TIK-gimnazjum
Transkrypt
TIK-gimnazjum
MATERIAŁY POMOCNICZE DO PROGRAMÓW ZAJĘĆ POZASZKOLNYCH DUŻYMI KROKAMI W CYFROWY ŚWIAT INFORMATYKI MATERIAŁY POMOCNICZE DO REALIZACJI PROGRAMU ZAJĘĆ POZASZKOLNYCH Z TECHNOLOGII INFORMACYJNO-KOMUNIKACYJNYCH DLA UCZNIÓW ZDOLNYCH KLAS I-III GIMNAZJUM Autorzy: HALINA KRÓL ANNA RAPPE NOWY SĄCZ 2013 WPROWADZENIE – metoda projektu w nauczaniu „Projekt to celowe działanie wykonywane z całego serca” H. Kilpatrick Metoda projektu ma już dość długą historię. Mówi się, że pochodzi z początków XX wieku i wywodzi się ze Stanów Zjednoczonych. Są jednak w literaturze wzmianki o tym, że jej źródła sięgają XVIII i XIX wieku. Na początku była stosowana w wyższych szkołach zawodowych, ale z czasem zaczęła cieszyć się coraz większą popularnością we wszystkich typach szkół. Prekursorami tej metody pracy z dziećmi byli pedagodzy: H. W. Kilpatrick, J. A. Stevenson i J. Dewey. Jej istota polega na tym, że grupa osób uczących się samodzielnie inicjuje, planuje i wykonuje pewne przedsięwzięcia, a następnie ocenia je. Nauczyciel pełni tu funkcję wspomagającą. Podczas pracy tą metodą uczniowie łączą działalność umysłową z działaniami praktycznymi. Jest to uczenie się przez badanie interesującego ich problemu. Dlatego metoda projektu daje możliwości wykorzystania otaczającego nas życia jako laboratorium, w którym odbywa się proces poznania. W nauczaniu przez projekty/problemy, nazywane także PBL (problem based learning), treścią nauczania są różne rozumienia danego zagadnienia. Nauczyciel z eksperta w danej dziedzinie wiedzy zmienia się w trenera, który stawia przed uczniem problemy, odpowiednio stopniując ich trudność. Wykorzystuje fakt rozwiązywania przez ucznia problemu do rozwinięcia u niego takich sfer jak: świadomość emocji, wartości, którymi się kieruje oraz różnorodności dostępnych mu działań. Nauczyciel uczy także identyfikowania trudności oraz poszukiwania środków, które umożliwią rozwiązanie tych trudności i spowodują, że uczeń dojdzie do niekonwencjonalnych rozwiązań. Pod uwagę bierze jednak nie ilość zdobytych informacji, ale sposób, w jaki uczeń te informacje zdobył oraz w jaki je zaprezentował innym, a także to, w jakim stopniu wykazał się samodzielnością i kreatywnością w poszukiwaniu rozwiązania. Dzięki tej metodzie nauczania uczeń zyskuje świadomość tego, że rzeczywistość można opisywać z różnych punktów widzenia. Nabywa on umiejętność elastycznego wyboru różnych interpretacji i rozumienia rzeczywistości oraz swobodnego posługiwania się tymi opisami przy rozwiązywaniu 2 problemów. Nauczanie przez projekty pozwala uczniom rozwinąć umiejętność poszukiwania i efektywnego wykorzystania źródeł informacji. Motywuje do tego, by wyjść poza obowiązkowe pozycje książkowe i samemu szukać nowych, interesujących źródeł wiedzy. Zwiększa ich zaangażowanie w wykonywane zadania. Nauczanie przez projekty pozwala uczniom rozwijać umiejętność pracy w grupie. Muszą oni przede wszystkim podzielić między siebie poszczególne zadania, komunikować się ze sobą, a także wzajemnie się wspierać we wspólnej realizacji projektu. Projekty stanowią swoisty „szkielet” doświadczeń edukacyjnych uczniów i nauczycieli. Ich podstawą jest głębokie przekonanie, że uczenie się poprzez działanie ma wielką wartość, a dyskusje w grupie oraz powrót do wcześniejszych pomysłów i doświadczeń to najlepszy sposób na zdobywanie oraz poszerzanie wiedzy. Istotą metody projektów jest samodzielna praca uczniów, w trakcie której mają możliwość doskonalenia i nabywania całego szeregu umiejętności. Jeśli uczniowie realizują swe zadania w grupach, to cały czas rozwijają następujące umiejętności: podejmowania decyzji grupowych rozwiązywania konfliktów wyrażania własnych opinii i słuchania opinii innych osób poszukiwania kompromisu dyskutowania dzielenia się w grupie rolami i zadaniami dokonywania oceny pracy grupy. Program, według którego będą realizowane projekty zakłada pracę metodą projektu badawczego, problemowego. Projekt badawczy polega na: zbieraniu przez uczniów informacji dotyczących określonego zagadnienia; systematyzowaniu tych informacji; opracowywaniu danych; wysunięciu wniosków; prezentacji efektów. W typowym projekcie badawczym uczniowie kształcą i praktykują umiejętności powiązane z kolejnymi etapami jego realizacji: 3 1. Wybór tematu i określenie celów projektu: wykorzystanie pomysłów całej grupy; dokonywanie selekcji tych pomysłów zgodnie z przyjętymi kryteriami; formułowanie tematu; formułowanie celów projektu. 2. Zbieranie i opracowywanie informacji: korzystanie z różnych źródeł informacji; krytyka tych źródeł; analiza i selekcja informacji; postawienie hipotez, pomysłów rozwiązania problemu. 3. Prezentacja projektu: ćwiczenie różnych sposobów zapisywania i prezentowania zebranych materiałów; przygotowanie i praktykowanie wystąpień publicznych. Projekty mogą być realizowane indywidualnie lub w grupach. Zaletą projektu indywidualnego jest rozwijanie u uczniów osobistej odpowiedzialności, łatwiej też dokonać oceny pracy poszczególnych uczniów. Natomiast zaletą projektu grupowego jest możliwość rozwijania przez uczniów rozlicznych umiejętności niezbędnych do współpracy w zespole. Wybór tematu projektu, w tym projektu badawczego może odbywać się w różny sposób: nauczyciel inicjuje projekt poprzez zajęcia wprowadzające w tematykę ogólną, a uczniowie w grupach wybierają tematy szczegółowe; uczniowie wybierają temat spośród grupy tematów podanych przez nauczyciela – np. zawartych w materiale pomocniczym do zajęć; wszystkie grupy realizują ten sam temat, określony przez nauczyciela, zaś od uczniów zależy jedynie forma realizacji. Określenie celów projektu Uczniowie do wybranego zagadnienia opracowują w formie propozycji: szczegółowy temat projektu ( tytuł); cele projektu; formę realizacji i prezentacji; spodziewane rezultaty. 4 Po analizie propozycji nauczyciel z uczniami dokonuje akceptacji. Kolejnym elementem pracy jest opracowanie instrukcji do projektu. Powinna ona zawierać informacje ważne dla treści i formy realizowanego projektu. Uczniowie zgłaszają pomysł tematu projektu i propozycję swoich działań badawczych oraz wypracowują instrukcję wspólnie z nauczycielem. W instrukcji powinny znaleźć się następujące elementy: temat projektu i jego cele; zadania, które mają prowadzić do realizacji celów; źródła, w których należy poszukiwać informacji; termin prezentacji projektu i terminy poprzedzających ją konsultacji; możliwe sposoby prezentacji projektu i czas tej prezentacji; kryteria oceny projektu. Kolejnym elementem jest opracowanie planu projektu (opis projektu) i harmonogramu działań – w przypadku dłuższego niż jedne zajęcia projektu. Elementy projektu: - Opisanie problemu; - Zdefiniowanie i uszczegółowienie celów projektu; - Propozycja rozwiązań; Harmonogram działań: - Przydział zadań poszczególnym członkom zespołu; - Rozplanowanie działań w czasie; - Ustalenie szczegółowych kryteriów oceny prezentacji. Wykonanie projektu W trakcie realizacji projektu uczniowie prowadzą własne prace badawcze, zbierają materiały, segregują je i opracowują równocześnie ucząc się. W tej fazie nauczyciel dyskretnie nadzoruje prace uczniów, udziela im rad, ułatwia dotarcie do zdobycia informacji, motywuje do skutecznego rozwiązania problemu. Prezentacja projektu W zależności od tematyki projektu prezentacja może być przedstawiona w formie: wystawy prac wykonanych przez uczniów (albumy, plakaty, rysunki, modele) z ich komentarzem; 5 inscenizacja; wykład, odczyt, prezentacja multimedialna, prelekcja; plakat, broszura, gazetka itp. pokaz filmu video; prezentacja modelu; podkast, tutorial, witryna internetowa. Czas prezentacji powinien być wcześniej ustalony i jednakowy dla wszystkich grup. W przypadku z rezygnacji z publicznej prezentacji projektu uczniowie sporządzają pisemny raport z realizacji projektu. Może on zawierać: stronę tytułową spis treści wstęp, streszczenie część główną wnioski załączniki. Ocena projektu zgodnie z ustalonymi kryteriami dokonywana jest zarówno przez nauczyciela, jak i przez uczniów. Aby ocena uczniów realizujących projekt była rzetelna, musi odbywać się w sposób ciągły. Należy mówić tu o procesie oceniania, który skutkuje oceną końcową za realizację projektu. Najdogodniejsze warunki do oceny uczniów powstają w fazie wykonywania projektu. Wtedy nauczyciel ma okazję obserwować pracę uczniów: zdobywanie i selekcjonowanie materiału, podział obowiązków, łączenie teorii z praktyką i wreszcie – pracę indywidualną i grupową. Nauczyciel może przygotować sobie arkusz oceny projektu, który pomoże mu dokonywać systematycznej oceny. Ocena nauczyciela: - bieżąca- monitorowanie postępów pracy w trakcie realizacji projektu; - ocena końcowa - przedmiotem oceny końcowej jest to, co zostało zapisane w kontrakcie; dokonywana w oparciu o wcześniej ustalone kryteria. Ocena ucznia: - uczniowie oceniają projekty innych uczniów (może to być cała klasa lub grupa); 6 - samoocena – co się udało, a czego nie udało się zrealizować, dlaczego nie wszystkie cele zostały zrealizowane, jak układała się współpraca, jak inni ocenili naszą pracę? Wybór innowacyjnej metody nauczania w oparciu o problem (PBL - problem based learning) do realizacji zajęć pozaszkolnych dla uczniów zdolnych, daje im możliwość nabywania wiedzy w kontekście problemu, wszystko rozwija się wokół tego problemu, łącznie z celami kształcenia i poszukiwaniem źródeł informacji. Grupa uczniów jest odpowiedzialna za zdefiniowanie problemu, opisanie wstępnej wiedzy, którą posiadają, określenie nowej wiedzy, jaką należy zdobyć, aby problem rozwiązać, wskazanie pierwszych działań (krok po kroku). Każdy uczeń musi indywidualnie znaleźć część potrzebnej wiedzy, usystematyzować ją i przedstawić pozostałym. Źródła zebranych informacji są poddawane ocenie grupy i cykl się powtarza, aż uczniowie zadecydują, że problem został poprawnie naświetlony a wszystkie tematy wystarczająco przeanalizowane. Wtedy grupa może wygenerować działania, rozwiązania lub hipotezy. Cały proces zachodzi pod okiem przewodnika (którym może być w początkowej fazie nauczyciel, a w późniejszej jeden z uczniów wytypowany przez innych); rola przewodnika polega na wspomaganiu uczniów w poszukiwaniu informacji, ale bez podawania wprost informacji służących rozwiązaniu problemu. Przewodnik może zadawać pytania typu "Co wiecie na ten temat?", "Gdzie możecie znaleźć tę informację?" "Co według was należałoby teraz zrobić?" Przedstawiony pisemnie autentyczny i złożony problem jest punktem wyjściowym czynności uczniów na zajęciach pozaszkolnych. Uczeń musi zebrać informacje i nauczyć się nowych pojęć, zasad czy umiejętności w miarę zbliżania się do rozwiązania problemu. Etapy rozwiązywania problemu: - rozpoznanie i sformułowanie problemu; - określenie przeszkód i ograniczeń; - wymyślenie rozwiązań; - wybór i sprawdzenie rozwiązania. Poniżej przedstawiamy przykładowy model wykorzystania metody PBL na zajęciach z uczniami – na podstawie materiałów D. Raine, S. Symons, 7 PossiBiLities a Practice Guide to Problem-based Learning in Physics and Astronomy – march 20051. 1. Etap I – uczniowie dyskutują na temat zrozumienia problemu. Każdy uczeń określa najważniejszy, jego zdaniem aspekt. W tym momencie może pojawić się wrażenie, że uczniowie nie mają wystarczającej wiedzy, która pozwoliłaby im rozwiązać problem. 2. Etap II – uczniowie zapisują swoje sugestie dotyczące posiadanej wiedzy tematycznej i wynikającej z doświadczeń, zdolności, etc., przydatnej do rozwiązania problemu. 3. Etap III – uczniowie analizują postawiony problem, określają to, co wiedzą i co powinni wiedzieć, aby rozwiązać problem, formułują swoją definicję – rozumienie problemu. Mogą to robić indywidualnie – wtedy grupa musi zaakceptować wybraną propozycję lub grupowo. Ten etap może być wielokrotnie realizowany w miarę pojawiania się nowych informacji. 4. Etap IV – uczniowie wymieniają wszystkie możliwe rozwiązania i wybierają to, które ich zdaniem może być najbardziej skuteczne. 5. Etap V – uczniowie wymieniają czynności, jakie powinni wykonać i określają dla nich przedział czasowy. 6. Etap VI – uczniowie wyszukują informacje, dane potwierdzające wybrane w etapie IV rozwiązanie. Dyskutują nad możliwymi źródłami informacji, ustalają obszary poszukiwań informacji i przydzielają je członkom zespołu. Wybrane rozwiązanie powinno zostać potwierdzone w wyniku poszukiwań. W przeciwnym przypadku należy wrócić do etapu IV i wybrać inne rozwiązanie. 7. Etap VII – uczniowie zapisują wybrane rozwiązanie wraz z potwierdzającą je dokumentacją. Całość powinni pokazać nauczycielowi, który może poprosić uczniów o przedstawienie procesu działań oraz wyniku. 8. Etap VIII – uczniowie dzielą się wynikami poszukiwań z nauczycielem i innymi uczniami (grupami) prezentując swoje działania, trudności, wnioski, nabytą wiedzę, przekonując adwersarzy do swoich racji. Podczas prezentacji uczniowie 1 odpowiadają na pytania, http://www.le.ac.uk/leap/pblguide.pdf (dostęp 04.2013) 8 sugestie ze strony rówieśników. Jeśli nie umieją odpowiedzieć na pytanie, powinni potrafić zaakceptować ten fakt jako wyzwanie do dalszego pogłębiania tematu. Ten etap jest bardzo ważny z punktu widzenia oceny i samooceny ucznia, grupy. Uczniowie powinni być zadowoleni z prezentacji i wysiłku, jaki w nią włożyli. Zgodnie z założeniami Programu, przyjęto do realizacji metodą PBL (problem based learning) następujące moduły tematyczne: I. SIEĆ GLOBALNA, SIECI LOKALNE II. POSZUKIWANY, POSZUKIWANA, czyli wyszukiwanie informacji na określony temat III. GADU, GADU, GADU…, czyli o sposobach komunikacji IV. PRAWDA CZY FAŁSZ - przetwarzanie i wykorzystanie informacji V. PROMOCJA, REKLAMA W INTERNECIE VI. SZTUKA OBRAZU – grafika komputerowa VII. MULTIMEDIALNA AKCJA! – czyli jak tworzyć i wykorzystywać mulimedialne zasoby cyfrowe VIII. PRZYRODA WOKÓŁ NAS – technologia informacyjna pomaga się uczyć IX. PORZĄDEK MUSI BYĆ! - BAZY DANYCH X. RAZEM W CHMURZE. Do każdego modułu zostało zaproponowane wprowadzenie wyjaśniające istotę realizacji tego modułu oraz zwracające uwagę na walory poznawcze i społeczno – wychowawcze zaproponowanego obszaru. Moduły tematyczne zawierają 5 propozycji tematów projektów – zgodnie z Programem. Każdy projekt został opisany poprzez: cele operacyjne projektu materiały pomocnicze do tematu projektu zawierające: propozycje szczegółowych pytań problemowych, propozycje zadań do wykonania przez uczniów, teksty pomocnicze i materiały źródłowe do realizacji tematu projektu, przykładowe karty pracy, instrukcje do wybranych, przykładowych zadań. Wszystkie elementy opisujące nieskończonymi. 9 projekty są propozycjami Cele operacyjne projektu są listą otwartą. Można uzupełnić ją o dodatkowe cele szczegółowe określone przez nauczyciela i uczniów realizujących projekt. Pytania problemowe szczegółowe zostały zaproponowane jako pomocnicze do realizacji tematu wiodącego projektu. Również zadania do wykonania przez uczniów są tylko propozycją. Uczniowie na podstawie tematu głównego projektu mogą zaproponować inne pytania problemowe i zadania do wykonania przez grupę. Do każdego modułu została zaproponowana literatura przedmiotowa pozwalająca na poszerzenie tematyki i materiałów źródłowych do realizacji tematów projektów. Przykładowe materiały do planowania i ewaluacji pracy uczniów zostały umieszczone po modułach projektowych jako propozycje do wykorzystania przez nauczyciela prowadzącego zajęcia. Kolejne rozdziały to opisy projektów zrealizowanych w Powiatowych Ośrodkach Wspierania Uczniów Zdolnych nagrodzonych i wyróżnionych w konkursach powiatowych na najlepszy projekt edukacyjny oraz Bank pomysłów zawierający ćwiczenia integracyjne, relaksacyjne oraz rozwijające twórcze myślenie. Życzymy wspaniałych pomysłów i udanych realizacji projektów Autorki 10 Literatura dotycząca metody projektów, PBL K. Mikina, B. Zając, Jak wdrażać metodę projektów? Podręcznik dla nauczycieli i uczniów gimnazjum, liceum i szkoły zawodowej, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2006 K. Chałas, W poszukiwaniu strategii edukacyjnych zreformowanej szkoły. Metoda projektów i jej egzemplifikacja w praktyce, Wydawnictwo Nowa Era, Warszawa 2000 J. Królikowski, Projekt edukacyjny, Wydawnictwo CODN, Warszawa 2000 Pedagogika w pokoju nauczycielskim pr. zbior. pod red. K. Kruszewskiego, WSiP, Warszawa 2000. Udane projekty nie tylko z matematyki, pr. zbior. pod red. M. Mikołajczyka, PWN, Warszawa 2002. E. Brudnik, A. Moszyńska, B. Owczarska, Ja i mój uczeń pracujemy aktywnie przewodnik po metodach, Zakład Wydawniczy SFS, Kielce 2000. K. S. Cockrell, J. A. H. Caplow & J. F. Donaldson, A Context for Learning: Collaborative groups in the problem-based learning environment. Review of Higher Education 23 (3), 2000 M. Savin-Baden, Facilitating Problem-based Learning, Open University Press, 2003 D. Boud & G. I. Feletti, The challenge of problem-based learning, Kogan, London 1991 R. Delisle, How to use problem-based learning in the classroom, Asociation for Supervision and Curriculum Development. Aleksandria, Wirginia USA, 1997 PossiBiLities. A Practice Guide to Problem-based Learning in Physics and Astronomy, red. D. Raine, S. Symons, The Higher Education Academy, Physical Science Centre, Hull (2005) M. S. Szymański, O metodzie projektów, ŻAK wydawnictwo Akademickie, 2010 Metoda projektu, praca zbiorowa, Oficyna MM, 2011 U. Kierczak, Metoda projektów w pracy nauczyciela wychowania fizycznego, Oficyna wydawnicza Impuls, Kraków 2012 Serwis CEO - http://www.ceo.org.pl/pl/spotkania-polonijne/news/praca-metodaprojektu (data dostępu 25.04.2013) Metoda projektów w serwisie ORE http://www.ore.edu.pl/index.php?option=com_phocadownload&view=category&id 11 =49:materiay-wypracowane-podczas-spotka-warsztatowych&Itemid=992 (data odczytu 25.04.2013) Jak pracować metodą projektów? http://www.ezi.edu.pl/?id=432 (data odczytu 25.04.2013) G. Czetwertyńska, Mamy prawdziwy problem. http://lca.szkolazklasa.pl/197.xml (data odczytu 25.04.2013) T. Adamowski, D. Frydecka, A. Kiejna, Opis metodologii kształcenia w ramach nauczania opartego na rozwiązywaniu problemów, Katedra i Klinika Psychiatrii AM we Wrocławiu: http://www.dbc.wroc.pl/Content/1711/m23.pdf (data odczytu 25.04.2013) P. Kopciał Project Based E-learning - nowy model e-kształcenia, E-mentor nr / 3 (35) 2010 http://www.e-mentor.edu.pl/artykul/index/numer/35/id/756 (data odczytu 25.04.2013) I. Maciejowska, Metody i techniki realizacji procesu dydaktycznego sprzyjające kształtowaniu umiejętności, np. kształcenie na bazie problemu (Project - based learning ), itp., http://www.nauka.gov.pl/fileadmin/user_upload/Finansowanie/fundusze_europejs kie/PO_KL/KRK/20110201/20110201_Maciejowska.pdf (data odczytu 25.04.2013) Serwis http://www.bie.org/about/what_is_pbl/ pn. Project based learning for the 21stcentury, wersja ang. Serwis http://pbl-online.org/ pn. Project Based Learning The Online Resource for PBL, wersja ang. hiszpańska, chińska Serwis edutopia.org zawierający artykuły, filmy, przykłady projektów realizowanych z wykorzystaniem metody PBL http://www.edutopia.org/project-basedlearning/, wersja ang. Film pt. Project Based Learning: Explained, wersja ang. (3:50) http://www.youtube.com/watch?v=LMCZvGesRz8 Film pt. Problem Based Learning, wersja ang. (3:41) http://www.youtube.com/watch?v=sNhismExIwU 12 Moduł I: SIEĆ GLOBALNA, SIECI LOKALNE Wprowadzenie Pomimo, że Internet wydaje się mglisty i trudny do zdefiniowania, łatwo jest ocenić jego wartość. Sieć Internet łączy obecnie wiele milionów komputerów w różnych krajach na wszystkich kontynentach. Mówiąc Internet trzeba mieć na myśli kombinację sieci, ludzi, którzy jej używają, programów służących do uzyskiwania informacji i samą informację. Internet jest otwarty dla każdego, kto używa komputera i modemu, i kto może połączyć się z komputerem będącym w Internecie. Każdego dnia w Internecie mają miejsce następujące rodzaje komunikacji: wymiana krótkich informacji towarzyskich, dostęp do najświeższych wiadomości z całego świata, prowadzenie negocjacji handlowych, współpraca w badaniach naukowych, wymiana informacji z innymi, którzy mają podobne hobby lub zainteresowania, przesyłanie plików. Opinie krytyków Internetu są jednoznaczne: Internet to „globalny śmietnik”, w którym każdy może stworzyć własną stronę WWW i opublikować na niej, co mu się podoba. Skutek jest taki, że sieć Internet oferuje nam różnorodne treści, od tych najbardziej prymitywnych po bardzo wartościowe i praktyczne. Od samego użytkownika zależy wybór stron, materiałów, które go zainteresują i które zamierza wykorzystać dla własnych potrzeb. Jednak fala informacji, jaką zostajemy w sieci „zalani” powoduje, że często ściągamy i wykorzystujemy materiały bez odpowiedniej selekcji, opracowania i sprawdzenia ich wiarygodności. Kształtowanie umiejętności wyboru oraz krytycznej oceny znalezionych informacji stają się więc wyzwaniem dla edukacji. Serwisy społecznościowe budzą zainteresowania dzieci i młodzieży. Według badania Megapanel z marca 2011 roku, z social media (mediów społecznościowych) korzystają niemal wszyscy Internauci (aż 99,3%) i poświęcają temu średnio około 1,5 godziny dziennie2. Zmienia się sposób korzystania z sieci. Epoki w cyberświecie trwają dziś o wiele krócej, drastycznie skraca się czas, w którym pomysły są wdrażane, zanim nadejdzie konkurencja. Przykładowy Facebook powstawał w epoce, gdy najważniejszy był Internet (dziś są to aplikacje), zaś do rozpoczęcia pracy niezbędny był komputer. Dziś aplikacje są lekkie, pobierane i wykorzystywane na urządzeniach mobilnych bez konieczności przejścia przez desktop. Przyglądnijmy się Internetowi z przeszłości, teraźniejszości i przyszłości. 2 http://prnews.pl/marketing-i-pr/rola-social-media-w-budowaniu-wizerunku-firm-67011.htm l (dostęp: 04.2013) 13 Projekt 1: Jakie są kierunki i obszary rozwoju Internetu? Cele operacyjne projektu: Uczeń: rozumie i wyjaśnia budowę Internetu, zna historię rozwoju Internetu, rozumie różnice pomiędzy siecią lokalną i globalną, potrafi wymienić i scharakteryzować zasoby sieci, potrafi rozróżnić WWW od sieci Internet, wie, jakie czynniki wpływają na rozwój Internetu, potrafi określić kierunki rozwoju globalnej sieci. Materiały pomocnicze do tematu projektu zawierające: propozycje szczegółowych pytań problemowych, propozycje zadań do wykonania przez uczniów, teksty pomocnicze i materiały źródłowe do realizacji tematu projektu. Propozycje szczegółowych pytań problemowych: 1. Jakie dostrzegasz różnice między Internetem i WWW? 2. Jakie urządzenia sprzyjają rozwojowi Internetu? 3. Które usługi internetowe najszybciej się rozwijają? Propozycje zadań do projektu: 1. Przedstawienie różnic między siecią Internet a różnymi usługami internetowymi (WWW, e-mail itp.). 2. Przedstawienie zależności pomiędzy rozwojem urządzeń mobilnych wykorzystujących sieć a liczbą użytkowników Internetu. 3. Zaprezentowanie w dowolnie wybrany sposób opinii na temat przyszłości Internetu. 14 Teksty pomocnicze i materiały źródłowe do realizacji tematu projektu: Przykładowa karta pracy do zadania 1. Instrukcja: Wykorzystując kartę pracy przygotujcie opis usług dostępnych w Internecie. Lp. Usługa 1. WWW (ang. World Wide Web) 2. Poczta elektroniczna (e-mail) 3. Wyszukiwarka internetowa (ang. serach engine) Wykorzystanie, aplikacje Do przeglądania stron, WWW wykorzystuje przeglądarki internetowe, np. Internet Explorer, Mozilla Firefox, Google Chrome, 4. 15 Literatura i inne źródła informacji 1. Muzeum komputerów online http://www.computerhistory.org/ (dostęp: 04.2013) 2. Historia, struktura, słownik pojęć internetowych http://www.mapainternetowa.com/ (dostęp: 04.2013) 3. Historia urządzeń mobilnych http://social360.pl/historia-urzadzen-mobilnychod-1970-roku/ (dostęp: 04.2013) 4. Internet przyszłości http://www.komputerswiat.pl/nowosci/internet/2013/06/internet-przyszloscibedzie-prawdziwie-inteligentny.aspx (dostęp: 04.2013) 5. Poznaj Internet http://www.google.com/intl/pl/goodtoknow/web/ (dostęp: 04.2013) 6. Bezpieczeństwo w Internecie http://www.google.com/intl/pl/goodtoknow/online-safety/ (dostęp: 04.2013) 7. Rozwój globalnej sieci komputerowej http://www.ptzp.org.pl/files/konferencje/kzz/artyk_pdf_2011/102.pdf (dostęp: 04.2013) 16 Projekt 2: Jak portale społecznościowe wpływają na kształtowanie stosunków międzyludzkich? Cele operacyjne projektu: Uczeń: rozpoznaje typy portali internetowych, zna przeznaczenie popularnych portali (informacyjne, sportowe, muzyczne, aukcyjne, społecznościowe), wie czym charakteryzują się portale społecznościowe, rozumie pojęcie relacji międzyludzkich, potrafi ocenić wpływ Internetu na relacje międzyludzkie. Materiały pomocnicze do tematu projektu zawierające: propozycje szczegółowych pytań problemowych, propozycje zadań do wykonania przez uczniów, teksty pomocnicze i materiały źródłowe do realizacji tematu projektu. Propozycje szczegółowych pytań problemowych: 1. Dlaczego miliard osób (2013 rok) ma konto na portalach społecznościowych? 2. Jakie oczekiwania spełniają portale społecznościowe? 3. Jaki wpływ na społeczeństwo mają portale społecznościowe? Propozycje zadań do projektu: 1. Zaprezentowanie najciekawszych portali społecznościowych. 2. Przedstawienie opinii na temat wpływu portalu społecznościowego na jego użytkowników. 3. Przedstawienie problemu uzależnienia od portali społecznościowych. 4. Przedstawienie modeli tworzenia społeczności internetowych. 17 Teksty pomocnicze i materiały źródłowe do realizacji tematu projektu: Propozycja do zadania 3. Instrukcja: Wykorzystując Test uzależnienia od portalu Facebook3, sprawdź, ilu Twoich kolegów jest uzależnionych od Portalu. Norwescy naukowcy opracowali zestaw sześciu pytań pomagających w ustaleniu, czy nasze korzystanie z Facebooka przybrało już postać kompulsywną. Aby przekonać się, czy cierpimy na uzależnienie od mediów społecznościowych, warto sprawdzić, jak wypadamy na Skali Uzależnienia od Facebooka opracowanej na uczelni w Bergen. Stopień, w jakim zgadzamy się z każdym ze stwierdzeń, określamy na skali od 1 do 5, przy czym: 1 oznacza bardzo rzadko, 2 – rzadko, 3 – czasem, 4 – często, 5 – bardzo często. A oto opisy nawyków dotyczących portalu społecznościowego, do których trzeba się ustosunkować: 1. Poświęcasz wiele czasu na myślenie o Facebooku lub planowanie, co umieścisz na portalu. 2. Odczuwasz potrzebę, by zaglądać na Facebooka coraz częściej i dłużej. 3. Korzystasz z Facebooka, aby zapomnieć o problemach w życiu osobistym. 4. Próbowałeś świadomie ograniczyć czas spędzany na Facebooku, ale bez powodzenia. 5. Jeśli nie masz możliwości sprawdzić, co dzieje się na Facebooku, stajesz się niespokojny i podenerwowany. 6. Korzystasz z Facebooka tak często i długo, że ma to negatywny wpływ na twoją pracę lub edukację. Gdy uzyskana suma punktów wynosi co najmniej 24, można śmiało mówić o uzależnieniu. Czas poszukać grupy wsparcia – tylko nie na Facebooku! 3 http://giznet.pl/ankieta-powie-czy-jestes-uzalezniony-od-facebooka/ (dostęp: 04.2013) 18 Literatura i inne źródła informacji Informacje o portalach http://www.forbes.pl/tagi/619/portalespolecznosciowe/1 (dostęp: 04.2013) Prawo autorskie a portale społecznościowe http://conasuwiera.pl/portalespolecznosciowe-w-swietle-prawa-autorskiego/ (dostęp: 04.2013) Uzależnienie od portali społecznościowych http://natemat.pl/30463,jestesmyuzaleznieni-od-portali-spolecznosciowych-oraz-od-smartfonow-i-raczej-to-sienie-zmieni (dostęp: 04.2013) Jak budować lojalną społeczność internetową? http://webinside.pl/artykul-429jak-budowac-lojalna-spolecznosc-internetowa-.html (dostęp: 04.2013) 19 Projekt 3: Dlaczego przestępstwa przeciwko ochronie informacji w sieci są groźne? Cele operacyjne projektu: Uczeń: zna rodzaje przestępstw przeciwko ochronie informacji, rozumie znaczenie ochrony prawa autorskiego, potrafi ocenić szkodliwość działań nielegalnie pozyskujące informacje, prawo autorskie w sieci: co wolno autorowi, a czego nie wolno odbiorcy dzieła/utworu. Materiały pomocnicze do tematu projektu zawierające: propozycje szczegółowych pytań problemowych, propozycje zadań do wykonania przez uczniów, teksty pomocnicze i materiały źródłowe do realizacji tematu projektu. Propozycje szczegółowych pytań problemowych: 1. Które rodzaje przestępstw przeciwko ochronie informacji są najbardziej szkodliwe? 2. Dlaczego prawo autorskie wymaga szczególnej ochrony w Sieci? 3. Jakie niebezpieczeństwa może spowodować nielegalne pozyskanie informacji z Sieci? Propozycje zadań do projektu: 1. Omówienie rodzajów przestępstw przeciwko ochronie informacji. 2. Przedstawienie podstawowych zasad prawa autorskiego w sieci. 3. Wyrażenie opinii na temat zagrożeń jakie powodują przestępstwa przeciwko ochronie informacji. 20 Teksty pomocnicze i materiały źródłowe do realizacji tematu projektu: Przykładowa karta pracy do zadania 1. Instrukcja: Przedstaw i krótko opisz przestępstwa przeciwko ochronie informacji. Lp. Przestępstwo przeciwko ochronie informacji Opis/Uzasadnienie 1. Niszczenie danych informatycznych 2. Wytwarzanie programu komputerowego do popełnienia przestępstwa 3. Naruszenie tajemnicy korespondencji 4. Sabotaż komputerowy 5. 21 Przykładowa karta pracy do zadania 2. Instrukcja: Przedstaw i krótko opisz znaczenie prawa autorskiego w Sieci. Lp. Prawo autorskie w Internecie 1. Programy komputerowe podlegają ochronie jak utwory literackie, o ile przepisy niniejszego rozdziału nie stanowią inaczej 2. Wyjaśnienie/ Kto podlega Odstępstwa 3. Prawo przedruku 4. Prawo cytatu 22 Literatura i inne źródła informacji Prawo autorskie a publikacje w Sieci, http://www.prawo.egospodarka.pl/38936,Prawa-autorskie-a-publikowanie-wsieci,1,82,1.html (dostęp: 04.2013) Programy komputerowe a prawo autorskie, http://prawoautorskie.wieszjak.pl/prawa-autorskie-w-sieci/100605,Programykomputerowe.html (dostęp: 04.2013) Roszczenia za naruszenie praw autorskich w Internecie, http://prawo.money.pl/aktualnosci/okiemeksperta/artykul/roszczenia;za;naruszenie;praw;autorskich;w;internecie,106,0, 1058666.html (dostęp: 04.2013) Prawo autorskie w sieci - nowe źródło informacji http://o12.pl/wiedzodajnia/czytaj/prawo-autorskie-w-sieci-nowe-zrodloinformacji (dostęp: 04.2013) Złodziejstwo intelektualne. Prawo autorskie w Internecie http://www.kradniemy.wortale.net/213-Zlodziejstwo-intelektualne-Prawoautorskie-w-Internecie.html (dostęp: 04.2013) 23 Projekt 4: W jaki sposób polityka bezpieczeństwa i prywatności serwisów internetowych wpływa na zachowania użytkowników? Cele operacyjne projektu: Uczeń: rozumie pojęcie polityka bezpieczeństwa w sieci, zna rodzaje zabezpieczeń serwisów, rozumie pojęcie polityka prywatności ("privacy policy") czyli ochrona danych osobowych, rozumie zapisy polityk prywatności odwiedzanych portali, serwisów. Materiały pomocnicze do tematu projektu zawierające: propozycje szczegółowych pytań problemowych, propozycje zadań do wykonania przez uczniów, teksty pomocnicze i materiały źródłowe do realizacji tematu projektu. Propozycje szczegółowych pytań problemowych: 1. Jak można zapewnić bezpieczeństwo szkolnego serwera? 2. Na jakie elementy polityki prywatności w serwisach należy zwrócić szczególną uwagę? 3. Jak napisać politykę prywatności dla szkolnego serwera? Propozycje zadań do projektu: 1. Omówienie zabezpieczeń serwerów (np. serwera szkolnego). 2. Przedstawienie zasad polityki prywatności wybranych witryn internetowych. 3. Omówienie reguł polityki prywatności (np. serwisu szkolnego). Teksty pomocnicze i materiały źródłowe do realizacji tematu projektu: Przykładowa polityka bezpieczeństwa http://www.securitum.pl/bazawiedzy/publikacje/przykladowa-polityka-bezpieczenstwa (dostęp: 04.2013) Polityka prywatności - czym jest, jakie elementy zawiera? http://www.prawnikonline.eu/polityka-prywatnosci---czym-jest-jakie-elementy-zawiera,13,3521.html (dostęp: 04.2013) 24 Projekt 5: Dlaczego coraz częściej kupujemy w Internecie? Cele operacyjne projektu: Uczeń: zna zagrożenia podczas zakupów w sieci – e-commerce, stosuje zasady polityki bezpieczeństwa w sieci, potrafi bezpiecznie kupować w sieci, zna podstawowe prawa konsumenta. Materiały pomocnicze do tematu projektu zawierające: propozycje szczegółowych pytań problemowych, propozycje zadań do wykonania przez uczniów, teksty pomocnicze i materiały źródłowe do realizacji tematu projektu. Propozycje szczegółowych pytań problemowych: 1. Jak można zapewnić bezpieczeństwo zakupów w sieci? 2. Jakie są przyczyny rozwoju sklepów internetowych? 3. Jakie likwidować bariery w rozwoju handlu elektronicznego? Propozycje zadań do projektu: 1. Omówienie sposobów na bezpieczne zakupy w sieci. 2. Przedstawienie przyczyn rozwoju sieci sklepów internetowych z komputerami (ubraniami, płytami, kosmetykami). 3. Przedstawienie możliwości zakupów grupowych. 4. Przedstawienie barier rozwoju handlu w sieci. Teksty pomocnicze i materiały źródłowe do realizacji tematu projektu: Szybki rozwój handlu elektronicznego http://www.biznesifinanse.org/szybkirozwoj-handlu-elektronicznego-w-polsce-i-na-swiecie (dostęp: 04.2013) Bariery w rozwoju globalnego handlu elektronicznego http://www.heuristic.com.pl/firma/artykuly/448.html (dostęp: 04.2013) Bezpieczeństwo zakupów w polskich sklepach http://qbusiness.pl/uploads/Raporty/ecom2012.pdf (dostęp: 04.2013) 25 Literatura i inne źródła informacji, bibliografia Prawo w sieci. Zarys regulacji Internetu, Wydawnictwo Helion, 2005, X. Konarski, Internet i prawo w praktyce, Stowarzyszenie Marketingu Bezpośredniego, 2002 Piotr Waglowski, Prawo w sieci. Zarys regulacji Internetu, Wydawnictwo Helion, 2005 K. Pikoń, ABC Internetu, Wydawnictwo Helion, 2003 D. Lombard, Globalna wioska cyfrowa Drugie życie sieci, MT Biznes, 2009 L. Manovich, Język nowych mediów, Wydawca: WAiP Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, 2006 M. Filipiak, Wirtualny plac zabaw, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, 2006 A. Keen,Kult amatora. Jak Internet niszczy kulturę. WAiP 2007 A. Miotk, Skuteczne social media. Prowadź działania, osiągaj zamierzone efekty, Wydawnictwo Helion, 2013 Bezpieczny Internet http://bezpiecznyinternet.org/ (dostęp: 04.2013) 26 Moduł II: POSZUKIWANY, POSZUKIWANA - zbieranie informacji na określony temat Wprowadzenie Wiek XXI często jest nazywany wiekiem informacji. To właśnie informacja stanowi najcenniejszą wartość, a dokładnie dostęp do niej. W książkach czy gazetach mamy do czynienia z informacjami, co do których możemy mieć nadzieję, że przeszły pewną kontrolę redakcyjną, otrzymały zatwierdzenie wydawnictwa, a jeśli znajdują się w bibliotece, zaaprobował je także bibliotekarz. Poszukiwanie informacji w sieci stało się w dzisiejszych czasach łatwe, a równocześnie niezmiernie problemowe. Jeśli z tej umiejętności nie zrobimy tematu do rozmowy i ćwiczeń, uczniowie poruszać się na oślep w gąszczu (nie)wiedzy. Uważa się kompetencję wyszukiwania oraz zbierania informacji za taką samą umiejętność jak np. nauka języka. Potrzeba więc ćwiczeń i podejmowania wyzwań badawczych pod okiem nauczycieli, co oznacza, że nauczyciel musi stawiać pytania problemowe, na które nie można znaleźć odpowiedzi w parę sekund. W Internecie na czytelnika spada ciężar oceny wartości informacji. Oto obok wielu cennych informacji pojawiają się góry śmieci i bzdur powodujących szum informacyjny. Szkolna młodzież potrzebuje przewodnika po internetowym uniwersum; takim przewodnikiem powinien być prowadzący zajęcia, który ułatwi efektywne i bezpieczne poruszanie się po stronach WWW. Celem tego modułu jest pokazanie, jak uzyskiwać rzetelne, prawdziwe informacje z sieci na zadany temat. Kluczem do sukcesu uczniów jest wiedza, co jest dostępne w Internecie, a których informacji należy szukać w innych zasobach. Często potrzebne informacje uzyskujemy znacznie bliżej domu, prowadząc badania ankietowe oraz przeprowadzając rozmowy (wywiady). Podczas zajęć uczniowie nauczą się stosować takie techniki jak ankiety i wywiady, do zebrania poszukiwanej wiedzy. Uzyskane informacje następnie powinny zostać odpowiednio opracowane, w wybranym programie lub innej graficznej formie i zaprezentowane. 