Recenzja 1 - BIOL

Ocena osiągnięcia naukowego oraz działalności naukowej,
dydaktycznej, organizacyjnej, z uwzględnieniem współpracy
naukowej i popularyzacji nauki Pani dr Agnieszki Ścibior
ubiegającej się o stopień doktora habilitowanego w
dziedzinie nauk biologicznych
I. Przebieg kariery zawodowej
Pani dr Agnieszka Ścibior jest absolwentką Uniwersytetu Marii CurieSkłodowskiej w Lublinie, gdzie studiując na Wydziale Biologii i Nauk o Ziemi uzyskała
najpierw dyplom magistra biologii w roku 1994, a następnie odbyła studia
doktoranckie w latach 1995-1999 w Zakładzie Biologii Komórki pod opieką
promotora - p. dr hab. Haliny Zaporowskiej, która była również współopiekunem jej
pracy magisterskiej. Po ukończeniu i obronie doktoratu w roku 1999 Habilitantka
rozpoczęła pracę na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim, z którym związana jest
zawodowo do tej pory. W okresie od 1999 roku do chwili obecnej dość burzliwie
zmieniała stanowiska i miejsca pracy w obrębie jednostek KUL (JPII). Początkowo
przez rok pracowała na stanowisku asystenta, a przez następny rok, jako adiunkt w
Katedrze Ekologii Człowieka na Wydziale Matematyczno-Przyrodniczym, następnie
w latach 2002-2010 jako adiunkt w Katedrze Biologii Komórki tegoż Wydziału.
Kolejną zmianą w przebiegu kariery zawodowej p. dr Agnieszki Ścibior było 3-letnie
zatrudnienie na stanowisku starszego wykładowcy w Katedrze Zoologii i Ekologii
Bezkręgowców w/w Wydziału KUL JPII (od 1 października 2010). W międzyczasie, od
23 lutego 2010 została również zatrudniona na stanowisku Kierownika ds.
Organizacji Pracowni Stresu Oksydacyjnego (PSO) w ICBN KUL, które to stanowisko
sprawuje do chwili obecnej, będąc równolegle asystentem naukowym (od 2013)
oraz Kierownikiem tej samej Jednostki.
Mimo, że zamieszczona w Autoreferacie informacja o jednoczesnym
zatrudnieniu na stanowisku kierownika i zarazem asystenta w tej samej jednostce
wprawia w pewną konfuzję, jestem pełna uznania dla dynamicznej aktywności
zawodowej Habilitantki, która jeszcze przed uzyskaniem stopnia samodzielnego
pracownika naukowego ma już na swoim koncie pokaźne doświadczenie w
kierowaniu zespołem badawczym nie tylko w PSO ICBN, ale również w Laboratorium
Fizjologii i Biochemii Zwierząt IOŚ na Wydziale Matematyczno-Przyrodniczym KUL.
Do takich osiągnięć z pewnością przyczyniło się uczestnictwo Habilitantki w sumie w
11 krajowych kursach, szkoleniach, seminariach i warsztatach specjalistycznych, w
tym w Dwusemestralnych Studiach Podyplomowych z Zakresu Wiedzy o
Zwierzętach na Wydziale Nauk o Zwierzętach SGGW w Warszawie. Szkoda, że w tej
bogatej ścieżce podnoszenia kwalifikacji brakuje staży w zagranicznych instytucjach
naukowych, które z pewnością pozwoliłyby Habilitantce jeszcze bardziej pogłębić
doświadczenie i poszerzyć horyzonty zainteresowań naukowych, a tym samym
szybciej zgromadzić dorobek stosowny do ubiegania się o kolejny po doktoracie
stopień naukowy. Widać, bowiem, że p. dr Agnieszka Ścibior posiada duży potencjał
naukowy, o czym świadczy trwający zaledwie 4-lata okres realizacji doktoratu,
1
pozostający jednak w dysproporcji do następującego po nim dłuższego okresu (16
lat) zdobywania osiągnięć habilitacyjnych.
