Jak uniknąć globalnego kryzysu żywnościowego jutra

Jak uniknąć globalnego kryzysu żywnościowego jutra

Jak uniknąć globalnego kryzysu
żywnościowego jutra
Rola Unii Europejskiej w niesieniu
sprawiedliwości żywnościowej
w świecie ograniczonych zasobów
www.oxfam.org/grow
Sadzonka papai na camelione
w Loma Suarez, Boliwia.
©Mark Chilvers / Oxfam
W wyniku kryzysu, który prawdopodobnie spowoduje załamanie światowego
systemu żywnościowego, w ciągu nabliższych 20 lat światowe ceny żywności
wzrosną dwukrotnie. Ten wzrost cen odczują najdotkliwiej miliony
najbiedniejszych. Ich sytuacja w świecie, w którym już dziś jedna osoba na siedem
cierpi głód, jeszcze się pogorszy. Unia Europejska jako największa gospodarka
świata i największy światowy dawca pomocy, pretendujący do roli przywódcy
w walce ze zmianami klimatu, ma wiodącą rolę do odegrania – zapewnienia
sprawiedliwości żywnościowej w świecie o ograniczonych zasobach. Niniejszy
dokument, przygotowany przez Oxfam, określa kroki, jakie Unia Europejska musi
podjąć w celu sprostania temu bezprecedensowemu wyzwaniu. Jego publikacja
zbiega się z rozpoczęciem GROW, nowej globalnej kampanii Oxfam mającej na celu
zmianę tego, w jaki sposób się rozwijamy, organizujemy społecznie i żyjemy obok
siebie na jednej planecie, tak aby każdy z nas miał co jeść, zawsze.
Strona 1
1. Wprowadzenie
Dlaczego w świecie, który
produkuje więcej żywności
niż potrzeba, aby wszystkich
nakarmić, tak wiele osób – jedna
na siedem – cierpi głód? Rozpoczynając kampanię
GROW, Oxfam wzywa Unię
Europejską, aby uczyniła
z globalnego bezpieczeństwa
żywnościowego swój
absolutny priorytet. Oxfam
uważa, że aby udowodnić
światu, iż traktuje ona ten
temat poważnie Wspólnota
powinna bezzwłocznie podjąć
następujące kroki:
zająć się spekulacjami
towarami rolnymi
i zatrzymać spiralę
rosnących cen żywności;
znieść zobowiązania
w zakresie biopaliw
i dopłat, które zwiększają
niestabilność cen żywności
i przejmowanie ziemi
w krajach rozwijających się;
inwestować
w małoobszarowych
producentów żywności
w krajach rozwijających się;
przewodzić walce ze
zmianami klimatu i ich
wpływem na globalną
produkcję żywności.
Nowa globalna kampania Oxfam, GROW, szuka odpowiedzi na to pytanie. Celem
GROW jest zmiana sposobu, w jaki się rozwijamy, dzielimy i żyjemy obok siebie.
GROW wskazuje rządy, które nie spełniają swojej roli oraz demaskuje potężne
interesy, stojące za niewydolnym systemem żywnościowym i „usypiające” czujność
świata, prowadząc do bezprecedensowego kroku wstecz w rozwoju ludzkości.
Znaki ostrzegawcze są wyraźnie widoczne. Weszliśmy w epokę kryzysu:
gwałtownych wzrostów cen żywności i ropy naftowej, walk o ziemię i wodę,
niespodziewanych zmian klimatu. Wzrost cen żywności, który miał miejsce
w 2008 roku, spowodował, że około 100 milionów ludzi znalazło się poniżej granicy
ubóstwa. Wzrosty cen od czerwca 2010 miały taki sam wpływ na kolejne 44 miliony
osób – liczbę zbliżoną do populacji Hiszpanii. Za tymi szokującymi statystykami
stoją miliony tragicznych historii rodzin, które walczą o przetrwanie w obliczu
spirali rosnących cen żywności, popadają w długi i pozostają bez pieniędzy na
edukację i leczenie dzieci. Każdy taki szczyt cen to kryzys – często zabójczy
– w szerszej perspektywie rosnącej niestabilności żywnościowej. Nowe badania
zlecone przez Oxfam i opublikowane w raporcie Growing a Better Future: Food
justice in a resource constrained world1 przewidują, że globalne ceny żywności
wzrosną ponad dwukrotnie w przeciągu 20 lat. Dzisiaj stajemy więc przed
bezprecedensowym wyzwaniem.