27 Projekt 1: Jak mieszkańcy różnych regionów Europy, a jak mieszkańcy Małopolski dbają o środowisko? Cele operacyjne projektu: Uczeń: posługuje się zawansowanymi technikami informacji, selekcjonuje wyszukane informacje, dba o przestrzeganie prawa autorskiego w sieci, potrafi rozróżnić systemy ochrony środowiska w różnych regionach Europy, potrafi uzasadnić znaczenie ochrony środowiska. Materiały pomocnicze do tematu projektu zawierające: propozycje szczegółowych pytań problemowych, propozycje zadań do wykonania przez uczniów, teksty pomocnicze i materiały źródłowe do realizacji tematu projektu. Propozycje szczegółowych pytań problemowych: 1. Jak chronią swoje środowisko mieszkańcy wybranych regionów Europy? 2. Jakie są priorytety ochrony środowiska Małopolski? 3. Jaki wpływ ma zanieczyszczenia na jakość życia mieszkańców? Propozycje zadań do projektu: 1. Podanie przykładu zasad ochrony środowiska dla wybranych regionów Europy. 2. Przedstawienie problemów związanych z ochroną środowiska Małopolski. 3. Przedstawienie opinii na temat wpływu zanieczyszczeń na jakość życia. 28 Teksty pomocnicze i materiały źródłowe do realizacji tematu projektu: Przykładowa karta pracy do zadania 1. Instrukcja: Przedstaw i krótko opisz działania proekologiczne w wybranym kraju europejskim Kraj / Region Położenie geograficzne Opis problemów Podejmowane działania 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 29 Przykładowa karta pracy do zadania 2. Instrukcja: Przedstaw i krótko opisz działania proekologiczne w wybranym regionie Małopolski Region Opis regionu Obszar ochrony środowiska Podejmowane działania 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 30 Literatura i inne źródła informacji Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska, http://www.krakow.pios.gov.pl/ (dostęp: 04.2013) Program ochrony środowiska Województwa Małopolskiego, http://www.malopolskie.pl/Srodowisko/Zielona/ (dostęp: 04.2013) Ochrona środowiska w krajach UE, http://europa.eu/pol/env/index_pl.htm (dostęp: 04.2013) Najistotniejsze, wiarygodne informacje o środowisku i jego ochronie http://www.ekoportal.gov.pl/ (dostęp: 04.2013) Mapa Polski EKOPORTALU http://mapa.ekoportal.pl/ (dostęp: 04.2013) Działania proekologiczne w Niemczech, http://www.umweltplakette.de/int_polen.php?SID=no3esd56tgpmpltb3fifdstn53 (dostęp: 04.2013) Stan i ochrona przyrody Estonii http://pracownia.org.pl/dzikie-zycie-numeryarchiwalne,2317,article,5474 (dostęp: 04.2013) Propozycja unijnego programu działań w zakresie środowiska naturalnego do roku 2020 http://ec.europa.eu/environment/newprg/pdf/citizen_summary/pl.pdf (dostęp: 04.2013) 31 Projekt 2: W jaki sposób można rozwijać zainteresowania czytelnicze moich rówieśników? Cele operacyjne projektu: Uczeń: zna zasady opracowywania ankiet, potrafi ułożyć formularz prostego kwestionariusza, potrafi przeprowadzić badania ankietowe, umie opracować wyniki z badań ankietowego. Materiały pomocnicze do tematu projektu zawierające: propozycje szczegółowych pytań problemowych, propozycje zadań do wykonania przez uczniów, teksty pomocnicze i materiały źródłowe do realizacji tematu projektu. Propozycje szczegółowych pytań problemowych: 1. Jakiego rodzaju pytania powinny pojawić się w ankiecie badającej czytelnictwo? 2. Jak uzyskać przydatne informacje z pytań otwartych kwestionariusza ankiety? 3. W jaki sposób można opracować zebrane w wyniku badania ankietowego informacje? Propozycje zadań do projektu: 1. Opracowanie kwestionariusza ankiety badającej czytelnictwo wśród rówieśników. 2. Przedstawienie wyników badania i wniosków z przeprowadzonych ankiet. Teksty pomocnicze i materiały źródłowe do realizacji tematu projektu: Czytelnictwo dzieci i młodzieży - rola książki w życiu człowieka http://www.profesor.pl/mat/na8/pokaz_material_tmp.php?plik=na8/na8_b_mro z_031117_1.php&id_m=7681 (dostęp: 04.2013) Czytaj albo giń! http://wyborcza.pl/1,76842,9594363,Czytaj_albo_gin_.html (dostęp: 04.2013) 32 Propozycja artykułu do dyskusji: Czytelnictwo wciąż spada. Czy głupiejemy4? 2013.03.11 // D. Jędrzejewska (…) Biblioteka Narodowa razem z TNS Polska przebadała stan czytelnictwa na grupie trzech tysięcy Polaków. To kolejne już takie badanie, wyniki jednak są gorsze niż ostatnio. W 2010 roku dowiedzieliśmy się bowiem, że po książkę nie sięgnęło aż 56 procent Polaków. Tym razem badania przeprowadzone były bardziej szczegółowo. 53 procent badanych odpowiedziało, że owszem, w 2012 roku nie przeczytało żadnej książki, ale tak naprawdę – nigdy nie czytało lub sięgało po książki jedynie w związku ze szkolnym obowiązkiem. Z kolei 47 procent, z których większość to ankietowani z wykształceniem wyższym, przyznało, że dawniej zdarzało im się sięgać do książki, dopiero teraz nie czytają kompletnie nic. Komentatorzy badań właśnie tym faktem są najbardziej przerażeni. Człowiek, który kończy studia, nie czyta? Czy może w takim razie aspirować to intelektualnej elity kraju? Logika podpowiada, że nie za bardzo. Niepokojąca jest również tendencja do jawnych, antyczytelniczych deklaracji przez młodych, który swoją niechęć do książek traktują jako pewien sposób na życie, bez kompleksów dają do zrozumienia: „a po co mi książki?”. Nie odczuwają nie tylko potrzeby sięgnięcia po książkę, ale i wstydu z zaniedbywania tej kulturalnej aktywności. W Internecie pojawiają się interpretacje tejże postawy, utożsamiające ją z pokoleniem urodzonym po 1989 roku (tzw. „pokoleniem gimnazjum”), które wychowywało się wraz z nadejściem nowych technologii. Internet to jednak nie jedyna przyczyna takiego stanu rzeczy. Mówi się, że za spadek popularności czytelnictwa wśród młodzieży odpowiadają przede wszystkim rodzice, którzy nie przekazali swoim pociechom, że książki warto czytać i że są one podstawowym składnikiem prawidłowego rozwoju. W domu, w którym nie czuć ducha książek, trudno o „odchowanie” aktywnego czytelnika. W ten właśnie sposób czytelników, którzy czytają powyżej sześciu książek rocznie, mamy w Polsce zaledwie 11 procent, a jeszcze w latach 1994-2004 było ich 22-24 procent. W dobie Internetu coraz trudniej skupić się nam na tekście. Dlatego też nie czytamy dłuższych niż trzy strony tekstów. Jeżeli już po nie sięgamy, przeważnie staramy się wyłapać jedynie najważniejsze informacje, opuszczając całe jego partie. Stąd też tendencja do czytania książek zaledwie do połowy lub we fragmentach. Za lekturą nie idzie również głębsza refleksja, a zdolność do koncentracji wciąż spada. Czy to znaczy, że regularnie głupiejemy? Co będzie dalej? O tym poinformuje nas Biblioteka Narodowa zapewne za kolejne dwa lata. 4 http://www.kultura.banzaj.pl/Czytelnictwo-wciaz-spada-Czy-glupiejemy-66860.html(dostęp: 04.2013) 33 Propozycja ankiety badającej czytelnictwo. Instrukcja: Proszę Cię o wypełnienie kwestionariusza. Odpowiedzi pomogą w poznaniu Twoich zainteresowań czytelniczych. Proszę o udzielenie szczerych odpowiedzi na wszystkie pytania. Klasa 1.Czy chętnie czytasz książki? tak nie 2.Jak często czytasz książki? a) raz na kilka miesięcy b) raz w miesiącu c) kilka razy w miesiącu d) kilka razy w tygodniu e) codziennie 3. W jakim celu sięgasz najczęściej po książkę? a) pomaga mi rozwiązać problemy osobiste b) poszerza moje zainteresowania c) dla przyjemności czytania d) w celach informacyjnych e) z konieczności (lektura szkolna) 4. Skąd dowiadujesz się o książkach, które warto przeczytać? a) z biblioteki b) od kolegów, koleżanek c) z prasy d) z telewizji e) z innych źródeł, podaj jakich: f) czy chciałbyś, aby biblioteka przekazywała więcej informacji o ukazujących się nowościach? tak nie 5. Jakiego rodzaju książki czytasz najchętniej? a) literaturę młodzieżową b) przygodowe c) historyczne d) fantastyczne e) poezję f) popularnonaukowe 34 6. Chętnie przeczytałbym książkę, która podejmuje problemy: 7. Czy lekcje w bibliotece pomagają Ci w samodzielnym wyszukiwaniu informacji? tak nie 8. Jakie tematy chciałbyś realizować na zajęciach w bibliotece? a) wyszukiwanie informacji w katalogach b) wdrażanie do samodzielnej pracy c) popularyzacja literatury młodzieżowej d) inne: 9. Czy korzystasz z edukacyjnych programów multimedialnych? a) w szkole, na lekcjach b) w bibliotece c) w domu d) w innym miejscu, (jakim?) Dziękujemy za wypełnienie ankiety! 35 Projekt 3: Jak zwiększyć ofertę rozrywek kulturalnych dostępnych w naszej okolicy? Cele operacyjne projektu: Uczeń: posługuje się zaawansowanymi metodami wyszukiwania informacji w sieci, zna instytucje tworzenia i upowszechniania kultury, zna zasady przeprowadzania wywiadów (wytyczne do wywiadu, pytania kluczowe), potrafi przeprowadzić wywiad, potrafi opracować i omówić dane z wywiadu. Materiały pomocnicze do tematu projektu zawierające: propozycje szczegółowych pytań problemowych, propozycje zadań do wykonania przez uczniów, teksty pomocnicze i materiały źródłowe do realizacji tematu projektu. Propozycje szczegółowych pytań problemowych: 1. Jakie formy spędzania wolnego czasu preferuje pokolenie przełomu wieków? 2. Jak zebrać opinie na interesujący nas temat? Propozycje zadań do projektu: 1. Przedstawienie sposobów spędzania wolnego czasu przez gimnazjalistów. 2. Przeprowadzenie wywiadu na temat spędzania wolnego czasu i opracowanie wyników. 36 Teksty pomocnicze i materiały źródłowe do realizacji tematu projektu Propozycja pomocniczego artykułu Jak przeprowadzić wywiad?5 Czym w ogóle jest wywiad? Wywiad to bardzo popularna forma wypowiedzi dziennikarskiej. Jest to rozmowa z osobą powszechnie znaną lub uważaną za autorytet w jakiejś dziedzinie, ale przede wszystkim - z osobą, która ma coś ciekawego do powiedzenia lub zaprezentowania, np. uczestnikiem walk podczas drugiej wojny światowej, laureatem jakiegoś konkursu itd. Wywiad - ale po co? Dobry wywiad powinien być atrakcyjny dla czytelnika lub słuchacza. Ma zawierać fakty, opinie lub wydarzenia mało znane, a nie to, co zawiera każda encyklopedia czy przeciętna strona internetowa. Wywiad przeprowadza się po to, aby: zaprezentować rozmówcę i jego poglądy; rozmówca jest kimś, o kim chcemy dowiedzieć się jak najwięcej (tzw. wywiad "dla osoby") uzyskać wiadomości na jakiś temat' rozmówca występuje w roli eksperta, udzielającego fachowych odpowiedzi na dany temat (tzw. wywiad "dla sprawy") osiągnąć dwa powyższe cele jednocześnie. Zanim zapytasz - przygotowania i styl Styl jest zależny od tego, z kim przeprowadzamy wywiad, bowiem inaczej sformułujemy pytania do pracownika straży pożarnej, a inaczej do laureata Nagrody Nobla. Zawsze jednak trzeba pamiętać o szacunku do rozmówcy oraz trzymaniu się podejmowanego tematu. Osoba przeprowadzająca wywiad powinna dobrze się do niego przygotować, czyli zebrać informacje na temat rozmówcy i omawianego tematu, a następnie przygotować listę pytań. Bardzo ważne jest, aby kolejne pytania nawiązywały do siebie. Błędem jest mechaniczne odczytywanie kolejnych pytań, które nie mają związku z poprzednimi wypowiedziami. Musimy okazać zainteresowanie tematem rozmowy. Jak rozpocząć wywiad? Wywiad najczęściej rozpoczynamy krótkim pytaniem, które sprowokuje rozmówcę do wypowiedzi. Często dziennikarz poprzedza właściwe pytanie zagajeniem, które wprowadza czytelnika w temat wywiadu, np. "W roku 2005 jako pierwszy dobiegłeś na metę w biegu na 400 m, rok później powtórzyłeś swój sukces. Co dawało Ci siłę, aby osiągać tak wspaniałe wyniki - rodzina, przyjaciele, trener?" 5 http://zapytaj.onet.pl/Category/002,010/2,6816142,Jak_przeprowadzic_wywiad.html(dostęp: 04.2013) 37 Jak przeprowadzić dobry wywiad? W wywiadach często obok pytań niebanalnych i ciekawych padają pytania stereotypowe, zadawane każdemu rozmówcy w ten sam sposób. Zadaniem dobrego dziennikarza jest unikanie właśnie takich pytań. Oprócz tego: starannie przygotuj listę pytań, ale nie trzymaj jej się sztywno nawiązuj do poprzednich wypowiedzi rozmówcy wykorzystuj wcześniej zdobytą wiedzę o rozmówcy lub o problemie, którego dotyczy rozmowa nie zadawaj pytań, na które można odpowiedzieć "tak" lub "nie" prowokuj do zwierzeń, przedstawiania własnego stanowiska, obrony wypowiadanych sądów unikaj wścibstwa szanuj poglądy rozmówcy, nawet jeśli nie zgadzasz się z nimi zakończ pytaniem ogólnym, na które odpowiedź mogłaby być puentą rozmowy miej zawsze na uwadze obecność ewentualnego czytelnika lub słuchacza zadbaj o atrakcyjność, spójność i rzeczowość rozmowy. Budowa wywiadu a) tytuł - powinien być atrakcyjny, intrygujący, tajemniczy; ma przyciągnąć uwagę czytelnika i skusić go do przeczytania wywiadu b) wstęp - tu pokrótce przedstawiamy temat wywiadu oraz naszego rozmówcę c) seria pytań i odpowiedzi - UWAGA: pytania nie mogą być dłuższe niż odpowiedzi! d) zakończenie - podziękowanie za rozmowę i pożegnanie Autoryzacja Rozmowa spisana bezpośrednio z magnetofonu zawiera wszystkie cechy typowe dla mowy żywej, tj. przejęzyczenia, pauzy, chrząknięcia, powtórzenia itd. Dziennikarz ma za zadanie poprawić taki tekst, zachowując jednocześnie intencje i myśli rozmówcy, zachowując - o ile to możliwe - jego język. Taki poprawiony wywiad musi uzyskać autoryzację rozmówcy, czyli zgodę na jego publikację. 38 Propozycje pytań do wywiadu: Sposoby spędzania wolnego czasu. 1) Czy masz wolny czas? ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… Przykładowe odpowiedzi: Nie mam, w dni powszednie, podczas weekendu, podczas świąt 2) O jakiej porze masz wolny czas? ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… Przykładowe odpowiedzi: Rano, po południu, wieczorem, różnie 3) Czy w wolnym czasie uprawiasz jakiś sporty? ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… 4) Jeżeli uprawiasz sporty to proszę podać jakie? ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… 5) Jakie są Twoje zainteresowania? ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… Przykładowe odpowiedzi: Gry komputerowe, moda, filmy, motoryzacja, inne 6) Z kim spędzasz wolny czas? ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… Przykładowe odpowiedzi: Z przyjaciółmi, sam/a, z rodziną, inne 7) Gdzie najczęściej lubisz spędzać wolny czas? Proszę podać trzy przykłady. ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… 11) Czy uważasz, że masz za mało czasu wolnego? ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… Przykładowe odpowiedzi: Tak, mam za mało, mogłoby być więcej, mam go wystarczająco dużo Dziękuję za rozmowę! 39 Projekt ewaluacji, http://sp2siewierz.netserwer.pl/publikacje/projewaluacji.htm (dostęp: 04.2013) Czas wolny, http://www.wychowawca.pl/miesiecznik/07-08_139-140/07.htm (dostęp: 04.2013) Stan czytelnictwa w Polsce, http://www.bn.org.pl/aktualnosci/501-czytelnictwopolakow-w-2012-r.-%E2%80%93-wyniki-badan.html (odczyt 03.2013) 40 Projekt 4: W jaki sposób oszczędzać pieniądze? Cele operacyjne projektu Uczeń: posługuje się zaawansowanymi metodami wyszukiwania informacji w sieci, zna pojęcia: lokata bankowa, fundusz, obligacje, potrafi obliczyć odsetki z lokaty, potrafi porównywać lokaty w różnych bankach, potrafi odróżnić banki od parabanków. Materiały pomocnicze do tematu projektu zawierające: propozycje szczegółowych pytań problemowych, propozycje zadań do wykonania przez uczniów, teksty pomocnicze i materiały źródłowe do realizacji tematu projektu. Propozycje szczegółowych pytań problemowych: 1. Jak wybrać bank do lokowania pieniędzy? 2. Jak chronić się przed oszustwami bankowymi? Propozycje zadań do projektu: 1. Opisanie różnic między propozycjami oprocentowania lokat w wybranych bankach. 2. Przedstawienie możliwości zabezpieczenia się przed oszustwami bankowymi. Teksty pomocnicze i materiały źródłowe do realizacji tematu projektu Oszustwa bankowe http://www.money.pl/archiwum/wydarzenia/oszustwa;bankowe.html (dostęp: 04.2013) Większość Polaków nie wie, co to jest parabank http://www.bankier.pl/wiadomosc/Wiekszosc-Polakow-nie-wie-co-to-jest-parabank-2621430.html (dostęp: 04.2013) 41 Projekt 5: Jak można opisać szkołę liczbami i wykresami? Cele operacyjne projektu: Uczeń: posługuje się podstawowymi pojęciami statystycznymi, zna pojęcia: średnia, rozkład, interpretacja wyników, potrafi ułożyć ankietę na interesujący temat, potrafi opracować wyniki ankiet. Materiały pomocnicze do tematu projektu zawierające: propozycje szczegółowych pytań problemowych, propozycje zadań do wykonania przez uczniów, teksty pomocnicze i materiały źródłowe do realizacji tematu projektu. Propozycje szczegółowych pytań problemowych: 1. Jakie informacje o swojej szkole chciałabym/chciałbym zaprezentować? 2. Jak najlepiej przedstawić uzyskane dane o szkole? Propozycje zadań do projektu: 1. Napisanie projektu i przeprowadzenie badania ankietowego, które poszerzy wiedzę o szkole (np. dane o budynku: liczba okien, drzwi itp. np. dane o uczniach: płeć, ulubiony rodzaj muzyki, ulubiony kolor itp.). 2. Opracowanie prostych statystyk danych z badania ankietowego (np. średnia, rozkład wyników) oraz przedstawienie graficzne i tabelaryczne otrzymanych wyników. Teksty pomocnicze i materiały źródłowe do realizacji tematu projektu: EXCEL – proste obliczenia http://www.youtube.com/watch?v=6NBo0RoUYqg (dostęp: 04.2013) 42 Literatura i inne źródła informacji, bibliografia B. Wilgocka-Okoń, Organizacja pracy i odpoczynku ucznia, Wydawnictwo: Edukacja Wczesnoszkolna. Warszawa, 1979 W. Łysomirska-Łobożewicz, Rola wycieczek w procesie nauczania oraz we współczesnym systemie turystyki szkolnej, Wydawnictwo Poznaj swój kraj, 1973 Kozak H., Organizacja pracy domowej uczniów klas początkowych, Warszawa 1984 Kupisiewicz Cz., Podstawy dydaktyki ogólnej, PWN Warszawa, 1977 G. Jastrzębska, Odnawialne źródła energii i pojazdy proekologiczne, Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, Warszawa 2008 N. Wolański, Ekologia człowieka. Tom 1. Podstawy ochrony środowiska, Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006 Polityka ochrony środowiska w UE www.ekoportal.gov.pl (dostęp: 04.2013) Portal ochrony środowiska www.portalochronasrodowiska.pl/ (dostęp: 04.2013) Jak napisać ankietę? http://www.jaknapisac.com/articles.php?article_id=94 (dostęp: 04.2013) 43 Moduł III: GADU, GADU, GADU…, czyli o sposobach komunikacji Wprowadzenie Komunikacja jest nieodłącznym procesem towarzyszącym człowiekowi od zarania dziejów. Z upływem czasu zmieniają się sposoby, możliwości i potrzeby w tym zakresie. W funkcjonowaniu współczesnego społeczeństwa istotną rolę odgrywa informacja, a szczególnie szybkość jej pozyskiwania czy też przekazywania. Dlatego też Internet odgrywa obecnie ważną rolę w życiu społeczeństwa z uwagi na jego podstawowe cechy, takie jak: światowy zasięg, multimedialność, interaktywność. Wraz z rozwojem usług dostępnych w Internecie wzrasta również jego rola w szeroko rozumianej komunikacji społecznej. W dobie nowoczesnych systemów informacyjnych zmieniają się podstawowe elementy procesów komunikacji, w jakich może uczestniczyć człowiek. W XXI wieku sposoby komunikowania się ludzi między sobą zostały zdominowane przez ciągle prący naprzód rozwój techniki. Wszędzie otaczają nas elektroniczne urządzenia, które mają ułatwić życie. Powodują, że jesteśmy dostępni i zawsze możemy skontaktować się z inną osobą, kiedy tylko tego chcemy. Można nawiązywać znajomości nie wychodząc z domu. Bez problemów porozumiewamy się z kimś na drugim końcu świata i do tego nawet patrzymy na nią. Wydaje się to wygodne i łatwe, zbliżające ludzi do siebie. Zmiany związane z wzrastającą rolą informacji, rozwojem nauk technicznych i upowszechnieniem nowoczesnych technologii, zachodzące w społeczeństwie mają swoje odzwierciedlenie w ewolucji procesów komunikacyjnych na informatycznych, a poziomie w jednostki. szczególności Upowszechnienie multimediów, sieci się technologii komputerowych, nowoczesnych systemów informacyjnych sprawia, że relacje człowiek-maszyna zmieniają się w miarę rozwoju technologicznego maszyn, jak i również w związku ze zmianami zachodzącymi w społeczeństwie. Należy jednak pamiętać, że nic jednak nie zastąpi rozmowy z drugą osobą, gdzie działają ton głosu, mimika i mowa ciała. Nic nigdy nie będzie w stanie zastąpić bezpośredniego komunikowania się ze sobą ludzi. Nie jesteśmy stworzeni do życia tylko w elektronicznym świecie. Jesteśmy istotami stadnymi i bez możliwości bezpośredniego kontaktu stajemy się coraz bardziej samotni. 44 Projekt 1: Jak narzędzia e-komunikacji wpływają, a jak mogą wpływać, na przepływ informacji w Twojej szkole? Cele operacyjne projektu Uczeń: zna strukturę przepływu informacji w szkole, rozumie znaczenie pojęcia e-komunikacja, potrafi posługiwać się narzędziami do e-komunikacji (komunikatory, platformy edukacyjne, fora dyskusyjne…), potrafi zaprojektować model e-komunikacji w szkole. Materiały pomocnicze do tematu projektu zawierające: propozycje szczegółowych pytań problemowych, propozycje zadań do wykonania przez uczniów, teksty pomocnicze i materiały źródłowe do realizacji tematu projektu. Propozycje szczegółowych pytań problemowych: 1. Jak e-komunikacja usprawnia przepływ informacji? 2. Jakie narzędzia e-komunikacji mogą być wykorzystywane w szkołach? Propozycje zadań do projektu: 1. Przedstawienie w wybranej formie narzędzi e-komunikacji w szkole. 2. Opisanie blogu, który ułatwia wymianę informacji dotyczących organizacji pracy szkoły. 3. Zaprojektowanie modelu przepływu elektronicznej informacji w szkole. Teksty pomocnicze i materiały źródłowe do realizacji tematu projektu: Akademia dialogu, http://www.akademiadialogu.pl/akademia.php?id_site=32 (dostęp: 04.2013) Internet a życie społeczne, http://webmade.org/wiadomosci/internetkomunikacja-miedzyludzka.php (dostęp: 04.2013) 45 Przykładowa karta pracy do zadania 1. Instrukcja Opisz metody wykorzystania narzędzi e-komunikacji w szkole. Szkoła Lp. Metoda komunikacji ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… Opis metody 1. 2. 3. 4. Strona WWW Korespondencja e-mail Komunikatory (gadu-gadu, Skype…) Dziennik elektroniczny 5. 46 Projekt 2: Jak usprawnić przekazywanie informacji w miejscowości, w której mieszkasz? Cele operacyjne projektu Uczeń: zna przepływ informacji w swojej miejscowości, wyjaśnia znaczenie e- komunikacji w danym środowisku, rozróżnia komunikację w czasie rzeczywistym i nierzeczywistym, potrafi zaproponować usprawnienia w przekazie informacji w danej miejscowości. Materiały pomocnicze do tematu projektu zawierające: propozycje szczegółowych pytań problemowych, propozycje zadań do wykonania przez uczniów, teksty pomocnicze i materiały źródłowe do realizacji tematu projektu. Propozycje szczegółowych pytań problemowych: 1. Jak e-komunikacja usprawnia przepływ informacji? 2. Jak komunikacja elektroniczna może usprawnić przekazywanie informacji w Twoim mieście? Propozycje zadań do projektu 1. Przedstawienie w wybrany sposób schematu e-komunikacji w wybranej miejscowości. 2. Zaproponowanie modelu e-komunikacji, który usprawni przekazywanie informacji w wybranej miejscowości. Teksty pomocnicze i materiały źródłowe do realizacji tematu projektu Przykładowe portale miejskie i gminne: Magiczny Kraków, http://www.krakow.pl/ (dostęp: 04.2013) Urząd Miasta Nowy Targ, http://www.nowytarg.pl/ (dostęp: 04.2013) Urząd Miasta Zakopane, http://www.um.zakopane.pl/ (dostęp: 04.2013) Gmina Niepołomice www.niepolomice.eu/ (dostęp: 04.2013) Gmina Sułoszowa http://www.suloszowa.pl/ (dostęp: 04.2013) 47 Przykładowa karta pracy do zadania 1. Instrukcja: Przedstaw przykłady e-komunikacji w …………………………………… (nazwa miasta) Lp. Metoda komunikacji Przykłady, opis, dostępne informacje Przydatne informacje 1. 2. Zbędne informacje Strona WWW Inne formy e-komunikacji 48 Brakujące informacje Projekt 3: Dlaczego e-komunikacja ma zarówno licznych zwolenników jak i przeciwników? Cele operacyjne projektu Uczeń: potrafi opisać narzędzia służące komunikacji elektronicznej, potrafi bezpiecznie korzystać z komunikatorów, zna źródła zagrożeń w e-komunikacji. Materiały pomocnicze do tematu projektu zawierające: propozycje szczegółowych pytań problemowych, propozycje zadań do wykonania przez uczniów, teksty pomocnicze i materiały źródłowe do realizacji tematu projektu. Propozycje szczegółowych pytań problemowych: 1. Jak bezpiecznie wykorzystać komunikatory elektroniczne? 2. Jakie pozytywne cechy i jakie zagrożenia są związane z e-komunikacją? Propozycje zadań do projektu: 1. Przedstawienie zagrożeń indywidualnych i społecznych związanych z komunikacją elektroniczną. 2. Opisanie w wybrany sposób opinii o e-komunikacji. Teksty pomocnicze i materiały źródłowe do realizacji tematu projektu: Komunikatory internetowe coraz popularniejsze, http://www.eduskrypt.pl/komunikatory_internetowe_coraz_popularniejsze-info3181.html (dostęp: 04.2013) Zagrożenia związane z komunikatorami internetowymi, http://www.viruslist.pl/analysis.html?newsid=496 (dostęp: 04.2013) Jaka przyszłość czeka komunikatory internetowe? http://www.download.net.pl/jaka-przyszlosc-czeka-komunikatoryinternetowe/a/21/ (dostęp: 04.2013) Przykładowe komunikatory: http://www.gadu-gadu.pl/ (dostęp: 04.2013) 49 http://tlen.pl/ (dostęp: 04.2013) http://www.skype.com/intl/pl/ (dostęp: 04.2013) Przykładowa karta pracy do zadania 1. Instrukcja: Przedstaw zalety i zagrożenia dla opisanych komunikatorów Lp. 1. Komunikator Np. gadu-gadu Zalety - opis Zagrożenia - opis Umożliwiają przesyłanie różnego rodzaju informacji: np. tekstu,……………….………………. .................................................... .................................................... .................................................... .................................................... .................................................... .................................................... .................................................... .................................................... .................................................... .................................................... ................................................... Mogą być wykorzystane do rozpowszechniania wirusów, trojanów ………………………………………………… ……………………………………………….. Otrzymywanie spamu ……………………………………………….. ……………………………………………….. Kontakt z niepożądanymi osobami …………………………...………………….. ………………………………………………… ………………………………………………… ………………………………………………… ……………………………………………….. 2. 3. 50 Projekt 4: Jak utworzyć w sieci platformę wspomagającą rozwiązywanie problemów szkolnych? Cele operacyjne projektu Uczeń: potrafi pracować na platformie w sieci, potrafi zamieszczać w sieci pożądane informacje, wie, jak nakłonić do pomocy odpowiednich partnerów, umie korzystać z zasobów edukacyjnych w sieci. Materiały pomocnicze do tematu projektu zawierające: propozycje szczegółowych pytań problemowych, propozycje zadań do wykonania przez uczniów, teksty pomocnicze i materiały źródłowe do realizacji tematu projektu. Propozycje szczegółowych pytań problemowych: 1. Jak rozwiązywać problemy komunikacji interpersonalnej korzystając z możliwości Internetu? 2. Jakie materiały zamieszczane w sieci mogą pomóc w nauce matematyki (fizyki, chemii, biologii)? Propozycje zadań do projektu: 1. Przedstawienie możliwości wykorzystania narzędzi sieciowych (np. blogu, FB) do rozwiązywania problemów komunikacji interpersonalnej. 2. Prezentacja projektu platformy internetowej (blogu) wspomagającej naukę matematyki (fizyki, chemii, biologii). Teksty pomocnicze i materiały źródłowe do realizacji tematu projektu: Znaczenie Internetu w komunikacji społecznej http://www.sceno.edu.pl/konferencja/1_5.pdf (dostęp: 04.2013) Komunikacja w sieci http://socjologia.wlanet.pl/psychologia/?prog=metody (dostęp: 04.2013) 51 Dr Jacek Pyżalski o agresji elektronicznej wśród dzieci http://www.dziennikbaltycki.pl/artykul/392723,dr-jacek-pyzalski-o-agresjielektronicznej-wsrod-dzieci,id,t.html?cookie=1 (dostęp: 04.2013) Aktywność młodzieży w cyberprzestrzeni http://www.ktime.up.krakow.pl/symp2012/referaty_2012_10/andrzeje.pdf (dostęp: 04.2013) 52 Projekt 5: Jak zmniejszać bariery występujące w komunikacji internetowej? Cele operacyjne projektu Uczeń: zna bariery techniczne występujące w komunikacji internetowej, rozumie pojęcie cyfrowo wykluczeni, rozumie ograniczenia Internetu zawiązane z: możliwościami technicznymi sieci, komercjalizacją usług sieciowych, trafnością w formułowaniu pytań, znajomością języków obcych. Materiały pomocnicze do tematu projektu zawierające: propozycje szczegółowych pytań problemowych, propozycje zadań do wykonania przez uczniów, teksty pomocnicze i materiały źródłowe do realizacji tematu projektu. Propozycje szczegółowych pytań problemowych: 1. Jak zapobiegać cyfrowemu wykluczeniu młodzieży? 2. Jak rozwiązywać problemy związane z dostępem do informacji? Propozycje zadań do projektu: 1. Przedstawienie zagrożeń społecznych związanych z wykluczeniem cyfrowym młodzieży. 2. Opisanie problemów z dostępem do informacji. Teksty pomocnicze i materiały źródłowe do realizacji tematu projektu: Bariery wykorzystania Internetu w polskiej edukacji http://eprints.rclis.org/17398/ (dostęp: 04.2013) Polska cyfrowa równych szans http://www.mwi.pl/tag/polska%20cyfrowa%20równych%20szans.html (dostęp: 04.2013) 53 Literatura i inne źródła informacji, bibliografia 1. P. Hartley, Komunikacja w grupie, Wydawnictwo Zysk i S-ka, 2001 2. D. Waniek, J. W. Adamowski, Media masowe w praktyce społecznej, Wydawnictwo Aspra, 2007 3. M. Sławik, Komunikacja w Internecie dla każdego, Wydawnictwo Videograf Edukacja, 2006 4. M. Mckay, M. Davis, P. Fanning, Komunikacja międzyludzka, Wydawnictwo GWP 2007 5. M. Castells, Galaktyka internetu. Refleksje nad internetem, biznesem i społeczeństwem, Wydawnictwo Rebis, 2003 6. Praca zbiorowa, Internet a psychologia. Możliwości i zagrożenia. Wydawnictwo Naukowe PWN 7. Korusiewicz, Zagrożenia w sieci Internet, Centrum Edukacji Bibliotekarskiej, Informacyjnej i Dokumentacyjnej, 2007 8. J. Pyżalski, Agresja elektroniczna wśród dzieci i młodzieży, GWP, 2011 9. J. Pyżalski, Agresja elektroniczna i cyberbulling, Impuls, 2012 54 Moduł IV: PRAWDA CZY FAŁSZ? – przetwarzanie i wykorzystanie informacji Człowiek zbieracz pożywienia całkiem nieoczekiwanie staje się zbieraczem informacji. Żyjąc w epoce elektronicznej jest takim samym koczownikiem jak jego przodek z epoki kamienia. M. McLuchan Wprowadzenie Proces przetwarzania informacji nie powoduje zniszczenia, ani zużycia tejże informacji. Polega na przetwarzaniu wszelkich danych, zebranych z różnych dostępnych źródeł, ich spójnej syntezy mającej sens zastosowania przez użytkownika6. W procesie przetwarzania bardzo ważne miejsce zajmuje interpretacja posiadanych informacji. Etap ten jest także niezwykle ważny z punktu widzenia wartości informacji wykorzystywanej przez użytkowników. Interpretacja informacji pozwala na wyodrębnienie syntetycznego obrazu rzeczywistości. Przetwarzanie ma na celu określenie istotności informacji, określenie jej wartości dla użytkownika oraz tego czy jest pilna, zrozumiała a przede wszystkim aktualna. W Internecie można znaleźć wiele potrzebnych i ciekawych informacji, ale jest ich tak dużo, że czasami nie sposób do nich dotrzeć. Ten nadmiar docierającej do nas informacji nie tylko nie pomaga, ale wręcz może paraliżować nasze działania, utrudnia bowiem odnalezienie tych danych, które w danym momencie są nam potrzebne. Obecnie istnieją miliardy stron WWW i liczba ta stale się zwiększa. Najlepiej, jeżeli znamy dokładny adres strony z poszukiwanymi wiadomościami, ale niestety tak jest rzadko. Wtedy należy posłużyć się dostępnymi narzędziami służącymi do wyszukiwania informacji. Informacji jest tak dużo, że odnalezienie tej potrzebnej może być trudne nawet dla bardziej zaawansowanego użytkownika. Na szczęście problem ten został częściowo rozwiązany dzięki istnieniu wyszukiwarek internetowych. Przyglądając się bliżej strukturze wyszukiwarek na świecie widzimy, że obecnie Google jest zdecydowanym liderem. Udział tej wyszukiwarki na świecie w lipcu 2012 wynosił 91,1%, natomiast udziały drugiej i trzeciej wyszukiwarki na wiecie (Yahoo i Binga) wynosiły kolejno 3,2% i 2,9%. 6 Encyklopedia zarządzania http://mfiles.pl/pl/index.php/Przetwarzanie_informacji (dostęp: 04.2013) 55 Rynek wyszukiwarek na świecie7 Przedstawione powyżej wyszukiwarki przeszukują sieć na różne sposoby i mogą zwracać różne wyniki. Celem tego modułu jest poznanie i wykorzystanie wyszukiwania różnych i sposobów przetwarzania pozyskanych informacji do poznania nowych treści, rozwiązania problemu, zweryfikowania zasobów, etc. 7 http://www.semahead.pl/blog/nie-tylko-google.html (dostęp: 04.2013) 56 Projekt 1: Jak zmieniają się sposoby wyszukiwania informacji w Internecie? Cele operacyjne projektu Uczeń: potrafi wyjaśnić aspekty rozwoju TI, zna zaawansowane techniki przeszukiwania sieci, rozumie pojęcie pozycjonowanie stron w wyszukiwarkach, potrafi efektywnie korzystać z możliwości wyszukiwarek. Materiały pomocnicze do tematu projektu zawierające: propozycje szczegółowych pytań problemowych, propozycje zadań do wykonania przez uczniów, teksty pomocnicze i materiały źródłowe do realizacji tematu projektu. Propozycje szczegółowych pytań problemowych: 1. Jak efektywnie korzystać z możliwości wyszukiwarki? 2. Jak dotrzeć do największej liczby odbiorców w Internecie? Propozycje zadań do projektu: 1. Przedstawienie efektywnego sposobu korzystania z wyszukiwarek internetowych. 