Filatelista

Transkrypt

Filatelista

Filatelista Kaliski 2015 nr 1-2 (125-126)
1
2
SZANOWNI CZYTELNICY !
W 2015 roku zbiegły się dwie rocznice związane z działalnością organizacyjną i publicystyczną naszego okręgu, tj. 35. rocznica utworzenia w Kaliszu OKRĘGU Polskiego Związku
Filatelistów i 20-lecie „Filatelisty Kaliskiego”. Tak ważnym - dla środowiska filatelistów kaliskich - rocznicom poświęcamy w numerze dwa pierwsze opracowania. Załączyliśmy też
„okolicznościowy adres” z okazji jubileuszu naszego pisma skierowany z Okręgu Pomorskiego PZF.
Od kilkunastu lat w Bibliotece Głównej w Kaliszu gromadzone są wydawnictwa z dziedziny filatelistyki i historii poczty. W Dziale Zbiorów Specjalnych przechowywane są też m.in.
dokumenty związane z działalnością miejscowych filatelistów, historią kaliskiego koła i okręgu Polskiego Związku Filatelistów. W związku z tym udostępniamy w bieżącym numerze
artykuł o specyfice tych zbiorów, ich przechowywaniu i opracowywaniu.
Jako kontynuację, zamieściliśmy artykuł na temat pocztowych kamieni milowych występujących w powiecie odolanowskim.
Postanowiliśmy też uczcić 125. rocznicę urodzin Kazimiery Dąbrowskiej, polskiej projektantki znaczków pocztowych Watykanu. W okolicznościowym opracowaniu zaprezentowano znaczki projektowane przez wybitną polską artystkę miniatury oraz omówiono jej życie
i dorobek twórczy.
W nawiązaniu do artykułu na temat czytelnictwa wydrukowanego w poprzednim numerze „Filatelisty Kaliskiego” publikujemy ciekawy tekst o Matce Bożej zatytułowany „Panna
na ten czas psałterz czytała…”
Artykuł Z historii Kaliskich Spotkań Teatralnych nawiązuje do 55.rocznicy kaliskiego festiwalu sztuki aktorskiej, przypadającej w bieżącym roku. Opracowanie wzbogacono walorami filatelistycznymi związanymi z KST i historią teatru kaliskiego oraz jego założycielem
i patronem, Wojciechem Bogusławskim.
Prezentujemy ostatnie dziesięć kartek korespondencyjnych z kościołami drewnianymi,
które zamykają cykl ponad dziewięćdziesięciu kartek z zabytkowymi obiektami sakralnymi
architektury drewnianej zachowanymi w Diecezji Kaliskiej.
W formie uzupełnienia kontynuujemy cykl na temat frankatur mechanicznych, tym razem stosowanych w Odolanowie i Przygodzicach w powiecie ostrowskim.
Jerzy Bielawski
Redaktor Naczelny
Kalisz, czerwiec 2015
„FILATELISTA KALISKI”
PISMO WYRÓ¯NIONE
MEDALEM
ZA ZAS£UGI DLA ROZWOJU
PUBLIKACJI FILATELISTYCZNYCH
3
Jerzy Bielawski
35-lecie Okręgu Kaliskiego PZF
1980 - 2015
Wstęp
W 2010 roku obchodziliśmy 30.rocznicę
utworzenia Okręgu Kaliskiego Polskiego Związku Filatelistów. Uroczystość jubileuszowa odbyła się 30.listopada w Sali Konferencyjnej Poczty Głównej z udziałem Józefa Ignaszaka, dyrektora b. Oddziału Rejonowego Centrum Poczty
w Kaliszu. Jerzy Bielawski, prowadzący spotkanie w okolicznościowym wystąpieniu przypomniał moment powstania okręgu kaliskiego w
1980 roku oraz omówił działalność i dokonania filatelistów całego regionu w okresie minionego trzydziestolecia. Omówienie przebiegu
uroczystości i historia Okręgu Kaliskiego PZF w
latach 1980-2010 zostały zamieszczone w „Filateliście Kaliskim” (2010 nr 1-4).
W roku bieżącym przypada 35. rocznica
działalności Okręgu Kaliskiego. Dla przypomnienia należy stwierdzić, że powołanie w 1980 roku
w Kaliszu OKRĘGU Polskiego Związku Filatelistów było szczególnie doniosłym wydarzeniem
dla filatelistów Kalisza i całego regionu południowo-wschodniej Wielkopolski. Podjęcie
przez ZG PZF 17.lutego 1980 r. Uchwały o powołaniu nowego okręgu PZF w ramach młodego województwa kaliskiego było poprzedzone
licznymi pracami przygotowawczymi podjętymi już w 1979 r. Szczególnie znaczącą rolę w
zakresie negocjowania argumentów, ustalania
procedury i celowości powołania okręgu odegrali: Henryk Białek, ówczesny prezes Zarządu
Głównego PZF, Ludwik K. Malendowicz, ówczesny prezes Zarządu Okręgu PZF w Poznaniu oraz
Józef Włodarczyk, pierwszy prezes Okręgu Kaliskiego PZF. Kolejni prezesi to Zdzisław Galuba, Roman Matusiak i od 2002 roku Jerzy Bielawski.
