Polityka inform - Bank Spółdzielczy Łasin

Transkrypt

Załącznik nr 1 do Uchwały nr 26/2011
Zarządu BS w Łasinie z dnia 03.06.2011r.
Załącznik nr 2
do „Zasad polityki informacyjnej
w zakresie profilu ryzyka i poziomu
kapitału w Łasinie”
Informacje z zakresu profilu ryzyka i poziomu kapitału
Banku Spółdzielczego w Łasinie
według stanu na dzień 31.12.2010 roku
Część I. Informacje ogólne
1.
2.
Bank Spółdzielczy w Łasinie z siedzibą w Łasinie, ul. Odrodzenia Polski 5, przedstawia
informacje o charakterze jakościowym i ilościowym dotyczące adekwatności
kapitałowej wg stanu na dzień 31.12.2010 roku.
W 2010 roku BS w Łasinie prowadził działalność poprzez:
LP PLACÓWKA
ADRES
1
Centrala w Łasinie
86-320 Łasin ul. Odrodzenia Polski 5
2
Oddział w Świeciu n/Osą
86-341 Świecie n/Osą
3
Oddział w Radzyniu
Chełmińskim
87-220 Radzyń Chełm.
ul. Plac Towarzystwa Jaszczurczego 15
4
Oddział w Grudziądzu
86-300 Grudziądz ul. Młyńska 6
5
Punkt Kasowy w Grucie
86-330 Mełno Gruta 84
6
Punkt Kasowy w Rogoźnie
86-318 Rogóźno
7
Punkt Kasowy w Grudziądzu
Starostwo Powiatowe ul. Małomłyńska 1
8
Urząd Gminy ul. Wybickiego 38
9
Powiatowy Urząd Pracy ul. Parkowa 22
Działalność
3.
operacyjna
prowadzona
była
również
za
pośrednictwem
banku
internetowego.
Bank Spółdzielczy w Łasinie na dzień 31.12.2010 r. nie posiadał udziałów w podmiotach
zależnych nie objętych konsolidacją.
Część II. Cele i zasady polityki zarządzania poszczególnymi ryzykami
1.
BS stosuje następujące metody wyliczania wymogów kapitałowych:
•
metodę standardową w zakresie ryzyka kredytowego,
•
metodę podstawowego wskaźnika w zakresie ryzyka operacyjnego.
1
2.
Zarządzanie ryzykiem w Banku realizowane jest w oparciu o opracowane w formie
pisemnej i zatwierdzone przez Zarząd wewnętrzne strategie i procedury, które odnoszą
się do identyfikacji, pomiaru monitorowania i kontroli poszczególnych rodzajów ryzyka.
Strategia zarządzania ryzykiem w Banku Spółdzielczym w Łasinie określa również
podstawowe zadania organów Banku w tym zakresie.
Rada Nadzorcza Banku:
1)
zatwierdza strategię działania Banku oraz zasady ostrożnego i stabilnego
zarządzania Bankiem, obejmujące m.in.:
2)
a)
specyfikę i profil działalności,
b)
możliwy do zaakceptowania ogólny poziom ryzyka Banku,
c)
założenia polityki w zakresie ryzyka braku zgodności,
zatwierdza procedury dotyczące procesów:
a) szacowania kapitału wewnętrznego,
b) planowania i zarządzania kapitałowego,
3)
zatwierdza strukturę organizacyjną Banku dostosowaną do wielkości i profilu
ponoszonego ryzyka,
4)
sprawuje nadzór nad zgodnością polityki Banku w zakresie podejmowania ryzyka
ze strategią i planem finansowym Banku,
5)
zapewnia wybór członków Zarządu posiadających odpowiednie kwalifikacje
do sprawowania wyznaczonych im funkcji,
6)
sprawuje nadzór nad wprowadzeniem systemu zarządzania ryzykiem występującym
w działalności Banku oraz ocenia adekwatność i skuteczność tego systemu, głównie
poprzez zapoznawanie się z raportami i sprawozdaniami dotyczącymi oceny
narażenia Banku na poszczególne rodzaje ryzyka (w tym ryzyka braku zgodności)
i na ich podstawie dokonuje oceny stopnia efektywności i adekwatności
zarządzania ryzykiem,
7)
ocenia, czy działania Zarządu w zakresie kontroli nad działalnością Banku są
skuteczne i zgodne z polityką Rady Nadzorczej.
Zarząd Banku:
1)
odpowiada za opracowanie, wprowadzenie oraz aktualizację pisemnych strategii
oraz procedur dotyczących identyfikacji, pomiaru, monitorowania i kontroli ryzyka
w zakresie:
a)
systemu zarządzania ryzykiem, w tym ryzyka braku zgodności,
b) systemu kontroli wewnętrznej,
2
c)
szacowania kapitału wewnętrznego, zarządzania i planowania kapitałowego,
d) dokonywania przeglądów procesu szacowania i utrzymywania kapitału
wewnętrznego,
2)
odpowiada za skuteczność systemu zarządzania ryzykiem, w tym ryzyka braku
zgodności,
systemu
kontroli
wewnętrznej,
procesu
szacowania
kapitału
wewnętrznego i dokonywania przeglądów procesu szacowania i utrzymywania
kapitału wewnętrznego oraz za nadzór nad efektywnością tych procesów,
3)
odpowiada za właściwe ustalenie całkowitego wymaganego poziomu kapitału
na pokrycie wszystkich istotnych rodzajów ryzyka i jego jakościową ocenę,
4)
wprowadza
zatwierdzoną
przez
Radę
Nadzorczą
strukturę
organizacyjną
dostosowaną do wielkości i profilu ponoszonego ryzyka,
5)
wprowadza podział zadań realizowanych w Banku, który zapewnia niezależność
funkcji pomiaru, monitorowania i kontrolowania ryzyka od działalności operacyjnej
skutkującej podejmowaniem ryzyka przez Bank,
6)
zatwierdza rodzaje limitów wewnętrznych oraz ich wysokość dostosowaną
do akceptowanego przez Radę Nadzorczą ogólnego poziomu ryzyka Banku,
7)
odpowiada za przejrzystość działań Banku, a w szczególności za:
a)ujawnianie informacji na temat działalności Banku, pozwalających na ocenę
skuteczności działania Rady Nadzorczej i Zarządu w zakresie zarządzania
Bankiem, monitorowania bezpieczeństwa działalności Banku i na ocenę
sytuacji finansowej Banku,
b)zapewnienie zgodności działania Banku z obowiązującymi przepisami prawa,
c)zapewnienie, że Bank prowadzi politykę służącą zarządzaniu wszystkimi
istotnymi rodzajami ryzyka w działalności Banku i posiada procedury w tym
zakresie,
8)
uwzględnia rezultaty badań prowadzonych przez komórkę audytu wewnętrznego
oraz biegłych rewidentów przy podejmowaniu decyzji w ramach zarządzania
Bankiem.
3.
Do podstawowych ryzyk, które podlegają szczególnemu nadzorowi, Bank zalicza:
1)
ryzyko kredytowe,
2)
ryzyko płynności,
3)
ryzyko stopy procentowej,
4)
ryzyko operacyjne.
Strategie oraz procesy zarządzania tymi ryzykami w Banku Spółdzielczym w Łasinie
przedstawiają się następująco:
3
A. Ryzyko kredytowe
1)
Celem
zarządzania
ryzykiem
kredytowym
jest
utrzymanie
stabilnego
i na założonym w planie finansowym poziomie wyniku finansowego oraz
adekwatnych
do rodzaju
i
rozmiarów
działalności
funduszy
własnych,
zapewniających bezpieczeństwo Banku.
2)
Przez zarządzanie rozumie się proces kształtowania struktury ilościowej
(zróżnicowanie portfela aktywów) i jakościowej aktywów, w celu osiągnięcia
optymalnego wyniku przy równoczesnym zapewnieniu bezpieczeństwa Banku,
jak również
uniknięcia
pośrednich
i bezpośrednich
strat
wynikających
z nieadekwatności lub błędów procesów, ludzi i systemów lub przyczyn
zewnętrznych.
3)
Stosowane przez Bank zasady zarządzania ryzykiem kredytowym są spójne
z polityką prowadzenia działalności (Strategią Banku), wynikają ze szczególnych
uwarunkowań związanych ze strukturą organizacyjną Banku i Zrzeszenia oraz są
zgodne z obowiązującymi normami prawnymi i regulacjami Komisji Nadzoru
Bankowego.
4)
Zarządzanie ma całościowy i skonsolidowany charakter:
Całościowy charakter zarządzania oznacza uwzględnienie wszystkich istotnych dla
Banku zagrożeń dotyczących ryzyka kredytowego i zależności między nimi;
Skonsolidowane zarządzanie ryzykiem kredytowym oznacza objęcie procesem
zarządzania
wszystkich
jednostek
Banku,
z
uwzględnieniem
podmiotów
powiązanych z Bankiem oraz zakłada agregację pozycji ryzyka Banku.
Zakres odpowiedzialności za zarządzanie ryzykiem kredytowym
Rada Nadzorcza Banku:
Akceptuje Plan Strategiczny Banku, pełni funkcję kontrolną w odniesieniu
do zarządzania ryzykiem kredytowym podejmowanym przez Bank.
Zarząd Banku:
1) Odpowiada za stworzenie skutecznego systemu zarządzania ryzykiem kredytowym,
oraz za realizację Planu Strategicznego Banku w zakresie ryzyka kredytowego,
a także sprawuje nadzór nad efektywnym procesem zarządzania tym ryzykiem,
2) Dostosowuje strukturę organizacyjną Banku oraz stopień zaawansowania metod
zarządzania ryzykiem kredytowym do skali i charakteru prowadzonej działalności,
3) Sprawuje kontrolę nad stworzeniem odpowiedniego systemu raportowania,
4
4) Odpowiada za dostosowanie rodzajów i wielkości ryzyka oraz procesu zarządzania
do akceptowanego przez Radę Nadzorczą ogólnego poziomu ryzyka oraz
za właściwe sformalizowanie i zaawansowanie tego procesu,
5) Odpowiada za przydzielenie adekwatnych środków technicznych (zapewniających
sprawne gromadzenie i przetwarzanie informacji dla celów zarządzania ryzykiem
kredytowym) oraz dobór personelu do zarządzania tym ryzykiem,
6) Przeprowadza przeglądy zasad zarządzania ryzykiem kredytowym oraz oceny
mechanizmów
kontroli
wewnętrznej
w
zakresie
zarządzania
ryzykiem,
wprowadzając w razie potrzeby (w razie poważnych zmian profilu działalności
Banku
lub zasadniczych
zmian
sytuacji
rynkowej),
niezbędne
korekty
i udoskonalenia,
7) Wyznacza osobę, wchodzącą w skład Zespołu ds. zarządzania płynnością
i ryzykami bankowymi, która będzie odpowiedzialna za proces zarządzania
ryzykiem kredytowym w Banku.
Osoba o której mowa powyżej, odpowiedzialna jest za:
1) Identyfikację
zagrożeń
mających
wpływ
na
ryzyko
kredytowe
Banku,
oraz dokonywanie pomiaru i kontroli ryzyka, zgodnie z procedurami ustalonymi
przez Zarząd Banku,
2) Uczestnictwo w opracowaniu polityki prowadzenia działalności – planu
strategicznego Banku,
3) Uczestnictwo w opracowaniu planu finansowego, przy uwzględnieniu limitów
ostrożnościowych.
Zespół ds. zarządzania płynnością i ryzykami bankowymi:
1) Zarządza ryzykiem kredytowym, (w zależności od organizacji procesu zarządzania
ryzykiem kredytowym w Banku),
2) Opracowuje limity dotyczące ryzyka kredytowego,
Każdy pracownik Banku zobowiązany jest do:
1) Realizacji Planu Strategicznego Banku w zakresie pozyskiwania depozytów
i udzielania kredytów,
2) Zgłaszania kierownictwu informacji o niepokojących sygnałach, mogących wpłynąć
niekorzystnie na sytuację Banku (obserwacja zachowań klientów),
3) Dbania o jak najlepszy wizerunek Banku, oraz do rzetelnej obsługi klientów,
4) Kształtowania pozytywnych relacji z klientami Banku.
5
Członkiem Zarządu odpowiedzialnym za ryzyko kredytowe jest Prezes Zarządu.
Instrumenty zarządzania ryzykiem kredytowym
1)
Instrumentami zarządzania ryzykiem kredytowym Banku są następujące globalne
limity ostrożnościowe, ograniczające to ryzyko:
Limit
wynikający
Lp.
Wyszczególnienie
ustalony
dla Banku
z Prawa
bankowego
i regulacji
nadzorczych
I
Limity ograniczające ryzyko adekwatności kapitału
min 8 %
1.
Współczynnik wypłacalności
min 8 %
(art.128, ust.1
Prawa
bankowego)
2.
II
Współczynnik adekwatności kapitałowej = fundusze własne / całkowity
regulacyjny wymóg kapitałowy
min 105 %
Limity koncentracji wierzytelności określone jako procent funduszy własnych
max 60 %
Łączne środki finansowe wydatkowane na obejmowane lub nabywane
1.
-
akcje i prawa z akcji, udziały innej osoby prawnej i jednostek uczestnictwa w funduszach powierniczych
(art. 6, i art. 128
ust. 2 Prawa
bankowego)
max 15 %
Łączna wartość wierzytelności w punkcie 1 w stosunku do jednego
1.1.
10%
podmiotu
(art.6, i 128
ust. 2 Prawa
bankowego)
Suma wierzytelności oraz udzielonych przez bank zobowiązań
pozabilansowych
obciążonych
ryzykiem
jednego
max 20 %
podmiotu
art.71, ust. 1.1
lub podmiotów powiązanych kapitałowo lub organizacyjnie:
2.
Prawa
1) W przypadku gdy którykolwiek z podmiotów jest w stosunku max 20 %
do Banku podmiotem dominującym lub zależnym albo jest
podmiotem zależnym od podmiotu dominującego wobec Banku;
max 25 %
max 25 %
2) W przypadku gdy podmioty te nie są podmiotami powiązanymi
( art. 71.1.2
Prawa
z bankiem w sposób określony w pkt 1.
bankowego)
max 800 %
3.
bankowego);
max 800 %
Łączna w całym banku suma wierzytelności określonych w pkt. 2, ale nie więcej
(art. 71, ust.2
przekraczających 10 %
niż 10% sumy
Prawa
aktywów netto
bankowego)
6
Suma
kredytów,
pożyczek
pieniężnych,
gwarancji
bankowych
max 25 %
lub poręczeń udzielonych członkom zarządu albo rady nadzorczej lub
4.
osobom zajmującym kierownicze stanowiska w banku (art. 79a ust. 1 max 25 %
Prawa bankowego) oraz podmiotom powiązanym z nimi kapitałowo
Limity ograniczające ryzyko kredytowe
1.
Kredyty i pożyczki - wartość bilansowa / Aktywa - wartość bilansowa
Kredyty preferencyjne - wartość brutto / Kredyty i pożyczki - wartość
2.
brutto
Kredyty i pożyczki zagrożone - wartość brutto / Kredyty i pożyczki -
3.
wartość brutto
III. 1
w portfelu kredytowym - wartość brutto
Udział kredytów i pożyczek udzielonych dla osób prywatnych w
2.
portfelu kredytowym - wartość brutto
Udział kredytów i pożyczek udzielonych dla rolników indywidualnych
3.
w portfelu kredytowym - wartość brutto
Udział kredytów i pożyczek udzielonych dla pozostałych podmiotów
4.
gospodarczych w portfelu kredytowym - wartość brutto
Udział kredytów i pożyczek udzielonych dla podmiotów sektora
5.
max 70 %
-
max 80 %
-
max 10 %
-
max -25%
-
max -15%
-
max -75%
-
max -15%
-
max -10%
-
Wskaźniki branżowe portfela kredytowego
Udział kredytów i pożyczek udzielonych dla podmiotów gospodarczych
1.
Prawa
bankowego)
(art. 79a ust. 3)
III
(art. 79a, ust. 4
instytucji rządowych i samorządowych
III. 2
Wskaźniki produktowe portfela kredytowego
1.
Kredyty i pożyczki inwestycyjne
max-45%
2.
Kredyty i pożyczki obrotowe
max -30%
3.
Kredyty i pożyczki na nieruchomości
max-20%
Powyższe limity ostrożnościowe uwzględniają całościowe narażenie Banku
na ryzyko kredytowe.
Oprócz powyższych wskaźników podlegających limitowaniu ostrożnościowemu,
Bank analizuje następujące wskaźniki:
I
Jakość kredytów i pożyczek
1.
Udział kredytów i pożyczek normalnych w kredytach i pożyczkach ogółem [%]
2.
Udział kredytów i pożyczek pod obserwacją w kredytach i pożyczkach ogółem [%]
3.
Udział kredytów i pożyczek zagrożonych w kredytach i pożyczkach ogółem [%]
4.
Udział kredytów i pożyczek poniżej standardu w kredytach i pożyczkach ogółem [%]
5.
Udział kredytów i pożyczek wątpliwych w kredytach i pożyczkach ogółem [%]
6.