2. Zaprezentowanie korzyści z pozycjonowania wybranych stron w Sieci. Teksty pomocnicze i materiały źródłowe do realizacji tematu projektu: Wiedza w pigułce8 Wyszukiwanie w Internecie nie obywa się bez kłopotów. Czy nie zabrakło ci kiedyś pomysłów na to, co wpisać w okno wyszukiwarki? A może traciłeś czas na bezowocne przeglądanie kolejnych stron? Tych problemów można uniknąć. Przede wszystkim dobrze jest wiedzieć, jak działają wyszukiwarki. Ich twórcy wciąż dbają o to, żeby były jeszcze efektywniejsze. Kiedyś wyszukiwarki wskazywały internautom strony 8 http://edukacjamedialna.edu.pl/lekcje/sekrety-wyszukiwarek/ (dostęp: 04.2013) 57 o największej liczbie odsłon lub takie, które zawierały najwięcej często wpisywanych słów. A przecież ilość nie przekłada się na jakość! Rewolucję w Internecie wywołało zastosowanie przez Google metody PageRank. Dzięki niej użytkownik jest kierowany na takie strony, do których odnośniki zamieścili w sieci inni internauci. Zatem na szczycie listy wyników Google znajdują się strony pozytywnie ocenione przez setki tysięcy użytkowników. Są różne sposoby na to, żeby wyszukiwanie było bardziej skuteczne. W większości popularnych wyszukiwarek można skorzystać z opcji wyszukiwania zaawansowanego i stosować operatory logiczne. Ich wpisanie jest komendą dla programu i nie są one traktowane jako termin do wyszukania. Podstawowe operatory logiczne to: AND (ang. „oraz”) — po jego wpisaniu wyszukane zostaną strony, gdzie jednocześnie występują podane słowa. Przykład zapytania: samochód AND maluch. „AND” można zastąpić znakiem „+” (np. samochód +maluch). OR (ang. „lub”) — na stronach występuje jedno z podanych słów. Np.: łódź OR jacht OR statek. NOT (ang. „nie”) — na stronach nie ma słowa występującego po operatorze. Np.: owoce NOT jabłko. „NOT” można zastąpić znakiem „−” (np. owoce − jabłko). Wyszukiwanie można zawęzić do: tytułów dokumentów — za pomocą title: (np. title: motocykl); konkretnej strony — za pomocą site: (np. site: wikipedia.org zegar); zbioru odnośników do danej strony — za pomocą link: (np. link:grono.net); dokumentów o określonym formacie — za pomocą filetype: (np. filetype:pdf). Z tych metod skorzystać można także poprzez okno wyszukiwania zaawansowanego. Znajdziemy tam również m.in. opcję szukania stron w określonym języku. Aby uzyskać najlepsze wyniki pamiętaj też o: przemyślanym dobraniu słów kluczowych; wybraniu dobrej wyszukiwarki lub jej zmianie, jeśli wyniki będą niezadowalające; umieszczaniu najważniejszego słowa jako pierwszego we frazie; szukaniu synonimów słów; możliwości ujęcia frazy w cudzysłów, dzięki któremu wyszukasz na stronach dokładnie takie sformułowanie. 58 Bieżący ranking przydatności wyszukiwarek internetowych http://projekt.iqarius.pl/2012/05/ranking-najpopularniejsze-wyszukiwarkiinternetowe/ (dostęp: 04.2013) Wyszukiwanie informacji, http://www.oss.wroc.pl/biuletyn/ebib15/derfert.html (dostęp: 04.2013) Efektywne wyszukiwanie informacji, http://www.altcontroldelete.pl/artykuly/efektywne-wyszukiwanie-informacji-winternecie/ (dostęp: 04.2013) Ranking wyszukiwarek, witryn, komunikatorów - (2009), http://pccentre.pl/news/show/Ranking_wyszukiwarek_witryn_komunikatorow_ grudzien/id=18480 (dostęp: 04.2013) Pozycjonowanie stron, darmowy kurs, http://darmowy-kurs-pozycjonowania.pl/ (dostęp: 04.2013) Wyszukiwarki - alternatywne metody znajdowania informacji w Internecie http://www.pcworld.pl/news/388035_2/Wyszukiwarki.alternatywne.metody.znaj dowania.informacji.w.internecie.html (dostęp: 04.2013) 59 Projekt 2: Jak można weryfikować informacje pozyskane z Internetu? Cele operacyjne projektu Uczeń: wie dlaczego należy weryfikować informacje uzyskane z Internetu, zna sposoby weryfikacji danych, rozumie potrzebę sprawdzenia rzetelności źródła informacji, potrafi korzystać z zaawansowanych technik przeszukiwania sieci. Materiały pomocnicze do tematu projektu zawierające: propozycje szczegółowych pytań problemowych, propozycje zadań do wykonania przez uczniów, teksty pomocnicze i materiały źródłowe do realizacji tematu projektu. Propozycje szczegółowych pytań problemowych: 1. Jak zweryfikować poprawność informacji w Internecie? 2. Jak krytycznie podejść do informacji w sieci? Propozycje zadań do projektu: 1. Przedstawienie modelu weryfikacji informacji z Internetu. 2. Opracowanie kursu uczącego krytycznego podejścia do informacji w sieci. Teksty pomocnicze i materiały źródłowe do realizacji tematu projektu: Jak zweryfikować poprawność i rzetelność treści zamieszczonej w Internecie?9 Przede wszystkim nie należy dać się zwieść pozorom - nawet na pierwszy rzut oka profesjonalnie wyglądająca strona może podawać informacje nieprawdziwe, lub służące tylko jej celom. Najgorsze kłamstwo w Internecie to takie, które ukrywa się pod fasadą prawdziwości - mamy zaufanie do profesjonalistów z określonych dziedzin, czy znanych serwisów. Konieczne jest jednak wypracowanie w sobie umiejętności sprawdzania czy określone treści w sieci są wiarygodne. Z pewnością ułatwieniem będzie dla nas przestrzeganie następujących punktów: 9 http://www.heuristic.pl/blog/internet/204.html (dostęp: 04.2013) 60 1. Aspekt własności - zwróćmy uwagę na to, czy określony serwis ma jasno sprecyzowanego właściciela i kto nim jest (czy jest to strona amatorska, czy też firmowa lub należąca do niezależnej organizacji). 2. Serwisy amatorskie mogą być najbardziej subiektywne, zatem starajmy się potwierdzić informacje na nich odszukane z innymi źródłami znajdującymi się w sieci. Jeśli jesteśmy na stronie określonej korporacji, gdzie znajdują się przydatne dla nas treści ważne jest czy przedsiębiorstwo nie promuje się na silę i czy podaje informacje nie tylko korzystne dla siebie, ale także potrafi obiektywnie spojrzeć na kwestie z związane z daną branżą. 3. Aspekt autorytetu - sprawdźmy czy witryna, na którą trafiliśmy jest stosunkowo znana i sprawia wrażenie profesjonalnej. Ważne jest również to, kto jest autorem zamieszczanych tam treści - czy są to przypadkowe osoby, czy też specjalista w określonej dziedzinie. 4. Aspekt aktualności - zwrócić uwagę należy tutaj na dwie sprawy - od kiedy strona istnieje i czy zamieszczane na niej treści i opisy są systematyczne oraz aktualne. Jeśli witryna ma już kilka lat, prawdopodobnie wypracowała sobie określoną historie istnienia. Jeśli dojdzie nam do tego stałe aktualizowanie jej zawartości, sprawdzanie poprawności treści i dodawanie na bieżąco nowych - z pewnością działa to na jej korzyść. 5. Sprawdzenie PageRank - wyszukiwarka Google i system PageRank to pomocne narzędzia sprawdzające określony serwis. Współczynnik PageRank pokazuje przede wszystkim jaki jest poziom cytowań danego serwisu. Nie bez znaczenia będzie również posilenie się narzędziem Google Analytics. 6. Sprawdzenie skąd pochodzą publikowane treści (jakie są ich źródła) - bardzo ważne jest, czy artykuły zamieszczane w poszczególnych serwisach pisane są w oparciu o rzetelne i obiektywne źródła, czy też przypadkowe i niepotwierdzone. Ważne jest to, czy serwis korzysta jedynie z wyszukiwarki Google przy tworzeniu treści, czy też posila się naukowymi opracowaniami czy aktualnymi podręcznikami. Warto zorientować się zatem w zakresie preferowanych przez konkretny portal metod wyszukiwania i wykorzystywania informacji. 7. Weryfikowanie danych na kilka sposobów - nie warto ślepo wierzyć wskazówkom znajdującym się na jednej witrynie. Trzeba podjąć próbę potwierdzenia ich z informacjami z innych stron i zweryfikować z opiniami specjalistów w określonej dziedzinie, treściami tradycyjnych książek, czy też czasopismach profesjonalnych. O ile wielokrotną weryfikację danych możemy pominąć jeśli szukamy podpowiedzi na temat tego jaki kolor paznokci będzie najbardziej pasował do sukienki, o tyle już w przypadku porady dotyczącej budowy domu nie warto zdawać się na opinię jednej osoby, czy jednego forum. Im ważniejszą wiedzę chcemy nabyć, tym więcej czasu powinniśmy poświęcić na jej potwierdzenie w wiarygodnych źródłach tradycyjnych i innych stronach www. 8. Ograniczone zaufanie - kwestia ta wiąże się z poprzednimi punktami, a w szczególności ostatnim, mówiącym o konieczności sprawdzenia zdobytych w sieci istotnych wiadomości. Musimy pamiętać, że Internet to nie tylko źródło wielu przydatnych informacji, ale także narzędzie pracy marketingowców i miejsce podejmowanych prób manipulacji. Do zdobytej przez Internet wiedzy musimy zatem podchodzić ostrożnie 61 i pamiętać, że nawet autorytety popełniają błędy. Konieczne jest zdroworozsądkowe podejście i chłodna ocena faktów oraz informacji zamieszczanych w cyberprzestrzeni. Jakość informacji w Internecie https://www.web.gov.pl/aktualnosci/19_885_jakosc-informacji-winternecie.html (dostęp: 04.2013) Wiarygodność informacji zamieszczanych w Internecie http://www.heuristic.pl/blog/internet/204.html (dostęp: 04.2013) Bednarek-Michalska Bożena, Ocena jakości źródeł internetowych z zakresu nauk technicznych w portalu BazTOL http://baztol.library.put.poznan.pl/baztol/docs/baztol_ocena_jakosci.pdf (dostęp: 04.2013) Wikipedia, Weryfikowalność, dostęp: http://pl.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Weryfikowalno%C5%9B%C4%87 (dostęp: 04.2013) Zieleniewska Aleksandra, Misja informowania. Grunt to nie mylić ról http://elekcje.org/pomoce-naukowe/misja-informowania.html. (dostęp: 04.2013) 62 Projekt 3: Jak dotrzeć do rzetelnych źródeł informacji w sieci? Cele operacyjne projektu Uczeń: wie, że należy krytycznie podchodzić do źródeł informacji, rozumieją różnicę między informacjami a opiniami, wie o konieczności sprawdzenia informacji przed jej wykorzystaniem, potrafi sięgać do różnych źródeł informacji, potrafi ocenić wiarygodność zdobytych informacji. Materiały pomocnicze do tematu projektu zawierające: propozycje szczegółowych pytań problemowych, propozycje zadań do wykonania przez uczniów, teksty pomocnicze i materiały źródłowe do realizacji tematu projektu. Propozycje szczegółowych pytań problemowych: 1. Jak sprawdzić autentyczność informacji? 2. Jak weryfikować źródła informacji? Propozycje zadań do projektu: 1. Przedstawienie sposobu sprawdzania autentyczności informacji. 2. Opracowanie metod weryfikacji źródeł informacji. Teksty pomocnicze i materiały źródłowe do realizacji tematu projektu: Wikipedia, Weryfikowalność, dostęp: http://pl.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Weryfikowalno%C5%9B%C4%87 (dostęp: 04.2013) Zieleniewska Aleksandra, Misja informowania. Grunt to nie mylić ról http://elekcje.org/pomoce-naukowe/misja-informowania.html. (dostęp: 04.2013) 63 Projekt 4: Jakie informacje o Twojej okolicy10 powinny się znaleźć w sieci? Cele operacyjne projektu Uczeń: wie, jak pozyskiwać legalne informacje, rozumie pojęcie ‘polityka prywatności’, wie o niebezpieczeństwach związanych z zamieszczaniem prywatnych informacji w sieci, potrafi wybrać informacje w zależności od potrzeb, potrafi sprawdzić rzetelność informacji, rozumie znaczenie promocji wizerunku w sieci. Materiały pomocnicze do tematu projektu zawierające: propozycje szczegółowych pytań problemowych, propozycje zadań do wykonania przez uczniów, teksty pomocnicze i materiały źródłowe do realizacji tematu projektu. Propozycje szczegółowych pytań problemowych: 1. Jak sprawdzić wiarygodność informacji o okolicy znajdujących się w sieci? 2. Jak pozyskać legalne, ciekawe dane do zamieszczenia na stronach WWW opisujących najbliższą okolicę? Propozycje zadań do projektu: 1. Przedstawienie sposobu na weryfikację danych o okolicy. 2. Zaprezentowanie sposobu pozyskiwania legalnych, ciekawych danych o okolicy. Teksty pomocnicze i materiały źródłowe do realizacji tematu projektu: Miejscowości, miasta, wsie, gminy, powiaty, województwa (mapy) http://fantastyczna.pl/ (dostęp: 04.2013) 10 Bazy danych gmin i szkół w Polsce http://www.gminy.pl/ (dostęp: 04.2013) Mieście, ulicy, dzielnicy, osiedlu itp. 64 Własność intelektualna w sieci. Kiedy łamiesz prawo? http://prawo.money.pl/aktualnosci/wiadomosci/artykul/wlasnosc;intelektualna; w;sieci;kiedy;lamiesz;prawo,249,0,457977.html (dostęp: 04.2013) 65 Projekt 5: Jak zasoby Internetu mogą pomóc w poszerzeniu wiedzy historycznej? Cele operacyjne projektu Uczeń: zna wady i zalety różnych źródeł informacji, potrafi, w zależności od potrzeb, korzystać z zasobów Internetu lub źródeł tradycyjnych, wie, że źródła informacji należy dobierać zależnie od aktualnych potrzeb, potrafi biegle posługiwać się źródłami informacji wykorzystywanymi w edukacji szkolnej, rozumieją konsekwencje korzystania z niewłaściwych źródeł informacji. Materiały pomocnicze do tematu projektu zawierające: propozycje szczegółowych pytań problemowych, propozycje zadań do wykonania przez uczniów, teksty pomocnicze i materiały źródłowe do realizacji tematu projektu. Propozycje szczegółowych pytań problemowych: 1. Jak materiały pozyskane z sieci mogą pomóc w nauce wybranego tematu historycznego? 2. Jak znaleźć odpowiednie źródła (materiały pomocnicze) do wybranego zagadnienia z historii? Propozycje zadań do projektu: 1. Prezentacja materiałów, pozyskanych z Internetu, wspomagających naukę wybranego tematu z historii. 2. Przedstawienie metod sprawdzania wiarygodności źródeł wspomagających naukę historii np., portale znanych wydawnictw, portale wyższych uczelni, wiarygodni autorzy. 66 Teksty pomocnicze i materiały źródłowe do realizacji tematu projektu Portal historyczny http://historia.org.pl/ (dostęp: 04.2013) Dokumenty historyczne (Wiki dokumenty) http://pl.wikisource.org/wiki/Wiki%C5%BAr%C3%B3d%C5%82a:Dokumenty_h istoryczne (dostęp: 04.2013) Projekt internetowy Muzeum Historii Polski w Warszawie http://www.polishhistory.pl/index.php?id=3 (dostęp: 04.2013) Animowana historia Polski http://www.youtube.com/watch?v=qr6Q0BpmyG0 (dostęp: 04.2013) Literatura i inne źródła informacji, bibliografia J. Bednarek, Multimedia w kształceniu, Wydawnictwo Naukowe PWN, 2008 Wieczorkowska, Multimedia. Podstawy teoretyczne i zastosowania praktyczne, Wydawnictwo PJWSTK 2008 W. Aarron, Witryny nie do ukrycia. Jak zbudować stronę, którą znajdzie każda wyszukiwarka, Wydawnictwo Helion 2009 G. Grela, Wyszukiwanie informacji w Internecie, Wydawnictwo MIKOM Battelle John, Szukaj! Jak Google i konkurencja wywołali biznesową i kulturową rewolucję, Warszawa 2006. Derfert-Wolf Lidia, Wyszukiwanie informacji w World Wide Web Dostępny w Internecie: http://www.oss.wroc.pl/biuletyn/ebib15/derfert.html (dostęp: 04.2013) Nowak-Brzezińska Agnieszka, Wyszukiwanie informacji za pomocą Google jest łatwe [PDF], Dostępny w Internecie: http://zsi.tech.us.edu.pl/~nowak/wi/cw1.pdf (dostęp: 04.2013). Szumilas Dorota, Internetowy detektyw, Wydawnictwa Komunikacji i Łączności WKŁ, Warszawa 2008, ISBN: 978-83-206-1679-8 (dostęp: 04.2013). 67 Moduł V: PROMOCJA, REKLAMA W INTERNECIE Wprowadzenie W znaczeniu szerokim pojęcia "promocja" używa się dla określenia działań zmierzających do zwiększenia popularności czegoś lub kogoś, upowszechniania, popularyzowania. Jedną z najbardziej popularnych dzisiaj form promocji jest reklama. Reklama internetowa to forma reklamy, używająca jako medium Internetu i strony WWW (World Wide Web). Podstawową zaletą reklamy internetowej jest jej zasięg nieograniczony czasem i warunkami geograficznymi. Reklama w Internecie zdobywa coraz mocniejszą pozycję na rynku. Świadczą o tym przede wszystkim wydatki na promocję w sieci, które od 2000 roku wzrosły aż 20-krotnie. Prognozy również są bardzo optymistyczne. Specjaliści twierdzą, że reklama internetowa będzie najszybciej rozwijającym się kanałem dotarcia do potencjalnych klientów. Szacuje się, iż wydatki na reklamę w Internecie wzrosną o ponad 30%, dla porównania - w prasie tylko o 6%, a w telewizji - o około 8%. Dzisiaj, co czwarty Polak stale korzysta z Internetu, a dla większości jest on głównym źródłem informacji. Często mówi się, że dla tej grupy osób, jeżeli coś nie istnieje w sieci, to nie ma tego w ogóle. Użytkownicy Internetu są osobami aktywnymi, poszukującymi, wpływającymi na zainteresowania innych osób. Jest to audytorium nadzwyczaj aktywne i otwarte na informację, którego decyzje często zapadają przed ekranem komputera. Wizerunek przedsiębiorstwa w Internecie wymaga nieustannych zabiegów, aby jego stan był jak najlepszy. Obecnie głównymi zadaniami, jakie stawia się przed witryną internetową są: dostarczenie za jej pośrednictwem jak największej ilości wyczerpujących informacji, maksymalne umożliwienie odnalezienia jej w Internecie. Często spotykanym problemem jest udział dzieci w reklamach. Regulacje prawne na ten temat możemy znaleźć w dwóch podstawowych ustawach: Ustawa o radiofonii i telewizji oraz Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji Dz. U. z 2003 nr 153 poz. 1503. W Ustawie o radiofonii i telewizji czytamy między innymi: 68 2. Zakazane jest nadawanie przekazów handlowych (czyt. reklam): 1) nawołujących bezpośrednio małoletnich do nabywania produktów lub usług; 2) zachęcających małoletnich do wywierania presji na rodziców lub inne osoby w celu skłonienia ich do zakupu reklamowanych produktów lub usług; 3) wykorzystujących zaufanie małoletnich, jakie pokładają oni w rodzicach, nauczycielach i innych osobach; 4) w nieuzasadniony sposób ukazujących małoletnich w niebezpiecznych sytuacjach; 5) oddziałujących w sposób ukryty na podświadomość. Należy również pamiętać, że dzieci stanowią grupę bezpośrednich odbiorców przekazów reklamowych, których cechuje bardzo dosłowny sposób ich odbioru. Najmłodsi wierzą bezwzględnie w podsuwany im obraz rzeczywistości i wywierają ogromny wpływ na wybory konsumenckie rodziców. Dlatego stanowią atrakcyjną grupę docelową dla reklamodawców. Równocześnie dzieci występują w reklamach, stając się skutecznym środkiem dotarcia do konsumentów, zarówno dorosłych, jak i swoich rówieśników. Celem tego modułu jest analiza możliwości promowania, reklamowania w Internecie, a także kształtowanie świadomego odbioru reklam internetowych. 69 Projekt 1: Jak opracować strategię wyborczą do samorządu szkolnego? Cele operacyjne projektu Uczeń: zna techniki promocji stosowane w Internecie, rozumie co to jest strategia wyborcza, potrafi wykorzystać techniki promocji, wie, które techniki promocji mogą być pomocne w strategiach wyborczych. Materiały pomocnicze do tematu projektu zawierające: propozycje szczegółowych pytań problemowych, propozycje zadań do wykonania przez uczniów, teksty pomocnicze i materiały źródłowe do realizacji tematu projektu. Propozycje szczegółowych pytań problemowych: 1. Jakie cele pracy samorządu szkolnego powinna uwzględniać strategia wyborcza? 2. Jak wykorzystać narzędzia TIK podczas kampanii wyborczej do samorządu szkolnego? Propozycje zadań do projektu: 1. Prezentacja celów pracy samorządu szkolnego. 2. Przedstawienie wykorzystania TIK podczas kampanii wyborczej do samorządu szkolnego. Teksty pomocnicze i materiały źródłowe do realizacji tematu projektu: Czym powinien zajmować się samorząd szkolny? http://www.ceo.org.pl/pl/samorzad/scenariusze-debat/czym-powinienzajmowac-sie-samorzd-szkolny (dostęp: 04.2013) Narzędzia PR w Internecie, http://www.egospodarka.pl/19908,Narzedzia-PRw-Internecie,1,20,2.html (dostęp: 04.2013) Formy reklamy internetowej, http://www.ittechnology.us/formy-reklamyinternetowej/ (dostęp: 04.2013) Promocja w Internecie, http://www.miros.pl/ (dostęp: 04.2013) 70 Projekt 2: Jak opracować taktykę promocji szkoły? Cele operacyjne projektu Uczeń: rozumie pojęcia: reklama, promocja, marketing, zna zasady rządzące marketingowym przekazem informacji, zna zasady taktyki promocji, potrafi wykorzystać narzędzia TIK w promocji swojej szkoły. Materiały pomocnicze do tematu projektu zawierające: propozycje szczegółowych pytań problemowych, propozycje zadań do wykonania przez uczniów, teksty pomocnicze i materiały źródłowe do realizacji tematu projektu. Propozycje szczegółowych pytań problemowych: 1. Które obszary pracy szkoły należy ująć w promocji? 2. Jakie narzędzia TIK mogą być pomocne w promocji szkoły? Propozycje zadań do projektu: 1. Przedstawienie obszarów pracy szkoły, które należy ująć w promocji. 2. Zaprezentowanie narzędzi TIK, które można wykorzystać w promocji. Teksty pomocnicze i materiały źródłowe do realizacji tematu projektu: Internet w promocji szkół http://www.edukacja.edux.pl/p-7010-internet-wpromocji-szkol.php (dostęp: 04.2013) Promocja szkoły w Internecie http://www.pcworld.pl/artykuly/358368/Promocja.szkoly.w.Internecie.html (dostęp: 04.2013) Formy reklamy internetowej, http://www.ittechnology.us/formy-reklamyinternetowej/ (dostęp: 04.2013) 71 Przykładowa karta pracy do zadania 2. Promocja szkoły w dwóch obszarach: 1. stworzenie spójnego systemu identyfikacji szkoły, 2. działania promujące szkolę w środowisku lokalnym. Instrukcja: Ad. 1. Uzupełnij tabelę wpisując przykładowe elementy spójnego systemu identyfikacji. Graficzne opracowanie systemu identyfikacji szkoły (przy użyciu programów graficznych): Logo szkoły wyróżniające ją spośród innych szkół w gminie, Papier z nadrukiem firmowym, koperty i wizytówki. Identyfikatory na drzwiach pomieszczeń lekcyjnych pracowni, szatni, sekretariatu, gabinetu dyrektora… Strona www i kronika szkoły, która jest wyjątkowym dokumentem przedstawiającym historię szkoły, bogata w materiały fotograficzne, filmy … 72 Odpowiedzialna osoba Termin wykonania Przykładowa karta pracy do zadania 2. Instrukcja: Promocja szkoły w dwóch obszarach: 1. stworzenie spójnego systemu identyfikacji szkoły, 2. działania promujące szkolę w środowisku lokalnym. Ad.2. Działania promujące szkolę w środowisku lokalnym Działanie Odpowiedzialna osoba Uczniowie otrzymują koszulki z logo szkoły Termin wykonania wrzesień październik listopad maj 73 Projekt 3: Jak wykorzystać Internet w działaniach charytatywnych? Cele operacyjne projektu Uczeń: zna pojęcie wolontariatu i e-wolontariatu , potrafi stosować strategię promocji, potrafi wybrać odpowiednią strategię promocji, potrafi przedstawić dobre praktyki prezentowania inicjatyw społecznych w Internecie. Materiały pomocnicze do tematu projektu zawierające: propozycje szczegółowych pytań problemowych, propozycje zadań do wykonania przez uczniów, teksty pomocnicze i materiały źródłowe do realizacji tematu projektu. Propozycje szczegółowych pytań problemowych: 1. Jak wolontariat może pomóc w pracy naszej szkoły? 2. Dlaczego warto zostać e-wolontariuszem? Propozycje zadań do projektu: 1. Prezentacja możliwości e-wolontariatu w szkole. 2. Opisanie działań, które należy podjąć aby zostać wolontariuszem. Teksty pomocnicze i materiały źródłowe do realizacji tematu projektu: E-wolontariat - co to takiego?11 11 „E-wolontariat oznacza zadania wolontariackie wykonywane, w całości lub częściowo, poprzez Internet i komputer dostępny w domu, pracy bądź w jakimkolwiek innym punkcie dostępu do Sieci. Chociaż odbywa się w świecie wirtualnym, przynosi bardzo wymierne korzyści w świecie realnym.” Ta krótka definicja nie rozwiewa jednak w pełni wątpliwości, które pojawiają się, gdy słyszymy określenie e-wolontariat. Myśląc o tej tajemniczej formie wolontariatu, aż trudno uwierzyć, że większość organizacji pozarządowych w Polsce już z niej korzysta. Zacznijmy od początku. http://www.e-wolontariat.pl/pl/content/item/id,5,title,E-wolontariat---co-to-takiego.html(dostęp: 04.2013) 74 E-wolontariat, jak sama nazwa wskazuje, ma wiele wspólnego z tradycyjnym wolontariatem. By zostać wirtualnym wolontariuszem, trzeba mieć tę samą motywację, co w świecie rzeczywistym: chęć zaangażowania się w sprawy społeczne. Wolontariat w Sieci, podobnie jak ten „w realu”, opiera się na altruizmie, chęci niesienia pomocy drugiemu człowiekowi czy dążeniu do poprawy świata wokół nas, na gotowości bezinteresownego zaangażowania naszego czasu i umiejętności. A jednak e-wolontariat to zupełnie nowa jakość, właśnie dlatego, że jest „e”. Wykorzystanie Internetu w pracy wolontariusza stwarza nowe perspektywy: pozwala pokonywać bariery czasu i przestrzeni, otwiera na nowe obszary i formy współpracy, nadaje pracy wolontariusza wymiar globalny. Wydaje się to proste? A jednak nie do końca tak jest. Aktywność e-wolontariacka zarówno za granicą, jak i w Polsce, jest niezwykle różnorodna i przyjmuje tysiące różnych form. W związku z tym rodzą się pytania. Pierwsze i najważniejsze z nich to: Kim jest wirtualny wolontariusz i co może robić? Nawet jeżeli w pierwszej chwili wydaje nam się, że nie znamy żadnego e-wolontariusza, prawdopodobnie jesteśmy w błędzie. To dzięki wirtualnym wolontariuszom psy i koty ze schronisk w naszym mieście znajdują domy, dzięki nim możemy codziennie korzystać z zasobów wiedzy zgromadzonych w Wikipedii, czytać najświeższe wiadomości na portalach dziennikarstwa obywatelskiego czy uzyskać natychmiastową i fachową pomoc od Amazonek, gdy bliska osoba zachoruje na nowotwór piersi. Nie sposób opisać wszystkiego, czym zajmują się obecnie wirtualni wolontariusze w Polsce i na świecie. Internet zmienia się z dnia na dzień, a dzięki tym zmianom otwiera się pole dla coraz to nowych form aktywności. Wśród zidentyfikowanych przez nas dotychczas form działalności e-wolontariackiej znajdują się między innymi: prowadzenie blogów, administrowanie forami i stronami www, wykonywanie tłumaczeń i edycja tekstów, fundraising, poszukiwanie materiałów w Sieci, usługi prawne, poradnictwo i samopomoc, tworzenie materiałów graficznych i wideo, uczenie języków czy działania promocyjne w Internecie (tzw. viral marketing – marketing wirusowy). Centrum wolontariatu http://www.wolontariat.org.pl/strona.php?p=8803 (dostęp: 04.2013) E-wolontariat http://www.e-wolontariat.pl/pl/ (dostęp: 04.2013) Wolontariat szkolny – krok po kroku http://www.bankier.pl/wiadomosc/Wolontariat-szkolny-krok-po-kroku2087584.html (dostęp: 04.2013) 75 Projekt 4: Jak nowocześnie promować zabytki kultury? Cele operacyjne projektu Uczeń: zna techniki promocji stosowane w Internecie, potrafi wykorzystać mapy interaktywne, wie o działaniach marketingowych w Internecie, potrafi opisać dziedzictwo kulturowe regionu. Materiały pomocnicze do tematu projektu zawierające: propozycje szczegółowych pytań problemowych, propozycje zadań do wykonania przez uczniów, teksty pomocnicze i materiały źródłowe do realizacji tematu projektu. Propozycje szczegółowych pytań problemowych: 1. Jak wykorzystać możliwości map internetowych w promocji zabytków kultury? 2. Jak opracować strategię promocji wybranego zabytku? Propozycje zadań do projektu: 1. Przedstaw możliwości wykorzystania map interaktywnych w promocji zabytków. 2. Zaprezentuj strategię promocji wybranego zabytku (ciekawego miejsca). Teksty pomocnicze i materiały źródłowe do realizacji tematu projektu: Jak promować zabytki za pomocą Google Earth, http://blog.tupolska.com/?p=429 (dostęp: 04.2013) Obywatelski katalog zabytków, http://otwartezabytki.pl/ (przykład nowoczesnego katalogu zabytków) (dostęp: 04.2013) Skarabeusz - internetowa bibliografia zabytków Małopolski, http://mikkrakow.nazwa.pl/skarabeusz/ (dostęp: 04.2013) Zabytki i zamki Małopolski, http://www.malopolska.eteris.pl/zabytki-zamkimalopolski/ (dostęp: 04.2013) Kreator map, http://www.google.com/mapmaker (dostęp: 04.2013) 76 Wirtualne muzea: Muzeum powstania warszawskiego, http://1944.wp.pl/ (dostęp: 04.2013) Muzea na świecie, http://www.wiw.pl/szkola/plastyka_gimnazjum/muzea/swiat.asp (dostęp: 04.2013) 77 Projekt 5: Jak promować Wolne Oprogramowanie? Cele operacyjne projektu Uczeń: zna licencje oprogramowania, wie co oznacza Wolne Oprogramowanie (Free software), wie, jakie założenia są zawarte w definicji Wolnego Oprogramowania (Free software): wolność uruchamiania programu, w dowolnym celu (wolność 0), wolność analizowania programu oraz dostosowywania go do swoich potrzeb (wolność 1), wolność rozpowszechniania kopii programu (wolność 2), wolność udoskonalania programu i publicznego rozpowszechniania własnych ulepszeń, dzięki czemu może z nich skorzystać cała społeczność (wolność 3), potrafi pracować używając Wolnego Oprogramowania (Free software). Materiały pomocnicze do tematu projektu zawierające: propozycje szczegółowych pytań problemowych, propozycje zadań do wykonania przez uczniów, teksty pomocnicze i materiały źródłowe do realizacji tematu projektu. Propozycje szczegółowych pytań problemowych: 1. Jak prowadzić zajęcia w szkole w oparciu o Wolne Oprogramowanie? 2. W jaki sposób można zachęcać do stosowania w domu Wolnego Oprogramowania? Propozycje zadań do projektu: 1. Przedstaw zestaw Wolnego Oprogramowania, który pozwoli prowadzić w szkole zajęcia z informatyki (TI). 2. Zaproponuj sposoby zachęcenia np. z licencją GNU w domu. 78 kolegów do używania programów Teksty pomocnicze i materiały źródłowe do realizacji tematu projektu Rysunek 1. Ten diagram12 autorstwa Chao-Kuei wyjaśnia zależności między różnymi kategoriami oprogramowania. Wolne oprogramowanie [Free software]13 Wolne oprogramowanie, czyli free software, rozpowszechniane jest na zasadach, które pozwalają każdemu na użytkowanie go, kopiowanie i rozpowszechnianie w postaci niezmienionej lub z modyfikacjami, za darmo lub za opłatą. W szczególności oznacza to, że jego kod źródłowy musi być dostępny. „Jeśli coś nie jest źródłem — nie jest programem”. To uproszczona definicja, prosimy zapoznać się również z jej pełną wersją. Jeśli jakiś program jest wolny, to potencjalnie może zostać włączony do wolnego systemu operacyjnego, takiego jak GNU lub jednej z wolnych wersji systemu GNU/Linux. Istnieje wiele różnych metod uczynienia programu wolnym — wiele szczegółowych kwestii, które można rozstrzygnąć na więcej niż jeden sposobów, wciąż pozostawiając program wolnym. Niektóre z możliwych wariantów opisane są poniżej. Więcej informacji na temat konkretnych licencji wolnego oprogramowania zawartych jest na stronie z listą licencji. Wolne oprogramowanie to kwestia wolności, nie ceny. Jednak firmy piszące prawnie zastrzeżone programy czasami używają terminu „free software” odnosząc go do ceny [w angielskim „free” oznacza „wolny”, ale też „darmowy”]. 12 Chao-Kuei, Creative CommonsAttribute-ShareAlike v2.0, http://www.gnu.org/philosophy/categories.pl.html (dostęp: 04.2013) 13 http://www.gnu.org/philosophy/categories.pl.html (dostęp: 04.2013) 79 W niektórych przypadkach znaczy to, że można uzyskać kopię binarną bez opłaty, w innych, że kopia dołączana jest do komputera, który kupujesz. Coś takiego nie ma nic wspólnego z tym, jak my rozumiemy wolne oprogramowanie w projekcie GNU. W związku z potencjalną możliwością pomyłki, gdy firma programistyczna twierdzi, że jej produkt jest free software, warto zawsze sprawdzić faktyczne warunki dystrybucji, aby upewnić się, czy użytkownicy rzeczywiście mają wszystkie wolności, które wynikają z idei wolnego oprogramowania. Czasem program jest rzeczywiście wolny, a czasem nie. W angielskim słowo „free”, używane na ogół w znaczeniu „wolny”, „swobodny” może też znaczyć „darmowy”. W wielu językach są to dwa odrębne słowa, na przykład, we francuskim istnieje „libre” i „gratuit”. W angielskim; jest słowo „gratis”, które jednoznacznie odnosi się do ceny, jednak brak przymiotnika, który jednoznacznie odnosiłby się do wolności. Co wolne oprogramowanie ma wspólnego z edukacją? http://www.gnu.org/education/education.html (dostęp: 04.2013) Nauczanie w oparciu o Wolne oprogramowanie http://superbelfrzy.wordpress.com/2013/01/12/nauczanie-przedmiotowinfotechnicznych-w-oparciu-o-wolne-i-otwarte-oprogramowanie/ (dostęp: 04.2013) Otwarte darmowe zasoby: muzyka, wideo, zasoby edukacyjne, grafiki, narzędzia http://otwartezasoby.pl/ (dostęp: 04.2013) Dlaczego szkoły powinny używać wyłącznie wolnego oprogramowania http://www.gnu.org/education/edu-schools.pl.html (dostęp: 04.2013) Literatura i inne źródła informacji, bibliografia J.Machaczka., Podstawy zarządzania, Wydawnictwo AE Kraków, Kraków 2001, M. Gwarecki, Promocja placówki edukacyjnej, Wydawnictwo EMPI2, 2008 Turystyka i krajoznawstwo w szkole: poradnik, pod red. A. Gordon, M. Boguszewski, E. Matusiak-Gordon, Wydawnictwo Warszawa, Zarząd Główny PTTK , A. Wartecka -Ważyńska, Turystyka młodzieży i jej uwarunkowania, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, Poznań 2007 K. Białecki, Instrumenty marketingu, Wydawnictwo Branta, 2006 80 Geocatching. Media i aktywność fizyczna http://www.edunews.pl/edukacja-naco-dzien/media-i-edukacja/804-geocatching-media-i-aktywnosc-fizyczna (dostęp: 04.2013) J. Morbitzer, Media - zniewolić umysł? http://www.eioba.pl/a/1vsp/mediazniewolic-umyslhttp://www.wsp.krakow.pl/konspekt/11/morbit11.html (dostęp: 04.2013) Wpływ masmediów na dziecko » dziecko a reklama - waga problemu http://www.madredziecko.com/articles/show/1/16/51/ (dostęp: 04.2013) Reklamowanie firmy w Internecie http://www.hype.com.pl/kat/marketing/(dostęp: 04.2013) Reklama a dzieci – stanowisko Unii Europejskiej http://www.didasko.com.pl/index.php/2011/03/reklama-a-dzieci-stanowiskounii-europejskiej/ (dostęp: 04.2013) Reklama skierowana do dzieci http://www.brief.pl/inbrief/opinie/art254,reklama-skierowana-do-dzieci.html (dostęp: 04.2013) 81 Moduł VI: SZTUKA OBRAZU – grafika komputerowa Wprowadzenie Grafika komputerowa zajmuje się wykorzystaniem komputerów do generowania obrazów oraz wizualizacją rzeczywistych danych. Grafika komputerowa jest obecnie narzędziem stosowanym powszechnie w nauce, technice, kulturze oraz rozrywce. Trudno u progu XXI w. przecenić rolę i znaczenie technologii cyfrowych w życiu nowoczesnego społeczeństwa, szczególnie w edukacji. Operowanie przez uczniów środkami multimedialnymi staje się szkolną codziennością. Grafika (niekoniecznie użytkowa) występuje również w wielu dyscyplinach informatycznych; twórcy oprogramowania tworzą atrakcyjny wizualnie interfejs, autorzy witryn internetowych dbają o wygląd swoich stron WWW, a producenci aplikacji graficznych opracowują coraz doskonalsze narzędzia do tworzenia grafiki. Obrazy mogą być tworzone od podstaw, mogą tez być wynikiem obróbki zeskanowanych zdjęć i rysunków. Błyskawiczny rozwój technik komputerowych, oddający do rąk użytkowników coraz potężniejsze w możliwości kreacji, a zarazem prostsze w obsłudze narzędzia graficzne sprawia, że już w nieodległej przyszłości to, co obecnie uchodzi za luksus wiedzy dostępnej wąskiemu gronu specjalistów, w okamgnieniu spowszednieje jak pisanie w edytorach tekstowych i obsługa poczty elektronicznej. Obrazy tworzone komputerowo weszły w nasze codzienne życie. Ważną dziedziną jest utrwalanie obrazu w postaci cyfrowej, czyli fotografia cyfrowa. Grafika komputerowa jest też dyscypliną artystyczną, dzieła powstałe przy jej zastosowaniu nazywane są grafiką cyfrową, infografiką lub digitalpaintingiem. Uczniowie, którzy podobnie do swoich rówieśników z UE, łatwiej od referatu akceptują wszekiego rodzaju multimedia, w tym obiekty graficzne; dla nich jednym z ważniejszych źródeł autorytetu będzie osiągnięta przez nich biegłość w cyfrowych przestrzeniach XXI w. 82 Projekt 1: Jak tworzyć i udostępniać galerię obrazów? Cele operacyjne projektu Uczeń: zna i stosuje odpowiednie formaty plików graficznych, stosuje programy do katalogowania i udostępniania zbiorów, kataloguje pliki graficzne, wykorzystuje edytory, programy graficzne, zna techniki tworzenia obrazów, potrafi przekształcać obiekty graficzne i zarządzać nimi, tworzy kompozycje z różnych zdjęć lub obiektów graficznych. Materiały pomocnicze do tematu projektu zawierające: propozycje szczegółowych pytań problemowych, propozycje zadań do wykonania przez uczniów, teksty pomocnicze i materiały źródłowe do realizacji tematu projektu. Propozycje szczegółowych pytań problemowych: 1. Dlaczego stosuje się różne formaty plików graficznych? 