1. „Zasady prawidłowego żywienia.” - Teresa Kopiec

Powiatowa Stacja
Sanitarno-Epidemiologiczna
43-400 Cieszyn
ul. Liburnia 2
asystent Teresa Kopiec
asystent Halina Dziadek
st. asystent Czesława Lis
Żywienie i aktywność fizyczna mają wpływ na rozwój
psychofizyczny dzieci i młodzieży. Rodzice, szkoła oraz
samorządy muszą wziąć odpowiedzialność za zdrowie
dzieci i młodzieży poprzez:
 edukację w zakresie prawidłowego
stylu życia, zwłaszcza prawidłowego żywienia,
 rozwój żywienia w szkołach zgodnie z
zaleceniami żywieniowymi oraz zapewnienie
odpowiedniego poziomu aktywności fizycznej,
 zapewnienie odpowiednich produktów
spożywczych i napojów sprzedawanych
w sklepikach szkolnych.
1. Jedz codziennie różne produkty z każdej
grupy uwzględnionej w piramidzie.
2. Bądź codziennie aktywny fizycznie ruch korzystnie wpływa na sprawnośd
i prawidłową sylwetkę.
3. Źródłem energii w twojej diecie
powinny byd głównie produkty znajdujące
się w podstawie piramidy (na dole).
4. Spożywaj codziennie przynajmniej 3-4
porcje mleka lub produktów mlecznych
takich jak jogurty, kefiry, maślanka, sery.
5. Jedz codziennie 2 porcje produktów z
grupy – mięso, ryby, jaja. Uwzględniaj też
nasiona roślin strączkowych.
6. Każdy posiłek powinien zawierad
warzywa lub owoce.
7. Ograniczaj spożycie tłuszczów, w
szczególności zwierzęcych.
8. Ograniczaj spożycie cukru, słodyczy,
słodkich napojów.
9. Ograniczaj spożycie słonych
produktów, odstaw solniczkę.
10. Pij codziennie odpowiednią ilośd
wody.
PLANOWANIE JADŁOSPISÓW
ZASADY UKŁADANIA JADŁOSPISU DLA
DZIECI I MŁODZIEŻY

Jadłospis powinien pokrywać zapotrzebowanie na energię i wszystkie
niezbędne składniki pokarmowe.

Planować jadłospisy na dłuższy okres 7-10 dni.

Planować jadłospis w zależności od potrzeb organizmu.

Dostosować jadłospis do wieku, płci i stanu zdrowia dzieci.
 Uwzględniać produkty z każdej grupy i wykorzystywać produkty sezonowe.
 Uwzględniać różną technikę sporządzania potraw, należy dbać nie tylko o urozmaicenie
posiłków lub potraw pod względem doboru produktów, lecz także sposobu ich
przyrządzania.
 Uwzględniać odpowiedni dobór barw, smaków, zapachów i konsystencji.
 W planowaniu jadłospisów należy uwzględniać porę roku, temepraturę otoczenia itp.
 Dostosować jadłospis do możliwości finansowych
 Dostosować jadłospis do możliwości techniczno - organizacyjnych.
 Ważne jest wyposażenie kuchni w sprzęt
i urządzenia oraz liczebność pracującego
w niej personelu.
 Przy małej obsadzie kadrowej nie powinno
się planować jednocześnie kilku potraw
skomplikowanych i pracochłonnych.
 Druga potrawa powinna być łatwa
i szybka do przyrządzenia.
 Przy tym założeniu mamy gwarancję
przygotowania posiłku na czas.
ZALECENIA PRZY SPORZĄDZANIU PODSTAWOWYCH
POSIŁKÓW
Podział procentowej wartości energetycznej całodziennej racji
pokarmowej
Liczba posiłków
Nazwa posiłku
4
5
I śniadanie
20-25%
20-25%
II śniadanie
15-20%
15-20%
Obiad
35-40%
35-40%
Podwieczorek
-
5-10%
Kolacja
15-20%
10-15%
I ŚNIADANIE – powinno być obfitym posiłkiem
W skład powinna wchodzić zupa mleczna, pieczywo mieszane z masłem, serem lub wędliną,
jajka, warzywa lub owoce. Owoce można zastąpić dżemem lub marmoladą. Zupę można
zastąpić słabą herbatą z mlekiem, białą kawą lub mlekiem z kakao.
II ŚNIADANIE
W skład powinien wchodzić produkt białkowy jak: ser, jaja, wędlina lub mięso przygotowane
na zimno, pieczywo mieszane ( chleb razowy i biały ), masło ( może być dobra margaryna),
warzywa, owoce ( liść sałaty, rzodkiewka lub szczypior ).
OBIAD

Posiłek wysokoenergetyczny, dostarcza w odpowiedniej ilości wszystkie podstawowe
składniki odżywcze ( białko, węglowodany, witaminy i składniki mineralne ).