Udział kredytów i pożyczek straconych w kredytach i pożyczkach ogółem [%]
II
Wskaźniki ryzyka sektora niefinansowego
7
1.
Wskaźnik ryzyka w grupie należności od przedsiębiorstw i spółek państwowych ogółem [%]
2.
Wskaźnik ryzyka w grupie należności od przedsiębiorstw i spółek prywatnych oraz
spółdzielni - ogółem [%]
3.
Wskaźnik ryzyka w grupie należności od przedsiębiorstw indywidualnych - ogółem
[%]
4.
Wskaźnik ryzyka w grupie należności od osób prywatnych - ogółem [%]
5.
Wskaźnik ryzyka w grupie należności od rolników indywidualnych - ogółem [%]
6.
Wskaźnik ryzyka w grupie należności od instytucji niekomercyjnych działających
na rzecz gospodarstw domowych - ogółem [%]
III
Wskaźniki udziału podmiotowego w portfelu kredytowym [%]
1.
Udział podmiotów sektora finansowego
2.
Udział przedsiębiorstw i spółek państwowych
3.
Udział przedsiębiorstw i spółek prywatnych oraz spółdzielni
4.
Udział przedsiębiorstw indywidualnych
5.
Udział osób prywatnych
6.
Udział rolników indywidualnych
7.
Udział instytucji niekomercyjnych działających na rzecz gospodarstw domowych
8.
Udział podmiotów sektora instytucji rządowych i samorządowych
Bank analizuje też poniższe wskaźniki produktowe portfela kredytowego:
1.
Kredyt obrotowy na działalność gospodarczą
2.
Kredyt obrotowy w rachunku bieżącym
3.
Kredyt konsumpcyjny
4.
Pożyczki bankowe
5.
Kredyty odnawialne w ROR
6.
Kredyty preferencyjne z dopłatami z ARiMR
7.
Kredyty mieszkaniowe
8.
Kredyty studenckie
9.
Gwarancje, poręczenia udzielone na zlecenie
2)
Limity ostrożnościowe określane są w oparciu o analizy własne, oraz regulacje
nadzorcze.
3)
Limity
ostrożnościowe
ustala,
weryfikuje
i
zatwierdza
Zarząd
Banku
po konsultacjach z Zespołem ds. zarządzania płynnością i ryzykami bankowymi.
4)
Zarząd Banku po zatwierdzeniu limitów ostrożnościowych, przedstawia je
do akceptacji Radzie Nadzorczej.
8
5)
W sytuacji, gdy Bank dokonuje istotnych zmian w skali lub zakresie swojej
działalności, lub gdy zachodzą istotne zmiany uwarunkowań rynkowych,
dokonywana jest weryfikacja istniejących limitów ostrożnościowych.
B. Ryzyko płynności
1)
Celem strategicznym Banku w zarządzaniu płynnością jest:
• zapewnienie finansowania aktywów i terminowego wykonania zobowiązań
w toku normalnej działalności Banku lub w innych warunkach, które można
przewidzieć, bez konieczności poniesienia straty,
• zapewnienie
utrzymania
płynności
bieżącej,
krótkoterminowej,
średnioterminowej oraz długoterminowej dostosowanej do rozmiarów i rodzaju
działalności, w sposób zapewniający wykonanie wszystkich zobowiązań
pieniężnych zgodnie z terminami ich płatności,
• minimalizacja ryzyka utraty płynności przez Bank w przyszłości, optymalne
zarządzanie nadwyżkami środków finansowych.
2)
Realizacja strategii zarządzania płynnością następuje poprzez równoczesne
zarządzanie aktywami i pasywami oraz pozycjami pozabilansowymi Banku.
3)
Zarządzanie ryzykiem płynności w Banku ma charakter skonsolidowany
i całościowy; oznacza to zarządzanie płynnością, zarówno w odniesieniu do pozycji
bilansowych jak i pozabilansowych we wszystkich horyzontach czasowych
ustalonych przez Bank i obejmuje wszystkie komórki i jednostki organizacyjne
Banku.
4)
Struktura posiadanych przez Bank aktywów powinna umożliwiać elastyczne
dostosowywanie się do potrzeb płynnościowych; w tym celu Bank dywersyfikuje
swoje aktywa według następujących kryteriów i w podanej poniżej kolejności:
5)
•
płynności,
•
bezpieczeństwa,
•
rentowności
Bank inwestuje wszystkie swoje nadwyżki środków finansowych w Banku
Zrzeszającym
z wyłączeniem
jednostek
uczestnictwa
w
Funduszach
Inwestycyjnych.
6)
Bank reguluje swoją płynność płatniczą poprzez wykorzystywanie szeregu
instrumentów oferowanych przez Bank Zrzeszający i tak:
•
po stronie aktywnej - rachunki bieżące i lokaty terminowe, które
charakteryzują się wysoką płynnością (możliwość wycofania lokaty przed
terminem),
9
•
po stronie pasywnej - kredyt w rachunku bieżącym oraz inne kredyty celowe
oferowane przez Bank Zrzeszający, system współfinansowania konsorcjalnego
z Bankiem
Zrzeszającym,
pożyczki
podporządkowane
na
zasadach
określonych w odrębnych regulacjach, transakcje sprzedaży wierzytelności
z Bankiem Zrzeszającym.
7)
Bank zakłada utrzymanie dotychczasowej struktury depozytów przyjętych
od klientów Banku, gdzie głównym źródłem finansowania aktywów są depozyty
podmiotów niefinansowych oraz sektora instytucji samorządowych.
8)
Celem Banku jest wydłużenie średniego terminu wymagalności przyjmowanych
depozytów, w szczególności poprzez pozyskiwanie środków obcych stabilnych tak,
aby Bank mógł otwierać po stronie aktywnej pozycje o dłuższym horyzoncie
czasowym, przy czym Bank będzie dążył do takiego konstruowania produktów
depozytowych, aby było to optymalne pod kątem ryzyka płynności uwzględniając
przyjęte przez Bank limity koncentracji zakładające ograniczenia w zakresie
uzależnienia od poszczególnych źródeł finansowania.
9)
Z punktu widzenia zarządzania płynnością Banku najważniejsza jest analiza
poziomu płynności w ujęciu krótkoterminowym i średnioterminowym; jednakże w
celu posiadania pełnej oceny strukturalnej posiadanych aktywów i pasywów
dokonuje się analizy we wszystkich przedziałach czasowych.
10) Kluczowe znaczenie dla Banku ma kształtowanie się płynności w okresie
do jednego miesiąca, które wymaga stałej, bieżącej oceny i analizy.
11) Bank ogranicza ryzyko płynności poprzez stosowanie systemu limitów,
oraz odpowiednie kształtowanie struktury posiadanych aktywów i pasywów.
12) Bank dokonuje identyfikacji wszelkich zagrożeń związanych z ryzykiem utraty
płynności oraz niebezpieczeństwem ukształtowania się nadzorczych miar płynności
poniżej obowiązujących limitów i w zależności od stwierdzonego charakteru
zagrożenia postępuje według określonych procedur awaryjnych.
Zadania organów Banku w zarządzaniu ryzykiem płynności
Rada Nadzorcza:
1) sprawuje nadzór nad zgodnością polityki Banku w zakresie podejmowania ryzyka
płynności z przyjętą strategią i planem finansowym,
2) zatwierdza poziom limitów ograniczających narażenie Banku na ryzyko płynności,
3) zatwierdza coroczny Program zarządzania bazą depozytową.
10
Rada
Nadzorcza
otrzymuje
od
Zarządu
informacje
dotyczące
aktualnego
i przewidywanego poziomu płynności, ze wskazaniem ewentualnych zagrożeń
w okresach kwartalnych – w terminach wynikających z planów jej działania.
Zarząd odpowiada za:
1) zarządzanie ryzykiem płynności w sposób zapewniający utrzymanie płynności
bieżącej, krótkoterminowej, średnioterminowej oraz długoterminowej,
2) opracowanie, wprowadzenie w życie oraz aktualizację pisemnych zasad zarządzania
płynnością,
3) zorganizowanie skutecznego procesu zarządzania płynnością oraz monitorowanie
efektywności tego procesu,
4) opracowanie struktury organizacyjnej Banku odpowiadającej profilowi działania
Banku, która będzie wprowadzała podział realizowanych zadań w zakresie
zarządzania płynnością, zapewniający niezależność pomiaru, monitorowania
i kontrolowania ryzyka od działalności operacyjnej, z której wynika podejmowanie
ryzyka przez Bank,
5) przejrzystość działań Banku, w szczególności za politykę informacyjną w zakresie
zarządzania ryzykiem płynności, pozwalającą na ocenę skuteczności działania Rady
Nadzorczej i Zarządu Banku w zakresie zarządzania ryzykiem płynności,
monitorowania stanu bezpieczeństwa działalności Banku i ocenę sytuacji
finansowej.
Ryzyko płynności analizowane jest na posiedzeniach Zarządu w cyklach miesięcznych.
Na wniosek członka Zarządu nadzorującego Komórkę monitorującą, ryzyko płynności
może być omawiane ze zwiększoną częstotliwością, na wskazanym posiedzeniu
Zarządu.
Zadania komitetów / jednostek / osób w procesie zarządzania ryzykiem płynności
1) Za zarządzanie ryzykiem płynności w Banku odpowiada Członek Zarządu –
Główna Księgowa.
2) Zadania
związane
z
utrzymywaniem
krótkoterminowej,
średnioterminowej
i długoterminowej płynności Banku wykonuje Komórka zarządzająca.
3) Zadania związane z pomiarem, monitorowaniem i kontrolowaniem ryzyka
płynności w Banku wykonuje Komórka monitorująca.
4) Oceny bieżącej i planowanej pozycji płynności płatniczej Banku dokonuje Zespół,
mający charakter organu opiniodawczego i doradczego Zarządu.
5) Przedmiotem działań Komórki zarządzającej jest optymalne zarządzanie środkami
Banku,
w celu jak najbardziej rentownego
ich zagospodarowania oraz
11
wywiązywanie
się
Banku
z zawartych
umów
(zarówno
kredytowych
–
zabezpieczenie środków na akcję kredytową jak i środków na wypłaty depozytów,
których termin wymagalności upłynął).
6) Codzienne czynności związane z bieżącym zarządzaniem aktywami i pasywami
Banku, wykonywane przez Komórkę zarządzającą mające na celu utrzymanie
krótkoterminowej, średnioterminowej i długoterminowej płynności Banku, dotyczą
w szczególności:
•
sprawdzania stanu gotówki w kasach oraz skarbcach na początek dnia,
•
sprawdzania większych planowanych wypłat z rachunku klientów, wypłat
kredytów oraz wpłat w danym dniu i w dniu następnym,
•
ustalania stanu gotówki pozostającej w dyspozycji Banku (kasy, skarbiec),
•
uzyskiwania informacji z Banku Zrzeszającego o stanie rachunku bieżącego,
•
ustalania stanu gotówki odprowadzanej do Banku Zrzeszającego na rachunek
Banku lub określania zapotrzebowania na gotówkę,
•
sporządzania
zbiorczych
zestawień
uznaniowych
i
obciążeniowych
z dokumentów własnych i przyjętych dyspozycji klientów z dnia poprzedniego
oraz z dnia bieżącego,
•
wyliczania stanu rachunku bieżącego,
•
ustalania i zakładania kwot deklarowanych na lokatę typu O/N,
•
ustalania i zakładania kwot deklarowanych na lokaty terminowe na okresy
dłuższe.
Komórka monitorująca ryzyko płynności odpowiada za:
1) opracowywanie zasad zarządzania ryzykiem płynności,
2) pomiar ryzyka płynności (w szczególności sporządzanie luki płynności i urealnionej
luki płynności),
3) sporządzanie prognoz przepływów finansowych Banku,
4) wyznaczanie i monitorowanie poziomu nadzorczych miar płynności,
5) monitorowanie przestrzegania akceptowanego poziomu ryzyka płynności (kontrola
przestrzegania limitów),
6) monitorowanie wskaźników ekonomicznych wpływających na ryzyko płynności,
7) analizę nowych produktów bankowych w zakresie potencjalnego wpływu na ryzyko
płynności,
8) wydawanie rekomendacji mających na celu właściwe kształtowanie poziomu ryzyka
płynności Banku,
9) raportowanie w zakresie poziomu ryzyka płynności dla Zespołu.
12
Do zadań Zespołu w zakresie ryzyka płynności należy:
1) opiniowanie strategii i zasad zarządzania ryzykiem płynności Banku,
2) opiniowanie systemu limitów,
3) kontrolowanie przestrzegania procedur i zasad polityki Banku, a także przepisów
prawa i regulacji ostrożnościowych,
4) identyfikacja potrzebnych zmian w procedurach i strategii Banku,
5) monitorowanie i analiza poziomu ryzyka płynności występującego w Banku, w tym:
analiza
niedopasowania
terminów
płatności
pozycji
bilansowych
i pozabilansowych w poszczególnych przedziałach czasowych,
ocena urealnionych terminów zapadalności aktywów i wymagalności
pasywów,
analiza prognoz przepływów pieniężnych,
analiza wielkości aktywów płynnych,
analiza koncentracji źródeł finansowania,
analiza
opłacalności
pozyskiwanych
środków,
udzielanych
kredytów,
oferowanych stóp procentowych dla produktów bankowych,
ocena poziomu nadzorczych miar płynności oraz ustalonych limitów
płynności, limitów koncentracji, zobowiązań pozabilansowych,
ocena portfela kredytowego pod względem spłacalności,
ocena wskaźnikowa działalności Banku,
analizowanie wpływu obecnej i przyszłej sytuacji na rynku międzybankowym
i sytuacji ogólnogospodarczej na ryzyko płynności,
analizowanie możliwości pozyskania dodatkowych środków pieniężnych
potrzebnych do finansowania działalności Banku,
sporządzanie
informacji
zawierającej
ocenę
ryzyka
płynności
wraz
ze stosownymi wnioskami dla Zarządu i Rady Nadzorczej,
zapewnienie opracowania planu awaryjnego utrzymania płynności.
6) Prawo do zgłaszania wniosków o przedstawienie raportów ukazujących stan
płynności finansowej Banku przysługuje każdemu członkowi Zarządu, członkom
Rady Nadzorczej i członkom Zespołu.
7) Szczegółowe zasady funkcjonowania Zespołu oraz szczegółowy harmonogram
rozpatrywania zagadnień określony jest w Regulaminie funkcjonowania Zespołu
ds. zarządzania płynnością i ryzykami bankowymi.
13
C. Ryzyko stopy procentowej
Strategia Banku w zakresie ryzyka stopy procentowej
1) Celem strategicznym polityki Banku w zakresie ryzyka stopy procentowej jest:
- minimalizacja ryzyka związanego z możliwością wystąpienia niekorzystnych
zmian rynkowych stóp procentowych i negatywnym wpływem tych zmian
na sytuację finansową Banku oraz
- zidentyfikowanie podstawowych zagrożeń związanych z ryzykiem stopy
procentowej,
z jednoczesnym zastosowaniem odpowiednich metod zarządzania tym ryzykiem
mających na celu eliminację zagrożeń nierównomiernej reakcji różnych pozycji
bilansowych na zmiany stóp procentowych, a przez to na różny poziom zmian
przychodów i kosztów, co w konsekwencji ma pozwolić utrzymać zdolność
do wywiązywania się w sposób optymalny z bieżących i przyszłych zobowiązań
bilansowych, jak i pozabilansowych, przy zapewnieniu pożądanego wyniku
finansowego oraz realnej wartości posiadanych kapitałów.
2) Strategia Banku w zakresie zarządzania ryzykiem stopy procentowej oparta jest
m.in. na następujących zasadach:
•
do pomiaru ryzyka stopy procentowej Bank stosuje metodę luki stopy
procentowej,
•
do oceny tego ryzyka Bank wykorzystuje również inne dodatkowe metody,
np. badania symulacyjne zmian w przychodach odsetkowych, zmiany
w kosztach odsetkowych i w konsekwencji zmiany w wyniku z tytułu odsetek,
•
badaniu i ocenie podlega wpływ zmian stóp procentowych na wynik
odsetkowy Banku,
•
zarządzanie ryzykiem stopy procentowej koncentruje się na zarządzaniu
ryzykiem przeszacowania, ryzykiem bazowym oraz na kontroli ryzyka opcji,
3) Bank ogranicza ryzyko stopy procentowej poprzez stosowanie systemu limitów
i odpowiednie kształtowanie struktury aktywów i pasywów.
4) Analiza luki polega na określeniu wielkości niedopasowania między wrażliwymi
na zmiany stopy procentowej aktywami i pasywami w poszczególnych przedziałach
czasowych, uwzględniających pierwszy możliwy termin zmian (przeszacowania)
stóp procentowych.
5) Zakłada się, że zmiana stóp procentowych sama w sobie nie jest źródłem
potencjalnych strat dla Banku; narażenie na negatywne oddziaływanie na wyniki
Banku związane jest z występującymi różnicami w wielkościach aktywów
i pasywów przeszacowywanych w poszczególnych terminach.