2. Jakimi cechami charakteryzują się programy do przeglądania i katalogowania obrazów? 3. Jakie są metody udostępniania plików i zbiorów obrazów w sieci lokalnej i rozległej? Propozycje zadań do projektu: 1. Przedstawienie zalet i wad wybranych darmowych programów do przeglądania i archiwizacji obrazów 2. Utworzenie tematycznej galerii obrazów. 3. Udostępnienie (lub upublicznienie) użytkownikom sieci. 83 zaprojektowanej galerii obrazów Teksty pomocnicze i materiały źródłowe do realizacji tematu projektu: Udostępnianie zdjęć, obrazów i prezentacji, http://www.startuj.mobi/udostepnianie-zdjec-obrazow-i-prezentacji.html (dostęp: 04.2013) Przeglądarki graficzne, http://www.dobreprogramy.pl/Przegladarkigraficzne,Kategoria,Windows,4.html (dostęp: 04.2013) Archiwizacja dużej liczby zdjęć: http://www.pcworld.pl/artykuly/4543/Archiwizacja.duzej.liczby.zdjec.html (dostęp: 04.2013) Albumy publiczne: http://www.mojalbum.com.pl/Publiczny (dostęp: 04.2013) Kontrolowanie widoczności albumów Google+: http://support.google.com/plus/answer/1361948?hl=pl (dostęp: 04.2013) Jak założyć galerię zdjęć w internecie?: http://fotografia.wordpress.com/porady/jak-zalozyc-galerie-zdjec-w-internecie/ (dostęp: 04.2013) 84 Przykładowa karta pracy do zadania 1. Instrukcja: Podaj zalety i wady wybranych darmowych programów do przeglądania i archiwizacji obrazów Program IrfanView Zalety programu Przeglądarka plików graficznych; odtwarza zarówno pliki graficzne jak i multimedialne oraz płyty Video CD; posiada podstawowe narzędzia do katalogowania plików, podstawowej obróbki grafiki i konwersji plików; Wady programu błędy w spolszczeniach 85 Licencja Bezpłatna, z wyłączeniem zastosowań komercyjnych Projekt 2: W jaki sposób fotografia może stać się dokumentem czasu? Cele operacyjne projektu Uczeń: potrafi przekształcać obiekty graficzne, zna atrybuty obrazu, stosuje profesjonalne programy graficzne, wie, jakich narzędzi użyć do obróbki fotografii, stosuje odpowiednie zasady kompozycji obrazów, wie do czego potrzebna jest komputerowa edycja zdjęć, potrafi tworzyć kompozycje z figur i fragmentów rysunków wraz z napisami – kolaże, stosuje zaawansowane metody obróbki zdjęć, dobiera odpowiednią wielkość zdjęcia do miejsca publikacji, wie na czym polega digitalizacja dokumentów, rozumie znaczenie fotografii jako dokumentu. Materiały pomocnicze do tematu projektu zawierające: propozycje szczegółowych pytań problemowych, propozycje zadań do wykonania przez uczniów, teksty pomocnicze i materiały źródłowe do realizacji tematu projektu. Propozycje szczegółowych pytań problemowych: 1. Jakie darmowe programy umożliwiają obróbkę fotografii? 2. Na czym polega digitalizacja dokumentów fotograficznych? 3. Jak dokumentowane są wydarzenia społeczne, rodzinne? Propozycje zadań do projektu: 1. Scharakteryzowanie darmowych programów do obróbki fotografii, zdjęć. 2. Przedstawienie procesu digitalizacji dokumentów fotograficznych np. w postaci poradnika. 3. Zaprojektowanie i zrealizowanie sesji zdjęciowej wybranego wydarzenia. 86 Teksty pomocnicze i materiały źródłowe do realizacji tematu projektu: Pojęcia fotograficzne, http://www.fotografuj.pl/Dzial/Pojecia_fotograficzne (dostęp: 04.2013) Jak fotografować smartfonem zwykłe rzeczy w niezwykły sposób [poradnik]: http://komorkomania.pl/2012/12/19/jak-fotografowac-smartfonem-zwyklerzeczy-w-niezwykly-sposob-poradnik (dostęp: 04.2013) Pamięć fotografii. Digitalizacja w Narodowym Archiwum Cyfrowym, film (3:31): http://www.youtube.com/watch?v=Z9e7zAILn8I (dostęp: 04.2013) J. Luba, Digitalizacja materiałów archiwalnych: http://archiwa.org/as/as_img/materialy/15.Archiwa_spoleczne_podrecznik_ Luba.pdf (dostęp: 04.2013) Czytaj więcej – dotykanie historii: http://www.andreovia.pl/1-historia-nowosci (dostęp: 04.2013) Tamte fotografie – wiersz rymowany: http://wiersze.kobieta.pl/wiersze/tamtefotografie-375644 (dostęp: 04.2013) 87 Projekt 3: Jak stworzyć popularną prywatną stronę internetową? Cele operacyjne projektu Uczeń: potrafi zaprojektować stronę internetową, potrafi wykonać stronę www, zna narzędzia do tworzenia stron internetowych, posługuje się wybranymi językami do stworzenia własnego serwisu internetowego, wykorzystuje system CMS z kategorii open source, wykorzystuje technologię flash, rozumie znaczenie optymalizacji i pozycjonowania stron. Materiały pomocnicze do tematu projektu zawierające: propozycje szczegółowych pytań problemowych, propozycje zadań do wykonania przez uczniów, teksty pomocnicze i materiały źródłowe do realizacji tematu projektu. Pytania problemowe szczegółowe 1. Jakie zasady obowiązują podczas projektowania strony internetowej? 2. Jakie czynniki wpływają na popularność strony internetowej? Przykładowe zadania 1. Przedstawienie zasad projektowania strony internetowej. 2. Przedstawienie możliwości spopularyzowania własnej strony internetowej. Teksty pomocnicze i materiały źródłowe do realizacji tematu projektu Podstawowe wytyczne przy projektowaniu serwisów internetowych – zalecenia: http://seo.zgred.pl/podstawowe-wytyczne-przy-projektowaniuserwisow-internetowych-zalecenia-1839 (dostęp: 04.2013) Jak założyć stronę www - poradnik dla początkujących: http://jakzalozycstrone.info/index.php (dostęp: 04.2013) 88 Po co nam strona internetowa – elementy budowania strony: http://www.cognitive-it.org/index.php/po-co-nam-strona-internetowa-elementybudowania-strony/ (dostęp: 04.2013) Strona WWW - jak zdobyć popularność i dać się polubić Google: http://www.pcworld.pl/news/378828/Strona.WWW.jak.zdobyc.popularnosc.i.da c.sie.polubic.Google.html (dostęp: 04.2013) Poradnik SEO. Kurs pozycjonowania: http://poradnik-seo.pl/ (dostęp: 04.2013) 89 Projekt 3: Jak animacje wzbogacają strony WWW? Cele operacyjne projektu Uczeń: o potrafi przekształcać obiekty graficzne, o rozumie zjawisko animacji obrazu, o zna narzędzia do wykonywania animacji, o potrafi tworzyć obiekty animowane, o potrafi obrabiać pliki animowane, o wykorzystuje zasady tworzenia plików ruchomych, o potrafi tworzyć dynamiczne animacje flash. Materiały pomocnicze do tematu projektu zawierające: propozycje szczegółowych pytań problemowych, propozycje zadań do wykonania przez uczniów, teksty pomocnicze i materiały źródłowe do realizacji tematu projektu. Propozycje szczegółowych pytań problemowych: 1. Czym charakteryzuje się animacja internetowa? 2. Jakie darmowe programy umożliwiają tworzenie animacji? 3. Jak stworzyć animacje na stronie internetowej? Propozycje zadań do projektu: 1) Przedstawienie cech charakterystycznych animacji internetowych. 2) Przedstawienie walorów darmowych programów komputerowych do tworzenia animacji. 3) Zaprojektowanie i wstawienie animacji na stronę internetową. Teksty pomocnicze i materiały źródłowe do realizacji tematu projektu: Obróbka i tworzenie animacji na stronę internetową: http://www.programosy.pl/kategoria,obrobka_tworzenie_animacji,1,1.html (dostęp: 04.2013) 90 Tworzenie i obróbka animacji: http://pobieralnia.pl/kategoria-44-grafikatworzenie-i-obrobka-animacji.html (dostęp: 04.2013) T. Przyjemski, Test 6 programów do tworzenia animacji Flash: http://www.komputerswiat.pl/testy/programy/animacje-flash/2008/10/test-6programow-do-tworzenia-animacji-flash.aspx (dostęp: 04.2013) Jak zrobić animację flash: http://pcfaq.pl/programy/jak-zrobic-animacje-flashtoutoriale-do-tworzenia-filmikow-flash/ (dostęp: 04.2013) Strony flash – czyli animacje wzbogacające strony www: http://www.positivebusiness.eu/pl/strony-flash-czyli-animacje-wzbogacajcestrony-www.html (dostęp: 04.2013) Tworzenie animacji w CSS3: http://www.altcontroldelete.pl/artykuly/tworzenieanimacji-w-css3/ (dostęp: 04.2013) Jak zrobić w GIMP-ie animację w formacie swf: http://zbyma.gimpuj.info/Poradnik%20-%20Jak%20zrobic%20w%20GIMPie%20animacje%20w%20formacie%20SWF.pdf (dostęp: 04.2013) Jak zrobić skuteczne banery internetowe?: http://www.etworzenie.pl/jakzrobic-skuteczne-banery-internetowe/ (dostęp: 04.2013) 91 Projekt 5: Jak tworzyć i wykorzystać język obrazkowy (piktogramy)? Cele operacyjne projektu Uczeń: zna różnice pomiędzy rastrową (bitmapą) a grafiką wektorową, rozumie i stosuje język symboli i ikon, potrafi ocenić przydatność programów graficznych do swoich zadań, swobodnie posługuje się wybranym programem graficznym, potrafi zaprojektować własne ikony i piktogramy. Materiały pomocnicze do tematu projektu zawierające: propozycje szczegółowych pytań problemowych, propozycje zadań do wykonania przez uczniów, teksty pomocnicze i materiały źródłowe do realizacji tematu projektu. Propozycje szczegółowych pytań problemowych: 1. Jaki wpływ na odbiór obrazu ma jego kolorystyka? 2. Jakie darmowe edytory grafiki są przydatne do tworzenia piktogramów, ikon? 3. Dlaczego język symboli, ikon jest tak powszechny w technologiach komputerowych? Propozycje zadań do projektu: 1. Przedstawienie w wybranej formie zastosowania języka symboli w życiu codziennym. 2. Zaprojektowanie i wykonanie piktogramów przydatne dla szkoły. Teksty pomocnicze i materiały źródłowe do realizacji tematu projektu: Fonty, ikony do pobrania, www.iconian.com (dostęp: 04.2013) Edytory ikon i kursorów, http://www.darmoweprogramy.org/programy/edytor_ikon.php (dostęp: 04.2013) Porozumiewanie się za pomocą symboli, http://www.infel.com/si/notext/notext.htm (dostęp: 04.2013) Barwa, http://pl.wikipedia.org/wiki/Barwa (dostęp: 04.2013) 92 Przykładowa karta pracy do zadania 1. Instrukcja: Uzupełnij poniższy schemat pt. Zastosowania języka symboli w życiu codziennym. Język obrazkowy Piktogramy Obszary życia codziennego Ikony 93 Symbole Literatura i inne źródła informacji, bibliografia Sh. Power, Grafika w Internecie, Wydawnictwo Helion, 2009 B. London, J. Upton, J. Stone, Almanach fotografii, Wydanie X, Helion 2011 W. C. Preston, Archiwizacja i odzyskiwanie danych, Wydawnictwo Helion, 2008 Sztuka animacji. Od ołówka do piksela. Historia filmu animowanego, Praca zbiorowa pod red. J. Beck, Wydawnictwo Arkady, 2006 Niezbędnik travelera – Tajniki cyfrowej archiwizacji zdjęć, http://www.nationalgeographic.pl/drukuj-artykul/niezbednik-travelera-tajniki-cyfrowej-archiwizacjizdjec/ (dostęp: 04.2013) Sposoby udostępniania zdjęć - wyniki badań zleconych przez Nikona, http://www.fotopolis.pl/index.php?n=9650 (dostęp: 04.2013) Pismo obrazkowe rozwiąże problem dysleksji, http://www.edukacjaklasyczna.pl/pismo-obrazkowe-rozwiaze-problem-dysleksji (dostęp: 04.2013) Od piktogramu do alfabetu, czyli historia pisma, http://www.edulandia.pl/edukacja/1,101856,7173062,Od_piktogramu_do_alfab etu__czyli_historia_pisma.html (dostęp: 04.2013) Magiczne symbole. Czy znasz ich znaczenie?, http://www.mariowka.sluzki.opoka.org.pl/refl8.htm (dostęp: 04.2013) Lekcja: Digitalizacja: http://edukacjamedialna.edu.pl/lekcje/digitalizacja/ (dostęp: 04.2013) Kamil Buchta, Fotografia w antropologii http://www.wizjer.muzeum.bytom.pl/wp-content/uploads/2012/07/K.Buchta.pdf (dostęp: 04.2013) 94 Moduł VII: MULTIMEDIALNA AKCJA! – czyli jak tworzyć i wykorzystywać multimedialne zasoby cyfrowe Wprowadzenie Media, w szczególności media elektroniczne, zrewolucjonizowały proces poznawania świata. Bariera odległości nie stanowi dziś problemu w komunikacji oraz w nawiązywaniu znajomości i poznawaniu kultury czy historii odległego kraju. Internet daje możliwości, o jakich nie marzyli jego twórcy i to m.in. spowodowało, że współczesny uczeń zmienił się radykalnie. Zdecydowana większość treści multimedialnych, np. animacje, ćwiczeni na różnego rodzaju nośnikach np. CD czy DVD. Korzystniejszym rozwiązaniem są zasoby edukacyjne znajdujące sie w Internecie. Edukacja, odbywająca się z wykorzystaniem przekazu multimedialnego realizuje oczekiwania ucznia, nie naruszając jego naturalnego środowiska, a przekazywane treści budzą jego ciekawość i powodują zainteresowanie daną tematyką. Za pomocą mediów wykorzystywanych w szkole, na zajęciach pozaszkolnych można pokazać zarówno obiekty i zjawiska odległe w czasie i przestrzeni, jak i współczesne, ale niedostępne bezpośredniej obserwacji. Wykorzystywane multimedia to nośniki informacji: dźwięku, grafiki, animacji, muzyki, video, których wykorzystanie w procesie przyswajania wiedzy przez ucznia, oddziałuje na wiele zmysłów, co wpływa bardzo korzystnie na zapamiętywanie. Atrakcyjna forma przekazu informacji, powoduje przyswajanie treści w sposób przyjemny, 14 lekki a nierzadko – mimowolny . Celem tego modułu jest wykorzystanie przez uczniów możliwości cyfrowego zapisu dźwięku i obrazu, a także cyfrowe możliwości tworzenia gier komputerowych. Rejestracja faktów, rozmów, dokonanie analizy i wyboru odpowiedniego zestawu informacji pozwoli uczniom na kształcenie zarówno technicznych umiejętności, ale również odpowiednich społecznych zasobów poprzez kontakty multimedialnych, bezpośrednie. Wyszukiwanie sprawdzenie dostępności, a także tworzenie i przekształcenie (obróbka) obiektów, dadzą uczniom wiele satysfakcji i pozwolą na zaproponowanie niekonwencjonalnych rozwiązań. 14 Janusz Gajda: Media w edukacji, Warszawa,2002 r., str. 67 95 Projekt 1: Jak zaprojektować i wykonać edukacyjną grę komputerową? Cele operacyjne projektu Uczeń: zna współczesne trendy w dziedzinie nowych technologii, zna narzędzia do tworzenia gier komputerowych, potrafi dobrać program komputerowy do zaprojektowania elementów gry, rozumie pojęcie warstwowej budowy gry komputerowej, potrafi stworzyć dokumentację gry, potrafi napisać scenariusz gry komputerowej, potrafi ocenić walory edukacyjne gry komputerowej. Materiały pomocnicze do tematu projektu zawierające: propozycje szczegółowych pytań problemowych, propozycje zadań do wykonania przez uczniów, teksty pomocnicze i materiały źródłowe do realizacji tematu projektu. Propozycje szczegółowych pytań problemowych: 1. Jak napisać scenariusz edukacyjnej gry komputerowej? 2. W jaki sposób zachęcić użytkowników do zagrania w „naszą” grę? 3. W jaki sposób sprawy techniczne (system operacyjny, język, silnik) wpływają na wykonanie gry komputerowej? Propozycje zadań do projektu: 1. Zaprojektowanie fabuły i scenariusza edukacyjnej gry komputerowej. 2. Przedstawienie projektów concept-art’ów, dźwięków i muzyki stosowanej w grze, zaprojektowanie interakcji, promocji. 3. Przedstawienie technicznych aspektów zaprojektowanej gry komputerowej. 96 Teksty pomocnicze i materiały źródłowe do realizacji tematu projektu Przykładowy tekst do dyskusji: Większość z nas uważa, że spędzanie czasu przed komputerem jest marnowaniem czasu. Dużo ludzi twierdzi, że w ten sposób spędzony czas może tylko spowodować zniszczenie się całkowicie oczu i kręgosłupa. Natomiast mało, kto wie, że są gry, które pozwalają na to by rozwijać swój umysł a także ciało. Logiczne gry komputerowe doskonale pozwalają na rozwinięcie umiejętności logicznego myślenia a także na rozwinięcie inteligencji. Nie musza to być typowe gry planszowe albo karciane. Na rynku można znaleźć wiele gier komputerowych, które są bardzo ciekawe, mają wyjątkowo barwną i interesującą szatę graficzną a także są przeznaczone nie tylko dla tych starczych, ale też dla młodszych. Dzieci, więc nie muszą tracić czasu przed komputerem, bardzo istotne tutaj są gry strategiczne gdzie dziecko rozwiązują sytuację zaistniałą na przykład na polu bitwy uczy się, w jaki sposób rozegrać bitwę i czy będzie w stanie wygrać z wojskiem, jakie posiada. Można, powiedzieć, że to tylko ułamek tego, co dają nam gry. Ostatnio na rynku pojawiły się gry, które wymagają nie tylko siły umysłu, ale i zwinności. Są to gry komputerowe gdzie używając odpowiedniego urządzenia udajemy, że gramy. Można w ten sposób nauczyć się gry w golf, tenis albo tańczyć. Jeżeli nie wierzycie przejdźcie się do sklepu z grami komputerowymi i zapytajcie.15 Wielu specjalistów, ale także samych graczy zastanawia się nad przyszłością gier komputerowych. Zastanawiające jest to czy producenci gier idą w dobrym kierunku? Czy na pewno potrzebne jest ciągłe polepszanie grafiki i stosowanie nowych silników graficznych. Można pytać czy katorżnicze wykorzystywanie sprzętu domowych graczy jest dobrym pomysłem? Odpowiedź na te wszystkie pytania nie jest jednak łatwa. Tak naprawdę o tym wszystkim przekonamy się za kilka lat. Da się jednak zauważyć niepokojącą prawidłowość. Bowiem producenci gier coraz częściej raczą nas graficznymi perełkami, w wielu gier występują po prostu graficzne fajerwerki. Szkoda niestety, że to wszystko kosztem dobrej fabuły. Aktualnie, według zapalonych graczy, na jedną naprawdę wyjątkową i interesującą grę komputerową przypada ponad pięćset gier zupełnie nie wartych uwagi, będących powielaczami utartych schematów. Dobra gra to taka, nad którą musimy się zastanowić, pogłówkować. Taka, która wymaga, aby się nad nią zamyślić i nierzadko spędzić przy niej kilkanaście godzin. Dobra gra to taka, którą chcemy przechodzić od początku nawet po kilkanaście razy. Obecnie, najczęściej produkuje się produkcje tak zwanego „jednego grania”. Odpowiedź na pytanie, czemu się tak nazywają chyba oczywista i nie trzeba jej naprawdę nikomu tłumaczyć.16 Jak stworzyć dobrą grę komputerową: http://warsztat.gd/wiki/Jak+stworzy%C4%87+dobr%C4%85+gr%C4%99+kom puterow%C4%85%3F (dostęp: 04.2013) 15 16 http://fcjango.pl/dzieci-i-gry/przez-zabawe-do-nauki (dostęp: 04.2013) http://fcjango.pl/swiat-gier/przyszlosc-gier-%E2%80%93-czy-na-pewno-swietlana (dostęp: 04.2013) 97 Jak stworzyć grę komputerową?: http://giznet.pl/jak-stworzyc-grekomputerowa/ (dostęp: 04.2013) Jak zrobić własną grę bez programowania ? Jak zrobić prostą grę online ? Programy do tworzenia gier. http://pcfaq.pl/internet/jak-zrobic-wlasna-gre-bezprogramowania-jak-zrobic-prosta-gre-online-programy-do-tworzenia-gier/ (dostęp: 04.2013) Programy do tworzenia gier komputerowych: http://www.dobreprogramy.pl/Tworzenie-gier,Kategoria,Windows,124.html (dostęp: 04.2013) Programy do tworzenia gier komputerowych: http://www.serwisant.fora.pl/warto-zobaczyc,6/programy-do-tworzenia-gierkomputerowych,121.html (dostęp: 04.2013) Darmowe programy do tworzenia animacji 3D: http://pcfaq.pl/programy/darmowe-programy-do-tworzenia-animacji-3d-jakstworzyc-animowany-film-za-darmo-povray-blender-daz-studio-brycehexagon/ (dostęp: 04.2013) 98 Projekt 2: Jak stworzyć szkolną akademię filmową? Cele operacyjne projektu Uczeń: podejmuje samodzielne lub zespołowe działania przy pracy nad filmem, posługuje się programami komputerowymi do nagrywania plików audio/video, zna gatunki filmowe, rejestruje dźwięk za pomocą mikrofonu, a następnie edytuje go w programie komputerowym, dokonuje prostych przekształceń plików video i audio, konwertuje materiały wideo do odpowiedniego formatu z zastosowaniem darmowych programów, konwertuje plik audio na mp3, dobiera odpowiednie materiały (zdjęcia, klipy wideo, dźwięki) do utworzenia filmu, posługuje się programem do tworzenia filmów ze zdjęć, sekwencji wideo i dźwięków, montuje filmy z różnych elementów, konwertuje filmy pomiędzy różnymi formatami, udostępnia filmy w Internecie, potrafi zarejestrować obraz i dźwięk, umie zaproponować scenariusz filmu dokumentalnego, potrafi nakręcić film według scenariusza, umie zmontować film i podłożyć dźwięk. Materiały pomocnicze do tematu projektu zawierające: propozycje szczegółowych pytań problemowych, propozycje zadań do wykonania przez uczniów, teksty pomocnicze i materiały źródłowe do realizacji tematu projektu. Propozycje szczegółowych pytań problemowych: 1. Jak przygotować przyszłych autorów filmów amatorskich do pracy? 2. Jaka powinna być struktura scenariusza filmowego? 99 3. Jak zmontować film z narracją i podkładem muzycznym? Propozycje zadań do projektu: 1. Przedstawienie programu warsztatów filmowych dla autorów – amatorów. 2. Zaprezentowanie scenariusza filmu pokazującego pracę np. grupy „diamentowej”. 3. Przygotowanie (obróbka, montaż) i zaprezentowanie filmu tematycznego. Teksty pomocnicze i materiały źródłowe do realizacji tematu projektu: Poniżej zamieszczamy wiedzę „w pigułce” o tym, jak można się do pisania scenariusza zabrać.17 Scenariusz To tekst, który jest podstawą pracy nad przyszłym filmem, prezentujący fabułę, charakterystykę postaci, przebieg akcji wraz z opisem czasu i miejsca wydarzeń oraz dialogi. Scenariusz może mieć charakter oryginalny (oparty na oryginalnym pomyśle scenarzysty) albo adaptowany (bazujący na innym tekście). Najprościej mówiąc, scenariusz jest schematem, strukturą, wokół której „buduje się” film. Krok po kroku… Temat To podstawa przyszłej pracy nad scenariuszem. Warto więc poświęcić sporo czasu na znalezienie „dobrego” tematu. Gdzie go szukać? Odpowiedź, niestety oczywista, brzmi: wszędzie. Nie było i nie ma na reguły. Czasem może to być usłyszana historia, przeczytany artykuł, zaobserwowane zdarzenie. Potrzebne jest tylko przeczucie, które pozwoli zauważyć i wyłonić temat na dobry film. Konflikt Wybierając temat musimy szukać zalążka konfliktu. Konflikt jest motorem napędowym każdej historii. Musicie więc myśleć nad przyczyną i skutkiem filmowego wydarzenia. Historie, które opowiecie, muszą być dla widza zrozumiałe. Wydarzenia Jeśli już macie temat, następnym krokiem musi być wymyślenie wydarzeń, które pozwolą opowiedzieć naszą historię. Film „posługuje się” obrazami. Scenariusz nie może być powieścią. Przed każdym zdaniem, którego użyjecie w scenariuszu musicie postawić sobie w myślach hasło „widzę, że…” (można powiedzieć: „widzę, że bohater idzie ulicą i rozgląda się na boki, czegoś szukając” ale zdanie „widzę, że bohater idzie ulicą, myśląc o minionych wakacjach, podczas których przeżył niesamowite przygody” nie ma już sensu – nie możemy przecież po wyrazie twarzy bohatera dowiedzieć się, jakie ma wspomnienia). W jednym zdaniu o historii Spróbujcie określić wasz scenariusz jednym zdaniem. Na przykład: To opowieść o człowieku, który stracił pracę, więc wyjeżdża do innego miasta, żeby zacząć życie od nowa albo To opowieść o człowieku, który nie może znaleźć sobie miejsca w życiu, więc zostaje pustelnikiem. Jeżeli umiecie w ten sposób opisać wasz przyszły scenariusz, to macie już pomysł na film. 17 http://www.nhef.pl/edukacja/aktualnosci.do?id=503 (dostęp: 04.2013) 100 W pięciu zdaniach o historii Jeśli już macie wasz jednozdaniowy pomysł na scenariusz, poszerzcie opis do pięciu zdań. Opiszcie historię bardzo zwięźle, ale tak, by wspomnieć o zasadniczych elementach. Nie poruszajcie tu kwestii bezpośrednio dotyczących poszczególnych wydarzeń, nie charakteryzujcie bohaterów, nie wstawiajcie żadnych dialogów ani komentarzy. Chodzi o opis historii w wielkim skrócie – o szkielet przyszłego scenariusza. W ten sposób dotrzecie do tego, co jest najważniejsze w waszym przyszłym filmie – do tego, o czym tak naprawdę opowiecie. Treatment Dopiero po kilkuzdaniowym opisie historii przystępuje się do opracowania „projektu” – streszczenia scenariusza (treatment). To kolejny opis historii – tym razem dużo szerszy. Powinna się w nim znaleźć cała historia, jaką zamierzacie opowiedzieć. Osoba czytająca treatment powinna się z niego dowiedzieć, gdzie i kiedy toczy się akcja filmu, kto jest jej bohaterem, jaki jest zasadniczy konflikt, jak przebiega i kończy się opowiadana przez was fabuła. W treatmencie musicie poruszyć wszystkie wątki i zdarzenia, które mają się pojawić w scenariuszu. Na tym etapie pracy musicie wiedzieć, które z nich są zasadnicze dla filmu, a które jedynie poboczne (pomoże to przy proporcjach między scenami w przyszłym scenariuszu). Drabinka Wszystkie poprzednie etapy wymagają od piszących ogromnej skrótowości i umiejętności syntezy. Kolejny etap pracy nad scenariuszem jest zupełnie inny. To konstruowanie fabuły. Służy temu tzw. drabinka. Jest to rozpisanie akcji filmu na odrębne, ułożone w kolejności sceny (od pierwszej do ostatniej). Scena to najmniejsza „część” scenariusza. Kolejność scen przesądzi o tym, jak ułoży się dramaturgia filmu. Scenarzyści pracujący nad drabinką mają na to swoją metodę. Każdą ze scen zapisują na oddzielnej karteczce. Potem układają kartki jedna po drugiej, tak jak wyobrażają sobie przebieg scen w filmie. Dzięki temu mogą „przestawiać” akcję filmu, układać różne warianty rozwoju filmowych wydarzeń, – eliminować niektóre sceny (np. odwracając kartkę na drugą stronę) i sprawdzać, czy akcja filmu nie traci przez to czytelności lub dodawać kolejne, jeśli bez nich akcja nie ma takiego przebiegu, jakiego sobie życzą. Struktura Scenariusz jako całość jest strukturą. To konstrukcja, w której każdy z elementów jest istotny i ma swoje określone miejsce. Dobrze napisany scenariusz powinien posiadać takie same elementy, jak szkolne wypracowanie: wstęp, rozwinięcie i zakończenie (nazwijmy je tu początkiem, środkiem i końcem). Istnieje schemat struktury scenariusza, którego przestrzeganie sprawi, że przyszły film będzie miał „dobrą” konstrukcję i zostanie zachowana równowaga między poszczególnymi elementami treści. Taki schemat nazywamy „paradygmatem”, a wygląda on następująco: początek środek koniec ……………x..I………………………………x..I……………… „x” oznacza odpowiednio pierwszy i drugi punkt zwrotny akcji. Proporcje między poszczególnymi scenami to (początek 25%, środek 50% i koniec 25% całego scenariusza). Pierwszy etap (początek) ma za zadanie wprowadzić widza w akcję, zapoznać go ze światem, który widzi na ekranie – dać mu „narzędzia” do tego, by śledził bez problemu dalszą akcję (bardzo ważna jest pierwsza scena). W tym etapie mamy właśnie pierwszy punkt zwrotny (na schemacie zaznaczony jako „x”). Pierwszy punkt zwrotny to takie wydarzenie, 101 które zasadniczo zmieni tok akcji (np. w życiu bohatera wydarzy się coś, o czym opowie dalsza część filmu). Punkt zwrotny powinien być umieszczony tuż przed zakończeniem pierwszej części (czyli w tym wypadku „początku”). Drugi etap (środek) to najdłuższa część filmu. Tu następuje rozwinięcie akcji. Tuż przed końcem drugiej części następuje drugi punkt zwrotny (tym razem zbliżający nas do zakończenia akcji) – to impuls, który znów zmienia losy bohatera i stawia go w nowej sytuacji. Trzeci etap prowadzi do ostatecznego zakończenia akcji. Filmowy bohater Jeszcze kilka słów o waszym głównym bohaterze – musi być intrygujący, wzbudzić w widzach na tyle duże emocje, żeby chcieli śledzić jego przygody. Jeśli jest zły – warto dodać mu choć jedną cechę, za którą można go trochę polubić; jeśli jest dobry – uzupełnijmy go o jakąś słabość – niech nie będzie w stu procentach idealny). Przy konstruowaniu postaci bohatera dobrze jest opisywać go sobie poprzez antytezy (na przykład: czego by nigdy nie zrobił, jak by się nigdy nie ubrał, kogo by na pewno nie polubił itp.). Jak wygląda prawdziwy scenariusz Najpierw oczywiście strona tytułowa (nienumerowana). Następna – pierwsza numerowana strona zaczyna się zwrotem FADE IN umieszczonym przy lewym marginesie. FADE IN: Nagłówki scen to informacje o tym, gdzie i kiedy rozgrywa się scena (PLENER lub WNĘTRZE), po myślniku wpisuje się porę dnia (DZIEŃ lub NOC). Miejsce i czas umieszczamy po lewej stronie. Na przykład: PLENER. BOISKO PRZED SZKOŁĄ - DZIEŃ WNĘTRZE. KLASA – DZIEŃ WNĘTRZE. SALA BALOWA – NOC Po nagłówkach scen pojawiać się powinny wskazówki sceniczne – takie dzięki którym czytający wyobrazi sobie scenę – określają miejsce, nastrój i akcję. Na przykład: WNĘTRZE. KLASA – DZIEŃ Klasa urządzona tradycyjnie. Uczniowie siedzą w ławkach, czekając na przyjście nauczyciela. Imiona postaci wpisujemy tuż nad kwestiami. Pod kwestiami umieszczamy komentarz. Na przykład: JANEK Z czego dziś będzie klasówka? Pyta wyraźnie podenerwowany, nerwowo mruga lewym okiem FRANEK Nie wiem, chyba z algorytmów. Jest znacznie pewniejszy siebie, siedzi wyprostowany i trzyma w prawej dłoni zatemperowany ołówek. Ile to trwa? W scenariuszach filmów długometrażowych przyjmuje się zasadę: jedna strona scenariusza jedna minuta filmu (np. 120 stron – 120 minut). 102 Jeżeli chcecie sprawdzić, ile zajmą w waszym filmie poszczególne sceny, wyobrażajcie je sobie (określajcie np. jak długie powinno być ujęcie, w którym bohater wchodzi po schodach). Z dialogami jest łatwiej – czytajcie je na głos i sprawdzajcie jaki czas wam to zajmuje. Pamiętajcie, że Wasze filmy mają trwać 10-15 minut, więc scenariusz nie może być dłuższy niż 10-15 stron. Gdzie szukać dodatkowych informacji? To wielkim skrócie podstawy pracy nad scenariuszem filmu fabularnego. Jeśli chcecie wiedzieć więcej, zajrzyjcie do profesjonalnych poradników. Polecamy: - Karpiński Maciej, Scenariusz: Niedoskonałe odbicie filmu - Robin U. Russin, William Missouri Downs, Jak napisać scenariusz Tworzenie i edycja filmów - Programy dla Windows - dobreprogramy, http://www.dobreprogramy.pl/Tworzenie-i-edycjafilmow,Kategoria,Windows,46.html (dostęp: 04.2013) Jak zmontować własny film: http://www.edukacjafilmowa.pl/jak-zmontowacwlasny-film.php (dostęp: 04.2013) Kręcimy filmy. Krok po kroku.: http://www.ceo.org.pl/pl/biblioteki/news/krecimyfilmy-krok-po-kroku (dostęp: 04.2013) 103 Przykładowa karta pracy do pytania problemowego szczegółowego 2. Instrukcja: Zaproponuj strukturę scenariusza filmu dokumentalnego – z narracją Lp. Elementy scenariusza 1. Dialogi 2. Opisy akcji Charakterystyka - przykłady Zapis rozmów pomiędzy osobami… 3. 4. 5. Format 6. 7. 104 Projekt 3: Jak zaprojektować i zbudować wirtualną wycieczkę po szkole? Cele operacyjne projektu Uczeń: potrafi zarejestrować obraz i dźwięk zna programy do tworzenia panoram, potrafi wykonać zdjęcia panoramiczne, zna zasady projektowania wirtualnych wycieczek, potrafi zaprojektować scenariusz filmu panoramicznego, potrafi stworzyć film według scenariusza, umie zmontować film i podłożyć dźwięk. Materiały pomocnicze do tematu projektu zawierające: propozycje szczegółowych pytań problemowych, propozycje zadań do wykonania przez uczniów, teksty pomocnicze i materiały źródłowe do realizacji tematu projektu. Propozycje szczegółowych pytań problemowych: 1. Jak wybrać miejsca do pokazania podczas wirtualnej wycieczki? 2. Jaka powinna być struktura wirtualnego spaceru po szkole? 3. Jakie darmowe programy umożliwiają stworzenie panoram sferycznych? Propozycje zadań do projektu: 1. Przedstawienie kryteriów wyboru miejsc odwiedzanych podczas wirtualnej wycieczki. 2. Przedstawienie struktury (panele nawigacyjne, menu) i zasobów wirtualnej wycieczki po szkole. 3. Zaprojektowanie i wykonanie projektu wirtualnego spaceru po szkole z wykorzystaniem dostępnego oprogramowania. Teksty pomocnicze i materiały źródłowe do realizacji tematu projektu: Tworzenie panoram sferycznych: http://www.optyczne.pl/32.1-poradnikTworzenie_panoram_sferycznych.html (dostęp: 04.2013) 105 O panoramach: http://www.emku.pl/o-panoramach.html (dostęp: 04.2013) Krzysztof Basel, Najlepsze poradniki fotograficzne cz.1: http://fotoblogia.pl/2011/03/05/najlepsze-poradniki-fotograficzne-w-marcuczesc-1 (dostęp: 04.2013) Krzysztof Basel, Najlepsze poradniki fotograficzne cz.2: http://fotoblogia.pl/2011/03/12/najlepsze-poradniki-fotograficzne-w-marcuczesc-2 (dostęp: 04.2013) 6 najlepszych programów do tworzenia panoram: http://fotoblogia.pl/2011/01/07/6-najlepszych-programow-do-tworzeniapanoram (dostęp: 04.2013) Jak tworzyć zdjęcia panoramiczne – poradnik: http://fotoblogia.pl/2011/02/28/jak-tworzyc-zdjecia-panoramiczne-poradnikkrok-po-kroku (dostęp: 04.2013) Tworzenie i edycja filmów - Programy dla Windows - dobreprogramy, http://www.dobreprogramy.pl/Tworzenie-i-edycjafilmow,Kategoria,Windows,46.html (dostęp: 04.2013) 106 Projekt 4: Jak dokumentować uroczystości szkolne, rodzinne? Cele operacyjne projektu Uczeń: posługuje się różnymi rodzajami źródeł multimedialnych, określa zasady tworzenia prezentacji multimedialnych, wylicza nazwy programów wspomagających tworzenie prezentacji, posługuje się programami komputerowymi do nagrywania plików audio/video, montuje filmy z różnych elementów, posługuje się programem do tworzenia filmów ze zdjęć, sekwencji wideo i dźwięków, dobiera odpowiednie materiały (zdjęcia, klipy wideo, dźwięki) do utworzenia filmu, podejmuje samodzielne lub zespołowe działania przy pracy nad filmem, posługuje się programami komputerowymi do nagrywania plików audio/video, dokonuje prostych przekształceń plików video i audio, konwertuje filmy pomiędzy różnymi formatami, potrafi zarejestrować obraz i dźwięk, umie zaproponować scenariusz filmu dokumentalnego, potrafi nakręcić film według scenariusza, umie zmontować film i podłożyć dźwięk , udostępnia prezentacje, filmy w Internecie. Materiały pomocnicze do tematu projektu zawierające: propozycje szczegółowych pytań problemowych, propozycje zadań do wykonania przez uczniów, teksty pomocnicze i materiały źródłowe do realizacji tematu projektu. Propozycje szczegółowych pytań problemowych: 1. Jakie elementy powinien zawierać film, który może służyć promocji szkoły? 2. Jaka powinna być struktura scenariusza filmu dokumentalnego? 3. Jakie darmowe programy umożliwiają montaż filmu? 107 Propozycje zadań do projektu: 1. Nakręcenie filmu pokazującego mocne strony szkoły według przygotowanego scenariusza. 