II. Ocena dorobku naukowego
IIa. Charakterystyka bibliometryczna
Pani dr Agnieszka Ścibior jest autorką i współautorką łącznie 20 artykułów
naukowych, 2 artykułów i 2 broszurek popularno-naukowych. Jest współautorem
dwóch rozdziałów w książce wydanej za granicą oraz 7 rozdziałów w monografiach
wydanych nakładem krajowym. Łączna wartość współczynnika impact factor za
wszystkie jej prace, zgodnie z rokiem opublikowania, wynosi IF=29.948, a
odpowiadająca im liczba punktów MNiSW wynosi 441. Habilitantka wygłosiła
również 2 referaty, odpowiednio na konferencji krajowej i zagranicznej,
zaprezentowała 7 plakatów na zagranicznych konferencjach naukowych oraz jest
współautorem 50 zgłoszeń zjazdowych na konferencjach polskich.
Analiza bibliometryczna dorobku naukowego przed i po doktoracie wskazuje
na bardzo silną tendencję zwyżkową w ostatnich latach.
Na okres przed uzyskaniem stopnia doktora (1995-1999) przypada jej
współautorstwo w 2 publikacjach JCR (nieindeksowanych w latach wydania),
współautorstwo w 2 rozdziałach książki zagranicznej, 3 rozdziałach w monografiach
polskich, w 1 czasopiśmie z listy B, 2 spoza listy MNiSW oraz w 2 artykułach
popularno-naukowych. Ponadto w latach 1995-1999 p. dr A. Ścibior była
współautorem 14 zgłoszeń zjazdowych, w tym jednego na konferencji zagranicznej.
Punktacja MNiSW za dorobek Habilitantki w tym okresie wynosi 70 (IF=0).
Łączna punktacja MNiSW dla dorobku naukowego po doktoracie (lata 20002015), z wyłączeniem osiągnięcia habilitacyjnego, wynosi 216 punktów, a łączny
współczynnik IF= 13.165. Na taką punktację składa się 9 publikacji JCR, wydanych w
latach 2005-2010, w których Habilitantka pełni rolę pierwszego autora, a swój udział
szacuje na 40-100%. Na dorobek tego okresu przypada również autorstwo i
współautorstwo Habilitantki w: 4 rozdziałach różnych monografii, 2 broszurkach
popularno-naukowych, w 37 polskich i 6 międzynarodowych doniesieniach
konferencyjnych, w tym wygłoszenie 2 referatów ustnych.
Z analiz bibliometrycznych wynika, że publikacje p. dr Agnieszki Ścibior
zyskują coraz większy aplauz w międzynarodowym środowisku naukowym.
Sumaryczna liczba cytowań jej prac według bazy Web of Science wynosi 115, zaś po
wyłączeniu autocytowań- 65, a odpowiada temu wartość indeksu Hirscha IH=7.
Prace Habilitantki były cytowane przez 49 różnych czasopism, w tym przez 42
indeksowane (IF= 0.378-12.260), wśród których należy wymienić tak znakomite
czasopisma, jak Coordination Chemistry Review czy Free Radical Biology and
Medicine. Świadczy to o istotnym wkładzie Habilitantki w rozwój światowych badań
z dziedziny nauk o życiu: biologii, chemii czy medycyny.
Analiza bibliometryczna pozwala ocenić całkowity dorobek naukowy
Habilitantki jako umiarkowany na tle innych postępowań habilitacyjnych w
dziedzinie nauk biologicznych. Jej sumaryczna liczba publikacji z Listy Filadelfijskiej
nie jest bardzo wysoka, biorąc pod uwagę przeszło 20-letni staż pracy naukowej.
2
Trzeba jednak podkreślić, że we wszystkich tych pracach Habilitantka pełni rolę
pierwszego i przeważnie też korespondencyjnego autora, wnosząc w ten sposób
wysoki wkład pracy w przygotowanie każdej publikacji, nieporównywalnie wyższy
niż współautorstwo na trzecim, czy dalszym miejscu, które często znacząco
podwyższa ogólną notę bibliometryczną naukowców.
Podsumowując, w świetle oceny bibliometrycznej całkowity dorobek
naukowy p. dr Agnieszki Ścibior z naddatkiem przewyższa minimalnie kryteria
ministerialne stawiane osobom ubiegającym się o stopień doktora
habilitowanego.
IIb. Ocena merytoryczna dorobku naukowego poza osiągnięciem
habilitacyjnym
Analizując dorobek naukowy Habilitantki pod względem merytorycznym,
zauważyć można dużą spójność zainteresowań badawczych, które od samego
początku są skoncentrowane na wanadzie i jego wpływie na organizm ssaków.
