5. gleba i powierzchnia ziemi

Transkrypt

„Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2010 - 2013 wraz
z przeprowadzeniem oceny strategicznej oddziaływania programu ochrony środowiska”
5.
GLEBA I POWIERZCHNIA ZIEMI
5.1.
Ogólna charakterystyka i ocena stanu aktualnego
5.1.1. Użytkowanie gruntów
Powierzchnia ogólna gruntów w gminie Trzebinia wynosi 10 540 ha, z czego około
4 600 ha (43,6%) stanowią lasy i grunty leśne a 4 300 ha (40,8%) użytki rolne. Pozostała
część 1 650 ha (15,6%) stanowią grunty zabudowane i zurbanizowane, grunty pod wodami,
użytki ekologiczne, nieużytki i tereny różne.
Szczegółowe zestawienie użytkowania terenów na obszarze gminy Trzebinia przedstawiono
w tabeli 5-1.
Tabela 5-1
Lp.
1.
2.
3.
4.
Struktura
użytkowania
terenów
w
(wg danych Urzędu Miasta Trzebinia, 2009 r.)
Całkowita powierzchnia
Użytki rolne, w tym:
2.1. grunty orne
2.2. sady
2.3. łąki trwałe
2.4. pastwiska trwałe
2.5. grunty orne zabudowane, pod stawami,
rowami
Lasy i grunty leśne
Pozostałe grunty zabudowane i zurbanizowane,
grunty pod wodami, użytki ekologiczne, nieużytki i
tereny różne.
Trzebinia
10 540
4 301
2 996
221
455
586
Udział procentowy
w stosunku do całości
terenu gminy [%]
100
40,8/(100)
/(69,7)
/(5,1)
/(10,6)
/(13,6)
43
/(1,0)
4 593
43,6
1 646
15,6
Powierzchnia
w [ha]
Wyszczególnienie
gminie
5.1.2. Rodzaj gleb, gospodarstwa rolne, uprawy i hodowla
Gleby gminy Trzebinia charakteryzują się dużym zróżnicowaniem zarówno pod
względem typologicznym, gatunkowym jak i wilgotnościowym. Wynika to z bogatej
i złożonej budowy geologicznej i tym samym różnorodności skał na bazie, których
wytworzyły się gleby. Na występujących na terenie gminy wapieniach triasowych
i jurajskich wytworzyły się rędziny brunatne na ogół płytkie i szkieletowe. W miejscach
o zwiększonej erozji tj. na wierzchołkach wzniesień i stokach o dużym stopniu nachylenia na
twardych skalistych wapieniach wytworzyły się rędziny o bardzo małej miąższości
i niewykształconym profilu glebowym. Drugą grupę gleb na terenie gminy Trzebinia tworzą
gleby brunatne wietrzeniowe o lekkim składzie mechanicznym warstw powierzchniowych
i właściwych stosunkach wodnych. Występują na niedużym obszarze w Młoszowej
i Karniowicach. Zaliczone zostały do kompleksu IV i V. Do kolejnej grupy zaliczyć można
gleby wytworzone z piasków fluwioglacjalnych tj. gleby brunatne właściwe i wyługowane,
rzadziej pseudobielicowe lub w typie czarnych ziem zdegradowanych, wytworzone
najczęściej z piasku słabo gliniastego. Wszystkie gleby piaszczyste są mało zasobne
w składniki pokarmowe, na ogół kwaśne, a w zależności od położenia i układu warstw
posiadają różne stosunki wodne: okresowo podmokłe, okresowo suche, trwale suche lub
dostatecznie uwilgotnione. W zależności od budowy profilu i kategorii wilgotności zaliczono
je do kompleksów: IV, V, VI, VII, X, VIII użytków zielonych średnich i słabych. Osobną
grupę stanowią gleby brunatne wyługowane i pseudobielicowe wytworzone z lessu. Zajmują
72
one dość zwarty, a powierzchniowo duży obszar w Psarach, Karniowicach, Młoszowej
i Dulowej o pow. ok. 525 ha. Gleby lessowe występujące w Karniowicach są lekko
spiaszczone i zaliczone zostały do kompleksu IV, natomiast nieposiadające domieszki gleby
Psar zaliczono do kompleksu II. Do kompleksu IV zaliczone zostały też gleby wytworzone
z lessu zalegającego na średnich głębokościach na piasku gliniastym lekkim, które występują
na obszarze ok. 20 ha w Młoszowej.
Na bardziej stromych stokach w terenie lessowym występują intensywnie erodowane gleby
brunatne wyługowane, cierpiące okresowo na niedobór wilgoci. Gleby te zaliczane są do
kompleksu III, a występują na obszarze ok. 117 ha w Karniowicach, Psarach i Młoszowej.
Część gleb lessowych charakteryzuje się okresowym nadmiernym uwilgotnieniem i z tego
względu zaliczono je do kompleksu VIII. W obszarze lessowym omawianego terenu
spotykamy również gleby brunatne deluwialne – namyte. Gleby takie położone są w dnach
rynien przepływowych i parowów wyżłobionych przez wodę i są to przeważnie gleby
użytków zielonych średnich. Większość gleb lessowych występujących na tym terenie
posiada właściwe uwilgotnienie.
W Młoszowej i Dulowej nad potokami spotykamy mady o niewykształconym profilu
i składzie mechanicznym pyłu zwykłego i piasku gliniastego mocnego podścielonego
żwirem. Są to gleby użytków zielonych w typie siedliskowym łęgu właściwego.
Powierzchnia tego rodzaju gleb wynosi ok. 26 ha.
Wśród gleb użytków zielonych duży udział posiadają również gleby wytworzone ze skały
organicznej. Rozróżnić tu można gleby torfowo mineralne o niezbyt miąższym poziomie
torfu (ok. 35 cm) zalegającym na piasku słabo gliniastym lub na pyle zwykłym oraz gleby
murszowo mineralne o ok. 30 cm poziomie murszowym, również zalegającym na piaskach.
Gleby te położone są w miejscach o płytkim poziomie wody gruntowej i są okresowo
podmokłe. W zależności od stopnia podmokłości zaliczono je do użytków zielonych średnich
i słabych. Wśród użytków zielonych występują jeszcze gleby glejowe i glejowe deluwialne
wytworzone z gliny średniej, zalegającej płytko na glinie ciężkiej. Gleby te są trwale
podmokłe w skutek czego dominującym w nich procesem jest proces glejowy.