2. Zaprezentowanie zmontowanego w darmowym programie komputerowym filmu pokazującego wybrane wydarzenie lub imprezę np. szkolną. Teksty pomocnicze i materiały źródłowe do realizacji tematu projektu Tworzenie i edycja filmów - Programy dla Windows - dobreprogramy, http://www.dobreprogramy.pl/Tworzenie-i-edycjafilmow,Kategoria,Windows,46.html (dostęp: 04.2013) Jak napisać scenariusz filmu: http://www.tipy.pl/artykul_2153,jak-napisacscenariusz-filmowy.html (dostęp: 04.2013) Przemysław Pinczak, Dookoła scenariusza: http://www.scenariuszfilmowy.pl/kacik-scenarzysty/porady/1000-dookolascenariusza (dostęp: 04.2013) Jak rozbić dobre zdjęcia smartfonem: http://mobtech.interia.pl/porady/newsjak-robic-dobre-zdjecia-smartfonem,nId,933017 (dostęp: 04.2013) Jak zrobić dobre zdjęcie smartfonem po zmierzchu: http://fotoblogia.pl/2013/04/24/mobilna-fotografia-po-zmierzchu (dostęp: 04.2013) Kręcimy filmy, krok po kroku: http://www.ceo.org.pl/pl/biblioteki/news/krecimyfilmy-krok-po-kroku (dostęp: 04.2013) Film promocyjny Zespołu Szkół Przyrodniczo-Usługowych w Jeleniej Górze, http://www.youtube.com/watch?v=ObP38aAwd-Y&feature=player_embedded (dostęp: 04.2013) 108 Projekt 5: Co łączy miejsca, z których pochodzimy? Cele operacyjne projektu Uczeń: posługuje się różnymi rodzajami źródeł multimedialnych, określa zasady tworzenia prezentacji multimedialnych, wylicza nazwy programów wspomagających tworzenie prezentacji, dokonuje prostych przekształceń plików video i audio, dobiera odpowiednie materiały (zdjęcia, klipy wideo, dźwięki) do utworzenia filmu, posługuje się programem do tworzenia filmów ze zdjęć, sekwencji wideo i dźwięków, wskazuje najważniejsze walory turystyczne miejsca, z którego pochodzi, wymienia najważniejsze fakty związane z historia i kulturą miejsca pochodzenia, konwertuje materiały wideo do odpowiedniego formatu z zastosowaniem darmowych programów, potrafi zaprezentować region z którego pochodzi pokazując elementy charakterystyczne. Materiały pomocnicze do tematu projektu zawierające: propozycje szczegółowych pytań problemowych, propozycje zadań do wykonania przez uczniów, teksty pomocnicze i materiały źródłowe do realizacji tematu projektu. Propozycje szczegółowych pytań problemowych: 1. Jak zaprezentować charakterystyczne walory regionu/ miejscowości? 2. Jakie darmowe programy można wykorzystać do zaprezentowania regionu/ miejscowości? 3. Jak stworzyć film promujący region/miejscowość? 109 Propozycje zadań do projektu: 1. Przedstawienie w formie multimedialnej zasoby naturalne, turystykę, kulturę i tradycje oraz krajobraz regionu/ miejscowości. 2. Scharakteryzowanie darmowych programów do tworzenia filmów. 3. Zaprojektowanie i montaż filmu promującego miejscowość/ region. Teksty pomocnicze i materiały źródłowe do realizacji tematu projektu Programy do tworzenia i obróbki filmów: http://www.dobreprogramy.pl/Tworzenie-i-edycjafilmow,Kategoria,Windows,46.html (dostęp: 04.2013) Windows Live Movie Maker – montaż filmu: http://www.komputerswiat.pl/poradniki/programy/windows-live-moviemaker/2012/01/windows-live-movie-maker---montaz-filmu.aspx (dostęp: 04.2013) Małopolski Informator Turystyczny: http://www.malopolskaturystyka.pl/cos_ciekawego (dostęp: 04.2013) Szlak architektury drewnianej w Małopolsce: http://www.drewniana.malopolska.pl/ (dostęp: 04.2013) Surowce mineralne w Małopolsce: http://www.malopolskie.pl/region/surowce/ (dostęp: 04.2013) Małopolska – tradycje i zwyczaje: http://www.malopolskie.pl/Pliki/2012/MALOPOLSKA_tradycje_zwyczaje.pdf (dostęp: 04.2013) Małopolskie Dni Dziedzictwa Kulturowego – zabytki Małopolski: http://dnidziedzictwa.pl/ (dostęp: 04.2013) 110 Literatura i inne źródła informacji, bibliografia Clara Shih, Era Facebooka. Wykorzystaj sieci społecznościowe do promocji, sprzedaży i komunikacji z Twoimi klientami, Helion 2012 Jak zrobić grę komputerową – film z Mateuszem Piaskiewiczem producentem gier komputerowych: http://www.itvl.pl/news/jak-zrobic-gre-komputerowa (dostęp: 04.2013) Anna Benicewicz-Miazga, Ernest Klauzinski, Anna Góra, Cyfrowa fotografia panoramiczna, Helion 2011 Zdjęcia panoramiczne – poradnik dla początkujących: http://www.fotografuj.pl/Article/Fotografia_panoramiczna_dla_poczatkujacych/i d/155 (dostęp: 04.2013) Programy do tworzenia panoram: http://www.dobreprogramy.pl/Tworzeniepanoram,Kategoria,Windows,186.html (dostęp: 04.2013) R. U. Russin, W. Missouri Downs, Jak napisać scenariusz filmowy, Wydawnictwo Wojciech Marzec, 2005 B. Block, Opowiadanie obrazem. Tworzenie wizualnej struktury w filmie, telewizji i mediach cyfrowych, Wydawnictwo Wojciech Marzec, 2010 Scenariusz filmu: http://www.akademiaorange.pl/files/framework/documents_uploadFile/d0c924 36c627b6e2ccc5b9eeb171eb5f.pdf (dostęp: 04.2013) P. Stasik, O robieniu filmu, czyli notatki dla młodego reżysera, http://www.ceo.org.pl/pl/filmoteka/news/o-robieniu-filmow-czyli-notatkimlodego-rezysera (dostęp: 04.2013) Serwis Edukacja filmowa: http://www.edukacjafilmowa.pl/ (dostęp: 04.2013) Szlak architektury drewnianej w Małopolsce: http://www.drewniana.malopolska.pl/ (dostęp: 04.2013) A. Dylewski, Małopolska, Podkarpacie, Świętokrzyskie, Wydawnictwo Świat Książki 2007 111 Moduł VIII: ŚWIAT WOKÓŁ NAS – technologia informacyjna pomaga się uczyć Wprowadzenie Dzisiejsze możliwości i globalny charakter technologii informacyjnej powodują, że zacierają się różnice między potrzebami na rzecz szkoły i życia. Pisma i dokumenty, które uczniowie przygotowują w szkole, mogą dotyczyć spraw osobistych i pozaszkolnych, podobnie może osobistych obliczeniami, np. finansowymi. Możemy dysponować kontem poczty elektronicznej, z którego korzystamy w szkole i poza nią. W stworzonym przez ucznia środowisku pracy przy komputerze, mogą być uwzględnione zarówno potrzeby szkolne, jak i indywidualne zainteresowania, związane na przykład z przyszłą edukacją lub zawodem, a także rozrywką i czasem wolnym. Komputer domowy za pośrednictwem Internetu może stać się oknem na świat. W przypadku wyboru właściwego programu edukacyjnego nie trzeba aktywizować uczniów, ponieważ współczesne programy potrafią znacznie dłużej niż inne środki dydaktyczne przyciągnąć uwagę dziecka. Praca uczniów z komputerem oznacza nie tylko korzystanie z gotowych programów. Uczniowie mogą tworzyć własne prace i dokumenty, które następnie drukowane i powielane mogą być użyteczne w życiu codziennym. Możliwość zredagowania pracy na komputerze, a następnie jej wydrukowanie jest źródłem ogromnego zaangażowania i dostarcza dzieciom wiele radości i dumy z samodzielnie wykonanej pracy. Dzieci pisząc na komputerze popełniają mniej błędów ortograficznych, niż gdy robią to w sposób tradycyjny. Korzystanie z edytora graficznego jest źródłem ciekawych ćwiczeń usprawniających percepcję wzrokową, orientację przestrzenną i sprawność manualną. Ważną zaletą komputera jest możliwość łatwego dostępu do informacji. Dzieci i młodzież korzystając z multimedialnych encyklopedii, a także Internetu, mają szybki kontakt ze światem, uczą się wyszukiwania informacji. Najistotniejszą cechą wiedzy wobec jej krótkiego czasu życia, jest aktualność, wiedza istnieje raczej w świecie niż w głowie indywidualnej osoby, zaś uczeń powinien umieć jej szukać, tworzyć, w czym istotną rolę odgrywają mnogie źródła wiedzy oraz interpersonalna komunikacja. Młody człowiek wykorzystując najnowsze technologie informacyjne, czyni świat cyfrowy bliższy sobie. 112 Projekt 1: Jakie jest znaczenie wody w rozwoju ludzkości? Cele operacyjne projektu Uczeń: zna specyficzne własności fizyczne i chemiczne wody, rozumie specyficzne cechy wody, rozumie znaczenie wody dla życia na Ziemi, wie jakie działania są podejmowane aby zapobiegać klęskom żywiołowym, potrafi przedstawić ekonomiczne korzyści wykorzystania zasobów wody, potrafi opisać przyczyny niedoboru wody, rozumie problemy związane z wodą na Ziemi. Materiały pomocnicze do tematu projektu zawierające: propozycje szczegółowych pytań problemowych, propozycje zadań do wykonania przez uczniów, teksty pomocnicze i materiały źródłowe do realizacji tematu projektu. Propozycje szczegółowych pytań problemowych: 1. Jakie specyficzne cechy wody decydują o jej znaczeniu dla życia na Ziemi? 2. Jakie dziedziny przemysłu wykorzystują znaczne ilości wody? 3. Jaki są przyczyny braku lub niedoboru wody pitnej? Propozycje zadań do projektu: 1. Przedstawienie różnych form występowania wody w zależności od jej właściwości fizycznych i chemicznych. 2. Scharakteryzowanie dziedzin przemysłowych wykorzystujących duże ilości wody w procesie technologicznym. 3. Przedstawienie sposobów rozwiązywania problemu braku lub niedoboru wody w wielu regionach świata. 113 Teksty pomocnicze i materiały źródłowe do realizacji tematu projektu: Żywioły, http://pl.wikipedia.org/wiki/%C5%BBywio%C5%82y (dostęp: 04.2013) Znaczenie wody dla życia, http://www.zdrowie-uroda.net.pl/znaczenie-wodydla-zycia.html (dostęp: 04.2013) Woda w życiu człowieka, http://www.edukacja.edux.pl/p-3142-woda-w-zyciuczlowieka.php (dostęp: 04.2013) Serwis Woda: Fundusze i prawodawstwo, http://woda.org.pl/e107_plugins/content/content.php (dostęp: 04.2013) Woda- H2O - Przydatne informacje o wodzie http://woda.org.pl/e107_plugins/content/content.php (dostęp: 04.2013) Niezwykłe właściwości zwykłej wody, http://www.tchik.com.pl/archiwum/2005/7/niezwykla_woda.pdf (dostęp: 04.2013) Polski Komitet ds. UNESCO, http://www.unesco.pl/edukacja/szkolystowarzyszone/glowne-programy/woda/ (dostęp: 04.2013) 114 Przykładowa karta pracy do zadania 2. Instrukcja: Przedstaw i opisz formy występowania wody w zależności od jej właściwości fizycznych i chemicznych Właściwości fizyczne wody Gęstość Właściwości chemiczne wody Charakterystyka Różna w zależności od temperatury Charakterystyka Stany skupienia Budowa cząsteczki 115 Przykłady występowania, zastosowania Woda w rzekach i jeziorach nie zamarza poniżej poziomu tafli lodu, żyją ryby i inne organizmy Przykłady występowania, zastosowania Projekt 2: Jak rozwiązać problem rozwoju komunikacji, równocześnie chroniąc przyrodę (na przykładzie Tatr)? Cele operacyjne projektu Uczeń: rozumie znaczenie ochrony przyrody, zna zasady funkcjonowania parków narodowych, zna przykłady różnych rozwiązań komunikacyjno-drogowych, zna problemy komunikacyjne w Polsce, rozumie zasady tworzenia parków narodowych, potrafi opisać zagrożenia ekologiczne, potrafi zaprojektować możliwe rozwiązania komunikacyjne w obszarach chronionych. Materiały pomocnicze do tematu projektu zawierające: propozycje szczegółowych pytań problemowych, propozycje zadań do wykonania przez uczniów, teksty pomocnicze i materiały źródłowe do realizacji tematu projektu. Propozycje szczegółowych pytań problemowych: 1. Jakie rozwiązania komunikacyjne są stosowane na terenach obszarów chronionych (parkach narodowych)? 2. Jakie tendencje zagrażające ekosystemom są widoczne w rozwoju komunikacji drogowej? Propozycje zadań do projektu: 1) Przedstawienie przykładów rozwiązań komunikacyjnych wybranych parków narodowych w Polsce. 2) Przedstawienie czynników zagrażających ekosystemom chronionych w związku z rozwojem komunikacji. 116 w obszarach Teksty pomocnicze i materiały źródłowe do realizacji tematu projektu: Materiał do dyskusji: Analiza SWOT stanu środowiska w województwie małopolskim Za: Strategia działania Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Krakowie na lata 2013 – 2016, http://www.wfos.krakow.pl/ (dostęp: 04.2013) 117 Przykładowa karta pracy do zadania 1. Instrukcja: Przedstaw rozwiązania komunikacyjne wybranych parków narodowych w Polsce. Lp. Park narodowy Tatrzański Park 1. Narodowy Organizacja ruchu Uwagi Droga krajowa, drogi publiczne, …. 2. 3. 4. 5. 6. Turystyka w województwie małopolskim w 2011r. - GUS, http://www.stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/krak/ASSETS_2012_turystyka_2011_pl.pdf (dostęp: 04.2013) Badania w turystyce, http://www.malopolskie.pl/Turystyka/Turysci/ (dostęp: 04.2013) 118 Prognoza oddziaływania na środowisko Strategia dla rozwoju Polski Południowej do roku 2020, http://www.malopolskie.pl/Pliki/2013/prognoza_oddzia%C5%82ywania_na_% C5%9Brodowisko.pdf (dostęp: 04.2013) Transport drogowy, http://www.teleroute.pl/pl/pl/Header+Pages/Mapawitryny/transport-drogowy/page.aspx/3726 (dostęp: 04.2013) 119 Projekt 3: Dlaczego odnawialne źródła energii mogą stać się przyszłością energetyki? Cele operacyjne projektu Uczeń: zna różne źródła energii, rozumie problemy związane z wyczerpywaniem się kopalnych źródeł energetycznych, potrafi opisać zalety i wady energetyki jądrowej. Materiały pomocnicze do tematu projektu zawierające: propozycje szczegółowych pytań problemowych, propozycje zadań do wykonania przez uczniów, teksty pomocnicze i materiały źródłowe do realizacji tematu projektu. Propozycje szczegółowych pytań problemowych: 1. Dlaczego energetyka jądrowa ma wielu zwolenników jak i przeciwników? 2. Jakie formy odnawialnych źródeł energii są obecnie stosowane? Propozycje zadań do projektu: 1. Przedstawienie w wybranej formie argumentów za i przeciw energetyce jądrowej w Polsce. 2. Przedstawienie i uzasadnienie wykorzystania odnawialnych źródeł energii w zależności od specyfiki danego terenu. Teksty pomocnicze i materiały źródłowe do realizacji tematu projektu Polski Portal Ekologiczny, http://www.ekologia.pl/ (dostęp: 04.2013) Energia ekologiczna i odnawialna, http://www.ekoenergia.pl/ (ostęp: 04.2013) Vortal - odnawialne źródła energii, http://odnawialnezrodlaenergii.pl/ (dostęp: 04.2013) Serwis Energetyka i Technika Jądrowa, http://www.eitj.info/ (dostęp: 04.2013) Zużycie energii, http://www.forbes.pl/tagi/2965/zuzycie-energii/1 (dostęp: 04.2013) 120 Przykładowa karta pracy do zadania 1. Instrukcja: Przedstaw korzyści i zagrożenia energetyki jądrowej. Korzyści stosowania energetyki jądrowej Zagrożenia wynikające z energetyki jądrowej 121 Projekt 3: Jak zorganizować wyprawę na Marsa? Cele operacyjne projektu Uczeń: zna historię badań kosmosu, zna zagrożenia związane z dalekimi podróżami, rozumie znaczenie rozwoju astronautyki, rozumie problemy podróży międzyplanetarnych, zna sposoby organizacji wypraw, potrafi analizować problemy podróży międzyplanetarnych, zna warunki panujące na planetach w układzie słonecznym, potrafi wyszukać informacje z wyprawy sond kosmicznych, potrafi opisać kierunki eksploracji kosmosu, rozumie problemy związane z przebywaniem człowieka w kosmosie, potrafi zaplanować daleką podróż. Materiały pomocnicze do tematu projektu zawierające: propozycje szczegółowych pytań problemowych, propozycje zadań do wykonania przez uczniów, teksty pomocnicze i materiały źródłowe do realizacji tematu projektu. Propozycje szczegółowych pytań problemowych: 1. Dlaczego organizuje się wyprawy kosmiczne? 2. Na czym polega eksploracja Marsa? Propozycje zadań do projektu: 1. Przedstawienie obszarów, w których dokonuje się badań i wypraw kosmicznych. 2. Przedstawienie programu eksploracji Marsa i Układu Słonecznego. 122 Teksty pomocnicze i materiały źródłowe do realizacji tematu projektu: Casting na podróż wokół Marsa, http://tvnmeteo.tvn24.pl/informacje/ciekawoski,49/casting-na-podroz-wokolmarsa-poszukaja-pary-najchetniej-malzenstwa,78052,1,0.html (dostęp: 04.2013) Astronomiczny hotel i urlop na stacji kosmicznej, http://platine.pl/astronomiczny-hotel-i-urlop-na-stacji-kosmicznej-01187924.html (dostęp: 04.2013) Tajne statki kosmiczne zdolne do podróży międzyplanetarnych istnieją od dawna?, http://innemedium.pl/wiadomosc/tajne-statki-kosmiczne-zdolnepodrozy-miedzyplanetarnych-istnieja-dawna (dostęp: 04.2013) NASA po polsku, http://nasa.oeiizk.waw.pl/ (dostęp: 04.2013) Amerykański serwis NASA, http://www.nasa.gov/ (dostęp: 04.2013) Kosmiczna Nauka poleca: Siedem najbardziej kosmicznych aplikacji, http://www.kosmicznanauka.pl/kosmiczna-nauka-poleca-siedem-najbardziejkosmicznych-aplikacji/ (dostęp: 04.2013) 123 Projekt 5: Jak dźwięki wpływają na nasze życie? Cele operacyjne projektu Uczeń: rozumie jak powstają dźwięki, zna budowę i funkcje ludzkiego ucha, potrafi przedstawić wpływ dźwięków na żywe istoty, charakteryzuje programy zapewniające poprawę jakości dźwięków, potrafi opisać wpływ muzyki na emocje, Materiały pomocnicze do tematu projektu zawierające: propozycje szczegółowych pytań problemowych, propozycje zadań do wykonania przez uczniów, teksty pomocnicze i materiały źródłowe do realizacji tematu projektu. Propozycje szczegółowych pytań problemowych: 1. Jak hałas wpływa na organizmy żywe? 2. Muzyka – w czym pomaga, w czym przeszkadza? 3. Jak poprawić jakość dźwięków? Propozycje zadań do projektu: 1. Przedstawienie w wybranej formie wpływu hałasu na organizm ludzki. 2. Uzasadnienie wpływu muzyki na zdolności uczenia się. 3. Scharakteryzowanie programów komputerowych do poprawy dźwięków. Teksty pomocnicze i materiały źródłowe do realizacji tematu projektu Nasze ciało to wielkie ucho, http://www.cybertech.net.pl/online/system/ZINek3/techno/dzwieki.htm (dostęp: 04.2013) Słuch i hałas – ochrona i leczenie, http://idn.org.pl/sluch/infogol.html (dostęp: 04 2013) 124 jakości Seminarium: Ochrona przed hałasem, Ministerstwo Zdrowia, http://www.mos.gov.pl/g2/big/2012_12/ba1adccb9141171644c7d7d830e7d21 3.pdf (dostęp: 04.2013) Moc dźwięku, moc muzyki, http://misteriumdzwieku.com/moc_dzwieku.html (dostęp: 04.2013) W. Chudziński, Strojenie umysłów, http://infra.org.pl/nauka/czowiek/1305strojenie-umysow (dostęp: 04.2013) Literatura i inne źródła informacji, bibliografia G. Jezierski, Energia jądrowa wczoraj i dziś, Wydawnictwa Naukowo – Techniczne, 2006 Edukacja w naturze. Praktyczna ochrona przyrody. Poradnik. Pod redakcją Z. Mejcherowicz, Fundacja Ośrodka Edukacji Ekologicznej, Warszawa 2002. D. Zaręba, B. Kazior. Ludzie i Park. Współpraca i rozwój. Społeczne formy ochrony przyrody, budowanie partnerstwa i poparcia społecznego dla parków narodowych, Fundacja Partnerstwo dla Środowiska, Sekcja Parków Narodowych Polskiego Klubu Ekologicznego, Warszawa 2001 Samorządy i ich stowarzyszenia w ochronie Parków narodowych, http://www.stowarzyszenie-samorzadow.pl/pliki/ksiazka.pdf (dostęp: 04.2013) Strategia rozwoju transportu do roku 2020, http://www.transport.gov.pl/files/0/1793934/SRTdo2020rzperspektywdo2030rp rojekt.pdf (dostęp: 04.2013) Energetyk jądrowa – perspektywy rozwoju w Polsce, http://www.atom.edu.pl/index.php/ej-w-polsce.html (dostęp: 04.2013) Odnawialne źródła energii Rolnicze surowce energetyczne, Powszechne Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 2012 Cal Damian, Kosmiczna układanka, Novae Res, 2010 Jimmy Liao, Dźwięki kolorów, Wydawnictwo Officyna, 2012 Chęćka-Gotkowicz, Ucho i umysł. Szkice o doświadczaniu muzyki, Wydawnictwo: Słowo/Obraz Terytoria, 2013 125 Moduł IX: PORZĄDEK MUSI BYĆ! - BAZY DANYCH Wprowadzenie Baza danych stanowi zbiór powiązanych zez sobą informacji opisujących fakty i zdarzenia zachodzące w zorganizowanych strukturach pozwalając na ich szybkie wyszukanie i analizę. Pod tym pojęciem można rozumieć pojedynczy zbiór danych (np. spis telefonów) jak i bardzo złożone zestawy narzędzi SQL. Bazą danych może być zbiór danych banku na temat klientów, ich rachunków, operacji na rachunkach, udzielanych kredytach. Bazy danych znajdują zastosowania w każdej dziedzinie życia, która podlega informatyzacji. W bazach danych składowane są: dane pracowników firm, dane klientów banku, dane o sprzedaży towarów, dane firm ubezpieczeniowych, dane pacjentów szpitali itp. Prostymi bazami danych są: listy utworów muzycznych w odtwarzaczach W systemach MP3 i książki nawigacji telefoniczne konwencjonalne w telefonach komórkowych. danych wykorzystuje bazy się do przechowywania informacji o szpitalach, bankach, bankomatach, zabytkach, stacjach benzynowych itp., a mapy składowane są w przestrzennych bazach danych. Bazy danych stanowią podstawę większości serwisów internetowych, w ramach których przechowują m.in. informacje o użytkownikach, ich preferencjach i historii korzystania z serwisu. Przykładem powszechnie wykorzystywanej bazy danych Systemy jest np. plików serwis w Google. komputerach również są prostymi bazami danych. W bazach danych przechowuje się wyniki obserwacji astronomicznych, wyniki sekwencjonowania DNA, wyniki eksperymentów Źródło: http://www.logicsoft.com.pl fizycznych, chemicznych i biologicznych. Potencjalny zakres zastosowań baz danych jest zatem olbrzymi i ciągle się powiększa. Pojawiają się ciągle nowe dziedziny zastosowań, w których zachodzi konieczność składowania, przeszukiwania, zarządzania i analizowania danych. Wraz z nowymi dziedzinami zastosowań pojawiają się nowe problemy naukowe związane z zapewnieniem 126 efektywnej pracy systemów baz danych w nowych zastosowaniach, jak również zapewnienie nowych metod przeszukiwania i analizy danych. Systemy baz danych rozbudowały się znacząco w ciągu ostatnich dwóch dziesięcioleci. Odniosły one sukcesy w niezliczonej liczbie dziedzin współczesnego życia. Gromadzimy więcej i więcej danych, które są zapisywane w bazach danych. Bazy o rozmiarach terabajtów są już na porządku dziennym. Często przedsiębiorstwo zdobywa i przechowuje różnego rodzaju dane, których nie potrafi wykorzystać. Sukces zależy w dużej mierze od umiejętności wykorzystania posiadanych informacji. Polskie prawo nakazuje również rejestrację okresowych zbiorów danych (np. dane osobowe), ale również chroni przed nieuprawnionym dostępem. Celem tego modułu jest analiza różnych sposobów gromadzenia danych w zbiorach, ich ochrona przed zniszczeniem i zabezpieczenie przed nieuprawnionym dostępem. 127 Projekt 1: Jak rozwój społeczeństwa informacyjnego wpływa na pracę szkoły? Cele operacyjne projektu Uczeń: rozumie pojęcie społeczeństwo informacyjne, zna przykłady wykorzystania IT w szkole, potrafi przedstawić zasadę działania relacji pomiędzy tabelami z danymi, rozumie znaczenie przetwarzania informacji we współczesnym świecie, potrafi opisać wykorzystanie narzędzi IT w szkole. Materiały pomocnicze do tematu projektu zawierające: propozycje szczegółowych pytań problemowych, propozycje zadań do wykonania przez uczniów, teksty pomocnicze i materiały źródłowe do realizacji tematu projektu. Propozycje szczegółowych pytań problemowych: 1. Jakie są cechy społeczeństwa informacyjnego? 2. Jak szkoły wykorzystują nowoczesne technologie informacyjne? Propozycje zadań do projektu: 1. Przedstawienie cech charakterystycznych społeczeństwa informacyjnego. 2. Przedstawienie zmian w pracy szkoły pod wpływem TI? Teksty pomocnicze i materiały źródłowe do realizacji tematu projektu J. S. Nowak, Społeczeństwo Informacyjne – geneza i definicje, http://www.silesia.org.pl/upload/Nowak_Jerzy_Spoleczenstwo_informacyjnegeneza_i_definicje.pdf (dostęp: 04.2013) Nowe kompetencje medialne społeczeństwa wiedzy, http://edunet.amu.edu.pl/mae2012/08_Bednarek_2012.pdf (dostęp: 04.2013) Społeczeństwo informacyjne, http://www.publikacje.edu.pl/publikacje.php?nr=5993 (dostęp: 04.2013) Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji, https://mac.gov.pl/badania/ (dostęp: 04.2013) Cyfrowa Szkoła, http://www.ceo.org.pl/pl/cyfrowaszkola/news/cyfrowa-szkola (dostęp 04.2013) 128 Teksty do dyskusji: Czym jest społeczeństwo informacyjne? Społeczeństwo informacyjne przejawia się cegłą zmianą, ukształtowało się ono w tych krajach, gdzie rozwój technologii przodował i osiągał szybkie tempo. Nowoczesne technologie ciągle się rozwijają. Pod ich wpływem następuje ciągły i nieunikniony rozwój poszczególnych jednostek i grup społecznych. Musimy ciągle zdobywać nowe umiejętności, zmieniać wykonywane zawody, bo taki jest wymóg czasów współczesnych. Powstają ciągle nowe pojęcia, związane głównie z nowościami technologicznymi i życiem codziennym. W takim środowisku zdominowanym przez technologię ciężko się odnaleźć starszym ludziom. Zwykłe reklamy telewizyjne są dla nich niezrozumiałe. Używany w przekazie język i sformułowania brzmią obco i nielogicznie. Życie w XXI wieku jest zdecydowanie życiem w erze informacyjnej. Informacja staje się medium przekazu i cennym produktem wystawionym na sprzedaż. Można zaliczyć ją nawet do potrzeby życiowej, która powinna być zaspokojona. Ogromną rolę obecnie odgrywa dostęp do informacji i możliwość ich użycia. Za: http://radio-mus.pl (dostęp: 04.2013) Jednak, aby stać się społeczeństwem informacyjnym musimy posiadać pewne cechy charakterystyczne: wysoko rozwinięty sektor usług nowoczesnych jak np. bankowość, finanse, telekomunikacja, rozwój badań, informatyka itd. gospodarka oparta na wiedzy wysoki poziom wiedzy w społeczeństwie Społeczeństwo informacyjne jest wielką szansą ale i zagrożeniem. Obecnie na świecie jest 2.27 miliarda użytkowników Internetu, to o ponad miliard więcej niż 5 lat temu. Fakt ten poparty jest tym, że w wielu państwach rozwiniętych czy rozwijających się dostęp do Internetu jest nieograniczony lub niemal nieograniczony. Sektor usług w omówionym przeze mnie społeczeństwie nowoczesnym, dąży do opanowania każdej dziedziny życia społecznego. Najważniejszym źródłem informacji są zaś media. Wytworzenie globalnego społeczeństwa informacyjnego jest moim zdaniem niemożliwe, gdyż należy wspomnieć o krajach nierozwiniętych i zacofanych, krajach trzeciego świata jak Afryka, czy biednej Ameryce Południowej. Sama idea wydaje się odrobinę utopijna, ze względu na fałszowanie informacji przez media, czy zacieranie pewnych informacji. Jednak patrząc na kraje wyłącznie rozwijające się czy rozwinięte już dziś młode pokolenia pragną tworzyć taki właśnie świat, świat społeczeństwa informacyjnego. Każdą decyzję podejmujemy na podstawie informacji, czy to pochodzącą z Internetu, programów telewizyjnych czy gazet. Informacje nadawane są niemal cały czas, a my powinniśmy umieć wybierać te odpowiednie. Czy tego chcemy czy nie, informacja mediów będzie nam towarzyszyć na każdym kroku. Dziś nikt nie wyobraża sobie życia bez komputerów, Internetu, które nie są już luksusem, wyparte przez nowocześniejsze tablety. Warto jest więc umiejętnie korzystać z technologii i umiejętnie selekcjonować informacje. Na podstawie: http://prawopogodzinach.pl/blog/109/Spoleczenstwo-informacyjne.html (dostęp: 04.2013) 129 Projekt 2: Dlaczego stosuje się kody kreskowe? Cele operacyjne projektu Uczeń: rozróżnia elektroniczne sposoby przechowywania informacji. zna zasadę tworzenia kodów kreskowych, rozumie potrzebę kodowania towarów, zna sposoby kodowania towarów, potrafi określić zbiory informacji zawartych w kodach kreskowych, potrafi określić różnice pomiędzy kodami jedno i dwuwymiarowymi. Materiały pomocnicze do tematu projektu zawierające: propozycje szczegółowych pytań problemowych, propozycje zadań do wykonania przez uczniów, teksty pomocnicze i materiały źródłowe do realizacji tematu projektu. Propozycje szczegółowych pytań problemowych: 1. Jak kody kreskowe wpływają na gromadzenie i przetwarzanie informacji? 2. Jakie informacje (zbiory danych) mogą zawierać kody kreskowe? Propozycje zadań do projektu: 1) Przedstawienie wyników analizy przykładowych kodów kreskowych. 2) Uzasadnienia potrzeby stosowania kodów kreskowych. Teksty pomocnicze i materiały źródłowe do realizacji tematu projektu Informacje o kodach kreskowych, http://www.issn.pl/budowa.php (dostęp: 04.2013) S. Ogórek, Kod kreskowy prawdę ci powie, http://finanse.wp.pl/kat,122882,title,Kod-kreskowy-prawde-cipowie,wid,15149867,wiadomosc.html?ticaid=110844&_ticrsn=3 (dostęp: 04.2013) Generator kodów kreskowych online, http://www.hdf.com.pl/exec/barcode.php (dostęp: 04.2013) 130 Przykładowa karta pracy do zadania 2. Instrukcja: W poniższej tabeli zapisz - po co i gdzie stosuje się kody kreskowe? Zastosowanie Towary (hurtownie, sklepy) Przykład oznakowania Kod paskowy systemu EAN 8 Opakowania wysyłkowe Wydawnictwa Kod paskowy systemu EAN 13 Karty magnetyczne 131 Co się zyskuje? Szybka i bezbłędna identyfikacja towaru, … Projekt 3: Jak chronić bazy danych przed nieuprawnionym dostępem? Cele operacyjne projektu Uczeń: rozumie różnice między zbiorem informacji a bazą danych, zna zasady budowy baz danych, zna pojęcia opisujące bazę danych jak: rekord, pole, atrybut, potrafi określić źródła zagrożeń baz danych, opisuje sposoby ochrony baz, rozumie potrzebę zabezpieczania baz danych, rozumie pojęcia szyfrowania, kryptografii, analizuje zabezpieczenia baz danych, potrafi przedstawić zasadę działania relacji pomiędzy tabelami z danymi, potrafi określić celowość wyszukiwania informacji w internetowych bazach danych. Materiały pomocnicze do tematu projektu zawierające: propozycje szczegółowych pytań problemowych, propozycje zadań do wykonania przez uczniów, teksty pomocnicze i materiały źródłowe do realizacji tematu projektu. Propozycje szczegółowych pytań problemowych: 1. Jakie zbiory informacji są gromadzone w bazach danych? 2. Dlaczego należy chronić bazy przed utratą danych? 3. W jaki sposób chronione są informacje w bazach danych przed ingerencją z zewnątrz? Propozycje zadań do projektu: 1. Opisanie rodzajów informacji znajdujących się z ograniczonym dostępem. 2. Przedstawienie sposobów zabezpieczania baz danych 132 w bazach danych Teksty pomocnicze i materiały źródłowe do realizacji tematu projektu Ochrona internetowych baz danych, http://www.een.org.pl/index.php/interneti-handel-elektroniczny---spis/page/2/articles/Ochrona-internetowych-bazdanych1.html (dostęp: 04.2013) Artykuł Bezpieczeństwo baz danych, http://www.idg.pl/artykuly/59724/Bezpieczenstwo.baz.danych.html - (dostęp: 04.2013) Czas na ochronę baz danych, http://proseedmag.pl/artykuly/prawo-czas-naochrone-baz-danych (dostęp: 04.2013) Różne oblicza ochrony bazy danych, http://www.computerworld.pl/artykuly/386095/Rozne.oblicza.ochrony.bazy.dan ych.html (dostęp: 04.2013) 133 Przykładowa karta pracy do zadania 2. Instrukcja: Opisz wybrane sposoby zabezpieczania baz danych. Lp. 1. Metoda zabezpieczenia Tworzenie kopii zapasowych Opis Kopia zapasowa bazy wykonywana n p. każdego dnia pozwala na odtworzenie danych z niewielką ilością strat 2. 3. 4. 5. 6. 7. 134 Projekt 4: Jak zaplanować podróż do wybranego miejsca korzystając z internetowych źródeł danych? Cele operacyjne projektu Uczeń: rozumie różnice między zbiorem informacji a bazą danych, potrafi wyszukać i wykorzystać informacje z internetowych baz danych, zna zasady budowy baz danych, rozumie potrzebę zabezpieczania baz danych, potrafi bezpiecznie korzystać z internetowych baz danych. Materiały pomocnicze do tematu projektu zawierające: propozycje szczegółowych pytań problemowych, propozycje zadań do wykonania przez uczniów, teksty pomocnicze i materiały źródłowe do realizacji tematu projektu. Propozycje szczegółowych pytań problemowych: 1. Jakie zbiory danych (bazy) internetowych można wykorzystać przy planowaniu wycieczki do wybranego miejsca? 2. Jak wykorzystać internetowe serwisy mapowe do zaplanowania wycieczki? Propozycje zadań do projektu: 1. Przedstawienie wybranych internetowych zbiorów danych przydatnych do planowania wycieczki. 2. Przedstawienie działania serwisu mapowego. Teksty pomocnicze i materiały źródłowe do realizacji tematu projektu Ogólnopolska wyszukiwarka połączeń komunikacyjnych, http://www.rozklady.com.pl/ (dostęp: 04.2013) Przewodniki on-line, http://www.przewodniki-online.pl/ ; http://turystyka.favo.pl/turystyka/przewodniki-on-line.html (dostęp: 04.2013) Największy serwis o atrakcjach turystycznych w Polsce, http://www.polskaniezwykla.pl/ (dostęp: 04.2013) GoogleMaps, http://pl.wikipedia.org/wiki/Google_Maps (dostęp: 04.2013) 135 Projekt 5: Jak zaprojektować sklep internetowy? Cele operacyjne projektu Uczeń: rozumie budowę internetowych baz danych, wie, na czym polega e-commerce, potrafi opisać zasady prowadzenia handlu w Internecie, potrafi napisać prosty biznesplan, zna przykłady oprogramowania do prowadzenia sklepu internetowego, potrafi zarządzać bazami danych. Materiały pomocnicze do tematu projektu zawierające: propozycje szczegółowych pytań problemowych, propozycje zadań do wykonania przez uczniów, teksty pomocnicze i materiały źródłowe do realizacji tematu projektu. Propozycje szczegółowych pytań problemowych: 1. Na czym polega handel w Internecie? 2. Jak stworzyć biznesplan sklepu internetowego? Propozycje zadań do projektu: 1. Przedstawienie zasad handlu w Internecie. 2. Zaprojektowanie biznesplanu sklepu internetowego. Teksty pomocnicze i materiały źródłowe do realizacji tematu projektu: Jak skutecznie handlować w Internecie?, http://mojafirma.infor.pl/tematdnia/137904,Jak-skutecznie-handlowac-w-internecie.html (dostęp: 04.2013) Jakie oprogramowanie wybrać dla e-sklepu? Część I, http://mensis.pl/podstawy/jakie-oprogramowanie-wybrac-dla-e-sklepu-czesc-i/ (dostęp: 04.2013) Jakie oprogramowanie wybrać dla e-sklepu cz. II, http://mensis.pl/podstawy/jakie-oprogramowanie-wybrac-dla-e-sklepu-czesc-ii/ (dostęp: 04.2013) 136 e-Commerce w Polsce 2012 w oczach internautów, http://www.gemius.pl/pl/raporty/2013-04/01 (dostęp: 04.2013) Raport e-commerce 2012 rynek w Polsce, http://ecommercepolska.pl/pl/55575-raporty/raport:Raport-E-commerce-2012-Rynek-w-Polsce (dostęp: 04.2013) Przykładowy biznesplan dla sklepu internetowego, http://ebookbrowse.com/przykladowy-biznesplan-dla-sklepu-internetowegopdf-d286196837 (dostęp: 04.2013) Najważniejsze zasady kupowania w internecie, http://www.bankier.pl/wiadomosci/multiarticle.html/2638577,1,poradnik.html (dostęp: 04.2013) 5 najczęstszych błędów przy tworzeniu regulaminu sklepu internetowego, http://ebiznesy.pl/moj-e-biznes/prawo-e-biznes/5-najczestszych-bledow-przytworzeniu-regulaminu-sklepu-internetowego (dostęp: 04.2013) Literatura i inne źródła informacji bibliografia T. Białobłocki,J. Moroz, M. NowinaKonopka, L.W.Zacher, Społeczeństwo informacyjne. Istota, rozwój, wyzwania, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, 2006 J.Stokłosa, T.Bilski, T.Pankowski: Bezpieczeństwo danych w systemach informatycznych, PWN, 2001 J. Papińska-Kacperek (red.), Społeczeństwo informacyjne, PWN, Warszawa 2008 Komunikacja w szkole, http://www.eid.edu.pl/archiwum/2008,1/maj,42/temat,43/komunikacja_w_szkol e,157.html (data odczytu 30.11.09) M. Wróbel, E-dziennik jako narzędzie wspierające proces edukacji szkolnej, http://www.e-mentor.edu.pl/31,675,Edziennik_jako_narzedzie_wspierajace_proces_edukacji_szkolnej.html (dostęp: 04.2013) R. Tadeusiewicz, Powody stosowania komputerów w edukacji, http://www.up.krakow.pl/ktime/ref2006/Tadeusiewicz.pdf (dostęp: 04.2013) 137 Media a wyzwania XXI wieku, red. Małgorzata Bonikowska, Wydawnictwo Trio 2009 M. Polak, Zanim wszystkim w szkole kupimy komputery, http://www.edunews.pl/nowoczesna-edukacja/ict-w-edukacji/2157-zanimwszystkim-w-szkole-kupimy-komputery (dostęp: 04.2013) Kody kreskowe – wszystko o kodach kreskowych, http://kodykreskowe.dlawas.com/ (dostęp: 04.2013) L. Kępa, P. Tomasik, S. Dobrzyński Bezpieczeństwo systemu e-commerce, czyli jak bez ryzyka prowadzić biznes w internecie, Helion 2012 A. Dąbrowska, M. Janoś-Kresło, A. Wódkowski, E-usługi a społeczeństwo informacyjne, Wydawnictwo Difin 2009 Szybki rozwój handlu elektronicznego http://www.biznesifinanse.org/szybkirozwoj-handlu-elektronicznego-w-polsce-i-na-swiecie (dostęp: 04.2013) Shep Hyken, Kult klienta, Wolter Kluwer Polska 2011 Geoportal, http://mapy.geoportal.gov.pl/imap/ (dostęp: 04.2013) 138 Moduł X: RAZEM W CHMURZE Wprowadzenie Chmura obliczeniowa (informatyczna) to przetwarzania model oparty na użytkowaniu usług dostarczonych przez usługodawcę (wewnętrzny dział lub zewnętrzna organizacja). Funkcjonalność jest tu rozumiana jako usługa (dająca wartość dodaną użytkownikowi) oferowana przez dane oprogramowanie (oraz konieczną infrastrukturę). Oznacza to eliminację konieczności zakupu licencji czy instalowania konieczności i administracji oprogramowaniem. Konsument płaci za użytkowanie określonej usługi, np. korzystania kalkulacyjnego. za możliwość z arkusza Nie musi dokonywać zakupu sprzętu ani oprogramowania. Termin „chmura obliczeniowa” jest związany z pojęciem wirtualizacji. Model „chmury obliczeniowej” historycznie wiąże się z przetwarzaniem w sieci grid, gdzie wiele systemów udostępnia usługi korzystając z podłączonych zasobów, z tą różnicą, że w chmurze obliczeniowej mamy do czynienia z podążaniem zasobów za potrzebami usługobiorcy. Pojęcie chmury nie jest jednoznaczne, w szerokim znaczeniu przetwarzanym w chmurze jest wszystko przetwarzane na zewnątrz zapory sieciowej, włączając w to konwencjonalny outsourcing]18. Przetwarzanie w chmurze (ang. cloud computing), nazywane również chmurą obliczeniową, jest to model przetwarzania danych zdalnie, korzystając z rozwiązań dostarczonych przez zewnętrzne firmy. Ujmując rzecz prostymi słowami, jest to użytkowanie przestrzeni 18 Knorr E., Gruma G., Czym tak naprawdę jest przetwarzanie w chmurze? 