Wpływ ten bada Habilitantka prowadząc testy z wykorzystaniem modelowego
organizmu szczura rasy Wistar.
Inicjalnym etapem takiego kierunku zainteresowań wydaje się być praca
magisterska pt. „ Wpływ wanadu na poziom kwasu L-askorbinowego we krwi i
wybranych narządach szczurów szczepu Wistar”. Następnie Habilitantka rozwijała te
zagadnienia prowadząc badania nad toksycznością wanadu w jego kombinacji z
selenem lub cynkiem. Wymiernym efektem tego okresu badań (1995-1999) jest jej
praca doktorska pt. „Wybrane parametry układu antyoksydacyjnego szczurów w
interakcji wanad-selen oraz wanad-cynk”, jak również publikacje w
nieindeksowanych czasopismach i zgłoszenia konferencyjne we współpracy z
opiekunem naukowym, p. dr hab. Haliną Zaporowską, dotyczące roli wanadu w
środowisku człowieka, jego interakcji z innymi pierwiastkami, jego biochemicznych
markerów u szczurów, a także pozytywnego i negatywnego wpływu selenu na
organizm ssaków.
Badania składające się na pracę doktorską obejmowały wielokierunkową
ocenę wpływu na organizm szczura wanadu na piątym stopniu utlenienia,
podawanego z wodą pitną w kombinacji z selenem lub cynkiem przez okres dwóch
tygodni, a następnie porównanie go z tym, które zaobserwowała przy dozowaniu
samej wody oraz wody z każdym z tych pierwiastków stosowanym oddzielnie.
Wszechstronna analiza obejmowała tu wpływ w/w pierwiastków na ilość
spożywanych i wydalanych płynów i pokarmu, badania hematologiczne i
biochemiczne krwi oraz badania biochemiczne wybranych narządów wewnętrznych.
Przeprowadzenie takiej analizy w oparciu o testy in vivo w sześciu grupach
testowanych zwierząt przyniosło szereg interesujących wyników, ważnych w
poszukiwaniu skutecznego antidotum w walce z toksycznym działaniem wanadu.
Należy nadmienić tu zidentyfikowanie działań ochronnych selenu i cynku na takie
skutki zatruwania wanadem jak proces peroksydacji lipidów w wątrobie i nerkach,
spadek poziomu ważnych przeciwutleniaczy: zredukowanego glutationu we krwi czy
kwasu L-askorbinowego we krwi, wątrobie, nerkach i śledzionie. Szeroki wachlarz
3
przeprowadzonych analiz pozwolił również zidentyfikować różne działania
niepożądane selenu i cynku.
Po uzyskaniu stopnia doktora Habilitantka poszerzyła spektrum swoich
zainteresowań badawczych, kontynuując tematykę wanad-cynk do roku 2002, w
którym zamyka ją rozdziałem w monografii, pt. „Peroksydacja lipidów w wątrobie i
nerkach szczurów w interakcji wanad-cynk” oraz komunikatem zjazdowym na VII
Międzynarodowym Sympozjum pt. „Cynk w środowisku problemy ekologiczne i
metodyczne” w Warszawie w roku 2002.
Od roku 2001 zainteresowania naukowe p. dr Agnieszki Ścibior są
skoncentrowane na dwóch dodatkowych pierwiastkach: magnezie i chromie.
Problematyka interakcji wanad-chrom pojawia się w jej dorobku po raz
pierwszy w 2002 roku, w postaci dwóch komunikatów zjazdowych, dotyczących
wpływu tych pierwiastków na erytrocyty szczurów w testach in vitro oraz wpływu
samego chromu na peroksydację w nerkach i wątrobie szczurów. Aspekt chromu
oraz chromu w interakcji z wanadem przeplata się w pracach Habilitantki
naprzemiennie z problematyką magnez-wanad do roku 2010 i wydaje się być
dominujący w zgłoszeniach konferencyjnych przedstawianych w latach 2002-2005.
Chrom stanowi przedmiot rozdziału monografii wyłącznego autorstwa Habilitantki,
pt. „Cr (III) - znaczenie i wybrane interakcje u ssaków” w: „Obieg pierwiastków
przyrodzie – bioakumulacja - toksyczność - przeciwdziałanie” wydanej w roku 2003.