Najlepsze gleby gminy Trzebinia sklasyfikowane przeważnie w klasie III b tworzą kompleks
II - pszenny dobry (stanowi 5,3 % pow. gruntów ornych). Kompleks ten występuje w
obszarze lessowym w Psarach oraz na niewielkiej powierzchni w Karniowicach i Młoszowej
na łagodnych i dobrze nasłonecznionych stokach. Kompleks III pszenny (stanowi 10 % pow.
gruntów ornych) występuje na silnych i średnich stokach w obszarze lessowym, gdzie
wykształciły się gleby brunatne właściwe oraz w obszarze skały wapiennej triasowej w
postaci rędziny brunatnej zwięzłej. Największy udział kompleks III posiada w:
 Psarach
22 %,
 Karniowicach
21 %,
 Pile Kościeleckiej
11 %.
Kompleks IV żytni bardzo dobry stanowi ponad 24 % powierzchni gruntów ornych. Do tego
kompleksu zaliczono jedne z najlepszych gleb występujących na terenie gminy,
a wytworzonych z lessu z domieszką piasku w obszarze lessowym oraz w obszarze utworów
luźnych wytworzonych z piasków gliniastych mocnych. Najwięcej gleb tego kompleksu
spotykamy w:
 Karniowicach
56,6 %,
 Młoszowej
32,0 %,
 Dulowej
19,0 %.
Kompleks V zajmuje największy areał tj. ok. 27,5 % ogólnej powierzchni gruntów ornych
gminy. W skład kompleksu wchodzą gleby brunatne właściwe i wyługowane wytworzone
z piasków wodnolodowcowych oraz płytkie i szkieletowe rędziny brunatne w obszarze skał
wapiennych triasowych i jurajskich. Najliczniej kompleks ten reprezentowany jest w:
73
 Dulowej
36,3 %,
 Młoszowej
30,2 %,
 Psarach
33,8 %,
 Bolęcinie
31,0 %.
Położenie gleb kompleksu VI żytniego słabego jest podobne. Są to na ogół gleby piaszczyste
bardziej luźne i suche oraz rędziny brunatne bardziej szkieletowe płytkie i suche niż
kompleksu piątego. Łączny ich areał wynosi ok. 23 % gruntów ornych. Największy udział
posiadają w:
 Bolęcinie
51,4 %,
 Dulowej
43,5 %,
35,5 %.
Gleby wytworzone z utworów fluwioglacjalnych bardzo luźnych o składzie mechanicznym
piasków słabo gliniastych płytko podścielonych piaskiem luźnym zaliczono do kompleksu
VII żytniego najsłabszego. Są to gleby trwale suche, występują w miejscach nieco wyżej
położonych w sąsiedztwie gleb kompleksu VI i V. Łączny ich areał wynosi ok. 6% gruntów
ornych. Najliczniej występują w:
 Młoszowej
13,7 %,
 Bolęcinie
10,8 %,
6,5 %.
Kompleks VIII zbożowo-pastewny mocny posiada nieduży udział w gruntach ornych gminy.
Są to gleby okresowo nadmiernie uwilgotnione o łącznej pow. ok. 17 % gruntów ornych.
Spotykamy je w małych konturach w Młoszowej, Pile Kościeleckiej, Karniowicach
i Bolęcinie. Podobnie nieduży obszarowo jest kompleks IX zbożowo-pastewny słaby, który
posiada łączną pow. ok. 2,5 % powierzchni ogólnej gruntów. Są to gleby okresowo
podmokłe o bardzo lekkim składzie mechanicznym. Występują w małych konturach
w miejscach niżej położonych w Pile Kościeleckiej, Bolęcinie i Młoszowej.
Użytki zielone omawianego terenu zajmują łączny areał ok. 497 ha. Wyróżniono w nich dwa
kompleksy 2 z i 3 z. Użytki zielone średnie są liczniejsze i zajmują ok. 271 ha łącznej
powierzchni użytków zielonych tj. ok. 54,6 %. Występują one w małych konturach we
wszystkich sołectwach, najwięcej w Młoszowej, Dulowej, Pile Kościeleckiej i Bolęcinie.
Użytki zielone słabe zajmują powierzchnię pozostałą tj. ok. 226 ha. Występują także
w małych konturach we wszystkich obiektach, głównie w Bolęcinie i Pile Kościeleckiej.
Poniżej w tabeli 5-2 zestawiono udział gleby użytków rolnych w poszczególnych klasach
bonitacji na terenie gminy Trzebinia, natomiast na rysunku 5-1 przedstawiono mapę obszaru
gminy Trzebinia z wyszczególnionymi rodzajami występujących gleb.
Tabela 5-2
Procentowy udział gleb użytków rolnych w poszczególnych klasach
bonitacyjnych na terenie gminy Trzebinia (wg danych Urzędu Miasta
Trzebinia, 2009 r.)
Lp.
Klasa bonitacyjna
[%] udział gleb
1.
2.
3.
4.
5.
6.
I klasa
II klasa
III klasa
IV klasa
V klasa
VI klasa
0,16
0,01
5,17
25,59
41,70
27,37
74
Legenda:
A – Rędziny: I – rędziny triasowe i jurajskie; B – Gleby brunatne: a: wytworzone z piasków, 2 – słabo gliniaste,
3 – gliniaste, b: 4 – gleby wytworzone z glin zwałowych, c: 5 – wytworzone z lessów, C – Gleby bielicowe: a:
wytworzone z piasków, 6 – luźne, 7 – słabo gliniaste, 8 – gliniaste, b: wytworzone z utworów pyłowych, 9 –
średnie napiaskowe, 10 – średnie margliste, c: II – gleby wytworzone z lessów. D – gleby bagienne, 12 – gleby
mułowo-bagienne.
Rysunek 5-1 Gleby obszaru gminy Trzebinia
Ogółem na terenie gminy funkcjonuje 11 347 gospodarstw domowych. Brak jest natomiast
informacji odnośnie podziału gospodarstw prowadzących działalność rolniczą i pozarolniczą.
Według uzyskanych danych liczba gospodarstw rolnych w gminie Trzebinia powyżej 1 ha
wynosi 648 i przedstawia się następująco:
 o powierzchni od 1 do 2 ha
561
74
6
1
1
 o powierzchni powyżej 15 ha
5
75
Na ogólnej powierzchni zasiewów wynoszącej ok. 252 ha, struktura upraw przedstawia się
następująco:
 zboża ogółem
90 ha,
 ziemniaki
30 ha,
 buraki cukrowe
4 ha,
 warzywa gruntowe 18 ha,
 łąki
80 ha,
 pastwiska
30 ha.
