Dane ogólne - Ministerstwo Środowiska

Transkrypt

Zamierzone uwolnienie GMO
Tytuł
Opis
Wniosek o wydanie decyzji w sprawie zamierzonego uwolnienia GMO
Dane ogólne
INFORMACJE OGÓLNE O WNIOSKU
Numer wniosku
02-06/2006
Status zgłoszenia
Wydano decyzję
Data zgłoszenia
2006-02-27
Znak decyzji
.....................................
Data wydania decyzji
2007-04-10
Data decyzji
.....................................
Numer decyzji
.....................................
Numer uchwały
.....................................
Tytuł zamierzonego uwolnienia
Przeprowadzanie prób polowych z odmianami kukurydzy NK603 w celu przeprowadzenia badań
rejestracyjnych herbicydu Roundup Ready® 360 SL
Title
................................................................................................................................................................................
Cel zamierzonego uwolnienia
Celem badań, których dotyczy niniejszy wniosek jest udostępnienie doskonalszych technologii ochrony przed
chwastami, polskim rolnikom, poprzez zarejestrowanie herbicydu Roundup Ready® 360 SL. Zwalczanie
chwastów jest podstawowym problemem w produkcji kukurydzy. W 15 krajach „starej” Unii Europejskiej
uprawia się kukurydzę na areale ok. 11 mln ha ( 6,5 mln ha na ziarno i 4,5 mln ha na kiszonkę) i produkcji
ziarna ok. 50 mln. ton. Pomimo stosowania przez rolników różnych programów zwalczania chwastów,
straty w plonie z tytułu ich występowania wynoszą 5% rocznie. Stanowi to równowartość ok. 300 mln euro.
W Polsce uprawa kukurydzy rozwija się bardzo intensywnie. W roku 2004 kukurydza zajmowała areał
701 tys. ha, z czego ok. 62% to uprawa na ziarno (2,2 mln ton w 2004 r). Wg opinii ekspertów ten areał
zwiększy się do ok. 1 mln ha w ciągu najbliższych 4 -5 lat. Coroczne straty w plonie kukurydzy w Polsce
szacuje się w przedziale od 10-15 %, co wyłącznie w produkcji na ziarno, przyniosło polskim rolnikom
tylko w 2004 roku straty w wysokości od 20 do 30 mln euro. Uodpornienie kukurydzy na herbicyd Roundup
Ready® 360 SL, umożliwia prawie całkowite wyeliminowanie strat w plonie z powodu chwastów, dzięki
doskonałej skuteczności w ich zwalczaniu, przy jednoczesnej redukcji ilości wypryskiwanych na pola
substancji aktywnych herbicydów, co ma istotne znaczenie dla środowiska naturalnego. Wg danych NCFAP
(National Center for Food & Agriculture Policy), tylko dla 4 gł. producentów kukurydzy (Francji, Hiszpanii,
Włoch i Niemiec) oznaczałoby to 4.250 ton herbicydów mniej i oszczędność prawie 59 mln Euro rocznie.
Glifosat jest aktywnym składnikiem systemicznego, nieselektywnego herbicydu Roundup Ready® 360 SL
o szerokim spektrum działania. Ulega on absorpcji poprzez liście i łodygi i następnie transportowany jest
do podziemnych części rośliny. Opryskana herbicydem roślina ginie w czasie od kilku dni do 2 -3 tygodni w
zależności od gatunku chwastu, jego fazy rozwojowej i warunków klimatycznych.. Glifosat działa poprzez
Strona 1 z 34
zahamowanie enzymu syntazy 5-enolpyruwilshikimate-3-fosoranowej (EPSPS), katalizującego proces
biosyntezy aromatycznych aminokwasów, które pełnią zasadniczą rolę w syntezie białek roślinnych. Rośliny
kukurydzy zostały zmodyfikowane genetycznie po to, by stały się odporne na glifosat. W tym celu, gen
wyizolowany z pospolitych bakterii glebowych z rodzaju Agrobacterium, odpowiedzialny za kodowanie
enzymu EPSPS, został wprowadzony do genomu kukurydzy. W genetycznie zmodyfikowanych roślinach, w
których następuje ekspresja tego nowego białka EPSPS, szlak biosyntezy aromatycznych aminokwasów nie
zostaje zatrzymany przez obecność glifosatu, rośliny te stają się odporne na ten herbicyd. Szlak biosyntezy
aromatycznych aminokwasów występuje tylko w roślinach, dlatego glifosat jest całkowicie bezpieczny
dla świata zwierząt. Inną zaletą jest to, że herbicyd ten charakteryzuje się szybką biodegradacją w glebie
do nieszkodliwych fosforanów, azotanów, dwutlenku węglą i wody, co jest korzystne dla środowiska.
Zwalczanie chwastów w przypadku kukurydzy genetycznie zmodyfikowanej jest bardziej skuteczne, proste,
mniej pracochłonne i mniej zależne od warunków pogodowych, co z kolei przekłada się na obniżenie
kosztów produkcji, a także wzrost ilości i jakości plonów. Celem uwolnienia jest uzyskanie wyników badań
skuteczności i fitotoksyczności herbicydu Roundup Ready® 360 SL, które są niezbędne do wypełnienia
wymagań ustawy o ochronie roślin dotyczących dopuszczenia środka ochrony roślin do obrotu i stosowania.
Abstract
................................................................................................................................................................................
Strona 2 z 34
Użytkownik
1.INFORMACJE O UŻYTKWONIKU GMO I OSOBACH ODPOWIEDZIALNYCH ZA PRZYGOTOWANIE I
PRZEPROWADZENIE ZAMIERZONEGO UWOLNIENIA
1.1. Nazwa i siedziba lub nazwisko i adres użytkownika GMO
Dane osoby prawnej
Nazwa użytkownika
Monsanto Polska Sp. z o.o
Kod pocztowy
02-672
Miejscowość
Warszawa
Ulica
Domaniewska
Numer budynku
41
Numer lokalu
.....................................
Adres e-mail
[email protected]
Telefon
022/5704350
Faks
0 22 570 43 51
Dane osoby fizycznej
Imię
.....................................
Nazwisko
.....................................
Kod pocztowy
.....................................
Miejscowość
.....................................
Ulica
.....................................
Numer budynku
.....................................
Numer lokalu
.....................................
Adres e-mail
.....................................
Telefon
.....................................
Faks
.....................................
1.2. Imię i nazwisko oraz informacja o kwalifikacjach fachowych osoby (osób) odpowiedzialnej za
przygotowanie i przeprowadzenie zamierzonego uwolnienia GMO do środowiska
Dane osoby odpowiedzialnej
Tytuł naukowy
Imię pracownika
Robert
Nazwisko pracownika
Gabarkiewicz
Telefon
0 22 570 43 58
Faks
.....................................
Strona 3 z 34
Adres e-mail
[email protected]
Kwalifikacje zawodowe pracownika
Menedżer d/s rozwoju biotechnologii
Tytuł naukowy
Imię pracownika
Tadeusz
Nazwisko pracownika
Praczyk
Telefon
61 864-9106
Faks
.....................................
Adres e-mail
[email protected]
Zespół Badania Skuteczności Działania Herbicydów i Regulatorów Wzrostu
Tytuł naukowy
Prof. dr hab.
Imię pracownika
Henryka
Nazwisko pracownika
Rola
Telefon
0 71 363 87 07
Faks
.....................................
Adres e-mail
[email protected]
Zakład Ekologii i Zwalczania Chwastów we Wrocławiu
Tytuł naukowy
Dr
Imię pracownika
Krzysztof
Nazwisko pracownika
Domaradzki
Telefon
0 71 363 87 07
Faks
.....................................
Adres e-mail
[email protected]
Zakład Ekologii i Zwalczania Chwastów we Wrocławiu
Strona 4 z 34
Uwolnienie
2. INFORMACJE O ZAMIERZONYM UWOLNIENIU GMO DO ŚRODOWISKA
a) Tytuł zamierzonego uwolnienia GMO do środowiska
Przeprowadzanie prób polowych z odmianami kukurydzy NK603 w celu przeprowadzenia badań
rejestracyjnych herbicydu Roundup Ready® 360 SL
Title
................................................................................................................................................................................
b) Cel zamierzonego uwolnienia GMO do środowiska i krótkie streszczenie
Celem badań, których dotyczy niniejszy wniosek jest udostępnienie doskonalszych technologii ochrony przed
chwastami, polskim rolnikom, poprzez zarejestrowanie herbicydu Roundup Ready® 360 SL. Zwalczanie
chwastów jest podstawowym problemem w produkcji kukurydzy. W 15 krajach „starej” Unii Europejskiej
uprawia się kukurydzę na areale ok. 11 mln ha ( 6,5 mln ha na ziarno i 4,5 mln ha na kiszonkę) i produkcji
ziarna ok. 50 mln. ton. Pomimo stosowania przez rolników różnych programów zwalczania chwastów,
straty w plonie z tytułu ich występowania wynoszą 5% rocznie. Stanowi to równowartość ok. 300 mln euro.
W Polsce uprawa kukurydzy rozwija się bardzo intensywnie. W roku 2004 kukurydza zajmowała areał
701 tys. ha, z czego ok. 62% to uprawa na ziarno (2,2 mln ton w 2004 r). Wg opinii ekspertów ten areał
zwiększy się do ok. 1 mln ha w ciągu najbliższych 4 -5 lat. Coroczne straty w plonie kukurydzy w Polsce
szacuje się w przedziale od 10-15 %, co wyłącznie w produkcji na ziarno, przyniosło polskim rolnikom
tylko w 2004 roku straty w wysokości od 20 do 30 mln euro. Uodpornienie kukurydzy na herbicyd Roundup
Ready® 360 SL, umożliwia prawie całkowite wyeliminowanie strat w plonie z powodu chwastów, dzięki
doskonałej skuteczności w ich zwalczaniu, przy jednoczesnej redukcji ilości wypryskiwanych na pola
substancji aktywnych herbicydów, co ma istotne znaczenie dla środowiska naturalnego. Wg danych NCFAP
(National Center for Food & Agriculture Policy), tylko dla 4 gł. producentów kukurydzy (Francji, Hiszpanii,
Włoch i Niemiec) oznaczałoby to 4.250 ton herbicydów mniej i oszczędność prawie 59 mln Euro rocznie.
Glifosat jest aktywnym składnikiem systemicznego, nieselektywnego herbicydu Roundup Ready® 360 SL
o szerokim spektrum działania. Ulega on absorpcji poprzez liście i łodygi i następnie transportowany jest
do podziemnych części rośliny. Opryskana herbicydem roślina ginie w czasie od kilku dni do 2 -3 tygodni w
zależności od gatunku chwastu, jego fazy rozwojowej i warunków klimatycznych.. Glifosat działa poprzez
zahamowanie enzymu syntazy 5-enolpyruwilshikimate-3-fosoranowej (EPSPS), katalizującego proces
biosyntezy aromatycznych aminokwasów, które pełnią zasadniczą rolę w syntezie białek roślinnych. Rośliny
kukurydzy zostały zmodyfikowane genetycznie po to, by stały się odporne na glifosat. W tym celu, gen
wyizolowany z pospolitych bakterii glebowych z rodzaju Agrobacterium, odpowiedzialny za kodowanie
enzymu EPSPS, został wprowadzony do genomu kukurydzy. W genetycznie zmodyfikowanych roślinach, w
których następuje ekspresja tego nowego białka EPSPS, szlak biosyntezy aromatycznych aminokwasów nie
zostaje zatrzymany przez obecność glifosatu, rośliny te stają się odporne na ten herbicyd. Szlak biosyntezy
aromatycznych aminokwasów występuje tylko w roślinach, dlatego glifosat jest całkowicie bezpieczny
dla świata zwierząt. Inną zaletą jest to, że herbicyd ten charakteryzuje się szybką biodegradacją w glebie
do nieszkodliwych fosforanów, azotanów, dwutlenku węglą i wody, co jest korzystne dla środowiska.
Zwalczanie chwastów w przypadku kukurydzy genetycznie zmodyfikowanej jest bardziej skuteczne, proste,
mniej pracochłonne i mniej zależne od warunków pogodowych, co z kolei przekłada się na obniżenie
kosztów produkcji, a także wzrost ilości i jakości plonów. Celem uwolnienia jest uzyskanie wyników badań
skuteczności i fitotoksyczności herbicydu Roundup Ready® 360 SL, które są niezbędne do wypełnienia
wymagań ustawy o ochronie roślin dotyczących dopuszczenia środka ochrony roślin do obrotu i stosowania.