Ponadto badania nad interakcjami wanad-chrom warunkującymi różny poziom
toksyczności w organizmie ssaków są przedmiotem cyklu pięciu publikacji w
czasopismach o istotnych współczynnikach IF (~2.00), które powstały w latach 20052010, i w których wkład Habilitantki był znaczący (40-100%). Publikacje te dotyczą
badań wpływu kombinacji wanad-chrom na parametry hematologiczne i stan
mineralny osocza szczurów, a także na aktywność antyoksydacyjną enzymów, czy
peroksydację lipidów we krwi, wątrobie i nerkach. We wszystkich tych pracach p. dr
Agnieszka Ścibior uczestniczyła w badaniach eksperymentalnych, analizie danych,
opracowaniu wyników, a także przygotowaniu całego manuskryptu w formie
wymaganej przez czasopismo, pełniąc rolę pierwszego i korespondencyjnego
autora.
Od roku 2006 wyraźnie dominującą tematyką badań Habilitantki jest
magnez i jego wpływ na organizm ssaków w skombinowanym podaniu z wanadem.
Temat ten jest niemal wyłącznym przedmiotem komunikatów zjazdowych
Habilitantki od roku 2007 do chwili obecnej, a także patronuje czterem publikacjom,
których nie wciągnęła w poczet osiągnięcia habilitacyjnego, a jej wkład w ich
powstanie, podobnie jak we wspomnianych pracach dotyczących chromu, był
znaczący, w tym rola pierwszego i korespondencyjnego autora.
W dorobku naukowym Habilitantki w okresie po doktoracie pojawia się
również kilka pobocznych wątków naukowo-badawczych. Mają one swoje
odzwierciedlenie w broszurkach dotyczących szczurów w badaniach biologicznych,
co potwierdza doświadczenie i kompetencje Habilitantki w badaniach in vivo z
wykorzystaniem tych ssaków. Wyrazem szerszych zainteresowań i doświadczenia
jest też współautorstwo w monografiach na temat oznaczania molibdenu w
materiale biologicznym oraz zastosowania atomowej spektrometrii absorpcyjnej w
oznaczaniu pierwiastków w narządach i płynach ssaków.
4
Z obfitego dorobku w obszarach badawczych dotyczących kombinacji
wanad-magnez oraz wanad-chrom wynika, że Habilitantka dysponuje szeroką
ekspertyzą naukową w zagadnieniach, które rozwija od czasu pracy magisterskiej.
Podkreślić należy jej duże doświadczenie w projektowaniu eksperymentu oraz
wielopłaszczyznowych pracach doświadczalnych dotyczących długotrwałego
podawania szczurom pierwiastków w formie roztworów ich soli, pobierania
różnorakiego typu materiału biologicznego i przygotowywaniu go do stosownych
analiz instrumentalnych umożliwiających określenie zawartości pierwiastków, a w
szczególności ocenę parametrów hematologicznych i biochemicznych krwi oraz
różnorodnych narządów szczura.
Habilitantka jest ekspertem w analizie
statystycznej uzyskiwanych wyników oraz w opracowywaniu ich do publikacji i
zgłoszeń zjazdowych. Ma również duże doświadczenie w skutecznym
przygotowywaniu publikacji do czasopism z Listy Filadelfijskiej i pełnieniu roli
korespondencyjnego autora.
Z pewnością kilkunastoletnia współpraca z wymagającym opiekunem
naukowym - p. dr hab. H. Zaporowską, wywarła wyraźny wpływ na inspiracje
naukowe i przyczyniła się do obecnego poziomu warsztatu badawczego Habilitantki.
Niemniej jednak bogaty dorobek publikacyjny ostatnich lat, bez udziału Promotora
doktoratu, wskazuje na indywidualny rozwój podjętych wcześniej ścieżek naukowobadawczych w kierunkach wyboru własnego Habilitantki.
Pani dr Agnieszka Ścibior ma, zatem, wszelkie predyspozycje do dalszego
rozwoju tej gałęzi nauk biologicznych jako samodzielny naukowiec kierujący
zespołem.
