Biuletyn - Polsko-Szwajcarska Izba Gospodarcza

Polsko-Szwajcarska Izba Gospodarcza
Polish-Swiss Chamber of Commerce
Redakcja/ Editors:
Katarzyna Kołowiecka, Barbara Spławska,
Magdalena Stępień, Ulrich Schwendimann
Al. Niepodległości 69 / 02-626 Warszawa
tel. +48 22 322 76 25 / fax +48 22 322 76 26
www.swisschamber.pl / [email protected]
Projekt i skład / Graphic design and production:
Pracownia Projektowa Danuta Słomczyńska
www.ptasia30.pl
Polsko-Szwajcarskie Forum Dialogu
“21st Century Healthcare”
The Polish-Swiss Forum
for Dialogue
Polsko-Szwajcarskie Forum Dialogu „21st Century Healthcare” stwarza możliwość dyskusji, której celem jest wypracowanie optymalnego modelu systemu ochrony zdrowia w Polsce.
Cykl spotkań organizowany jest przez Polsko-Szwajcarską Izbę
Gospodarczą pod patronatem Ambasadora Szwajcarii. Dzięki
Forum Dialogu przedstawiciele polskiego systemu ochrony zdro-
Edytorial
Foreword
„Profilaktyka i promocja zdrowia – nowe perspektywy dla państwa
i samorządu” – to temat drugiej już edycji Polsko-Szwajcarskiego Forum
Dialogu. Temat niszowy biorąc pod uwagę, że wydatki na profilaktykę stanowią zaledwie 2-3-procent środków przeznaczanych na służbę zdrowia.
‘Preventive medicine and health promotion – new perspectives for
Wraz ze starzeniem się społeczeństw i rozpowszechnianiem się
the state and local government’ was the topic of the second Polish-
chorób cywilizacyjnych takich jak otyłość, koszty leczenia będą stale
Swiss Forum for Dialogue. It is a niche topic taking into consideration
rosnąć. Jedyna szansa na ich opanowanie to działania prewencyjne
that only 2-3% of the overall healthcare budget are spent on prevention.
i prozdrowotne. Warto dodać, że coraz więcej badań ekonomicznych
Along with the ageing of population and the rise of lifestyle di-
potwierdza skuteczność poszczególnych działań prewencyjnych lub
seases, such as obesity, these costs are bound to rise. The only way
prozdrowotnych oraz wskazuje na ich efektywność kosztową. Wylicza
to control them are actions aimed at prevention and health promo-
się ją biorąc pod uwagę nie tylko koszty leczenia, ale także pośred-
tion. What is more, a growing number of economic research reports
nio wydatki poniesione w związku z niezdolnością do pracy, których to
reveal positive results of such initiatives as well as prove their cost
można by było uniknąć.
effectiveness. It is measured on the basis of costs related to treatment
Skoro działania profilaktyczne i prozdrowotne pozwalają zmniej-
and indirectly on the basis of costs generated by absences at work,
szyć koszty makroekonomiczne, czy zdrowie publiczne zyska na zna-
which could be avoided.
czeniu, także z perspektywy budżetu? Niekoniecznie, „ocena sku-
If prevention and health promotion can reduce the macroeco-
teczności pojawi się później, kiedy już nawet pamiętać przestaniemy,
nomic costs, will the public health receive more attention also in terms
kto jaki program organizował”, twierdzi wicemarszałek województwa
of the budget? Not necessarily, ‘the effectiveness will be evaluated
pomorskiego Hanna Zych-Cisoń.
much later, when we won’t even remember who was the organizer of
„Partnerstwo – z rozsądku” – temat partnerstwa publiczno-
each particular program’, believes Hanna Zych-Cisoń, Vice-President of
-prywatnego pojawiał się często w trakcie dyskusji. Nasz szwajcar-
Pomorskie Voivodeship.
ski gość Thomas Mattig przedstawił, w jaki sposób kierowana przez
‘A partnership of convenience’- the public-private partnership was
niego publiczna fundacja Health Promotion Switzerland integruje
often discussed during the conference. Our guest from Switzerland
instytucje publiczne i prywatne zainteresowane kwestiami promo-
Mr. Thomas Mattig, president of the Health Promotion Switzerland,
cji zdrowia („Zadowoleni chorują… rzadziej”). W Szwajcarii współ-
explained how the public foundation manages to integrate public and
praca państwa z sektorem prywatnym nie budzi kontrowersji, a wręcz
private institutions interested in health promotion (‘Happy people...
w wielu dziedzinach jest zalecana. Firmy to know-how, a także moż-
are healthier’). In Switzerland the cooperation between the state and
liwość dotarcia do ludzi, do których kierowane są działania prozdro-
the private sector does not arouse controversy and is, in fact, recom-
wotne. Przykładem jednego z programów zwalczających stres w miej-
mended in many areas. Companies deliver know-how, as well as the
scu pracy jest „Friendly Work Space®”.
possibility to reach the target groups of health promotion projects.
Duże wrażenie zrobiła na uczestnikach Forum relacja na temat
One example of programs aimed at reducing stress at work is the label
polskiego programu edukacyjnego „Trzymaj Formę!”. Jest to najwięk-
‘Friendly Work Space®’.
szy program realizowany w ramach partnerstwa publiczno-prywatnego
The participants of the Forum were particularly impressed by the Po-
w Unii Europejskiej. Zależy nam na tym, by Państwu go szerzej przedstawić.
lish educational project ‘Keep fit!’. It is the biggest PPP-project carried
A na koniec niestety zła wiadomość. Kilka dni po Forum okazało
out in the European Union. We believe it is worth presenting it in more detail.
się, że wyższa izba szwajcarskiego parlamentu większością jednego
Unfortunately we have also bad news. A few days after the Forum
głosu (20 przeciw, 19 za) odrzuciła propozycję projektu Ustawy Pre-
the upper chamber of the Swiss parliament rejected the discussion over
wencyjnej, która została przedstawiona podczas Forum przez drugiego
the project of the Prevention Act by the majority of one vote (20 against,
referenta ze Szwajcarii, posła Ignazio Cassis. Przeważyła opinia…, że
19 in favour). The project had been presented during the Forum by the
prewencja to sprawa prywatna. Nasuwa się komentarz, że koszty tej
second Swiss panelist, member of the Swiss Federal Parliament Mr. Ignazio
prywatnej odpowiedzialności ponoszą później wszyscy.