139 dyskowej bądź usług, takich jak e-mail, oprogramowanie biurowe czy nawet gry wideo - przez Internet. Taki model eliminuje przymus instalowania oprogramowania na własnym komputerze - jedynym programem, jakiego potrzebujemy, jest najczęściej przeglądarka internetowa, która daje nam dostęp do wszystkich tych usług zainstalowanych na serwerach firm dostarczających rozwiązanie. Pojęcie Web 2.0 zostało wykorzystane po raz pierwszy przez firmę O.Reilly Media w 2004 roku. Od tamtej pory powstały rozmaite definicje tego terminu, jednak żadna z nich nie zdobyła sobie powszechnego uznania. Istnieją pewne cechy, które wyróżniają serwisy tworzące trend Web 2.0. Zawartość serwisów reprezentujących ten trend jest tworzona głównie przez Internautów. Każdy, kto odwiedza daną stronę, może wpłynąć na jej zawartość, stać się jej twórcą. Firmy tworzące strony internetowe, mają więc za zadanie przygotować jedynie platformę komunikacji i współpracy dla internautów, a nie oferować gotową treść. Serwisy społecznościowe są czymś pośrednim między komunikacją masową i interpersonalną. Jako zjawisko względnie nowe, budzą emocje i kontrowersje. W dyskusjach na ten temat dominują skrajne ujęcia: pozytywne (czy wręcz entuzjastyczne) i negatywne. Dobrodziejstwa w Internecie to wszystko to, co daje ludziom możliwość wyrażania siebie, ułatwia kooperację między ludźmi, budowanie wspólnot, bycie użytecznym i twórczym, satysfakcję z wnoszenia wkładu w jakieś dzieło, odnajdywanie czy konstruowanie tożsamości, sensu, znaczeń, samorealizację i pozyskiwanie nowych zasobów, wiedzy i kompetencji, poczucie podmiotowości, świadczenie wsparcia. Pisanie nawet niezbyt mądrego bloga jest bardziej twórcze niż praktyki couchpotato (przesiadywanie przed telewizorem kilkanaście godzin na dobę). Wchodząc do nowej społeczności, trzeba się czymś wykazać, aby uzyskać dobry status, co wymusza pracę nad sobą. Serwisy społecznościowe to efekt kuli śniegowej: każdy cos dokłada do wspólnej puli. Web 2.0 jest dla wielu uczestników spełnieniem marzenia o równych szansach, realizacją prawa trzeciej generacji praw człowieka (praw kulturowych uzupełniających prawa polityczne i socjalne) - prawa do komunikowania się. Realizacja tego prawa poprawia efektywność działań społecznych, które zależą mniej od zewnętrznej regulacji życia, a bardziej od autonomii jednostek. Blogi, wiki, RRS-y czy serwisy społecznościowe, które powstały przed epoką Web 2.0, teraz dopiero przeżywają prawdziwy renesans. 140 Projekt 1: Jak chronione są prawa człowieka w portalach społecznościowych? Cele operacyjne projektu Uczeń: rozumie znaczenie ochrony praw człowieka i danych osobowych, zna zasady użytkowania portalu społecznościowego, zna prawa człowieka, potrafi ocenić stopień zabezpieczenia danych osobowych w sieci, potrafi ochronić swoje dane osobowe w sieci. Materiały pomocnicze do tematu projektu zawierające: propozycje szczegółowych pytań problemowych, propozycje zadań do wykonania przez uczniów, teksty pomocnicze i materiały źródłowe do realizacji tematu projektu. Propozycje szczegółowych pytań problemowych: 1. Jakie prawa człowieka są chronione/łamane w portalach społecznościowych? 2. Czym różnią się od siebie polskojęzyczne portale społecznościowe? Propozycje zadań do projektu: 1. Przedstawienie przykładów chronienia/łamania praw człowieka w portalach społecznościowych. 2. Przedstawienie analizy polityki bezpieczeństwa i ochrony danych w wybranych portalach społecznościowych. Teksty pomocnicze i materiały źródłowe do realizacji tematu projektu Powszechna Deklaracja Praw Człowieka, http://www.unic.un.org.pl/prawa_czlowieka/dok_powszechna_deklaracja.php (dostęp: 04.2013) Cyfrowe samobójstwo czyli jak zniknąć z Internetu?, http://www.itvl.pl/news/cyfrowe-samobojstwo-czyli-jak-zniknac-z-internetu (dostęp: 04.2013) 141 GIODO przestrzega Polaków przed Facebookiem, http://technologie.newsweek.pl/giodo-przestrzega-polakow-przedfacebookiem,94497,1,1.html (dostęp: 04.2013) Przykładowa polityka bezpieczeństwa http://www.securitum.pl/bazawiedzy/publikacje/przykladowa-polityka-bezpieczenstwa (dostęp: 04.2013) Polityka prywatności - czym jest, jakie elementy zawiera? http://www.prawnikonline.eu/polityka-prywatnosci---czym-jest-jakie-elementy-zawiera,13,3521.html (dostęp: 04.2013) Ochrona danych osobowych na portalach społecznościowych, http://bezpiecznyinternet.org/2012/09/ochrona-danych-osobowych/; http://www.komputerswiat.pl/blogi/blog-redakcyjny/2008/06/ochrona-danychosobowych-na-portalach-spolecznosciowych.aspx (dostęp: 04.2013) 142 Przykładowa karta pracy do zadania 2. Instrukcja: Scharakteryzuj polityki bezpieczeństwa i ochrony danych w wybranych portalach społecznościowych. Lp. Serwis społecznościowy 1. Facebook.com 2. Twitter.com 3. Nk.pl 4. Fotka.pl 5. Goldenline.pl Charakterystyka polityki bezpieczeństwa w zakresie ochrony danych osobowych 6. 7. 143 Uwagi Projekt 2: Jak stworzyć wirtualną encyklopedią szkolną? Cele operacyjne projektu Uczeń: zna narzędzia i języki do tworzenia serwisów www, wie jak są tworzone zasoby wirtualne, potrafi korzystać z dzielenia dokumentów w sieci, potrafi udostępnić utworzone zasoby określonej liczbie użytkowników, posługuje się wybranymi narzędziami i językami do tworzenie serwisów www, potrafi zbudować własną stronę opartą na mechanizmie wiki. Materiały pomocnicze do tematu projektu zawierające: propozycje szczegółowych pytań problemowych, propozycje zadań do wykonania przez uczniów, teksty pomocnicze i materiały źródłowe do realizacji tematu projektu. Propozycje szczegółowych pytań problemowych: 1. Czym różnią się miedzy sobą wirtualne encyklopedie znajdujące się w sieci? 2. Jakie narzędzia służą do tworzenia serwisów WWW? Propozycje zadań do projektu: 1. Scharakteryzowanie wybranych encyklopedii sieciowych. 2. Zaprojektowanie i udostępnienie w sieci encyklopedii szkolnej. Teksty pomocnicze i materiały źródłowe do realizacji tematu projektu Katalog - encyklopedie, http://wienmar.republika.pl/linki/encyklopedie.htm (dostęp: 04.2013) Encyklopedia Portal Wiedzy, http://portalwiedzy.onet.pl/encyklopedia.html (dostęp: 04.2013) Wiki, http://pl.wikipedia.org/wiki/Wiki (dostęp: 04.2013) Jak utworzyć nowy wikiprojekt, http://pl.wikipedia.org/wiki/Pomoc:Jak_utworzy%C4%87_nowy_wikiprojekt (dostęp: 04.2013) 144 How to Create Your Own Wiki, http://www.pcmag.com/article2/0,2817,2399582,00.asp (dostęp: 04.2013) Przykładowa karta pracy do zadania 1. Instrukcja: Opisz charakterystyczne cechy wybranych encyklopedii sieciowych. Lp. Encyklopedia sieciowa Opis, charakterystyka 1. Wikipedia. Wolna encyklopedia Każdy może redagować, posiada różne wersje językowe, … 2. Encyklopedia PWN Ponad 90 tys. haseł, … 3. 4. 5. 6. 7. Internetowa Encyklopedia Zdrowia 8. 9. 145 Projekt 3: Jak tworzyć blogi budzące zainteresowanie? Cele operacyjne projektu Uczeń: zna cechy środowiska web 2.0 potrafi bezpiecznie udostępniać swoje zasoby posługuję się narzędziami do tworzenia stron www potrafi założyć profil użytkownika serwisu Materiały pomocnicze do tematu projektu zawierające: propozycje szczegółowych pytań problemowych, propozycje zadań do wykonania przez uczniów, teksty pomocnicze i materiały źródłowe do realizacji tematu projektu. Propozycje szczegółowych pytań problemowych: 1. Co wpływa na popularność środowiska WEB 2.0? 2. W jaki sposób ludzie prezentują swoje zainteresowania (hobby) w sieci? 3. Jakie dobre strony i zagrożenia stwarza udostępnianie swoich zasobów w sieci? Propozycje zadań do projektu: 1. Przedstawienie zainteresowań w sieci poprzez wykonanie projektu: witryny, bloga lub w inny sposób. 2. Przedstawienie w wybranej formie sposobów kreowania wirtualnych postaci (awatarów) prezentujących zainteresowania w sieci. Teksty pomocnicze i materiały źródłowe do realizacji tematu projektu: Gdzie założyć darmowego bloga?, http://szablony.blogowicz.info/?id=darmowe_blogi (dostęp: 04.2013) Gdzie założyć bloga? Darmowe systemy blogowe, http://www.webnote.pl/gdzie-zalozyc-bloga-darmowe-systemy-blogowe.html (dostęp: 04.2013) 146 Jak prowadzić dobrego bloga?, http://zapytaj.onet.pl/Category/007,010/2,7292484,Jak_prowadzic_naprawde_ dobrego_bloga.html (dostęp: 04.2013) Jak prowadzić bloga? Jak założyć bloga?, http://jak.manipulant.pl/jakprowadzic-bloga-jak-zalozyc-bloga/ (dostęp: 04.2013) Konsumpcja mediów. Sposoby korzystania z mediów wśród internautów http://gemius.pl/pl/raporty/2009-01/02 (dostęp: 04.2013) Jak stworzyć awatara Voki, http://blogiceo.nq.pl/tikowatrojka/?p=60 (dostęp: 04.2013) Co to jest Web 2.0, http://noonestudio.pl/jest-web-2-0/ (dostęp: 04.2013) Przykładowa karta pracy do zadania 2. Instrukcja: Uzupełnij poniższy schemat opisując sposoby prezentacji zainteresowań w sieci? Udział w aukcjach internetowych Zainteresowania, hobby 147 Projekt 4: Jak stworzyć interaktywną mapę? Cele operacyjne projektu Uczeń: zna serwisy z mapami internetowymi, zna narzędzia i języki do tworzenia serwisów www, wie jak są tworzone zasoby wirtualne, potrafi stworzyć własny profil sieciowy, potrafi posługiwać się interaktywną mapą komputerową, potrafi wytłumaczyć różnice pomiędzy wyglądem i wykorzystaniem różnego rodzaju map, potrafi wprowadzić do serwisu map internetowych dane i fotografie dotyczące wybranych miejsc, potrafi udostępnić utworzone zasoby w określony sposób. Materiały pomocnicze do tematu projektu zawierające: propozycje szczegółowych pytań problemowych, propozycje zadań do wykonania przez uczniów, teksty pomocnicze i materiały źródłowe do realizacji tematu projektu. Propozycje szczegółowych pytań problemowych: 1. Czym różnią się miedzy sobą serwisy mapowe znajdujące się w sieci? 2. Jakie narzędzia służą do tworzenia interaktywnych map? Propozycje zadań do projektu: 1. Przedstawienie charakterystycznych cech wybranych serwisów mapowych. 2. Zaprojektowanie i utworzenie w sieci własnej mapy interaktywnej. Teksty pomocnicze i materiały źródłowe do realizacji tematu projektu Mapa Polski z planami miast, http://mapa.szukacz.pl/ (dostęp: 04.2013) Narzędziownia: interaktywne mapy, http://seriouslymike.wordpress.com/2012/06/04/narzedziownia-interaktywnemapy/ (dostęp: 04.2013) 148 Mapa na własnej stronie, http://www.gisplay.pl/gis/nowosci-gis/2158-mapa-nawlasnej-stronie.html (dostęp: 04.2013) Jak powstają mapy do nawigacji GPS?, http://pdaclub.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=11562&catid =35&Itemid=52 (dostęp: 04.2013) System opracowania i aktualizacji mapy numerycznej, http://mapa-sg.pl/ (dostęp: 04.2013) Kreator map, http://www.google.com/mapmaker (dostęp: 04.2013) Google Earth, http://www.google.pl/intl/pl/earth/ (dostęp: 04.2013) 149 Projekt 5: Jak zaprojektować i zbudować portal szkoły? Cele operacyjne projektu Uczeń: narzędzia i języki do tworzenia serwisów www, zna wie jak są tworzone zasoby wirtualne, potrafi stworzyć własny profil sieciowy, potrafi zaprojektować portal szkolny z wykorzystaniem wolnego oprogramowania, posługuje się wybranymi narzędziami i językami do tworzenie serwisów www, wykorzystuje system zarządzania treścią na stronach internetowych, wie, na czym polega e-learning, potrafi udostępnić utworzone zasoby określonej liczbie użytkowników. Materiały pomocnicze do tematu projektu zawierające: propozycje szczegółowych pytań problemowych, propozycje zadań do wykonania przez uczniów, teksty pomocnicze i materiały źródłowe do realizacji tematu projektu. Propozycje szczegółowych pytań problemowych: 1. Czym różnią się miedzy sobą portale (np. edukacyjne) znajdujące się w sieci? 2. Jakie oprogramowanie na licencji open source można wykorzystać do tworzenia serwisów tematycznych? 3. Jakie informacje i aktywności powinny znaleźć się w szkolnym portalu? Propozycje zadań do projektu: 1. Porównanie wybranych portali edukacyjnych wg określonych kryteriów. 2. Scharakteryzowanie wolnego oprogramowania do tworzenia serwisów www. 3. Zaprojektowanie szkolnego portalu z określoną zawartością i aktywnościami użytkowników. 150 Teksty pomocnicze i materiały źródłowe do realizacji tematu projektu Jak przy pomocy WordPressa stworzyć stronę internetową dla firmy, http://magazynt3.pl/jak-przy-pomocy-wordpress-stworzyc-strone-internetowadla-firmy/ (dostęp: 04.2013) Joomla – możliwości i zasady działania, http://hefe.com.pl/joomla-mozliwoscii-zasady-dzialania/ (dostęp: 04.2013) Jak stworzyć serwis internetowy, który będzie świetnie wyglądał na każdym urządzeniu i w każdej rozdzielczości?, http://eredaktor.pl/webdesignwebmastering/jak-stworzyc-serwis-internetowy-ktory-bedzie-swietniewygladal-na-kazdym-urzadzeniu-i-w-kazdej-rozdzielczosci/ (dostęp: 04.2013) Planowanie portalu internetowego, http://webhome.pl/blog/planowanie-portaluinternetowego (dostęp: 04.2013) Literatura i inne źródła informacji, bibliografia Polska w drodze do globalnego społeczeństwa informacyjnego. Raport o Rozwoju Społecznym, Warszawa 2002 Raport GUS: Społeczeństwo informacyjne w Polsce 2011-2012, http://www.stat.gov.pl/gus/5840_13552_PLK_HTML.htm (dostęp: 04.2013) Raport Kultura 2.0. Cyfrowy wymiar przyszłości, http://kultura20.blog.polityka.pl/ (dostęp: 04.2013) Raport strategiczny IAB Polska: Internet 2007 B. Boryczka, Praktyczny przewodnik po Internecie dla bibliotekarzy, Wydawnictwo Branta, Bydgoszcz 2003 P. Lipiec, Ł. Sosna, Jak stworzyć najlepszy blog. WordPress 2.0, Wydawnictwo Naukowe PWN, 2007 G. Mazurek, Blogi i wirtualne społeczności - wykorzystanie w marketingu, Wydawca Wolters Kluwer Polska, 2009 Wikipedia fenomenem XXI wieku, http://kulturaenter.pl/wikipedia-fenomenemxxi-wieku/2012/09/ (dostęp: 04.2013) Siedem praktycznych zasad skutecznej komunikacji Web 2.0, http://my.opera.com/skupkatalizat61/blog/siedem-praktycznych-zasadskutecznej-komunikacji-web-2-0 (dostęp: 04.2013) 151 P. Zalewski, Osiem cech Web 2.0, http://www.internetstandard.pl/news/107199/Osiem.cech.Web.2.0.html (dostęp: 04.2013) Społecznościowo! Web2.0 nowym kierunkiem w edukacjihttp://www.eid.edu.pl/archiwum/2008,1/kwiecien,4/temat,6/spolecznos ciowo_web20_nowym_kierunkiem_w_edukacji,30.html (dostęp: 04.2013) Nadchodzi Internet trzeciej generacji WEB 3.0, http://www.chip.pl/news/wydarzenia/trendy/2012/10/nadchodzi-internettrzeciej-generacji-web-3.0 (dostęp: 04.2013) Web 2.0, Marketing 2.0/3.0 z czym to się je..., http://www.devboard.pl/web-20-marketing-2-03-0-z-czym-to-sie-je- (dostęp: 04.2013) Wystartuj z portalem internetowym, http://www.se.pl/superbiznes/firma/wystartuj-z-portalem-internet-owym_289402.html (dostęp: 04.2013) 152 MATERIAŁY DO PLANOWANIA I EWALUACJI PRACY UCZNIÓW Stosowanie metody projektów jest przejawem podejścia przedsiębiorczego w nauczaniu, które w przeciwieństwie do podejścia tradycyjnego: skupia się na procesie dochodzenia do wiedzy, a nie na treści, ucznia, a nie nauczyciela, stawia w centrum zainteresowania, z nauczyciela czyni organizatora procesu kształcenia, a nie nieomylnego eksperta w swojej dziedzinie, sprawia, że uczniowie aktywnie uczestniczą w procesie kształcenia i pracują zespołowo, kładzie nacisk na zastosowanie teorii w praktyce, ma charakter interdyscyplinarny, umożliwia uczenie się na błędach jako przeciwwagę lęku przed popełnieniem błędu, zakłada elastyczność w ustalaniu tematyki zajęć. Etapy realizacji projektu. Rola nauczycieli i uczniów. Etap I – Przygotowanie do realizacji projektu Zadania nauczyciela: wybór zagadnień, przygotowanie uczniów do pracy metodą projektu (instrukcja do realizacji), wprowadzenie uczniów w zagadnienie, podział uczniów na zespoły. Zadania uczniów: zapoznanie się z instrukcją realizacji projektu, organizacja grup zadaniowych, wybór tematu, zebranie wstępnych informacji, przygotowanie planu działań. Wspólne zadania uczniów i nauczycieli: przygotowanie kontraktu, który jest zobowiązaniem uczniów do wykonania w określonym terminie wszystkich zaplanowanych działań, a nauczyciela – do konsultacji i oceny projektu zgodnie z zawartymi w kontrakcie kryteriami oceny. Etap II – Działanie Zadania nauczyciela: ustalenie terminów spotkań konsultacyjnych z grupami zadaniowymi, systematyczna ocena postępu realizacji projektu (monitoring). Zadania uczniów: systematyczne zbieranie i gromadzenie informacji, selekcja i analiza zebranych informacji, wyciąganie wniosków i rozwiązywanie 153 problemów, prowadzenie działań w projekcie, przygotowanie prezentacji i sprawozdania. Etap III – Ewaluacja (ocena) projektu Zadania nauczyciela: ocena efektów, czyli końcowego produktu projektu, ocena procesu, jaki miał miejsce podczas realizacji projektu, przygotowanie sprawozdania z projektu. Zadania uczniów: samoocena udziału w projekcie, informacja zwrotna dla wszystkich członków zespołu zadaniowego, analiza błędów i wyciągnięcie wniosków na przyszłość. PBL to strategia edukacyjna cechująca się tym, że napędzana jest przez problem pobudzający do myślenia. Uczniowie (współ)pracują w małych grupach. Nauczyciel ma za zadanie ułatwienie uczenia się przez nich – pełni rolę tutora. Istotą metody PBL jest: perspektywa ucznia; od całości do części; uczenie, jako budowanie. Uczenie się na bazie problemu Problem-Based Learning (PBL) ułatwia: uczenie się podejmowania decyzji uczenie się klinicznego rozumowania uczenie się samodzielnej kontroli procesu kształcenia uczenie się pracy w zespole uczenie się uczestnictwa w dyskusji integrowanie wiedzy z dyscyplin teoretycznych i praktycznych odtwarzanie wiedzy w podobnej sytuacji. Pierwszym elementem pracy metodą PBL jest spotkanie się grupy: Wzajemne przedstawienie się członków grupy Wprowadzenie w zasady funkcjonowania grupy. Pierwsza sesja robocza: ocena i wstępne propozycje rozwiązania problemu w oparciu o aktualną wiedzę: - koncepcja wstępna - mnogie hipotezy - poszukiwanie prawdopodobnej przyczyny 154 - wyjaśnienie mechanizmów - propozycje postępowania. identyfikacja tematów (obszarów), w zakresie których wiedza grupy jest niewystarczająca rozpoznanie źródeł potrzebnych informacji Po tym etapie następuje samodzielna praca członków grupy, po czym odbywa się kolejna sesja robocza, podczas której następuje: krytyczna ocena wykorzystanych źródeł informacji dyskusja nad problemem z wykorzystaniem nowo nabytej wiedzy ocena wiedzy, umiejętności rozwiązywania problemu, pracy z grupą przeprowadzona przez grupę w stosunku do każdego jej członka. Ostatni etap to przedstawienie, prezentacja wyników pracy grupy z uwzględnieniem trudności, na jakie napotkali uczniowie, konkluzji, nowo nabytej wiedzy, wniosków do dalszej pracy nad tematem. Poniżej przedstawiono przykłady sposobów planowania pracy wzory arkuszy oceny i samooceny pracy uczniów, arkusze ewaluacji. 155 uczniów, PLANOWANIE PRACY METODĄ PROJEKTU – wzór 1 Lp. Etapy Opis Prowadzący proponuje podział uczestników na grupy Omówienie metody pracy podczas zajęć 1. Spotkanie zainteresowanych, podział na grupy. 2. Przedstawienie projektu 3. Wybór tematu Opracowywany temat projektu 4. Przygotowanie instrukcji zawierającej; temat projektu i jego cele zadania, które mają wykonać uczniowie, aby osiągnąć cel źródła, do których należy sięgnąć, aby osiągnąć cel termin konsultacji z nauczycielem termin prezentacji możliwe sposoby prezentacji i czas tej prezentacji kryteria oceny projektu Ustalenie zasad pracy grupowej 4a. Cele projektu 4b. Czas trwania 4c. Zadania do wykonania dla poszczególnych zespołów. Rozdział zadań członkom grupy 4d. Źródła informacji Określenie podstawowych źródeł informacji 4e. Forma wykonania projektu (raport z wykonania zadania; konkretny wytwór; plakat, model, film, wystawa; prezentacja projektu na forum klasy; dyskusja) Dobór odpowiedniej formy realizacji projektu 4f. Czas i sposób prezentacji 4g. Kryteria oceny/ samooceny 5. Ocena projektu zgodna z kryteriami. 6. Analiza wyników i przebiegu projektu. Określenie ogólnych i szczegółowych celów projektu Ustalenie czasu trwania realizacji projektu Ustalenie czasu i formy prezentacji wykonanego zadania Wybór kryteriów oceny/samooceny Ocena spełnienia założonych kryteriów projektu Omówienie realizacji i wyników projektu 156 PLANOWANIE PRACY METODĄ PBL – wzór 2 Lp. Etapy Opis 1. Spotkanie zainteresowanych, podział na grupy. 2. Przedstawienie projektu 3. Przedstawienie problemu, zgłębianie zagadnień 4. Jaką wiedzę przydatną do rozwiązania problemu mają uczniowie? 5. Rozwinąć i napisać własnymi słowami definicję problemu 6. Wymienić możliwe rozwiązania problemu – wybór najlepszego 7. Planowanie kolejnych zadań - harmonogram 8. Co powinniśmy jeszcze wiedzieć? 9. 10. Sporządzenie dokumentacji potwierdzającej przyjęte rozwiązanie problemu Prezentacja projektu na forum całego zespołu uczniowskiego 11. Ocena projektu, ocena i samoocena pracy 12. Ewaluacja projektu Prowadzący proponuje podział uczestników na grupy Omówienie metody pracy podczas zajęć Dyskusja w grupie na temat rozumienia problemu, wskazują na najważniejszy dla siebie aspekt Zapisywanie sugestii każdej osoby Uczniowie indywidualnie analizują to, co wiedzą i to, co powinni wiedzieć, żeby rozwiązać problem Uszeregowanie wszystkich propozycji rozwiązań problemu od najmocniejszego do najsłabszego Ustalenie kolejności działań i dobór przedziału czasowego Wyszukiwanie informacji i danych, które potwierdzają wybrane rozwiązanie. Dyskusja nad źródłami informacji. Przydział obszarów poszukiwań. Przedstawienie procesu i wyniku nauczycielowi Dzielenie się wynikami poszukiwań, nową wiedzą Ocena spełnienia założonych kryteriów Opiniowanie wartości działań 157 INSTRUKCJA OGÓLNA - dla wszystkich uczniów realizujących zadanie – wzór Temat projektu:. .............................................................................................................................. Realizatorzy: ................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................. Lp. Zadanie Terminy wykonania, konsultacje Forma prezentacji 1. 2. 3. 4. 5. 6. 158 Co będzie oceniane? Uwagi PRZYKŁADOWE KRYTERIA OCENY PROJEKTU Kryterium Uwagi Realizacja celu Sposób prezentacji Pomysłowość i zakres wiedzy Samodzielność wykonania Użyteczność Stopień inspiracji do dalszej pracy Zaangażowanie Staranność wykonania Wykorzystane w trakcie prezentacji środki dydaktyczne Poprawność językowa Terminowość Aktywność i twórcza postawa Wartość merytoryczna 159 KARTA OCENY PRACY GRUPOWEJ – wzór 1 Tematyka Punkty Ilość zgromadzonego/przetworzonego materialu i jego przydatność Estetyka wykonania Ciekawe propozycje realizacji projektu, atrakcyjność, oryginalność Wykorzystanie różnorodnych źródeł informacji Terminowość wykonywanych prac Realizowanie poszczególnych etapów pracy zgodnie z instrukcją Stopień zaangażowania Umiejętność selekcjonowania zgromadzonego materiału Samodzielność Umiejętność współdziałania w zespole 160 Uwagi KARTA OCENY PRACY GRUPOWEJ – wzór 2 Pytania Ocena opisowa Co zostało dobrze zrobione? Co sprawiało trudności w trakcie realizacji i jak sobie z problemami grupa poradziła? Jakie są rezultaty pracy i jak uczniowie określają poziom zdobytej wiedzy? Jakie jest zdanie członków grupy o takiej formie pracy, jakie zmiany należałoby wprowadzić w przyszłości? 161 KARTA SAMOOCENY – dla ucznia – wzór 1 Lp. Pytanie 1. Podczas realizacji zadań nauczyłeś/łaś się 2. Co nowego poznałeś/łaś? 3. Czego jeszcze nie wiesz, nie umiesz? 4. Czy stosowałeś/łaś nowe narzędzia; jeśli tak, to jakie? 5. Na jakie trudności napotkałeś/łaś? 6. Czy rola, którą pełniłeś/łaś w grupie sprawiła Ci satysfakcję/ 7. Jak układała się współpraca w grupie? 8. Jak inni uczestnicy projektu ocenili Twoją pracę? 9. Czy jesteś zadowolony/a z efektów swoich działań? Ocena opisowa 162 KARTA SAMOOCENY – dla ucznia – wzór 2 Lp. Pytanie 1. Jaki był temat projektu? 2. Jaka była Twoja rola w grupie, czym się zajmowałeś/łaś? 3. Czy wszystkie założone cele zostały zrealizowane, jeśli nie – dlaczego? 4. Jakie miałeś/łaś trudności i jak je rozwiązywałeś/łaś? 5. Kto Ci pomagał i w jakim zakresie? 6. Jaka atmosfera panowała w grupie w czasie pracy metodą projektu? 7. W jakim stopniu projekt poszerzył Twoją wiedzę,? 8. Czy i jakie zainteresowania rozbudził u Ciebie projekt? 9. Na ile punktów (w skali od 1 do 5) oceniasz swój wkład pracy, a na ile zdobyte umiejętności i wiedzę? Ocena opisowa Jakie zmiany ewentualnie 10. należałoby wprowadzić do organizacji pracy grup? Co zmieniłbyś/łabyś w swojej 11. pracy, gdybyś od początku zaczynał/a realizować projekt? 163 ARKUSZ OCENY – ETAP REALIZACJI PROJEKTU – wzór GRUPA........................................................................................................................... TEMAT PROJEKTU....................................................................................................... TERMIN PREZENTACJI................................................................................................ Etap realizacji projektu Umiejętności Precyzyjne sformułowanie Formułowanie tematu tematu Jasne określenie celów projektu Selekcja informacji Zbieranie i opracowanie materiałów do rozwiązania problemu Krytyczna ocena informacji „Przetwarzanie” informacji – nadawanie im nowej formy Wykorzystanie czasu prezentacji Prezentacja Zainteresowanie innych uczniów Sposób prezentowania – komentarz ustny Udzielanie sobie informacji Podejmowanie decyzji Praca w grupie Słuchanie się nawzajem Rozwiązywanie konfliktów Zaangażowanie innych w pracę Samoocena postępów w pracy 164 Ocena ANKIETA EWALUACYJNA PROJEKTU – wzór Lp. 1. Pytanie Tak Czy zachęciłeś/łaś się do poszukiwania dalszych informacji? 2. Czy temat projektu był ciekawy? 3. Cy czegoś nowego nauczyłeś/łaś się, poznałeś/łaś? 4. Czy warunki pracy sprzyjały realizacji zadań? 5. Czy atmosfera podczas pracy była sympatyczna? 6. Czy metoda uczenia się przez rozwiązywanie problemów jest efektywna? 165 Raczej Raczej tak nie Nie OPISY PROJEKTÓW ZREALIZOWANYCH W POWIATOWYCH OŚRODKACH WSPIERANIA UCZNIÓW ZDOLNYCH NAGRODZONYCH I WYRÓŻNIONYCH W KONKURSACH POWIATOWYCH NA NAJLEPSZY PROJEKT EDUKACYJNY Podczas realizacji projektu DiAMEnT ogłoszony został konkurs na projekt edukacyjny realizowany przez grupy uczniów wraz z nauczycielami. Nauczyciel prowadzący grupę zgłaszał akces przystąpienia do procedury konkursowej konkretnej grupy uczniów, której skład nie zmienił się do zakończenia pracy nad wybranym tematem projektu. Cele konkursu: wymiana doświadczeń między nauczycielami i uczniami uczestniczącymi w zajęciach w POWUZ, promowanie dobrych praktyk związanych z realizacją Regionalnego programu wspierania uzdolnień dzieci i młodzieży, upowszechnianie efektów wdrożenia Regionalnego programu wspierania uzdolnień dzieci i młodzieży, ewaluacja Regionalnego programu wspierania uzdolnień dzieci i młodzieży. Konkurs był realizowany w powiatach w trzech kategoriach: szkoły podstawowe, gimnazja, szkoły ponadgimnazjalne w okresie od stycznia do 30 czerwca 2012 roku. W konkursie uczestniczyły zespoły składające się z: nauczyciela i całej grupy, jeśli nauczyciel realizował ten sam projekt z całą grupą objętą zajęciami pozaszkolnymi, nauczyciela i części grupy, jeśli nauczyciel realizował projekt/projekty w podziale na mniejsze grupy/podgrupy. Na konkurs należało przygotować pracę konkursową, na którą składały się: opis zrealizowanego projektu, który opracowywał nauczyciel wg wzoru określonego w Regulaminie, prezentacja efektów cząstkowych lub efektu finalnego zrealizowanego projektu opisanego przez nauczyciela, w jednej z wybranych form: prezentacji multimedialnej, filmu, audycji radiowej lub telewizyjnej, strony internetowej, tekstu prasowego (np. artykuł, wywiad, reportaż), którą opracowywali uczniowie. Komisja konkursowa przyznała nagrody i wyróżnienia. 166 Poniżej prezentujemy 6 nagrodzonych prac konkursowych w kategorii szkół gimnazjalnych z zajęć pozaszkolnych z technologii informacyjno – komunikacyjnych: 1. Jak tworzymy grę komputerową? 2. Jak chronić dane komputerowe przed nieuprawnionym dostępem? 3. Co łączy miejsca z których pochodzimy? 4. Jak nowocześnie promować zabytki, dziedzictwo kulturowe oraz aktualne życie Proszowic 5. Jak za pomocą narzędzi e-komunikacji usprawnić przepływ informacji w Twojej szkole? 6. ACTA – obsesja czy realne zagrożenie? Materiały z realizacji nagrodzonych i wyróżnionych projektów można znaleźć na stronach Projektu DiAMEnT: http://www.diament.edu.pl/aktualnosci2.php?id_aktualnosci=165 OPIS REALIZACJI PROJEKTU 1 Informacje ogólne 1. Powiat: m. Kraków 2. Nr POWUZ: VII 3. Miejsce POWUZ: Gimnazjum nr 20 w Krakowie 4. Symbol grupy: TIK-GR1 5. Imię i nazwisko nauczyciela: Rafał Sztramkowski 6. Grupa realizująca projekt – nazwiska uczniów: Bartłomiej Stępień, Anna Rzemińska, Justyna Figa, Krzysztof Wróbel, Przemysław Gędźba, Paweł Gędźba Szczegółowe informacje o zrealizowanym projekcie 1. Moduł: Grafika komputerowa 2. Temat projektu: „Jak tworzymy grę komputerową?” 3. Czas realizacji projektu: 20godzin- 4 spotkania 167 4. Cele operacyjne projektu: Uczeń: zna i stosuje metody tworzenia warstw w plikach graficznych, selekcjonuje materiały graficzne na potrzeby projektu, rozumie przepływ informacji i konieczność współpracy z innymi uczestnikami zajęć, analizuje informacje od innych uczestników projektu na potrzeby własnego zadania, posługuje się różnymi narzędziami do obróbki grafiki tak, aby odpowiednio przetworzyć przygotowane we wcześniejszym projekcie materiały graficzne, stosuje różnorodne programy do tworzenia grafiki, wykorzystuje zasady tworzenia animacji, potrafi zaprojektować dowolny element graficzny, który pasuje do fabuły gry. 5. Problemy i zadania szczegółowe (badawcze) do tematu projektu 1. Jak opracować scenariusz gry komputerowej, w której pojawia się diament? Zadanie 1: Opracowanie gry komputerowej. Instrukcje dla uczniów: Opracuj scenariusz gry komputerowej, w której pojawia się Diament. Zadanie wykonują uczniowie indywidualnie, a następnie w oparciu o przygotowane scenariusze grupa selekcjonuje wątki i „buduje” jeden scenariusz metodą „burzy mózgów”. Wiedza zdobyta przez uczniów: tworzenie typowego scenariusza? Umiejętności zdobyte przez uczniów: umiejętność opracowania scenariusza gry, którego poszczególne fragmenty tworzą logiczny i spójny ciąg prowadzenie rzeczowej dyskusji, szukanie optymalnego rozwiązania, praca w grupie, przygotowanie prezentacji, 168 przeprowadzenie prezentacji, prowadzenie debaty. 2. Jak wykonać scenerię gry? Zadanie 2: Opracowanie scenerii do gry komputerowej. Instrukcje dla uczniów: W oparciu o przygotowany scenariusz wykonaj scenerię gry pamiętając, że poszczególne fragmenty muszą być spójne jako całość, konsultuj własne pomysły z pomysłami innych uczestników. Wiedza zdobyta przez uczniów: poznanie narzędzi do obróbki plików graficznych, poznanie warstw podczas budowy scenerii. Umiejętności zdobyte przez uczniów: praca w zespole, formułowanie zadań w grupie, analizowanie informacji uczestników projektu, opracowanie prezentacji przygotowanych przez uczniów materiałów, publiczna prezentacja wyników. 3. Jak przygotować postacie, aby pasowały stylistycznie do scenerii gry? Zadanie 3: Opracowanie postaci do fabuły gry. Instrukcje dla uczniów: Wykonaj postać: Złotnika, Króla, Maga, Rybaka, Przekupki, Narratora, Kupca Wiedza zdobyta przez uczniów: wiedzą, jak się tworzy animację. Umiejętności zdobyte przez uczniów: tworzenie animacji, opracowanie postaci do gry komputerowej, szukanie optymalnego rozwiązania, praca w zespole, przydział zadań w grupie. Forma prezentacji przygotowanych przez uczniów materiałów: Pokaz, publiczna prezentacja własnych wyników. 169 4. W jaki sposób przygotować okładkę gry oraz przewodnik po grze tak, aby zachęciły do grania? Zadanie 4: Opracowanie okładki i przewodnika po grze. Instrukcje dla uczniów: Zaprojektuj okładkę na opakowanie gry, która zawiera opis gry i najciekawsze sceny z szaty graficznej. Przygotuj prezentację opisującą projekt. Wiedza zdobyta przez uczniów: wiedzą, jak przygotować prezentację, znają sposoby projektowania okładki, wiedzą, jak wykorzystać obiekty graficzne. Umiejętności zdobyte przez uczniów: potrafią zaprojektować okładkę. wykorzystują obiekty graficzne, szukanie optymalnego rozwiązania, praca w zespole, przygotowanie pokazu, publiczna prezentacja wyników. 6. Efekty projektu: wykonanie gry komputerowej, zaprojektowanie i przygotowanie przewodnika po grze, opracowanie okładki, przygotowanie prezentacji o projekcie, rozwinięcie umiejętności pracy w zespole, umiejętność selekcji materiału, poszerzenie umiejętności w zakresie projektowania gier komputerowych. 7. Formy oceny pracy uczniów zastosowane w projekcie: Ocenianie bieżące postępów w realizacji danego zadania przez uczniów w formie samooceny, oceny grupy i oceny nauczyciela. Ocena finalna projektu. 170 OPIS REALIZACJI PROJEKTU 2 Informacje ogólne 1. Powiat: myślenicki 2. Nr POWUZ: IV 3. Miejsce POWUZ: Gimnazjum w Dobczycach 4. Symbol grupy: I 5. Imię i nazwisko nauczyciela: Elżbieta Krawczyk 6. Grupa realizująca projekt – nazwiska uczniów: Grzegorz Ciślik, Paweł Ciślik, Natalia Czerwińska, Mariusz Obajtek, Justyna Topa Szczegółowe informacje o zrealizowanym projekcie 1. Moduł: VII. Laboratorium cyfrowe – czyli jak tworzyć i wykorzystywać multimedialne zasoby sieciowe. 2. Temat projektu: Jak chronić dane komputerowe przed nieuprawnionym dostępem? 3. Czas realizacji projektu: 15 godzin – 3 spotkania 4. Cele operacyjne projektu: Uczeń: rozumie potrzebę ochrony danych; przeprowadza wywiady/sondaże na temat świadomości społecznej dotyczącej sposobów zabezpieczania danych. zna sposoby zabezpieczania danych przed nieuprawnionym dostępem (m.in. szyfrowanie, dobór haseł, profilaktyka antywirusowa). wykorzystuje narzędzia technologii informacyjnej do zaprezentowania przydatnych informacji oraz opinii własnych i innych osób na temat bezpieczeństwa danych komputerowych. 