polski

CZĘŚĆ PIERWSZA (0 - 20 punktów)
Przeczytaj uważnie zamieszczone poniżej teksty
polecenia.
i wykonaj związane z nimi
Tekst I
Pies domowy to zwierzę z rodziny psów, do której należą także wilk, szakal i kojot, uważane
często za jego przodków. Z nich najprawdopodobniejszym protoplastą* psa domowego jest szary
wilk, który pierwotnie występował w całej Europie, Azji i Ameryce Północnej z wielką liczbą odmian
miejscowych. (…) Dziki pies, podobnie, jak wilk, wędrował w watahach (stadkach) w poszukiwaniu
łupu. Możliwe, że jakieś dzikie psy znajdowały łatwiej pokarm w pobliżu obozowisk ludzkich. (…)
Z czasem człowiek zaczął polegać na czujności psa, a pies na jadle i schronieniu otrzymywanym
od człowieka. Wzajemne korzyści i przywiązanie uczuciowe rosły przez stulecia do czasu, aż pies
(…) stał się w znacznym stopniu dziełem człowieka, co w wyniku selekcji i krzyżowania
doprowadziło do utworzenia licznych, bardzo różniących się od siebie ras.(…)
Grecy nade wszystko cenili jego wierność. Homer we wzruszającym ustępie Odysei opisuje,
jak pies Odysa, Argos, stary i bezsilny, sam jeden tylko poznał powracającego po dwudziestu latach
pana, ruszył ogonem z radości i wydał ostatnie tchnienie. (…) Określenie „pieskie życie” jest równie
antyczne jak Canicula, czyli dosłownie „suczka”, nazwa Syriusza, najjaśniejszej gwiazdy nieba
w gwiazdozbiorze Psa Wielkiego; w głębokiej starożytności Syriusz wznosił się ze Słońcem na
początku lipca, w czasie upałów, stąd „kanikuła” oznacza najgorętszy okres lata. (…) W domu
rzymskim na przedprożach i na mozaikowych posadzkach przedsionków widniały napisy Cave
canem (dosłownie: „strzeż się psa”) „zły pies”. (…)
W dawnej Polsce znano wiele ras psów – brytany, kundle, psy domowe, pasterskie, pieski
pokojowe – ale najwyższą cenę miały dobre psy myśliwskie. Powiadano, że „za charta nic to nie
jest dać i parę koni”. Trzymanie psiarni wielu zrujnowało; mówiono wtedy, że ich „psi zjedli”.
Władysław Kopaliński , Opowieści o rzeczach powszednich, Warszawa 1998.
*protoplasta - najstarszy członek rodu, założyciel rodu
1. Jakie zwierzę jest najprawdopodobniej protoplastą psa domowego? (0 -1p.)
………………………………………………………………………………………………………………………………………
2. W jakim słowniku będziesz szukać wyjaśnienia znaczenia słowa „protoplasta”? (0-1 p.)
a)
b)
c)
d)
w
w
w
w
Słowniku poprawnej polszczyzny
Słowniku wyrazów bliskoznacznych
Słowniku terminów literackich
Słowniku wyrazów obcych
3. Zaznacz: P – prawda lub F – fałsz przy następujących stwierdzeniach: (0 – 4 p.)
a) Wielość ras psów jest wynikiem ich udomowienia i hodowania przez ludzi. ……….
b) Jedynie wierny pies Argos rozpoznał po dwudziestoletniej rozłące swojego pana Odysa
i od tej pory nigdy się już nie rozstali. …………
c) Już w starożytnym Rzymie przy wejściach do domów umieszczano napis „zły pies”. …………
d) Canicula – nazwa Syriusza dosłownie znaczy „najgorętszy okres lata". ……………
4. Skąd wzięło się w dawnej Polsce wyrażenie, że kogoś „psi zjedli”? Odpowiedz pełnym
zdaniem. (0-2p.)
……………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………….
5. Co znaczy współcześnie wyrażenie „pieskie życie”? (0-1p.)
…………………………………………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………….
6. Jaką formę będzie miał rzeczownik „zwierzę”: (0 -2p.)
a) w dopełniaczu liczby pojedynczej - ………………………………………………………………………………
b) w miejscowniku liczby mnogiej -
………………………………………………………………………………
7. Jakiego środka stylistycznego użył autor teksu w wyrażeniach „najjaśniejsza gwiazda”,
„dobre psy”? (0-1p.)
a)
b)
c)
d)
epitetu
zdrobnienia
przenośni
porównania
8. Wskaż podmiot i orzeczenie w zdaniu: (0-2p.)
Dziki pies wędrował w watahach w poszukiwaniu łupu.
podmiot
…………………………………………………………………………
orzeczenie
…………………………………………………………………………
Tekst II
Pies szczekał na złodzieja, całą noc się trudził;
Obili go nazajutrz, że pana obudził.
Spał smaczne drugiej nocy, złodzieja nie czekał;
Ten dom skradł; psa obili za to, że nie szczekał.
Ignacy Krasicki Pan i pies
9. Streść bajkę, używając maksymalnie trzech zdań. (0 -3 p.)
……………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………………………………………………….
10. Czyje postępowanie krytykuje I. Krasicki – pana czy psa? Uzasadnij swoją odpowiedź.
(0-3p.)
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
CZĘŚĆ DRUGA ( 0 – 10 punktów)
Prosimy Cię o napisanie wypowiedzi na jeden z poniższych tematów.
1. Literatura, film oraz samo życie dostarczają wielu pięknych historii przyjaźni
człowieka ze zwierzęciem. Opowiedz tę, która szczególnie utkwiła Ci
w pamięci.
2. W liście do bliskiej Ci osoby zaprezentuj swojego zwierzęcego przyjaciela.
Pamiętaj, że Twoja praca musi zajmować co najmniej połowę przeznaczonego na nią miejsca,
tj. około 15 linijek.
WYBIERAM TEMAT NR ……………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………
BRUDNOPIS
……………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………..