Wśród upraw zboża dominuje owies i pszenica ozima. Produkcja specjalistyczna to uprawa
warzyw w szklarniach, tunelach oraz uprawa kwiatów i grzybów.
Na 221 ha powierzchni sadów, sady owocowe (m. in. jabłonie, grusze, śliwy, wiśnie,
czereśnie) stanowią 90,4%, a krzewy owocowe (m. in. agrest, porzeczki, maliny) - 9,6%.
Na trenie gminy Trzebinia nie występują fermy hodowlane. Trzoda chlewna dominuje
w hodowli zwierząt gospodarskich. Pogłowie zwierząt gospodarskich, oznakowanych wg
obowiązujących przepisów, w gminie wynosi:
 bydło 50 sztuk,
 trzoda chlewna 53 sztuki.
Ponadto na terenie gminy funkcjonują dwie ubojnie oraz trzy zakłady przetwórstwa
mięsnego.
5.1.3. Źródła i stopień zanieczyszczenia gleb
Źródła zanieczyszczeń gleb
Wszelkie zmiany w środowisku glebowym, które wpływają na zmniejszenie aktywności, a
tym samym obniżają produktywność gleb, określa się mianem degradacji. Degradacja jest
procesem naturalnym lub antropogenicznym, tj. wynikającym z działalności człowieka.
Skutkiem działania degradacji jest obniżenie jakości i ilości próchnicy w glebach, zmiany
kwasowości i struktury gleb, a w konsekwencji spadek zasobności i żyzności gleby.
Procesy degradacji powierzchni ziemi, w zależności od przyczyn, dzieli się na naturalne,
geotechniczne, przemysłowe, urbanizacyjne, komunikacyjne, agrotechniczne i chemiczne.
Potencjalnymi źródłami zanieczyszczeń powierzchni ziemi, a tym samym środowiska
glebowego na terenie gminy Trzebinia są:
 emisja pyłów i gazów ze źródeł przemysłowych i motoryzacyjnych,
 niska emisja ze źródeł rozproszonych,
 występujące tzw. „dzikie” wysypiska odpadów.
Zanieczyszczenia powierzchni terenu w gminie Trzebinia są pochodzenia antropogenicznego
i związane są z aktualną działalnością lub funkcjonowaniem w latach ubiegłych na jej terenie
podmiotów gospodarczych sektora wydobywczego, energetycznego, rafineryjnego i
metalurgicznego. W tabeli 5-3 przedstawiono wykaz obiektów mających wpływ na
zanieczyszczenia powierzchni terenu w gminie Trzebinia.
76
Tabela 5-3
Lp.
Wykaz obiektów mających wpływ na zanieczyszczenia powierzchni
terenu w gminie Trzebinia
Właściciel terenu
1.
PKE S.A. Elektrowni „Siersza"
2..
Spółka Restrukturyzacji Kopalń
S.A. w Bytomiu
Skarb Państwa
3.
Obiekt zanieczyszczający środowisko
Składowisko odpadów paleniskowych „Czyżówka”
Południowego Koncernu Energetycznego S.A.
Składowisko odpadów powęglowych


4.
5..
6..
Wyrobisko pomarglowe „Górka” – zbiornik
zanieczyszczonych wód wraz ze składowiskiem odpadów
głównie wodorotlenku glinu
Tereny poprzemysłowe na których znajdowały się instalacje
produkcyjne po zlikwidowanych ZSO
Zakładów Górniczych
Składowisko odpadów poflotacyjnych (staw osadowy),
„Trzebionka” S.A.
Właścicielem jest osoba fizyczna  Hałda odpadów hutniczych cynkowo-ołowiowomiedziowych (hałda hutnicza) ZM I,
 Składowisko zgarów i żużli odlewniczych ZM II,
 Tereny poprzemysłowe na których znajdowały się instalacje
produkcyjne po zlikwidowanych ZM
Usługi Komunalnych
Składowisko odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne
„Trzebinia” Sp. z o.o.
(komunalne)
Jednym ze źródeł zanieczyszczenia gleb jest również przebiegająca przez teren gminy
Trzebinia autostrada A-4. Na tym odcinku autostrada biegnie przez duże kompleksy leśne
lasów państwowych, poprzerywane małymi fragmentami użytków zielonych. Na odcinku
ok. 4 km kompleksy leśne przecinane przez autostradę wchodzą w skład południowo –
zachodniej części Puszczy Dulowskiej, gdzie występują czarne ziemie wytworzone
z piasków glacifluwialnych, okresowo podmokłych, porośnięte lasem oraz użytki rolne na
glebach rdzawych, wytworzonych z piasków okresowo suchych o klasach bonitacyjnych
V i VI.
Stopień zanieczyszczenia gleb
Na podstawie badań przeprowadzonych w Krakowie przez Akademię Rolniczą w 1995 r. na
terenie gminy Trzebinia, stwierdzono, że na całym badanym obszarze w powierzchniowej
warstwie gleby do 20 cm, występuje podwyższona zawartość metali ciężkich a zwłaszcza
ołowiu, kadmu i cynku. Nie znaleziono jednak ścisłej współzależności pomiędzy zawartością
metali ciężkich, a rozmieszczeniem poszczególnych punktów badawczych jak też
sąsiedztwem zakładów przemysłowych. Jednak w miarę oddalania się od centrum gminy
Trzebinia zwłaszcza w kierunku wschodnim, zarysowuje się tendencja zmniejszania się
zawartości metali w glebie. W rejonie Lgoty oraz w rejonie Trzebini-Sierszy i Gór
Luszowskich gleby są bardziej zanieczyszczone i wymagają dalszych badań, aby określić
dokładne granice obszarów najbardziej skażonych.
Zawartość metali ciężkich w glebach, a więc zawartość kadmu, ołowiu, cynku, niklu
i miedzi określa 5 - stopniowa skala zanieczyszczenia:
0
zawartość naturalna,
I
zawartość podwyższona,
II
słabe zanieczyszczenie,
III
średnie zanieczyszczenie,
IV
silne zanieczyszczenie,
V
bardzo silne zanieczyszczenie.
77
Zanieczyszczenie gleb metalami ciężkimi na terenie gminy Trzebinia opracowano na
podstawie „Oceny stanu zanieczyszczenia gleb województwa małopolskiego metalami
ciężkimi i siarką” (WIOŚ w Krakowie) i przedstawiono w tabelach od 5-4 do 5-8.