Józef Włodarczyk
4
Zdzisław Galuba
Roman Matusiak
W związku z opublikowaniem w „Filateliście Kaliskim” w 2010 roku historii Okręgu Kaliskiego za okres 30.lat, poniżej ograniczę się do
omówienia sytuacji oraz dokonań okręgu w latach 2011-2015.
Sprawy organizacyjne
Rok 2011 rozpoczął nową kadencję w Okręgu Kaliskim PZF. 30. kwietnia w Muzeum Okręgowym Ziemi Kaliskiej odbyło się Walne Zebranie Sprawozdawczo-Wyborcze Delegatów Okręgu PZF w Kaliszu. Dokonano podsumowania za
minioną kadencję, udzielono absolutorium ustępującym władzom okręgu i wybrano władze na
VIII kadencję w składzie: Jerzy
Bielawski, prezes; Jerzy Rajewicz, wiceprezes; Tomasz Gąsłowski, sekretarz; Andrzej Stefaniak, skarbnik oraz Marian
Berkowski, Maciej Bukczyński,
Ryszard Krawulski, członkowie
Jerzy Bielawski
zarządu. Należy dodać, że upływająca w roku 2010 kadencja stała się niejako
zamknięciem i podsumowaniem 30.lat działalności Okręgu.
Jerzy Rajewicz
Tomasz Gąsłowski
Andrzej Stefaniak
Marian Berkowski
Maciej Bukczyński
Ryszard Krawulski
W związku z sytuacją, jaka zaistniała w Białymstoku po likwidacji tamtejszego Okręgu PZF
w poprzedniej kadencji, prowadzący Koło PZF
nr 10 w Białymstoku zwrócił się 20.stycznia
2011 r. pismem z prośbą o włączenie koła do
Okręgu Kaliskiego. Zarząd Okręgu PZF w Kaliszu na posiedzeniu odbytym 16.lutego 2011 r.
podjął stosowną uchwałę (Uchwała 24/VII/
2011/ZO z 16.lutego 2011) przychylającą się do
prośby Kolegów z Białegostoku. Koło, liczące
początkowo 14.członków, aktualnie liczy
81.członków dorosłych (stan_31.12.2014).
Wydaje się, że podjęto słuszną decyzję, która
spowodowała zatrzymanie w szeregach PZF
znacznej grupy filatelistów. Uzyskała też pozytywną opinię, którą wyraził na jednym z posiedzeń Ludwik Malendowicz, ówczesny prezes
Zarządu Głównego PZF.
Kolejna zmiana organizacyjna w Okręgu
Kaliskim nastąpiła 1.lipca 2011 roku. 30. czerwca bowiem prezesi Kół PZF w Kępnie, Wieruszowie i przy Ostrzeszowskim Centrum Kultury
na spotkaniu w Kępnie podjęli decyzję o rezygnacji i wystąpieniu wymienionych kół „z członkostwa i podległości z Okręgu PZF w Kaliszu z
dniem 1. lipca 2011 roku” (cytat z decyzji). W
związku z przesłaną Decyzją z 30. czerwca 2011
roku o wystąpieniu z Okręgu Kaliskiego z dniem
1.lipca 2011 r. Kół PZF w Kępnie, OCK w Ostrzeszowie i Wieruszowie, podpisaną przez prezesów tych Kół (Edwarda Stankowiaka, Henryka
Dembskiego i Ryszarda Gruszkę), Zarząd Okręgu PZF w Kaliszu w myśl art. 20, pkt. 4 Statutu
PZF rozwiązał powyższe Koła (liczące łącznie
27.członków) i skreślił z ewidencji w Okręgu
Kaliskim. Uchwała nr 6/VIII/2011/ZO Zarządu
Okręgu w powyższej sprawie usankcjonowała
zaistniały 1.lipca 2011 roku stan Kół PZF w Okręgu Kaliskim. Prezes Zarządu Głównego VIII kadencji, Henryk Monkos pismem z 29.04.2012 r.
uznał, że Uchwała Zarządu Okręgu nr 6/VIII/
2011/ZO w Kaliszu została podjęta zgodnie z
obowiązującymi zapisami Statutu PZF i jest prawomocna.