14
6) Analiza luki jest miernikiem statycznym, odzwierciedlającym poniższe założenia:
•
struktura bilansu i terminów przeszacowania nie zmieni się w przyszłości,
•
zmiana stóp procentowych nie zostanie zniwelowana w przyszłości zmianą
w odwrotnym kierunku,
•
stopy procentowe wszystkich aktywów i pasywów zmieniają się o taką samą
liczbę punktów procentowych..
7) W celu utrzymania założonego w planach strategicznych i rocznych planach
finansowych profilu ryzyka, Bank zmienia swoje narażenie na ryzyko stopy
procentowej za pomocą określonych strategii wykonawczych:
•
inwestowania (głównie poprzez sterowanie terminami zapadalności lokat
o stałym oprocentowaniu deponowanych w Banku Zrzeszającym),
•
kredytowania (ustalanie parametrów produktów kredytowych),
•
finansowania zewnętrznego,
•
ustalania oprocentowania,
•
zarządzania terminami zapadalności / wymagalności oraz przeszacowania
różnych portfeli.
8) Bank:
•
prowadzi bieżący monitoring kształtowania się najważniejszych rynkowych
stóp procentowych,
•
dokonuje własnych prognoz w zakresie możliwych wariantów zachowania się
rynkowych stóp procentowych w przyszłości,
•
analizuje
kształtowanie
się
oprocentowania
poszczególnych,
własnych
produktów bankowych na tle stóp rynkowych oraz oferty konkurencyjnych
banków,
•
zarządza poszczególnymi grupami aktywów i pasywów w taki sposób,
aby zapewnić realizację optymalnej, w danych warunkach, wysokości marży
odsetkowej Banku.
9) W przypadku zniżkujących rynkowych stóp procentowych, Bank kształtuje rozmiar
i znak niedopasowania w kierunku wielkości ujemnej, przyjmując m.in. następujące
strategie działania:
•
skraca terminy pozyskiwanych środków oprocentowanych stałą stopą,
•
wydłuża terminy inwestycji, zakupuje papiery wartościowe,
•
rozbudowuje portfel długoterminowych kredytów o stałym oprocentowaniu,
•
dokonuje weryfikacji polityki kalkulacji cen kredytów, poprzez zwiększanie
udziału marży stałej w stosunku do stóp bazowych przy ustalaniu stóp
nominalnych,
15
10) W przypadku zwyżkujących rynkowych stóp procentowych, Bank kształtuje
rozmiar i znak niedopasowania w kierunku wielkości dodatniej, przyjmując m.in.
następujące strategie działania:
•
wydłuża terminy pozyskiwanych środków (o stałym oprocentowaniu),
•
skraca terminy papierów wartościowych,
•
ogranicza portfel kredytów o stałym oprocentowaniu,
•
zmniejsza udział stałej marży odsetkowej w relacji do stóp bazowych,
przy kalkulowaniu nominalnych stóp procentowych dla kredytów.
Jednostkami odpowiedzialnymi za zarządzanie w Banku ryzykiem stopy procentowej są:
• Zarząd,
• Zespół
• Komórka monitorująca,
• Główny Księgowy,
• pozostałe komórki i jednostki organizacyjne Banku w ramach zadań przypisanych.
Zarząd:
1) odpowiedzialny jest za stworzenie i zorganizowanie prawidłowego procesu
zarządzania ryzykiem stopy procentowej, w tym za wdrożenie i aktualizowanie
zasad polityki oraz procedury zarządzania tym ryzykiem.
2) sprawuje bieżącą kontrolę nad efektywnością procesu zarządzania ryzykiem
w ramach swoich uprawnień statutowych.
3) w ramach procesu zarządzania ryzykiem stopy procentowej Zarząd:
•
zatwierdza limity określające stopień narażenia Banku na ryzyko stopy
procentowej, w przedziale zgodnym ze strategią zaakceptowaną przez Radę
Nadzorczą,
•
przyjmuje analizy ryzyka stopy procentowej i na ich podstawie podejmuje,
w miarę potrzeby, odpowiednie decyzje operacyjne,
•
kontroluje kształtowanie się parametrów związanych z ryzykiem stopy
procentowej, odnosząc uzyskane wielkości do ustalonych limitów,
•
przyjmuje prognozy podstawowych stóp referencyjnych, które stanowić będą
podstawę do analizy ryzyka stopy procentowej w kolejnych przedziałach
czasowych,
•
przekazuje Radzie Nadzorczej informacje zawierające w szczególności dane
dotyczące: charakteru i stopnia narażenia Banku na ryzyko stopy procentowej,
możliwych odchyleń dochodu odsetkowego Banku, w zależności od kierunku
i natężenia zmian stóp referencyjnych,
16
•
poddaje ocenie stopień narażenia Banku na ryzyko stopy procentowej z tytułu
wprowadzenia nowych produktów kredytowych i depozytowych,
•
wprowadza i regularnie ocenia skuteczność działania mechanizmów kontroli
wewnętrznej.
Zespół
1) rekomenduje Zarządowi zasady polityki zarządzania stopą procentową,
2) do podstawowych zadań Zespołu należą w szczególności:
•
analiza aktywów i pasywów Banku,
•
analiza rachunku zysków i strat,
•
ocena ryzyka: kredytowego, płynności, stopy procentowej, operacyjnego,
•
ocena funkcjonowania dotychczasowych i nowych projektów inwestycji
kapitałowych Banku,
•
ocena nowych produktów bankowych,
•
analiza wymogów kapitałowych Banku,
•
analiza podstawowych wskaźników ekonomicznych Banku i Zrzeszenia,
•
analiza kształtowania się stóp procentowych,
•
inne zlecone przez Zarząd.
3) analizuje ryzyko stopy procentowej w cyklach sporządzania tych ocen oraz zawsze
w przypadku wystąpienia zagrożenia dla wyniku finansowego i bezpieczeństwa
Banku,
w terminie
wyznaczonym
przez
Zespołu.
Przewodniczącego
Przewodniczący Zespół zwołuje posiedzenie również w przypadku konieczności
zaopiniowania zmian w zakresie oprocentowania produktów Banku,
4) opiniuje propozycje zmian w strukturze aktywów i pasywów w taki sposób,
by ograniczyć poziom ryzyka stopy procentowej do granic wyznaczonych
w limitach,
5) koordynuje działania w zakresie zarządzania ryzykiem stopy procentowej,
jak i innymi
ryzykami
finansowymi
(ryzykiem
kredytowym,
płynności,
walutowym) oraz pozostałymi ryzykami (np. ryzykiem operacyjnym),
Opracowane w trakcie prac Zespołu projekty i opinie mogą być rekomendowane
Zarządowi, w celu podjęcia stosownych decyzji.
Do zadań Komórki monitorującej
- w ramach zarządzania ryzykiem stopy procentowej, należy w szczególności:
• zbieranie danych z systemu księgowego oraz danych pomocniczych z pozostałej
dokumentacji Banku, służących za podstawę przy analizie ryzyka stopy
procentowej,
17
• monitorowanie przestrzegania limitów dotyczących ryzyka stopy procentowej
oraz okresowe weryfikowanie adekwatności ustanowionych limitów,
• sporządzanie okresowych raportów dotyczących ryzyka stopy procentowej,
• przedkładanie raportów z zakresu oceny ryzyka stopy procentowej na posiedzenia
Zespołu oraz posiedzenia Zarządu i Rady Nadzorczej,
• ocena oprocentowania produktów bankowych na tle kształtowania się stóp
rynkowych oraz oferty konkurencyjnych banków na lokalnym rynku finansowym,
• okresowa ocena stosowanych w Banku Zasad oraz proponowanie ewentualnych
zmian,
• weryfikacja zastosowanych metod pomiaru ryzyka stopy procentowej.
D. Ryzyko operacyjne
1) Celem zarządzania ryzykiem operacyjnym w Banku jest optymalizacja efektywności
gospodarowania poprzez zapobieganie i minimalizowanie strat operacyjnych oraz
wyeliminowanie przyczyn ich powstawania, racjonalizacja kosztów, jak również
zwiększenie szybkości oraz adekwatności reakcji Banku na zdarzenia od niego
niezależne.
2) Kierownicy
poszczególnych
odpowiedzialni
są
za
komórek
zarządzanie
i jednostek
ryzykiem
organizacyjnych
operacyjnym
Banku
występującym
w odniesieniu do nadzorowanych zakresów działania określonych w Regulaminie
organizacyjnym Banku.
3) Proces zarządzania ryzykiem operacyjnym w Banku obejmuje:
• identyfikację ryzyka,
• ocenę ryzyka,
• stosowanie narzędzi redukcji ryzyka,
• monitorowanie ryzyka,
• raportowanie zdarzeń operacyjnych,
• raportowanie strat operacyjnych.
4) Zarządzanie ryzykiem operacyjnym odnosi się do:
•
struktury
organizacyjnej
Banku
oraz
jej
adekwatności
do
realizacji
strategicznych celów Banku,
•
czynności wykonywanych przez pracowników Banku,
•
adekwatności kwalifikacji pracowników oraz ich rozwoju do potrzeb Banku,
•
zapobiegania działalności przestępczej pracowników, klientów oraz innych osób
na szkodę Banku,
•
zgodności działań Banku z powszechnie obowiązującymi przepisami prawa,
18
•
procesów realizowanych przez kanały dystrybucji produktów (tradycyjne jak
i elektroniczne) wykorzystywane przez Bank,
•
bezpieczeństwa fizycznego i informatycznego Banku,
•
postępowania w sytuacjach zagrożenia bieżącego funkcjonowania Banku,
•
zdarzeń, których skutki dotykają Bank, natomiast ich przyczyny znajdują się
poza jego bezpośrednią kontrolą,
•
usług świadczonych w ramach współpracy Banku z kontrahentami na podstawie
umów o wykonywanie czynności należących do zakresu działania Banku oraz
innych umów,
•
adekwatności
polityki
i
praktyki
ubezpieczeniowej
Banku
w
relacji
do ponoszonego ryzyka.
5) Bieżące zarządzanie ryzykiem operacyjnym polega na:
•
zapobieganiu zdarzeniom operacyjnym powstającym w bieżącej działalności
Banku, w procesach wewnętrznych oraz systemach przy zastosowaniu
instrumentów kontrolnych adekwatnych do skali generowanego ryzyka,
•
podejmowaniu
działań
zmierzających
do
ograniczenia
liczby
i
skali
występujących zagrożeń w przypadku przekroczenia akceptowanego poziomu,
•
likwidowaniu negatywnych skutków zdarzeń operacyjnych,
•
rejestrowaniu danych o zdarzeniach operacyjnych i poniesionych stratach
operacyjnych w opracowanym „Rejestrze incydentów”
6) W celu usprawnienia procesu zarządzania ryzykiem operacyjnym wyznacza się
w poszczególnych komórkach i jednostkach organizacyjnych Banku osoby
bezpośrednio odpowiedzialne za ryzyko operacyjne, tzw. Właścicieli ryzyka.
Właścicielami ryzyka są kierownicy poszczególnych komórek / jednostek
organizacyjnych Banku.
Właściciel ryzyka może wyznaczać swojego zastępcę, który w przypadku wydarzeń
losowych lub przedłużającej się nieobecności Właściciela ryzyka, przejmuje jego
rolę w procesie zarządzania ryzykiem operacyjnym.
Właściciele ryzyka
wyznaczają w kierowanych
przez siebie komórkach
i jednostkach organizacyjnych Menadżera ryzyka. W danej komórce / jednostce
organizacyjnej
Banku
może
funkcjonować
kilku
Menadżerów
ryzyka.
Za koordynację pracy Menadżerów ryzyka w ramach danej komórki / jednostki
organizacyjnej odpowiada Właściciel ryzyka.
Menadżer ryzyka pełni rolę pomocniczą względem Właściciela ryzyka i jest
odpowiedzialny za przeprowadzenie procesu samooceny ryzyka operacyjnego oraz
bieżącą rejestrację zdarzeń i strat operacyjnych.
19
Za zorganizowanie prawidłowego systemu przepływu informacji dotyczącego
zdarzeń i strat operacyjnych występujących w danej komórce / jednostce
organizacyjnej Banku odpowiada Właściciel ryzyka.
7) Zadania organów i komórek / jednostek organizacyjnych Banku w procesie
zarządzania ryzykiem operacyjnym.
Komórki / jednostki organizacyjne Banku w zakresie wykonywanych zadań:
•
identyfikują i oceniają ryzyko operacyjne powstające we wszystkich
produktach, procesach wewnętrznych oraz systemach występujących w danej
komórce / jednostce organizacyjnej Banku,
•
identyfikują i oceniają skutki zdarzeń operacyjnych,
•
bieżąco zarządzają ryzykiem operacyjnym,
•
monitorują ryzyko operacyjne,
•
przestrzegają limitów w zakresie wykonywanych zadań,
•
przestrzegają uregulowań zawartych w planach utrzymania ciągłości działania,
•
sporządzają „Raport o ryzykach operacyjnych i poniesionych stratach”,
•
podejmują działania zmierzające do ograniczenia ryzyka operacyjnego
w ramach nadzorowanych produktów, procesów i systemów.
8) Komórki
i
jednostki
organizacyjne
Banku
w
zakresie
wykonywanych
przez nie zadań kontrolują ryzyko operacyjne oraz odpowiadają za:
•
systemy limitów i wartości progowych zapewniających utrzymywanie ryzyka
operacyjnego Banku na poziomie nie zagrażającym bezpieczeństwu jego
funkcjonowania,
•
zgodność przepisów wewnętrznych Banku z obowiązującymi przepisami prawa.
9) Zarządzanie ryzykiem operacyjnym Zarząd powierza. „Zespołowi ds. zarządzania
płynnością i ryzykami bankowymi ”.
Zespół pełni funkcje analityczne, doradcze i wspomagające w stosunku do Zarządu
w obszarze zarządzania ryzykiem operacyjnym. Zespół jest odpowiedzialny
za ograniczanie ryzyka operacyjnego, w szczególności poprzez:
•
inicjowanie oraz koordynowanie działania w zakresie identyfikacji, pomiaru
i monitorowania ryzyka operacyjnego,
•
nadzorowanie działań zmierzających do utrzymania ryzyka operacyjnego
na akceptowalnym poziomie.
Zespół dokonuje weryfikacji oceny ryzyka operacyjnego, dokonanej przez komórki
i jednostki organizacyjne Banku. Szczegółowy skład i kompetencje Zespołu określa
Zarząd.
20
10) Członkiem Zarządu odpowiedzialnym za ryzyko operacyjne jest Prezes
Zarządu.
W strukturze organizacyjnej Banku funkcjonuje Zespół ds. zarządzania płynnością
i ryzykami bankowymi, który na dzień 31.12.2009 r. obejmował swoim zakresem działania
monitorowania następujących ryzyk:
•
ryzyko kredytowe
•
ryzyko płynności
•
ryzyko stopy procentowej
•
ryzyko operacyjne
•
ryzyko braku zgodności
W stosunku do ryzyk objętych szczególnym nadzorem opracowane zostały metody ich
pomiaru oraz opracowany system raportowania.
1. Ryzyko kredytowe
1) Osoba odpowiedzialna za zarządzanie ryzykiem kredytowym Banku przekazuje
informacje w cyklach miesięcznych zgodnie z „Wykazem kolejności drukowania i analizy
raportów dotyczących ryzyka kredytowego”.
2) Raport zawierający opis sytuacji Banku wraz z wnioskami przekazywany jest do analizy
Zespołowi ds. zarządzania płynnością i ryzykami bankowymi. Wnioski zawarte
w raporcie wykorzystywane są przez Zarząd Banku.
3) Zarząd Banku przekazuje w okresach półrocznych Radzie Nadzorczej informacje
o sytuacji Banku w zakresie ryzyka kredytowego.
4) W celu ograniczania ryzyka kredytowego w Banku podejmowane są następujące
działania:
•
Określenie polityki kredytowej (rodzaju udzielanych kredytów, pożądanych rodzajów
kredytobiorców, rodzaju przyjmowanych zabezpieczeń itp.);
•
Dywersyfikacja portfela kredytowego pod względem: branży/rodzaju działalności,
klienta, rodzaju zabezpieczenia kredytu, okresu zapadalności, rodzaju produktu
kredytowego;
•
Efektywna ocena zdolności kredytowej na etapie rozpatrywania wniosku i w trakcie
trwania umowy;
•
Skuteczna restrukturyzacja i windykacja należności nieregularnych;
21
•
Rzetelny przegląd wszystkich należności i innych aktywów oraz udzielonych
zobowiązań pozabilansowych oraz właściwa ich klasyfikacja.
•
Plany awaryjne
5) Plany awaryjne opracowywane przez osoby odpowiedzialne za bieżące zarządzanie
ryzykiem kredytowym, winny gwarantować:
•
Bezpieczeństwo wkładów klientów zdeponowanych w Banku,
•
Przetrwanie Banku w sytuacjach kryzysowych.
•
Plany awaryjne zawierają następujące elementy:
•
Okres występowania i nasilenia się niekorzystnych zjawisk,
•
Harmonogram działań, procedury postępowania, system informacji dla kierownictwa,
•
Osoby odpowiedzialne za wdrożenie planu awaryjnego,
•
Kalkulację kosztów przygotowań i realizacji planu awaryjnego przed jego
wprowadzeniem.