Unia Europejska (UE) była jednym z pierwszych światowych graczy, którzy
odpowiedzieli na kryzys żywnościowy z 2008 roku, zapewniając nadzwyczajną
pomoc żywnościową oraz przekazując 1 miliard euro na Instrument Żywnościowy
mający na celu wsparcie krajów rozwijających się w przywróceniu skutecznego
funkcjonowania ich rolnictwa. Jednak bardzo obiecujące unijne ramowe
zasady wsparcia krajów rozwijających się w zakresie wyzwań związanych
z bezpieczeństwem żywnościowym wciąż jeszcze nie zostały wdrożone,
a inne polityki Unii nadal zwiększają wrażliwość cen żywności. Dodatkowo
nieuregulowane europejskie rynki finansowe nagradzają ogromnymi zyskami
inwestorów spekulujących cenami żywności. Błędna polityka UE w zakresie
biopaliw już doprowadziła do fal eksmisji i przejmowania ziemi w krajach
rozwijających się oraz sprawiła, że żywność, zamiast na stoły, trafia do zbiorników
z paliwem. Tymczasem Wspólnota ociąga się w międzynarodowych negocjacjach
mających na celu przeciwdziałanie zmianom klimatu – największemu wyzwaniu
dla globalnego bezpieczeństwa żywnościowego. Temat strukturalnego braku
równowagi sił, negatywnie wpływającego na globalny system żywnościowy, również
nie został podjęty przez UE.
Jako największa gospodarka świata i największy światowy dawca pomocy,
pretendujący do roli lidera w walce ze zmianami klimatu, Unia Europejska ma
istotną rolę do odegrania – zapewnić sprawiedliwość żywnościową i budować
nowy dobrobyt w świecie o ograniczonych zasobach. UE powinna odgrywać tę rolę
zarówno lokalnie, jak i na kluczowych światowych forach, takich jak G20, Komitet
do spraw Światowego Bezpieczeństwa Żywności (Committee on World Food
Security – CFS) czy też Ramowa Konwencja Narodów Zjednoczonych w sprawie
zmian klimatu (UNFCCC). W Unii odbywają się obecnie najważniejsze dyskusje,
które zmienią przyszłość polityki rolnej, handlowej i rozwojowej oraz określą
Wieloletnie Ramy Finansowe.
Strona 2 2. Zatrzymać spiralę rosnących
cen żywności
Barclays Capital, największy
europejski gracz na rynku
derywatów towarów
żywnościowych, mógł
w 2010 roku zarobić
nawet 406 milionów euro
(340 milionów funtów)* na
spekulacji żywnością W najbliższych
miesiącach
oczekuje się kolejnych
ważnych projektów regulacji
prawnych. Najważniejsze
jest, by Dyrektywa w sprawie
rynków instrumentów
finansowych (Markets
in Financial Instruments
Directive – MiFID) skutecznie
regulowała giełdowy obrót
kontraktami terminowymi na
towary rolne oraz działanie
innych platform6.
Uregulować europejskie rynki finansowe
Rządy wycofały się ze swojej odpowiedzialności za regulowanie upraw, obrotu
i sprzedaży żywności na świecie. Obecnie kilka potężnych i działających niejawnie
firm i inwestorów czerpie zyski z sektora rolniczego, podczas gdy miliony rolników,
pracowników gospodarstw i konsumentów cierpią głód i skrajną nędzę. Uprawy
i ziemia stały się kolejną klasą aktywów, którymi mogą grać inwestorzy.
Biedne rodziny w krajach rozwijających się wydają do trzech czwartych swoich
dochodów na jedzenie, co sprawia, że są wyjątkowo wrażliwe na zmiany cen.
Kobiety i dzieci często jako pierwsze odczuwają ich wpływ, kiedy ich rodziny
muszą zmniejszyć wydatki na jedzenie i walczyć o to, by móc opłacić edukację
i leczenie. Aby jakoś sobie radzić, przeważnie muszą się zadłużyć2. Niestabilne ceny
żywności stanowią z drugiej strony ogromną szansę dla spekulantów. Ocenia się
na przykład, że Barclays Capital, największy europejski gracz na rynku derywatów
towarów żywnościowych, zarobił w 2010 roku aż 406 milionów euro (340 milionów
funtów) na spekulacji żywnością3. Portfele funduszy indeksów towarowych, główny
instrument inwestycji finansowych, wzrosły z 11 miliardów euro (13 miliardów
dolarów) w 2003 do 204 miliardów euro (317 miliardów dolarów) w 20084.
W tym roku liczba inwestorów i spekulantów na rynku derywatów towarowych
przewyższyła liczbę producentów żywności i firm przetwarzających ją; podmiotów,
które tradycyjnie korzystały z derywatów, żeby zabezpieczyć się przed ryzykiem
i zapewnić stabilność cen5. Aby zapobiec przyszłym kryzysom, rządy muszą lepiej
zarządzać systemem żywnościowym, regulując wrażliwe rynki towarowe.