Abstract
................................................................................................................................................................................
Strona 5 z 34
Biorca
3. INFORMACJE O GMO
a) Charakterystyka biorcy; organizmu rodzicielskiego (o ile występuje)
3.1. Nazwa taksonomiczna
Zea mays L.
Jeżeli w powyższym słowniku wybrana została
wartość "Żadne z powyższych" należy wypełnić pole:
.....................................
3.2. Taksonomia
a) Królestwo: jądrowe (Eucariota) b) Podkrólestwo: rośliny (Phytobionta) c) Dział : ogranowce (Cormophyta)
d) Typ (d. gromada): okrytozalążkowe (Magnoliophyta = Angiospermae) e) Klasa: jednoliścienne (Liliopsida
= Monocotyledones) f) Rząd: wiechlinowce (trawowce) (Poales) g) Rodzina: trawy (Poaceae [Graminea]) f)
Rodzaj: kukurydza (Zea) g) Gatunek: kukurydza zwyczajna (Zea mays L.)
3.3. Inne nazwy (w szczególności: nazwa zwyczajowa, nazwa szczepu, nazwa hodowlana)
Kukurydza.
3.4. Cechy fenotypowe i genetyczne
Ulepszona genetycznie kukurydza, będąca przedmiotem wniosku nie różni się fenotypowo i genetycznie
od innych typowych odmian kukurydzy uprawianych powszechnie w Polsce i Europie. Jedyną istotną cechą
wyróżniającą odmiany kukurydzy NK 603 jest obecność dodatkowego genu CP4, wprowadzonego dzięki
metodom inżynierii genetycznej. Kukurydza NK 603 nie zawiera też genu(ów) markerowego , ponieważ gen
CP4 spełnia taką rolę w procesie selekcji linii po transformacji.
3.5. Stopień pokrewieństwa pomiędzy dawcą i biorcą lub między organizmami rodzicielskimi
Pomiędzy dawcą genu (bakterią Agrobacterium tumefaciens sp. CP4) a biorcą (rośliną kukurydzy) nie
występuje żadne pokrewieństwo.
3.6. Opis technik identyfikacji i detekcji
Kukurydza jest uprawnym gatunkiem z rodziny Gramineae i jest dobrze opisana taksonomicznie, co
umożliwia detekcję poprzez zastosowanie kontroli wzrokowej. Identyfikacja roślin poddanych transformacji
może zostać dokonana poprzez sprawdzenie ich odporności na glifosat przez nalistny oprysk herbicydem
Roundup Ready® 360 SL. Rośliny kukurydzy ulepszone genetycznie będą odporne na herbicyd i nie zostaną
zwalczone. Techniki identyfikacji i detekcji, które mogą być wykorzystane to techniki Southern blot lub PCR
(ang. Polymerase Chain Reaction) w celu detekcji i identyfikacji wprowadzonej sekwencji nukleotydowej oraz
techniki ELISA w celu detekcji ekspresowanych białek CP4 EPSPS.
3.7. Dokładność, powtarzalność i specyficzność technik identyfikacji i detekcji
Opisane w pkt. 3.6 techniki detekcji są powtarzalne, specyficzne i wystarczająco dokładne do identyfikacji
kukurydzy NK 603.
3.8. Opis geograficznego zasięgu i naturalnego środowiska organizmu wraz z informacją o naturalnych
wrogach, ofiarach, pasożytach, konkurentach, symbiontach i gospodarzach
Kukurydza jest trzecim po ryżu i pszenicy, najpopularniejszym na świecie zbożem. Kukurydza nie jest
autochtoniczną rośliną występującą w Polsce i Europie, wywodzi się z Ameryki Centralnej. Nie może
rozwijać się w temperaturze poniżej 9-10°C a warunki optymalne do jej rozwoju to temperatura 30-33°C i
wysokie opady atmosferyczne. W klimacie kontynentalnym (Kanada, Rosja), kukurydza jest uprawiana do 60
równoleżnika. Kukurydza może być uprawiana w większości państw europejskich. Jest ona podatna na liczne
choroby grzybowe (antraknozę, helmintosporiozę, fuzarium, głownie kukurydzy i inne) oraz na szkodniki
(np. drobnica burakowa, krocionóg krwawoplamy, komarnica błotniarka, rolnice, omacnica prosowianka,
Strona 6 z 34
zachodnia stonka kukurydziana, północna stonka kukurydziana,, mszyce i in. W trakcie wegetacji kukurydza
rośnie w dużej konkurencji ze strony chwastów.
3.9. Możliwość przeniesienia informacji genetycznej do innych organizmów. Krzyżowanie z innymi gatunkami
użytkowymi lub dzikimi
Transfer horyzontalny. Nie ma opublikowanych danych dotyczących istnienia jakichkolwiek naturalnych
mechanizmów, innych poza krzyżowaniem płciowym pomiędzy roślinami kukurydzy, poprzez które
geny mogłyby być przekazywane z kukurydzy do innych organizmów. Transfer międzygatunkowy lub
międzyrodzajowy. W związku z tym, że w Europie nie występują gatunki spokrewnione z kukurydzą, nie
zachodzi transfer międzygatunkowy lub międzyrodzajowy. Transfer wewnątrzgatunkowy. Jeżeli zdolny
do życia pyłek z genetycznie zmodyfikowanej rośliny, zostanie przeniesiony przez wiatr na podatne
znamię słupka w czasie 30-minutowego okresu życia pyłku, może wówczas nastąpić transfer materiału
genetycznego. Ten transfer materiału genetycznego staje się coraz mniej prawdopodobny wraz ze wzrostem
odległości względem kukurydzy transgenicznej. Wg badań kanadyjskich, w odległości 1 m od pylącej rośliny
spada 74 % pyłku kukurydzy i wraz ze wzrostem odległości ten procent zwiększa się do 89 % na dystansie
do 5 m oraz 98 % do 25 m (źródło: Genetically modified maize:pollen movement and coexistence, Brooks
et. al. Nov, 2004 ). Kwestia ta staje się nieistotna, gdy odległość ta wynosi 200 metrów. Jest to dystans
zatwierdzony w odniesieniu do produkcji nasiennej, zgodnie z międzynarodowymi normami dotyczącymi
czystości odmianowej (normy certyfikacyjne OECD). Ponadto na możliwość zapylania mają wpływ takie
czynniki jak: wilgotność i temperatura powietrza, termin siewu i kwitnienia kukurydzy zmodyfikowanej
względem odmian zasianych w sąsiedztwie, różnice odmianowe, bariery mechaniczne, siła i kierunek wiatru.
3.10. Stabilność genetyczna organizmów i czynniki na nią wpływające
Stabilność genetyczna kukurydzy jest prawie wyłącznie kształtowana zabiegami hodowlanymi człowieka.
System rejestracji odmian i certyfikacji materiału siewnego wymaga potwierdzenia stabilności cech
(genetycznej) komercyjnych odmian kukurydzy. Kukurydza NK603 zawiera pojedyncze wprowadzenie
przyłączonego DNA, które jest dziedziczone jako pojedynczy gen dominujący według reguł dziedziczenia
mendlowskiego, jak opisano w Formularzach C/ES/00/01 i C/ES/03/01 Informacji Podsumowujących
Zgłoszenia na stronie http://gmoinfo.jrc.it/.
3.11. Cechy patologiczne, ekologiczne i fizjologiczne
a) cechy patologiczne, stosownie do istniejących norm dotyczących ochrony zdrowia ludzi lub ochrony
środowiska
Kukurydza NK 603 nie wykazuje żadnych cech patologicznych odmiennych od powszechnie uprawianej
kukurydzy.
b) wymiana pokoleń w naturalnym ekosystemie; płciowe i bezpłciowe cykle reprodukcyjne
Kukurydza nie występuje w Europie w naturalnych ekosystemach, ponieważ nie wytrzymałby by presji
innych gatunków roślin, a także szkodników i chorób. W agrocenozach, w warunkach Polski, jej samoistna
reprodukcja jest niemożliwa ze względu na niskie temperatury w okresie zimy, które pozbawiają nasiona
kukurydzy zdolności kiełkowania oraz sposoby uprawy gleby związane ze zmianowaniem. W Polsce,
prawdopodobieństwo przeżycia rośliny kukurydzy z roku na rok, jest bliskie zeru, zatem nie ma mowy
o wymianie pokoleń. Cykl reprodukcyjny odbywa się pod ścisłą kontrolą hodowców ze względu na
konieczność tworzenia mieszańców pierwszego pokolenia F1 kukurydzy, która tylko w takiej formie jest
dostępna na rynku.
c) zdolność do samodzielnego utrzymania się w środowisku, w tym wytwarzanie diaspor między innymi
przez nasiona, spory. Specyficzne czynniki wpływające na przeżywalność i rozsiewanie
Kukurydza jako roślina uprawna nie jest zdolna do przeżycia bez obecności człowieka, jako chwast
natomiast nie jest zdolna do przeżycia ze względu na wcześniejszą selekcję dokonaną w ewolucji.
Strona 7 z 34
Samosiewy kukurydzy nie znajdują się jako chwasty rosnące w rowach, czy też przy drodze. Nasiona
kukurydzy z uprawy z poprzedniego roku nie mogą przezimować w warunkach łagodnej zimy i następnie
wykiełkować w kolejnym sezonie wegetacyjnym, nie mogą istnieć jako chwast (Hallawag.r, 1995).
Pojawianie się kukurydzy w uprawach rotacyjnych poprzedzonych uprawą kukurydzy we wcześniejszych
latach jest rzadkie w warunkach europejskich. Samosiewy kukurydzy zabijane są przez mróz, można
też łatwo je kontrolować poprzez obecne techniki rolne włączając uprawę i zastosowanie selektywnych
herbicydów. Przeżywalność nasion kukurydzy jest zależna od temperatury, wilgotności ziaren, genotypu,
oraz etapu rozwoju (Rossman, 1949). Temperatury poniżej 0oC wpływaja negatywnie na kiełkowanie nasion
kukurydzy uszkadzajac je w sposób nie odwracalny i zostały określone jako podstawowe zagrożenie w
produkcji nasion kukurydzy (Wych, 1988). Stwierdzono, że temperatury powyżej 45°C są również szkodliwe
dla przeżywalności nasion kukurydzy (Craig, 1977). Por. pkt. b ). Kukurydza nie wytwarza sporów, ani
innych form przetrwalnikowych.
d) patogenność: infekcyjność, toksyczność, alergenność, nośniki (wektory) patogenów, inne wektory, wpływ
na organizmy nieobjęte celowym działaniem GMO. Możliwość aktywacji wirusów utajonych (prowirusów);
zdolność do kolonizacji innych organizmów
Kwestie patogenności, w tym: infekcyjność, toksyczność, alergenność, nośniki (wektory) patogenów, inne
wektory, nie dotyczą kukurydzy NK 603, podobnie jak wpływ na organizmy nie objęte celowym działaniem
GMO. Nie istnieją badania potwierdzające możliwość aktywacji wirusów utajonych (prowirusów) w wyniku
wykonanej modyfikacji. Zdolność do kolonizacji innych organizmów kukurydzy NK 603 jest taka sama jak
każdej innej kukurydzy, czyli żadna.
e) oporność na antybiotyki i możliwość wykorzystywania tych antybiotyków w leczeniu ludzi i zwierząt i w
profilaktyce
Kukurydza NK 603 nie zawiera sztucznie wprowadzonych genów odporności na antybiotyki.
f) rola w procesach środowiskowych, produkcja, przemiany metaboliczne, rozkład materii organicznej, inne
eżeli za „proces środowiskowy” uznać zwalczanie chwastów na polu kukurydzy, to wyłącznie pośrednio,
kukurydza NK 603, ma wpływ na ich skuteczną eliminację przy pomocy herbicydu, na który została
uodporniona. Jest to korzystna zmiana w stosunku do tradycyjnie stosowanych programów herbicydowych,
ze względu na możliwość zastąpienia herbicydów o negatywnym profilu środowiskowym (np. atrazyna), na
herbicydy lepsze pod tym względem. Ponadto w większości sytuacji agronomicznych będzie to prowadzić
do redukcji stosowanych dawek substancji aktywnych na ha. Przemiany metaboliczne i rozkład materii w
przypadku kukurydzy NK 603, są identyczne jak tradycyjnej kukurydzy.