Tabela 5-4
Lp.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Zanieczyszczenie gleb gminy Trzebinia kadmem na tle zanieczyszczeń
w powiecie, województwie i kraju
Stopień
zanieczyszczenia
kadmem
0
I
II
III
IV
V
gleby Polski
[%[
88,87
9,53
1,06
0,29
0,17
0,08
województwo
małopolskie
[%]
54,61
38,18
5,95
1,00
0,25
0,01
powiat
chrzanowski
[%[
5,36
37,07
27,71
16,33
11,52
2,00
gmina
Trzebinia
[%]
66,66
33,34
-
Zgodnie z danymi zawartymi w „Programie racjonalnego gospodarowania gruntami rolnymi
na terenie gminy Trzebinia” (IGPiK O/Kraków) na terenie gminy występują nawet gleby
bardzo silnie zanieczyszczone kadmem. Takie gleby spotyka się w rejonie ul. Wodnej
i Starej Góry oraz w rejonie sołectwa Płoki. Gleby te powinny być wyłączone z produkcji
rolniczej na cele konsumpcyjne oraz z użytkowania pastwiskowego. Zalecane jest
zadarnienie tych gleb oraz ewentualna uprawa roślin przemysłowych.
Gleby silnie zanieczyszczone występują w gminie w wielu miejscach, najliczniej w obrębie
zachodniej granicy miasta Trzebinia. Występowanie gleb silnie zanieczyszczonych kadmem
stwierdzono także w obrębie sołectw: Czyżówka, Płoki i Lgota. Na tego rodzaju glebach nie
powinny być uprawiane rośliny na cele spożywcze, natomiast zaleca się produkcję roślin na
cele przemysłowe oraz produkcję traw nasiennych.
Średnio zanieczyszczone kadmem gleby zalegają w centralnej części gminy, w rejonie
Myślachowic, Psary, Karniowic i Dulowej. Na tego rodzaju gleb można uprawiać rośliny
konsumpcyjne (zboża, rośliny okopowe i pastewne) pod warunkiem przeprowadzania
okresowych kontroli poziomu zawartości metali ciężkich w wymienionych roślinach.
Ponadto zaleca się stosowanie upraw przemysłowych i traw nasiennych.
Tabela 5-5
Lp.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Zanieczyszczenie gleb gminy Trzebinia cynkiem na tle zanieczyszczeń
Stopień
zanieczyszczenia
cynkiem
0
I
II
III
IV
V
gleby Polski
[%]
87,84
10,63
1,27
0,23
0,03
0,00
województwo
małopolskie
[%]
49,00
47,29
3,08
0,50
0,08
0,05
78
powiat
chrzanowski
[%]
30,81
28,96
35,18
5,05
-
gmina
Trzebinia
[%]
33,34
66,66
-
Tabela 5-6
Lp.
Zanieczyszczenie gleb gminy Trzebinia ołowiem na tle zanieczyszczeń
Stopień
zanieczyszczenia
ołowiem
1.
2.
3.
4.
5.
6.
0
I
II
III
IV
V
Tabel 5-7
Lp.
niklem
0
I
II
III
IV
V
Tabela 5-8
Lp.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
96,89
2,44
0,40
0,25
0,02
0,00
województwo
małopolskie
[%]
78,23
17,78
2,58
1,17
0,21
0,03
powiat
chrzanowski
[%]
23,57
39,38
17,52
18,53
1,00
-
gmina
Trzebinia
[%]
0,00
33,33
33,33
33,34
-
Zanieczyszczenie gleb gminy Trzebinia niklem na tle zanieczyszczeń
Stopień
zanieczyszczenia
1.
2.
3.
4.
5.
6.
gleby Polski
[%]
gleby Polski
[%]
95,35
4,20
0,34
0,06
0,01
0,00
województwo
małopolskie
[%]
80,02
17,03
2,58
0,33
0,4
0,00
powiat
chrzanowski[%]
88,83
11,17
-
gmina
Trzebinia
[%]
66,66
33,34
-
Zanieczyszczenie gleb gminy Trzebinia miedzią na tle zanieczyszczeń
Stopień
zanieczyszczenia
miedzią
0
I
II
III
IV
V
gleby Polski
[%]
96,55
3,04
0,25
0,07
0,08
0,00
województwo
małopolskie
[%]
90,42
9,00
0,46
0,04
0,08
0,00
powiat
chrzanowski
[%]
75,81
15,52
8,67
-
gmina
Trzebinia
[%]
33,33
33,33
33,34
-
Zawartość siarki w glebie określa się natomiast w zależności od składu granulometrycznego
gleb mineralnych i zawartości materii organicznej w glebach mineralno-organicznych.
Uwzględniając te kryteria zawartość siarki określono w skali od I-III 0 gdzie:
- I0
oznacza zawartość niską,
- II 0
oznacza zawartość średnią,
- III 0
oznacza zawartość wysoką,
Wyróżnia się jeszcze stopień IV, który wskazuje na zawartość podwyższoną w wyniku
antropopresji.
Stan zanieczyszczenia siarką gleb gminy Trzebinia przedstawiono w tabeli 5-9.
79
Tabela 5-9
Lp.
1.
2.
3.
4.
Zanieczyszczenie gleb gminy Trzebinia siarką na tle zanieczyszczeń
Udział gleb
o zawartości
niska
średnia
wysoka
bardzo wysoka
gleby Polski
[%]
58,07
25,11
13,15
3,68
województwo
małopolskie
[%]
66,48
15,90
7,12
10,50
powiat
chrzanowski
[%]
46,69
16,43
6,86
30,01
gmina
Trzebinia
[%]
66,66
33,34
Na podstawie wyników badań gleb terenu gminy Trzebinia opracowanych przez Instytut
Gospodarki Przestrzennej i Komunalnej Oddział w Krakowie obszar gminy został
podzielony na dwie strefy o zróżnicowanej przydatności gruntów rolnych do produkcji
żywności.
Obszar zakwalifikowany do produkcji żywności obejmuje południowo-wschodnią część
gminy tj. sołectwa: Piła Kościelecka, Bolęcin, Dulowa, Młoszowa (niewielki fragment
wschodni), Karniowice, Psary, Myślachowice (część wschodnia) oraz Lgota (część
wschodnia).
Obszar zakwalifikowany do wyłączenia z produkcji żywności obejmuje miasto Trzebinia,
Młoszową (część zachodnia), Myślachowice (niewielki fragment wschodni), Czyżówkę,
Płoki (część północną) i Lgotę (część zachodnią).