Oczekuje się, że europejskie rynki derywatów towarów rolnych rozwiną się
znacząco w najbliższych latach, gdyż polityka rolna UE staje się coraz bardziej
zorientowana na rynek. A jednak unijne rynki derywatów Wspólnoty pozostają
mniej uregulowane niż w Stanach Zjednoczonych. Ostatnio Komisja Europejska
wysunęła nowe propozycje poprawy regulacji rynków derywatów. Jej pierwsza
inicjatywa legislacyjna – Regulacja infrastruktury rynków (European Markets
Infrastructure Regulation – EMIR) dotycząca ryzykownych instrumentów
pochodnych pozagiełdowych (tak zwanych „Over-The-Counter” derivatives – OTCs)
– budzi rozczarowanie. Pomimo obietnic Komisji dotyczących podjęcia tematu
spekulacji żywnością, silne lobby sektora finansowego znacząco osłabiło wymowę
tekstu regulacji. Obecnie to Parlament Europejski i Rada Europejska muszą zaradzić
temu problemowi.
Oxfam wierzy, że Unia Europejska ma szansę ustanowienia globalnych wzorów
i przewodzenia agendzie G20 poprzez zmianę reguł gry na swoich rynkach
finansowych w celu uniknięcia nadmiernych spekulacji towarami rolnymi. Aby to
osiągnąć, nowe ramy prawne Unii Europejskiej muszą:
zwiększyć swoją przejrzystość poprzez wymóg raportowania transakcji dla
wszystkich derywatów towarowych, w c z a s i e t a k z b l i ż o n y m d o
r z e c z y w i s t e g o , j a k j e s t t o t e c h n i c z n i e m o ż l i w e ; poprzez
klasyfikację handlowców według typu regulowanego podmiotu oraz według
Strona 3
działalności handlowej; poprzez wymóg, aby obrót wszystkimi wystarczająco
płynnymi derywatami odbywał się na giełdach i aby wszystkie kontrakty OTC były
rejestrowane; poprzez wymóg cotygodniowego raportowania;
zapobiec nadmiernej spekulacji i nadużyciom rynkowym poprzez limity
pozycji zagregowanej dla wszystkich rodzajów kontraktów na derywaty i ich
uczestników, ograniczone w czasie, dzienne limity cenowe i ograniczenia
spekulacji pasywnych. Środki te powinny być oceniane okresowo w celu
zagwarantowania, że nie osłabiają zarządzania ryzykiem rynków kontraktów
terminowych.
3. Żywność na pierwszym miejscu
Samo pokrycie zapotrzebowania
Europy wymagałoby zamiany
69 000 km2 naturalnych
ekosystemów w ziemie
uprawne, to obszar większy niż
powierzchnie Belgii i Holandii
razem wzięte Dyrektywa UE
w sprawie odnawialnych
źródeł energii, przyjęta
w 2009 roku, ustanawia
docelową wartość energii
odnawialnej w transporcie
w postaci biopaliw pierwszej
generacji na 10%8. Cel
ten, zgodnie z planami
przedstawionymi przez
państwa członkowskie, będzie
niemal wyłącznie spełniany
poprzez biopaliwa pochodzące
z upraw żywnościowych9, co
już spowodowało falę eksmisji
i przejęć ziemi w krajach
rozwijających się10. Pierwszymi
ofiarami są niejednokrotnie
kobiety, ponieważ na ogół
nie mają tytułu prawnego do
ziemi, którą uprawiają – ziemie
te są często określane przez
rządy i inwestorów jako
„dostępne” dla produkcji
biopaliw11. Zwiększa to również
wrażliwość cen żywności,
poprzez tworzenie nowego,
znacznego źródła nowego
zapotrzebowania na towary
żywnościowe i ułatwianie
wzajemnego wpływu cen na
rynkach energii i żywności12.
Strona 4 Zreformować błędną politykę Unii Europejskiej
w zakresie biopaliw
Osiągnięcie celu 10% udziału biopaliw w transporcie do roku 2020 może
narazić dodatkowe 140 milionów ludzi w krajach rozwijających się na ryzyko
głodu, w szczególności populacje miejskie, rolników produkujących na własne
potrzeby i osoby nieposiadające ziemi. Samo pokrycie zapotrzebowania Europy
wymagałoby zamiany 69 000 km2 naturalnych ekosystemów w ziemie uprawne,
obszaru większego niż powierzchnie Belgii i Holandii razem wzięte. Proces
ten doprowadziłby do uwalniania 56 milionów ton CO2 rocznie – ekwiwalentu
26 milionów dodatkowych samochodów na europejskich drogach do 2020 roku7.
Polityka o tak koszmarnych konsekwencjach, kosztująca kilka miliardów euro
rocznie wyciąganych z kieszeni europejskich podatników13, powinna powodować
bezsenność u jej europejskich twórców. A jednak Komisja nadal uważa biopaliwa
za kluczowy element swojej działalności w zakresie odnawialnych źródeł energii,
używając kryteriów stabilności jako plastra mającego zalepić dziurę powstałą
w wyniku błędnej polityki. Niepokoje budzone przez niekończący się napływ
raportów z badań wydają się nie mieć wpływu na Komisję, która niczym we śnie
podąża w stronę katastrofy.