6) Plany awaryjne zatwierdzane są przez Zarząd Banku.
7) W
przypadku
stwierdzenia,
iż
istnieje
zagrożenie
przekroczenia
limitów
ostrożnościowych, osoba odpowiedzialna za zarządzanie ryzykiem kredytowym analizuje
przyczyny powstania takiej sytuacji, oraz przedstawia swoje wnioski na posiedzeniu
Zespołu ds. zarządzania płynnością i ryzykami bankowymi.
8) W przypadku uznania przez Zespół, iż zaistniała sytuacja zagraża bezpieczeństwu Banku,
informuje o tym Zarząd Banku, który podejmuje decyzję o uruchomieniu właściwego
planu awaryjnego.
9) Realizację planu awaryjnego koordynuje w zależności od rodzaju i stopnia zagrożenia:
•
Osoba odpowiedzialna za bieżące zarządzanie ryzykiem kredytowym,
•
Zespół ds. zarządzania płynnością i ryzykami bankowymi
lub
•
Zarząd Banku w przypadku, gdy niezbędne są działania zakrojone na szerszą skalę.
10) Osoba odpowiedzialna za bieżące zarządzanie ryzykiem kredytowym lub Zespół
ds. zarządzania płynnością
i ryzykami bankowymi
dokonują przeglądu planów
awaryjnych i w razie potrzeby zmieniają ich zapisy, dostosowując je do rodzaju
prowadzonej działalności oraz podejmowanego ryzyka. Wprowadzone zmiany zatwierdza
Zarząd Banku.
11) Osoba odpowiedzialna za bieżące zarządzanie ryzykiem kredytowym w Banku,
w przypadku przekroczenia ustalonych limitów ostrożnościowych w zakresie ryzyka
kredytowego, przystępuje do realizacji planu awaryjnego.
22
12) Działania planu awaryjnego polegają m.in. na:
•
analizie rozwoju sytuacji Banku dotyczącej perspektyw kształtowania się wskaźników
ryzyka kredytowego pod kątem sezonowości oraz tendencji w działalności Banku,
•
wykonaniu analizy sytuacji na rynkach finansowych, oraz bieżącej i perspektywicznej
sytuacji ekonomiczno-finansowej Banku,
•
przedstawieniu propozycji działań, mających na celu uzyskanie wskaźników ryzyka
kredytowego
w
granicach
objętych
ustalonymi
limitami
ostrożnościowymi,
z podaniem szacunkowego terminu, oraz ewentualnych kosztów z tym związanych.
13) Osoba odpowiedzialna za bieżące zarządzanie ryzykiem kredytowym przedstawia
propozycję działań na posiedzeniu Zespołu ds. zarządzania płynnością i ryzykami.
14) Zespół ds. zarządzania płynnością i ryzykami, po przeanalizowaniu przedmiotowej
sprawy przedstawia propozycje pod ocenę Zarządu Banku.
15) Szczegółowy opis działań, podejmowanych w przypadku wystąpienia przekroczenia
limitów ostrożnościowych,
wraz
z wykazem
osób/stanowisk
odpowiedzialnych
za podejmowanie określonych czynności, a także wzory przeprowadzanych przez Bank
analiz.
23
2. Ryzyko płynności
24
Ryzyko płynności
Lp.
Czego dotyczy
Odbiorca
Codziennie
1
Sprawdzenia stanu gotówki w kasach oraz skarbcu na początek dnia Komórka
zarządza
2
Uzyskiwanie informacji z Banku Zrzeszającego o stanie rachunku
jąca
bieżącego
Sprawdzania większych planowanych wypłat z r-ków klientów,
3
wypłat kredytów oraz wpłat w danym dniu i w ndniu
następnym
4
5
Ustalenia stanu gotówki pozostającej w dyspozycji Banku (kasy,
skarbiec)
Ustalenia sumy odprowadzeń i zasileń gotówkowych
Sporządzenia zbiorczych zestawień uznaniowych i obciążeniowych
6
z dokumentów własnych i przyjętych dyspozycji klientów z
dnia poprzedniego oraz z dnia bieżącego
7
8
Miesięcznie
Wyliczenia stanu rachunku bieżącego
Opracowywania prognoz przepływów finansowych Banku,
9
Lokowania nadwyżek środków.
1
Kalkulacja nadzorczych miar płynności
2
Zestawienie terminów zapadalności aktywów i wymagalności
3
Przepływy finansowe
4
Prognozy przepływów finansowych
5
Zestawienia dotyczące potencjalnych możliwości zabezpieczenia
6
Raport stabilności bazy depozytowej
7
Stopień wykorzystania wszystkich obowiązujących w Banku
8
Analiza podstawowych wskaźników ekonomicznych
9
Scenariusze sytuacji kryzysowej
Zespół,
25
Półrocznie
Ocena ryzyka płynności
Rada
Scenariusze sytuacji kryzysowej
1) Komórka monitorująca określa scenariusze związane z ustalaniem maksymalnego okresu
obsługi klientów Banku w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowej, związanej
z zagrożeniem utraty płynności.
2) Maksymalny okres obsługi klientów wyrażony jest w dniach operacyjnych (w dniach
roboczych przeznaczonych w Banku do obsługi klientów) i oznacza:
•
zdolność Banku do obsługi gotówkowej klientów (realizacja zleceń poprzez kasy
Banku),
•
zdolność Banku do bezgotówkowej obsługi klientów (związanych z zapewnieniem
rozliczeń dokonywanych za pośrednictwem Banku Zrzeszającego).
3) Zestawienie maksymalnego czasu obsługi sporządzane jest w cyklach miesięcznych
według i analizowane przez Komórkę monitorującą.
4) Podstawą wyznaczenia maksymalnego okresu obsługi klientów są następujące dane:
a) wartości według stanu na dzień sporządzania analizy:
- podstawowej rezerwy płynności,
- uzupełniającej rezerwy płynności,
b) wartości według maksymalnego stanu (wyrażonego w wartości bezwzględnej)
za okres miesiąca, na koniec którego sporządzana jest analiza:
- maksymalne saldo dziennych wypłat gotówkowych w kasach Banku,
- maksymalne dzienne saldo obciążeniowe rachunku bieżącego z tytułu rozliczeń
realizowanych za pośrednictwem Banku Zrzeszającego.
5) Maksymalny okres obsługi klientów obliczany jest na podstawie pozycji określonych
w pkt. 4) jako stosunek sumy stanu środków opisanych w ppkt.. a) do sumy wartości
określonej w ppkt. b).
6) W przypadku, gdy maksymalny okres obsługi klientów jest niższy niż 3 dni, Komórka
monitorująca przedstawia analizę w celu podjęcia działań stabilizujących sytuację Banku.
Plany awaryjne
1) Bank działając jako instytucja społecznego zaufania, musi być przygotowany
do przezwyciężenia każdej z możliwych przyczyn powstania ryzyka utraty płynności.
2) Płynność finansowa jest podstawowym wyznacznikiem bezpieczeństwa każdego Banku,
mającym bezpośredni wpływ na wiarygodność i renomę całej instytucji.
3) Wszelkie procedury, przewidywane działania awaryjne, muszą być szczegółowo ustalone
jeszcze przed faktycznym wystąpieniem ryzyka utraty płynności; ponadto ustalone winny
26
być imienne wykazy aktywów o przewidywanym terminie upłynniania wraz z oceną
ewentualnych kosztów realizacji tych działań.
4) Plany awaryjne opracowane zostały na wypadek, gdyby rozwiązania normalnie stosowane
w bieżącym zarządzaniu płynnością okazały się bezskuteczne.
5) Wszystkie przewidywane działania, środki i metody podlegają, w miarę potrzeb,
okresowej weryfikacji przez Zespół, Zarząd i Radę Nadzorczą.
6) W miarę ujawniania się nowych zagrożeń dla zachowania prawidłowej płynności Banku,
muszą być na bieżąco dopracowywane adekwatne warianty ich przezwyciężania
(na niezidentyfikowane dziś zagrożenia).
7) Wszyscy pracownicy Banku zobowiązani są do:
•
regularnego wykonywania procedur archiwizowania danych na przenośnych
nośnikach magnetycznych,
•
regularnego sporządzania kopii papierowych istotnych baz danych,
•
bezwzględnego stosowania planów awaryjnych, o których mowa w niniejszych
Zasadach, szczególnie w zakresie raportowania o zagrożeniach oraz awaryjnego
pozyskiwania środków w celu utrzymania płynności.
8) Kierownicy komórek i jednostek organizacyjnych Banku powinni posiadać rozeznanie
o dużych (lub wpływowych) klientach uważanych za najbardziej skłonnych do wycofania
się ze współpracy z Bankiem lub ograniczenia rozmiarów tej współpracy, w sytuacjach
kryzysowych; winni utrzymywać ścisły kontakt z pożyczkodawcami i dużymi
deponentami w okresach względnego spokoju, łatwiej będzie wtedy uzyskać dostęp
do środków w nagłych wypadkach.
9) Kierownicy komórek i jednostek organizacyjnych Banku zobowiązani są do ustalenia
imiennego wykazu pracowników odpowiedzialnych za poszczególne zagadnienia ujęte w
niniejszych planach awaryjnych; wykaz ten powinien zawierać nazwiska osób
upoważnionych do podejmowania decyzji w imieniu Banku (numery telefonów
kontaktowych, adresy domowe, dyspozycyjność etc.).
10) Kierownicy poszczególnych komórek i jednostek organizacyjnych Banku, wymienieni
w punkcie zobowiązani są do sporządzenia, jeszcze przed wystąpieniem wymienionych
tam zjawisk, projektów odpowiednich procedur i decyzji, które winny być wdrażane jako
procedura awaryjna w ich jednostce organizacyjnej; kopie tych procedur należy przekazać
za pośrednictwem Komórki monitorującej do wiadomości Zarządu.
A - I stopień sytuacji kryzysowej
1)
Plan działań awaryjnych obejmuje przypadki utraty (lub jej zagrożenia) możliwości
regulowania zobowiązań z rachunku bieżącego w dniu bieżącym; za niedobór uznaje się
sytuację jednodniowego braku środków na rachunku bieżącym w Banku Zrzeszającym
27
2)
3)
4)
5)
wystarczających do realizacji własnych zleceń obciążeniowych oraz obciążenia rachunku
dokonywanego przez Bank Zrzeszający.
W przypadku wystąpienia niedoboru Pracownik Komórki zarządzającej odpowiedzialny
za śledzenie bieżącej płynności Banku przystępuje do realizacji planu awaryjnego,
o którym mowa w niniejszej pozycji A.
Pracownik zgłasza niedobór środków na rachunku bieżącym Członkowi Zarządu
i przedstawia:
a) dokładny niedobór środków na rachunku bieżącym Banku z uwzględnieniem wartości
gotówki z kas Banku dodatkowo odprowadzonych na rachunek bieżący w wysokości
uzgodnionej przez Członka Zarządu z Kierownikami komórek i jednostek
organizacyjnych Banku oraz wpływów z upłynnienia wyznaczonych aktywów,
b) w sytuacji stwierdzenia dalszego niedoboru środków na rachunku bieżącym Banku,
przedstawia propozycję wysokości zwiększenia limitu kredytu w rachunku bieżącym
o jaki należy wystąpić do Banku Zrzeszającego (np. pod zastaw zdeponowanych
w tym Banku lokat terminowych).
Pracownik, o którym mowa w pkt. 3, po uzyskaniu akceptacji Członka Zarządu,
przeprowadza transakcje mające na celu usunięcie zagrożenia braku płynności w dniu
bieżącym.
Przyjmuje się następującą kolejność upłynniania aktywów:
a) obniżenie stanu środków pieniężnych w kasach,
b) zerwanie lokat terminowych w Banku Zrzeszającym,
c) pozostałe aktywa uznane za płynne.
B - II stopień sytuacji kryzysowej
1) Plan działań awaryjnych obejmuje przypadki przejściowej utraty płynności rozumianej
jako ryzyko braku możliwości regulacji zobowiązań Banku w okresie do jednego
miesiąca - ustaloną m.in. na podstawie oceny kształtowania się wskaźników płynności.
2) Po wykorzystaniu działań ustalonych w pozycji A, realizuje się działania według
podanego w niniejszej pozycji B programu.
3) Pracownik Komórki zarządzającej odpowiedzialny za kontrolę bieżącej płynności Banku,
przedstawia Członkowi Zarządu:
a) prognozę przepływów pieniężnych oraz zestawienia płatności aktywów i pasywów
na okres wystąpienia zagrożenia braku płynności płatniczej z uwzględnieniem
ustalonego niedoboru środków na rachunku bieżącym,
b) propozycję dotyczącą usunięcia braku płynności wraz z zestawieniem aktywów
wyznaczonych do upłynnienia (w tym lokat terminowych proponowanych
do zerwania przed terminem płatności oraz ewentualnych kredytów i pożyczek
do sprzedaży) oraz pasywów do pozyskania (w tym kredytów z Banku Zrzeszającego)
z uwzględnieniem ich wartości, kosztów tych operacji oraz wartości po pomniejszeniu
o koszty operacji (realnych kwot przepływów gotówkowych).
4) W celu odzyskania płynności w dłuższym okresie czasu jako podstawową zasadę
przyjmuje się, pozyskanie dodatkowych środków w pierwszej kolejności bez
dodatkowych zabezpieczeń, w następnej kolejności pod zastaw majątku ruchomego,
a następnie nieruchomości.
28
Pracownik, o którym mowa w pkt. 3) przeprowadza, zaakceptowane przez Członka
Zarządu, transakcje według kolejności przyjętej w zestawieniu, o którym mowa w pkt. 3).
6) Członek Zarządu przedstawia przedmiotową sprawę na zwołanym w tym celu posiedzeniu
Zespołu oraz po uzyskaniu opinii Zespołu na najbliższym posiedzeniu Zarządu.
5)
C - III stopień sytuacji kryzysowej
1)
2)
3)
4)
5)
Plan działań awaryjnych obejmuje przypadki możliwości wystąpienia strukturalnej utraty
płynności rozumianej jako brak możliwości regulacji zobowiązań utrzymujący się
w okresie powyżej 1 miesiąca.
Po wykorzystaniu środków i działań ustalonych w pozycjach A i B, pracownik Komórki
zarządzającej odpowiedzialny za śledzenie płynności Banku przedstawia Członkowi
Zarządu przygotowaną prognozę zawierającą zestawienia terminów płatności aktywów
i pasywów oraz prognozę przepływów pieniężnych na okres wystąpienia ryzyka braku
płynności.
Członek Zarządu przedstawia na zwołanym w tym celu posiedzeniu Zarządu
kompleksową propozycję usunięcia ryzyka utraty płynności, opracowaną przy
współudziale wszystkich kierowników komórek i jednostek organizacyjnych Banku, która
winna uwzględniać w szczególności:
a) prognozę pozyskania w krótkim okresie czasu dodatkowych pasywów poprzez:
- podwyższenie stóp procentowych produktów depozytowych oferowanych przez
Bank,
- wprowadzenie nowych, atrakcyjnych produktów depozytowych,
- pozyskanie nowych depozytariuszy;
b) ograniczenie akcji kredytowej poprzez:
- zaostrzenie wymogów stawianych kredytobiorcom,
- podwyższenie stóp procentowych dla nowo udzielanych kredytów,
- wprowadzenie restrykcyjnych limitów zaangażowania w akcję kredytową,
- czasowe wstrzymanie udzielania nowych kredytów;
c) prowadzenie działań w celu sprzedaży wierzytelności Banku;
d) możliwość trwałego obniżenia niektórych dużych pozycji kosztów własnych Banku
w relatywnie krótkim czasie;
e) możliwość zasilenia przez dotychczasowych członków Banku oraz przez Bank
Zrzeszający.
Zarząd Banku podejmuje decyzje w sprawie wyboru i określenia kierunku działań
mających na celu usunięcie ryzyka utraty strukturalnej płynności.
Zarząd Banku może podjąć decyzje o upoważnieniu Członka Zarządu do podejmowania
kolejnych wiążących decyzji w zakresie utrzymania płynności Banku (w określonym
przedziale czasowym i w umocowaniu określonym przez Zarządu Banku).
Plan działań awaryjnych
1) Plan działań awaryjnych obejmuje przypadki pojawienia się zagrożenia utrzymania
wymaganego poziomu rezerwy obowiązkowej - zgodnie z obowiązującymi w Banku
Zrzeszającym regulacjami kwota wymaganej rezerwy obowiązkowej winna być
29
utrzymywana na stałym poziomie przez cały okres jej obowiązywania; sytuacja awaryjna
może nastąpić, gdy Bank nie będzie mógł uzupełnić stanu na tym rachunku do poziomu
wymaganego.
2) Pracownik Komórki zarządzającej odpowiedzialny za śledzenie bieżącej płynności Banku
zobowiązany jest do stałego monitorowania stanu środków na rachunkach Banku, w tym
na rachunku rezerwy obowiązkowej i utrzymywania na nim środków na poziomie
wymaganym.
3) W przypadku wystąpienia sytuacji awaryjnej, pracownik odpowiedzialny za śledzenie
bieżącej płynności wnioskuje do Członka Zarządu o podjęcie decyzji o sfinansowaniu
niedoboru środków.