3.12. Charakterystyka wcześniej wprowadzonych wektorów
Ogólna chcrakterystyka wcześniej wprowadzonych wektorów
Do kukurydzy NK 603 nie wprowadzano wcześniej wektorów (zob.: pkt. 3 c, strona 15).
a) sekwencja
................................................................................................................................................................................
b) częstotliwość użytkowania
................................................................................................................................................................................
c) specyficzność
................................................................................................................................................................................
d) obecność genów nadających oporność
................................................................................................................................................................................
Strona 8 z 34
3.13. Opis wcześniejszych modyfikacji genetycznych
Kukurydzy NK 603 będącej przedmiotem wniosku wcześniej nie modyfikowano.
Strona 9 z 34
Dawca
3. INFORMACJE O GMO
b) Charakterystyka dawcy
3.14. Nazwa taksonomiczna
Agrobacterium sp.
Jeżeli w powyższym słowniku wybrana została
wartość "Żadne z powyższych" należy wypełnić pole:
.....................................
3.15. Taksonomia
Klasa: Eubacteriae Rząd: Eubacteriales (bakterie właściwe) Rodzina: Rhizobiaceae Rodzaj: Agrobacterium
Gatunek: Agrobacterium sp.
3.16. Inne nazwy (w szczególności: nazw zwyczajowa, nazwa szczepu, nazwa hodowlana)
Szczep: CP4.
3.17. Cechy fenotypowe i genetyczne
Informacji dotyczących tego punktu nie zawarto w innych, analogicznych wnioskach składanych w innych
krajach Unii Europejskiej, jako bez znaczenia dla oceny bezpieczeństwa wnioskowanych badań polowych.
3.18. Stopień pokrewieństwa pomiędzy dawcą i biorcą lub między organizmami rodzicielskimi
Pomiędzy dawcą genu (bakterią Agrobacterium tumefaciens sp. CP4) a biorcą (rośliną kukurydzy) nie
występuje żadne pokrewieństwo.
3.19. Opis technik identyfikacji i detekcji
Identyfikacji i detekcji dawcy służyć mogą tradycyjne metody powszechnie stosowane w przypadku bakterii:
obserwacje mikroskopowe i hodowla na pożywkach agarowych.
3.20. Dokładność, powtarzalność i specyficzność technik identyfikacji i detekcji
Opisane w pkt. 3.19 techniki są w pełni specyficzne, dokładne i powtarzalne.
3.21. Opis geograficznego zasięgu i naturalnego środowiska organizmu wraz z informacją o naturalnych
wrogach, pasożytach, konkurentach, symbiontach i gospodarzach
Nie dotyczy
3.22. Możliwość przeniesienia informacji genetycznej do innych organizmów Krzyżowanie z innymi gatunkami
użytkowymi lub dzikimi
Związek pomiędzy kukurydzą NK 603, a „dawcą” czyli Agrobacterium, kończy się na etapie opracowania
kaset genowych, z genem CP4 EPSPS z bakterii. Genom dawcy nie został zmieniony i dawca nie ma
dalszego związku ze zmodyfikowaną kukurydzą NK 603, ponieważ nie został użyty do jej transformacji.
Dalsze rozpatrywanie charakterystyki dawcy nie ma wpływu na określenie bezpieczeństwa badań, czy też
oceny ryzyka dla środowiska kukurydzy NK 603. Agrobacterium sp. to powszechnie występująca w glebie
bakteria, która posiada naturalną zdolność przekazywania swojego materiały genetycznego do genomu
biorcy. Jest ona standardowo używana do transformacji. Raczej nieprawdopodobne jest krzyżowanie dawcy z
innymi gatunkami użytkowymi lub dzikimi.
3.23. Stabilność genetyczna organizmów i czynniki na nią wpływające
patrz pkt. b, 3.22
3.24. Cechy epidemiologiczne (patologiczne i fizjologiczne oraz ekologiczne)
Strona 10 z 34
a) cechy patologiczne, stosownie do istniejących norm dotyczących ochrony zdrowia ludzi lub ochrony
środowiska
patrz pkt. b, 3.22
b) Wymiana pokoleń w naturalnym ekosystemie; płciowe i bezpłciowe cykle reprodukcyjne
patrz pkt. b, 3.22
c) zdolność do samodzielnego utrzymania się w środowisku, w tym wytwarzanie diaspor między innymi
przez nasiona, spory. Specyficzne czynniki wpływające na przeżywalność i rozsiewanie
patrz pkt. b, 3.22
d) patogenność: infekcyjność, toksyczność, alergenność, nośniki (wektory) patogenów, inne wektory,
wpływ na organizmy nieobjęte celowym oddziaływaniem GMO; możliwość aktywacji wirusów utajonych
(prowirusów); zdolność do kolonizacji innych organizmów
patrz pkt. b, 3.22
e) oporność na antybiotyki i możliwość wykorzystywania tych antybiotyków w leczeniu ludzi i zwierząt i w
profilaktyce
patrz pkt. b, 3.22
f) rola w procesach środowiskowych, produkcja, przemiany metaboliczne, rozkład materii organicznej, inne
patrz pkt. b, 3.22
3.25. Charakterystyka wcześniej wprowadzonych wektorów
Charaktetystyka wcześniej wprowadzonych wektorów
Do bakterii z gatunku Agrobacterium - dawcy genu, który posłużył do zmodyfikowania genomu kukurydzy
NK 603, nie wprowadzano żadnych wektorów. Bakterie gatunku Agrobacterium tumefaciens są same
wykorzystywane jako wektory różnych genów w procesie transformacji. W tym celu, wcześniej wprowadza
się do ich genomu pożądaną informację genetyczną. Nie dotyczy to jednak omawianego przypadku.
a) sekwencja
................................................................................................................................................................................
b) częstość mobilizacji
................................................................................................................................................................................
c) specyficzność
................................................................................................................................................................................
d) obecność genów nadających oporność
................................................................................................................................................................................
3.26. Opis wcześniejszych modyfikacji genetycznych
Dawcę, czyli bakterie Agrobacterium poddaje się różnym modyfikacjom genetycznym, kiedy spełniają rolę
wektora informacji genetycznej do genomu roślin wyższych. Nie dotyczy to analizowanego przypadk
Strona 11 z 34
Wektor
3. INFORMACJE O GMO
c) Charakterystyka wektora
3.27. Właściwości i źródło wektora
Do transformacji kukurydzy NK 603 nie zastosowano żadnego wektora. Fragment liniowego DNA
oznaczony jako PV-ZMGT32L został wykorzystany do transformacji kukurydzy NK603 poprzez akcelerację
cząsteczkową. Punkty 3.27 do 3.30 nie dotyczą wnioskowanego przypadku.
3.28. Sekwencja transpozonów, wektorów i innych niekodujących odcinków genetycznych, użytych do
konstrukcji GMO i zrobienia wektorów wprowadzających oraz pozwalających na ich funkcjonowanie w GMO
................................................................................................................................................................................
3.29. Częstość mobilizacji wbudowanego wektora lub zdolność przenoszenia i metody określenia tych
procesów
................................................................................................................................................................................
3.30. Informacje o tym, w jakim stopniu wektor jest ograniczony do DNA wymaganego do spełnienia
planowanych funkcji
................................................................................................................................................................................
Strona 12 z 34
GMO
3. INFORMACJE O GMO
d) Charakterystyka GMO
3.31. Informacje związane z modyfikacjami genetycznymi
a) metody modyfikacji
Kukurydza NK603 została zmodyfikowana poprzez wbudowanie fragmentu restrykcyjnego plazmidu
DNA, oznaczonego jako PV-ZMGT32L, do genomu kukurydzy, przy zastosowaniu metody akceleracji
cząsteczkowej. Więcej informacji umieszczono w Formularzach Informacji Podsumowujących Zgłoszenia
(ang. Summary Notification Information Formats) C/ES/00/01 i C/ES/03/01 na stronie http://gmoinfo.jrc.it/.
b) metody konstrukcji i wprowadzenia insertu bądź insertów do biorcy lub usunięcia sekwencji
Fragment liniowego DNA oznaczony jako PV-ZMGT32L stworzony przez Monsanto Company, St.
Louis, Missouri, U.S.A., został wykorzystany do transformacji kukurydzy NK603 poprzez akcelerację
cząsteczkową. Jak opisano w Formatach C/ES/00/01 i C/ES/03/01 Informacji Podsumowujących Zgłoszenia
na stronie http://gmoinfo.jrc.it/, roślinny wektor służący do uzyskania ekspresji w roślinie, PV-ZMGT32L,
zawiera dwie przylegające do siebie kasety ekspresji genów roślinnych, z których każdy zawiera pojedynczą
kopię genu cp4 epsps, nadającą odporność na herbicyd glifosat. Wektor zawiera także selekcyjny marker
genowy nptII umożliwiający selekcję bakterii zawierających plazmid oraz źródło replikacji (ori) niezbędne
do replikowania plazmidu w Escherichia coli. Fragment restrykcyjny wektora plazmidowego PV-ZMGT32L,
który został wykorzystywany do transformacji kukurydzy NK603 zawiera jedynie kasety ekspresji genów
roślinnych CP4 EPSPS a nie zawiera selekcyjnego markera genowego nptII bądź źródła replikacji wektora
plazmidowego PV-ZMGT32L. Kukurydza NK603 Roundup Ready® była otrzymana poprzez zastosowanie
systemu transformacji cząsteczkowego przyspieszenia i żelowej izolacji fragmentu MluI, PV-ZMGT32L
(figura 1), zawierającego gen syntazy 5-enolopyruwylshikimate-3-fosforanowej (EPSPS) ze szczepu
Agrobacterium sp. CP4 (CP4 EPSPS). Gen cp4 epsps koduje produkcję w nadmiarze enzymu EPSPS,
co nadaje odporność roślinie na glifosat. Dalsze informacje dotyczące elementów DNA fragmentu PVZMGT32L przedstawione są na mapie linearnej PV-ZMGT32L (Załącznik 5, Figura 1), przy czym jest to
informacja poufna i podlega ochronie z tytułu praw własności intelektualnej firmy Monsanto.
c) opis insertu i/ lub konstrukcji wektora
Tabela 1: Elementy genowe obecne we fragmencie restrykcyjnym, oznaczonym PV-ZMGT32L,
wykorzystywane do transformacji kukurydzy NK603 dane będą w podanej kolejności: Element genowy
Rozmiar w kb Pochodzenie Charakterystyka / Funkcja; Pierwsza kaseta genowa cp4 epsps ; Intron Pract1/ract1-1.4- Oryza sativa - region 5’ genu 1 aktyny ryżowej zawierający promotor, obszar startowy
transkrypcji i pierwszy intron; ctp 2 -0.2- Arabidopsis thalianasekwencja DNA dla chloroplastowego
peptydu tranzytowego, wyizolowanego z Arabidopsis thaliana EPSPS, obecnego w celu skierowania
białka CP4 EPSPS do chloroplastu, obszaru gdzie ma miejsce synteza aromatycznych aminokwasów ;
cp4 epsps -1.4- Agrobacterium sp. szczep CP4- Sekwencja DNA dla CP4 EPSPS, wyizolowana z
Agrobacterium sp. szczep CP4, która nadaje tolerancję na glifosat; NOS 3’-0.3- Agrobacterium tumefaciensobszar 3’ genu syntazy nopaliny, który nie uległ translacji, pochodzący z Agrobacterium tumefaciens
T-DNA, który kończy transkrypcję i ukierunkowuje poliadenylację mRNA; Druga kaseta genowa cp4
epsps : e35S- 0.6- Wirus mozaiki kalafiora- Promotor wirusa mozaiki kalafiora (CaMV) ze zduplikowanym
regionem wzmocnienia; Zmhsp 70- 0.8 -Zea mays L.- Intron z genu kukurydzy hsp70 (białko szoku
termicznego) obecne w celu stabilizacji poziomu transkrypcji genowej; ctp 2- 0.2- Arabidopsis thalianaSekwencja DNA dla chloroplastowego peptydu tranzytowego, wyizolowana z Arabidopsis thaliana EPSPS,
obecna w celu skierowania białka CP4 EPSPS do chloroplastu, obszaru, gdzie ma miejsce synteza
aromatycznych aminokwasów; cp4 epsps l214p1- 1.4- Agrobacterium sp. szczep CP4- Sekwencja DNA dla
Strona 13 z 34
CP4 EPSPS, wyizolowanego z Agrobacterium sp. szczep CP4, który nadaje tolerancję na glifosat.; NOS
3’- 0.3- Agrobacterium tumefaciensobszar 3’ syntazy nopaliny, który nie uległ translacji, pochodzący z
Agrobacterium tumefaciens T-DNA, który kończy transkrypcję i ukierunkowuje poliadenylację mRNA.;
d) metody użyte do selekcji
Otrzymane po transformacji, embriony były przenoszone do pożywki inicjującej rozwój kalusa zawierającej
glifosat, będący czynnikiem selekcyjnym. Rozwijające się z embrionów rośliny, które nie uległy skutecznej
transformacji zamierały na pożywce selekcyjnej. Embrionom, które przeżyły i wytworzyły zdrową, odporną
na glifosat tkankę kalusową, nadawano unikatowy kod identyfikacyjny charakteryzujący domniemane
odmiany transgeniczne i przenoszono je na świeżą pożywkę. Następnie rośliny kukurydzy byłynamnażane z
tkanek otrzymanych z każdej unikatowej odmiany i przenoszone do szklarni. Próbki liści zostały pobrane w
celu przeprowadzenia analizy PCR potwierdzającej obecność wprowadzonych genów oraz analizę ELISA w
celu potwierdzenia obecności białka EPSPS.