Oxfam uważa, że nadszedł czas dla przywódców państw członkowskich UE
i Parlamentu Europejskiego, aby wezwali Komisję do naprawienia swojej błędnej
polityki poprzez:
natychmiastowe działania naprawcze i wprowadzenie nowych rozwiązań
legislacyjnych znoszących 10-procentowy cel udziału energii odnawialnej
w transporcie;
zapewnienie, że pełen wpływ biopaliw na środowisko będzie uwzględniany przez
przyjęcie wysokiego współczynnika pośrednich zmian użytkowania gruntów
(indirect land use change – ILUC) w obliczeniach oszczędności poczynionych
w emisji gazów cieplarnianych dla każdego rodzaju biopaliwa;
wprowadzenie surowych kryteriów stabilności w odniesieniu do bezpieczeństwa
żywnościowego, dostępu do ziemi i wody, praw człowieka oraz prawa do
dobrowolnej, priorytetowej i świadomej zgody społeczności lokalnych w krajach
rozwijających się14.
4. Inwestować w bezpieczeństwo
żywnościowe
Całość europejskiej pomocy dla
rolnictwa w krajach rozwijających
się w 2009 roku (1,45 miliarda
euro) była 16 razy mniejsza
niż sprzedaż netto firmy Louis
Dreyfus w tym samym roku
– największego europejskiego
inwestora w sektor rolniczy
(24 miliardy euro)15 Skuteczne europejskie wsparcie
dla małoobszarowych producentów żywności
Głód i ubóstwo w krajach rozwijających się koncentruje się głównie w obszarach
wiejskich. Inwestowanie w 500 milionów małoobszarowych producentów
żywności – którzy karmią prawie dwa miliardy ludzi – jest jedyną i najważniejszą
szansą do zwiększenia produkcji żywności i bezpieczeństwa żywnościowego oraz
zmniejszenia wrażliwości cen. Lata katastrofalnych zaniedbań w rolnictwie krajów
rozwijających się doprowadziły do tego, że wielu drobnych rolników produkuje
tylko niezbędne minimum, a nawet mniej, dla swoich rodzin. To wreszcie zaczyna
się zmieniać, w miarę jak pojawiają się oznaki odnawiania inwestycji w rolnictwo
przez (niektórych) dawców pomocy i (niektóre) rządy krajowe16. Jednak nie
wszyscy dawcy realizują swoje zobowiązania. Konieczne jest więc nie tylko
zwiększenie, ale i usprawnienie pomocy dla zrównoważonego, małoobszarowego
rolnictwa, w szczególności dla kobiet i rolników indywidualnych .
W ostatnich latach Europa przedsięwzięła działania w celu wzmocnienia
bezpieczeństwa żywnościowego poprzez inwestycje w rolnictwo. W trakcie
kryzysu cen żywności w 2008 roku, UE przeznaczyła 1 miliard euro na Instrument
Żywnościowy – zastrzyk funduszy dla systemów rolniczych wielu państw
niezabezpieczonych pod względem żywności. W 2010 roku UE utworzyła nowe
ramy polityki bezpieczeństwa żywnościowego17, koncentrując się na ekologicznym
rolnictwie małoobszarowym oraz krajowych i regionalnych planach rozwoju,
udzielając jednocześnie wsparcia politycznego i finansowego Komitetowi ONZ do
spraw Światowego Bezpieczeństwa Żywności.
Zbliżające się wielkie debaty na temat przyszłości polityki rozwojowej UE
grożą zaprzepaszczeniem postępu, którego dokonano w ostatnich latach18.
Koncentracja Komisji na wzroście gospodarczym przyniesie biednym korzyści
wyłącznie wtedy, jeśli pójdą za nią równie szeroko zakrojone inwestycje
w stabilność i integrację. Jak do tej pory wydaje się, że Komisja wspiera łączenie
kredytów z dotacjami i bierze pod uwagę rosnącą rolę Europejskiego Banku
Rozwoju. Takie podejście niesie z sobą ryzyko, że niskodochodowa działalność
i ubodzy rolnicy wytwarzający żywność na małą skalę, do których trudniej jest
dotrzeć, nie otrzymają inwestycji koniecznych do zmniejszenia ubóstwa.
Unia Europejska musi dokonać prawidłowych wyborów już teraz. Jej wizja rozwoju
rolnictwa musi koncentrować się wokół bezpieczeństwa żywnościowego i wsparcia
dla zrównoważonego, małoobszarowego rolnictwa, a nie handlowych interesów jej
własnego sektora prywatnego. Oxfam wzywa Wspólnotę do:
Uzgodnienia ambitnych planów działań wynikających z Ramowej Polityki
UE w zakresie bezpieczeństwa żywnościowego i wyznaczających konkretne
kroki mające na celu zwiększenie odporności rolników małoobszarowych,
w szczególności kobiet, oraz sprzyjanie uczestnictwu społeczeństwa
obywatelskiego w procesie decyzyjnym i we wdrażaniu programu Ramowej
Polityki UE.