Najbardziej aktualne informacje na temat stopnia zanieczyszczenia gleb na terenie gminy
Trzebinia znajdują się w „Zbiorczym sprawozdaniu z przeprowadzonych badań na terenie
miasta i gminy Trzebinia w latach 2005-2007” opracowanym przez Uniwersytet Rolniczy w
Krakowie, Wydział Inżynierii Środowiska i Geodezji (Kraków 2007 r.).
W sprawozdaniu tym znajdują się informacje dotyczące zawartości:
 metali ciężkich w glebie użytków i nieużytków rolnych,
 kadmu, ołowiu i cunku w roślinach (runi łąkowej i ziemniaków),
 metali ciężkich w tkankach kurzych,
 metali ciężkich w osoczu krwi mieszkańców gminy.
Na rysunku 5-2 przedstawiono ocenę zanieczyszczenia gleb na terenie gminy Trzebinia
kadmem, ołowiem i cynkiem wykonaną w oparciu o metodę stosowaną w monitoringu gleb.
80
0
I
II
III
IV
V
100%
80%
60%
40%
20%
0%
Cd
Pb
Zn
Rysunek 5-2 Ocena zanieczyszczenia gleb kadmem, ołowiem i cynkiem
0 – zawartość naturalna (kolor ciemno zielony),
I – zawartość podwyższona (kolor jasno zielony),
II – słabe zanieczyszczenie (kolor żółty),
III – średnie zanieczyszczenie (kolor pomarańczowy),
IV – silne zanieczyszczenie (kolor czerwony),
V- bardzo silne zanieczyszczenie (kolor czarny)
Z powyższego zestawienia wynika, że na terenie gminy Trzebinia ponad:
 70% gleb jest silnie zanieczyszczonych kadmem,
 30 % gleb jest silnie zanieczyszczonych ołowiem,
 40 % gleb jest silnie zanieczyszczonych cynkiem.
Natomiast w tabeli 5-10 zestawiono zawartość metali ciężkich (Pb, Cd i Zn) w badanych
komponentach.
Tablica 5-10 Zawartość metali ciężkich (Pb, Cd i Zn) na terenie gminy Trzebinia w
poszczególnych komponentach.
Lp. Nazwa komponentu
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Zawartość (mediana) metali ciężkich [mg/kg s.m.]
Pb
Cd
Zn
Ruń użytków zielonych
Skórka bulwy ziemniaka
Miąższ bulwy ziemniaka
Gotowany miąższ bulwy ziemniaka
Pokos traw z użytków zielonych
Tkanki kurze
3,125
6,33
0,1
0,203
3,13
0,05
1,01
1,09
0,34
0,063
1,01
0,03
100,35
56,57
18,64
15,35
100,35
10,00
Uniwersytet Rolniczy w Krakowie przeprowadził również badania zawartości metali
ciężkich w osoczu krwi mieszkańców gminy Trzebinia.
Na rysunkach 5-3, 5-4 i 5-5 przedstawiono w podziale na płeć odpowiednio średnie
zawartości ołowiu kadmu i cynku w osoczu krwi badanych mieszkańców gminy Trzebinia.
81
µg/dl
7
6
Dopuszczalne stężenie
ołowiu we krwi (jako
dopuszczalne stężenie
biologiczne) wynosi:
 u kobiet 30 µg Pb/dl,
 u mężczyzn 50 µg
Pb/dl.
5
4
3
2
Kobiety
1
Mężczyzni
0
Średnia
arytmetyczna
Średnia
geometryczna
Mediana
Rysunek 5-3 Średnie zawartości ołowiu w krwi mieszkańców gminy Trzebinia.
µg/dl
1,6
1,4
1,2
Najwyższe dopuszczalne
stężenie kadmu we krwi
wynosi 1 µg/dl.
1
0,8
0,6
Kobiety
0,4
Mężczyzni
0,2
0
Średnia
arytmetyczna
Średnia
geometryczna
Mediana
Rysunek 5-4 Średnie zawartości kadmu w krwi mieszkańców gminy Trzebinia.
µg/dl
87
86
Najwyższe dopuszczalne
stężenie cynku w krwi
wynosi 120 µg/dl.
85
84
Kobiety
83
Mężczyzni
82
81
Średnia
arytmetyczna
Średnia
geometryczna
Mediana
Rysunek 5-5 Średnie zawartości cynku w krwi mieszkańców gminy Trzebinia.
82
W cytowanym opracowaniu zaprezentowano również potencjalne możliwości wykorzystania
użytków rolnych z terenu gminy, w tym:
 metody pozwalające zmniejszyć transfer zdeponowanych w glebie metali do łańcucha
troficznego (wapniowanie, nawożenie gleb nawozami organicznymi itp.),
 dobór roślin, który umożliwi przerwanie przepływu metali w łańcuchu pokarmowym
mieszkańców gminy,
 hodowla zwierząt jako forma działalności gospodarczej pozwalającej
przekierunkować strumień metali ciężkich,
 rekultywacja gleb z wykorzystaniem różnego typu odpadów,
 wyłączenie gruntów zanieczyszczonych z produkcji rolnej.
Reasumując należy stwierdzić, że:
 gleby na terenie gminy Trzebinia są silnie zanieczyszczone metalami ciężkimi,
 istniejący poziom zanieczyszczeń gleb stanowi rzeczywiste i potencjalne zagrożenia
dla mieszkańców gminy,
 tradycyjne rolnictwo z uwagi na poziom zanieczyszczeń i trwający w sposób ciągły
poziom emisji metali powinno być ograniczone,
 należy kontynuować proces przekształcenia użytków ornych na użytki zielone
(zalesienia),
 na użytkach ornych należy uprawiać tylko rośliny na cele przemysłowe
(np. energetyczne), uprawy nasienne i kwiaty i rośliny ozdobne.
Tereny przeznaczone do rekultywacji
Wykaz terenów zdegradowanych
przedstawiono w tabeli 5-11
w
obrębie
83
administracyjnym
gminy
Trzebinia
„Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata 2010 - 2013 wraz z przeprowadzeniem oceny strategicznej oddziaływania programu ochrony
środowiska”
Tabela 5-11 Wykaz terenów przeznaczonych do rekultywacji z obszaru gminy Trzebinia
Powierzchnia
[ha]
Lp.
Nazwa terenu
Nazwa zakładu
1.