4) Plan działań awaryjnych obejmuje przypadki pojawienia się w środkach masowego
przekazu niekorzystnych informacji o Banku, zagrażających utratą płynności.
5) Wszyscy pracownicy Banku zobowiązani są do śledzenia wszystkich informacji
w środkach masowego przekazu, a dotyczących Banku; w przypadku pojawienia się
informacji obniżającej poziom zaufania do Banku fakt ten należy zgłosić
za pośrednictwem bezpośredniego przełożonego Członkowi Zarządu; w uzgodnieniu
z Zarządem, wiadomość ta podlega ocenie czy zgłoszona informacja będzie miała lub
może mieć wpływ na bieżącą lub przyszłą sytuację finansową Banku.
6) W przypadku uznania, że informacje te mogą pogorszyć wiarygodność lub sytuację
finansową Banku, osoba z Komórki zarządzającej odpowiedzialna za śledzenie bieżącej
płynności Banku ustala, czy spowodują one obniżenie się stanu środków do poziomu
niższego niż maksymalne ujemne saldo rozrachunków, odprowadzeń i zasileń
w poprzednim kwartale.
7) Członek Zarządu:
• ocenia możliwości realnego zabezpieczenia wypłacalności (płynności) Banku
w najbliższych dniach oraz w dłuższym okresie czasu,
• podejmuje decyzje o ograniczeniu lokowania wpływających środków tylko
do terminów overnight i ograniczeniu wypłat nowych kredytów w najbliższych
dniach tak, aby środki płynne (lokaty typu O/N oraz gotówka i przewidywane
wpływy z rozliczeń) były wyższe od depozytów niestabilnych,
• zależnie od oceny kształtowania się dalszej sytuacji podejmuje działania przewidziane
w pozycjach A i B,
• opracowuje i przekazuje dla Zarządu informację o przyczynach pojawienia się
negatywnych informacji o Banku oraz o przewidywanych ich skutkach w długim
okresie czasu wraz z projektem działań zmierzających do poprawy zaistniałej
sytuacji i przywrócenia równowagi,
30
• opracowuje
i
przekazuje
do
odpowiednich
redakcji,
pisemną
odpowiedź
przekazania
informacji
na informacje, zgodnie z przyjętymi ustaleniami,
• podejmuje ewentualnie inne uzgodnione działania.
8) Zarząd
równocześnie
podejmuje
działania
w
zakresie
wyjaśniających. Racjonalnie prowadzone kontakty z prasą i opinią publiczną mogą
pozwolić Bankowi uniknąć rozpowszechnienia się szkodliwych pogłosek, które mogłyby
wywołać paniczną reakcję wśród deponentów i inwestorów.
Plan działań awaryjnych w przypadku wystąpienia awarii systemów komputerowych
1) Plan działań awaryjnych obejmuje przypadki pojawienia się zakłóceń związanych
z awariami systemów komputerowych i dotyczy przypadków zapowiadanych wcześniej
możliwych trudności związanych z brakiem połączeń telekomunikacyjnych, brakiem
zasileń energetycznych lub wyłączeniami systemów komputerowych – powoduje
to wstrzymanie wszelkich rozliczeń Banku, brak możliwości dokonywania zasileń
Oddziałów w gotówkę, brak możliwości dokonania operacji na rachunku bieżącym.
2) W przypadku zapowiedzi możliwości wystąpienia tych zakłóceń należy, wyprzedzająco:
•
zgromadzić zapas gotówki do poziomu norm określonych przez Zarząd - nie więcej
jednak
niż
dopuszczalne
normy
bezpieczeństwa
przechowywania
wartości
pieniężnych w kasach i pomieszczeniach skarbcowych, określonych odrębnymi
przepisami; na okres przejściowy tj. do czasu ustąpienia zagrożeń wskazanych wyżej,
nie obowiązują dotychczasowe limity zapasu gotówki ustalone dla poszczególnych
Oddziałów,
•
zawiesić wszystkie transakcje bankomatowe, a zgromadzony tam dotychczas zapas
gotówki przenieść do kas Banku,
•
dokonać wszelkich zasileń dużych klientów Banku, w gotówkę jeszcze przed
prognozowanym dniem wystąpienia tych zjawisk,
•
nie dokonywać w tym okresie - aż do odwołania, żadnych odprowadzeń nadwyżek
gotówki do Oddziałów Banku Zrzeszającego, z jednoczesnym zachowaniem
większego bezpieczeństwa środków pozostających w kasach i skarbcach Banku,
3) Przy ustalaniu planowanych stanów zapasu gotówki w poszczególnych Oddziałach należy
uwzględniać:
•
analizę zwiększonego wycofywania gotówki przez klientów Banku,
•
sytuację w rejonie działania oddziału oraz możliwości bezpiecznego przechowywania
gotówki (w tym z uwzględnieniem ewentualnej konieczności zwiększenia, na okres
przejściowy, kwoty ubezpieczenia zapasu gotówki),
31
•
możliwości
bezpiecznego
transportu
gotówki
(decyzje
o
ewentualnych
odprowadzeniach nadwyżek środków w Oddziałach podejmuje Zarząd),
•
zapewnić odpowiednią płynność bieżącą Banku na rachunku bieżącym, poprzez
skrócenie pozycji długich środków lokowanych w Banku Zrzeszającym; ewentualne
lokaty mogą dotyczyć, do czasu ustąpienia zagrożeń, tylko transakcji typu O/N,
•
ograniczyć (lub wstrzymać) uruchamianie nowych kredytów w formie wypłaty
gotówkowej.
4) Awarie systemów w innych bankach powodują wzmożone wypłaty gotówkowe z kas
Banku, przy jednoczesnym braku możliwości dokonywania zasileń w gotówkę z Banku
Zrzeszającego, w związku z powyższym:
•
wprowadzone zostaje ograniczenie jednorazowych
(dokonywanych
łącznie
w ciągu jednego dnia z jednego rachunku) wypłat gotówkowych z kas Banku tylko
do kwoty 300 zł - dla osób posiadających rachunek ROR w Banku,
•
w celu ograniczenia wypływu gotówki z kas Banku, zwiększone zostają
np. o 100 % lub więcej pobierane prowizje za wypłaty gotówkowe z rachunków,
•
w przypadku utrzymywania się trudności z zaopatrzeniem w gotówkę należy
ograniczyć (do czasowego zawieszenia włącznie) pobieranie prowizji za dokonywanie
wpłat gotówkowych, winno to wpłynąć na zwiększenie napływu gotówki,
•
na bieżąco dokonywane winny być przerzuty gotówki pomiędzy poszczególnymi
Oddziałami Banku, bez jej odprowadzania do Banku Zrzeszającego.
5) Odpływ środków z lokat terminowych spowodowany utratą zaufania, co do możliwości
wypłaty gotówki w terminie późniejszym, może spowodować odpływ środków z Banku,
stąd zakłada się:
•
możliwość
zwiększenia
stóp
procentowych
dla
przyjmowanych
depozytów
(uatrakcyjnienie oferty depozytowej),
•
w sytuacji utrzymywania się nadal wzmożonych wypłat - ograniczyć jednorazowe
dzienne kwoty dokonywanych wypłat,
•
wprowadzenie w Regulaminach przyjmowania przez Bank lokat i wkładów,
większych sankcji za zerwanie lokaty lub wkładu np. całkowita utrata dotychczas
naliczonych odsetek lub wprowadzenie obowiązku zapłaty określonej prowizji
za wcześniejsze wycofanie środków.
6) W przypadku niemożności ustalenia precyzyjnego salda na rachunku bieżącym Banku,
na wniosek Członka Zarządu może być czasowo wstrzymane przyjmowanie od klientów
Banku wszelkich zleceń dotyczących rozrachunków międzybankowych.
7) W przypadku występowania trudności w dokonywaniu rozrachunków międzybankowych,
należy wprowadzić ograniczenia w stosowanych sankcjach za opóźnienia w spłacie
32
zobowiązań na rzecz Banku (poprzez np. czasowe odstąpienie od pobierania
podwyższonych odsetek za zwłokę, wydłużenie okresów „wyczekiwania” na spłatę
kredytów, w okresie przejściowym nie należy wysyłać monitów do Klientów).
8) Ponadto, nawet w przypadku wystąpienia tylko jednego z przypadków opisanych powyżej
należy prowadzić szeroką akcję wyjaśniającą dla klientów (w tym również poprzez środki
masowego przekazu), co do przejściowych skutków związanych z tymi problemami.
9) W przypadku wystąpienia zachwiania płynności finansowej Banku obowiązuje
w pierwszej kolejności procedura działań awaryjnych określona kolejno w pozycjach A,
B, C.
10) W zakresie wewnętrznych działań w jednostkach organizacyjnych Banku należy:
•
dokonać przed spodziewanym wystąpieniem zjawisk awaryjnych, zarchiwizowania
na nośnikach magnetycznych (dyskietkach, płytach CD) oraz w formie papierowych
wydruków komputerowych wszystkich danych potrzebnych do oceny płynności
Banku, w celu przygotowania się do „ręcznego” prowadzenia wyliczeń niezbędnych
w pracach oraz sporządzania zleceń płatniczych,
•
przygotować niezbędne formularze w formie papierowej w celu prowadzenia
działalności bez użycia komputerowych metod analizy danych i sporządzania prognoz
i wydruków,
•
na wypadek braku łączności poprzez sieć dotychczas realizowaną (sieć telefonii
stacjonarnej Telekomunikacji Polskiej SA), odpowiedzialni pracownicy winni być
wyposażeni w telefony sieci łączności komórkowej,
•
w przypadku awarii systemu komputerowego - podającego notowania ceny pieniądza
w
Banku
Zrzeszającym,
cenę
zawieranych
transakcji
należy
ustalać
w rozmowie telefonicznej z Bankiem Zrzeszającym, w przypadku niemożności
uzgodnienia takiej ceny - należy czasowo wstrzymać zawieranie wszelkich transakcji
terminowych powyżej 1 miesiąca,
11) Zarząd ma prawo do określania indywidualnego czasu pracy (godzin rozpoczynania
pracy) pracowników odpowiedzialnych za płynność Banku; z uwzględnieniem
obowiązujących norm wynikający z kodeksu pracy i stosowanych w Banku
Regulaminów w tym zakresie.
12) W przypadku znacznego i trwałego odpływu środków z Banku należy podjąć działania w
kierunku łączeniowych z innymi bankami, w celu zapewnienia bezpieczeństwa
zgromadzonych w Banku depozytów oraz ograniczenia kosztów, poprawy organizacji,
wzmocnienia kapitałów, zapewnienia płynności i umożliwienia lepszej ekspansji
rynkowej; o wystąpieniu problemów płynnościowych należy powiadomić Bank
33
Zrzeszający, a w sytuacji znacznych zagrożeń, za pośrednictwem Banku Zrzeszającego,
również Komisję Nadzoru Bankowego.
Procedury działań w sytuacjach kryzysowych mających wpływ na ryzyko płynności
Banku
)1 Sytuacje kryzysowe wskazane wcześniej mają znaczny wpływ na kondycję Banku
i wymagają scentralizowanych działań w celu zminimalizowania ich oddziaływania
na kształtowanie się płynności Banku; dotyczy to zwłaszcza działań w zakresie
bezpieczeństwa obsługi techniczno – informatycznej, które winny obejmować:
•
zidentyfikowanie przyczyny wystąpienia sytuacji kryzysowej,
•
ocenę skali zakłóceń w funkcjonowaniu Banku,
•
uruchomienie szczegółowych instrukcji postępowania w sytuacjach kryzysowych,
•
uruchomienia infrastruktury zastępczej, w tym:
•
zastępcze źródło zasilania w energię elektryczną,
•
rezerwową bazę danych,
•
rezerwowy serwer informatyczny,
•
zastępcze pomieszczenia,
•
inne,
•
wznowienie działalności operacyjnej na wypadek, gdyby sytuacja kryzysowa
uniemożliwiła dostęp do obiektów bankowych lub źródeł informacji,
•
przywrócenie procedur normalnego funkcjonowania,
•
uaktualnienie procedur i planów działania w sytuacjach kryzysowych.
)2 Wystąpienie sytuacji kryzysowej obejmującej wyłącznie Bank lub też cały system
bankowy wymaga ostrożnego oddziaływania na opinię publiczną, a zwłaszcza deponentów
Banku.
)3 Działania informacyjne w ścisłej konsultacji z Zarządem Banku winny obejmować:
•
zamieszczenie uspokajających komunikatów w lokalnej prasie, radiu i telewizji,
•
udzielanie wywiadów przez członków Zarządu dla prasy ogólnopolskiej,
•
spotkania członków Zarządu z członkami Rady Nadzorczej w celu wyjaśnienia
zaistniałej sytuacji i powstrzymania wypływu środków,
•
indywidualne spotkania członków Rady Nadzorczej, Zarządu oraz kadry kierowniczej
z kluczowymi klientami Banku
3. Ryzyko stopy procentowej
Pomiar ryzyka stopy procentowej
34
1) Zarządzanie ryzykiem stopy procentowej w Banku ma charakter:
•
skonsolidowany – oznacza to, że obejmuje ono łącznie wszystkie jednostki i komórki
organizacyjne Banku oraz
•
całościowy – uwzględniane są przy analizie wszystkie istotne dla Banku rodzaje
ryzyka stopy procentowej w powiązaniu z innymi rodzajami ryzyka.
2) Pomiar ryzyka stopy procentowej obejmuje wszystkie oprocentowane pozycje bilansowe
i pozabilansowe zarządzane przez jednostki i komórki organizacyjne Banku.
3) W ramach ryzyka stopy procentowej, Bank wyróżnia następujące kategorie ryzyka:
•
ryzyko bazowe,
•
ryzyko przeszacowania (niedopasowanie terminów zapadalności / wymagalności),
•
ryzyko opcji klienta,
•
ryzyko krzywej dochodowości.
4) Najważniejsza część ryzyka stopy procentowej w Banku związana jest z ryzykiem
przeszacowania oraz ryzykiem bazowym.
5) Pomiar ryzyka przeszacowania oraz bazowego polega na porównaniu wielkości aktywów
Banku przeszacowywanych w danym przedziale czasowym, z wartością pasywów w tym
samym przedziale czasowym, w podziale na poszczególne stopy referencyjne.
6) Ryzyko opcji klienta bada się na dwóch poziomach:
•
w ramach opracowywania nowych produktów lub zmian w już obowiązujących
regulacjach, tak by uniknąć zawierania zobowiązań zbyt ryzykownych dla Banku,
•
poprzez identyfikację pozycji bilansu Banku narażonych na ryzyko opcji oraz
określenie ich poziomu.
7) Bank do pomiaru stopnia narażenia na ryzyko stopy procentowej stosuje:
•
metodę luki stopy procentowej (jako podstawowe narzędzie),
•
metodę symulacji dochodu,
•
analizę podstawowych wskaźników ekonomicznych związanych z ryzykiem stopy
procentowej.
8) Analiza ryzyka stopy procentowej sporządzana jest przez Komórkę monitorującą,
w terminie do 20 dnia miesiąca następującego po okresie podlegającym analizie.
9) W ramach analizy sporządzane są m.in. następujące zestawienia:
•
struktura
aktywów
i
pasywów
według
rodzajów
zastosowanych
stawek
referencyjnych,
•
wielkość niedopasowania aktywów i pasywów wrażliwych na zmianę stawek
referencyjnych (w układzie rodzajowym) w poszczególnych przedziałach czasowych,
•
informacja o poziomie (stopniu) wykorzystania poszczególnych limitów w zakresie
ryzyka stopy procentowej i podjętych działaniach,
35
•
analiza podstawowych wskaźników ekonomicznych z zakresu ryzyka stopy
procentowej,
•
inne informacje ważne z punktu widzenia zarządzania ryzykiem stopy procentowej.
10) Bank dokonuje analizy wariantów wpływu zmiany stóp referencyjnych na wynik
odsetkowy w skali 12 miesięcy.
11) Elementem analizy jest sprawozdanie z przestrzegania obowiązujących limitów (stopnia
ich wykorzystania); zagrożenie przekroczeniem limitu lub jego przekroczenie winno
zawierać szczegółowy wykaz zalecanych działań.
12) W ramach analizy uzupełniającej Bank dokonuje symulacji wyniku odsetkowego
w okresach obrachunkowych, na podstawie wykonania przychodów i kosztów
w analizowanym okresie oraz przy wykorzystaniu struktury aktywów i pasywów
oprocentowanych na koniec badanego miesiąca, przy różnych scenariuszach zmian stóp
procentowych.
13) Analizy z zakresu oceny ryzyka stopy procentowej w 2009 r., otrzymują:
• w cyklach sporządzania ocen: Zespół oraz Zarząd Banku,
• w cyklach półrocznych: Rada Nadzorcza.
14) Komórka monitorująca niezależnie od analizy ryzyka stopy procentowej w odniesieniu do
bilansowych pozycji wrażliwych na stopę procentową, przeprowadza ocenę dotyczącą
potencjalnego wpływu posiadanych zobowiązań pozabilansowych z tytułu przyznanych,
a niewykorzystanych przez klientów linii kredytowych (dotyczy to również pozycji
pozabilansowych niewrażliwych na stopę procentową).