Strona 5
Wsparcia dla rolnictwa małoobszarowego, w szczególności gospodarstw
należących do kobiet, co jest kluczowym elementem jej przyszłej polityki
rozwojowej. Nowe mechanizmy, które łączą kredyty z dotacjami, nie powinny
prowadzić do zmniejszenia pomocy finansowej dla producentów indywidualnych,
nie powinny też odwracać uwagi od walki z ubóstwem, ani stać się kolejnym
pośrednim sposobem wspierania biznesu europejskiego kosztem polityk
rozwojowych przeznaczonych na pomoc biednym. Nowe Wieloletnie Ramy
Finansowe powinny odzwierciedlać ten priorytet.
Aktywnego promowania i wspierania Komitet do spraw Światowego
Bezpieczeństwa Żywnościowego w celu umożliwienia mu pełnienia jego globalnej
roli w zarządzaniu żywnością, mającej na celu walkę z głodem i niedożywieniem
oraz wezwania innych globalnych aktorów do uczynienia tego samego.
5. Poważnie uwzględnić zagrożenie,
jakie zmiany klimatu niosą dla
bezpieczeństwa żywnościowego
Badania wskazują, że zmiany
klimatu zwiększą cenę kukurydzy
na rynku światowym o 86%
do roku 2030, co w połączeniu
z innymi obciążeniami
doprowadzi do podwojenia
cen żywności w tym samym
przedziale czasowym. Sprawiedliwe,
ambitne i wiążące globalne
porozumienie w sprawie
klimatu jest konieczne w celu
budowy świata bezpiecznego
pod względem żywności.
Mamy niewiele czasu na
działanie zanim będzie już
za późno na powstrzymanie
niekontrolowanego wzrostu
cen. Wychodząc przed szereg
Unia może doprowadzić
do zmian, tak jak zrobiła to
określając potrzebę utrzymania
globalnego ocieplenia poniżej
2° C dużo wcześniej, niż
uczyniła to reszta świata oraz
zajmując stanowisko w sprawie
skali długoterminowego
finansowania walki ze zmianami
klimatu i koncepcji Fast Start
Finance przed szczytem
Strona 6 Objąć przywództwo w walce ze zmianami klimatu
Zmiany klimatyczne stanowią poważne zagrożenie dla światowego bezpieczeństwa
żywnościowego, będąc dodatkowym obciążeniem dla i tak już pękającego w szwach
globalnego systemu żywnościowego. Badania zlecone przez Oxfarm wskazują, że
zmiany klimatu zwiększą cenę kukurydzy na rynku światowym o 86% do roku 2030,
co w połączeniu z innymi obciążeniami doprowadzi do podwojenia cen żywności
w tym samym przedziale czasowym19. Teraz, kiedy potrzeba więcej żywności, aby
wyżywić rosnącą populację, zmiany klimatu zahamują wzrost wydajności upraw.
Tymczasem wzrost częstotliwości i natężenia ekstremalnych zjawisk pogodowych
grożą dalszymi zniszczeniami zbiorów. Już teraz powolne, ale widoczne zmiany
w sezonach upraw utrudniają farmerom zorientowanie się, kiedy najlepiej jest
zasiać, hodować i planować żniwa20.
Aby odzyskać pozycję lidera, UE musi nadal ograniczać emisję gazów
cieplarnianych, do czego zobowiązała się już dawno, oraz niezwłocznie zgłosić swój
udział w funduszach obiecanych na wsparcie biednych krajów w dostosowaniu się
do zmian klimatu i ograniczeniu emisji. Oxfam wzywa Unię Europejską do:
jednostronnego i bezwarunkowego podniesienia docelowego krajowego poziomu
redukcji emisji w 2020 z 20% do 30% poniżej poziomu z 1990 roku, jako pierwszy
krok w stronę poważniejszych cięć koniecznych dla uniknięcia katastrofy
klimatycznej;
spełnienia obietnicy dotyczącej jej wkładu w wysokości 100 miliardów dolarów
rocznie, złożonej przez kraje rozwinięte w trakcie szczytu klimatycznego
w Cancun w 2010 roku. Pieniądze powinny pochodzić ze składek do budżetu
– w tym z przychodów z aukcji Europejskiego Systemu Handlu Emisjami Gazów
Cieplarnianych (EU Emission Trading Scheme). Wspólnota musi przedstawić plan
zawierający tymczasowe cele finansowe na lata 2013–2020 i zapewnić, że plan ten
będzie uwzględniony w nowych Wieloletnich Ramach Finansowania UE;
klimatycznym w Kopenhadze.
