Władza, przywództwo, kierowanie

Władza, przywództwo, kierowanie
• Władza demoralizuje, a władza absolutna
demoralizuje absolutnie John Emerich Acton
• Jeżeli ci się zdaje, że jesteś kimś, to już nikim
nie zostaniesz w przyszłości … indonezyjskie
• Rządzić to znaczy móc na wszystko powiedzieć
nie Charles de Gaulle
• Najwyższą formą władzy jest możliwość jej
nieużywania
• Istotą władzy jest możliwość sterowania zachowaniem innych osób
lub grup społecznych przy założeniu, iż sterowanie zawiera w sobie
kontrolowanie i korygowanie zachowań innych na podstawie
przyjętych w danej społeczności określonych wzorców. Władza jest
tu pojmowana jako proces społeczny zachodzący między tymi,
którzy posiadają środki kontroli, a tymi, którzy muszą się
podporządkować.
• Władza w ujęciu behawioralnym – istota władzy ujawnia się w
działaniu determinującym bądź wywołującym inne działania –
relacja jaka zachodzi między tymi dwoma działaniami ma charakter
przyczynowo-skutkowy i jest synonimem władzy. Simon –
twierdzenie, że A ma władzę nad B, można zastąpić twierdzeniem,
że zachowania A powodują zachowania B. Założenie, że nie
występuje żaden bodziec zewnętrzny i bez kontekstu społecznego.
• Nieprzechodniość relacji władzy: możliwość A wywierania wpływu
na zachowania B w stopniu większym niż możliwość B wywierania
wpływy na A
• W organizacji (system wzajemnie powiązanych zachowań) władzę
należ odnosić do stosunków społecznych zachodzących między
uczestnikami, a nie do samych uczestników. (przedmiotem wymiany
w stosunkach między uczestnikami organizacji nie jest siła
partnerów, ale możliwość działania, jaki stwarza im sam proces)
• Giddens – władza jest atrybutem podmiotowego działania
sprawczego, jest to zdolność do dokonywania zmian przez
kompetentne, świadome i intencjonalne działanie podmiotów, choć
działania t (i ich konsekwencje) nie są w pełni zamierzone ani też
uświadamiane. Podmiotowe (czyli jednostkowe) działania są
możliwe do realizacji dzięki istniejącym już strukturom, realizacja
władzy przyczynia się do podtrzymania i reprodukowania tych
struktur. Giddens uważa, że realizacja władzy jest możliwa dzięki
temu, że wspomagają ją pewne udogodnienia pochodzące z
porządku makrospołecznego opierającego się na określonych
regułach, zasobach i wzorach porządku dominacji, który jest ciągle
reprodukowany przez konkretne akty realizacji władzy. Władza jest
sprawczym i celowym działaniem świadomych jednostek. Jest
zdolnością podmiotów do uzyskiwania zamierzonych efektów.
• Stosunki władzy maja charakter nieprzechodni, co oznacza, że każdy rodzaj
działania stanowi osobną stawkę w grze
• Stosunki władzy mają charakter wzajemny, ale są jednocześnie
nierównoważne. Wzajemność polega na tym, że proces negocjacji jest
procesem wymiany i każda ze stron wnosi coś od siebie – coś, co może
stanowić przedmiot wymiany; nierównoważność zaś polega na tym, że
dokonująca się między zaangażowanymi stronami wymiana jest zawsze
korzystniejsza dla jednej ze stron i pozwala jej na osiąganie pozycji
dominującej w tym procesie.
• Miligram – autorytet – eksperyment – żołnierz - lekarze i pielęgniarki –
kapitanowa• Oznaki autorytetu – opakowanie – uniform, tytuł, wzrost – Hofling
(telefon)
• Uleganie autorytetom – podporządkowanie władzy lub tylko automatyzm
podporządkowanie się symbolom władzy, jeżeli wydaje polecenia, to
znaczy, że ma prawo ….