IIc. Ocena osiągnięcia habilitacyjnego
Przedstawione do oceny osiągnięcie habilitacyjne pt: „Wanad i jego
interakcje z magnezem - badania w modelu doświadczalnym in vivo” stanowi cykl 6
publikacji powstałych w latach 2012-2014 w ramach współpracy z 5-osobowym
zespołem naukowców, w tym dwóch z macierzystego zespołu Pracowni Stresu
Oksydacyjnego KUL JP II oraz trzech odpowiednio reprezentujących: Pracownię
Zastosowań Metod Separacji i Spektroskopii KUL JP II, Laboratorium Optyki
Rentgenowskiej KUL JP II oraz Dział Badań i Rozwoju PZ Cormay S.A. w Lublinie. W
części badań uczestniczyły też dodatkowe cztery osoby reprezentujące Katolicki
Uniwersytet Lubelski JP II oraz Instytut Chemii Fizycznej PAN w Warszawie,
uwzględnione jedynie w podziękowaniach. W każdej z prac udział Habilitantki był
dominujący (79-85%), co potwierdzają szczegółowe oświadczenia wszystkich
współautorów. Zarówno procentowe, jak i merytoryczne przedstawienie udziału w
oświadczeniach współautorów nie podważa wkładu pracy udowodnionego przez
Habilitantkę.
Cykl powstał w znacznym odstępie czasu po uzyskaniu stopnia doktora.
Cechują go wysokie parametry bibliometryczne: łączny współczynnik IF= 16.783
(IF5lat =18.465, co daje IF >3 w przeliczeniu na jedną publikację), a przypisana mu
punktacja ministerialna wynosi 155 punktów MNiSW.
Pod względem merytorycznym publikacje opisują spójne obszary badań nad
wpływem kombinacji wanad-magnez na organizm szczura, które, choć nie odcinają
5
się zupełnie od tematyki badawczej rozpoczętej jeszcze na etapie pracy
magisterskiej, stanowią kwintesencję osiągnięć naukowych Habilitantki po
doktoracie. Przedstawiony do oceny cykl publikacji stanowi ewolucję wcześniejszych
prac badawczych nad kombinacją wanad-magnez, opublikowanych przez
Habilitantkę i Promotora jej doktoratu w latach 2006-2009, poszerzoną o
nowatorskie metody analizy instrumentalnej, szczególnie w aspekcie analizy wpływu
rozważanych pierwiastków na kości szczura.
Cykl rozpoczyna publikacja z roku 2012 w czasopiśmie Environmental
Toxicology and Pharmacology, opisująca wpływ skojarzonego podawania wanadu z
magnezem na wybrane parametry hematologiczne oraz wskaźniki metabolizmu
żelaza i miedzi u szczurów obserwowane po 12 tygodniach systematycznych podań.
Następne dwie prace, wydane w roku 2013, odpowiednio, w specjalnym
numerze Oxidative Medicine and Cellular Longevity pt. „Lipid Peroxidation Products
in Human Health and Disease” oraz w Indian Journal of Experimental Biology,
dotyczą wpływu magnezu na indukowaną wanadem peroksydację lipidów, w tym
zarówno działanie protekcyjne obserwowane w testach in vivo, jak i hamujące i
stymulujące efekty w warunkach in vitro.
Ostatnie trzy prace cyklu opublikowano w roku 2014, w numerze
specjalnym BioMed Research International zatytułowanym „Prooxidant Mechanisms
in Toxicology” oraz w dwóch numerach prestiżowego czasopisma Metallomics.
Pierwsza z nich dotyczy wpływu soli wanadu (V) na dysfunkcje nerek, biomarkerów
oraz rozważań nad rolą stresu oksydacyjnego w mechanizmie zaburzenia funkcji
nerek po podaniu wanadu. Kolejna (publikacja nr 5) opisuje badania nad wpływem
skojarzonego podania V-Mg na poziom niektórych pierwiastków w tkankach
szczura, ze szczególnym uwzględnieniem białkowego transportera DMT-1 i jego roli
w mechanizmach związanych ze zmianą poziomu żelaza w tkankach. Publikacja
zamykająca cykl, moim zdaniem najlepsza w całym dorobku, przedstawia badania
nad stanem mineralnym i mikromorfologią kości szczurów narażonych na działanie
wanadu i magnezu.