Ostatnio jednak ambicje Europy
były systematycznie hamowane
przez naciski ze strony państw
członkowskich (takich jak Polska
i Włochy) i lobbingu „brudnych”
przemysłów UE. W wyniku tego
wpływ Wspólnoty na globalne
negocjacje zmniejszył się, a tempo
jej przechodzenia na gospodarkę
niskowęglową zwolniło.
przeznaczenia połowy swoich składek finansowych na dostosowanie do zmian
klimatu i zapewnienia, że wsparcie dla małoobszarowego, zrównoważonego
rolnictwa, w szczególności dla gospodarstw prowadzonych przez kobiety, będzie
miało odpowiednie miejsce wśród środków przeznaczonych na finansowanie
walki ze zmianami klimatu;
przyjęcia europejskiego podatku od transakcji finansowych (financial transactions
tax – FTT) oraz działania na rzecz powstania globalnego podatku FTT i na
rzecz zbierania funduszy od międzynarodowych przewoźników w ramach G20,
Międzynarodowej Organizacji Morskiej, Międzynarodowego Urzędu Lotnictwa
Cywilnego i Ramowej Konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie Zmian
Klimatu (UNFCCC);
ustanowienia globalnego przykładu poprzez zagwarantowanie, że raportowanie
o finansowaniu walki ze zmianami klimatu w ramach UNFCCC jest w pełni
transparentne, stanowi uzupełnienie istniejących zobowiązań w ramach
oficjalnej pomocy rozwojowej, wyłącza finansowanie pochodzące z offsetu emisji
dwutlenku węgla i zawiera wyłącznie dotacje, a nie pożyczki dostosowawcze.
Przypisy
1
. Bailey (2011), Growing a Better Future:
R
Food justice in a resource-constrained
world, Oxfam, Oxford, patrz: www.oxfam.
org/grow
2
. Hossain, R. Eyben i inni (2009),
N
Accounts of Crisis: Poor People’s
Experiences of the Food, Fuel and Financial
Crises in Five Countries, Instytut Badań nad
Rozwojem, Brighton.
3
. Scott (2011), Barclays PLC and
B
Agricultural Commodities Derivatives,
Światowy Ruch na Rzecz Rozwoju, Londyn.
4 F
. Kaufman (2010), The food bubble: how
Wall Street starved millions and got away
with it, Harper’s Magazine, lipiec, s. 32.
5
atrz na przykład: List na temat limitów
P
pozycji w derywatach, wystosowany
przez pana Kellehera, Prezesa i Dyrektora
Zarządzającego Better Markets Inc., do
Davida A. Stawicka, Sekretarza Komisji
do spraw Towarowych Kontraktów
Terminowych, z dnia 28 marca 2011 .
D. Kelleher (2011), Position Limits for
Derivatives, Better Markets Inc, Waszyngton.
6 W
śród pozostałych nowych przepisów
do uchwalenia znajduje się zmiana
dyrektywy o nadużyciach rynkowych (MAD),
zmiana dyrektywy w sprawie koordynacji
przepisów ustawowych, wykonawczych
i administracyjnych odnoszących się do
przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania
w zbywalne papiery wartościowe (CITS)
regulująca towarowe fundusze indeksowe
oraz zmiana dyrektywy w sprawie wymogów
kapitałowych (CRD 4).
7
8
ction Aid i inni (2010), Driving to
A
destruction: The impacts of Europe’s biofuel
plans on carbon emissions and land, Action
Aid i inni, Bruksela.
yrektywa 2009/28/WE Parlamentu
D
Europejskiego i Rady z dnia 23 kwietnia
2009 w sprawie promowania stosowania
energii ze źródeł odnawialnych zmieniająca
i w następstwie uchylająca dyrektywy
2001/77/WE oraz 2003/30/WE, Dziennik
Urzędowy Unii Europejskiej (2009) L140/16.
9 N
a podstawie analizy Narodowych Planów
Działań dla Rozwoju Energii ze Źródeł
Odnawialnych (National Renewable Energy
Action Plans) 23 państw członkowskich, do
2020 roku biopaliwa stanowić będą 9,5%
całości źródeł energii w transporcie, a 92%
tych paliw pochodzić będzie z upraw takich
jak olej rzepakowy, olej palmowy, trzcina
cukrowa, buraki cukrowe i pszenica. Action
Aid i inni (2010), Driving to destruction: The
impacts of Europe’s biofuel plans on carbon
emissions and land, Action Aid i inni,
Bruksela.
10 A
ction Aid (2011), Fuelling Evictions
– Community Cost of EU Biofuels Boom
– Dakatcha Woodlands, Kenya, Action Aid,
Bruksela.
11 R. Bailey, op. cit., s. 28–29.
12 Ibidem, s. 33 i 35.
13 W
edług badania przeprowadzonego
przez Global Subsidies Initiative, w 2008
całość przepływów wsparcia na biopaliwa
związanego z politykami Unii Europejskiej
i państw członkowskich wyniosła 3,01
miliarda euro. A. Jung, P. Doerrenberg, A.
Rauch i M. Thoene (2010), Biofuels – At
what cost? Government support for ethanol
and biodiesel in the European Union – 2010
Update, Global Subsidies Initiatives,
Genewa.