• Pies
M. Weber
•
•
•
•
Typologia władzy - dominacji:
Dominacja charyzmatyczna – kiedy rządy sprawuje osoba z tytułu swoich
osobistych cech. Legitymizacja władzy oparta jest na wierze, jaką rządzeni
pokładają w przywódcy – proroku, demagogu. Aparat administracyjny jest płynny,
bez struktury, niestabilny, funkcjonuje dzięki garstce uczniów, wyznawców,
pośredników
Dominacja tradycyjna – władza potrzebna do rządzenia opiera się na
poszanowaniu tradycji i przeszłości, uzasadnieniem władzy jest obyczaj i poczucie
„słuszności” tradycyjnych sposobów postępowania. Dochodzić do władzy można w
sposób odziedziczonego statusu – monarchia, rodzina. Aparat administracyjny
przybiera formę patriarchalną lub feudalną – urzędnicy, administratorzy są
członkami otoczenia władcy – sługami, krewnymi, faworytami – zależnymi od niego
i opłacanymi przywilejami lub (II) mają pewną niezależność, w zamian za wierność
cieszą się pewną autonomią, a ich środki na utrzymanie nie są zależne
bezpośrednio od władcy
Dominacja racjonalno-prawna – władzę legitymizuje prawo, reguły, przepisy,
procedury, władzę można zdobyć tylko przez przestrzeganie procedur prawnych.
Aparat administracyjny jest biurokracją, struktura racjonalno-prawna z władzą
ulokowaną na szczycie. Środki administracyjne nie należą do władcy (biurokraty),
a stanowisko nie jest dziedziczone, ani sprzedawane,. Istnieje rozdział między
dochodami prywatnymi i uzyskiwanymi z tytułu pełnienia urzędu
Organizacja a systemy władzy
• Autokracja – rządy absolutne, sprawowane przez
jednostkę lub grupę, oparta na kontroli
podstawowych zasobów, własności, prawach
własności, tradycji, charyzmie, roszczeniach
osobistych do przywilejów
• Biurokracja – rządy sprawuje się przy użyciu
słowa pisanego, na podstawach racjonalnoprawnych, „rządy prawa”, przepisu, reguły
• Technokracja – wykorzystanie wiedzy, ekspertów,
zdolności rozwiązywania problemów
• Współzarządzanie (współdecydowanie) – forma
rządzenia, w której przedstawiciele strony łączą się w
celu wspólnego zarządzania obustronnymi interesami,
rząd koalicyjny, korporacjonizm, każda ze stron ma
swoją szczególną bazę władzy
• Demokracja przedstawicielska – rządy są sprawowane
w wyniku wyboru urzędników, którzy otrzymują
mandat upoważniający do działania i pozostają na
stanowiskach przez określony czas – kontrola
robotnicza, akcjonariuszy
• Demokracja bezpośrednia – system, w którym każdy
ma równe prawa do rządzenia i uczestniczy w
podejmowaniu wszystkich decyzji, organizacje
wspólnotowe, spółdzielnie, kibuce – źródło
samoorganizacji
•
władzy formalnej, - Władza formalna (legalna) jest zagwarantowana hierarchią
organizacyjną – jest to władza określona przez organizację i przyznana ludziom
zajmującym określone stanowiska. Polega ona na przekonaniu podwładnego, że
przełożony ma prawo wpływać na jego postępowanie i go kontrolować. Podwładny
ma zaś obowiązek podporządkowania się temu.
•
władzy nagradzania, - Władza nagradzania polega na przyznawaniu awansów,
nagród, premii lub wykonywaniu symbolicznych gestów wyrażających uznanie
(pochwały, wdzięczność), przydzielaniu ciekawych zadań w pracy. Im większa jest
liczba nagród kontrolowanych przez menedżera i im większe jest ich znaczenie dla
podwładnych, tym większa jest jego władza nagradzania.