Tematyka badawcza, która stanowi przedmiot przedstawionego do oceny
osiągnięcia ma ważne znaczenie w świetle światowych badań farmakologicznych i
toksykologicznych. Ma to związek z niektórymi obiecującymi działaniami wanadu
sugerującymi możliwość wykorzystania go w terapii cukrzycy, gruźlicy czy
osteoporozy. Z drugiej strony wanad, w szczególności na V-tym stopniu utlenienia,
wykazuje cały szereg działań toksycznych, wciąż nie w pełni poznanych, co w
konfrontacji z narastającym skażeniem cywilizacyjnym, a przez to zwiększonym
narażeniem na kontakt z tym pierwiastkiem, stanowi ważne wyzwanie
toksykologiczne. Prowadzenie wieloaspektowych badań nad wpływem wanadu w
kombinacji z magnezem jest również bardzo trafnym kierunkiem poszukiwań
naukowych. Skojarzenie pro-oksydacyjnego wanadu z pierwiastkiem, który oprócz
wielu korzystnych funkcji w procesach fizjologicznych ssaków, wykazuje również
właściwości chroniące przed szkodliwym działaniem reaktywnych form tlenu czy
peroksydacją lipidową, sugeruje dużą różnorodność działań biologicznych z
potencjalną perspektywą terapeutyczną. Ponadto ocena interakcji wanad-magnez i
wpływu takiej kombinacji pierwiastków na organizm ssaków stanowi jak dotąd
niszowe obszary światowych badań biologicznych i przez to otwiera szerokie
6
możliwości pozyskiwania wielu niezwykle cennych informacji w oparciu o oryginalne
i przemyślane podejścia badawcze, jakie niewątpliwie reprezentuje przedstawiony
do oceny cykl 6-ciu publikacji Habilitantki.
Cenną ścieżką badań własnych, oprócz podejść, które Habilitantka
prezentowała już we wcześniejszych pracach, było wyraźne rozszerzenie prac nad
oznaczeniami pierwiastków w testowanym materiale biologicznym, które
obejmowało nie tylko zawartość wanadu, ale też magnez, cynk, żelazo, sód, potas,
chlor, miedź czy wapń.
Wysoką wartość naukową mają badania morfologiczne tkanki kostnej
szczurów przyjmujących rozważane pierwiastki, które wykonano z zastosowaniem
profilometrii optycznej w oparciu o pomiar wybranych parametrów chropowatości
metodą bezkontaktową w skali 3D. Studia morfologiczne tkanki kostnej zostały
wzbogacone analizą zawartości pierwiastków czy fosfatazy alkalicznej w trzonie
kości udowej, a także analizą składu chemicznego warstwy powierzchniowej kości
udowej szczura metodą spektroskopii XPS. Wyniki tych badań dostarczają wiele
nowych informacji, cennych dla światowego rozwoju wiedzy o wpływie
pierwiastków na kości ssaków. Na podkreślenie zasługuje tu umiejętność
prowadzenia przez habilitantkę owocnej współpracy z innymi ośrodkami:
Laboratorium Optyki Rentgenowskiej ICBN oraz Mazowieckim Centrum Analizy
Powierzchni, Instytutu Chemii Fizycznej PAN w Warszawie, dzięki której uzyskała te
doniosłe wyniki.
Do ważniejszych osiągnięć własnych Habilitantki w obszarze zastosowanych
narzędzi badawczych zaliczyć należy rozwinięcie statystycznej analizy danych,
służącej interpretacji bogatej gamy uzyskanych wyników. Poszerzyła opisaną w
literaturze analizę interakcji wanad-magnez, powszechnie stosując dwuczynnikową-,
a w przypadku badań nad peroksydacją lipidów trójczynnikową (nie jak pisze
Habilitantka „trzyczynnikową”) analizę wariancji z interakcją, co udoskonaliło
interpretację wyników pozwalając nie tylko scharakteryzować interakcje, ale
również określić tendencje w oddziaływaniu wanad-magnez, czy wanad-magnezżelazo.