5. Problemy szczegółowe (badawcze) do tematu projektu: Na ile badanie opinii publicznej na temat sposobów zabezpieczania danych komputerowych i prezentowanie wyników się do wzrostu bezpieczeństwa tych danych? Czy szyfrowanie danych jest nadal potrzebne? 171 badań może przyczynić Jak wykorzystać system zarządzania treścią CMS do zaprezentowania tematu realizowanego projektu „Jak chronić dane komputerowe przed nieuprawnionym dostępem?” 6. Zadania szczegółowe realizowane przez: Zadanie 1: Przeprowadzenie badań (nagranie filmu) na temat znajomości sposobów ochrony danych komputerowych. Instrukcje dla uczniów: Sformułuj pytania badające znajomość konstruowania haseł i stosowania profilaktyki antywirusowej; przeprowadź wywiad z uczestnikami grupy językowej. Wykonaj montaż nagranego materiału filmowego z użyciem programu do komputerowego montażu filmów wideo. Sformułuj wnioski wynikające z przeprowadzonych wywiadów. Wiedza zdobyta przez uczniów Poznanie: zasad przeprowadzania wywiadu (m.in. pytania otwarte); funkcji programu do komputerowego montażu filmów wideo – m.in. dodawanie napisów, przejść, efektów; rendering i publikowanie filmu. Umiejętności zdobyte przez uczniów umiejętność konstruowania odpowiednich pytań i przeprowadzania wywiadu (poprawność i retoryka wypowiedzi); umiejętność komputerowego montażu filmu wideo tak, by przedstawiał omawianą treść w sposób zrozumiały i czytelny; umiejętność pracy z widokiem serii ujęć i oś czasu; dodawania filtrów i przejść, napisów i dźwięku; umiejętność wyciągania wniosków i konstruowania pisemnego sprawozdania/zestawienia wraz z prezentacją graficzną zebranych danych. Forma prezentacji przygotowanych przez uczniów materiałów: zmontowany komputerowo film wraz z zebranymi wnioskami wynikającymi z opracowanego sondażu – umieszczone na stronie http://www.diamdobtik.cba.pl - link „Ankieta”. 172 Zadanie 2: Przygotowanie animacji flash oraz artykułów na temat zabezpieczania i szyfrowania danych. Instrukcje dla uczniów: Przygotuj animację tematyczną na temat sposobów szyfrowania danych; wykorzystaj funkcje programu Adobe Flash Trial. Przygotuj artykuł pt. „Zabezpieczanie komputera”. Przygotuj artykuł pt. „Sposoby na zabezpieczenie Joomla” i „Sposoby na zabezpieczenie Joomla część 2” Przygotuj artykuł pt. „Szyfrowanie przez wieki” oraz „Algorytmy w szyfrach”. Wiedza zdobyta przez uczniów: Poznanie: funkcji programu Adobe Flash (trial): mi.in. interfejsu programu, podstawowych pasków narzędziowych: m.in. Kolor, Wyrównanie, Właściwości, podstawowych narzędzi, np. pióro, przekształcanie swobodne; pojęcia symbol –rodzaje, właściwości, zastosowanie; rodzajów klatek; animacji ruchu, animacji kształtu, ścieżki ruchu, rotacji, transformacji; sposobów zabezpieczania danych przed nieuprawnionym dostępem; rodzajów szyfrów (m.in. szyfrowanie (a)symetryczne, techniki podstawiania, Szyfr i Tablica Vigenèra) oraz historii ich rozwoju (w jakim stopniu szyfry stosowane na przestrzeni lat były/są bezpieczne). Umiejętności zdobyte przez uczniów: tworzenia animacji flash: m.in. korzystania z różnych rodzajów animacji ruchu, kształtu; pracy na warstwach; wykorzystania funkcji maskowania, dźwięku; publikowania animacji – wygenerowanie plików html oraz swf; samodzielnego poszukiwania potrzebnych informacji; krytycznej oceny i analizy zebranych informacji. 173 Forma prezentacji przygotowanych przez uczniów materiałów: animacje flash umieszczone na stronie internetowej – link ANIMACJE; opracowane tematyczne ARTYKUŁY – umieszczone na stronie system Joomla http://www.diamdobtik.cba.pl,.dostępne poprzez linki: zabezpieczenie komputera, sposoby na zabezpieczenie joomla, sposoby na zabezpieczenie joomla część 2, algorytmy w szyfrach, szyfrowanie przez wieki. Zadanie 3: Przygotowanie strony internetowej w systemie Joomla. Instrukcje dla uczniów: Załóż domenę na hostingu cba oraz zainstaluj wraz z niezbędnymi dodatkami (Zegar, Licznik odwiedzin), komponentami (ChronoComments); opracuj tematyczne menu strony; umieść na stronie przygotowane artykuły i elementy graficzne /m.in. logo. Zaprojektuj logo strony w dowolnym programie graficznym. Przygotuj i umieść na stronie formularz dotyczący stosowanych przez użytkowników zabezpieczeń komputera; opracuj wyniki i umieść na stronie. Przygotuj /i umieść na stronie/ sondę na temat stosowanych przez użytkowników Internetu haseł. Wiedza zdobyta przez uczniów: Poznanie: systemu zarządzania treścią Joomla /stworzenie własnej witryny WWW w oparciu o darmowy system CMS/: m.in. możliwości rejestracji użytkowników, tworzenia menu, hierarchii treści w postaci kategorii i sekcji, dodawania i edycja artykułów, instalowania dodatkowych modułów; pojęcia Powszechnej Licencji Publicznej GNU, Open Source; zasad tworzenia logotypów; sposobów przeprowadzania badań sondażowych na stronie internetowej. 174 Umiejętności zdobyte przez uczniów: Umiejętność: zakładania konta na darmowym hostingu; instalowania i konfigurowania Joomli; korzystania z menagera plików programu FileZilla Klient; instalowania dodatków: m.in. komponentu ChronoComents, który umożliwia dodawanie komentarzy do artykułów; obsługi i korzystania z programu graficznego; tworzenia Sond i formularzy oraz umieszczania ich na stronie internetowej. Forma prezentacji internetowa o przygotowanych adresie przez uczniów materiałów: strona z odpowiednim menu http://www.diamdobtik.cba.pl i dodatkami; logo projektu, Sonda i formularz oraz wnioski z przeprowadzonych formularzem badań umieszczone na stronie http://www.diamdobtik.cba.pl. 7. Efekty projektu: Efektem projektu jest: strona internetowa o adresie http://www.diamdobtik.cba.pl z całą zawartością, a w szczególności: artykuły opisujące sposoby zabezpieczania danych przed nieuprawnionym dostępem; wnioski zebrane za pomocą ankiety, przygotowane w postaci graficznej (wykresy) – przedstawione bezpośrednio pod artykułem - link „ANKIETA”; wyniki z przeprowadzonego Formularza, przygotowane w postaci graficznej (wykresy), umieszczone w zakładce WYNIKI; zestawienia (w postaci wykresów) wyników przeprowadzonej Sondy umieszczonej na stronie; wnioski i refleksje końcowe – umieszczone w zakładce „PODSUMOWANIE”; wypowiedzi internautów wpisane w komentarzach do artykułów; licznik odwiedzin świadczący o skali zainteresowania tematem. 175 8. Formy oceny pracy uczniów zastosowane w projekcie: Zgodnie z metodą projektu problemowego kolejne etapy realizacji projektu były poddawane ocenie. Ocenie podlegały cztery sfery: 1. Sfera edytorska: strona tytułowa, kompozycja pracy, szata graficzna, czytelność i przejrzystość, estetyka, innowacyjność konstrukcji. 2. Sfera merytoryczna: tematyka, merytoryczność, selekcja i dobór materiałów, prawidłowe wykorzystanie materiałów, bibliografia, integracja różnych dziedzin nauki, pomysłowość i innowacyjność. 3. Sfera informatyczna: elektroniczny zapis, prezentacja/animacja komputerowa, strona internetowa. 4. Sfera wystąpienia publicznego: zaangażowanie w pracę zespołu, kultura wypowiedzi, poprawność języka (związanego z dziedziną nauki), atrakcyjność prezentacji (wizualizacja, wsparcie TI, dowcipność, przystępność). 176 OPIS REALIZACJI PROJEKTU 3 Informacje ogólne 1. Powiat: nowosądecki 2. Nr POWUZ: XI 3. Miejsce POWUZ: Gimnazjum w Starym Sączu 4. Symbol grupy: G - TIK – Gr. I 5. Imię i nazwisko nauczyciela: Krzysztof Małota 6. Grupa realizująca projekt – nazwiska uczniów: Jakub Bogaczyk, Dawid, Ściurka, Wiktor Gawlak, Łukasz Jeleń, Adrian Jeleń, Paulina Siwuska. Szczegółowe informacje o zrealizowanym projekcie 1. Moduł: Laboratorium cyfrowe 2. Temat projektu: Co łączy miejsca z których pochodzimy? 3. Czas realizacji projektu: 10 godzin – 2 spotkania 4. Cele operacyjne projektu: Uczeń: wskazuje najważniejsze walory turystyczne miejsca, z którego pochodzi oraz najważniejsze fakty związane z jego historia i kulturą, rozpoznaje elementy charakterystyczne dla regionu (Sądecczyzny), posługuje się programami umożliwiającymi stworzenie krótkiej formy reklamowo-informacyjnej (prezentacja, film), potrafi zaprezentować region z którego pochodzi eksponując jego piękno i elementy charakterystyczne, potrafi planować pracę i współdziałać w rozwiązywaniu problemów. 5. Problemy szczegółowe (badawcze) do tematu projektu: Co i dlaczego warto zobaczyć w miejscowości, w której mieszkasz? Jakie cechy wspólne ma twoja miejscowość z miejscami prezentowanymi przez inne grupy? W jaki ciekawy sposób można zaprezentować walory i cechy wspólne Sądecczyzny? 177 Jakie darmowe programy umożliwiają zaprezentowanie zebranych informacji o charakterze reklamowo informacyjnym? Gdzie szukać informacji związanych z ich obsługą? Jakie reguły powinien spełniać krótki filmik i prezentacja o charakterze promocyjnym? 6. Zadania szczegółowe realizowane przez uczniów Zadanie 1: Zebranie informacji o miejscach w najbliższej okolicy, które warto zobaczyć. Instrukcja dla uczniów: Zbierz informację na temat swojej miejscowości (walory turystyczne, najważniejsze fakty związane z jego historia i kulturą), ze szczególnym uwzględnieniem elementów charakterystycznych dla całej Sądecczyzny. Zaprezentuj je na forum grupy. Olbrzymi potencjał Ziemi Sądeckiej to jej naturalne walory środowiskowe. Miejsca, w których mieszkacie obfitują w piękne krajobrazowo miejsca przesiąknięte historią i tradycjami Lachów, Górali Sądeckich oraz innych grup etnicznych. Często tego nie dostrzegamy, a co za tym idzie nie korzystamy z tego, czym zachwycają się turyści przybywający do nas z różnych części Polski. Zastanówcie się co w miejscowościach, w których mieszkacie i ich najbliższym otoczeniu jest warte zobaczenia i przygotujcie na ten temat wypowiedź, którą zaprezentujecie na forum grupy. Zwróćcie uwagę na: rzeki, pasma górskie, szlaki (piesze, rowerowe), osadnictwo, historię, legendy, tradycyjne zajęcia i wierzenia ludności, skanseny, muzea, zabytkowe kościoły i cerkwie, cykliczne imprezy, osobliwości przyrodnicze, punkty widokowe. Wiedza zdobyta przez uczniów: znajomość podstawowych wydarzeń dotyczących historii i tradycji miejsca z którego pochodzimy, znajomość atrakcji turystycznych (zabytki, przyroda, cykliczne wydarzenia). Umiejętności zdobyte przez uczniów: analiza i selekcja materiału pochodzącego z różnych źródeł, współdziałanie. 178 Forma prezentacji przygotowanych przez uczniów materiałów: Krótkie wystąpienia prezentujące zebrany materiał, wzbogacone treściami multimedialnymi (prezentacje, zdjęcia, strony WWW) oraz przygotowanymi grafikami. Zadanie 2: Zaprezentowanie wspólnych cech wybranych miejsc. Instrukcja dla uczniów: Znajdźcie cechy łączące prezentowane w zadaniu pierwszym miejscowości. Przedstawcie je w formie graficznej i opatrzcie krótkim komentarzem o charakterze reklamowo-informacyjnym. Poszukajcie cech wspólnych dla waszych prezentacji np. w większości miejsc mogą być atrakcyjne szlaki turystyczne, wody mineralne, ciekawe przykłady architektury drewnianej. Wypiszcie te wspólne cechy (obszary zachwytu) na dużym arkuszu papieru. Podzielcie się na 2 – 3 osobowe zespoły, które wybiorą jedną z wypisanych w zadaniu 1 form atrakcji i przedstawcie ją w ciekawej formie graficznej (zapis w formie cyfrowej) oraz podpiszą krótkim hasłem o charakterze reklamowoinformacyjnym. Przykładowo jeżeli zespół 1 wybierze zabytki architektury drewnianej to może wykonać kolaż zabytków z omawianych miejscowości. W Internecie nie brakuje tutoriali informujących, jak uzyskiwać ciekawe efekty graficzne. Szereg przydatnych informacji poświęconych efektom uzyskiwanym w darmowym programie Gimp zawiera strona http://www.gimpuj.info/. Wiedza zdobyta przez uczniów: znajomość podstawowych wydarzeń dotyczących historii i tradycji regionu, znajomość atrakcji turystycznych (zabytki, przyroda, cykliczne wydarzenia) regionu. Umiejętności zdobyte przez uczniów: potrafią selekcjonować materiał pod wybranym kątem, potrafią dobrać formę prezentacji graficznej stosownie do przedstawianego materiału. 179 Forma prezentacji przygotowanych przez uczniów materiałów: Przedstawienie grafik, zdjęć i prezentacji dotyczących wybranych przez grupy zagadnień dotyczących regionu. Zadanie 3: Opracowanie filmu reklamowego. Instrukcja dla uczniów: Z przygotowanych w zadaniu drugim przez poszczególne zespoły materiałów zmontujcie krótki filmik reklamowy oddający piękno Sądecczyzny przez pryzmat miejsc z których pochodzicie. Pamiętajcie, że krótkie formy reklamowe rządzą się swoimi prawami. Nie przeładowujcie poszczególnych scen tekstem. Dobierzcie odpowiednio szatę graficzną i podkład muzyczny19. Centrum Edukacji Obywatelskiej oraz inne serwisy udostępniają szereg materiałów dotyczących reklamy i tworzenia filmów. Warto zapoznać się z wybranymi artykułami. Na stronie edumobile.pl udostępniam materiał pt. „Tworzymy film – obróbka plików video” zawierający informacje jak zmontować film, dodawać napisy i efekty dźwiękowe w programie Windows Movie Maker. Wiedza zdobyta przez uczniów: znają podstawowe formy i zasady reklamy, znają darmowe i komercyjne programy do tworzenia krótkich form reklamowych, wiedzą gdzie szukać informacji na temat wykonywania prezentacji i filmików reklamowych. Umiejętności zdobyte przez uczniów: umieją posługiwać się wybranym programem do montażu filmów, 19 Muzykę stanowiącą podkład filmiku skomponował na zajęciach Jakub Bogaczyk w programie FL Studio. Poproszony o komentarz powiedział: „FL Studio to program stworzony przez Image-Line. Umożliwia on niemal wszechstronną obróbkę dźwięku i tworzenie kompletnych utworów muzycznych, wyposażony jest w szereg wbudowanych wtyczek, jak i możliwość instalowania nowych, dzięki czemu możliwości programu w zakresie tworzenia brzmień są bardzo duże. Przedstawiony utwór został stworzony przy użyciu tego programu, w klasyfikacji można zaliczyć go, jako muzykę elektroniczną, a dokładniej IDM - gatunek, który w przeciwieństwie do wielu innych stylów muzyki eksperymentalnej nie został pozbawiony rytmu, czy melodii”. 180 umieją dodawać do tworzonego filmu efekty audio i video, potrafią w oparciu zebrane materiały, tutoriale i dostarczone instrukcje zmontować krótki film promujący region. Forma prezentacji przygotowanych przez uczniów materiałów: Prezentacja na forum grupy przygotowanego filmu; zamieszczenie przygotowanych materiałów na stronie www. 7. Efekty projektu: Poszerzenie wiedzy o regionie oraz rozbudzenie zainteresowania nim. Udoskonalenie umiejętności współpracy, zbierania i selekcji informacji. Poznanie programów umożliwiających tworzenie prezentacji i filmików oraz umiejętność posługiwania się nimi. Filmik prezentujący piękno regionu z którego pochodzi młodzież, powstały w oparciu o współpracę poszczególnych grup i zamieszczony w sieci. 8. Formy oceny pracy uczniów zastosowane w projekcie: Ocena pracy uczniów następowała w trakcie wykonywania poszczególnych czynności, po wykonaniu poszczególnych zadań oraz po zaprezentowaniu projektu finalnego. W zależności od etapu prac przybierała różne formy: komentarza, potwierdzenia, zaprzeczenia, aprobaty, dezaprobaty. Oprócz nauczyciela opinię na temat wykonanych prac wygłaszali również uczniowie. Oceniając braliśmy pod uwagę: aktywnie uczestnictwo w pracy. pomysłowość w rozwiązywaniu trudności. estetyka i funkcjonalność (zastosowanie) wykonanych prac. sposób prezentacji. 181 OPIS REALIZACJI PROJEKTU 4 Informacje ogólne 1. Powiat: proszowicki 2. Nr POWUZ: I 3. Miejsce POWUZ: Gimnazjum im. 6 Brygady Desantowo-Szturmowej gen. S. Sosabowskiego, ul. Kopernika 7 4. Symbol grupy: G-TIK-1 5. Imię i nazwisko nauczyciela: Anna Wojtusik 6. Grupa realizująca projekt – nazwiska uczniów: Weronika Grzybowska, Sławomir Kowalski, Łukasz Pieczyrak, Adam Psica Szczegółowe informacje o zrealizowanym projekcie 1. Moduł V: Promocja i reklama w Internecie 2. Temat projektu: „Jak nowocześnie promować zabytki, dziedzictwo kulturowe oraz aktualne życie Proszowic” 3. Czas realizacji projektu - 3 spotkania – 15 godzin 4. Cele operacyjne projektu: Uczeń: zna techniki promocji stosowane w Internecie; potrafi wykorzystać mapy internetowe; wie o działaniach marketingowych w Internecie; potrafi analizować i wyciągać wnioski, jak ciekawie pokazać zakątki Proszowic, aby przybliżyć je ludziom mieszkającym poza granicami Polski; potrafi wykonać panoramę cylindryczną wybranych miejsc; potrafi wykonać stronę internetową pozwalająca na zamieszczenie wykonanych panoram. 5. Problemy szczegółowe (badawcze) do tematu projektu: Jak nowocześnie i skutecznie promować małe miasteczko?; Jaka grupa mieszkańców będzie projektu?; 182 zainteresowana odbiorem naszego Jaka promocja miasta zaspokoi potrzeby naszych mieszkańców pozostających poza granicami Polski?; Jak promują się duże miasta?; Jakie programy i na jakim poziomie technologicznym będą wystarczające do zrealizowania projektu, pomogą nam w zorganizowaniu wirtualnego spaceru?; Jakie źródła, książki, strony internetowe, narzędzia komunikacji będą potrzebne do wykonania zadania?; Jakie parametry sprzętu są niezbędne do wykonania zadania (aparaty fotograficzne, statywy, obiektywy)?; Jak wykonać panoramę sferyczną?; Jakie zdjęcia są potrzebne do wykonania panoram cylindrycznych, a jakie do panoram sferycznych? 6. Zadania szczegółowe realizowane przez uczniów Zadanie 1: Wybór miejsc, które warto pokazać. Instrukcje dla uczniów: Przedstaw obszary, obiekty i miejsca, które chciałbyś promować. Zadanie 2: Zaprojektowanie strony i wybór sposobu pokazania wybranych miejsc. Instrukcje dla uczniów: Przedstaw swoje miasto w sieci projektując stronę i zawierając na niej elementy, których nikt jeszcze nie pokazywał, lub sposób którego nikt jeszcze nie wykorzystywał. Zadanie 3: Omówienie programów do składania panoram. Instrukcje dla uczniów: Przedstaw programy do składania panoram (zalety, wady, dostępność, ceny). Zadanie 4: Zaprezentowanie sposobu wykonania panoramy cylindrycznej. Instrukcje dla uczniów: Zaprezentuj jak wykonać panoramę cylindryczną w pomieszczeniu zamkniętym. Zadanie 5: Wykonanie panoramy cylindrycznej wybranych miejsc. 183 Instrukcje dla uczniów: Wykonanie panoramy cylindrycznej – dookólnej pomieszczenia zamkniętego /korytarz szkoły, pracownie/. Połączenie zdjęć, sprawdzenie poprawności wykonania panoramy. Wykonaj serię zdjęć pomieszczenia w poziomie pamiętając, że wspólna część zdjęć sąsiednich powinna wynosić około 30%. Połącz zdjęcia automatycznie w programie. Sprawdź czy nałożą się na siebie tzw. punkty wspólne (kontrolne). Wyjaśnij zjawisko paralaksy i jak można zapobiegać (NPP – No Parallax Point). Jak wyznaczyć punkt „nodalny”? Jak obracać aparatem (o jaki kąt) i ile należy wykonać zdjęć (zależność kąta widzenia używanego obiektywu oraz orientacja pozioma lub pionowa aparatu)? Jaką panoramę uzyskamy starając się aparatem obracać wokół przedniej soczewki obiektywu, na tej samej wysokości, próbując utrzymać poziom i odstęp o około 600? Jak należy skalibrować sprzęt? Jaki program wybrałeś (darmowy, dostępny, prosty w obsłudze, wspólna analiza możliwości). Samodzielna praca w wybranym programie? Jakie potrzeby ma wykonanie panoramy sferycznej? – analiza różnic. Zadanie 6: Przygotowanie prezentacji wykonanych panoram. Instrukcje dla uczniów: Jak efektownie zaprezentować wykonane panoramy. Stworzenie strony Internetowej. Wiedza zdobyta przez uczniów: zasady promocji, potrzeby rynku i społeczeństwa, kto i w jaki sposób promuje naszą miejscowość /media lokalne, prywatne osoby i firmy zajmujące się podobnym problemem/, różnica między panoramą sferyczną, a cylindryczną, punkty kontrolne, zjawisko paralaksy, punkt ”nodalny”, parametry aparatu i obiektywu, 184 poznanie programów do tworzenia panoram, poprawna budowa strony internetowej. Umiejętności zdobyte przez uczniów: potrafią umiejętne wyszukiwać informacji służących rozwiązaniu problemów badawczych; właściwie dobierają sprzęt; samodzielne wykonują zdjęcia pomieszczeń szkolnych; obsługują wybrany program do składania panoram; samodzielne składają panoramy cylindryczne terenu i obiektów; samodzielnie tworzą strony internetowe dołączając do nich wykonane panoramy. Forma prezentacji przygotowanych przez uczniów materiałów: wspólne oglądanie wykonanych panoram analiza błędów, propozycje jak można zadanie wykonać lepiej, wykonanie poszczególny panoram, wykonanie strony Internetowej. 7. Efekty projektu: Grupa składała się z 4 osób (3 chłopców i dziewczynka) i była to grupa bardzo spójna. W czasie trwania projektu wszystkie prace oddawane były terminowo, a uczestnicy uzupełniali się wzajemnie, służąc sobie pomocą i wiedzą. Wspólnie podjęli inicjatywę promocji miasta Proszowice. Po wybraniu tematu projektu określili miejsca do prezentacji. Przy ich wyborze kierowali się podpowiedziami znajomych pracujących poza granicami Polski, którzy chcieliby zobaczyć zmiany zachodzące w Proszowicach i okolicy. Wykonywania panoram cylindrycznych uczylisię korzystając ze sprzętu Adama i Łukasza. Pierwsze próby miały miejsce w pomieszczeniach gimnazjum (klasa językowa) i na korytarzach szkoły. Każdy z uczestników projektu wybrał program, w którym złożył swoją pierwszą panoramę, a następnie wspólnie oceniali swoje prace. Ustaliliśmy co zrobić, aby te, które będą zamieszczone w Internecie były możliwie najlepszej jakości. 185 Grupa sama podzieliła się zadaniami: Adam Psica i Łukasz Pieczyrak przygotowali panoramy, a Weronika Grybowska i Sławek Kowalski zbudowali stronę internetową, do której dołączone zostały panoramy wykonane przez kolegów. Podjęto próbę wykonania panoramy cylindrycznej. Grupa planuje szerokie udostępnienie wykonanych przez siebie panoram cylindrycznych wybranych miejsc. W tym celu nawiązali współpracę z Panem Andrzejem Solarzem redaktorem naczelnym Internetowego Kuriera Proszowickiego, będącego skarbnicą wiedzy o Ziemi Proszowickiej. Po obejrzeniu prac Pan Andrzej zaprosił wszystkich do wspólnego tworzenia Kuriera (fotoreportaże). Aktualnie grupa pracuje nad II częścią projektu, czyli Questem, łączącym zabawę z poznawaniem historii miasta. Quest odbędzie się w ramach Dni Ziemi Proszowickiej 2012 i prowadził będzie Szlakiem schronów II wojny światowej „Stellung Proszowice”. Planujemy, aby w Queście wzięła udział młodzież w granicach wiekowych od klasy V szkoły podstawowej do klasy III gimnazjum. Biorący udział w projekcie przygotowują krzyżówki, zagadki, pytania, itp. W ramach poszukiwań inwencji twórczej i analizowania prac osób zajmujących się tą dziedziną zawodowo, przeszukując zasoby Internetu natrafili na zdjęcia wykonane przez fotografików z naszego miasta, Bartosza i Wacława Decowskich, czego efektem było późniejsze spotkanie z panem Wacławem. Spotkanie z fotografikiem Wacławem Decowskim zaowocowało przyjaźnią, wieloma wyprawami na wspólne fotografowanie zwierząt, poszerzeniem wiedzy na temat fotografii, wzmocnieniem kontaktu z przyrodą, którą jak się okazuje, należy oswajać, aby pozwoliła się właściwie fotografować (np. ptaki, sarny). Stosowane metody uczyniły nauczanie autentycznym. Nauczyły uczniów odpowiedzialności za podejmowane decyzje, zwiększyły autonomię uczniów, motywując ich do zgłębiania wiedzy, otworzyły drogę do nowych programów i sprzętu, wykorzystywanych przez profesjonalistów. Młodzież nauczyła się samodzielności myślenia i odwagi eksperymentowania. 8. Formy oceny pracy uczniów zastosowane w projekcie: analiza wywiadów i rozmów co chcą zobaczyć nasi znajomi, samoocena prac i własne przemyślenia co zmienić aby uzyskać lepsze efekty, krytyczna analiza wyszukanych informacji, weryfikacja w praktyce, wzajemna ocena prac. 186 OPIS REALIZACJI PROJEKTU 5 Informacje ogólne 1. Powiat: suski 2. Nr POWUZ:V 3. Miejsce POWUZ: Zespół Szkół Samorządowych w Krzeszowie 4. Symbol grupy: G-TiK-2 5. Imię i nazwisko nauczyciela: Maciej Kwaśny 6. Grupa realizująca projekt – nazwiska uczniów: Damian Malczewski, Krzysztof Jopek, Joanna Popielarz, Krzysztof Wicher, Bartłomiej Bargiel Szczegółowe informacje o zrealizowanym projekcie 1. Moduł: III – Komunikacja – Czyli jak ludzie porozumiewają się ze sobą? 2. Temat projektu: Jak za pomocą narzędzi e-komunikacji usprawnić przepływ informacji w Twojej szkole? 3. Czas realizacji projektu 10 godzin – 2 spotkania 4. Cele operacyjne projektu: Uczeń: potrafi zdiagnozować przepływ informacji w szkole; posługuje się różnymi komunikatorami i metodami komunikacji; zna źródła zagrożeń w e-komunikacji; wyjaśnia znaczenie e-komunikacji; rozumie pojęcia: komunikacja, komunikatory komunikacja w czasie elektroniczne, rzeczywistym i e-komunikacja (internetowa), nierzeczywistym, w e-komunikacji. 5. Problemy szczegółowe (badawcze) do tematu projektu: Jak wygląda struktura przepływu informacji w naszej szkole? Czy można zamodelować przepływ informacji w naszych szkołach? 187 zagrożenia Czy można wykorzystać komputer w procesie przekazywania informacji? Jakie znamy rodzaje komunikatorów elektronicznych i sposoby ich wykorzystania? Jakie można wyróżnić zagrożenia indywidualne i społeczne związane z e-komunikacją? Czy problemy związane z przepływem e-komunikacji mogą pojawić się w szkole? 6. Zadania szczegółowe realizowane przez uczniów: Zadanie 1: Wywiad środowiskowy - przygotowanie i opracowanie ankiet. Instrukcje dla uczniów: Przeprowadź wywiad środowiskowy w Twojej szkole w zakresie obecnie wykorzystywanych metod komunikacji oraz tendencji rozwojowych w zakresie możliwości wdrożenia w Twojej szkole nowych narzędzi e-komunikacji. Wiedza zdobyta przez uczniów: Zapoznanie ze strukturą przepływu informacji w szkołach uczniów biorących udział w projekcie. Umiejętności zdobyte przez uczniów: modelowanie przepływu informacji na przykładzie badanych szkół. umiejętność opracowania, przeprowadzania oraz analizy ankiet, realizowanych tradycyjnie oraz w wersji elektronicznej. Forma prezentacji przygotowanych przez uczniów materiałów: Opracowanie ankiet w postaci zbiorczego zestawienia w arkuszu kalkulacyjnym oraz prezentacja wyników na forum grupy i opiekuna. Zadanie 2: Analiza metod komunikacji możliwych do wdrożenia w szkołach Instrukcje dla uczniów: Na podstawie przeprowadzonych ankiet, opinii oraz własnych spostrzeżeń przeprowadź analizę metod komunikacji możliwych do wdrożenia w Twojej szkole w zakresie e-komunikacji. 188 Wiedza zdobyta przez uczniów: Zapoznanie z metodami komunikacji możliwymi do wdrożenia w szkołach. Wykorzystanie komputera w procesie przekazywania informacji. Umiejętności zdobyte przez uczniów: Modelowanie przepływu informacji na wybranym przykładzie. Forma prezentacji przygotowanych przez uczniów materiałów: Opracowanie plansz oraz prezentacja na forum grupy i opiekuna. Zadanie 3: Opis metod komunikacji: Instrukcje dla uczniów: Opisz oraz wskaż zalety i wady metod komunikacji, możliwych do wdrożenia w Twojej szkole. Wiedza zdobyta przez uczniów: Zapoznanie z metodami komunikacji możliwymi do wdrożenia w szkołach. Wykorzystanie komputera w procesie przekazywania informacji. Umiejętności zdobyte przez uczniów: Modelowanie przepływu informacji na wybranym przykładzie: e-mail; dziennik elektroniczny; strona internetowa; wideo-konferencje; komunikatory; czat (chat) online; portale społecznościowe. Forma prezentacji przygotowanych przez uczniów materiałów: Prezentacje multimedialne, plansze, plakaty, referaty oraz dyskusja panelowa. 189 Zadanie 4: Próba wdrożenia opracowanych metod e-komunikacji w szkołach. Instrukcje dla uczniów: . Na podstawie zrealizowanych ankiet oraz opracowań metod komunikacji wybierz, dostosuj oraz wykonaj wdrożenie nowych metod e-komunikacji w Twojej szkole. Wiedza zdobyta przez uczniów: Szanse i zagrożenia nowoczesnych metod e-komunikacji, możliwych do wdrożenia w szkole. Umiejętności zdobyte przez uczniów: Uczeń umie rozpoznać zagrożenia w komunikacji elektronicznej. Potrafi przedstawić w wybrany sposób: model e-komunikacji w szkole oraz wykonać usprawnienia w przekazie informacji w miejscowości zamieszkania opinie na temat e-komunikacji. Forma prezentacji przygotowanych przez uczniów materiałów: Opracowanie wniosków oraz prezentacji zrealizowanych wdrożeń. Prezentacja na forum grupy TiK oraz pozostałych grup (Pierwsza i druga grupa Języka Angielskiego). Zadanie 5: Wykonanie prezentacji podsumowującej projekt: Instrukcje dla uczniów: Na podstawie dotychczasowych opracowań oraz stworzonego szablonu prezentacji, opracuj elementy prezentacji końcowej. Cele i kluczowe pojęcia związane z realizowanym projektem, materiał nauczania (w konsultacji z opiekunem). Opis założonych osiągnię.ć Historia realizacji projektu. Wykonanie fotografii oraz chronologiczne zestawienie efektów pracy. Opis i analiza metod komunikacji. Ujednolicenie oraz sformułowanie materiałów w formie slajdów. Na podstawie konsultacji z członkami grupy oraz opiekunem, opracowanie wniosków do opisywanych metod komunikacji. oraz sformułowanie wniosków w formie slajdów. 190 Ujednolicenie Analiza poprawności prezentacji, ujednolicenie całości oraz prezentacja efektów pracy na forum grupy TiK oraz pozostałych grup POWUZ nr 5. Wiedza zdobyta przez uczniów: Zasady przygotowanie prezentacji multimedialnej. Umiejętności zdobyte przez uczniów: Umiejętność pracy w grupie, wyciągania wniosków oraz formułowania spostrzeżeń i sugestii odnośnie pracy w grupie Forma prezentacji przygotowanych przez uczniów materiałów: Opracowanie prezentacji zrealizowanych wdrożeń. Prezentacja na forum grupy TiK oraz pozostałych grup (pierwsza i druga grupa języka angielskiego) projektu DiAMEnT w POWUZ nr 5. 7. Efekty projektu: Wykonanie diagnozy przepływu informacji w szkole; Posługiwanie się różnymi komunikatorami i metodami komunikacji; Zapoznanie ze źródłami zagrożeń w e-komunikacji; Wyjaśnienie znaczenia e-komunikacji w życiu szkoły; Wyjaśnienie pojęć: Komunikacja, komunikatory elektroniczne, e-komunikacja (internetowa), komunikacja w czasie rzeczywistym i nierzeczywistym, zagrożenia w e-komunikacji; Umiejętność stosowania zasad współpracy w grupie oraz definiowania roli poszczególnych osób w grupie jak i etapów budowania zespołu. Umiejętności: przewodzenia w pracy grupowej, przewodniczenia spotkaniom grupowym, wykorzystania technik komunikacji w małych grupach, grupowego podejmowania decyzji, planowania i egzekwowania zadań, unikania i rozwiązywania konfliktów w grupie, umiejętności przygotowywania dokumentów nad projektem, notatki, plany pracy, listy, sprawozdania , raporty, 191 związanych z pracą elementy zarządzania projektami, profesjonalne prezentacje dla specjalistów i nie specjalistów. 8. Formy oceny pracy uczniów zastosowane w projekcie: Kryteria oceny zostały przygotowane przez nauczyciela w formie tzw. Kontraktu. Ocenie podlegała praca całego zespołu, poszczególnych członków, poszczególnych faz i całości projektu. Do oceny zastosowano kryteria zapisane w instrukcji. Elementem oceny była również samoocena uczniów i zespołów, dokonana przy użyciu ankiet. 192 OPIS REALIZACJI PROJEKTU 6 Informacje ogólne 1. Powiat: wielicki 2. Nr POWUZ: IV 3. Miejsce POWUZ: Szkoła Podstawowa nr 3 w Wieliczce 4. Symbol grupy: I 5. Imię i nazwisko nauczyciela: Elżbieta Krawczyk 6. Grupa realizująca projekt – nazwiska uczniów: Szymon Besala, Wojciech Góralczyk, Dominik Kuc, Piotr Milecki, Oskar Mrozowski, Bartlomiej Pilarczyk, Patryk Włoch Szczegółowe informacje o zrealizowanym projekcie 1. Moduł: VII. Laboratorium cyfrowe – czyli jak tworzyć i wykorzystywać multimedialne zasoby sieciowe. X. Środowisko Web 2.0 – tworzymy zasoby w sieci. VI. Grafika komputerowa – komputer pomaga porządkować i tworzyć obrazy. IV. Przetwarzanie informacji. 2. Temat projektu: ACTA – obsesja czy realne zagrożenie? 3. Czas realizacji projektu: 15 godzin – 3 spotkania 4. Cele operacyjne projektu: Uczeń: wie czego dotyczy ustawa ACTA; przeprowadza wywiady/sondaże na temat treści zawartych w ustawie (badanie opinii publicznej). rozumie potrzebę ochrony danych osobowych i praw autorskich w sieci. wykorzystuje narzędzia technologii informacyjnej do własnych opinii i opinii innych osób na temat ustawy ACTA. 5. Problemy szczegółowe (badawcze) do tematu projektu: 194 zaprezentowania Jakie elementy powinien zawierać wywiad, by zachęcić potencjalnych ankietowanych do udzielania wyczerpujących odpowiedzi dotyczących Ustawy ACTA? Jaka powinna być struktura filmu, który najlepiej naświetli nastroje społeczne związane z Ustawą ACTA? Czy język PHP może wspomagać przeprowadzanie badań / zbieranie informacji? Jak wykorzystać system zarządzania treścią CMS do zaprezentowania wyników pracy /zebranych materiałów/ dotyczących realizowanego projektu „ACTA – obsesja czy realne zagrożenie?” 6. Zadania szczegółowe realizowane przez uczniów Zadanie 1: Przeprowadzenie badań na temat znajomości i stosunku do Ustawy ACTA. Instrukcje dla uczniów: Sformułuj pytania badające znajomość ustawy ACTA oraz nastroje związane z tą Ustawą. Przeprowadź wywiad z innymi uczniami w grupie. Wykonaj montaż nagranego materiału filmowego z użyciem programu do komputerowego montażu filmów wideo; sformułuj wnioski wynikające z przeprowadzonych wywiadów. W oparciu o przygotowane pytania napisz skrypt formularza w języku PHP tak, by zbierał i prezentował wyniki; umieść formularz na stronie internetowej. Wiedza zdobyta przez uczniów: Poznanie: zasad przeprowadzania wywiadu (m.in. pytania otwarte); funkcji programu do komputerowego montażu filmów wideo – m.in. dodawanie napisów, przejść, efektów; rendering i publikowanie filmu; składni języka PHP; przepisów prawa - zasadniczych aspektów Ustawy ACTA. 194 Umiejętności zdobyte przez uczniów: umiejętność konstruowania odpowiednich pytań i przeprowadzania wywiadu (poprawność i retoryka wypowiedzi); umiejętność formułowania tematycznej wypowiedzi (m.in. umiejętność uzasadniania, argumentowania); umiejętność komputerowego montażu filmu wideo: pracy z widokiem serii ujęć i oś czasu; dodawania filtrów i przejść, napisów i dźwięku; umiejętność wyciągania wniosków i konstruowania pisemnego sprawozdania/zestawienia; umiejętność tworzenia skryptu w oparciu o dynamiczny język programowania (PHP) i umieszczania formularza na stronie internetowej. Forma prezentacji przygotowanych przez uczniów materiałów: Zmontowany komputerowo film wraz z zebranymi wnioskami wynikającymi z opracowanego sondażu – umieszczone na stronie acta.running-it.pl - link „Nasze opinie”; formularz umieszczony na stronie http://www.actasonda.cba.pl/, linkowany do strony internetowej projektu acta.running-it.pl. Zadanie 2: Przygotowanie artykułów na temat Ustawy ACTA Instrukcje dla uczniów: Przygotuj artykuł (wprowadzający do tematu projektu) pt. „Zagrożenia związane z ACTA”. Przygotuj artykuł (zbierający wnioski z przeprowadzonych i nagranych wywiadów) pt. „Nasze opinie”. Przygotuj artykuł pt. „Bezpieczeństwo danych” (na temat sposobów zabezpieczania treści na stronach internetowych). Przygotuj artykuł (o piractwie komputerowym) pt. „Czy przez ACTA stracimy pieniądze ?”