e) czystość insertu - obecność sekwencji o nieznanych funkcjach
NK603 zawiera pojedynczy intron przyłączonego DNA, a szczegółowa analiza molekularna została
wykonana przez Monsanto i potwierdziła brak sekwencji niepożądanych. Przeprowadzona ona została w
celu opisania wprowadzonego do kukurydzy NK603 DNA, z wykorzystaniem analizy Southern blot, reakcji
łańcuchowej polimerazy (PCR) oraz sekwencjonowania DNA. Informacje te zawarte są na stronie http://
gmoinfo.jrc.it/., zostały ocenione pozytywnie przez odpowiednie struktury oceniajace i rejestracyjne Unii
Europejskiej . Na mocy decyzji Komisji Europejskiej kukurydza NK 603 została dopuszczona do obrotu (z
wyjątkiem uprawy) na terenie 25 krajów Wspólnoty.
f) sekwencja, lokalizacja i funkcja wprowadzonych/ usuniętych/ zmienionych fragmentów DNA, ze
szczególnym odniesieniem do jakiejkolwiek znanej szkodliwej sekwencji
Automatyczne sekwencjonery pozwalają z dużą precyzją potwierdzić umiejscowienie wprowadzonego
fragmentu DNA w chromosomie, jak również jego czystość (na podstawie specyficznej sekwencji
nukleotydów). Potwierdzona „czystość” insertu pozwala wnioskować o braku innej, nieprzewidzianej i
ewentualnie szkodliwej sekwencji. W przypadku NK 603 potwierdzono czystość insertu.
g) umiejscowienie insertu w komórce (chromosomy, mitochondria, chloroplasty, cytoplazma) i metody
identyfikacji umiejscowienia insertu
Insert jest wbudowany do genomu jądra komórkowego kukurydzy. Dzięki znajomości chromosomów
kukurydzy, przy pomocy PCR i automatycznych sekwencjonerów można wykazać w którym chromosomie
i w którym miejscu chromosomu został ulokowany insert. Ekspresja białka CP4 EPSPS powinna się
pojawić w całej roślinie ze względu na to, że wykazano, że promotory aktyny ryżowej i CaMV e35S
przeprowadzają konstytucyjną ekspresję kodowanego białka w genetycznie zmodyfikowanej kukurydzy,
jak opisano w Formatach C/ES/00/01 i C/ES/03/01 Informacji Podsumowujących Zgłoszenia na stronie
http://gmoinfo.jrc.it/. Ekspresja insertu została oceniona poprzez zastosowanie metody analitycznej ELISA
(Immunosorbcyjna Próba Wiązania Enzymu).
h) wielkość usuniętego fragmentu i jego funkcje
Nie usuwano żadnego fragmentu genomu kukurydzy.
3.32. Informacje o uzyskanym GMO
Informacje o uzyskanym GMO
................................................................................................................................................................................
a) opis zmienionych cech genetycznych i fenotypowych GMO
Strona 14 z 34
We wcześniejszych próbach polowych, rośliny transgeniczne wydawały się normalne pod każdym
względem. Były one nie do odróżnienia od roślin kukurydzy, które nie były zmodyfikowane genetycznie,
z wyjątkiem tego, że wykazywały odporność na herbicyd Roundup Ready® 360 SL, cechę wynikającą z
ich modyfikacji genetycznej. Sposób(y) i/lub tempo rozmnażania. Sposób rozmnażania roślin genetycznie
zmodyfikowanych jest taki sam jak roślin niezmodyfikowanych genetycznie. Rośliny genetycznie
zmodyfikowane zachowują się tak samo jak ich niezmodyfikowane odpowiedniki w odniesieniu do
rozsiewania pyłku i wytwarzania nasion. Przeżywalność. Zdolność do przeżycia jest taka sama; genetycznie
zmodyfikowana roślina pozostaje rośliną jednoroczną. Wprowadzony gen nie ma żadnego wpływu na
zdolność rośliny do tworzenia kolonii. W warunkach centralnej europy, kukurydza nie jest zdolna do rozwoju
poza obszarem uprawy i nawet w przypadku, gdyby doszło do rozsiania po żniwach nie byłaby w stanie
przetrwać zimy; w związku z tym nie będzie roślin zdolnych do rozmnożenia w następnym roku.
b) struktura i liczba kopii każdego wektora lub dodanego kwasu nukleinowego w GMO
NK603 zawiera pojedynczy intron przyłączonego DNA, a szczegółowa analiza molekularna została
wykonana przez Monsanto i pozytywnie oceniona przez odpowiednie struktury rejestracyjne Unii
Europejskiej.
c) stabilność genetyczna i fenotypowa
Kukurydza NK603 zawiera pojedyncze wprowadzenie przyłączonego DNA, które jest dziedziczone jako
pojedynczy gen dominujący według reguł dziedziczenia mendlowskiego, jak opisano w Formularzach C/
ES/00/01 i C/ES/03/01 Informacji Podsumowujących Zgłoszenia na stronie http://gmoinfo.jrc.it/. Stabilność
fenotypowa kukurydzy nie została zmieniona w najmniejszych stopniu w wyniku modyfikacji. Szczegółowe
informacje dotyczące stabilności genetycznej i fenotypowej insertu genetycznie zmodyfikowanej rośliny
są dostępne w zgłoszeniach C/ES/00/01 i C/ES/03/01 dostarczonych przez Monsanto do odpowiednich
struktur Unii Europejskiej.
d) charakterystyka i poziom ekspresji nowego materiału genetycznego; metody i czułość pomiaru; części
organizmu, gdzie występuje ekspresja (np. korzeń)
Kukurydza NK603 zawiera pojedyncze wprowadzenie przyłączonego DNA (genu CP4, kodującego
powstawanie w nadmiarze białka EPSPS). Dzięki niemu kukurydza nabywa naturalnej odporności na
glifosat substancję aktywną herbicydu Roundup Ready® 360 SL, ponieważ szlak biosyntezy aromatycznych
aminokwasów biorący udział w syntezie podstawowych aminokwasów nie zostaje zatrzymany, pomimo
obecności glifosatu. Umożliwia to dalszy rozwój roślin genetycznie zmodyfikowanych. Ekspresja
białka CP4 EPSPS powinna się pojawić w całej roślinie ze względu na to, że wykazano, że promotory
aktyny ryżowej i CaMV e35S przeprowadzają kontytucyjną ekspresję kodowanego białka w całej
genetycznie zmodyfikowanej kukurydzy, jak opisano w Formatach C/ES/00/01 i C/ES/03/01 Informacji
Podsumowujących Zgłoszenia na stronie http://gmoinfo.jrc.it/. Ekspresja insertu została oceniona poprzez
zastosowanie metody analitycznej ELISA (Immunosorbcyjna Próba Wiązania Enzymu).
e) funkcja nowego białka
Funkcja wprowadzonego genu, kodującego produkcję enzymu EPSPS polega na zapewnieniu roślinie
nadmiaru tego enzymu, w celu niezakłóconej produkcji aminokwasów, po wniknięciu do rośliny glifosatu.
f) techniki identyfikacji i detekcji wprowadzonej sekwencji, wektorów i białka oraz metabolitów będących
produktami wprowadzonego genu
Techniki fenotypowe: Kukurydza jest uprawnym gatunkiem z rodziny Gramineae i jest dobrze opisana
taksonomicznie, co umożliwia detekcję poprzez zastosowanie kontroli wzrokowowej. Identyfikacja roślin
poddanych transformacji może zostać dokonana poprzez sprawdzenie ich odporności na glifosat (nalistny
oprysk herbicydem Roundup Ready® 360 SL). Rośliny kukurydzy zmodyfikowane genetycznie przeżyją
zastosowanie herbicydu. Techniki genotypowe (zademonstrowanie specyficznych sekwencji w genomie
Strona 15 z 34
rośliny). Wprowadzony gen może być rozpoznany przez zastosowanie analiz PCR (ang. Polymerase Chain
Reaction) lub Southern blot.
g) czułość, wiarygodność (w rozumieniu ilościowym) i specyficzność technik identyfikacji i detekcji
Wymienione techniki detekcji są wystarczająco czułe i wiarygodne, aby odróżnić roślinę kukurydzy
zmodyfikowanej od niezmodyfikowanej i wykryć działanie wprowadzonego genu.
h) zmiany współczynnika rozmnożenia, zdolności do rozsiewania i przeżywalności GMO w porównaniu do
organizmu biorcy
Sposób rozmnażania roślin genetycznie zmodyfikowanych jest taki sam jak roślin niezmodyfikowanych
genetycznie. Rośliny genetycznie zmodyfikowane zachowują się tak samo jak ich niezmodyfikowane
odpowiedniki w odniesieniu do rozsiewania pyłku i wytwarzania nasion. Zdolność do przeżycia jest taka
sama; genetycznie zmodyfikowana roślina pozostaje rośliną jednoroczną. Wprowadzone geny nie mają
żadnego wpływu na zdolność rośliny do tworzenia kolonii. W warunkach europejskich kukurydza nie jest
zdolna do rozwoju poza obszarem uprawy. W przypadku, gdyby nawet doszło do rozsiania ziarna po
żniwach, kukurydza nie byłaby w stanie przetrwać zimy. W związku z tym, nie będzie roślin zdolnych do
rozmnożenia w następnym roku.