Wśród najważniejszych informacji poznawczych płynących z bogactwa
wyników przedstawionych w niniejszym cyklu publikacji habilitacyjnych należy
wymienić: (i) zidentyfikowanie szeregu wzajemnie zależnych bądź niezależnych
działań wanadu i magnezu, (ii) wykazanie, w których przypadkach magnez działa
protekcyjnie oraz (iii) wyjaśnienie lub wysunięcie hipotez na temat mechanizmów
rozważanych interakcji. Przytoczyć tu można przykłady stwierdzonych niezależnych
od magnezu mechanizmów działania wanadu, takich jak: wzrost zawartości wanadu
czy spadek zawartości miedzi w wątrobie i śledzionie, jak również spadek
hemoglobiny i hematokrytu we krwi, obniżenie stężenia żelaza w półkulach
mózgowych czy zmiany stężenia miedzi w osoczu krwi. Magnez ograniczał natomiast
wywołany wanadem spadek całkowitej zdolności wiązania żelaza czy całkowitej
zawartości żelaza i miedzi w nerkach. Inną protekcyjną rolą magnezu,
zidentyfikowaną przez Habilitantkę, jest normalizacja całkowitej zawartości miedzi i
żelaza w nerkach szczurów, przy czym w przypadku żelaza miała ona charakter
antagonistyczny w stosunku do wanadu, a w przypadku miedzi niezależny. Prace
ujawniły też szereg interesujących korelacji między wanadem a białkowym
7
transporterem żelaza DMT-1, zróżnicowanym w poszczególnych organach. Ważnym
wynikiem przeprowadzonych badań jest też rozpoznanie protekcyjnej akcji magnezu
ograniczającej kumulację wanadu w nerkach i półkulach mózgowych, będące
wynikiem niezależnej akcji magnezu w połączeniu z jego antagonistycznym
działaniem w odniesieniu do wanadu. Synergistyczne, z kolei, oddziaływania między
wanadem a magnezem rozpoznała Habilitantka badając tkankę kostną szczura. Ich
efektem był wzrost chropowatości powierzchni kości udowej.
Otrzymane wyniki otworzyły nowe wyzwania badawcze, głównie w sferze
obserwowanych efektów interakcji wanad-magnez na poziomie różnych
tkanek/krwi i wynikających z nich hipotez na temat mechanizmów. Kwestie te
wymagają dalszej ewaluacji eksperymentalnej z wykorzystaniem dodatkowych
narzędzi i podejść badawczych. Do takiej problematyki należy m.in. wyjaśnienie
mechanizmów zmian poziomu żelaza i cynku w erytrocytach szczurów
otrzymujących wanad oddzielnie lub w skojarzeniu z magnezem czy wyjaśnienie
mechanizmów wywołujących zaburzenia homeostazy żelaza i miedzi w trakcie
podawania soli wanadu (V). Habilitantka planuje kontynuować takie badania w
przyszłości.
Ocenę osiągnięcia habilitacyjnego p. dr Agnieszki Ścibior oparłam na
szczegółowej analizie wszystkich materiałów dostarczonych przez Centralną Komisję
ds. Stopni i Tytułów Naukowych za pośrednictwem Wydziału BiologicznoChemicznego Uniwersytetu w Białymstoku; wnikliwie przestudiowałam Autoreferat,
publikacje stanowiące osiągnięcie i wszystkie inne dostarczone prace autorstwa
Habilitantki, w tym jej Rozprawę doktorską, stosowne oświadczenia wszystkich
współautorów i Habilitantki, a także zapoznałam się z dołączoną do materiałów
skargą. Dokonując oceny osiągnięcia Habilitantki na podstawie w/w bogatego
materiału, nie przychyliłam się jednak do zarzutów zamieszczonych w załączonej
skardze, ponieważ dokument ten zawiera subiektywne opinie Autorki na temat
wymagań stawianych habilitacjom (które nie wynikają z Ustawy) oraz subiektywne
opinie na temat samej Habilitantki, których, jako osoba nie dysponująca stosowną
wiedzą (nie znam osobiście ani Skarżącej, ani Habilitantki, ani nikogo ze środowiska
akademickiego KUL JPII), nie jestem w stanie zrewidować. Ponadto załączony przez
Skarżącą materiał dowodowy - fragmentaryczny i nieuwierzytelniony (ani
notarialnie ani przez Władze stosownej Uczelni), nie dał mi podstaw do
zakwestionowania informacji przedstawionych przez Habilitantkę w przygotowanej
przez nią dokumentacji.
Podsumowując, przedstawiony do oceny cykl 6-ciu publikacji, tak pod
względem merytorycznym, jak i bibliometrycznym, spełnia a nawet wyraźnie
przewyższa wymagania stawiane osiągnięciom habilitacyjnym.
III.