Cassis. The final conclusion was....that prevention is a private matter.
The Polish-Swiss Forum for Dialogue “The 21st Century
wia mogą omawiać wyzwania, przedstawiać swoje opinie oraz
Healthcare” is an mopportunity to discuss ideas and solutions
szukać rozwiązań dopasowanych do potrzeb polskiego spo-
for an optimal healthcare model in Poland. Organized by the
łeczeństwa. W spotkaniach biorą udział zagraniczni eksperci,
Polish-Swiss Chamber of Commerce under the auspices of the
którzy dzielą się swoją wiedzą i doświadczeniami dotyczącymi
Ambass-ador of Switzerland, the meeting allows key players of
funkcjonowania systemu ochrony zdrowia oraz mechanizmów
the Polish healthcare system to meet and discuss challenges,
skutecznego prowadzenia dialogu stosowanymi w innych krajach.
exchange opinions and join forces to elaborate solutions best
suiting the needs of the Polish society. Guests include interna-
Jesteśmy przekonani, że otwarty dialog pomiędzy interesariu-
tional experts who share their expertise in healthcare models
szami systemu ochrony zdrowia może przyczynić się do poprawy
and efficient mechanisms of dialogue used abroad.
jego funkcjonowania oraz do wypracowania rozwiązań, które
okażą się korzystne dla pacjentów. Szczególnie ważnym elemen-
We believe that a transparent dialogue between stakehold-
tem formuły otwartego dialogu jest wymiana doświadczeń oraz
ers in the healthcare system offers the opportunity to contribute
wiedzy. Czerpiąc ze szwajcarskiej tradycji debat publicznych, Pol-
to the effectiveness of the system and to bring about acceptable
sko-Szwajcarska Izba pragnie ułatwić ten proces. Poprzez swoją
solutions, ultimately benefiting patients. We believe that in this
formułę Polsko-Szwajcarskie Forum Dialogu pomaga zbudować
dialogue, exchange of experiences, best practices and bench-
zaufanie oraz osiągnąć kompromis pomiędzy interesariuszami
marking are of great value. Drawing from the Swiss tradition of
systemu ochrony zdrowia.
public debate, the Polish-Swiss Chamber of Commerce wants
to facilitate this process. The Polish-Swiss Forum for Dialogue
contributes to building trust and consensus through dialogue
Pierwsze Polsko-Szwajcarskie Forum Dialogu odbyło się 24 marca
2011 w Klubie Polskiej Rady Biznesu we współpracy z Ambasadą
The Forum for Dialogue – themes and participants
Szwajcarii (patronat) oraz magazynem THINKTANK (patronat medialny).
Temat spotkania brzmiał: „Ile rynku, ile państwa w ochronie zdrowia.
The first Polish-Swiss Forum for Dialogue was held on 24th March
Konkurencja między płatnikami – doświadczenie szwajcarskie”.
2011 at the Polish Business Roundtable in cooperation with the Swiss
W dyskusji uczestniczyli: senator dr Eugen David, członek Komisji
Embassy (patronage) and the THINKTANK magazine (media patronage).
Bezpieczeństwa Społecznego i Zdrowia Rady Kantonów, były prezes
The topic of the meeting was: ‘The Market-State Balance in Healthcare:
jednej z największych kas chorych w Szwajcarii, oraz dr Thomas Zelt-
Competition Among Payers – the Swiss Experience’.
ner, założyciel Globalnego Forum ds. Bezpieczeństwa Pacjentów, były
Participants of the Forum: senator Ph.D. Eugen David, member of
szef Szwajcarskiego Federalnego Urzędu ds. Zdrowia; dr Marek Balicki,
the Committee for Social Security and Health of the Council of States,
minister zdrowia w latach 2004-2005, oraz dr Andrzej Sośnierz, prezes
former president of one of the biggest healthcare funds in Switzerland
NFZ w latach 2006-2007.
and M.D. Thomas Zeltner, founding leader of the Global Patient Safety
„Profilaktyka i promocja zdrowia – nowe perspektywy dla państwa
Forum, former director of the Swiss Federal Office of Public Health,
i samorządu” to temat najnowszego Forum Dialogu, które odbyło się
dr Marek Balicki, former Minister of Health (2004-2005) and dr Andrzej
30 listopada 2011 w Pałacu Staszica w Warszawie. Na kolejnych stro-
Sośnierz, former President of the National Health Fund (2006-2007).
nach Biuletynu przedstawiamy szczegółową relację z wydarzenia.
‘Preventive medicine and health promotion – new perspective for
the state and local government’ was the topic of the latest Forum for
Konferencje z serii Polsko-Szwajcarskie Forum Dialogu odbywają
się dwa razy w roku.
Dialogue organized on 30th November 2011 in Staszic Palace in Warsaw.
This issue of the Bulletin presents detailed information about the event.
The Polish-Swiss Forum for Dialogue is held twice a year.
Polsko-Szwajcarskie Forum Dialogu realizowane jest we współpracy z: /
The Polish-Swiss Forum for Dialogue is organized in cooperation with:
The costs of this private responsibility will obviously be paid by everyone.
Ulrich Schwendimann
Managing Director, Swisschamber Poland
01_02
Forum Dialogu – tematy i uczestnicy
among all stakeholders in the healthcare system.
www.swisschamber.pl
Patronat / Patronage:
Jak najefektywniej zarządzać zdrowiem publicznym
Partnerstwo - z rozsądku
Kolejna, druga z kolei debata przeprowadzona w ramach Polsko-Szwajcarskiego
Forum Dialogu uwagę skupiała, zgodnie
z założeniami, również na obszarze ochrony
zdrowia. Tym razem wspólnie rozważano
kwestie promocji zdrowia, jej finansowania,
a zwłaszcza wskazywano korzyści, jakie dla
promowania zdrowia wynikają z łączenia
środków i działań publicznych z prywatnymi.