14 D
yrektywa o źródłach energii odnawialnej
nakłada na Komisję Europejską wymóg
składania co dwa lata raportów na temat
wpływu polityki biopaliwowej UE na ceny
żywności, prawa do ziemi i zgodność
z konwencjami Międzynarodowej
Organizacji Pracy w krajach rozwijających
się. Komisja ma przedstawić pierwszy raport
w 2012 roku. „Komisja w odpowiednich
wypadkach proponuje działania naprawcze,
zwłaszcza gdy występują czynniki
świadczące o tym, że produkcja biopaliw ma
znaczny wpływ na ceny żywności”. Art. 17(7),
Dyrektywa 2009/28/WE, op. cit.
15 E
uropejskie wsparcie dla rolnictwa
obliczane na podstawie bazy danych
dotyczącej rozwoju, Działania OECD
na rzecz pomocy rozwojowej „ODA
rolnictwo”, http://stats.oecd.org/Index.
aspx?DataSetCode=CRSNEW (ostatnie
dane z maja 2011) z wykorzystaniem danych
dotyczących Komisji Europejskiej i krajów
piętnastki UE (Austria, Belgia, Dania,
Finlandia, Francja, Niemcy, Grecja, Irlandia,
Włochy, Luksemburg, Holandia, Portugalia,
Hiszpania, Szwecja i Wielka Brytania).
Wartość sprzedaży netto LD Commodities z:
LD Commodities , About Us – Key figures,
http://www.ldcommodities.com/-About-us-.
html (ostatnia aktualizacja z maja 2011).
16 C
hoć Oficjalna Pomoc Rozwojowa
(Official Development Assistance – ODA)
przeznaczana na rolnictwo wzrasta,
generalnie nie przekracza 7% całości
pomocy, w porównaniu z wartością
szczytową 20,3% w 1983 i najniższą
wartością w historii 3,7% w 2006 (w tym
leśnictwo i rybołówstwo). Wyliczone na
podstawie: OECD DAC5, Official Bilateral
Commitments by Sector, baza danych
OECD DAC5, http://stats.oecd.org/Index.
aspx?DatasetCode=TABLE5 (ostatnia
aktualizacja z maja 2011).
17 K
OM(2010)127, Unijne zasady ramowe
dotyczące wsparcia krajów rozwijających
się w zakresie wyzwań związanych
z bezpieczeństwem żywnościowym.
18 D
yskusje te mają miejsce w kontekście
zbliżającego się Komunikatu w Sprawie
Przyszłości Europejskiej Polityki Rozwojowej
(jesień 2011).
19 R. Bailey, op. cit., s. 9.
20 S
. Jennings i J. Magrath (2009), What
Happened to the Seasons?, Oxfam GB,
Oxford.
* T
am, gdzie waluty zostały przeliczone na
euro, użyto kursu wymiany z 1 czerwca
danego roku, prezentowanego przez XE
(xe.com). Wartość liczbowa w walucie
początkowej podana jest w nawiasach.
Strona 7
© Oxfam International czerwiec 2011
Autorami niniejszego dokumentu są Marc-Olivier Herman i Lies Craeynest. Oxfam. Dziękujemy za pomoc w jego utworzeniu następującym osobom: Andrew Burgess, Luca Chinotti, Angela Corbalan, Tim Gore, Jan Kowalzig, Laetitia Tremel, Sander van Bennekom oraz
Myriam Vander Stichele. Stanowi on część serii dokumentów przygotowanych jako głos w debacie na temat rozwoju i problematyki polityki humanitarnej. Niniejsza publikacja chroniona jest prawem autorskim, ale tekst może być wykorzystywany nieodpłatnie w celu prowadzenia rzecznictwa, kampanii, działań edukacyjnych i badań, pod warunkiem podania pełnego źródła. Dla kopiowania we wszelkich
innych warunkach, jak również wykorzystywania w innych publikacjach, tłumaczenia lub adaptacji należy uzyskać zgodę autorów. Działania takie mogą zostać obciążone opłatą. Adres e-mail: [email protected]
Aby uzyskać więcej informacji na temat kwestii, których dotyczy niniejsza publikacja prosimy o kontakt e-mailowy pod adresem: [email protected]
Informacje zawarte w niniejszym dokumencie są prawdziwe w momencie jego drukowania.
Opublikowano przez Oxfam GB for Oxfam International w Sierpniu 2011. Oxfam GB,
Oxfam House, John Smith Drive, Cowley, Oxford, OX4 2JY, UK.