Ocena
działalności
dydaktycznej,
organizacyjnej,
uwzględnieniem współpracy naukowej i popularyzacji nauki
Pani dr Agnieszka Ścibior oprócz działalności naukowo-badawczej ma za
sobą również doświadczenie w zajęciach dydaktycznych, które rozpoczęła na
8
z
początku studiów doktoranckich w roku 1994/95 na Wydziale Biologii i Nauk o
Ziemi UMCS w Lublinie, a zakończyła w roku 2013, jak to można wywnioskować z
przedstawionych do oceny materiałów. W latach 1999-2013 prowadziła
działalność dydaktyczną w jednostkach Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego
Jana Pawła II, w tym zajęcia ze studentami studiów dziennych/stacjonarnych na
kierunkach Ochrona Środowiska i Filozofia Przyrody Ożywionej. W poczet
opracowanych i prowadzonych przez Habilitantkę zajęć dydaktycznych zaliczyć
należy: wykłady z „Biomarkerów skażenia środowiska”, wykłady z „Genetyki
Ogólnej” oraz ćwiczenia z „Biologii Komórki”, „Genetyki Ogólnej”, „Biomarkerów
skażenia środowiska”, „Fizjologii Roślin” i „Podstaw Biologii”.
Wśród innych osiągnięć dydaktycznych Habilitantki znaleźć można
opracowanie testów i udział w egzaminach wstępnych z biologii dla kandydatów na
studia KUL, jak również opracowanie testów egzaminacyjnych z „Genetyki ogólnej”
dla studentów III roku w/w kierunków KUL.
Oceniam aktywność dydaktyczną Habilitantki jako zadowalającą, choć
trochę niepokoi tu zupełny brak doświadczenia w opiece nad pracami magisterskimi
czy w sprawowaniu funkcji Promotora pomocniczego w doktoratach, jak również
fakt, że od roku 2013 nie prowadzi już żadnej działalności dydaktycznej.
Wyżej, zaś, można ocenić osiągnięcia Habilitantki na rzecz popularyzacji
nauki, co przejawia się w zrealizowaniu przez nią 6-ciu projektów w ramach
Lubelskiego Festiwalu Nauki w latach 2005-2013, jednego w ramach Tygodnia
Szkoły z Pasją na KUL oraz udział w projektach połączonych z promocją badań
Pracowni Stresu Oksydacyjnego ICBN.
Habilitantka wykazuje również dużą aktywność w międzynarodowych i
krajowych organizacjach oraz towarzystwach naukowych. Jest członkiem
prestiżowego amerykańskiego towarzystwa ACS czy brytyjskiego Royal Society of
Chemistry oraz polskich towarzystw: PolLASA, PTToks, PTDL i PTMag. W latach
2008-2012 była też wybranym członkiem Rady Instytutu Ochrony Środowiska KUL.
Istotne miejsce w osiągnięciach Habilitantki zajmuje członkostwo w
komitetach redakcyjnych czasopism JCR, pełnienie funkcji gościnnego edytora, a w
szczególności wielokrotnej funkcji recenzenta (36 razy) w czasopismach o zasięgu
międzynarodowym, w tym tak prestiżowych, jak Metallomics czy Journal of
Materials Chemistry B.
Na wysoką notę zasługuje również działalność organizacyjna p. dr Agnieszki
Ścibior na rzecz rozwoju KUL JPII, w tym: ogromny wkład pracy w organizację
nowych jednostek, jak Laboratorium Biologii Komórki, a w szczególności Pracownia
Stresu Oksydacyjnego ICBN i związany z tym udział w projekcie unijnym „Budowa i
wyposażenie Interdyscyplinarnego Centrum Badań Naukowych (ICBN) KUL” w
charakterze wykonawcy i członka dwóch zespołów roboczych projektu oraz
sprawowania różnych funkcji w Komisji Przetargowej. Habilitantka ma też na swoim
koncie udział w pracach reorganizacyjnych pomieszczeń KUL na potrzeby
Laboratorium Fizjologii i Biochemii Zwierząt oraz opracowanie programu PFU dla
modernizacji zwierzętarni.
Niewielkie są za to osiągnięcia Habilitantki w kierowaniu projektami
badawczymi. Sprowadzają się do kierowania trzema programami badań własnych
KUL w latach 2004-2009.
9
10