ZAGÓRSKA [email protected] +48 22 234 55 84 KIEROWNIK: E-MAIL: TEL.: prof. nzw. dr hab. inż. CEZARY ZIELIŃSKI [email protected] +48 22 235 51 02 DATA ROZPOCZĘCIA: 2008.04.17 DATA ROZPOCZĘCIA: 2008.04.17 DATA ZAKOŃCZENIA: 2009.03.31 DATA ZAKOŃCZENIA: 2009.03.31 CEL PROJEKTU CEL PROJEKTU Projekt dotyczy wytwarzania materiałów organicznych o kontrolowanym przewodnictwie mikrofalowym. Inspirację do podjęcia proponowanych badań stanowi rozwój techniki mikrofalowej. Częstotliwości mikrofalowe są obecnie powszechnie wykorzystywane w telekomunikacji (telefonia komórkowa), komunikacji satelitarnej, technice radarowej oraz w dziedzinach pokrewnych. Stąd wynika potrzeba opracowania nowych, tanich materiałów ekranujących to promieniowanie. Polimery i oligomery przewodzące (skoniugowane), należące do grupy polianiliny, politiofenu i polipirolu, a także ich blendy z polimerami klasycznymi wykazują właściwości elektryczne szczególnie je predysponujące do wykorzystania jako składniki powłok ekranujących. Właściwy dobór makrocząsteczek o odpowiedniej strukturze łańcucha, substancji domieszkujących oraz rozpuszczalników powinien zapewnić otrzymanie materiałów łatwo przetwarzalnych, trwałych i wykazujących żądane przewodnictwo mikrofalowe. Projekt składa się z części preparatywnej (synteza oligomerów, polimerów, domieszek i modyfikatorów oraz ich przetwarzanie w materiały użytkowe) oraz części pomiarowej wykonywanej na Wydziale Elektroniki i Technik Informacyjnych (badania porównawcze przewodnictwa mikrofalowego i stałoprądowego). Rozstrzygnięcie jak powinna odbywać się komunikacja pomiędzy robotami stanowiącymi sieć. Rozpatruje się: systemy z komunikacją domyślną (roje autonomicznych agentów), charakteryzujące się: niejawnym celem działania – wyłaniającym się z interakcji pomiędzy agentami, celem trudnym do ścisłego określenia, dużą odpornością na awarie pewnej liczby jednostek, strukturą rozproszoną; systemy z komunikacją jawną (zazwyczaj koordynowane), charakteryzujące się: jawnie sprecyzowanym celem działania, celem łatwym do określenia, możliwą optymalizacją działań, potrzebną jakąś formą rozdziału zadań i koordynacji, zmniejszoną odpornością na awarie oraz skomplikowaną komunikacją; systemy hybrydowe, które: likwidują wady obu powyższych podejść przy zachowaniu ich zalet. OCZEKIWANE REZULTATY Projekt dotyczy przygotowania bazy laboratoryjnej oraz wstępnych studiów umożliwiających sprecyzowanie metod konstrukcji systemów hybrydowych. Obejmuje zarówno konstrukcję robotów wchodzących w skład heterogenicznej sieci, czujniki umożliwiające komunikację domyślną, jak również algorytmy sterowania pojedynczymi robotami oraz całą ich siecią. Opracowanie metod otrzymywania przetwarzalnych i stabilnych polimerowych materiałów, wykazujących duże przewodnictwo mikrofalowe. Jeżeli roboty stanowiące grupę (sieć) dysponują różnymi zdolnościami, to taką grupę nazywamy heterogeniczną. Takie grupy mogą być wykorzystane do: poszukiwań (np. minerałów, rozbitków, wraku samolotu, dziur w drogach), wykrywania sytuacji nadzwyczajnych (zagrożeń, skażeń), patrolowania obszarów chronionych, zbiorowego konstruowania obiektów, oczyszczania lub pielęgnacji dużych obszarów (np. parków, pól uprawnych), wspólnego transportu przedmiotów, tworzenia zagęszczających bądź rozgęszczających się sieci telekomunikacyjnych lub sensorycznych. UCZELNIANE PROGRAMY BADAWCZE 144 OCZEKIWANE REZULTATY Wykonanie lekkiego manipulatora dla robota mobilnego wraz z układem sterowania. Algorytmy wykorzystujące aktywną wizję do określania stanu środowiska oraz interpretacji sytuacji w nim panującej. Moduły sensoryczne związane z przemieszczaniem i lokalizacją platformy mobilnej. Metoda nawigacji robota mobilnego, bazująca na danych pochodzących z dalmierza laserowego 3D, sensorów wizyjnych oraz systemu określania położenia. Metody syntezy ruchu mobilnych robotów kroczących i kołowych z uwzględnieniem interakcji z podłożem. Analiza przydatności oprogramowania Robotics Studio do sterowania zespołem robotów tworzących sieć heterogeniczną. Zbadanie i zaimplementowanie wybranych algorytmów projektowania energooszczędnych sieci ad hoc (protokoły z grupy Topology Control) oraz projekt i implementacja autorskiej metody oszczędzania energii. Zbadanie podejścia hierarchicznego z koordynacją periodyczną w sieci ad hoc (protokół z grupy Power Save). Opracowanie i zbadanie eksperymentalne nowej wersji dwufazowej metody lokalizacji węzłów w sieci ad hoc. Rozbudowa systemu do symulacji mobilnych sieci ad hoc. Stworzenie protokółu wymiany informacji pomiędzy węzłami sieci zapewniający powiązanie przesyłanej informacji z lokalizacją geograficzną. Zmodyfikowanie mrówkowego algorytm turingu, poprawiającego jego działanie w środowisku ad hoc robotów mobilnych. UCZELNIANE PROGRAMY BADAWCZE 145 Materiał opracowany przez Biuro ds. Promocji i Informacji na podstawie materiałów dostarczonych przez jednostki organizacyjne PW. Opisy badań naukowych pochodzą bezpośrednio od ich autorów. Stan na dzień: wrzesień 2011 r. Politechnika Warszawska Plac Politechniki 1 00-661 Warszawa tel. +48 22 234 72 11 [email protected] www.pw.edu.pl