•
władzy wymuszania, - Władza wymuszania umożliwia stosowanie środków
zagrożenia psychologicznego, emocjonalnego lub fizycznego. Ten rodzaj władzy
polega na czynieniu podwładnemu określonych dolegliwości, takich jak: obniżenie
stopnia służbowego, przeniesienie na inne stanowisko wbrew jego życzeniu,
wstrzymanie przydziału środków (na przykład premii), takie stosowanie władzy
oceniane jest negatywnie. W przeszłości przymus fizyczny był dość
rozpowszechniony w organizacjach, obecnie jednak w większości organizacji
przymus ogranicza się do przygany, nagany, kary finansowej, zwolnienia
dyscyplinarnego, użycia obraźliwego słownictwa. Im bardzie restrykcyjne elementy
oddziaływania są w gestii kierownika, tym większa jest jego władza wymuszania. Z
drugiej zaś strony, im szerzej menedżer wykorzystuje swoją władzę wymuszania,
tym większe jest prawdopodobieństwo, iż natrafi na wrogość podwładnych i tym
mniejsze będą jego szanse na zdobycie pozycji przywódcy.
•
władzy odniesienia, - Władza odniesienia ma charakter abstrakcyjny i opiera się na
lojalności, chęci identyfikowania się, utożsamienia się podwładnego z
charyzmatycznym przywódcą. Wówczas podwładny ślepo wierzy przełożonemu i
postępuje ściśle z jego wskazaniami. Władza odniesienia może również przybrać
formę charyzmy, inspirującej lojalność i entuzjazm. Kierownik może mieć władzę
odniesienia, jednakże bardziej jest ona kojarzona z funkcją przywództwa.
•
władzy dzielenia, - Władza dzielenia (przedstawicielska, grupy) polega na
współdziałaniu szeregu osób z przełożonym w procesie rozwiązywania problemów,
konfliktów lub zagadnień twórczych. Mamy wówczas do czynienia z efektem
synergii, co wywołuje pozytywne odczucia. Władza ta trwa tak długo, jak długo
przełożony radzi się swoich podwładnych i zmierza w pożądanym przez nich
kierunku. Kończy się zaś wówczas, gdy przełożony zdominuje grupę i zacznie
realizować swoje cele w jej imieniu.
•
władzy eksperckiej. - Władza eksperta jest to władza przysługująca komuś z racji
posiadanych informacji bądź wiedzy fachowej. Im ważniejsza jest informacja /
wiedza i im mniejsza liczba ludzi na do niej dostęp, tym większy jest zakres władzy
eksperckiej danej osoby. Ten rodzaj władzy opiera się na przeświadczeniu
podwładnego, że przełożony posiada szczególną wiedzę, doświadczenie, które
mogą być przydatne w zaspokajaniu jego potrzeb. Gdy władza taka przejawia się w
udzielaniu pomocy, jest postrzegana pozytywnie, gdy zaś jest używana arbitralnie –
jest odczuwana jako negatywna.
Z kolei G. Morgan przedstawia bardziej rozbudowaną klasyfikację źródeł
władzy. Źródła władzy dostarczają członkom organizacji różnych sposobów
forsowania swoich interesów oraz rozwiązywania lub utrwalania konfliktów
organizacyjnych. I tak, do najważniejszy źródeł władzy w organizacji należą:
• formalne uprawnienia władcze,
• kontrola nad rzadkimi zasobami,
• wykorzystywanie struktury organizacyjnej oraz przepisów i regulaminów,
• kontrola nad procesem podejmowania decyzji,
• kontrola nad wiedzą i informacjami,
• kontrola nad obszarami granicznymi,
• zdolność radzenia sobie z niepewnością,
• kontrola nad techniką,
• interpersonalne sojusze, sieci zależności oraz kontrola na organizacją
nieformalną,
• kontrola nad kontr-organizacjami,
• symbolika i zarządzanie znaczeniami,
• płeć pracowników oraz zarządzanie relacjami między mężczyznami i
kobietami w organizacji,
• czynniki strukturalne określające scenę działania,
• władza, którą już się posiada.