15) Analizy powyższe sporządzane są w przypadku, gdy udział zobowiązań pozabilansowych
z tytułu niewykorzystanych linii kredytowych, przekroczy poziom 8% aktywów
oprocentowanych.
16) Celem tej analizy jest m.in. określenie ewentualnych (potencjalnych) zmian w profilu
narażenia Banku na ryzyko stopy procentowej, w przypadku pełnego wykorzystania
przez klientów przyznanych linii kredytowych.
17) W analizach tych przyjmowane są m.in. następujące założenia:
• na dzień analizy uruchomione zostają wszystkie linie kredytowe wykazywane jako
zobowiązania pozabilansowe,
• ich sfinansowanie następuje, w pierwszej kolejności poprzez zmniejszenie nadwyżek
środków Banku lokowanych w Banku Zrzeszającym, następnie przez zwiększenie
zadłużenia kredytowego w Banku Zrzeszającym,
• dla poszczególnych pozycji pozabilansowych przyjmuje się odpowiednią dla danego
rodzaju kredytu stawkę referencyjną oraz przedział przeszacowania.
18) Dokonywane są porównania wyników tych analiz z wynikami przeprowadzonych
równolegle analiz obejmujących bilansowe pozycje wrażliwe na stopę procentową.
36
19) Bank dokonuje analizy poziomu wykorzystywania opcji klienta w przypadku gdy poziom
kredytów o stałej stopie procentowej przekracza 10% obliga kredytowego lub poziom
depozytów o stałej stopie procentowej przekracza 15% bazy depozytowej.
20) Analiza ryzyka opcji klienta obejmuje ocenę zrywalności depozytów o stałej stopie
procentowej oraz ocenę stopnia spłacania przed terminem kredytów o stałej stopie
procentowej.
21) Jako znaczący poziom wykorzystania opcji klienta uznaje się sytuację, gdy:
•
zrywalność depozytów z terminem pierwotnym powyżej 3 miesięcy o stałej stopie
procentowej przekroczy w analizowanym okresie poziom 5 % kwoty depozytów
ogółem, przy czym nie uważa się depozytu za zerwany w przypadku jego
wycofania w ciągu 7 dni od momentu odnowienia,
•
łączna kwota kredytów o stałej stopie spłacanych przed terminem przekroczy
w analizowanym okresie 5 % kwoty kredytów; dla potrzeb niniejszych Zasad
za przedterminową spłatę kredytu uznaje się przypadek, gdy kwota spłacana przed
terminem wynosi co najmniej 5.000,- złotych i jednocześnie wyprzedzenie
w stosunku do ustalonego (umownego) harmonogramu spłat wynosi co najmniej
30 dni.
22) Komórka monitorująca w ramach analizy ryzyka stopy procentowej sporządza:
•analizę luki w poszczególnych terminach przeszacowania, dla aktywów / pasywów
i zobowiązań pozabilansowych sklasyfikowanych według stóp referencyjnych,
•zestawienie niedopasowania terminów przeszacowania dla danych grup aktywów,
pasywów i zobowiązań pozabilansowych.
23) Niedopasowanie (luka) wyznaczane jest jako różnica pomiędzy wartością aktywów
i pasywów oraz zobowiązań pozabilansowych wrażliwych na zmianę stóp procentowych
w poszczególnych przedziałach czasowych,
24) Rodzaje luk, które mogą mieć w Banku miejsce:
• luka dodatnia - jeśli wielkość przeszacowanych aktywów w danym okresie jest
wyższa od przeszacowanych w tym samym czasie pasywów, utrzymywanie luki
dodatniej jest korzystne, gdy przewidywany jest wzrost rynkowych stóp
procentowych,
• luka ujemna - jeśli wielkość przeszacowanych pasywów w danym okresie jest wyższa
od przeszacowanych w tym samym czasie aktywów, utrzymywanie luki ujemnej
jest korzystne, gdy przewidywany jest spadek rynkowych stóp procentowych,
• luka zerowa – gdy przeszacowane wielkości aktywów i pasywów są sobie równe Bank nie jest narażony na ryzyko stopy procentowej (sytuacja taka występuje
praktycznie tylko w teorii).
25) Luka skumulowana jest sumą luk w poszczególnych przedziałach; Bank wylicza lukę
skumulowaną według dwóch sposobów:
37
• luka skumulowana I - liczona od pasma, dla którego termin możliwej korekty stóp
procentowych jest najkrótszy, do pasma o najbardziej odległym terminie
wystąpienia takiej korekty; otrzymana w ten sposób luka skumulowana pokazuje,
jak duża część aktywów (pasywów), wyznaczona narastająco, po zmianie
oprocentowania może zostać przeszacowana,
• luka skumulowana II - liczona od pasma, dla którego termin możliwej korekty stóp
procentowych jest najdłuższy, do pasma o najkrótszym terminie wystąpienia takiej
korekty; tak określona luka skumulowana pokazuje, o ile większe są aktywa bądź
pasywa (jeszcze nie przeszacowane) po dokonaniu zmian oprocentowania w paśmie
(przedziale) poprzednim; ujawnia niedopasowanie długoterminowe, które z punktu
widzenia Banku jest najtrudniejsze do zrównoważenia.
26) Bank dodatkowo wyznacza względny współczynnik luki, obliczany jako stosunek
poszczególnych luk niedopasowania do łącznej sumy aktywów oprocentowanych.
27) Komórka
monitorująca
wskaźników
odpowiedzialna
ekonomicznych
z
jest
zakresu
za
oceny
monitorowanie
ryzyka
stopy
podstawowych
procentowej,
w szczególności dotyczy to:
• udziału aktywów oprocentowanych w sumie bilansowej - aktywa oprocentowane /
suma bilansowa,
• udziału pasywów oprocentowanych w sumie bilansowej - pasywa oprocentowane /
suma bilansowa,
• średniego oprocentowania aktywów - przychody odsetkowe / średni stan aktywów
oprocentowanych,
• średniego oprocentowania pasywów - koszty odsetkowe / średni stan pasywów
oprocentowanych,
• rozpiętości odsetkowej, liczonej według formuły: średnie oprocentowanie aktywów
minus średnie oprocentowanie pasywów,
• marży odsetkowej - wskaźnik liczony jako przychody odsetkowe / średni stan
aktywów oprocentowanych minus koszty odsetkowe / średni stan aktywów
oprocentowanych.
28) Wskaźniki, w których nastąpiły istotne zmiany w relacji do poprzednich okresów,
analizowane są szczegółowo, a wyniki tych analiz dołączane są do raportów.
Limity ryzyka stopy procentowej
)1 Bank wyznacza limity luki niedopasowania dla przedziałów przeszacowania stóp
procentowych powyżej 12 miesięcy.
38
)2 Limity te wyznacza się jako maksymalny poziom niedopasowania dla poszczególnych
przedziałów przeszacowania powyżej 12 miesięcy, w odniesieniu do funduszy własnych
Banku:
Przedział
poziom funduszy własnych
powyżej 1 roku do 3 lat
10-15 %
powyżej 3 lat do 5 lat
5-10 %
powyżej 5 lat
3-10 %
)3 Limit zmian w wyniku odsetkowym określany jest dla przedziałów przeszacowania stóp
procentowych do 12 miesięcy włącznie, dla aktywów / pasywów wrażliwych na zmianę
stopy procentowej, przy założeniu jednakowej zmiany oprocentowania aktywów
i pasywów.
)4 Limit ten wyznaczany jest jako iloczyn wielkości luki w danym przedziale czasowym oraz
prognozy zmiany stopy procentowej z uwzględnieniem czasu trwania danej luki, według
poniższego wzoru:
∆Di = Lukai ∗ ∆r * ( 1 −
Ti
12
)
gdzie:
∆D i
--
zmiana wyniku odsetkowego w i-tym przedziale,
Luka i
--
wartość luki w i-tym przedziale; luka ujemna poprzedzona jest znakiem (-),
∆r
- założona skala zmiany stopy procentowej,
Ti
- środek i-tego przedziału przeszacowania (w miesiącach).
)5 Suma zmian w wyniku odsetkowym w poszczególnych przedziałach do 12 miesięcy
oznacza możliwą zmianę wyniku odsetkowego w skali 12 miesięcy.
)6 Limit zmian w wyniku odsetkowym określa maksymalną, dopuszczalną zmianę tego
wyniku w skali 12 miesięcy spowodowaną zmianą wszystkich stóp procentowych o dwa
punkty procentowe.
)7 Limit ustala się na poziomie 10 % funduszy własnych.
)8 Bank dokonuje wariantowej analizy wpływu zmiany wszystkich stóp referencyjnych
na wynik odsetkowy, przyjmując skalę zmian od (-) 200, (-) 100, (-) 50, (-) 25 punktów
bazowych do (+) 25, (+) 50, (+) 100, (+) 200 punktów bazowych.
)9 W analizie należy uwzględnić i wyłączyć z badania te pozycje, których wysokość
oprocentowania jest niższa niż założony przedział zmian; w takich przypadkach zmianę
wyniku na tych pozycjach należy obliczyć przyjmując dopuszczalny maksymalny poziom
zmian (np. obniżenie oprocentowania rachunków bieżących do zera).
39
)10 Bank wyznacza limit zmian w wyniku odsetkowym z tytułu ryzyka bazowego.
)11 Wyznaczenie limitu, o którym mowa w pkt. 10, następuje poprzez zestawienie
skumulowanych luk niedopasowania według poszczególnych stawek bazowych;
wykonując
analizę
należy
uwzględnić
mnożniki
występujące
w
formułach
oprocentowania, korygujące wartość danej stawki bazowej.
)12
Do wyznaczenia limitu Bank przyjmuje następujące stawki bazowe (stopy
referencyjne):
• stopę redyskontową weksli przyjmowanych od banków do redyskonta przez
Narodowy Bank Polski; łącznie ze stopą redyskonta uwzględnia się pozostałe stopy
podstawowe NBP,
• stawkę WIBID / WIBOR; w grupie tej uwzględnia się również pozycje powiązane
z rentownością bonów skarbowych, jako stawki o bardzo zbliżonym charakterze,
)13 Bank określa lukę skumulowaną (w wartości bezwzględnej) w niedopasowaniu
aktywów i pasywów odsetkowych o oprocentowaniu zmiennym dla każdej ze stawek
bazowych.
)14 Zakłada się szokowe niedopasowanie zmiany stawek bazowych ustalone jako spread
(w wartości bezwzględnej) pomiędzy stawką WIBID 3M a stopą redyskonta weksli
NBP obowiązującymi na datę analizy – test warunków skrajnych.
)15 Dopuszczalny limit zmiany wyniku odsetkowego w skali 12 miesięcy wynosi
2%
funduszy własnych.
)16 Bank wyznacza limit zmian w wyniku odsetkowym z tytułu ryzyka krzywej
dochodowości.
)17 Wyliczanie zmian w wyniku odsetkowym następuje w przypadku, gdy kwota aktywów
oraz pasywów o stopie przeszacowanej w przedziałach przeszacowania powyżej
3 miesięcy do 12 miesięcy przekracza 25% sumy bilansowej.
)18 Po przekroczeniu parametrów określonych w pkt. 17), Bank dokonuje zestawienia
średnich
ważonych
stawek
oprocentowania
aktywów
i
pasywów
o
stopie
przeszacowanej w przedziałach przeszacowania powyżej 3 miesięcy do 12 miesięcy,
ze stawkami rynkowymi WIBID 6M i 12M, oferowanymi na rynku międzybankowym
na datę analizy.
)19 Bank dokonuje wyliczeń zmian w wyniku odsetkowym z tytułu ryzyka krzywej
dochodowości, jeżeli:
a) krzywa dochodowości dla stawek rynkowych jest rosnąca, a stawek dla aktywów
malejąca,
b) krzywa dochodowości dla stawek rynkowych jest malejąca, a stawek dla pasywów
rosnąca.
40
)20 W przypadku spełnienia warunków określonych w pkt. 19), Bank oblicza zmiany
w wyniku odsetkowym według poniższych zasad:
• gdy zostaje spełniony warunek określony w pkt. 19a), wyliczana jest zmiana wyniku
odsetkowego jako suma iloczynów wielkości aktywów w danym przedziale
przeszacowania oraz wyliczonej różnicy pomiędzy stawką WIBID odpowiednią
dla danego przedziału a oprocentowaniem aktywów w danym przedziale
przeszacowania, z uwzględnieniem czasu trwania danej luki,
• gdy zostaje spełniony warunek określony w pkt. 19b), wyliczana jest zmiana wyniku
odsetkowego jako suma iloczynów wielkości pasywów w danym przedziale
przeszacowania oraz wyliczonej różnicy pomiędzy oprocentowaniem pasywów
w danym przedziale przeszacowania a stawką WIBID odpowiednią dla danego
przedziału, z uwzględnieniem czasu trwania danej luki,
)21 Dopuszczalny limit zmiany wyniku odsetkowego wynosi 2% funduszy własnych.
)22 W przypadku przekroczenia ustanowionych limitów, Komórka monitorująca informuje
Zarząd (Członka Zarządu) o stopniu przekroczenia limitu, przedstawiając jednocześnie
wyjaśnienie przyczyn tego przekroczenia.
)23 W razie, gdy przekroczenie limitu stanowi do 10 % dopuszczalnego limitu, i według
sporządzonej analizy sytuacja ta nie wpływa znacząco na bieżące i przyszłe wyniki
finansowe Banku, Zarząd (Członek Zarządu) może podjąć decyzję o dopuszczalności
tego przekroczenia w określonym okresie czasowym, z jednoczesnym zwiększeniem
częstotliwości monitorowania struktury aktywów i pasywów, w celu niedopuszczenia
do dalszego wzrostu niedopasowania pomiędzy strukturą aktywów i pasywów;
podejmowane w tym okresie decyzje winny dążyć do obniżenia potencjalnego poziomu
ryzyka stopy procentowej, mieszczącego się w obowiązujących limitach.
)24 W przypadku znacznego przekroczenia obowiązujących limitów – powyżej 10%
dopuszczalnego limitu - Zarząd podejmuje działania, zmierzające do redukcji
potencjalnego poziomu ryzyka stopy procentowej; decyzje te, w zależności od rodzaju
niedopasowania między aktywami i pasywami, winny dotyczyć:
• zmiany struktury terminowej aktywów / pasywów pod względem przeszacowania,
• zmiany struktury aktywów / pasywów pod względem stawki bazowej,
• zmiany struktury produktowej w aktywach / pasywach,
• zmiany oprocentowania aktywów / pasywów,
• zmiany w zakresie stawek prowizji i opłat.
)25 W przypadku stwierdzenia nadmiernego narażenia Banku na ryzyko stopy procentowej
Zarząd
(Członek
Zarządu)
może
dodatkowo
ustalać
limity
zaangażowania
w poszczególne produkty lub grupy produktów, w tym normy niedopasowania
pomiędzy aktywami i pasywami w poszczególnych kategoriach stawek bazowych.
41
)26 W ramach analizy ryzyka bazowego Bank dokonuje badania wpływu zmian
poszczególnych stóp referencyjnych na wynik odsetkowy.
)27 Elementem analizy jest sprawozdanie z przestrzegania obowiązujących limitów (stopnia
ich wykorzystania); zagrożenie przekroczeniem limitu lub jego przekroczenie winno
zawierać szczegółowy wykaz zalecanych działań.
)28 W ramach analizy uzupełniającej Bank dokonuje symulacji wyniku odsetkowego
w okresach obrachunkowych, na podstawie wykonania przychodów i kosztów
w analizowanym okresie oraz przy wykorzystaniu struktury aktywów i pasywów
oprocentowanych na koniec badanego miesiąca, przy różnych scenariuszach zmian stóp
procentowych;
)29 W celu utrzymania założonego profilu ryzyka stopy procentowej, Zespół może określać
niezbędne działania, jakie winny być podjęte w Banku.
)30 W przypadku zagrożenia przekroczenia któregoś z limitów, Zarząd może wydać
doraźnie zalecenia w zakresie konieczności podjęcia pożądanych działań.
)31 Komórka odpowiedzialna za operatywne zarządzanie ryzykiem stopy procentowej jest
odpowiedzialna za inwestycje zgodne ze Strategią Banku w zakresie ryzyka stopy
procentowej oraz z bieżącymi rekomendacjami Zespołu, Zarządu, a także za domykanie
pozycji luki niedopasowania w ramach obowiązujących limitów.
)32 Zwiększonemu nadzorowi podlegają produkty bankowe związane z długoterminowym
zaangażowaniem Banku; wzmocniony monitoring pozycji długoterminowych znajduje
swoje odzwierciedlenie m.in. w systemie ustalania limitów luki niedopasowania
dla terminów przeszacowania powyżej 12 miesięcy.
4. Ryzyko operacyjne
1) Zakres i rodzaje systemów raportowania ryzyka operacyjnego opracowane przez Bank,
w formie elektronicznej, dokumenty:
•
Rejestr incydentów i zdarzeń
•
Informacja o braku zdarzeń operacyjnych
•
Klasyfikacja zagrożeń - zdarzeń operacyjnych które mogą skutkować wystąpieniem
strat finansowych
•
Mapa ryzyka operacyjnego
•
Arkusz samooceny ryzyka operacyjnego.
są narzędziami wspomagającym proces zarządzania ryzykiem operacyjnym w Banku,
umożliwiającym identyfikację ryzyka operacyjnego, jego ocenę na różnych poziomach
oraz zarządzanie nim w wybranych kategoriach.