- podkreślił między innymi Ignazio Cassis – ma być Ustawa Prewencyjna, stanowiąca ramy prawne dla współdziałania między rządem
federacyjnym a kantonami.
Nasze zabiegi konstruowania tego aktu zmierzały do tego, aby
ustawa była prawem w najwyższym stopniu użytecznym i akceptowanym. Nowe uregulowania, rozdzielając kompetencje, dużą rolę
przyznały kantonom. Owszem, rząd federacyjny zajmować się ma
wyznaczaniem strategii, zapewnianiem wyrównanego dostępu do
ochrony zdrowia, problematyką o znaczeniu ogólnym, chorobami
stanowiącymi zagrożenie zdrowia publicznego (głównie choroby
zakaźne), tworzeniem narodowych programów. O codzienne
zdrowie, jego promocję dostosowaną do potrzeb regionu – dbać
W pierwszej części spotkania swoje doświadczenia w tej mierze przedstawili prelegenci ze
Szwajcarii: dr Ignazio Cassis, lekarz, polityk,
parlamentarzysta, członek Komisji ds. Zdrowia, a także dr Thomas Mattig, prezes Fundacji Health Promotion Switzerland.
będą kantony. Partnerem głównym będzie tu Fundacja, gromadząca środki z dodatkowych, prywatnych źródeł. Jej rola bardzo się
wzmacnia.
W Polsce finansowanie programów promocji zdrowia i profilaktyki z kilku łączonych źródeł jest jak dotąd zgoła incydentalne.
Nie znaczy to jednak, że polscy samorządowcy nie podejmują szerokich działań dla zdrowia. Pozytywne tego przykłady pokazała podczas wystąpienia Hanna Zych – Cisoń, Wicemarszałek Województwa
W Szwajcarii wiele dyskusji wywołał projekt ustawy, która ma porządkować funkcjonowanie obszaru zdrowia publicznego, w tym głównie promocji zdrowia. Tu w zasadzie za ochronę zdrowia i zapewnienie mieszkańcom zdrowotnego bezpieczeństwa odpowiadają
poszczególne kantony. Muszą one jednak współdziałać w ramach
federacji. Ustalenie między nimi takich relacji, które pozwolą na
racjonalizowanie systemu, zapewnienie wyższej efektywności, skorelowanie podejmowanych działań - to główne zadania dla wprowadzanej ustawy federacyjnej.
Pomorskiego. Prezentując godne naśadowania projekty, powiedziała
między innymi:
Brak nadrzędnej kontroli i informacji o tym, jakie działania podejmują wszystkie instytucje odpowiedzialne za politykę zdrowotną
skutkuje chaosem, nieekonomicznym gospodarowaniem środkami, powielaniem zadań na danym obszarze, obniżaniem jakości podejmowanych wieloletnich programów nie zawsze zgodnie
z zasadami zdrowia publicznego. Brakuje ewaluacji, niejasna jest
więc efektywność.
W Polsce jest w pewnym zakresie podobnie - tu też zadania i odpo-
1
2
03_04
od lewej: Anna Koprowicz, Witold Tomaszewski, prof. Bolesław Samoliński, Wojciech
Matusewicz, Piotr Dąbrowski, prof. Tomasz Grodzki, Hanna Zych-Cisoń, dr Ignazio Cassis,
dr Thomas Mattig, Ulrich Schwendimann
od lewej: prof. Tomasz Grodzki, Lukas Beglinger (Ambasador Szwajcarii), Marek Kondrat
(Prezes Polsko-Szwajcarskiej Izby Gospodarczej), Hanna Zych-Cisoń (Wicemarszałek Województwa Pomorskiego), Witold Tomaszewski (Główny Inspektorat Sanitarny)
3
od lewej: Wojciech Matusewicz (Prezes Agencji Oceny Technologii Medycznej), dr Marek Balicki
(minister zdrowia w latach 2004-2005), Ulrich Schwendimann (Dyrektor Polsko-Szwajcarskiej
Izby Gospodarczej)
wiedzialność za zdrowie społeczne dzielone są między wojewódz-
W drugiej części spotkania zaproszeni goście, specjaliści różnych
twa a urzędy centralne, rząd. Tak więc, choć w obu krajach warunki
instytucji związanych ze zdrowiem, wzięli udział w dyskusji panelowej
(głównie materialne) są zgoła odmienne, pewne wspólne problemy
prowadzonej przez red. Annę Koprowicz z Polskiego Radia Szczecin.
i cechy dają się zauważyć.
Ich wypowiedzi pozwoliły stworzyć szeroką panoramę zagadnienia.
Wskazywanie z jednej strony owych cech wspólnych, z drugiej
Prof. Bolesław Samoliński, przewodniczący Podkomisji ds. Prio-
odmiennych - stało się osnową debaty, zorganizowanej przez Pol-
rytetów Ministerstwa Zdrowia podczas polskiej prezydencji w Unii
sko-Szwajcarską Izbę Gospodarczą w Warszawie.
Europejskiej, konsultant krajowy ds. zdrowia publicznego zwrócił
W Szwajcarii, jak przedstawiono w wystąpieniach, możliwe
uwagę na najważniejsze problemy w tej dziedzinie, które były szcze-
jest tworzenie budżetu na promocję zdrowia z łączenia środków
gólnie nagłaśniane podczas polskiej prezydencji. Była wówczas
publicznych z prywatnymi. Współdziałanie tych sektorów ma okre-
sposobność, by rozmawiać o wszystkich tych ważnych sprawach,
ślone ramy organizacyjne, a droga pieniędzy prywatnych wiedzie
w tej chwili istotnych także dla Unii. Mówiło się więc o globalnym
przez opodatkowanie się obywateli, o czym mówił Thomas Mattig.