Wyrobisko pomarglowe
„Górka” – zbiornik
zanieczyszczonych wód wraz
ze składowiskiem odpadów
głównie wodorotlenku glinu
Teren Skarbu
Państwa
po zlikwidowanych
ZSO „Górka”
9,7
2.
Składowisko odpadów
pogórniczych, ul. Kopalniana
Spółka
Restrukturyzacji
Kopalń S.A. w
Bytomiu oddział
Sosnowiec
16,75
3.
Wyrobisko popiaskowe
pole SIERSZA – 3S
PCC Rail S.A.
21,55
PCC Rail S.A.
2,91
3a. Pole SIERSZA – 2S/a
3b. Pole SIERSZA – 1S/a
3c. Pole SIERSZA – 2S
3d. Pole SIERSZA – 2S
PCC Rail S.A.
PCC Rail S.A.
4,28
1,769
Decyzja rekultywacyjna
Kierunek rekultywacji
Uwagi
-
-
Planowana rekultywacja w
latach 2011- 2013 w ramach
funduszy POIiŚ
zgodnie z opracowan
dokumentacją na zlecenie
NFOŚiGW
Decyzje Starosty Chrzanowskiego
OŚR.S.C.- IX/6018/2/KS/2005 i
OŚR.S.C-IX./6018/2/KS/2005/2008
Rekultywacja obszarów
górniczych w kierunku
leśnym
Zakończenie prac
rekultywacyjnych planuje się
na 31.12.2011 r.
Decyzja Starosty Chrzanowskiego
OŚR.S.C. -IX/6018/SS1/2009
leśny
leśny
leśny
leśny
leśny
Obszar zrekultywowany
zalesiony i zamknięty Termin zakończenia
31.12.2012 r.
Termin zakończenia
31.12.2012 r.
Termin zakończenia
31.12.2010 r.
Termin zakończenia
31.12.2010 r.
OŚR.IX/2.IV.6018/231/P/96/02
OŚR.S.C. -IX/6018/SS2a/2009
OŚR.S.C. -IX/6018/SS1a/2009
OŚR.S.C. -IX/6018/SS2/2009
PCC Rail S.A.
3,3558
4.
Hałda odpadów hutniczych
cynkowo-ołowiowomiedziowych (hałda hutnicza)
ZM I, ul. Kościuszki 59 po
Zakładach Metalurgicznych
„Trzebinia” w upadłości
Właściciel – osoba
fizyczna
3
brak
-
-
5.
Składowisko odpadów
poflotacyjnych (staw
osadowy) ZG „Trzebionka”
Zakłady Górnicze
„Trzebionka” S.A.
14,4
(powierzchnia
wierzchowiny
zbiornika)
G.44-7451/3/87
Decyzja Burmistrza Trzebini
Rekultywacja prowadzona
będzie w kierunku
zadrzewienia terenu.
od 2007 r. etapami
84
5.2.
Ochrona powierzchni ziemi i gleb
Główne zasady oraz cele ochrony gruntów określone zostały w ustawie z dnia 27
kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2008 r. Nr 25 poz. 150 z późn. zm.).
Istota działań ochronnych w stosunku do ziemi polega na zapobieganiu i przeciwdziałaniu
niekorzystnym zmianom powierzchni ziemi, a w razie jej uszkodzenia lub zniszczenia – na
przywróceniu do stanu właściwego poprzez:
 racjonalne gospodarowanie,
 zachowanie wartości przyrodniczych,
 zachowanie możliwości produkcyjnego wykorzystania,
 ograniczenie zmian naturalnego ukształtowania,
 utrzymanie jakości gleby i ziemi powyżej lub co najmniej na poziomie wymaganych
standardów,
 doprowadzenie jakości gleby i ziemi co najmniej do wymaganych standardów, gdy nie są
one dotrzymane,
 zachowanie wartości kulturowych, z uwzględnieniem archeologicznych dóbr kultury.
Zasadniczą jednak i zarazem najbardziej szczegółową regulacją dotyczącą problematyki
ochrony zasobów i jakości gruntów jest ustawa z dnia 3 lutego 1995 r, o ochronie gruntów
rolnych i leśnych (Dz. U. z 2004 r. Nr 121 poz.1266 z późn. zm.). Celem jej jest zachowanie
jak największego obszaru gruntów, poprawa ich jakości oraz pełne wykorzystanie dla
potrzeb produkcji rolnej i leśnej. Cel ten ma charakter wprawdzie gospodarczy, jednakże
łączą się z nim także cele środowiskowe, bowiem grunty rolne i leśne należycie
zagospodarowane są też pozytywnym elementem środowiska, podnoszącym jego wartość.
Zadania z zakresu ochrony gruntów polegają na:
 ograniczaniu przeznaczania gruntów rolnych i leśnych na cele nierolnicze i nieleśne,
tzn. ograniczania innego niż rolniczy sposobu użytkowania gruntów rolnych oraz innego
niż leśny sposobu użytkowania gruntów leśnych,
 zapobieganiu procesom degradacji i dewastacji gruntów rolnych i leśnych, szkodom
w produkcji rolnej i leśnej oraz w drzewostanach,
 poprawianiu wartości użytkowej gruntów oraz zapobieganiu obniżania ich
produkcyjności,
 przywracaniu gruntom zdegradowanym albo zdewastowanym ich wartości użytkowych
lub przyrodniczych (rekultywacja).
Zadania te prowadzą do wyróżnienia dwóch podstawowych kierunków ochrony gruntów:
ochrony ilościowej i jakościowej.
5.3.
Identyfikacja problemów
W oparciu o analizę stanu aktualnego do głównych problemów związanych z ochroną
gleb i powierzchni ziemi na terenie gminy Trzebinia zaliczyć należy:
 skażenie gleb metalami ciężkimi i związaną z tym konieczność wyłączenia ich z
produkcji żywności,
 niekorzystne oddziaływanie terenów skażonych działalnością przemysłową i konieczność
podjęcia działań w zakresie ich rekultywacji,
 rezygnacja z użytkowania rolniczego gleb i związana z tym ich degradacja (procesy
erozyjne, silne zachwaszczenie i zakrzewienie),
 zły stan infrastruktury drogowej, brak obwodnicy gminy oraz pasów zieleni izolacyjnej.
85
5.4. Cele i kierunki działań
Na podstawie analizy struktury użytkowania terenów rolniczych, stanu
zanieczyszczenia gleb oraz wpływu terenów skażonych działalnością przemysłową należy
stwierdzić, że obszar gminy Trzebinia w zakresie ochrony powierzchni ziemi i gleb należy
do tzw. „terenów ekologicznego zagrożenia”.