3.33. Opis wcześniejszych uwolnień GMO
Dopuszczenie do obrotu na rynku Stanów Zjednoczonych kukurydzy NK603 zostało zatwierdzone we
wrześniu 2000 przez amerykańskie agendy rządowe (USDA, EPA, FDA) i stosownie do otrzymanych
zgód, kukurydza NK603 jest w obrocie komercyjnym, pod zarejestrowanym znakiem towarowym Roundup
Ready®. Dodatkowo, kukurydza NK603 uzyskała zgodę na import do Australii, Kolumbii, Korei, Japonii,
Meksyku, Filipin, Rosji i Tajwanu oraz na uprawę w Argentynie, Bułgarii, Kanadzie, Japonii i w Południowej
Afryce.Równocześnie, od dłuższego czasu trwa proces uzyskiwania zgody na uprawę odmian kukurydzy
NK603 w Unii Europejskiej (zgłoszenia C/ES/00/01 i C/ES/03/01, odpowiednio, przedstawione przez
Monsanto) oraz przeprowadza się liczne próby polowe w celu uzyskania rejestracji odmian i dopuszczenia
ich do uprawy na terenie UE. Dopuszczenie do obrotu na rynku Unii Europejskiej importu kukurydzy NK603
i jej przetwarzanie zostało zatwierdzone 19 lipca 2004 r. przez Komisję Europejską (decyzja Komisji z
19 lipca 2004 r., Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej). W żadnym przypadku uprawy komercyjnej czy
badań polowych nie zanotowano jakiegokolwiek negatywnego wpływu na środowisko, na zdrowie ludzi czy
zwierząt. Listę krajów europejskich, w których firma Monsanto przeprowadzała próby polowe zawiera tabela
nr 3.Tabela 3: Lista wcześniejszych wprowadzeń do środowiska w celu przeprowadzenia badań polowych
z mieszańcami kukurydzy NK 603 realizowanych przez firmę Monsanto. Dane będą przedstawione w
następującej kolejności: Nr zgody na dopuszczenie do badań Rok badań Kraj ; B/FR/99.04.06 -1999-Francja;
B/IT/99-17-1999-Włochy; 52.062/1999/1-1999-Węgry; 54.570/2/2000-2000-Węgry; 41.200/15/2000/2-2000Węgry; B/BE/00/WSP13-2000-Belgia; B/FR/00.03.05-2000-Francja; FB5-6786-01-115-2000-Niemcy; B/
ES/00/06-2000-Hiszpania; 41.200/2/2001/1-2001-Węgry; 41.200/8/2001-2001-Węgry; 41.200/11/2001-2001Węgry; B/FR/01.01.01-2001-Francja; B/ES/01/05-2001-Hiszpania; 16.081/4/2002/3-2002-Węgry;
16.081/4/2002/5-2002-Węgry; 16.081/4/2002/6-2002-Węgry; 16.081/4/2002/8-2002-Węgry;
24.111/2/2003/4-2003-Węgry; 24.111/2/2003/5-2003-Węgry; 24.111/2/2003/6-2003-Węgry;
3.34. Ustalenia zdrowotne
Ustalenia zdrowotne
Pełne bezpieczeństwo kukurydzy NK 603 zostało potwierdzone przez ESFA (European Food Safety
Authority – Europejska Agencja ds. Bezpieczeństwa Żywności) w opinii z 25 listopada 2003 roku. Wcześniej
pozytywne opinie wyraziły odpowiednie jednostki rejestracyjne w Stanach Zjednoczonych i w innych
krajach, które zaaprobowały użycie kukurydzy NK 603 w żywności. Nie stwierdzono żadnych różnic dla
zdrowia ludzi i zwierząt, pomiędzy kukurydzą niezmodyfikowaną a kukurydzą NK 603.
Strona 16 z 34
a) efekty toksyczne lub alergiczne GMO lub produktów ich metabolizmu
Żadna z instytucji rejestracyjnych w róznych państwach świata poddająca ocenie bezpieczeństwo
zdrowotne kukurydzy NK 603 dla ludzi i zwierząt, nie stwierdziła występowania efektów toksycznych lub
alergicznych.
b) produkty stwarzające zagrożenie
Żadna z instytucji rejestracyjnych w róznych państwach świata poddająca ocenie bezpieczeństwo
zdrowotne kukurydzy NK 603 dla ludzi i zwierząt, nie stwierdziła występowania produktów stwarzających
zagrożenie.
c) porównanie GMO z dawcą, biorcą lub organizmem rodzicielskim (o ile występuje), w odniesieniu do
patogenności
Porównanie linii kukurydzy NK 603 z liniami wyjściowymi (użytymi do transformacji), nie wskazuje w
najmniejszym stopniu na powstanie jakiejkolwiek patogenności będącej wynikiem transformacji. Kukurydza
w ogóle nie jest patogenna.
d) zdolność do kolonizacji
Kukurydza nie wykazuje zdolności do kolonizacji.
e) patogenność organizmu dla ludzi, którzy są immunokompetentni (o sprawnym układzie odpornościowym)
Szerokie spektrum badań przeprowadzonych w najbardziej zaawansowanych technologicznie
krajach, pozwoliło wykluczyć jakąkolwiek patogenność kukurydzy NK 603 dla ludzi, w tym dla
immunokompetentnych jak i nieimmunokompetentnych.
f) wywołane dolegliwości i mechanizm patogenności, włączając inwazyjność i złośliwość (zjadliwość)
choroby
Kukurydza NK 603 nie jest patogenna, inwazyjna, nie wywołuje chorób i jest w tych aspektach identyczna z
każdą inną kukurydzą. Podobnie jak produkty z niej pochodzące.
g) zaraźliwość (zakaźność)
Kukurydza NK 603 nie jest ani zaraźliwa, ani zakaźna.
h) dawka infekcyjna
Nie istnieje dawka infekcyjna kukurydzy NK 603.
i) zakres gospodarzy i możliwość ich zmiany
Kukurydza NK 603 jest rośliną wyższą i nie posiada organizmu gospodarza.
j) możliwość przeżycia poza organizmem gospodarza
Zob. pkt. j/w
k) obecność wektorów lub możliwość rozprzestrzeniania się
Jedynym wektorem dla kukurydzy może być człowiek transportujący nasiona.
l) stabilność biologiczna
Stabilność biologiczna odmian kukurydzy NK 603 jest identyczna ze stabilnością ich linii wyjściowych.
Stabilność biologiczna nie ulega zmianie pod wpływem transformacji genem CP4 EPSPS.
m) formy oporne na antybiotyki
Strona 17 z 34
Kukurydzy NK 603 nie posiada genów markerowych kodujących oporność na antybiotyki i z tego powodu
nie może mieć żadnego wpływu na powstawanie takiej oporności u konsumentów lub zwierząt skarmianych
paszą zawierającą taką kukurydzę.
n) możliwość leczenia
W świetle powyższych informacji, punkt n) nie ma zastosowania do przypadku kukurydzy NK 603.
Strona 18 z 34
Warunki uwolenienia
4. Informacje dotyczące warunków zamierzonego uwolnienia GMO do środowiska
a) Informacje o zamierzonym uwolnieniu do środowiska
4.1. Opis proponowanych zamierzonych uwolnień do środowiska, zawierający zamierzone i przewidywane
skutki
Planowany program doświadczeń polowych ma za zadanie ocenę wartości gospodarczej kilku odmian
kukurydzy linii NK 603 odpornych na herbicyd Roundup Ready® 360 SL, zawierający jako substancję
aktywną - glifosat. Celem doświadczeń jest zebranie danych fenotypowych i produkcyjnych potrzebnych
do wpisania odmian do Krajowego Rejestru Odmian roślin uprawnych prowdzonego przez COBORU.
Skutkiem tych działań powinno być udostępnienie nowoczesnej technologii ochrony kukurydzy przed
chwastami dla polskich producentów rolnych. Program badań skuteczności środka ochrony roślin Roundup
Ready® 360 SL ma na celu przedstawienie wyników, które są niezbędne do wypełnienia wymagań ustawy
o ochronie roślin dotyczących dopuszczenia środka ochrony roślin do obrotu i stosowania. Pozwoli to na
legalne stosowanie herbicydu Roundup Ready® 360 SL w uprawach kukurydzy ulepszonej genetycznie pod
względem odporności na ten herbicyd.
4.2. Dane dotyczące zamierzonego uwolnienia do środowiska
a) termin zamierzonego uwolnienia
początek
.....................................
koniec
.....................................
czas uwolnienia
Planuje się przeprowadzenie prób polowych w ciągu trzech kolejnych sezonów wegetacyjnych, od
roku 2006 do roku 2010 włącznie. Tabela 3: Przewidywana data i czas trwania wprowadzenia. Dane
przedstawione są w tabeli w następującej kolejności: SEZON -OKRES WEGETACYJNY; 2006-początek
kwietnia do końca listopada; 2007-początek kwietnia do końca listopada; 2008-początek kwietnia do końca
listopada; 2009-początek kwietnia do końca listopada; 2010-początek kwietnia do końca listopada;
b) charakter zamierzonego uwolnienia (jednorazowe, wielokrotne, czasowe)
Wnioskuje się o wielokrotne tj. 4 letnie zezwolenie na uwolnienie do środowiska.
4.3. Przygotowanie miejsca i jego charakterystyka
Pola doświadczalne będą przygotowane i zarządzane zgodnie z typowymi warunkami wymaganymi przy
prowadzeniu badań skuteczności środków ochrony roślin. Dla potrzeb badań, niektóre próbki mogą być
zbierane ręcznie. Na końcu danego sezonu wegetacyjnego, cały pozostały materiał roślinny, który nie został
zebrany w czasie żniw do analizy, będzie zniszczony poprzez wycięcie, rozdrobnienie i przeoranie resztek
pożniwnych w glebie.
4.4. Metody używane do uwolnienia do środowiska
Badania prowadzone będą w Terenowej Stacji Doświadczalnej Instytutu Ochrony Roślin, a także w Zakładzie
Ekologii i Zwalczania Chwastów Instytutu Uprawy, Nawożenia i Gleboznawstwa (jednostki upoważnione do
wykonywania badań skuteczności środków ochrony roślin).Badania skuteczności biologicznej herbicydu
Roundup Ready® 360 SL: Badania prowadzone będą w dwóch lokalizacjach wskazanych przez w/w
jednostki upoważnione i prowadzone będą zgodnie z metodyką EPPO nr PP 1/50(2) dla oceny skuteczności
herbicydów w uprawach kukurydzy. (Kopia metodyki w załączeniu). Ze względu na tryb organizacji
doświadczeń polowych przez jednostki upoważnione, na dzień składania wniosku nie jest możliwe
przygotowanie dokładnych protokołów doświadczeń i map poletek i obszarów przylegających. Zostaną one
Strona 19 z 34
dostarczone do Ministerstwa Środowiska nie później, niż na 2 tygodnie przed rozpoczęciem pierwszych
siewów, w formie Załączników nr 2 i nr 4 do niniejszego wniosku
4.5. Planowana ilość uwolnionego do środowiska GMO
Badania skuteczności biologicznej herbicydu Roundup Ready® 360 SL: Na każde poletko doświadczalne
będzie przypadać ok.160-180 nasion jednej odmiany transgenicznej, co daje ok. 2500 - 3000 roślin na 1
lokalizację, czyli ok. 5000 - 6000 roślin dla dwóch lokalizacji.
4.6. Zmiany siedliska (typ i metoda uprawy, nawadnianie lub inne działania i ich znaczenie)
W planowanych doświadczeniach przewiduje się typowe zabiegi agrotechniczne dla uprawy kukurydzy. Nie
przewiduje się nawadniania.
4.7. Sposoby ochrony pracowników w czasie zamierzonego uwalniania GMO do środowiska
Nie przewiduje się specjalnych warunków ochrony pracowników w czasie prowadzenia badań, innych niż
wynikające z przepisów BHP.
4.8. Traktowanie terenu po zakończeniu uwolnienia do środowiska GMO (typ i metoda uprawy, nawadnianie
lub inne działania i ich znaczenie)
Obszar poletek doświadczalnych po zakończeniu badania (zbiorze kukurydzy) w danym roku, zostanie
zaorany na głębokość ok. 35 cm, w celu zapewnienia humifikacji i mineralizacji resztek pożniwnych
kukurydzy. Ze względu na potwierdzone bezpieczeństwo kukurydzy NK 603 dla ludzi, zwierząt i środowiska
naturalnego, nie ma potrzeby inaktywacji terenu lub sprzętu po zakończeniu danego sezonu badań.
4.9. Przewidywane techniki eliminacji lub inaktywacji GMO po zakończeniu eksperymentu
Na końcu sezonu badań polowych (uwolnienia do środowiska), cały pozostały materiał roślinny, który nie
został zebrany do analizy, będzie zniszczony poprzez wycięcie, rozdrobnienie i dalsze przeoranie resztek
pożniwnych w glebie. Dotyczy to również pasa ochronnego z kukurydzy konwencjonalnej, która zostanie
potraktowana tak samo jak kukurydza transgeniczna.