problemie starzenia, który narasta i wywołuje znaczące skutki medyczne,
To jeden wątek. Drugi skupiał uwagę na tym, jak najbardziej efek-
społeczne, ekonomiczne; dyskutowano o nierównym dostępie do
tywnie gromadzone środki wydatkować w sposób racjonalny i upo-
opieki medycznej między krajami, regionami…
rządkowany. Instrumentem, który ma tę dziedzinę porządkować
www.swisschamber.pl
Razem dla zdrowia
Zadowoleni chorują… rzadziej
Nie da się rozwiązywać tych problemów zrzucając ciężar tylko na
zarządzania zdrowiem publicznym z odpowiednimi kanałami
rządy, centralne władze administracyjne. Musi być partnerstwo
przepływu informacji pionowej i poziomej. Mamy bardzo dobry
między sektorami, finansowanie wieloźródłowe, nie tylko z pie-
dokument strategiczny: Narodowy Program Zdrowia 2007-2015.
niędzy publicznych. Istotną rolę mogłyby tu oficjalnie odgrywać,
Niestety, jego realizacja jest wysoce niezadowalająca.
na określonych zasadach, firmy farmaceutyczne, bez udziału któ-
Z dr Thomasem Mattigiem, Prezesem Fundacji
Health Promotion Switzerland rozmawia Jolanta
Lenartowicz
Czy ten tor informacyjny służyć może też przekazywaniu oczeki-
Kieruje pan Fundacją, która gromadzi środki na promocję zdro-
Mamy specjalną komisję, która ocenia zasadność przyjmowanych propozycji i określa czy są one dość innowacyjne, by mogły
wań społecznych, sugestii?
Tak, rezerwujemy część naszych środków, które przeznaczane są
na realizację postulatów „oddolnych”, zgłaszanych przez ludzi.
rych, liczba programów zdrowotnych byłaby jeszcze mniejsza.
Podczas panelu dyskusyjnego przedstawione zostały też pozy-
wia, łącząc w sobie pieniądze ze źródeł publicznych i prywatnych.
Konieczny jest też właściwy: pionowy i poziomy przepływ informa-
tywne i godne naśladowania przykłady programów dobrze prowa-
To rozwiązanie jest dla nas Polaków bardzo interesujące. Jaka jest
cji. Tak więc zweryfikować trzeba w wielu aspektach nasze myśle-
dzonych. Program wczesnego wykrywania raka płuc realizowany
struktura Fundacji, jak ona funkcjonuje?
nie o zdrowiu publicznym, o jego kształtowaniu. Ono w przyszłości
w Szczecinie pod kierunkiem prof. dr. hab. Tomasza Grodzkiego do
W ramach Fundacji skupione są różne podmioty gospodarcze
najmniej zależeć będzie od medycyny naprawczej. Koniecznością
takich należy. Udało się tam uporządkować zasady profilaktyki zdro-
zarówno z sektora publicznego, jak i prywatnego. Tworzy się
Mamy w zasadzie trzy główne obszary inwestowania. Jednym
staje się zracjonalizowanie wydatków. Promocja zdrowia jest do
wotnej.
w ten sposób system skupiający wokół problematyki zdrowia
z nich jest walka z otyłością; tu program adresowany jest do ludzi
(a zwłaszcza jego promocji), zarówno przedstawicieli służby
młodych: uczniów i studentów. Drugi ważny obszar to przeciw-
tego dobrą drogą, pod warunkiem, że podejmowane programy
uzyskać akceptację i skierowanie do realizacji.
Jakie programy obecnie realizuje Fundacja w zakresie promocji
zdrowia?
poddawane będą ewaluacji. To jest istotne dla każdego kraju,
- Zrobiliśmy to w Szczecinie siłami Rady Miasta, której jestem
zdrowia, instytucji administracji publicznej jak i ubezpieczycieli,
działanie przeciążeniom psychicznym w miejscu pracy; dotyczy
a w Polsce, gdzie środków jest szczególnie mało – liczenie kosztów
członkiem. Dzięki wydzielonym funduszom można było przebadać
świadczeniodawców, pacjentów, reprezentantów przemysłu
on również walki ze stresem, organizowania w środowisku pracy
i kontrola skuteczności jest tym ważniejsza.
w jednym roku 5000 mieszkańców z grup ryzyka. Do tej pory wykona-
farmaceutycznego, producentów żywności, naukowców... Każdy
rozmaitych form aktywności, warunków dla rekreacji, itp. Trzeci
liśmy u 16 000 pacjentów badanie tomografii komputerowej klatki
z podmiotów, świadcząc określone składki tworzy wspólny fun-
krąg naszych zwiększonych zainteresowań to prewencja chorób,
Sprzymierzeńcem w tej mierze być musi i jest Agencja Oceny
piersiowej. Terapia podjęta wśród ujawnionych w ten sposób cho-
dusz, a tym samym ma możliwości wpływania na wydatkowa-
zwłaszcza o charakterze społecznym. Tutaj staramy się zjedny-
Technologii Medycznej. Mówił o tym jej prezes Wojciech Matusewicz:
rych potwierdziła skuteczność programu również w innych regio-
nie zgromadzonych pieniędzy. Dzięki temu interesy wszystkich
wać różnych decydentów, polityków tak, aby jak najwięcej środ-
nach kraju, między innymi: na Pomorzu i w Poznaniu…
grup mogą być w tym reprezentowane.
ków przeznaczanych być mogło na działania prewencyjne, bo
Jak doszło do powstania takiej właśnie Fundacji, jak objawiła się
Jest to wielkie zadanie. W Polsce mamy około 3000 jednostek
i narastała potrzeba tak szerokiego partnerstwa?
administracyjnych, każda z nich ma ambicje podjęcia jakiegoś
Duże zainteresowanie zarówno polskich, jak i szwajcarskich uczest-
programu wspierającego promocję zdrowia, a przez to zdrowie
ników spotkania wzbudził program „Trzymaj formę”. Jego głównym
Główny impuls do tworzenia tego typu Fundacji wypłynął ze
publiczne. W ciągu ostatnich lat wpłynęło do oceny przez Agen-
celem jest szeroka edukacja i promowanie zdrowej, zbilansowa-
Światowej Organizacji Zdrowia, która przed laty propagowała
cję ok. 500 rozmaitych programów i wniosków o rekomendację.
nej diety, aktywności wśród młodzieży. Objęto programem prawie
hasło: „Twoje zdrowie w twoich rękach”. A to wskazywało, że za
Z tego 450 dotyczyło promocji zdrowia. Na samym początki
3 miliony uczniów z 7 000 szkół podstawowych i gimnazjalnych.
zdrowie społeczeństwa powinno odpowiadać wiele organizacji,
to przecież najtańszy i najefektywniejszy sposób wspierający
zdrowie publiczne.