Konieczne jest więc podjęcie szeregu działań mających za zadanie utrzymanie obecnej
przydatności gleb do produkcji rolniczej i ogrodniczej oraz eliminację bądź ograniczenie
wpływu potencjalnych źródeł zanieczyszczeń.
W „Programie Ochrony Środowiska Województwa Małopolskiego na lata 2007-2014” za cel
długoterminowy uznano:
„Ochronę gleb przed degradacją, rekultywacja terenów zdegradowanych
i przemysłowych”
Natomiast w Programie Ochrony Środowiska dla Powiatu Chrzanowskiego jako cel
ekologiczny przyjęto:
„Ochronę powierzchni ziemi i gleb przed degradacją oraz rekultywacja
obszarów zdegradowanych”.
Powyższy cel ma zostać osiągnięty poprzez:
 racjonalne wykorzystanie gleb i właściwą ochronę użytków rolnych;
 rewitalizację obszarów zdegradowanych.
W oparciu o cele zaprezentowane w ww. dokumentach dla gminy Trzebinia jak celu główny
w zakresie ochrony powierzchni ziemi i gleb uznano:
„Zapobieganie skażeniu i degradacji gleb użytkowanych rolniczo oraz rekultywacja
terenów skażonych”
Realizacja powyższego celu polegać będzie na:
 zapobieganiu skażeniu i degradacji gleb użytkowanych rolniczo,
 racjonalnym zagospodarowaniu terenów o słabych glebach,
 inwentaryzacji i rekultywacji terenów skażonych.
Do głównych kierunków działań w tym zakresie zaliczyć należy:
 systematyczną kontrolę poziomu zanieczyszczeń w glebach (zawartość metali
ciężkich głównie kadmu i odczyn), w pierwszej kolejności w obrębie sołectw:
Czyżówka, Płoki, Lgota, Myślachowice, Psary, Karniowice i Dulowa,
 rekultywację terenów zdegradowanych działalnością przemysłową w celu ponownego
włączenia ich do obiegu gospodarczego,
 propagowanie wśród rolników oraz działkowiczów racjonalnego gospodarowania
zasobami glebowymi i stosowania właściwych zabiegów agrotechnicznych
(optymalizacja sposobów intensywności nawożenia i stosowania środków ochrony
roślin, zwiększenie zużycia nawozów naturalnych),
 opracowanie programów edukacyjnych dotyczących ochrony powierzchni ziemi i
gleb,
 identyfikację gruntów i nieużytków do planowanego zalesienia,
 promowanie upraw energetycznych,
 promowanie działań ograniczających degradację i erozję gleb (sposoby korzystania z
zmechanizowanego sprzętu, stosowanie biologicznej zabudowy),
 likwidację punktowych źródeł zanieczyszczenia gleb (nielegalne wysypiska
odpadów, nieszczelne szamba, doły na odchody zwierzęce),
86
 kontrolę podmiotów gospodarczych w zakresie ich wpływu na zanieczyszczenie
środowiska glebowego,
 wykonanie i aktualizacja map glebowych gminy (z zaznaczeniem obszarów
mogących ulec zanieczyszczeniu) oraz uwzględnienie ewentualnych zmian w planie
zagospodarowania przestrzennego gminy,
 przebudowę lokalnego systemu komunikacyjnego oraz budowę ekranów lub
urządzanie pasów zieleni izolacyjnej wzdłuż tras komunikacyjnych,
 propagowanie tworzenia grup producenckich oraz działań w kierunku scalania i
wymiany gruntów,
 upowszechnienie zasad Dobrej Praktyki Rolniczej i rolnictwa ekologicznego,
 kontrola i monitoringu gleb na których rolniczo wykorzystywane są osady ściekowe.
Ponadto w działaniach zmierzających do ochrony gruntów rolnych należy wziąć pod uwagę
cele wyznaczone w „Programie restrukturyzacji rolnictwa w gminie Trzebinia”. Jako cel
długookresowy w programie założono wprowadzenie polityki bezpiecznej żywności w
gminie. Realizacja tego celu miała być realizowana poprzez zmniejszenie potencjalnego
zagrożenia spowodowanego produkcją i konsumpcją skażonej żywności w gminie oraz
rozpoznanie możliwości i ekonomicznej opłacalności uprawy roślin niekonsumpcyjnych.
5.5.
Zadania własne i koordynowane. Planowane koszty i źródła finansowania zadań
W tabeli 5-12 przedstawiono zadania własne i koordynowane w zakresie ochrony
powierzchni ziemi i gleb do realizacji w latach 2010-2013 na terenie gminy Trzebinia wraz
planowanymi kosztami i źródłami ich finansowania.
Zaplanowano 19 zadań (w tym 11 zadań własnych) na realizację których przewidziano
kwotę 77 402,24 tys. zł.
87
środowiska”
Tabela 5-12 Zadania w zakresie ochrony powierzchni ziemi, gleb i użytków rolnych do realizacji w latach 2010-2013 na terenie gminy
Trzebinia wraz z planowanymi kosztami i źródłami ich finansowania.
Planowany termin
Lp.
Nazwa zadania
rozpoczęcia
zakończenia
Jednostka
odpowiedzialna
Efekt ekologiczny
Planowane nakłady
w [tys. zł]
Źródła
finansowania
ZADANIA WŁASNE
1.
Rekultywacja zbiornika
odpadów niebezpiecznych i
szkodliwych po zakładach
„Górka” w Trzebini.
2010
2013
Identyfikacja gruntów
i nieużytków do
planowanego zalesienia
2.
3.
2010
Opracowanie materiałów
edukacyjnych dotyczących
ochrony powierzchni ziemi
i gleb
2010
Starosta
Chrzanowski
realizacja Burmistrz Miasta
Trzebini na
podstawie umowy
użyczenia
Burmistrz Miasta
Trzebini,
Starosta
Chrzanowski,
właściciele gruntów,
2013
2013
Burmistrz Miasta
Trzebini
88
Zapobieganie przedostawaniu się
zanieczyszczeń do gruntów, wód
podziemnych i powierzchniowych.
Poprawa walorów krajobrazowych.
Zadanie to jest ukierunkowane na
właścicieli gruntów rolnych o słabej
bonitacji, natomiast Urząd Miasta
pełni tu rolę jedynie informacyjną,
natomiast Starostwo Powiatowe rolę
rejestratora i opiniodawcy wniosków
o zalesienie.