4.10. Informacje i wyniki dotyczące wcześniejszego wprowadzenia do środowiska GMO, zwłaszcza w
różnych skalach i różnych ekosystemach
Od roku 2001 kukurydzę NK 603 uprawia się na obszarze kilku milionów ha w USA oraz na mniejszą skalę w
Argentynie, Bułgarii, Kanadzie, Japonii i w Południowej Afryce. Uprawa kukurydzy NK 603 w wymienionych
krajach pozwala na bardzo dobrą ocenę interakcji NK 603 z różnymi ekosystemami. Od dłuższego czasu
trwa proces uzyskiwania zgody na uprawę odmian kukurydzy NK603 w Unii Europejskiej oraz przeprowadza
się w tym celu liczne próby polowe. W żadnym przypadku uprawy komercyjnej czy badań polowych nie
zanotowano jakiegokolwiek negatywnego wpływu na ekosystem.
Strona 20 z 34
Środowisko
5. CHARAKTERYSTYKA ŚRODOWISKA, DO KTÓREGO MA NASTĄPIĆ ZAMIERZONE UWOLNIENIE
GMO
5.1. Jednostka podziału administracyjnego, lokalizacja geograficzna
Jednostka podziału administracyjnego, lokalizacja geograficzna
Tabela 4. Lokalizacje, w których prowadzone będą badania skuteczności herbicydu Roundup Ready®
360 SL. Dane są przedstawione w następującej kolejności: Jednostka Upoważniona-Adres- GminaWojewództwo-Osoba odpowiedzialna-Tel/fax; IOR Zespół Badania Skuteczności Działania Herbicydów i
Regulatorów Wzrostu-Winna Góra 62-320 Miłosław-Miłosław-wielkopolskie-T.Praczyk-0 61 8649106; Zakład
Ekologii i Zwalczania Chwastów we Wrocławiu -50 – 540 Wrocław, ul. Orzechowa 61-Wrocław-śląskie-Prof.
H.Rola Dr K.Domaradzki-0 71 3638707;
Województwo
5.2. Wielkość terenu
Badania skuteczności biologicznej herbicydu
Roundup Ready® 360 SL: Wielkość terenu na którym
prowadzone będą badania polowe wyniesie ok.
950 m2. plus ok. 900 m2. pasa ochronnego, na 1
lokalizację. Poletka z transgeniczną kukurydzą zajmą
ok. 950 m2. na lokalizację.
5.3. Fizyczne lub biologiczne pokrewieństwo uwalnianego organizmu z ludźmi lub innymi ważnymi
organizmami (gatunki pokrewne dzikie i użytkowe)
Kukurydza nie jest spokrewniona z ludźmi, ani zwierzętami. W Polsce nie ma gatunków z nią
spokrewnionych, nie licząc odległego pokrewieństwa z całą rodziną traw – nie kompatybilnych seksualnie z
kukurydzą.
5.4. Sąsiedztwo ważnych biotopów lub obszarów chronionych
Pola doświadczalne stacji COBORU i jednostek upoważnionych nie leżą w najbliższej odległości od
znanych biotopów i obszarów chronionych, co i tak nie ma istotnego znaczenia zważywszy na udowodnione
bezpieczeństwo kukurydzy dla środowiska. Okoliczne: fauna i flora nie charakteryzują się żadnymi
specjalnymi cechami.
5.5. Odległość od najbliższego obszaru chronionego wody pitnej i obiektów wyróżniających się cennymi
walorami przyrodniczymi
Patrz pkt. 5.4.
5.6. Charakterystyka klimatyczna regionu
Obszary prób polowych są umieszczone w tradycyjnych strefach uprawy kukurydzy. Kukurydza będzie
celowo testowana w różnych rejonach kraju, aby potwierdzić właściwość rejonizacji danej odmiany i
prześledzić jej rozwój i plonowanie w różnych warunkach klimatyczno-glebowych.
5.7. Charakterystyka geograficzna, geologiczna i gleboznawcza
Badania skuteczności biologicznej herbicydu Roundup Ready® 360 SL . Dane przedstawione w następującej
kolejnośći: Jedostka-Adres-Kompleks glebowy-Klasa gleby; IOR Zespół Badania Skuteczności Działania
Herbicydów i Regulatorów-Winna Góra 62-320 Miłosław-Pszenny dobry-IIIA; Zakład Ekologii i Zwalczania
Chwastów we Wrocławiu-50 – 540 Wrocław, ul. Orzechowa 61-Pszenny dobry-IIIA;
Strona 21 z 34
5.8. Flora i fauna, włączając rośliny uprawne, żywy inwentarz i gatunki wędrowne
Powierzchnie prób polowych są umieszczone w tradycyjnych strefach uprawy kukurydzy, gdzie występują
również typowe warunki dla fauny i flory, żywego inwentarza i gatunków wędrownych.
5.9. Opis ekosystemów będących i niebędących celem wprowadzenia, na których może wystąpić efekt
Nie przewiduje się żadnego „efektu” badań na ekosystem, gdzie będą one prowadzone, a tym bardziej na
inne ekosystemy.
5.10. Porównanie naturalnego środowiska organizmu biorcy z proponowanym terenem uwolnienia do
środowiska
Naturalny teren występowania biorcy obejmuje agrocenozy na większości terenów rolniczych na świecie.
Proponowany teren badań polowych jest typowy dla występowania biorcy.
5.11. Informacja o planowanych zmianach zagospodarowania terenu i planach rozwoju regionu, które mogą
mieć wpływ na środowiskowe oddziaływanie zamierzonego uwolnienia
„Zamierzone uwolnienie” nie ma żadnego wpływu na zmiany zagospodarowania terenu i plany rozwoju
regionu.
5.12. Liczebność społeczności lokalnej w zależności od obszaru zamierzonego uwolnienia
Liczebność społeczności lokalnej w promieniu 5 km kilometrów od pól doświadczalnych z kukurydzą NK 603,
będzie liczyć od kilkuset do kilkudziesięciu tysięcy osób.
5.13. Główne kierunki działalności gospodarczej społeczności lokalnej, korzystającej z naturalnych zasobów
obszaru
We wszystkich planowanych lokalizacjach głównym kierunkiem aktywności ekonomicznej lokalnej
społeczności to rolnictwo lub w pobliżu miast również zajęcia pozarolnicze.
Strona 22 z 34
Oddziaływanie
6. Informacje o oddziaływaniach między GMO a środowiskiem
a) Charakterystyka oddziaływań środowiska na przeżycie, rozmnażanie i rozpowszechnianie GMO
6.1. Cechy biologiczne mające wpływ na przetrwanie, rozmnażanie i rozprzestrzenianie
Kukurydza jest gatunkiem wiatropylnym, jednopiennym z odrębnymi dwoma kwiatostanami. Kwiatostany
męskie są zebrane w postaci wiechy na szczycie łodygi i posiadają jedynie pręciki otoczone łuskami
kłosowymi. One pojawiają się jako pierwsze. Kwiatostany żeńskie zebrane w jedną albo wiele kolb w
pochwie liścia i są rozpoznawalne przez ich długie szyjki słupków nazywane kolbami wychodzących z
łupin (zmodyfikowanych liści), które otaczają kolby. Każdy kwiat zawiera pojedynczą zalążnię. Kukurydza
jest typowym gatunkiem alogamicznym (obcopylnym). Zapylenie w naturalnych warunkach jest zazwyczaj
zapyleniem krzyżowym (przeszło 95%). Jednakże, samozapylenie rzadko, ale może się także pojawiać
(poniżej 5%). Wytwarzanie pyłku, komórek jajowych i zapylenie są najważniejszymi etapami w rozwoju
kukurydzy, a wilgotność powietrza, opady i temperatura mogą mieć bardzo duży wpływ na wydajność
plonu ziarna. Zdolność do przeżycia pyłku kukurydzy jest krótka. W warunkach wysokiej temperatury
(Herrero i Johnson, 1980) i suszy (Hoekstra et al., 1989), zdolność do życia pyłku jest mierzona w minutach;
takie warunki mogą nawet zniszczyć woreczek zalążkowy zanim pyłek zostanie rozpylony (Lonnquist i
Jugenheimer, 1943). Bardziej umiarkowane warunki mogą wydłużyć życie pyłku do kilku godzin (Jones i
Newell, 1948).
6.2. Cechy biologiczne mające wpływ na przetrwanie, rozmnażanie i rozprzestrzenianie
................................................................................................................................................................................
6.3. Wrażliwość na specyficzne warunki
Rozprzestrzenie pyłku z kwiatostanów męskich jest uzależnione od grawitacji i wiatru. Rozprzestrzenienie
pyłku ogólnie rozpoczyna się na dwa lub trzy dni przed pojawieniem się komórek jajowych na kolbach.
Kwiaty męskie mogą przetrwać od 6 do 10 dni. Kukurydza jest jednoroczną rośliną uprawną i nasiona są jej
jedyną formą przetrwalnikową. Przetrwanie nasion kukurydzy jest uzależnione od temperatury, wilgotności
nasion, genotypu, ochrony przez łuski oraz etapu rozwoju (Rossman, 1949). Nieodłączną cechą kukurydzy
jest obecność łusek (liściaste pochwy) obejmujące kolbę a sposób przyczepienia pojedynczych ziaren w
kolbie (sztywny centralnie położony kłos), ogranicza możliwość naturalnego rozprzestrzeniania nasion.
Rozprzestrzenienie kukurydzy jest ograniczone do pól uprawnych i nasion, poprzez działanie człowieka.
Zdolność do przeżycia kukurydzy jest w bardzo dużym stopniu ograniczona przez jej wrażliwość na choroby
i zimno. Z tego powodu, nie występuje samorzutne rozprzestrzenianie się kukurydzy. W warunkach bardzo
łagodnej zimy (Europa Zachodnia i południowa) nie wymłócone kolby umożliwiają nasionom utrzymanie ich
zdolności do kiełkowania w następnym roku. Kukurydza, aby skiełkować potrzebuje temperatur gleby – min.
6°C. Temperatury poniżej zera zabijają wschodzące rośliny lub zdolność kiełkowania ziarna kukurydzy. W
ten sposób pędy roślin nie uzyskują stadium reprodukcyjnego. Dlatego kukurydza nie jest w stanie przetrwać
zimy w polskich warunkach klimatycznych. Stwierdzono, że temperatury powyżej 45°C są również szkodliwe
dla przeżywalności nasion kukurydzy (Craig, 1977).
b) Oddziaływanie ze środowiskiem
6.4. Przewidziane środowisko GMO
Środowiskiem kukurydzy NK 603 mają być pola uprawne na terenie Polski.
6.5. Wyniki badań nad zachowaniem i charakterystyką GMO w kontrolowanych warunkach wzrostu, takich
jak laboratoryjnie odtworzone ekosystemy, komory wzrostu, cieplarnie i inne
Wszystkie badania przeprowadzane w środowisku zamkniętym potwierdziły bezpieczeństwo kukurydzy NK
603 dla ludzi i zwierząt.
Strona 23 z 34
6.6. Zdolność przenoszenia materiału genetycznego
a) z GMO do organizmów występujących w ekosystemie
W Europie kukurydza występuje jedynie jako roślina uprawna, jej rozsiewanie następuje wyłącznie poprzez
wysiew w czasie uprawy. Jeśli zdolny do życia pyłek z genetycznie zmodyfikowanej rośliny może zostać
przeniesiony przez wiatr na znamię słupka kukurydzy “odbiorcy” w czasie 30-minutowego okresu zdolności
do życia pyłku, może nastąpić transfer materiału genetycznego. Wraz ze wzrostem odległości od kukurydzy
transgenicznej staje się to coraz bardziej niemożliwe, by przy ok. 200 m całkowicie zaniknąć. Inne rośliny
kukurydzy mogą być jedynymi organizmami, do których może nastąpić transfer materiału genetycznego,
ponieważ w Europie nie ma gatunków spokrewnionych (zgodnych płciowo) z kukurydzą.
b) z organizmów występujących w ekosystemie do GMO
Z powodów w/w nie jest możliwy transfer z ekosystemu w Europie do kukurydzy.
6.7. Prawdopodobieństwo selekcji, po uwolnieniu do środowiska, prowadzące do nieoczekiwanej ekspresji
niepożądanych cech w GMO
Kukurydza nie jest w stanie przeżyć samoczynnie poza kontrolowanym środowiskiem pól uprawnych. Nie
ma zatem możliwości innej selekcji w środowisku naturalnym, jak tylko selekcja negatywna, której ofiarą
będzie kukurydza. Nie stwierdzono jak do tej pory, ekspresji żadnej niepożądanej cechy w kukurydzy NK 603,
obojętnie pod jakim wpływem.