Ile osób pracuje w Fundacji?
Obecnie mamy 40 pracowników, nasza siedziba mieści się
w Bernie, a w Lozannie mamy biuro regionalne.
Czy wejście w życie ustawy o prewencji zmieni status Fundacji?
naszego trzyletniego funkcjonowania 2/3 z nich nie spełniało
Jak podkreślił Witold Tomaszewski – Przedstawiciel Głównego
bo tylko wtedy tworzy się szeroka podstawa do podejmowania
Chyba można powiedzieć, że zwiększy jej znaczenie w przeciw-
kryteriów programu, powielały programy narodowe lub inne
Inspektoratu – jest to obecnie największy tego typu program w Unii
działań, znacznie szersza i skuteczniejsza niż ściśle określone
działaniu chorobom społecznym, nie tylko zakaźnym i bezpo-
już istniejące… W całej tej puli 135 programów dotyczyło cho-
Europejskiej, w pełni oparty na zalecanym partnerstwie administracji
struktury państwowe.
średnio zagrażającym życiu. W związku z tym będziemy mieli
rób zakaźnych i szczepień. To dobrze. Tyle, że połowa dotyczyła
państwowej i organizacji sektora prywatnego. Do realizacji programu
Mówimy o tym, że budżet Fundacji łączy środki publiczne z pry-
kontrowersyjnych szczepień HPV, a wiele z nich ograniczało się
udało się przyciągnąć nie tylko centralne i regionalne struktury inspek-
watnymi. Jak? W jakich proporcjach?
jedynie do zaszczepiania niewielkiej grupy dziewcząt, pomijając
cji sanitarnej, samorządy, dyrektorów szkół, rodziców, ale także pro-
Obecnie sytuacja wygląda w ten sposób, że zdecydowana więk-
przez Fundację działaniom prozdrowotnym? Jak na przykład radzi
inne aspekty profilaktyki raka szyjki macicy. Dramatycznie mało
ducentów żywności (współorganizatorem są obok Inspekcji Sanitar-
szość pieniędzy pochodzi z budżetu państwa, a dodatkowe
Pan sobie ze stresem w pracy?
natomiast jest programów przeciwko otyłości, choć jest to wielki
nej Polska Federacja Producentów Żywności Związek Pracodawców).
pieniądze partnerów ten budżet uzupełniają. Współdziałanie
To ważna kwestia, by nie tylko mówić o zdrowym trybie życia, ale
problem. W ostatnim czasie dzięki szkoleniom, jakość opracowy-
Tak więc, pozytywne przykłady są. Rzecz w tym, by stały się one
różnych sektorów ma określone ramy organizacyjne, a droga pie-
taki tryb uprawiać na co dzień. Staram się więc stosować zalecenia,
wanych różnotematycznych programów wzrasta i wiele z nich
kamieniem, który poruszy lawinę. Tę dla działań prozdrowotnych.
niędzy prywatnych wiedzie przez opodatkowanie się obywateli.
polecane przez fundacyjne programy. Regularnie uprawiam sport,
i więcej pieniędzy i …więcej personelu.
I pytanie na zakończenie. Czy Pan poddaje się proponowanym
Wymiana doświadczeń, dobrych przykładów, refleksji nad pro-
Organizacje i obywatele przekazując swoje pieniądze na promo-
dużo czasu spędzam z rodziną. W pracy dbam o dobrą atmosferę.
blemami, które trzeba pokonywać niezależnie od tego, za którą
cję zdrowia, chcieliby wiedzieć jak i na co są one wydatkowane.
To wszystko sprawia, że stres mnie zbytnio nie niszczy. Jestem
Piotr Dąbrowski, Dyrektor Departamentu Zdrowia Publicznego
granicą się one pojawiają - to pożądany skutek debaty. Mimo róż-
Jak więc wygląda system przepływu informacji pionowej i pozio-
zadowolony. A zadowoleni chorują rzadziej.
Ministerstwa Zdrowia zwrócił uwagę, że część programów promu-
nic, jakie dzielą systemy ochrony zdrowia Szwajcarii i Polski, mimo
mej między donatorami? Czy włączone są w to media?
jących zdrowie finansowanych jest z ministerialnego budżetu. Są to
odmiennych warunków finansowania, wiele jest cech wspólnych.
Jeśli chodzi o przepływ informacji na tematy związane z finansowa-
głównie Narodowe Programy Zdrowia o strategicznym znaczeniu,
Dążenie do utworzenia spójnych systemów funkcjonowania zdrowia
niem zdrowia, to my jako Fundacja mamy obowiązek sprawozdaw-
związane np. z chorobami kardiologicznymi, nowotworami, choro-
publicznego, szukanie rozwiązań umożliwiających uzyskiwanie sku-
czy z jednej strony wobec rządu, z drugiej względem parlamentu.
bami psychicznymi. Rzecz w tym, aby je precyzyjnie realizować.
teczności w promowaniu zdrowia, łączenie we wspólnej kasie pie-
Przygotowujemy więc coroczne informacje, w których zdajemy
godnych jest upowszechnienia.
niędzy z różnych, nie tylko publicznych źródeł, budowanie systemów
relację na jakie inwestycje przeznaczyliśmy pieniądze, na jakie
W Ministerstwie Zdrowia trwają więc prace – powiedział Dąbrow-
informacyjnych pozwalającej docierać do jak najszerszych społecz-
pogramy, jakie odnieśliśmy sukcesy, oraz jakie widzimy dalsze
ski - nad tym, aby stworzyć spójny system koordynacji, właściwego
nych kręgów - to najważniejsze z nich.
plany. Co do mediów, to dobre z nimi kontakty są zawsze pożądane
i dobrze, jeśli stanowią one swoisty pas transmisyjny pomiędzy
Jolanta Lenartowicz
05_06
partnerami.