Polska Akcja Humanitarna
PAH realizuje w terenie projekty ukierunkowane na walkę z ubóstwem i stałą poprawę bytu lokalnych społeczności w krajach globalnego
Południa. Wśród zrealizowanych w ostatnich latach działań są lokalne projekty rolnicze i hodowlane w Sudanie Południowym i w Autonomii Palestyńskiej. Ponadto PAH podejmuje szereg działań poszerzających społeczną świadomość na temat wyzwań dla krajów rozwijających się, a faktycznie ze względu na zglobalizowany charakter naszego świata, wyzwań przed którymi stoją wszyscy mieszkańcy naszej
planety. Jednym z najbardziej fundamentalnych, a zarazem najbardziej palących zagadnień jest kwestia bezpieczeństwa żywnościowego.
Konsekwencje aktualnie obowiązującego globalnego systemu żywnościowego są już boleśnie odczuwalne w krajach globalnego Południa.
Szereg obserwacji i danych prowadzi do wniosku, że w celu naprawy sytuacji i zagwarantowania lepszej przyszłości potrzebne jest nowe
spojrzenie i przebudowa tego systemu. Do rąk polskich decydentów, liderów opinii i wszystkich osób zainteresowanych kształtowaniem
lepszego i sprawiedliwego świata, oddajemy raport przygotowany przez ekspertów organizacji Oxfam, światowego lidera wśród organizacji
pozarządowych zaangażowanych w międzynarodową współpracę rozwojową. Raport jest przyczynkiem do pogłębionej refleksji nad przyszłością międzynarodowego systemu żywnościowego i miejsca Polski w odpowiedzialnym kształtowaniu regulujących go polityk zarówno na poziomie krajowym, europejskim i światowym. Miejsca Polski w świecie, w którym plony są owocem godnej pracy, świecie, w którym plony są dostępne dla wszystkich potrzebujących. Niniejsze opracowanie w oryginale jest elementem kampanii „Grow” prowadzonej
przez Oxfam. PAH jako partner w kampanii przyjął rodzimą i wymowną nazwę „Plon”.
Publikacja została wydana w ramach projektu „Wiedza prowadzi do zmian!”, który jest współfinansowany ze środków UE w ramach EuropeAid i jest realizowany w latach 2010–2013 przez Polską Akcję Humanitarną we współpracy z NGO Support Center z Cypru i Fundacją Pontis ze
Słowacji. Celem projektu jest wzmocnienie udziału nowych krajów członkowskich UE: Polski, Cypru i Słowacji w osiąganiu Milenijnych Celów
Rozwoju, w szczególności w kontekście czasu objęcia prezydencji UE przez kraje realizujące projekt. W ramach projektu podejmujemy działania takie jak wykłady otwarte, konferencje, debaty i dyskusje dotyczące problematyki rozwojowej, współpracujemy ze środowiskiem akademickim w Polsce, organizujemy szkolenia, wydajemy specjalistyczne publikacje i książki. Więcej informacji: www.pah.org.pl
Oxfam
Oxfam to międzynarodowa konfederacja czternastu organizacji pracujących razem w 99 krajach, w celu znalezienia trwałych
rozwiązań problemów ubóstwa i niesprawiedliwości:
Oxfam New Zealand (www.oxfam.org.nz)
Oxfam Novib (www.oxfamnovib.nl),
Oxfam Quebec (www.oxfam.qc.ca)
Oxfam America (www.oxfamamerica.org),
Oxfam Australia (www.oxfam.org.au),
Oxfam-in-Belgium (www.oxfamsol.be),
Oxfam Canada (www.oxfam.ca),
Oxfam France (www.oxfamfrance.org),
Oxfam Germany (www.oxfam.de),
Oxfam GB (www.oxfam.org.uk),
Oxfam Hong Kong (www.oxfam.org.hk),
Intermón Oxfam (www.intermonoxfam.org),
Oxfam Ireland (www.oxfamireland.org),
Oxfam Mexico (www.oxfammexico.org),
Następujące organizacje są obecnie członkami-obserwatorami
Oxfam, dążącymi do pełnego członkowstwa:
Oxfam India (www.oxfamindia.org)
Oxfam Japan (www.oxfam.jp)
Oxfam Italy (www.oxfamitalia.org)
W celu uzyskania dalszych informacji prosimy o kontakt z poszczególnymi agencjami lub odwiedzenie strony
www.oxfam.org.
E-mail: [email protected]
Publikacja została wydana w ramach projektu „Wiedza prowadzi do zmian! Silna współpraca
pomiędzy organizacjami pozarządowymi
i środowiskiem akademickim w promocji
zagadnień rozwojowych wśród polityków
i społeczeństwa | Knowledge Makes Change
(KMC)! Strong co-operation between NGOs and
academics in promoting development among
politicians and public”.
Strona 8 Przy realizacji projektu Polska Akcja
Humanitarna korzysta ze wsparcia
Unii Europejskiej. Za treść publikacji
odpowiedzialna jest wyłącznie Polska Akcja
Humanitarna i jej Partnerzy, w żadnym wypadku treść
ta nie może być postrzegana jako odzwierciedlenie
stanowiska Unii Europejskiej.
ISBN: 978-83-63069-14-8