Pobierz stronę w formacie PDF - Informator Pelpliński

Pobierz stronę w formacie PDF - Informator Pelpliński

HiSTOria
Nazwa miejscowa Pelplin
Często zastanawiamy się, co oznacza nazwa miejscowości, w której
mieszkamy, skąd się wzięła, kto nadał jej nazwę. Nazwy miejscowości
kształtowały się na przestrzeni dziejów i są obecnie dorobkiem kultury
tej ziemi, tchnieniem ducha dawnych czasów.
Nazwy miast, wsi i ich części, także na- Polplyn 1298, Poplin 1301, Polpielin 1306,
zwy przysiółków, kolonii, osad oraz nazwy Polplyn 1309, Pelplin 1310, 1312, Polplin
obiektów fizjograficznych kształtowały się 1312, Polpelin 1312, 1349, 1384, Polpelyn
na przestrzeni dziejów i są uznanym dobrem 1412, Pelplin 1476, Peplyn 1476, Peplin 1583,
narodowym. Są one ściśle związane z histo- Pelplin 1682, Pelplin 1790, 1886, Pelplin 1920,
rią i kulturą Polski i Pomorza, w tym także Pelplin 1981.
gminy Pelplin. W nazewnictwie zawarte jest
Analizując zapisy źródłowe można uznać,
dziedzictwo i świadectwo przeszłości. Nazwy że pierwotną jest nazwa w postaci ‘Polplin’,
należą często do pierwszych słów zapisanych która składa się z przedrostka ‘po’ i rdzenia
w języku polskim, które w zmienionej formie ‘pło’ w znaczeniu: jezioro, trzęsawisko, błoto.
przetrwały na Pomorzu przez okres krzyżac- Można też przyjąć, że pierwotną jest nazwa
ki i zaboru pruskiego.
‘Pelplin’, co jednak trudno potwierdzić źródłoNazwy miejscowości najogólniej można wo. Wtedy w tej nazwie można się doszukać
podzielić na dwie grupy: nazwy miejscowe, rdzenia ‘pl’ od wyrazu ‘plesno’ w znaczeniu
które zawsze były nazwami miejscowości (to- ‘jezioro, bagno, wilgoć’.
pograficzne, kulturowe, dzierżawcze, zdrobObie interpretacje zmierzają do znaczenia
niałe) i nazwy miejscowości, które pierwotnie nazwy pochodzącej od terenu podmokłego,
były zbiorowymi nazwami ludzi zamiesz- bagiennego, na co wskazuje położenie miejkujących tę miejscowość, a dopiero później scowości nad Wierzycą. Potwierdza to także
stały się nazwami samej miejscowości (pa- tradycja mówiąca, że św. Bernard – założytronimiczne, służebne, etniczne, rodowe). Na ciel klasztoru cystersów w Clairvaux – „koterenie gminy Pelplin jest wiele miejscowości chał doliny”, czyli takie tereny jak Pelplin w
o różnych kategoriach rodzajowych (wsie, podmokłej dolinie nad Wierzycą.
osady, kolonie, przysiółki, integralne częW oparciu o powyższe można przyjąć, że
ści) określonych w Rozporządzeniu Ministra Pelplin to nazwa topograficzna, a więc poAdministracji i Cyfryzacji w sprawie wykazu chodząca od cech terenu – bagiennego, wilurzędowych nazw miejscowości.
gotnego i podmokłego.