www.swisschamber.pl
dr Thomas Mattig
Ustawa prewencyjna i nowe porządki
Kto reżyserem, kto aktorem
Z dr Ignazio Cassis, lekarzem, politykiem, parlamentarzystą, wpływowym członkiem Komisji ds. Zdrowia kantonu Ticino w Szwajcarii - rozmawia Jolanta
Lenartowicz
Dodać zdrowia do programu
Z Hanną Zych-Cisoń, Wicemarszałek Województwa
Pomorskiego rozmawia Jolanta Lenartowicz
mach), a inne choć potrzebne (zapobieganie wcześniactwu, walka
Były z pewnością bardzo intensywne i gorące, ponieważ rząd
Jak dobry pomysł na promowanie zdrowia zmieniać w dobry,
wymagający wsparcia musi czuć i wiedzieć gdzie i jakie wsparcie
chciał, aby koordynacja na szczeblu narodowym pozostała w gestii
akceptowany w danym rejonie program, jakie do tego prowadzą
znajdzie... O tym się często zapomina konstruując programy. Rze-
Federacji. Kantony natomiast były zdania, że koordynacja ta pro-
zdaniem Pani kroki?
czywiście można odnieść wrażenie, że panują tu swoiste mody.
Punktem centralnym jest stworzenie takiego instrumentu, który
będzie odpowiadał za realizację strategii na szczeblu narodowym.
Debaty nad takimi rozwiązaniami były trudne
z otyłością) - bardzo rzadko.
Uważam, że wciąż brakuje właściwej komunikacji. A chory,
Przygotowywana w Szwajcarii i w końcu przyjęta Ustawa Pre-
wadzona powinna być przez stronę trzecią, trzeciego partnera.
Przede wszystkim o słuszności programu trzeba przekonać tych,
Rak szyjki macicy jest tego przykładem. I dobrze. Ważne tylko,
wencyjna ma w obszarze zdrowia i promocji zdrowia charakter
Zdanie kantonów przeważyło i rolę koordynatora powierzono
do których jest on adresowany. I tu widzę dwie drogi: po pierw-
by skupiając się na jednym problemie, nie tracić z pola widze-
porządkujący. Co to znaczy dla praktyki? Jak ustawa ta rozdziela
ostatecznie Fundacji Health Promotion Switzerland, kierowa-
sze edukacja, wyposażanie w wiedzę o tym, że naprawdę możemy
nia spraw ważnych nie mniej. Stąd konieczność monitorowania,
zadania i kompetencje między Federację a kantony?
nej przez doktora Thomasa Mattiga. Będzie ona odpowiadać
mieć udział w uniknięciu, albo chociaż ograniczeniu wielu cho-
wzajemnego komunikowania się, kontroli. Stąd też konieczność,
Sytuacja w Szwajcarii wygląda tak, że mamy 26 kantonów i one
za organizację, koordynację, transfer wiedzy i ewaluacje podej-
rób społecznych. Po drugie, do tych oddziaływań na świadomość
by wiedzieć, co kto robi i co można od sąsiada zapożyczać,
wszystkie we własnym zakresie odpowiedzialne są za zdrowie
mowanych działań. To bardzo zwiększa rolę Fundacji i co za tym
musimy włączyć element ekonomiczny. Słowem trzeba prze-
co można zrobić razem.
i profilaktykę zdrowotną na swoim terenie. I tutaj z ustawy wyni-
idzie budżet, którym będzie zarządzać. Wzrośnie on niemal trzy-
konywać społeczeństwo, że promowanie się opłaca. W różnych
Na każdy program potrzebne są pieniądze. Czy podejmuje się na
kają pewne nowe założenia. Kantony, w ich świetle, nie tracąc na
krotnie.
wymiarach.
terenie województwa próby łączenia środków publicznych z nie-
ważności, mają przekazać Federacji pewne przywódcze zadania
Jak Pan ocenia spotkanie w Warszawie, czy dialog i debata, które
Kiedy to już wiemy, można przestąpić do pracy. Jakie warunki trzeba
i funkcje w zakresie ochrony i promocji zdrowia.
odbyły się tu miały charakter swoistej lekcji, w której uczyła się
spełnić, by podjąć skuteczne, bezpieczne i uzasadnione działania?
Chciałabym, żeby tak było. Naprawdę bym chciała. Jeśli pano-
Jak mówiłam, trzeba dużo wiedzieć o chorobach niezakaźnych,
wałyby transparentne zasady przekazywania, monitorowania
W jakim stopniu?
tylko Polska, czy zyskała również strona szwajcarska?
publicznymi?
Całkowite przekazanie Federacji władzy nad zdrowiem publicz-
Spotkanie „dialogowe” pozwoliło mi dostrzec w funkcjonowa-
które jednak szerzą się zastraszająco. Choćby otyłość i jej skutki,
i rozliczania środków, to byłaby to znakomita droga do budowa-
nym jest tak niecelowe, jak niemożliwe, ponieważ nasza kon-
niu ochrony zdrowia w naszych krajach więcej podobieństw
choroby krążenia, nowotwory. One mają wspólne źródło: tak
nia właściwego systemu promowania zdrowia. Bo jeśli jest wię-
stytucja tego nie dopuszcza. To co jest nowe w zapisach Ustawy
niż się spodziewałem. Na potwierdzenie tej opinii wskazał-
zwany zły styl życia, który zdrowiu szkodzi, a który na co dzień
cej donatorów niż tylko kasa państwowa – więcej jest jednostek,
Prewencyjnej, to przyznanie Federacji swego rodzaju roli „reży-
bym kilka elementów. Spostrzegłem, że obydwie strony mają –
podsuwa nam cywilizacja. Jego wpływy można ograniczać,
które śledzą promocję zdrowia, promują ją i wspomagają. Jasne
sera całej gry”. Mówiąc konkretnie, to Federacja i jej organa są
w różnym oczywiście stopniu – problemy podobne, wymagające
modyfikując nasze życie. Rzecz w tym, by robić to z głową.
i przejrzyste zasady byłyby korzystne dla wielu stron. Również
odpowiedzialne za tworzenie raz na 8 lat strategii dla zdrowia.
stałej uwagi. Tu wymienię konieczność precyzyjnej koordyna-
Oczywiście ta strategia nie może być budowana przez samą
cji działań, zabiegi o jakość programów, ich rzetelną ewaluację.