Powinien zawierać dwie potrawy z warzyw, przy czym jedną w postaci surówki.

Jeżeli w skład obiadu wchodzi zupa z dużą ilością warzyw, to wtedy w skład drugiego dan
oprócz ziemniaków wchodzi już tylko jedna jarzyna.

Jeżeli nie pokrywa zalecanego zapotrzebowania kalorycznego, tj. ok. 35% całodziennej
racji pokarmowej, powinien być uzupełniany deserem (budyń, kisiel, kompot).

Zawartość soli kuchennej w obiedzie nie powinna przekraczać więcej niż 1,5 – 2 g.

Powinien składać się z 2 dań.
:
ZUPY
- należy przygotowywać na wywarach jarskich (warzywnych) lub mięsnych
z dodatkiem głównego składnika, który nadaje zupie charakterystyczny smak,
- nie należy przygotowywać zup na wywarach z kości, gdyż prowadzi to do
uwalniania się z nich cholesterlou oraz substancji szkodliwych dla zdrowia
( ołowiu, kadmu ),
- należy podprawiać zupy niskotłuszczową śmietaną, mlekiem bądź jogurtem
lub kefirem, wzbogacając zupę w pełnowartościowe białko oraz wapń,
ograniczając udział tłuszczu.
II DANIE - powinno składać się z produktów białkowych, pochodzenia zwierzęcego
( mięso, ryby, ser, jaja, drób ),
- z produktów bogatych w węglowodany złożone ( ziemniaki, kasza, kluski,
ryż itp. ),
- oraz dodatków warzywnych ( surówki, warzywa gotowane ).
PODWIECZOREK - jeżeli dziecko zjada wcześnie obiad, podwieczorek może być podobnym
posiłkiem do drugiego dania,
- jeżeli dziecko je późno obiad, mogą to być owoce lub napój mleczny
albo mleczno-owocowy.
KOLACJA
- spożywana ok. 3-4 godzin po obiedzie i ok. 2-3 godzin przed snem,
- pełnowartościowa, złożona z potraw nieobciążających
układu trawiennego.
.
Jadłospis prawidłowy
Jadłospis nieprawidłowy
1. I Śniadanie
pieczywo razowe, masło, szynka
drobiowa, pomidor, ogórek,
kawa z mlekiem
1. I Sniadanie
pieczywo z margaryną, dżemem,
herbata
2. II Śniadanie
serek homegenizowany, brzoskwinia
2. II Śniadanie
pączek, herbata
3. Obiad
zupa pomidorowa z ryżem,
ryba duszona w warzywach, ziemniaki,
surówka z kapusty, kompot
3. Obiad
zupa ziemniaczana,
kapusta zasmażana, kotlet
schabowy, ziemniaki, herbata
4. Podwieczorek
kisiel z owocami, sok marchwiowy
4. Podwieczorek
batonik czekoladowy
5. Kolacja
makaron z serem, herbata owocowa
5. Kolacja
białe pieczywo, wędlina, herbata
Normy żywienia opracowane na podst. tabeli zbiorczej Instytutu Żywnosci i Żywienia w Warszawie
Grupa płeć
wiek (lata)
Masa
Ciała
(kg)
Kcal/dobę
Białko
Aktywność
fizyczna
Tłuszcze
Węglowodany
gram/osobę/dobę
Umiarkowana
Zalecane
spożycie
Aktywność
fizyczna
umiarkowana
Zalecane
spożycie
Niemowlęta
0-0,5
6,5
600
10
27-37
60
0,5-1
9
700
14
31-43
95
1-3
12
1000
14
33-39
130
4-6
19
1400
21
47-54
130
7-9
27
1800
30
60-70
130
10-12
38
2400
42
80-93
130
13-15
53
3000
58
100-117
130
16-18
67
3400
64
113-132
130
10-12
37
2100
41
70-82
130
13-15
51
2400
56
82-95
130
Dzieci
Chłopcy
Dziewczęta
Bibliografia:
1. Zasady prawidłowego żywienia dzieci i młodzieży- red.prof.Mirosław Jarosz
2. Obiady szkolne- red.prof.M.Jarosz
3. Normy żywienia człowieka – red.M.Jarosz, B.Bułhak-Jachymczyk
4. Zasady racjonalnego żywienia – Turlejska,Pilzner,Szponar,Konecka-Matyjek,
5. www.izz.waw.pl
DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