Etymologię nazw miejscowych z tereJęzykoznawcy podają także jeszcze jedną,
nu naszej gminy rozpocznę od Pelplina, a chociaż mało prawdopodobną interpretację,
w następnych numerach „Informatora że nazwa Pelplin pochodzi od wyrazu pospoPelplińskiego” pojawią się inne miejscowości. litego ‘popiół’ wiążącego się etymologicznie
Nazwa Pelplin występuje w źródłach pisa- z czasownikiem palić, który połączony z
nych już od XIII w. w zmieniających się for- przyrostkiem no ‘pali-no’ oznacza miejsce
mach m.in.: Polplin 1274, 1283, Pelplin 1295, spalone. W tym przypadku byłaby to też
Indywidualna praktyka lekarska
Magdalena Ochal-Jaskulska
lekarz dent�sta
tel. 503 156 206, 83-130 Pelplin,
ul. Sambora 5a
(Zespół Kształcenia i Wychowania nr 1 w Pelplinie)
Zakres usług stomatologicznych
- stomatologia zachowawcza
- stomatologia estetyczna
- endodoncja
- protetyka
- periodontologia
- ortodoncja
Prosimy o rejest�ację telefoniczną
14
INFORMATOR PELPLIŃSKI
nazwa topograficzna pochodząca od miejsca
spalonego.
Najmniej prawdopodobne jest pochodzenie tej nazwy od wyrazu ‘papla’, co w gwarze
ludowej oznacza ‘topola’ – wtedy byłaby to
nazwa kulturowa. Pochodzenie od wyrazu
‘papla’ ma także źródło w legendzie związanej z synem rzemieślnika – budowniczego
klasztoru, który spaprał (spartaczył) robotę.
Ojciec miał mu powiedzieć „spaplałeś synu”.
W tej wersji Pelplin byłby nazwą kulturową.
W opracowaniu „Pelplin” z 1967 r. przy
krótkiej charakterystyce nazwy wymienia
się jeszcze inną wersję: „jest to nazwa patronimiczna, pochodząca od imienia własnego”,
prawdopodobnie chodziło o nazwę osobową
‘Papla’, która występuje obecnie.
Miejsce określane nazwą Pelplin miało
pierwotnie, w początkach istnienia, inne nazwy. Mons Sanctae Mariae (1277 r.) w znaczeniu Góra św. Marii. Neu – Doberan, Novum
Dubran, Doberan – od nazwy miejscowości
Doberan w Meklemuburgii w Niemczech,
skąd zostali sprowadzeni cystersi, a tamtejszy klasztor był macierzystym dla filii (córki)
utworzonej w Pogódkach, a następnie w 1276
r. w Pelplinie. Tę nazwę stosowano w pierwszych dwóch latach istnienia, a następnie została wyparta przez ‘Pelplin’. Samburia (1282
r.), stosowana okazjonalnie na cześć księcia
Sambora II, który w 1258 r. sprowadził cystersów do Pogódek, a stamtąd przybyli oni
do obecnego Pelplina.
Obecnie nazwa miejscowa Pelplin ma
przełożenie na inne nazwy urzędowe, jak:
Miasto Pelplin, Gmina Pelplin, Parafia Pelplin,
Diecezja Pelplińska, Pelplin – węzeł autostrady A1, Pelplin – stacja kolejowa, dawniej
Nadleśnictwo Pelplin.
Rozrastający się Pelplin „wchłania” stopniowo istniejące w otoczeniu dawne osady:
Maciejewo i Okoniewo. Warto je utrwalać
i popularyzować, jako świadectwa dawnej
kultury tej ziemi.
„
BoGdan BadzionG
OGŁOSZENIA
Sprzedam kawalerkę o powierzchni 30,2 m kw.
w Pelplinie, ul. Dworcowa, pierwsze piętro.
Mieszkanie słoneczne.
Cena do uzgodnienia. Tel. 603 627 913.
**********************************************************
Sprzedam mieszkanie własnościowe trzypokojowe
o powierzchni 48,9 m kw. w centrum Starogardu Gd.
na osiedlu 60-lecia, wysoki parter.
Mieszkanie po remoncie, przeznaczone do
sprzedaży z częściowym wyposażeniem. Kuchnia,
łazienka – kafelki; podłogi w pokojach – parkiet bukowy; drzwi antywłamaniowe; okna PCV; zabudowa
„Komandor”.
Cena do uzgodnienia. Tel. 693 376 343.