6.8. Stosowane środki dla zabezpieczenia i sprawdzenia stabilności genetycznej; opis mechanizmów
genetycznych, które mogą zapobiegać lub minimalizować rozprzestrzenianie się materiału genetycznego;
metody sprawdzania stabilności genetycznej
Stabilności genetycznej innych roślin kukurydzy, mogących występować w okolicy prowadzenia badań ,
służyć będzie 6-rzędowy pas ochronny kukurydzy odmiany konwencjonalnej, otaczający poletka
doświadczalne oraz zachowany, 200 metrowy obszar izolacyjny pomiędzy testowanymi mieszańcami
transgenicznymi, a jakąkolwiek uprawą kukurydzy. Rozprzestrzenianie kukurydzy poprzez pojedyncze ziarna
nie występuje samorzutnie. Są one osadzone na kolbie i otoczone licznymi łuskami (pochwiastymi liśćmi), co
chroni nasiona przed kontaktem zewnętrznym.
6.9. Szlaki biologicznego rozprzestrzeniania, znane lub potencjalne sposoby rozsiewania, włączając
wdychanie, przyjmowanie pokarmu, przenikanie przez glebę lub skórę, inne
Nie są znane, inne niż opisane powyżej, sposoby rozprzestrzeniania się kukurydzy, w jakiejkolwiek formie
mogącej spowodować transfer materiału genetycznego.
6.10. Opis ekosystemów, do których GMO mógłby |być przeniesiony
W formie nasion, przez świadome lub nieświadome działania ludzi, kukurydza NK 603 może teoretycznie
trafić do dowolnego ekosystemu. Natomiast jej szkodliwość w takim przypadku będzie żadna. Ponadto,
system organizacji badań zabezpieczy niekontrolowany transfer nasion i pyłku kukurydzy do innych
ekosystemów.
c) Potencjalny wpływ na środowisko
6.11. Możliwość nadmiernego rozmnażania w środowisku
Jak wyjaśniono we wcześniejszych informacjach kukurydza nie ma możliwości nadmiernego, samoczynnego
rozmnażania w środowisku, a jej modyfikacja genem CP4 nic w tym aspekcie nie zmienia.
6.12. Konkurencyjność GMO w stosunku do niezmodyfikowanych biorców lub organizmów rodzicielskich
Lepsza konkurencyjność kukurydzy NK 603 w stosunku do niezmodyfikowanej kukurydzy (biorcy, lub linii
wyjściowych) ujawnia się wyłącznie na polu uprawnym, na którym zastosuje się oprysk herbicydem Roundup
Strona 24 z 34
Ready® 360 SL. Rośliny niezmodyfikowane w takiej sytuacji zginą. Inny aspekt lepszej konkurencyjności
kukurydzy NK 603 polega na możliwości doskonalszej ochrony przeciw chwastom, w porównaniu do
tradycyjnych programów herbicydowych stosowanych w odmianach niezmodyfikowanych. W pozostałych
sytuacjach NK 603 nie ujawnia żadnych przewag konkurencyjnych, ani w stosunku do form wyjściowych
(rodzicielskich) kukurydzy, ani w stosunku do innych gatunków roślin.
6.13. Identyfikacja i opis organizmów objętych celowym oddziaływaniem GMO
Kukurydza NK 603 nie oddziałuje bezpośrednio na żadne organizmy celowe ani niecelowe.
6.14. Przewidywany mechanizm i rezultaty oddziaływania między GMO a organizmem objętym celowym
oddziaływaniem GMO
Stosownie do wyjaśnień w pkt. 6.13 nie istnieje mechanizm bezpośredniego oddziaływania NK 603 na
organizmy celowe i nie wystąpią żadne rezultaty z tego tytułu.
6.15. Identyfikacja i opis innych organizmów, na które mogą wpływać niezamierzone oddziaływania
Organizmy niecelowe w przypadku kukurydzy nie występują, a NK 603 nie wykazuje żadnych oddziaływań
niezamierzonych.
6.16. Prawdopodobieństwo zmian biologicznych oddziaływań lub zmiany gospodarza
Jak wyjaśniono powyżej kukurydza NK 603 nie wywołuje zmian biologicznych w środowisku innych niż
tradycyjnie uprawiana kukurydza, z wyjątkiem skuteczniejszej eliminacji chwastów z pola uprawnego. Jako
roślina wyższa nie posiada ona także gospodarza.
6.17. Znane lub przewidywane wpływy na organizmy nieobjęte celowym oddziaływaniem GMO w środowisku,
zmiany konkurencyjności w stosunku do ofiar, gospodarzy, symbiontów, wrogów, pasożytów i patogenów
Na podstawie informacji przytoczonych wcześniej we wniosku, nie są znane i nie występują, a także nie
przewiduje się wpływu kukurydzy NK 603 na organizmy nieobjęte jej celowym oddziaływaniem w środowisku,
zmiany konkurencyjności w stosunku do ofiar, gospodarzy, symbiontów, wrogów, pasożytów i patogenów.
6.18. Możliwy wpływ na środowisko, wynikający z wzajemnego oddziaływania GMO i organizmów
nieobjętych celowym oddziaływaniem GMO
Nie występuje oddziaływanie NK 603 na organizmy niecelowe, ponieważ takowe nie istnieją w tym
przypadku. Nie może zatem istnieć wpływ takiego oddziaływania na środowisko.
6.19. Możliwe pozytywne i negatywne cechy u innych krzyżujących się gatunków, które mogą ujawniać się na
skutek przeniesienia genów z GMO
W warunkach Polski i Europy nie występują gatunki zgodne seksualnie z kukurydzą; zatem nie może dojść
do przekrzyżowania z innymi gatunkami.
6.20. Znany lub przewidywany udział w procesach biogeochemicznych
Jeśli tradycyjnie uprawiana konwencjonalna kukurydza oddziałuje w jakikolwiek sposób na procesy
biogeochemiczne, to przewiduje się, że udział kukurydzy NK 603 będzie taki sam.
6.21. Inne potencjalnie możliwe interakcje i zależności ze środowiskiem biotycznym i abiotycznym
Przeprowadzono wiele prób polowych i zgodnie ze stanem wiedzy wnioskodawcy, nie ma doniesień na temat
negatywnych skutków oddziaływania kukurydzy NK 603 w odniesieniu do środowiska abiotycznego.
Strona 25 z 34
Pracownicy
7. INFORMACJE DOTYCZĄCE PRZYGOTOWANIA ZAWODOWEGO PRACOWNIKÓW
7.1. Imię i nazwisko oraz informacje o kwalifikacjach fachowych osoby odpowiedzialnej za działanie
polegające na zamierzonym uwolnieniu GMO
Dane pracownika
Tytuł
Imię
Robert
Nazwisko
Gabarkiewicz
Telefon
.....................................
Faks
.....................................
Adres e-mail
.....................................
Kwalifikacje zawodowe
menedżer ds. Rozwoju biotechnologii w firmie Monsanto Polska sp. z o.o.
7.2. Liczba osób zatrudnionych przy realizacji projektu (lista imienna)
W projekcie bezpośrednio zatrudnione będą następujące osoby: - 3 osoby z firmy Monsanto –
R.Gabarkiewicz, A.Aleksandrowicz, A.Maślanka, A.Domachowski - Instytut Ochrony Roślin – doc T. Praczyk,
P.Bubniewicz + pracownicy techniczni i fizyczni TSD Winna Góra - Zakład Ekologii i Zwalczania Chwastów
– prof. H.Rola, dr K.Domaradzki + pracownicy techniczni i fizyczni zakładu Ponadto nad prawidłowością
przebiegu doświadczeń będzie czuwać dwóch kuratorów wyznaczonych przez Komisję ds. Organizmów
Zmodyfikowanych Genetycznie i Ministerstwo Środowiska.
7.3. Wykształcenie i doświadczenie pracowników (w tym odbyte szkolenia)
W lokalizacjach badań skuteczności herbicydu Roundup Ready® 360 SL personel stanowią wysokiej klasy
pracownicy naukowi jak również odpowiednio przeszkolone osoby w związku z uzuskiwaniem przez te
jednostki statusu jednostek upoważnionych zgodnie z wymaganiami ustawy o ochronie roślin.
Strona 26 z 34
Tryb kontroli
8. INFORMACJE DOTYCZĄCE TRYBU KONTRLOLI I MONITOROWANIA PROCESU UWALNIANIA GMO
DO ŚRODOWISKA
a) Informacje o technice monitorowania
8.1. Metody monitorowania GMO i efektów uwolnienia do środowiska
Obszary będą regularnie wizytowane zgodnie z potrzebami wykonania zabiegów agrotechnicznych
i prowadzenia obserwacji zgodnie z protokołem doświadczeń. Wizytacje będą także umożliwiały
monitorowanie rozwoju roślin i nie rozprzestrzeniania się materiału roślinnego.
8.2. Specyficzność, czułość i wiarygodność technik monitorowania
Kukurydza jest uprawnym gatunkiem z rodziny Gramineae i jest dobrze opisana taksonomicznie, co
umożliwia detekcję poprzez zastosowanie kontrolę wzrokową. Identyfikacja roślin poddanych transformacji
może zostać dokonana poprzez sprawdzenie ich odporności na działanie herbicydu Roundup Ready® 360
SL (zabieg nalistny). Rośliny kukurydzy zmodyfikowane genetycznie przeżyją zastosowanie herbicydu. Na
użytek prowadzenia standardowych badań rejestrowych, nie przewiduje się potrzeby użycia innych technik
monitorowania i detekcji (np. rozpoznawanie wprowadzonego genu przez zastosowanie analiz PCR lub
Southern blot).
8.3. Techniki detekcji materiału genetycznego przenoszonego do innych organizmów
Przeniesienie materiału genetycznego do innych organizmów, czyli do innych roślin kukurydzy, będzie
skutecznie ograniczone przez 6-rzędowy pas zaporowy kukurydzy konwencjonalnej, wysianej wokół poletek
z NK 603. Dodatkowym zabezpieczeniem będzie 200 m izolacja przestrzenna od innych pól doświadczalnej
lub komercyjnie uprawianej kukurydzy.
8.4. Czas trwania i częstotliwość monitorowania
Monitorowanie pól doświadczalnych z kukurydzą NK 603 odbywać się przy każdej okazji wykonywania
zabiegów agrotechnicznych, pobierania próbek i prowadzenia obserwacji wymaganych w protokole
doświadczeń. Czas monitorowania wyznacza termin siewu (początek kwietnia) oraz zbiór i zaoranie resztek
pożniwnych. Dodatkowa kontrola będzie sprawowana przez dwóch wyznaczonych w tym celu kuratorów, w
czasie i z częstotliwością wg ich oceny.
b) Kontrola zamierzonego uwalniania do środowiska
8.5. Metody i procedury zmierzające do uniknięcia lub zminimalizowania rozprzestrzeniania GMO poza
miejscem uwolnienia do środowiska (izolacja przestrzenna lub mechaniczna)
Rozprzestrzenianie NK 603 będzie skutecznie ograniczone przez ścisłą kontrolę nasion przed, w trakcie i po
siewie. Po wykonaniu siewu nadmiar nasion zostanie zabrany z pola i zabezpieczony przez delegowanych
pracowników Monsanto Polska i jednostek upoważnionych. Ponadto barierę mechaniczna dla pyłku
kukurydzy stanowić będzie 6-rzędowy (ok. 4 m szerokości) pas zaporowy kukurydzy konwencjonalnej
wysianej wokół poletek z NK 603. Dodatkowym zabezpieczeniem będzie 200 m izolacja przestrzenna od
innych pól, doświadczalnej lub komercyjnie uprawianej kukurydzy.
8.6. Metody i procedury mające na celu ochronę miejsca uwolnienia GMO przed wtargnięciem osób
nieupoważnionych
Pola doświadczalne stanowią otwartą przestrzeń. Procedury ochronne sprowadzać się zatem muszą do:
- nie ujawniania i nie oznakowania dokładnych lokalizacji doświadczeń przez administrację rządową, zachowania poufności przez pracowników jednostek upoważnionych, - dużej częstotliwości monitoringu
na polach doświadczalnych, - powiadamiania policji w razie wtargnięcia osób niepowołanych w pobliże
powierzchni doświadczalnych. Doświadczenia stanowią poważny koszt dla wnioskodawcy, a przede
Strona 27 z 34
wszystkim mają ogromne znaczenie dla podniesienia poziomu technologicznego polskiego rolnictwa, wobec
czego wnioskodawca oczekuje należytej ochrony swojej własności intelektualnej i materialnej, ze strony
administracji państwa i instytucji desygnowanej do prowadzenia oficjalnych badań.