2) Opis ryzyka:
42
•
Menadżerami ryzyka są wszyscy pracownicy zatrudnieni w danej jednostce
organizacyjnej (z wyłączeniem Kierownika jednostki),
•
Właścicielami ryzyka są osoby kierujące poszczególnymi jednostkami
organizacyjnymi Banku, bezpośrednio odpowiedzialni za zarządzanie ryzykiem
operacyjnym,
•
Audytorem ryzyka jest osoba wyznaczona przez Zarząd, odpowiedzialna
za monitorowanie ryzyka operacyjnego oraz koordynowanie wykonywanych w Banku
zadań z zakresu tego ryzyka
•
Menadżer ryzyka operacyjnego ma obowiązek przekazywać na bieżąco Właścicielowi
ryzyka, w formie ustalonej z Właścicielem ryzyka, informacje o wszelkich
zdarzeniach mogących doprowadzić do powstania strat wynikających z ryzyka
operacyjnego,
•
Jeżeli w danym miesiącu nie wystąpiły zdarzenia operacyjne to Menadżer ryzyka
ma obowiązek przekazania w terminie do 5 dni roboczych po zakończeniu miesiąca,
informacji o braku zdarzeń do Właściciela ryzyka,
•
Zapis informacji o zdarzeniu operacyjnym powinien zawierać propozycję działań
zapobiegających wystąpieniu takiego zdarzenia w przyszłości; Właściciel ryzyka
akceptuje proponowane działania lub podejmuje decyzję o akceptacji istniejącego
poziomu ryzyka.
•
Określając wartość zdarzenia operacyjnego należy podać wartość aktywów, które
brały udział/ narażone były na ryzyko podczas danego zdarzenia.
•
Dane o zdarzeniach powinny być zbierane w sposób całościowy oraz obejmować
wszystkie istotne rodzaje działalności Banku (całościowy opis zdarzenia oznacza
uwzględnienie w opisie wszystkich jednostek organizacyjnych, w których wystąpiła
strata).
•
Rejestrując zdarzenie należy unikać wielokrotnej ewidencji tego samego zdarzenia
przez różne jednostki organizacyjne.
•
Zdarzenie operacyjne rejestruje Właściciel ryzyka, w rejestrze zdarzeń operacyjnych.
Inne jednostki organizacyjne, które odniosły szkodę w związku z zaistnieniem
zdarzenia, przekazują niezwłocznie informację do Właściciela ryzyka (krótka
charakterystyka
zdarzenia
przekazana
kanałami
wymiany
informacji
wykorzystywanymi przez Bank; Właściciel ryzyka po zweryfikowaniu informacji
od innych jednostek organizacyjnych uwzględnia je w prowadzonym Rejestrze
zdarzeń operacyjnych.
•
Jeśli w wyniku zdarzenia w jednostce organizacyjnej wystąpiła strata to należy ją
zamieścić w Rejestrze; rejestrując stratę należy analogicznie stosować zasady
dotyczące unikania wielokrotnej ewidencji tego samego zdarzenia.
•
Rejestrowane dane o stratach winny być powiązane ze zdarzeniami operacyjnymi i
ryzykami, których dotyczą (w myśl zasady: nie ma straty bez zdarzenia i nie ma
zdarzenia bez ryzyka).
•
Przy rejestrowaniu zdarzeń operacyjnych uwzględnia się tylko te zdarzenia, gdzie
strata lub potencjalna strata jest (lub może być) wyższa od 100,00 złotych albo
gdy zdarzenie spełnia co najmniej jedno z kryteriów: w ocenie Właściciela ryzyka
ma charakter istotny, wynika z popełnionego przestępstwa, powoduje naruszenie
zasad zgodności z normami (compliance), naruszenie przepisów prawa oraz powoduje
naruszenia systemów zabezpieczeń technicznych i teleinformatycznych we wszelkich
43
obszarach działalności Banku (niezależnie od tego, czy wiążą się z powstaniem
straty), może wywołać istotne konsekwencje prawne, np.: proces sądowy,
•
Klasyfikacja zdarzeń operacyjnych służy identyfikacji przyczyn powstawania tych
zdarzeń operacyjnych, pomiarowi ryzyka operacyjnego oraz wykorzystania narzędzi
statystycznych.
•
Dane dotyczące zdarzeń operacyjnych gromadzone są w podziale na kategorie
zdarzeń operacyjnych,
•
Rejestrowane zdarzenia operacyjne muszą bezwzględnie być powiązane z wcześniej
opisanym ryzykiem występującym w danej jednostce organizacyjnej.
•
W Rejestrze zapisywana jest data zdarzenia, jego opis, oraz wartość jeżeli możliwa
jest do oszacowania.
•
W przypadku, gdy w momencie wystąpienia zdarzenia nie można ocenić jego
skutków ekonomicznych, to wielkości te należy uzupełnić gdy będą one już znane.
•
Rejestry zdarzeń operacyjnych za dany miesiąc przekazywane są przez Właścicieli
ryzyka, Audytorowi ryzyka do 5 dnia kolejnego miesiąca.
•
Na podstawie przekazanych rejestrów, Audytor ryzyka opracowuje informację
o zdarzeniach operacyjnych dla Zespołu i Członka Zarządu odpowiedzialnego
za ryzyko operacyjne, z uwzględnieniem ryzyk podlegających raportowaniu
Zarządowi i Radzie Nadzorczej,
•
Zespół dokonuje weryfikacji wyników samooceny ryzyka operacyjnego, zwłaszcza
oceny poziomu ryzyka, dokonanej przez jednostki organizacyjne Banku,
•
Ryzyka zakwalifikowane na mapie ryzyka do grupy:
•
2C
-
wysokie
prawdopodobieństwo
wystąpienia,
średnie
konsekwencje
wysokie
konsekwencje
ekonomiczne,
•
3B
-
średnie
prawdopodobieństwo
wystąpienia,
ekonomiczne,
•
3C - wysokie prawdopodobieństwo wystąpienia, wysokie konsekwencje
ekonomiczne,
podlegają raportowaniu Zarządowi i Radzie Nadzorczej. Ryzyka zakwalifikowane
na mapie ryzyka do pozostałych grup, raportowane są Zespołowi.
Część III. Fundusze własne
1) Bank posiada fundusze własne, które w pełni pokrywają wymóg kapitałowy z tytułu
ryzyka kredytowego.
2) Poniższe zestawienie przedstawia poziom poszczególnych pozycji funduszy własnych
Banku według stanu na dzień 31.12.2010 r.
Wyszczególnienie
Kwota
Fundusze podstawowe
7.746
44
fundusze zasadnicze
7.546
fundusz udziałowy
774
fundusz zasobowy
6.772
fundusz rezerwowy
pozycje dodatkowe funduszy podstawowych
niepodzielony zysk z lat ubiegłych
200
fundusz ogólnego ryzyka bankowego
zysk w trakcie zatwierdzania oraz zysk netto bieżącego okresu
sprawozdawczego (pomniejszone o przewidywane obciążenia
i dywidendy)
inne pozycje bilansu Banku, określone przez KNF
pozycje pomniejszające fundusze podstawowe
wartości niematerialne i prawne
niepodzielona strata z lat ubiegłych
strata na koniec okresu sprawozdawczego
strata w trakcie zatwierdzania
inne pomniejszenia funduszy podstawowych, określone przez KNF
pozycje pomniejszające fundusze podstawowe
brakująca kwota rezerw celowych
inwestycje kapitałowe w podmiotach finansowych
Fundusze uzupełniające
fundusz z aktualizacji majątku trwałego
77
zobowiązania podporządkowane
77
fundusze tworzone ze środków własnych lub obcych
zobowiązania z tytułu papierów wartościowych o nieokreślonym
terminie
wymagalności
oraz
inne instrumenty
o
podobnym
charakterze,
inne pozycje określone przez KNB
pomniejszenia funduszy uzupełniających, określone przez KNF
pozycje pomniejszające fundusze uzupełniające
brakująca kwota rezerw celowych
inwestycje kapitałowe w podmiotach finansowych
Fundusze własne
7 823
Całkowity wymóg kapitałowy
3 678
3) Bank nie dokonywał sekurytyzacji aktywów.
45
Część IV. Adekwatność kapitałowa
1) Poniższa tabela przedstawia kwoty stanowiące 8% ekspozycji ważonej ryzykiem
dla każdej z klas ekspozycji.
Lp. Wyszczególnienie
1
Ekspozycje lub ekspozycje warunkowe wobec samorządów
terytorialnych i władz lokalnych
Kwota
36
Ekspozycje lub ekspozycje warunkowe wobec organów
2
administracji i podmiotów nieprowadzących działalności
28
gospodarczej
3
Ekspozycje lub ekspozycje warunkowe wobec instytucji
4
Ekspozycje lub ekspozycje warunkowe wobec przedsiębiorców
5
Ekspozycje detaliczne lub warunkowe ekspozycje detaliczne
6
7
8
9
Ekspozycje lub ekspozycje warunkowe zabezpieczone na
nieruchomościach
362
2 797
349
14
Ekspozycje przeterminowane
Ekspozycje należące do nadzorczych kategorii wysokiego
ryzyka
Inne ekspozycje
RAZEM
1
91
3 678
2) Poniższe zestawienie przedstawia poziom minimalnych wymogów kapitałowych
na poszczególne rodzaje ryzyka.
Wyszczególnienie
Ryzyko kredytowe
Ryzyko rynkowe
Ryzyko operacyjne
Pozostałe wymogi
Łączny wymóg na ryzyka Filaru I
Redukcja wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka kredytowego
Ryzyko koncentracji zaangażowań
Ryzyko stopy procentowej w księdze bankowej
Ryzyko płynności
Ryzyko wyniku finansowego
Ryzyko kapitałowe
Pozostałe ryzyka
Łączna wartość wewnętrznych wymogów kapitałowych
Rezerwa na ryzyko ogólne
Wewnętrzne wymogi kapitałowe po uwzględnieniu rezerwy na ryzyko ogólne
Sumaryczny wewnętrzny wymóg kapitałowy
Współczynnik wypłacalności [%]
Wewnętrzny współczynnik wypłacalności [%]
Kwota
3 678
584
4 262
169
119
4 212
140
4 262
14,69
46
14,69
Część V. Ryzyko kredytowe i ryzyko rozmycia
1) Dla wyliczenia wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka kredytowego, ekspozycję uznaje
się za przeterminowaną, jeżeli przeterminowanie przekracza 90 dni, a przeterminowana
kwota przekracza w przypadku ekspozycji detalicznych 500,00 zl, a w przypadku
pozostałych klas ekspozycji przeterminowana kwota przekracza 3.000,00 zł.
2) Dla potrzeb naliczenia odpowiedniej wysokości rezerw celowych od ekspozycji
kredytowych klasyfikowanych do kategorii „normalnej”, „pod obserwacją”, „poniżej
standardu”, „wątpliwe”, lub „stracone”, stosuje się zasady wynikające z Rozporządzenia
Ministra Finansów z dnia 10.12.2003 r. w sprawie zasad tworzenia rezerw na ryzyko
związane z działalnością banków (Dz. U. Nr 218 poz. 2147 z późn. zm.) oraz zasady
określone w procedurze wewnętrznej w sprawie tworzenia rezerw celowych.
3) Ustalenie korekt wartości i rezerw dokonywane jest zgodnie z Procedurą tworzenia
rezerw celowych i Rozporządzenia Ministra Finansów:
•
20% kwoty ekspozycji kredytowych zakwalifikowanych do kategorii poniżej
standardu
•
50% kwoty ekspozycji kredytowych zakwalifikowanych do kategorii wątpliwe
•
100% kwoty ekspozycji kredytowych zakwalifikowanych do kategorii stracone.
4) Ekspozycje kredytowe według wyceny bilansowej (po korektach rachunkowych) na dzień
31.12.2010 r., bez uwzględnienia skutków ograniczania ryzyka kredytowego oraz średnią
kwotę ekspozycji w okresie od 01.01.2010 r. do 31.12.2010 r. w podziale na klasy
przedstawia poniższe zestawienie.
Stan na dzień Średnia kwota
Lp.
Wyszczególnienie
31.12.2010 r.
w okresie
w zł
od 01.01.2010 r.
do 31.12.2010 r.
1
ekspozycje lub ekspozycje warunkowe wobec rządów
i banków centralnych
2
ekspozycje
lub
ekspozycje
warunkowe
wobec
2 234 303,93
2 335 935,19
80 346,09
92 305,86
jednostek samorządu terytorialnego i władz lokalnych
3
ekspozycje
lub
ekspozycje
warunkowe
wobec
organów administracji i podmiotów nieprowadzących
działalności gospodarczej
4
ekspozycje
lub
ekspozycje
warunkowe
wobec
wielostronnych banków rozwoju
47
5
ekspozycje
lub
ekspozycje
warunkowe
wobec
organizacji międzynarodowych
6
ekspozycje
lub
ekspozycje
warunkowe
wobec
lub
ekspozycje
warunkowe
wobec 34 514 980,05
instytucji
7
ekspozycje
36 656 252,23
przedsiębiorców
8
ekspozycje detaliczne lub warunkowe ekspozycje
5 681 798,09
5 358 245,32
496 025,48
536 143,59
634 008,01
651 352,31
43 641 461,65
45 630 234,50
detaliczne
9
ekspozycje lub ekspozycje warunkowe zabezpieczone
na nieruchomościach
10
ekspozycje przeterminowane
11
ekspozycje
należące
do
nadzorczych
kategorii
wysokiego ryzyka
12
ekspozycje z tytułu obligacji zabezpieczonych
13
pozycje sekurytyzacyjne
14
ekspozycje
krótkoterminowe
wobec
instytucji
i przedsiębiorców
15
ekspozycje
z
tytułu
jednostek
uczestnictwa
w instytucjach zbiorowego inwestowania
16
inne ekspozycje
RAZEM
5) Strukturę geograficzną ekspozycji w rozbiciu na obszary ważne pod względem istotnych
klas ekspozycji według stanu na dzień 31.12.2010 roku przedstawiają poniższe tabele.
a) ekspozycje lub ekspozycje warunkowe wobec przedsiębiorców, ekspozycje detaliczne
lub warunkowe ekspozycje detaliczne oraz ekspozycje warunkowe zabezpieczone
na nieruchomości.
Lp.
Istotne obszary geograficzne
1
województwo .kujawsko-pomorskie
a)
-ekspozycje warunkowe wobec przedsiębiorców.
b)
-ekspozycje detaliczne
c)
-ekspozycje warunkowe zabezpieczone na nieruchomości
Kwota (w zł)
33 736 394,66
5 681 798,09
496 025,48
W województwie kujawsko-pomorskim największą grupę stanowią ekspozycje
warunkowe wobec przedsiębiorców.
48
6) Struktura zaangażowania Banku wobec poszczególnych sektorów lub według typu
kontrahenta w rozbiciu na klasy ekspozycji.
a) Strukturę zaangażowania Banku wobec sektora finansowego według typu kontrahenta
według stanu na dzień 31.12.2010 r. przedstawia poniższa tabela.
Lp.
Typ kontrahenta
1
Banki
Należności normalne
Wartość w zł
80 300,00
80 300,00
Należności pod obserwacją
Należności zagrożone
2
Pozostałe instytucje pośrednictwa finansowego
3
Pomocnicze instytucje finansowe
4
Instytucje ubezpieczeniowe
Razem zaangażowanie w sektorze finansowym
80 300,00
Wszystkie należności dotyczą banku zrzeszającego.
b) Strukturę zaangażowania Banku wobec sektora niefinansowego w podziale na typ
kontrahenta oraz w podziale na branże według stanu na dzień 31.12.2010 r.
przedstawia poniższa tabela.
Lp. Typ kontrahenta
1
Przedsiębiorstwa i spółki państwowe
Wartość w zł
0,00
2
Przedsiębiorstwa i spółki prywatne oraz spółdzielnie
4 096 515,67
3 755 060,94
0,00
49
3
341 454,73
Przedsiębiorcy indywidualni
939 917,53
740 081,43
0,00
4
199 836,10
Osoby prywatne
6 356 970,21
6 119 066,43
160.000,00
5
77 903,78
Rolnicy indywidualni
30 521 851,53
29 360 269,79
1 071 581,74
6
90 000.00
Instytucje niekomercyjne działające na rzecz gospodarstw
80 047,81
domowych
80 047,81
Razem zaangażowanie w sektorze niefinansowym
41 995 302,75
Największą grupę w sektorze niefinansowym stanowią rolnicy indywidualni jest
to 72,68%. Następna grupa to osoby prywatne które stanowią 15,14%, spółki
prywatne oraz spółdzielnie które stanowią 9,75%, sektora niefinansowego.
Przedsiębiorcy
indywidualni
to
2,24%.