18.listopada 2011 r. reaktywowano w Okręgu Kaliskim Koło PZF w Mikstacie, pow. ostrzeszowski. Od 1.stycznia 2012 r. uległo likwidacji
Koło PZF przy COSSW w Kaliszu, od 1.stycznia
2014 r. przy RPK w Ostrowie Wlkp. Na posiedzeniu Zarządu Okręgu 10.grudnia 2014 r. podjęto uchwałę o połączeniu dwóch kół pleszewskich i utworzeniu od 1.stycznia 2015 r. jednego Koła Miejskiego PZF w Pleszewie. 1 stycznia
2015 r. uległo likwidacji Koło WSK w Kaliszu.
Stan organizacyjny Okręgu Kaliskiego PZF
2011-2014
Koła PZF Okręgu Kaliskiego w 2015
Działalność kół terenowych jest zróżnicowana. W części kół sprowadza się ona do zebrania zamówień, rozdzielenia i wydania abonamentu znaczków polskich i wydawnictw specjalnych, zebrania składek i złożenia do okręgu
sprawozdania z ruchu członków. Pod względem
podejmowania szerszych działań organizacyjnych należy wymienić Koło Miejskie w Kaliszu,
Koło Miejskie w Ostrzeszowie, Koło nr 2 w
Ostrowie Wlkp., Koło w Jarocinie i Koło Wiejskie w Witaszycach. Spotkania wymienne odbywają się w Kaliszu, Ostrowie Wlkp., Ostrzeszowie, Krotoszynie i Witaszycach. Członkowie
poszczególnych kół pełnią funkcje we władzach
okręgu, wystawiają eksponaty na konkursowych wystawach filatelistycznych, inni prezentują swoje zbiory na pokazach i wernisażach
tematycznych w urzędach pocztowych i placówkach kultury, publikują opracowania na łamach
„Filatelisty Kaliskiego” i innych pism filatelistycznych, uczestniczą w organizacji imprez i uroczystości filatelistycznych.
Udział w pracach poza okręgiem macierzystym: Jerzy Bielawski kolejną kadencję pełni
funkcję przewodniczącego Komisji Literatury ZG
PZF, od dziesięciu lat jest członkiem Kapituły
Medalu „Za Zasługi dla Rozwoju Publikacji Filatelistycznych”, członkiem rzeczywistym Polskiej
Akademii Filatelistyki i redaktorem naczelnym
5
„Historyczno-Badawczego Biuletynu Filatelistycznego”, pisma Polskiej Akademii Filatelistyki. Piotr Szymczak jest kandydatem PAF. Maciej
Bukczyński jest prezesem Ogólnopolskiego Klubu Zainteresowań „Znaki Polecenia”. Tomasz
Gąsłowski jest aktywnym członkiem Ogólnopolskich Klubów Zainteresowań: „Frankotyp”, „Kolejnictwo” i „Św. Gabriel”, aktualnie jest słuchaczem XI Studium Filatelistyki PZF. Członkowie Ogólnopolskiego Klubu Tematycznego „Św.
Gabriel”: J. Bielawski, T. Gąsłowski, Józef Kaczkowski, Stanisław Rećko, Marek Szymański.
Odznaczenia
Z uwagi na szczególne zaangażowanie w
przedsięwzięciach upowszechniających filatelistykę członkowie Okręgu Kaliskiego w ostatnich
latach zostali wyróżnieni przez władze samorządowe i związkowe.
13. czerwca 2014 roku w Wielkopolskim
Urzędzie Wojewódzkim w Poznaniu Marek Banasiak, członek Koła Miejskiego PZF w Ostrzeszowie został odznaczony Srebrnym Krzyżem
Zasługi przez Piotra Florka, wojewodę wielkopolskiego.
17. października 2014 roku Jerzy Bielawski
otrzymał, przyznany przez prezydenta Janusza
Pęcherza, medal wraz z tytułem „Honorowy
Przyjaciel Kalisza”, jako wyróżnienie w roku jubileuszu 60-lecia filatelistyki kaliskiej. W 2011
roku Walny Zjazd Delegatów PZF nadał Jerzemu Bielawskiemu godność Członka Honorowego Polskiego Związku Filatelistów.
Rok 2011. Złotą odznakę „Za Zasługi dla
Polskiej Filatelistyki” otrzymali Sylwester Banasiak, Marian Berkowski i Maciej Bukczyński.