8.7. Metody i procedury ochrony miejsca uwolnienia przed innymi organizmami
Zgodnie z prezentowaną do tego punktu dokumentacją, nie zachodzi żadna negatywna interakcja pomiędzy
zmodyfikowaną kukurydzą, a innymi organizmami ze świata roślin lub zwierząt. Poza wymienionymi
metodami zabezpieczenia powierzchni doświadczalnych przed wandalizmem lub przypadkowym
zniszczeniem, nie ma potrzeby stosowania specjalnych środków zaradczych chroniących miejsce
wprowadzenia przed innymi organizmami. Wyjątkiem może być potrzeba opłotowania poletek, w celu
zabezpieczenia przed żerowaniem zwierzyny łownej (dzików, jeleni i saren), jeżeli doświadczenie(a)
zlokalizowane będą w rejonie intensywnej penetracji tych zwierząt. Po zatwierdzeniu planów doświadczeń,
będzie można ocenić potrzebę grodzenia doświadczeń.
c) Izolacja przestrzenna
8.8. Planowana odległość od gatunków pokrewnych, zdolnych do krzyżowania się, dzikich i uprawnych
Taka odległość nie występuje ze względu na brak gatunków pokrewnych dla kukurydzy i w związku z tym
brak możliwości krzyżowania się kukurydzy w polskich warunkach.
8.9. Metody zapobiegania niekontrolowanemu rozprzestrzenianiu się diaspor i pyłku
Kukurydza nie wytwarza diaspor, a barierę mechaniczna dla pyłku kukurydzy stanowić będzie 6-rzędowy (ok.
4 m szerokości) pas zaporowy kukurydzy konwencjonalnej wysianej wokół poletek z NK 603. Dodatkowym
zabezpieczeniem będzie 200 m izolacja przestrzenna od innych pól doświadczalnej lub komercyjnie
uprawianej kukurydzy.
d) Plany reagowania na zagrożenie
8.10. Metody i procedury kontroli GMO, w| przypadku nieoczekiwanego rozprzestrzenienia
Nieoczekiwane rozprzestrzenienie NK 603 może wynikać z niedbalstwa lub kradzieży nasion. W przypadku
stwierdzenia takiej zaszłości należy zniszczyć nasiona mechanicznie (np. zmielić) i wprowadzić do gleby w
celu ich rozkładu. Wyrosłe poza planowanym miejscem uwolnienia do środowiska rośliny kukurydzy, można
w każdej chwili zniszczyćmechanicznie lub chemicznie. Specjalne środki ostrożności przy niszczeniu takiego
materiału nie są potrzebne, ze względu na potwierdzone bezpieczeństwo kukurydzy NK 603. Podstawa
procedura sprowadza się do zapobiegania takim zdarzeniom i ścisłej kontroli postępowania z materiałem
siewnym i zebranym plonem, przez delegowanych pracowników Monsanto i jednostek upoważnionych..
Przed nieoczekiwanym rozprzestrzenieniem się NK 603 zabezpieczy również bariera mechaniczna dla pyłku
kukurydzy (ok. 4 m szerokości pas zaporowy kukurydzy konwencjonalnej) wysianej wokół poletek z NK 603
oraz 200 m izolacja przestrzenna od innych pól, doświadczalnej lub komercyjnie uprawianej kukurydzy.
8.11. Plany ochrony zdrowia ludzi i środowiska, w przypadku wystąpienia niepożądanych efektów
Nigdzie nie stwierdzono, ani nie przewiduje się wystąpienia niepożądanych efektów dla zdrowia ludzi i
środowiska naturalnego kukurydzy NK 603, które wymagałyby tworzenia planów ich ochrony.
8.12. Metody postępowania z GMO, stwarzającym zagrożenie (unieczynnienie, usunięcie ze środowiska)
Regularne monitorowanie upraw polowych umożliwi natychmiastową identyfikację wszelkich, niepożądanych
przypadków lub niepożądanego rozwoju kukurydzy. W nagłym przypadku, uprawa polowa może zostać
wstrzymana poprzez zastosowanie innego nieselektywnego herbicydu lub herbicydów z grupy gramnicydów,
bądź też przez zastosowanie mechanicznych środków zniszczenia i przeorywanie resztek pożniwnych w
glebie.
8.13. Metody eliminacji: roślin, zwierząt, gleby, inne, narażonych na kontakt z GMO po lub w trakcie
rozprzestrzeniania
Strona 28 z 34
Ewentualny kontakt roślin, zwierząt i gleby z kukurydzą NK 603 nie rodzi żadnych negatywnych skutków,
zatem nie będą potrzebne metody eliminacji.
8.14. Metody izolacji obszarów zagrożonych rozprzestrzenieniem się GMO
Kukurydza NK 603 nie będzie się rozprzestrzeniać z powodu środków zaradczych opisanych powyżej, a
nawet gdyby okazały się one niewystarczające (np. kradzież), rozprzestrzenienie się NK 603 nie spowoduje
zagrożenia dla innych obszarów. Stąd nie przewiduje się potrzeby rozwoju metod izolacji obszarów
„zagrożonych”.
Strona 29 z 34
Odpady
9. INFORMACJE DOTYCZĄCE POSTĘPOWANIA Z ODPADAMI
9.1. Rodzaj wytwarzanych odpadów
Odpadami powstającymi w wyniku uprawy kukurydzy na polu w schemacie badań odmianowych i
skuteczności biologicznej herbicydu, są resztki pożniwne (łodygi, liście, osłonki kolb i korzenie kukurydzy)
oraz zebrany, przeważony, a następnie rozdrobniony i rozrzucony na polu doświadczalnym plon ziarna.
9.2. Oczekiwana ilość odpadów
Na typowym polu kukurydzy w polskich warunkach klimatyczno - glebowych rodzi się ok. 50 ton nadziemnej
masy roślinnej na 1 ha, z czego na samo ziarno przypada ok. 45%. W badaniach skuteczności biologicznej
herbicydu w jednej lokalizacji ze wzgledu na większą ilość poletek powstanie ok. 950 kg ziarna i ok.1200 kg
masy roslinnej.
9.3. Możliwe zagrożenia
Odpady powstające na poletkach doświadczalnych nie stwarzają żadnego zagrożenia dla środowiska czy
zdrowia ludzi i zwierząt.
9.4. Opis planowanego postępowania z odpadami, uwzględniający metody bezpiecznej dla zdrowia ludzi i
środowiska dezaktywacji odpadów
Jak wspomniano wcześniej, odpady powstające na poletkach doświadczalnych nie stwarzają żadnego
zagrożenia dla środowiska, czy zdrowia ludzi i zwierząt. Postępowanie z nimi nie musi odbiegać od
postępowania z każdą inną konwencjonalną kukurydzą, jednak dla dołożenia wszelkiej staranności,
przewiduje się zaoranie wszelkich resztek pożniwnych na poletku doświadczalnym na głębokość ok. 35 cm,
w celu zapewnienia ich humifikacji i mineralizacji. Ze względu na potwierdzone bezpieczeństwo kukurydzy
NK 603 dla ludzi, zwierząt i środowiska naturalnego, opisana metoda postępowania z odpadami jest
wystarczająco bezpieczna.
Strona 30 z 34
Poprzednie uwolnienia
10. INFORMACJE O WYNIKACH POPRZEDNICH ZAMIERZONYCH UWOLNIEŃ GMO DO ŚRODOWISKA
Dane o poprzednich uwolnieniach
Informacje o wynikach poprzednich zamierzonych uwolnień GMO do środowiska
................................................................................................................................................................................
a) Data wydanej zgody
.....................................
Numer wydanej zgody
.....................................
Początek
.....................................
Koniec
.....................................
Czas uwolnienia
................................................................................................................................................................................
b) Miejsce wprowadzenia
Listę wcześniejszych wprowadzeń do środowiska
w celu przeprowadzenia badań polowych z
mieszańcami kukurydzy NK 603 realizowanych przez
firmę Monsanto, zawiera Tabela 3, w punkcie 3.33
c) Cel wprowadzenia
Celem wymienionych w tabeli nr3 doświadczeń polowych było potwierdzenie wartości gospodarczej odmian
kukurydzy NK 603, przetestowanie programów ochrony przeciw chwastom w lokalnych warunkach oraz
udowodnienie bezpieczeństwa dla ludzi, zwierząt i środowiska naturalnego w warunkach europejskich.
d) Obserwacje po wprowadzeniu
Wszystkie, z tak szeroko zakrojonego programu badań polowych, potwierdziły brak negatywnych interakcji
kukurydzy NK 603 ze środowiskiem, organizmami niecelowymi, ekosystemami itp., jak również dowiodły
pełnego bezpieczeństwa kukurydzy dla zdrowia ludzi i zwierząt. Najlepszą konkluzją podsumowującą ten
wysiłek badawczy jest pozytywna opinia EFSA i innych autorytetów regulacyjnych, a także niezależnych
ośrodków badawczych.
e) Wnioski z poprzedniego wprowadzenia
Rozpatrywany wniosek jest pierwszym wnioskiem składanym przez firmę Monsanto Polska dotyczącym
badań rejestrowych z kukurydzą NK 603 zmodyfikowaną pod kątem odporności na herbicyd Roundup
Ready® 360 SL, którego substancją aktywną jest glifosat.
f) Rezultaty wprowadzenia związane z ryzykiem dla zdrowia ludzi i środowiska
W Polsce nie testowano dotychczas w warunkach polowych kukurydzy NK 603. Rezultaty badań w innych
krajach pokazały brak ryzyka dla zdrowia i środowiska.
g) Wnioski dotyczące kumulatywnego wpływu na zdrowie ludzi i środowisko
W Polsce nie testowano dotychczas w warunkach polowych kukurydzy NK 603. Rezultaty badań nad
kukurydzą NK 603, a także masowa uprawa na areałach kilku milionów ha, w ciągu 4 lat od komercjalizacji
w innych krajach, pokazały brak kumulatywnego wpływu na zdrowie ludzi i środowisko.
Strona 31 z 34
Komentarze
11. KOMENTARZE I UWAGI DODATKOWE, INNE INFORMACJE, UZNANE PRZEZ UZYTKOWNIKA ZA
WAŻNE DLA ZACHOWANIA BEZPIECZEŃSTWA
Komentarze i uwagi dodatkowe
W sensie bezpieczeństwa dla ludzi zwierząt i środowiska, wniosek dotyczy takiego samego jego poziomu,
jak przy kukurydzy konwencjonalnej. Materiał siewny kukurydzy NK 603, który będzie używany w
eksperymentalnym uwolnieniu do środowiska pochodzi z Francji.
Strona 32 z 34
Załączniki
12. ZAŁĄCZNIKI
1) Ocena zagrożenia przygotowana dla uwalnianych
organizmów genetycznie zmodyfikowanych
brak
2) Dokumentacja związana z opracowaniem
oceny zagrożenia wraz ze wskazaniem metod
przeprowadzenia tej oceny
brak
3) Techniczna dokumentacja zamierzonego
uwolnienia
brak
4) Program działania w przypadku zagrożenia dla
zdrowia ludzi lub dla środowiska związanego z
zamierzonym uwolnieniem
brak
5) Mapa wektora
brak
6) Plany pól doświadczalnych
brak
7) Streszczenie wniosku
brak
DOKUMENTY DODAWANE PRZEZ PRACOWNIKA MINISTERSTWA ŚRODOWISKA
Nazwa załącznika
.....................................
Załącznik
brak
Strona 33 z 34
Strona 34 z 34

Dane ogólne - Ministerstwo Środowiska

Transkrypt

Podobne dokumenty

plonvit kukurydza

materiały dodatkowe

Świat Według Monsanto - dokumentalny film o GMO - Joga-Joga

Jedzie ziarno zza Buga po szerokich torach

Kukurydza

Chwastox Turbo