Efektem wymiernym zadania ma być
regulacja warunków przyrodniczych
i krajobrazowych na terenie gminy
omówiona w rozdziale 3
Zwiększenie świadomości
ekologicznej mieszkańców
Fundusz Spójności
NFOŚiGW
WFOŚiGW
50 000,00
budżet gminy,
budżet powiatu,
środki własne
właścicieli gruntów
25,00
(grunty gminne)
budżet gminy
15,00
środowiska”
Planowany termin
Lp.
Nazwa zadania
rozpoczęcia
zakończenia
Likwidacja punktowych
źródeł zanieczyszczenia
gleb
4.
5.
6.
7.
8.
9.
Zagospodarowanie Błoń
Karniowickich i terenu koło
Domu Kultury
Zagospodarowanie centrum
wsi Psary w tym
termomodernizacja Domu
Kultury i zmiana sposobu
ogrzewania węglowego na
gazowy
Zagospodarowanie terenu –
Szkoła Podstawowa w
Bolęcinie, budowa zaplecza
i remont boiska Orlik Plus
Efekt ekologiczny
Burmistrz Miasta
Trzebini
2010
Rewitalizacja miasta
Trzebinia Etap I –
przebudowa płyty rynku
wraz z budową parkingu
oraz renowacją gminnych
budynków w centrum
miasta
Zagospodarowanie terenu –
SP w Młoszowej – Moje
boisko Orlik 2012
Jednostka
odpowiedzialna
Ochrona gruntów rolnych przed
zanieczyszczeniami w wyniku
nieprawidłowego składowania
odpadów, odchodów zwierząt lub
nieszczelności szamb.
Ograniczenie zanieczyszczenia gleb
metalami ciężkimi i innymi
substancjami toksycznymi.
Poprawa walorów krajobrazowych i
architektonicznych, ograniczenie
oddziaływania na różne komponenty
środowiska
2013
Burmistrz Miasta
Trzebini
2009
2010
2010
2011
2010
2013
Burmistrz Miasta
Trzebini
środowiska
środowiska
Burmistrz Miasta
Trzebini
Burmistrz Miasta
Trzebini
2011
2010
środowiska
2013
2010
Burmistrz Miasta
Trzebini
środowiska
89
Planowane nakłady
w [tys. zł]
Źródła
finansowania
budżet gminy
250,00
budżet gminy,
fundusze unijne
20 512,24
1 400,00
400,00
budżet gminy,
fundusze unijne
budżet gminy,
fundusze unijne
budżet gminy,
fundusze unijne
1 500,00
1 270,00
budżet gminy,
fundusze unijne
środowiska”
Planowany termin
Lp.
Nazwa zadania
rozpoczęcia
Zagospodarowanie terenu
przy ul. Florkiewicza w
10.
Młoszowej
Zagospodarowanie terenu
przy ul. Łokietka w
11.
Karniowicach
2010
2010
zakończenia
2013
2013
Jednostka
odpowiedzialna
Efekt ekologiczny
Burmistrz Miasta
Trzebini
środowiska
środowiska
Burmistrz Miasta
Trzebini
razem I:
Planowane nakłady
w [tys. zł]
1 200,00
200,00
Źródła
finansowania
budżet gminy,
fundusze unijne
budżet gminy,
fundusze unijne
76 772,24
ZADANIA KOORDYNOWANE
1.
2.
3.
4.
5.
Wykonanie i aktualizacja
map glebowych gminy oraz
uwzględnienie
ewentualnych zmian w
planie zagospodarowania
przestrzennego gminy
Przebudowa lokalnego
systemu komunikacyjnego
oraz budowę ekranów lub
urządzanie pasów zieleni
izolacyjnej wzdłuż tras
komunikacyjnych
Propagowanie tworzenia
grup producenckich oraz
działań w kierunku scalania
i wymiany gruntów
Rekultywacja terenów
zdegradowanych
Kontrola podmiotów
gospodarczych w zakresie
ich wpływu na
zanieczyszczenie
środowiska glebowego
2010
2010
2013
2013
2010
2013
2010
2013
2010
2013
Marszałek
województwa,
Starosta
Chrzanowski
Burmistrz Miasta
Trzebini
Zarządcy Dróg,
Burmistrz Miasta
Trzebini
Uzyskanie informacji o rozkładzie
zanieczyszczeń środowiska
glebowego gminy.
Izby Rolnicze,
Rolnicy,
właściciele
gospodarstw rolnych
Władający
powierzchnią ziemi
WIOŚ
Zwiększenie dochodowości i
konkurencyjności produkcji rolnej.
WFOŚiGW,
inne źródła,
200,00
metalami ciężkimi.
budżet ZDW
budżet gminy
150,00
90
Przywrócenie terenów do
powtórnego użytkowania.
metalami ciężkimi i innymi
substancjami toksycznymi.
200,00
-
-
NFOŚiGW,
inne źródła,
środki władających
terenami
zadanie
bezkosztowe
środowiska”
Planowany termin
Lp.
6.
7.
8.
rozpoczęcia
zakończenia
Jednostka
odpowiedzialna
2013
2013
Właściciele
gospodarstw rolnych
Zwiększenie dochodowości
gospodarstw rolnych
-
środki unijne
inne źródła
2010
2013
Ośrodek Doradztwa
Rolniczego
Zwiększenie dochodowości
gospodarstw rolnych
60,00
inne źródła,
budżet gminy
Ośrodek Doradztwa
Rolniczego
Burmistrz Miasta
Trzebini
Kształtowanie postaw
proekologicznych wśród rolników
Optymalizacja użytkowania zasobów
glebowych.
20,00
budżet ODR,
budżet gminy,
inne źródła
Nazwa zadania
Dostosowanie gospodarstw
do wymogów rolnictwa
ekologicznego
Propagowanie działalności
agroturystycznej i rolnictwa
ekologicznego
Upowszechnienie zasad
Dobrej Praktyki Rolniczej i
rolnictwa ekologicznego
(szkolenia zajęcia
praktyczne)
2010
2013
Efekt ekologiczny
razem II:
razem I+II:
91
Planowane nakłady
w [tys. zł]
630,00
77 402,24
Źródła
finansowania

5. gleba i powierzchnia ziemi

Transkrypt

Podobne dokumenty

ENT_Ogłoszenie_maszynista pojazdów trakcyjnych

Gleby - matura

Regulamin - online.datasport.pl

Spistreści - Operon.pl

Moduł nr 4. Degradacja gleby

Gleba - Chemia w gimnazjum