Najmniejsza
grupa
to
instytucje
niekomercyjne działające na rzecz gospodarstw domowych, bo zaledwie 0,19%.
Najmniej ryzykowną grupą są rolnicy indywidualni a najbardziej przedsiębiorcy
indywidualni.
c) Strukturę zaangażowania Banku wobec sektora budżetowego w rozbiciu na kategorie
należności według stanu na dzień 31.12.2010 r. przedstawia poniższa tabela.
Wyszczególnienie
Wartość w zł
2 237 000,00
Razem zaangażowanie w sektorze budżetowym
2 237 000,00
Zaangażowanie w sektorze budżetowym jest w porównaniu z poprzednim rokiem
dość wysoki i mało ryzykowne.
50
d) Strukturę zaangażowania Banku w poszczególnych branżach w rozbiciu na kategorie
należności według stanu na dzień 31.12.2010 r. przedstawia poniższa tabela
Lp. Branże
1
Rolnictwo
2
Rybołówstwo i rybactwo
Wartość w zł
33 832 446,09
32 670 864,35
1 071 581,74
90 000,00
0,00
3
Produkcja artykułów spożywczych
0,00
4
Działy specjalne produkcji rolnej
0,00
5
Produkcja poza artykułami spożywczymi
6
Budownictwo
7
196 473,55
0,00
296 659,08
117 335,91
117 335,91
0,00
0,00
Handel
8
493 132,63
Energetyka
405 534,00
360 738,35
0,00
44 795,65
0,00
9
Usługi i działalność gdzie indziej niesklasyfikowana
5 796 368,40
51
5 488 909,27
163 286,80
144 172,33
Razem zaangażowanie w sektorze niefinansowym
35 638 332,54
Największą branżę stanowi rolnictwo, bo aż 94,93%, zaś najmniejszą budownictwo
bo zaledwie 0,33%.
7) Strukturę ekspozycji według okresów zapadalności w podziale na istotne klasy należności
według stanu na dzień 31.12.2010 r. przedstawia poniższa tabela w tysiącach złotych.
Ogółem portfel
1-30
1-3
1-3
3-5
5-10
10-20 pow.
kredytowy
dni
m-cy m-cy m-cy lat
lat
lat
lat
Portfel kredytowy
4758 -
564
8128 14697
6714 6765
2385 221
RAZEM
4758 -
564
8128 14697
6714 6765
2385 221
a’vista
3-6
6-12
20 lat
8) Strukturę należności w rozbiciu na istotne klasy ekspozycji kredytowych według stanu
na dzień 31.12.2010 r. przedstawiają poniższe tabele.
Lp.
Ekspozycje lub ekspozycje warunkowe
Wartości w zł
wobec przedsiębiorców
1.
Należności normalneKredyty w rachunku bieżącym
Pozostałe kredyty i inne
32 110 504,46
0,00
Rezerwy celowe
0,00
Korekta wartości
426 936,25
26 733,31
1 059 770,83
Kredyty pod obserwacją
1 071 581,74
Kredyty przeterminowane
0,00
Rezerwy celowe
0,00
Korekta wartości
11 855,09
Odsetki
3.
1 744 907,70
Odsetki
2.
33 455 209,22
44,18
634 008,01
Kredyty zagrożone
710 604,61
Rezerwy celowe
0,00
707 341,44
52
Korekta wartości
Odsetki
RAZEM
Lp.
Ekspozycje detaliczne lub warunkowe
1 874,32
632 619,16
35 148 988,06
Wartości w zł
ekspozycje detaliczne
1.
Kredyty w rachunku bieżącym
2.
198 770,63
5 413 035,80
0,00
Rezerwy celowe
6 030,37
Korekta wartości
112 014,32
Odsetki
32 994,89
155 041,46
160 000,00
0,00
Rezerwy celowe
0,00
Korekta wartości
4 958,54
Odsetki
3.
5 526 756,63
0,00
Kredyty zagrożone
Rezerwy celowe
Korekta wartości
Odsetki
RAZEM
Lp.
5 681 798,09
Wartości w zł
zabezpieczone na nieruchomościach
1.
0,00
505 850,00
0,00
Rezerwy celowe
0,00
Korekta wartości
9 824,52
Odsetki
2.
496 025,48
0,00
53
Rezerwy celowe
Korekta wartości
Odsetki
3.
Kredyty zagrożone
Rezerwy celowe
Korekta wartości
Odsetki
RAZEM
Lp.
496 025,48
Wartości w zł
wobec organów administracji i
podmiotów nieprowadzących
działalności gospodarczej
1.
2.
80 346,09
60 047,81
20 000,00
0,00
Rezerwy celowe
00,0
Korekta wartości
151,73
Odsetki
450,01
0,00
Rezerwy celowe
Korekta wartości
Odsetki
RAZEM
80 346,09
W strukturze należności największą grupę należności stanowią ekspozycje wobec
przedsiębiorców, zaś najmniejszą ekspozycje wobec organów administracji i podmiotów
nie prowadzących działalności gospodarczej.
9) Kwoty ekspozycji – przedstawione oddzielnie, w podziale na istotne obszary geograficzne
na dzień 31.12.2010 r. zawiera poniższa tabela
54
Wyszczególnienie
województwo
woj.
warmińsko-
kujawskapomorskie
mazurskie
41 499 826,40
791 700,00
67 090,64
0,00
Rezerwy celowe
0,00
0,00
Korekta wartości
522 961,16
25 965,66
Należności przeterminowane
woj.
woj.
podlaskie pomorskie
1 231 581,74
0,00
Rezerwy celowe
0,00
Korekta wartości
16 813,63
709 194,61
684 939,01
Rezerwy celowe
707 320,29
Korekta wartości
1 874,32
Należności poniżej standardu
Rezerwy celowe
Korekta wartości
Należności wątpliwe
Rezerwy celowe
Korekta wartości
Należności stracone
709 194,61
684 939,01
Rezerwy celowe
707 320,29
Korekta wartości
1 874,32
10) Omówienie uzgodnienia zmian stanów korekt wartości i rezerw z tytułu ekspozycji
zagrożonych, obejmujące:
a) opis rodzajów korekt wartości i rezerw
Kredyty stracone wg stanu na dzień 31-12-2010 r. to kwota 709 194,61 zł, na które
utworzona była rezerwa w pełnej wysokości z uwzględnieniem pomniejszenia.
Do utworzenia rezerw celowych uwzględniono pomniejszenia podstawy naliczenia
rezerw w kwocie 1 874,32 zł z tytułu prowizji rozliczonej w czasie,
b) salda początkowe – stan rezerw na 1.01.2010 wyniósł 568 225,47 zł,
c) kwoty umorzeń należności w ciężar odpisów w danym okresie 1.474,31zł
55
d) salda końcowe – stan rezerw celowych wyniósł – 707 320,29 zł
W całym roku utworzono rezerwy celowe na kwotę 172,991,23 zł, zaś rozwiązano kwotę
33,896,41 zł.
Część VI. Ryzyko kredytowe kontrahenta
Nie dotyczy Banku Spółdzielczego w Łasinie, ponieważ bank nie posiada portfela
handlowego.
Część VII. Ryzyko kredytowe do wyliczania kwoty ekspozycji ważonych ryzykiem
Nie dotyczy Banku Spółdzielczego w Łasinie.
Część VIII. Ekspozycje kapitałowe nieuwzględnione w portfelu handlowym
1) Zasady rachunkowości stosowane w Banku przyjęte Uchwałą Zarządu nr 62/2010 z dnia
31.12.2010 r. są zgodne z ustawą z dnia 29.09.1994 r. o rachunkowości oraz
z rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 01.10.2010 r. w sprawie szczególnych
zasad rachunkowości banków.
2) W 2010 r. nie wystąpiły przeszacowania pozycji bilansowych, których skutki należało
odnieść w fundusze własne.
3) Bank stosuje następujące zasady wyceny aktywów finansowych i zobowiązań
finansowych:
a)
Aktywa finansowe utrzymywane
do terminu zapadalności wycenia się według ceny nabycia skorygowanej o naliczone
odsetki, dyskonto, premię, z uwzględnieniem odpisów z tytułu rezerw celowych oraz
odpisów z tytułu trwałej utraty wartości.
b)
Udzielone kredyty i pożyczki oraz
inne należności własne banku, które nie są przeznaczone do obrotu wycenia się w
kwocie wymagającej zapłaty, która obejmuje również odsetki od należności,
pomniejszone o odpisy z tytułu rezerw celowych, utraty wartości lub nieściągalności z
uwzględnieniem efektywnej stopy procentowej,
c)
Środki trwałe i środki trwałe w
budowie oraz wartości niematerialne i prawne, w tym wartość firmy, wycenia się
według ceny nabycia lub koszcie wytworzenia pomniejszonym o odpisy
amortyzacyjne lub umorzeniowe oraz w szczególnych przypadkach o odpisy z tytułu
trwałej utraty wartości. Jeżeli nie jest możliwe ustalenie ceny nabycia, to wyceny
dokonuje się według ceny sprzedaży takiego samego lub podobnego składnika lub
według wartości godziwej.
4) Bank nie dokonywał w 2010 r. przeszacowań, które miały by wpływ na wielkość
funduszy podstawowych lub uzupełniających.
56
5) Bank posiadał na dzień 31.12.2010 r. papiery wartościowe (akcje), wg poniższego
zestawienia:
% posiadanego
Przed Kwota
Lp
Kwota
Nazwa
Adres
miot
udziałów udziałów
podmiotu
siedziby
działa brutto
netto
nia
w zł
w zł
Udział
kapitału
zakładowego
Kwota
(kapitał
niedoboru liczbie
podstawowy)
kapitału
lub funduszu
w ogólnej
głosów
na WZA
udziałowego
1.
GBW SA
Poznań
280 000
2.
RSP
Linowo
5 000
3.
SKR
Rogoźno
1 000
Część IX. Ryzyko stopy procentowej dla pozycji zakwalifikowanych do portfela
bankowego
1) Pomiar ryzyka stopy procentowej oparty jest na następujących założeniach:
a) do pomiaru ryzyka stopy procentowej Bank stosuje metodę luki stopy procentowej,
b) do oceny tego ryzyka Bank wykorzystuje również inne dodatkowe metody,
np. badania symulacyjne zmian w przychodach odsetkowych, zmian w kosztach
odsetkowych i w konsekwencji zmian w wyniku odsetkowym,
c) badaniu i ocenie podlega wpływ zmian stóp procentowych na wynik odsetkowy
Banku.
2) Analiza luki polega na określeniu wielkości niedopasowania między wrażliwymi
na zmiany stopy procentowej aktywami i pasywami w poszczególnych przedziałach
czasowych uwzględniających pierwszy możliwy termin zmian (przeszacowania) stóp
procentowych.
3) Zakłada się, że zmiana stóp procentowych sama w sobie nie jest źródłem potencjalnych
strat dla Banku. Narażenie na negatywne oddziaływanie na wyniki Banku związane jest
z występującymi różnicami w wielkościach aktywów i pasywów przeszacowywanych
w poszczególnych terminach.
4) Ryzyko stopy procentowej związane jest ze zmianą stóp procentowych zewnętrznych
w stosunku do banku (stopy procentowe NBP, stawki rynku międzybankowego,
rentowność bonów skarbowych oraz obligacji, kształtowana na przetargach), która to
zmiana może okazać się dla banku niekorzystna – konsekwencją zmian będzie spadek
wyniku z tytułu odsetek.
5) Nieoczekiwane zmiany stóp procentowych są przeważnie dla banku niekorzystne, gdyż
bank kształtując świadomie strukturę oprocentowanych pozycji bilansu pod kątem
57
oczekiwanych zmian stóp procentowanych może ponieść straty (spadek wyniku z tytułu
odsetek) w rezultacie zmian stóp procentowych, w odwrotnym kierunku w stosunku
do oczekiwanego, lub też w wyniku wyższego poziomu zmian stóp procentowych
w stosunku do oczekiwanego.
6) Zmiany stóp procentowych będą niekorzystne dla banku w przypadku, gdy struktura
aktywów i pasywów oprocentowanych jest niedopasowana – aktywa o zmiennej stopie
procentowej finansowane są pasywami o stałej stopie procentowej lub aktywa
o stałej stopie procentowej finansowane są pasywami o zmiennej stopie procentowej.
W pierwszym przypadku bank straci na wyniku z tytułu odsetek, gdy stopy procentowe
spadną, w drugim przypadku straci, gdy stopy procentowe wzrosną.. Ponadto istotne jest
również odniesienie aktywów i pasywów do zewnętrznych stóp procentowych – w jaki
sposób kształtowane jest oprocentowanie: od jakich stawek zewnętrznych zależy stopa
procentowa aktywów/pasywów, w jaki sposób powiązane jest oprocentowanie
kredytu/depozytu ze stawką zewnętrzną. Konsekwencją negatywną niekorzystnych dla
banku zmian stóp procentowych jest obniżenie wyniku finansowego oraz tym samym
mniejszy przyrost funduszy własnych.
7) Zmiana stóp procentowych może mieć także niekorzystny wpływ na wynik finansowy
z tytułu ryzyka opcji klienta wpisanych w produkty bankowe. Do produktów bankowych
narażonych z tytułu ryzyka opcji klienta można zaliczyć kredyty dające kredytobiorcy
prawo spłaty przed terminem pozostałej części kredytu oraz różnego typu depozyty
bez oznaczonego terminu wymagalności, pozwalające deponentom wycofać swoje środki
w dowolnym momencie często bez żadnych kar. W Banku Spółdzielczym w Łasinie
w przypadku wycofania depozytów przed terminem obniża się oprocentowanie
depozytów. W przypadku przedterminowej spłaty kredytów nie wprowadzono żadnych
kar dla klientów banku.
8) Bank dokonuje pomiaru ryzyka stopy procentowej z miesięczną częstotliwością. Wyniki
pomiaru wraz ze stosownym opisem oraz komentarzem w formie analizy przekazywane
są:
a) w cyklach sporządzania ocen zespołowi ds. zarządzania płynnością i ryzykami
bankowymi oraz Zarządowi Banku,
b) w cyklach półrocznych radzie Nadzorczej,
9) Bank dokonuje pomiaru zmiany wyniku odsetkowego w skali 12 miesięcy spowodowanej
zmianą wszystkich stóp procentowych o dwa punkty procentowe – test warunków
skrajnych. Według danych na dzień 31.12.2010 r. zmiana wyniku odsetkowego przy
podanych powyżej warunkach wynosiła 134,5 tys. zł., co stanowiło 1,72% funduszy
własnych oraz 4,57% annualizowanego wyniku finansowego Banku.
58
10) Test warunków skrajnych przy występującym niedopasowaniu w przedziałach
przeszacowania wykazał, że nagły spadek stóp procentowych może obniżyć dochód
odsetkowy w skali 12 miesięcy o 134,5 tys. zł, oszacowany poziom ryzyka jest znaczny.
11) Według pomiarów przeprowadzonych w 2010 roku Bank oceniał ryzyko stopy
procentowej jako ryzyko umiarkowane, mogące w 2011 roku wykazać tendencję malejącą
w związku z planowaną podwyżką stóp procentowych. Bank posiada lukę dodatnią –
wielkość
przeszacowywanych
aktywów
w
danym
przedziale
jest
wyższa
od przeszacowywanych w tym samym czasie pasywów. Wskaźnik luki na dzień
31 grudnia 2010 r. wynosił 0,11%. Ponadto 78,1% aktywów jest oprocentowanych
według stawek bezpośrednio indeksowanych (tj. redyskonto weksli, WIBOR, WIBID).,
co powoduje, że przy podwyższce stóp rynkowych szybciej rośnie dochodowość aktywów
niż koszt pozyskania pasywów. Sytuacja ta oznacza, ze w przypadku planowanej
podwyżki rynkowych stóp procentowych Bank może osiągnąć wyższy wynik finansowy
niż w 2010 roku.
12) Bank wykorzystuje wyniki testów skrajnych w celu uzyskania informacji dot. wielkości
ryzyka na jakie narażony jest Bank oraz do podejmowania decyzji w zakresie wpływu
potencjalnych zmian stóp procentowych, zarówno na wynik finansowy jak i na bilansową
wartość zaktualizowanego kapitału.
Część X. Wymogi kapitałowe na kwoty ekspozycji sekurytyzacyjnych ważone ryzykiem
Bank nie dokonywał sekurytyzacji aktywów.
Łasin, dnia 03.06.2011 r..
Sporządził: Aleksandra Algierowicz
Mirosława Simson
Klepczyńska Ewelina
Zatwierdził Zarząd BS w Łasinie:
59

Polityka inform - Bank Spółdzielczy Łasin

Transkrypt

Podobne dokumenty

wzór wniosku o prolongatę - Agencja Nieruchomości Rolnych

Ryzyko stopy procentowej - Doradztwo

Miejski Zakład Komunikacyjny Sp. z o.o. w Opolu ogłasza nabór

Ryzyko w procesie zarządzania

Polityka zarządzania ryzykiem stopy procentowej

Oświadczenie o sytuacji finansowej

Zarządzanie ryzykiem operacyjnym i finansowym

Spis treści Wstęp Rozdział I RYZYKO UBEZPIECZENIOWE 1.1