Wspominałam już o tym: trzeba bardzo dużo wiedzieć i prze-
Federację, przez samą centralę. Tu konieczne jest współdziała-
W czasie dyskusji panelowej poruszano tematy bardzo aktualne
budować swój sposób myślenia o zdrowiu. Chętnie na przykład
nie z kantonami, a także z organizacjami pozarządowymi. Dys-
także i u nas, że wskażę: problematykę stylu życia, właściwego
korzysta się z wszelkich metod upiększania; gotowi jesteśmy
Skuteczność programów promocyjnych mierzona być może w dłuż-
kusja między tymi trzema partnerami nie była bynajmniej łatwa.
odżywania zapobiegającego otyłości – to w Szwajcarii tak samo
inwestować w kosmetyki, zabiegi chirurgii estetycznej, a równo-
szym czasie. Jak teraz, na bieżąco można poddawać je ewaluacji
Była jednakże niezbędna w szukaniu podstawowych pryncy-
jest ważne jak w Polsce. Zajmowaliśmy się też technologiami
cześnie zupełnie nie dbać o regularne badania profilaktyczne,
i oceniać relacje kosz-efekt?
piów i kierunków. Ostatecznie rolę przewodnią w konstruowa-
medycznymi. A to moim zdaniem łatwiejsze niż kształtowanie
tanie, nieinwazyjne, a skuteczne. Mam głębokie przekonanie,
To prawda, ale są elementy, które oceniać można od razu. Na
niu strategicznych rozwiązań będzie miała Federacja. To ona,
u ludzi stylu życia pozwalającego zdrowie utrzymywać i w tym
że zasady profilaktyki, naukę myślenia o sobie i swoim zdrowiu
przykład ilość uczestników, których udało się nam do programu
po uwzględnieniu opinii, zaleceń i oczekiwań partnerów ma
kierunku przebudowywać ludzką świadomość.
- trzeba kształtować jak najwcześniej. W szkole. Tym bardziej,
przyciągnąć, zainteresowanie społeczne, sposób organizacji
Na przykład jak?
i dla wizerunku firm farmaceutycznych. Często ich poczynania
ocenia się bardzo jednostronnie krytycznie, a przecież często bez
ich udziału wielu programów edukacyjnych by w ogóle nie było.
głos decyzyjny.
A pozamedyczne, pozaorganizacyjne doznania? To był pierwszy
że wiadomo, iż dzieci szkolne są bardzo skutecznym medium
naszego przedsięwzięcia, pokazanie narzędzi użytych, wska-
Tak więc Federacja jest konstruktorem strategii, zaś kantony
Pana kontakt z Polską?
w oddziaływaniu na rodziców, w odwoływaniu się do ich obo-
zywanie dalszego postępowania w stosunku do osób, którym
i instytucje pozarządowe mają obowiązek realizować wynika-
Nie, poznałem już Kraków, w Warszawie jestem drugi raz. Zauro-
wiązków rodzicielskich. Ważne jednak, by cały ten proces był
potrzebna jest pomoc. Krótko mówiąc, na bieżąco oceniać
jące z tego zadania. Na to muszą mieć odpowiednie pieniądze.
czyły mnie Starówki, ich zabudowa, charakter i atmosfera. Warto
dobrze przygotowany, interesujący.
możemy program, jego organizację, realizację. Natomiast na
I jest rzeczą oczywistą, że o nie walczą.
je poznać.
Często jednak jest tak, że wiemy, a nie robimy. Gdzie w tej mierze
ocenę skuteczności trzeba czekać. Ona pojawi się znacznie póź-
tkwią największe przeszkody? Gdzie zaś da się znaleźć sprzymie-
niej, kiedy już nawet pamiętać przestaniemy, kto jaki program
rzeńców?
organizował.
Dzięki doświadczeniu coraz mniej mam tych przeszkód. Właśnie
poprzez organizowanie programów edukacyjnych, konferencji
zjednuję partnerów, ba, właśnie sprzymierzeńców, o których
pani pyta. Ważne też jest, aby po stronie sprzymierzeńców stała
polityka państwa, a także instytucje finansowane również z kasy
poza-publicznej.
Czy obserwuje Pani w działalności promocyjnej swoistą modę na
wybór takiego czy innego tematu? Jak wyjaśnić fakt, że niektóre
zagadnienia wybierane są szczególnie często (rak szyjki macicy
- w Gdańsku, jak wynika z materiałów, pojawia się w 90 progra-
dr Ignazio Cassis
07_08
Hanna Zych-Cisoń
www.swisschamber.pl
PROGRAM „TRZYMAJ FORMĘ!”
Label “Friendly Work Space®”
The challenge
INICJATYWA PROZDROWOTNA KOORDYNOWANA
PRZEZ GŁÓWNY INSPEKTORAT SANITARNY
Główny Inspektorat Sanitarny (GIS) jest instytucją administracji
W programie biorą udział uczniowie i nauczyciele gimnazjów oraz
Globalisation and changes in economic structures and demographic
label. The assessment is based on quality criteria, which have been
centralnej podległą Ministrowi Zdrowia. GIS kierowany jest przez
ostatnich klas szkół podstawowych. Realizowany w latach 2006-11
conditions are making increasingly complex demands on individual
developed by leading Swiss companies in partnership with Health
Głównego Inspektora Sanitarnego, będącego zwierzchnikiem Pań-
projekt objął swym zasięgiem 7000 szkół podstawowych i gimna-
enterprises. Responsible and far-sighted companies understand
Promotion Switzerland. Enterprises are visited by qualified external
stwowej Inspekcji Sanitarnej, w skład której oprócz GIS wchodzi:
zjów zlokalizowanych na terenie całej Polski. W programie udział
that healthy, motivated employees are the key to long-term com-
assessors who conduct assessments on behalf of Health Promotion
16 Wojewódzkich Stacji Sanitarno-Epidemiologicznych, 318 Powia-
wzięło łącznie 4 miliony uczniów.
petitiveness and a successful business. In recent years, the impor-
Switzerland.
towych Stacji Sanitarno-Epidemiologicznych oraz 10 Granicznych
tance of Workplace Health Management has increased dramatically,
Stacji Sanitarno-Epidemiologicznych (w sumie ok. 18 tys. osób,
Przeprowadzony w 2009 r. monitoring programu pod kątem zmiany
Benefits
w tym ok. 600 specjalistów ds. promocji zdrowia). Państwowa
nawyków w z akresie żywienia i aktywności fizycznej wśród młodzieży
Lasting benefits are achieved with a relatively modest investment.