. Przygotuj artykuł pt. „Historia”. Przygotuj artykuł pt. „Treść ustawy ACTA”. Przygotuj artykuł pt. „Anonymous”. 195 Wiedza zdobyta przez uczniów: Poznanie: treści Ustawy ACTA oraz jej genezy; opinii innych osób na temat Ustawy ACTA; sposobów zabezpieczania danych przed nieuprawnionym dostępem. Umiejętności zdobyte przez uczniów: samodzielnego poszukiwania i selekcjonowania potrzebnych informacji; krytycznej oceny i analizy zebranych informacji; formułowania wypowiedzi oraz jej analizy, a także wyciągania wniosków oraz ich prezentacji graficznej. Forma prezentacji przygotowanych przez uczniów materiałów: Opracowane artykuły tematyczne – umieszczone na stronie http://acta.running-it.pl, dostępne poprzez linki : Czy należy się bać Nasze opinie Bezpieczeństwo danych Co z e-piratami? Historia Treść Ustawy Annonymous Zadanie 3: Przygotowanie strony internetowej w systemie Joomla. Instrukcje dla uczniów: Załóż domenę na hostingu 1and1 oraz zainstaluj system Joomla wraz z niezbędnymi dodatkami (Zegar, Licznik odwiedzin), komponentami (ChronoComments); Umieść na stronie przygotowane artykuły i elementy graficzne /m.in. logo/ Opracuj tematyczne menu strony. Zaprojektuj logo/a strony w dowolnym programie graficznym oraz stwórz Galerią grafiki „Protesty ludzi” /umieść ją na stronie. 196 Przygotuj /i umieść na stronie/ sondy badające opinie użytkowników Internetu na temat Ustawy ACTA oraz ich obawy związane z tą Ustawą. Wiedza zdobyta przez uczniów: Poznanie: systemu zarządzania treścią Joomla /stworzenie własnej witryny WWW w oparciu o darmowy system CMS/: m.in. możliwości rejestracji użytkowników, tworzenia menu, hierarchii treści w postaci kategorii i sekcji, dodawania i edycja artykułów, instalowania dodatkowych modułów; pojęcia Powszechnej Licencji Publicznej GNU, Open Source; zasad tworzenia logotypów oraz Galerii grafik /komponent OzioGallery/; sposobów przeprowadzania badań sondażowych na stronie internetowej. Umiejętności zdobyte przez uczniów: Umiejętność: założenia konta na darmowym hostingu; instalowania i konfigurowania Joomli; korzystania z menagera plików programu FileZilla Klient; instalowania dodatków: m.in. komponentu ChronoComents, który umożliwia dodawanie komentarzy do artykułów; obsługi programu graficznego i tworzenia Galerii grafik na stronie internetowej; tworzenia Sond i umieszczania ich na stronie internetowej. Forma prezentacji przygotowanych przez uczniów materiałów: strona internetowa o adresie http://acta.running-it.pl z odpowiednim menu i dodatkami; logo projektu, Galeria grafiki – Protesty ludzi, Sondy umieszczone na stronie http://acta.running-it.pl. 7. Efekty projektu: Efektem projektu jest strona internetowa o adresie http://acta.running-it.pl z całą zawartością, a w szczególności: 197 artykuły opisujące zagadnienia związane z Ustawą ACTA, wprowadzenie do tematu - artykuł „Czy należy się bać”, wnioski zebrane z przeprowadzonych wywiadów – przedstawione bezpośrednio pod artykułem „Nasze opinie”, wyniki z przeprowadzonego Formularza umieszczone bezpośrednio pod formularzem (automatycznie aktualizowane), zestawienia (w postaci wykresów) wyników przeprowadzonych Sond umieszczonych na stronie, wnioski zebrane ze wszystkich przeprowadzonych badań – umieszczone w linku „WNIOSKI”, wypowiedzi internautów wpisane w komentarzach do artykułów, licznik odwiedzin świadczący o skali zainteresowania problemem. 8. Formy oceny pracy uczniów zastosowane w projekcie Zgodnie z metodą projektu problemowego kolejne etapy realizacji projektu były poddawane ocenie. Ocenie podlegały cztery sfery: 1. Sfera edytorska: strona tytułowa, kompozycja pracy, szata graficzna, czytelność i przejrzystość, estetyka, innowacyjność konstrukcji. 2. Sfera materiałów, merytoryczna: tematyka, merytoryczność, selekcja prawidłowe wykorzystanie materiałów, bibliografia, i dobór integracja różnych dziedzin nauki, pomysłowość i innowacyjność. 3. Sfera informatyczna: elektroniczny zapis, prezentacja/animacja komputerowa, strona internetowa. 4. Sfera wystąpienia publicznego: zaangażowanie w pracę zespołu, kultura wypowiedzi, poprawność języka (związanego z dziedziną nauki), atrakcyjność prezentacji (wizualizacja, wsparcie TI, dowcipność, przystępność). Ocena Zadania 1: Prezentacja nagrań filmowych z przeprowadzonej ankiety, dzielenie się wrażeniami, ocena przez pozostałych uczniów (na trzech płaszczyznach: merytorycznej, technicznej, audiowizualnej); podsumowanie spostrzeżeń przez nauczyciela ze zwróceniem uwagi na poprawność języka polskiego. Dalsza praca nad montażem filmu ze zwróceniem uwagi na poprawność 198 merytoryczną i językową, różnorodność zastosowanych środków technicznych (np. przejścia, filtry), z wykorzystaniem sugestii oceniających. Prezentacja formularza i zestawienia uzyskanych wyników oraz ostatecznej wersji filmu; dzielenie się wrażeniami, ocena pracy przez innych uczniów, a także samoocena – wypełnienie kart samooceny. Ocena Zadania 2: Prezentacja artykułów przygotowanych przez uczniów – dzielenie się spostrzeżeniami na temat zagrożeń płynących z Ustawy ACTA. Dyskusja na temat sposobów ochrony Praw Autorskich w sieci. Samoocena oraz ocena pracy wykonanej przez innych uczniów (wypełnienie arkuszy oceny). Ocena Zadania 3: Prezentacja wykonanej strony i zestawienia uzyskanych wyników. Dyskusje: Czy podjęte działania przyniosły efekty? Co moglibyśmy jeszcze zrobić? Wypełnienie formularzy oceny pracy grupy. Dopisywanie komentarzy do opracowanych artykułów na stronie internetowej. 199 BANK POMYSŁÓW W tym rozdziale proponujemy przykładowe ćwiczenia integracyjne, relaksacyjne i rozwijające twórcze myślenie. Ćwiczenia integracyjne Ćwiczenia integracyjne są zawsze dobre na rozgrzewkę zwłaszcza wtedy, gdy klasa czy grupa się jeszcze nie zna. Umożliwiają nawiązanie więzi wewnątrzgrupowej, wytworzenie przyjaznej atmosfery oraz zdobywanie zaufania. Mają ogromny wpływ na wszechstronny rozwój uczniów, stymulują ich twórczość i rozwijają zdolności. Dodatkowo stwarzają możliwość obserwowania podopiecznych w różnych sytuacjach zadaniowych, lepszego poznania ich osobowości i sprawdzenia, jakie cechy dominują w ich zachowaniu. Wzajemne poznanie się ułatwia wspólna zabawa, różnego typu gry wywołujące działania spontaniczne, nieskrępowane niczym gesty, mimikę. Szczególne znaczenie mają tutaj gry interakcyjne. Poprawiają komunikację, dają poczucie wspólnoty z innymi, poznanie reakcji własnych i osób drugich. Zawsze wywołują ruch, ożywienie, rozluźnienie psychiczne oraz pozbycie się krępującej maski własnych uprzedzeń, lęków i napięć. Radość płynąca z zabawy i wspólne przeżywanie tej radości prowadzą do lepszego poznania się i nawiązania wspaniałych kontaktów, zwłaszcza wśród ludzi młodych. Stąd warto często stosować różnego rodzaju gry-zabawy interakcyjne, które na pewno poprawią atmosferę i będą sprzyjać powstawaniu przyjaźni, wzajemnej akceptacji, tolerancji i uczucia wspólnoty. Niektórzy wyśmiewają te metody określając je jako "dziecinada" i strata czasu. Z reguły w ten sposób reagują ludzie mający trudności w nawiązywaniu kontaktów, zamknięci w sobie, pełni kompleksów, izolujący się od innych. Ćwiczenie DIAMENT Uczestnicy dostają 9 kartek z stwierdzeniami o różnej wadze (różnej prawdziwości). Grupa dostaje je na oddzielnych kartkach i ma przedyskutować ich wagę, znaczenie. Następnie uczestnicy układają kartki w romb, jak DIAMENT: na górze zdanie najważniejsze, niżej dwa mnie ważne czy prawdziwe, niżej trzy jeszcze mniej ważne czy prawdziwe, niżej dwa jeszcze mniej ważne czy prawdziwe, 200 na dole jedno zupełnie nieważne czy prawdziwe. Oto przykładowe 9 stwierdzeń do ćwiczenia: 1. szkoła bardzo mi pomaga rozwijać talenty, 2. wszyscy są równie zdolni, 3. z rozwijaniem zdolności trzeba czekać do ukończenia szkoły, 4. kółka zainteresowań pomagają rozwijać zdolności, 5. zdolności matematyczne wykluczają umiejętności z języka polskiego, 6. czytanie książek pomaga w rozwijaniu umiejętności językowych, 7. rozwiązywanie rebusów przeszkadza w ćwiczeniu myślenia abstrakcyjnego, 8. komputer pomaga w nauce, 9. zeszyt w nocy „pod poduszką” pomaga w opanowaniu wiedzy. Ćwiczenie 1. Wszystkim uczestnikom siedzącym w okręgu rozdajemy przygotowane wcześniej kartki (co najmniej formatu A4). Na środku jest napisane: „Lubię Cię za…” . Pod spodem każdy ma się przedstawić w formie rysunku jako np. kwiat, zwierzę, krajobraz lub wpisuje swoje imię itp. Następnie uczestnik podaje swoją kartkę kolejnemu, który ma za zadanie wpisać coś miłego (np. cechę charakteru) na temat tej osoby (jeżeli podano imię) lub zwierzęcia. Na koniec każdy przedstawia swoją kartkę i krótko ją komentuje. Pozostali nie komentują, nie oceniają, ale mogą pytać o to co ich zaintrygowało. Zabawa ta sprzyja autorefleksji i lepszemu poznaniu się w grupie. Ćwiczenie 2. Uczestnicy siedzą w kręgu. Prowadzący podaje kolejne hasła, a dzieci, których dotyczy wymagane kryterium wstają z krzesła. Prowadzący rozpoczyna zdaniem: ,,Witam tych, którzy…: jedli jajka na śniadanie, mają na sobie coś białego, lubią chodzić do szkoły, lubią lody. Ćwiczenie 3. Prowadzący rozpoczyna zdanie, a kolejna osoba kończy je: ,,Gdybym mógł pojechać tam gdzie zechcę, wybrałbym…:Chciałbym, żeby…;Jest mi smutno, kiedy…;Najważniejsza cecha przyjaciela to…;Dwa słowa opisujące mnie to;…” 201 Ćwiczenie 4. Uczestnicy otrzymują od prowadzącego czyste kartki papieru formatu A4. Mają za zadanie narysować kredkami własną drogę życia. Następnie każdy uczestnik krótko ją prezentuje. Ćwiczenie 5. Wszyscy uczestnicy ustawiają się w dwa, stojące naprzeciwko siebie, rzędy. Z jednego końca tak powstałego tunelu kolejno przechodzą nim uczestnicy. Wszyscy pozostali szepczą do ucha przechodzącej osobie miłe słówka lub przyjaźnie podają rękę. Zabawa trwa tak długo, dopóki wszyscy nie przejdą przez tunel. Ćwiczenie 6. Uczestnicy zapisują jeden ze swoich problemów i wkładają do koperty opatrzonej znakiem. po pewnym czasie skrzynka zostaje opróżniona każdy uczestnik otrzymuje list z problemem. Zadaniem każdego uczestnika jest napisanie odpowiedzi na list z propozycją rady. List ten zostaje włożony do tej samej koperty. W ten sposób autorzy listów i odpowiedzi są anonimowi. Ćwiczenie 7. Poznajmy się Uczestnicy stoją w różnych miejscach pokoju. Na dany znak zaczynają chodzić po pokoju i podają rękę jak największej liczbie napotkanych osób. Przy każdym przywitaniu przedstawiają się. Każdy z uczestników powinien zapamiętać jak najwięcej imion. Prowadzący pilnuje, żeby przedstawianie się było prawdziwe, "od siebie", a nie powierzchowne i formalne. Ćwiczenie 8. Każdemu uczestnikowi rozdajemy cegiełki (małe kartki papieru), na których wypisuje on to, na czym zna się najbardziej. Na dużej kartce papieru rysujemy kontury domu i prosimy o zapełnianie swoimi cegiełkami konturów domu. Pracę kończymy stwierdzeniem, jaki tworzymy solidny mur, jak dużo potrafimy razem zrobić. Ćwiczenie 9. Wszyscy uczestnicy dzielą się na 4 grupy ustawione w 4 kątach sali. Zadaniem każdej grupy jest wymyślenie wspólnego hasła i gestu jako wizytówki całej grupy. Każda grupa prezentuje swoje hasło na forum ogólnym. Po takiej prezentacji na sygnał prowadzącego wszystkie grupy jednocześnie prezentują jedną z czterech 202 wizytówek. Zabawa kończy się w momencie, kiedy wszystkie cztery grupy zaprezentują jedną wizytówkę - wybiorą równocześnie jeden okrzyk i gest. Ćwiczenie 10. Ludzie do ludzi Przebieg: uczestnicy dobierają się parami, prowadzący podaje komendy np. palec do palca, nos do nosa, kolano do kolana, ucho do ucha, palec do czoła itp. Wszyscy wykonują te polecenia. Na hasło LUDZIE DO LUDZI należy szybko znaleźć inną parę. Kto został bez pary – prowadzi grę dalej, podając komendy. Ćwiczenia relaksacyjne Niewiele osób zdaje sobie sprawę z faktu, że nasz mózg nie ma ciągłej możliwości uczenia się na takim samym poziomie efektywności – aby więc zyskać jak najwięcej, należy naukę odpowiednio rozłożyć. Jako, że najlepiej zapamiętujemy przez 20 początkowych i 20 końcowych minut nauki, warto każdy blok tematyczny podzielić na trwające 30 minut etapy, w czasie których będziemy się uczyć jednej rzeczy. Między tymi etapami dobrze jest wprowadzić nie mniej, niż 5, ale nie więcej, niż 10 minut przerwy – pozwoli to na krótki odpoczynek mózgu oraz przywrócenie efektywności nauki. Dobrze jest również uczyć się naprzemiennie przedmiotów, które wykorzystują różne półkule mózgu – ścisłych na zmianę z humanistycznymi. Stosując techniki relaksacyjne możemy zacząć panować nad stresem i uzyskać przekonanie o możliwości zapanowania nad reakcjami naszego organizmu. Regularne stosowanie daje rezultaty i nagradza nas ochroną przed negatywnymi emocjami, wpływa również odpowiednio na nasze samopoczucie, a największą zaletą technik relaksacyjnych jest ich samodzielne stosowanie. Techniki relaksacyjne to nic innego jak rozładowanie stresu i nadmiaru emocji przez odpowiednie ćwiczenia fizyczne i psychiczne. Relaks dla ciała 1. Przeciąganie się na siedząco. Ćwiczenia polega na maksymalnym rozciąganiu rąk, nóg i kręgosłupa. Przeciąganie się na stojąco, w dół i w górę. Na stojąco wykonujemy swobodne skłony z dotykaniem dłońmi podłogi, przy zachowaniu wyprostowanych kolan (ale bez wysiłku!) oraz luźne skłony do prawej i do lewej stopy 203 2. Luźna główka W pozycji stojącej lub siedzącej wykonujemy swobodne ruchy głową, we wszystkich kierunkach: głowa swobodnie opada do tyłu i do przodu, prawe ucho kieruje się do prawego ramienia i odwrotnie. To ma być bardzo delikatny ruch, bez unoszenia barków. 3. Leżenie Leżymy na podłodze z nogami ugiętymi w kolanach i położonymi na siedzeniu krzesła, zamknięte oczy. Oddychanie – ćwiczenie można uzupełnić o obciążenie brzucha np. książką. Leżymy tak ok. 5-10 minut jeżeli nie możemy się pozbyć wrażenia, że „jesteśmy pod napięciem”. Jeżeli zaśniesz, to znaczy, że jest ci to potrzebne i lepiej podarować sobie małą drzemkę niż eksploatować zmęczony umysł. 4. Otrząsanie ciała. Stajemy w rozkroku, na elastycznie ugiętych w kolanach nogach, wykonujemy lekki skłon do przodu, wyobrażając sobie, że z pleców i rąk zrzucają kłopoty, problemy, lęki. Wykonujemy kilka energicznych ruchów strząsających napięcie z pleców i rąk. Po czym – już w pozycji wyprostnej - kilka relaksujących oddechów w następujący sposób: powolny wdech przez nos (licz do czterech), zatrzymanie na chwilę, powolny wydech przez usta (jak dmuchania). Wydech powinien trwać mniej więcej dwa razy dłużej niż wdech. 5. Struna Stajemy w pozycji wyprostowanej, pełnej energii, odwagi, pewności siebie i spokoju. Możemy poprosić drugą osobę, aby życzliwie pomogła nam „ustawić ciało”(poprzez obserwację sylwetki, mimiki, oddychania, tego, co robią ręce, gdzie patrzą oczy) i komentarz, np. wyprostuj plecy, więcej pewności siebie. Róbcie Strunę zawsze, kiedy dopadnie was niepokój, trema, czujecie pewne osłabienie energetyczne – Struna to przywracanie siebie do pionu! Relaks dla oczu Ćwiczenia warto zastosować przed czytaniem, oglądaniem obrazów, wykresów, tabel. Jest to rozruch mięśni oczu do pracy dla lepszej ich koordynacji, płynności wodzenia oczu i ostrości widzenia. Praca oczu słabnie, kiedy oglądamy dużo programów w telewizji, pracujemy dużo przy komputerze, czytamy przy złym oświetleniu, przebywamy w zadymionych pomieszczeniach. 204 Rysowanie oczami Obrysowujemy wzrokiem powoli zarys budynku, drzewa, chmury, przedmioty w pokoju. Wzrok musi być lekko rozproszony, oczy są jakby pędzlem do malowania. Uwaga – cały czas oddychamy spokojnie i głęboko - większość ludzi ma tendencję do wstrzymywania oddechu podczas ćwiczeń. We wszystkie strony. Ruch oczami powoli w górę w dół; w prawo w lewo i po skosach: z lewej do prawej w górę i z prawej do lewej w górę. Podczas wykonywania tego ćwiczenia mogą wystąpić następujące objawy: zawroty głowy lub lekkie oszołomienie – świadczy to o niedotlenieniu, trzeba napić się wody i wykonać kilka głębokich oddechów; odczuwanie bólu skroniowego – świadczy o tym, że mięśnie oczu wymagają więcej ruchu, są usztywnione w wyniku bezruchu łzawienie, lekki ból oczu (ale taki niemal przyjemny) – wszystko w porządku, świadczy to dobrze wykonanym ćwiczeniu, być może oczy się nie ruszały w tych rejestrach od dłuższego czasu. Do przodu i tyłu. Robienie zeza patrząc na obiekt np. kciuk lub czubek ołówka, który oddalamy na odległość wyciągniętej ręki, a potem zbliżamy - wchodząc w środkowe pole widzenia. Wariant drugi: raz patrzymy na daleko ustawiony obiekt (za oknem np. czubek drzewa, wieża kościoła), raz na czubek nosa. Odczuwane zawroty głowy i lekkie oszołomienie są stanem naturalnym, po prostu ruszamy mięśniami, które dawno nie pracowały, dotleniamy organ wzroku i mózg. (Silne zawroty głowy lub niemożność wykonania tego ćwiczenia są wskazaniem do konsultacji ze specjalistą – okulistą). Pomrugaj. Kilkusekundowe mruganie oczami po przeczytaniu jakiegoś fragmentu tekstu, powoduje naturalne nawilżenie gałki ocznej (często wysuszonej patrzeniem się na ekrany TV lub komputera bez mrugania oczami przez dłuższy czas). Muszelki na oczy Wielkie wytchnienie dla zmęczonych oczu. Ćwiczenie wykonujemy na siedząco, łokcie oparte o stolik. Przykrywanie oczu dłońmi złożonymi w muszelki, wyobrażanie sobie czerni i oddychanie. 205 Ćwiczenie warte też zastosowania PO pracy z komputerem, oglądaniu filmów (czyli migocących ekranów) czy długotrwałym czytaniu. Wykonanie tych ćwiczeń odpowiednio ustawia oko do pracy, poprawia także ostrość widzenia. Aby to udowodnić przeprowadź taki mini-eksperyment: przed ćwiczeniami znajdź jakiś oddalony tekst lub obraz, który widzisz nieco niewyraźnie. Po ćwiczeniach popatrz na dany obiekt z tej samej odległości – na ogół obraz jest dużo wyraźniejszy – oko poćwiczyło i działa lepiej! Pamiętajmy o piciu wody w czasie wykonywania ćwiczeń oraz oddychaniu! Relaks dla uszu Hałas męczy i dezorganizuje funkcjonowanie mózgu, a nawet uszkadza jego delikatne struktury. Zakres spotykanych w środowisku poziomów dźwięku jest dość rozległy, począwszy od wartości progowych tj. poziomu 0 dB (próg słyszalności) do wartości powodujące fizyczne odczucie bólu – 130 dB (granica bólu). Przy wartościach powyżej 65 dB ma miejsce wyraźne nasilenie stanów irytacji i napięć emocjonalnych (pojawia się reakcja stresowa). Hałas ma wpływ na funkcjonowanie układu krążenia, układu pokarmowego, układu ruchu, układu dokrewnego i układu nerwowego. Masaż uszu. Kciukiem i palcem wskazującym wykonujemy masaż płatków uszu – kilkakrotnie ściskając i odwijając płatki uszu, od dołu do góry i z powrotem. Pociągając ucho lekko w dół, po skosie, rozciągamy błonę bębenkową, co poprawia słyszenie. W czasie ćwiczenia możemy odczuwać potrzebę ziewania i to znaczy, że ćwiczenie wykonywane jest właściwie. Muszelki na uszy Wielka cisza, wytchnienie dla uszu. Ćwiczenie wykonujemy na siedząco, łokcie oparte o stolik. Nakładamy dłoni złożone w muszelki na uszy – jak słuchawki. Zamykamy oczy i delektujemy się przyjemnym cichym szumem, podobnym do szumu morskich fal. Ćwiczenie warte zastosowania, kiedy potrzebne jest uważne słuchanie (np. w czasie lekcji języków obcych). Wykonanie tych ćwiczeń odpowiednio ustawia ucho do pracy, poprawia także ostrość słyszenia. Pamiętajmy o piciu wody w czasie wykonywania ćwiczeń! 206 Grupa ćwiczeń integrujących pracę obu półkul mózgu Myślenie o X /Patrzenie na X X to symbol integracji pracy półkul mózgowych. Przygotowujemy obrazek - duży, czarny X, narysowany czarnym flamastrem na białej kartce, co najmniej formatu A-4, przyklejamy do ściany. Przed uczeniem się przez kilka minut patrzymy X, swobodnie oddychając. Rysowanie leżącej ósemki Warto od tego zacząć PRZED pracą pisemną, gdyż to ćwiczenie fantastycznie eliminuje tzw. blokadę komunikacyjną - ręką prawą, potem lewą, potem obiema rękoma a) w powietrzu, b) na dużej kartce papieru, c) palcem na ławce, d) rysowanie nosem (rozluźnia mięśnie szyi), e) rysowanie stopą w powietrzu lub obiema nogami (oczywiście ten ostatni wariant na leżąco). Humor i śmiech Znakomicie dodaje energii, poprawia nastrój i dotlenia cały organizm. Śmiej się jak najwięcej (nawet z dowcipów „głupich” jak ten: kobieta idzie do sąsiadki, aby pożyczyć wałek. Sąsiadka odpowiada: nie mogę – też czekam na męża). Za dużo lęku Trzymanie się za głowę Wyprostować kręgosłup, jedną dłoń przyłożyć do czoła (jak opaskę), a drugą położyć z tyłu głowy w miejscu, gdzie czuje się zakończenie czaszki – łokcie uniesione na boki. Zamknąć oczy i wykonać kilka głębokich oddechów. Ćwiczenia rozwijające twórcze myślenie Kreatywność jest bardzo popularnym pojęciem.20 Często, bycie kreatywnym zapewnia splendor, popularność, satysfakcję. Kreatywność, utożsamiana z twórczością, jest też niezwykle tajemniczym zjawiskiem. Ktoś, kto siedzi zwykle z boku nagle dzieli się z innymi światłą ideą, i wtedy zadajemy 20 http://www.wszechnica.uj.edu.pl/pobierz/AUO/tworczosc.pdf 207 sobie pytanie jak to możliwe? Jak on to wymyślił? Z tych pewnie też względów prowadzi się wiele badań. Wymyślono wiele koncepcji próbujących wyjaśnić to zjawisko. Czym jest kreatywność? Można powiedzieć, że najkrótsza definicja kreatywności to taka, która mówi, że jest to umiejętność zastosowania doświadczeń i znanych idei w nowy sposób. Jeśli więc jest to umiejętność, to prawdopodobnie da się ją rozwijać. Po części bowiem, twórczość jest wrodzoną umiejętnością i po części, zależy ona od czynników sytuacyjnych Jak mierzyć umiejętności twórcze? Guilford (Guilford, 1967) przedstawił cztery podstawowe perspektywy, pomiaru kreatywności. Choć wiedza ta ma swoje lata to jest prosta i klarowna. Cztery wspomniane perspektywy pomiaru to: płynność, jako umiejętność do generowania wielu różnych idei, giętkość, jako umiejętność generowania szerokiej gamy, różnorodnych pomysłów, oryginalność, jako możliwość wymyślania nowy, rozwijanie pomysłów, jako możliwość doskonalenia, upiększania idei. Twórcza postawa, pomysłowość i oryginalność to cechy, które pozwalają na poszukiwanie nowych rozwiązań i uczą radzenia sobie w trudnych sytuacjach. Ważną rolę odgrywa wiara we własne siły i optymizm. Pomaga to w rozwiązywaniu skomplikowanych problemów życiowych oraz pozwala czerpać radość i satysfakcję z własnego wysiłku. Celem przedstawionych poniżej ćwiczeń jest przełamywanie schematów i stereotypów, doskonalenie giętkości i oryginalności myślenia, rozwijanie kreatywnej wyobraźni, umiejętności rozwiązywania problemów, zwiększenie integracji w grupie oraz umiejętność płynnego wysławiania się. Ćwiczenie. Co by było, gdyby...? Tego rodzaju zadania określane są w treningu twórczości jako gra w zawieszanie praw fizyki (chemii, geografii itp.). Sens ćwiczenia polega na wyszukiwaniu odległych konsekwencji pewnego z góry założonego stanu rzeczy. Chodzi o to, by uczestnicy treningu podawali jak najbardziej pomysłowe (oryginalne) odpowiedzi i unikali konsekwencji rutynowych, bliskich, oczywistych. Tego typu zadania dobrze pobudzają zarówno płynność (liczy się liczba trafnych 208 pomysłów), giętkość (ważna jest różnorodność pomysłów), jak i oryginalność myślenia. Możemy zapytać na przykład: Co by było, gdyby nie było siły ciężkości na Ziemi? Co by było, gdyby nie było tarcia? Co by było, gdyby psy zaczęły mówić ludzkim głosem? Co by było, gdyby w każdą sobotę padał deszcz? Co by było, gdyby śpiew był prawnie zabroniony? Co by było, gdyby wszyscy ludzie na ziemi nosili takie samo ubranie? Co by było, gdyby ludzie nigdy nie umierali? Co by było, gdyby drzewa nagle zaczęły produkować wysokiej jakości benzynę? Co by było, gdyby wraz z wiekiem ludzie stawali się bardziej inteligentni i przystojni? Co by było, gdyby ludzie spali przez 23 godziny i wstawali tylko na jedną godzinę? Co by było, gdyby zlikwidowano Boże Narodzenie? Co by było, gdyby istniała tylko jedna płeć? Co by było, gdyby wszyscy ludzie wyglądali tak samo? Co by było, gdyby zabroniono reklam w telewizji? Co by było, gdyby okazało się, iż palenie papierosów podwyższa zdolności pamięciowe? Co by było, gdyby nasze rzęsy rosły tak szybo jak włosy? Co by było, gdyby woda na kuli ziemskiej była czerwona? Co by było, gdyby od jutra zlikwidowano cyfrę 3? Co by było, gdyby mleko było czarne? Co by było, gdyby okazało się, że piasek nadmorski jest jadalny i smaczny? Co by było, gdyby wykryto środek farmakologiczny zapobiegający zdradzie? Co by było, gdyby deżuje trokyszniły refumatywne swelty? Co by było, gdyby cjuka gyliła uklobatego jusza? 209 Ćwiczenie. Co można zamknąć? Siedzącym w kręgu uczestnikom zadajemy pytania, zmieniając od czasu do czasu, w niespodziewanym momencie, pytanie: Co można zamknąć? Co można otworzyć? Co można policzyć? Czego nie można policzyć? Czego człowiek ma za dużo? Czego człowiek ma za mało? Co może się wyczerpać? Czego człowiek nie jest w stanie wyczerpać? Co da się zobaczyć? Czego nie da się zobaczyć? Co da się dotknąć? Czego nie można dotknąć? Prosimy uczestników, by podawali odpowiedzi nieoczywiste, zaskakujące i takie, na jakie nikt inny w grupie nie wpadnie. Ćwiczenie. Co robi mgła? Mówimy: deszcz pada, kropi, siąpi, leje, moczy itd. Co robi mgła? Odbywa się rundka odpowiedzi na ten temat, stymulująca płynność słowną. Po jakimś czasie podajemy następujące impulsy: Co robi śnieg? Co robi słońce? Co robi księżyc? Co robi świt? Co robi zmierzch? Co robi wiatr? Co robi muzyka? Zachęcamy uczestników do wymyślania pytań podobnego typu. 210 Ćwiczenie. Archiwum Uczestnicy siedzą w kręgu. Na prośbę prowadzącego wymieniają po kolei nazwy rzeczy wg podanego kryterium (np. „rzeczy białe”). Prowadzący stopniowo podaje nowe cechy obiektu (np. rzeczy białe i miękkie, następnie białe, miękkie i jadalne itp.). Im więcej kryteriów, tym zadanie jest trudniejsze i w tym większym stopniu wymaga przypominania sobie obiektów wg nietypowych kluczy identyfikacyjnych. Ćwiczenie. Różne funkcje przedmiotów Wyobraźcie sobie kilka przedmiotów np. szklanka, puste pudełko po kasecie, szkło kontaktowe, pojemnik po płynie do zmywania, gitara elektryczna, i zapiszcie na kartkach tyle różnych zastosowań, ile zdołacie wymyślić. Pomysły zapiszcie w punktach, a potem zobaczymy, kto ma ich najwięcej. Nie muszą to być poważne i realistyczne pomysły, mogą być zabawne i w konwencji bajki. Ćwiczenie. Przewidywanie konsekwencji Oto kilka nietypowych, fantastycznych sytuacji. Waszym zadaniem będzie wypisanie w punktach, jakie są wszystkie możliwe skutki tego zdarzenia. Starajcie się wymyślić jak najwięcej rożnych konsekwencji. Oto przykładowe tematy do tego ćwiczenia: Co by się stało, gdyby nagle ludzie: zorientowali się, że mogą przenikać przez ściany, podłogi, sufity? utracili możliwość snu? utracili zdolność do czytania i pisania? Przestali się starzeć? Rodzili się ze skrzydłami? Stali się nieśmiertelni? Ćwiczenie. Pora na historyjkę Oto kolejne zadanie, lepiej sprawdzające Twoją kreatywność. Ułóż klarowne, łatwe do zrozumienia opowiadanie. Nieważne, czy będzie oparte na faktach, czy wymyślone, liczy się tylko to, żeby miało sens! Tylko że, musisz wpleść w ten tekst jak najwięcej elementów 211 wymienionych poniżej. Czas tworzenia opowiadania zależy tylko do Ciebie – skorzystaj z okazji, żeby pozwolić swej wyobraźni na swobodną wędrówkę. szczoteczka do zębów dzikie zwierzę walka długa podróż osobista tragedia woda długa rozmowa telefoniczna zdobycie nowej umiejętności galeria sztuki miska ze śmietaną słownik policja przypadkowe spotkanie świeczka Ćwiczenie. Tajemnicze rysunki Oto kolejny zabawa, tym razem kształtująca twórczą wyobraźnię plastyczną. Przyjrzyj się przez kilka minut każdemu z poniższych rysunków, a potem podaj jak największą liczbę wyjaśnień, co na nich przedstawiono. Ćwiczenie. Z której to bajki Każdy wybiera sobie dowolną postać z dowolnej klasycznej bajki. Zastanawia się jakie przedmioty mogłyby ją charakteryzować, po czym można ją poznać. Na kartce zapisuje się 3 – 4 takie przedmioty. Później każdy kolejno odczytuje swoją 212 listę, a reszta klasy próbuje odgadnąć, o kogo chodzi, np. koszyk, smakołyki i kawałek czerwonego materiału mogłoby należeć do Czerwonego Kapturka. Ćwiczenie. Nigdy więcej nudy Uczestnicy zapisują w wyznaczonym wcześniej czasie wszystko to, czym można się zająć w czasie podróży pociągiem, na przykład: czytać, spać, dłubać w nosie, robić ćwiczenia odprężające, zakochać się. Komu przyszło do głowy szczególnie dużo pomysłów? Które z nich są najbardziej oryginalne? Kto rzeczywiście wypróbował już coś z tego, co napisał? To ćwiczenie przeciwko nudzie może zostać przeprowadzone również w charakterze zawodów. A przy tym przyznajemy punkty za liczbę i oryginalność pomysłów. Dzięki pomysłom można także urozmaicić „nudne” sytuacje, na przykład: co można robić na nudnych lekcjach, w kolejce do kasy, na urlopie, kiedy przez trzy dni pada deszcz. Literatura: 1. Hanna Hamer, „Klucz do efektywności nauczania, poradnik dla nauczycieli”, wydawnictwo VEDA 1994. 2. Robert Allen, Josephine Fulton, „Poznaj swoje zdolności”, wyd. Świat Książki, Warszawa 2003. 3. Gerard Nierenberg, „Sztuka kreatywnego myślenia”, wyd. Studio EMKA, Warszawa 2002 4. Rosemarie Portmann, „Zabawy rozwijające inteligencję”, wyd. JEDNOŚĆ, Kielce 2003. 5. Czasław Plewka, Małgorzata Taraszkiewicz, „uczymy się uczyć”, wyd. Towarzystwo Wiedzy Powszechnej, Szczecin 2010. 6. Edulandia, Jak ćwiczyć swoją kreatywność http://www.edulandia.pl/edukacja/1,101856,5830205,Jak_cwiczyc_swoja_krea tywnosc_.html#ixzz2RlZTtJtE (dostęp: 04.2013) 7. Podręcznik dla pedagogów i trenerów grupowych http://www.structum.pl/czytelnia-pdfop/Trening_kreatywnosci_Podrecznik_dla_pedagogow_psychologow_i_trener ow_grupowych_trekre.pdf (dostęp: 04.2013) 213 8. Ćwiczenia relaksacyjne, jak odpoczywać od nauki http://fiszkoteka.pl/artykul/16-cwiczenia-relaksacyjne-czyli-jak-odpoczywac-wczasie-nauki (dostęp: 04.2013) 9. Gry i zabawy integracyjne, budujące zaufanie w grupie..http://m-forum.pl/gryzabawy-integracyjne-lub-budujace-zaufanie-w-grupie-t52659.html (dostęp: 04.2013) 10. Rozwijanie twórczego myślenia http://www.lumosity.com/app/v5/personalization/memory (dostęp: 04.2013) 11. Szkolenie kreatywności http://creativitygames.net/ (dostęp: 04.2013) 12. Zabawy twórcze..http://www.edukacja.edux.pl/p-5487-zabawy-tworcze.php (dostęp: 04.2013) 13. Jak ćwiczyć kreatywność http://www.tipy.pl/artykul_2089,jak-cwiczyckreatywnosc.html (dostęp: 04.2013) 214 Spis treści WPROWADZENIE – METODA PROJEKTU W NAUCZANIU .................................................................. 2 LITERATURA DOTYCZĄCA METODY PROJEKTÓW, PBL ...................................................................... 11 MODUŁ I: SIEĆ GLOBALNA, SIECI LOKALNE .................................................................................... 13 MODUŁ II: POSZUKIWANY, POSZUKIWANA - ZBIERANIE INFORMACJI NA OKREŚLONY TEMAT ..... 27 MODUŁ III: GADU, GADU, GADU…, CZYLI O SPOSOBACH KOMUNIKACJI ........................................ 44 MODUŁ IV: PRAWDA CZY FAŁSZ? – PRZETWARZANIE I WYKORZYSTANIE INFORMACJI .................. 55 MODUŁ V: PROMOCJA, REKLAMA W INTERNECIE ......................................................................... 68 MODUŁ VI: SZTUKA OBRAZU – GRAFIKA KOMPUTEROWA ............................................................ 82 MODUŁ VII: MULTIMEDIALNA AKCJA! – CZYLI JAK TWORZYĆ I WYKORZYSTYWAĆ MULTIMEDIALNE ZASOBY CYFROWE ............................................................................................. 95 MODUŁ VIII: ŚWIAT WOKÓŁ NAS – TECHNOLOGIA INFORMACYJNA POMAGA SIĘ UCZYĆ ............ 112 MODUŁ IX: PORZĄDEK MUSI BYĆ! - BAZY DANYCH ...................................................................... 126 MODUŁ X: RAZEM W CHMURZE .................................................................................................. 139 MATERIAŁY DO PLANOWANIA I EWALUACJI PRACY UCZNIÓW .................................................... 153 PLANOWANIE PRACY METODĄ PROJEKTU – wzór 1 ....................................................................... 156 PLANOWANIE PRACY METODĄ PBL – wzór 2 ................................................................................. 157 INSTRUKCJA OGÓLNA - dla wszystkich uczniów realizujących zadanie – wzór .............................. 158 PRZYKŁADOWE KRYTERIA OCENY PROJEKTU .................................................................................. 159 KARTA OCENY PRACY GRUPOWEJ – wzór 1 .................................................................................... 160 KARTA OCENY PRACY GRUPOWEJ – wzór 2 .................................................................................... 161 KARTA SAMOOCENY – dla ucznia – wzór 1 ..................................................................................... 162 KARTA SAMOOCENY – dla ucznia – wzór 2 ..................................................................................... 163 ARKUSZ OCENY – ETAP REALIZACJI PROJEKTU – wzór .................................................................... 164 ANKIETA EWALUACYJNA PROJEKTU – wzór .................................................................................... 165 OPISY PROJEKTÓW ZREALIZOWANYCH W POWIATOWYCH OŚRODKACH WSPIERANIA UCZNIÓW ZDOLNYCH NAGRODZONYCH I WYRÓŻNIONYCH W KONKURSACH POWIATOWYCH NA NAJLEPSZY PROJEKT EDUKACYJNY ................................................................................................................ 166 Ad.1. OPIS REALIZACJI PROJEKTU.................................................................................................... 167 Ad. 2.OPIS REALIZACJI PROJEKTU.................................................................................................... 171 Ad. 3.OPIS REALIZACJI PROJEKTU.................................................................................................... 177 Ad.4. OPIS REALIZACJI PROJEKTU.................................................................................................... 182 Ad.5. OPIS REALIZACJI PROJEKTU.................................................................................................... 187 Ad.6. OPIS REALIZACJI PROJEKTU.................................................................................................... 193 BANK POMYSŁÓW ....................................................................................................................... 200 215