Inspekcja Sanitarna (PIS) jest powołana do realizacji zadań z zakresu
uczestniczącej we wdrażaniu programu wykazał jego dużą efektyw-
A label for workplace health management?
The benefits of Workplace Health Management can be seen at three
zdrowia publicznego. PIS inicjuje, organizuje, prowadzi, koordynuje
ność. Badania monitoringowe wykazały, że uczestnicy programu są bar-
Friendly Work Space® is a label awarded to enterprises which suc-
levels:
i nadzoruje działalność oświatowo-zdrowotną w celu kształtowania
dziej zadowoleni z własnego wyglądu, częściej spożywają 5 posiłków
cessfully implement measures to optimise conditions at the work-
Employees: Healthy employees are more motivated, have lower
odpowiednich postaw i zachowań zdrowotnych.
dziennie, rzadziej dojadają w ciągu nocy, a także częściej spożywają
place and which regard workplace health management as an inte-
stress levels and can develop better problem-solving strategies.
gral part of enterprise management. Workplace health management
Organisation: The enterprise benefits from an improved working cli-
Do najważniejszych zadań PIS należy realizacja programów i kam-
dzieci twierdzi, ze regularnie uprawia jakąś dyscyplinę sportową.
(WHM) creates a stimulating climate, improves working conditions
mate, greater loyalty, more innovative employees and an enhanced
panii społecznych w zakresie ograniczania zachowań ryzykownych
70% spośród dzieci realizujących program uprawia sport rekreacyjnie.
and raises awareness of health-related behaviour. It also reduces
image.
dla zdrowia takich jak nieprawidłowe odżywianie i niewystarczająca
absences due to illness and lays the foundations for sustainable
Results: Business results are improved thanks to a reduction of up to
aktywność fizyczna, palenie tytoniu, nadużywanie alkoholu i innych
W lutym 2010 r. program „Trzymaj Formę!” został uznany przez
successful performance.
a third in lost working hours and a decrease in staff turnover.
środków psychoaktywnych.
DG SANCO Komisji Europejskiej za wzorcowy przykład realizacji pro-
How is the label awarded?
Successful Swiss enterprises have the label
Program „Trzymaj Formę!”
nego przy szerokim zaangażowaniu strony rządowej, świata nauki
The label can be awarded at two levels. Enterprises which partly
Today, more than 100’000 people work in enterprises holding
Główny Inspektorat Sanitarny wspólnie z Polską Federacją Produ-
oraz sektora prywatnego.
meet the quality criteria are entitled to use the preliminary-stage
the label. The list of Swiss enterprises which obtained the label is
centów Żywności, wychodząc naprzeciw zaleceniom strategii
label: “Friendly Work Space®” CANDIDATE. Enterprises which meet
impressing. Among these, one can find Nestlé Suisse Ltd, Chocolat
Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) w zakresie diety, aktywności
the defined quality criteria are entitled to use the second-stage
Frey Ltd, AXA Winterthur, Swiss Post International Management Ltd,
fizycznej i zdrowia, od 6 lat prowadzą Ogólnopolski Program Eduka-
label: “Friendly Work Space®” REGISTERED. Health Promotion Swi-
Basler Versicherungen, Swiss Post, PostMail.
cyjny „Trzymaj Formę!”
safeguarding and mobilising employees’ capacity for performance.
warzywa i surówki. W z akresie aktywności fizycznej - 38% badanych
gramów edukacyjnych na zasadzie partnerstwa publiczno-prywat-
tzerland is responsible for assessing enterprises and awarding the
Więcej informacji na stronie: www.trzymajforme.pl
Inne inicjatywy prozdrowotne realizowane
Głównym celem programu jest edukacja w zakresie trwałego
przez Główny Inspektorat Sanitarny:
kształtowania prozdrowotnych nawyków wśród młodzieży szkolnej poprzez promocję zasad aktywnego stylu życia i zbilansowanej
diety, w oparciu o odpowiedzialność indywidualną i wolny wybór
jednostki. Program „Trzymaj Formę!” jest ściśle dopasowany do
bieżącej sytuacji żywieniowej i poziomu aktywności fizycznej mło-
- Program „Odświeżamy nasze miasta” TOB3CIT
(Tobacco Free Cities)
- Rządowy Program Ograniczania Zdrowotnych
Następstw Palenia Tytoniu w Polsce
dzieży w Polsce, wśród której już ponad 30 procent ma problemy
z właściwym odżywianiem. Dotyczy to zarówno wzrastającego
Więcej informacji na stronie: www.gis.gov.pl
odsetka osób z nadwagą i otyłością, jak i liczby młodzieży, u której
stwierdza się niedożywienie jakościowe oraz tak niebezpieczne dla
zdrowia choroby jak bulimia i anoreksja. Program wpływa na ograniczenie tych negatywnych trendów, dzięki dostarczeniu praktycznej
wiedzy w zakresie zdrowego stylu życia w wiarygodny i ciekawy dla
młodzieży sposób.
For more information – please contact:
A
` STWOW
N
PA
Jan Henseleit, Project Manager Workplace Health Management
09_10
RN
KC
IT
A
E
P
[email protected]
INS
www.healthpromotion.ch/label
A
tel: 0041 (0) 31 350 04 09
JA SA N
www.swisschamber.pl
Projekt okładki „Talerz Zdrowia”:
Rada ds. Diety, Aktywności Fizycznej i Zdrowia przy Ministrze Zdrowia