Złotą Odznakę Honorową PZF otrzymał Piotr
Szymczak
Rok 2012. Zarząd województwa wielkopolskiego wyróżnił Koło Miejskie PZF w Ostrzeszowie Odznaką Honorową „Za zasługi dla województwa wielkopolskiego”. Zarząd Główny PZF
wyróżnił Koło i jego członków: Marka Banasiaka i Mariana Bacika brązową odznaką „Za Zasługi dla Polskiej Filatelistyki”, a Andrzeja Majchrzaka Złotą Odznaką Honorową PZF. Srebrną
Odznakę Honorową otrzymali: Jerzy Picher
i Natalia Sobieraj, Brązową: Aleksandra Banasiak i Grzegorz Pawlak (koła w Mikstacie
i Ostrzeszowie). Złotą Odznakę Honorową PZF
otrzymał Józef Kaczkowski (Kalisz) i Tomasz Gą6
słowski (Witaszyce), srebrną Józef Klanowski
(Kalisz). Brązową Odznakę Honorową PZF otrzymali: Krzysztof Jędrzejak i Mieczysław Kaszyński (Koło OSSW w Kaliszu).
Rok 2013. Brązową Odznakę Honorową PZF
otrzymał Janusz Waliński (Białystok), Alojzy
Grenda, Józef Rajnsz, Czesław Żyto, (Krotoszyn),
Andrzej Kamiński (Kalisz), Łukasz Biegański (Mikstat)
Rok 2014. Uchwałą Zarządu Głównego PZF
złotą odznaką „Za Zasługi dla Polskiej Filatelistyki” wyróżniono Koło Miejskie PZF w Kaliszu,
srebrną odznakę otrzymali Jerzy Rajewicz, wiceprezes Zarządu Okręgu PZF w Kaliszu oraz
Andrzej Stefaniak, prezes Koła Miejskiego PZF
w Kaliszu i skarbnik Zarządu Okręgu. Uchwałą
Zarządu Okręgu Kaliskiego Srebrną Odznaką
Honorową PZF wyróżniono Józefa Kęsika, a brązową: Andrzeja Jakubka, Andrzeja Kamińskiego, Andrzeja Kosiora oraz Andrzeja Wojtasika wszyscy członkowie Koła Miejskiego w Kaliszu.
Srebrne Odznaki Honorowe PZF otrzymali: Marcin Kupryciuk (Białystok), Mirosława Kubiak,
Jacek Schmidt i Szymon Szempliński (Ostrów
Wlkp. Koło PZF nr 2).
Działalność
Okolicznościowe uroczystości filatelistyczne i pamiątkowe wydawnictwa pocztowe
Kalisz
il.1
Z okazji 150. rocznicy urodzin Stefana SzolcRogozińskiego, wybitnego kaliszanina, podróżnika i badacza Kamerunu, przypadającej
14.kwietnia 2011 roku, wydano kartkę korespondencyjną oraz stosowano okolicznościowy
stempel pocztowy (il.1).
Należy przypomnieć, że znany żeglarz znalazł się na znaczku pocztowym o nominale 1,50
zł w 1973 r. emisji „Uczeni i podróżnicy polscy”
(il.2) oraz na okolicznościowym datowniku stoFilatelista Kaliski 2015 nr 1-2 (125-126)
il.3
il.2
sowanym 25.sierpnia 1985 w UP Kalisz 1 z okazji III Ogólnopolskiej Narady Przewodniczących
Kół PZF, która odbyła się w Kaliszu (il.3).
29. stycznia 2012 roku przypadła 100. rocznica urodzin Mieczysława Kościelniaka, wybitnego kaliskiego artysty plastyka. W celu uczczenia doniosłej rocznicy środowisko filatelistów
kaliskich podjęło inicjatywę wydania walorów
pocztowych w formie datownika okolicznościowego oraz pocztowej kartki korespondencyjnej.
Z tej okazji zorganizowano też dwie wystawy
poświęcone artyście: w Bibliotece Głównej w
Kaliszu oraz w Muzeum Okręgowym Ziemi Kaliskiej (il.4).
il.1
il.4
20. października 2012 roku w Centrum Kultury i Sztuki w Kaliszu odbyło się uroczyste posiedzenie Zarządu Okręgu Kaliskiego PZF
z udziałem prezesów Kół terenowych oraz zaproszonych gości. Spotkanie w części pierwszej
przy kawie i herbacie miało uroczysty charakter z uwagi na miniony wcześniej, a przypadający 9. października Dzień Filatelisty. W tej części wręczono odznaczenia związkowe: Złotą
Odznakę Honorową PZF otrzymała Judyta Gulińska, naczelnik UP Ostrów 1, srebrną Elżbieta
Sroka, pracownik UP Ostrów 1. Dyplom w uznaniu zasług za długoletnie prowadzenie Koła PZF
przy OSSW otrzymał prezes Roman Strójwąs.
Po krótkiej przerwie odbyło się posiedzenie Zarządu Okręgu z udziałem prezesów Kół, które
miało charakter merytoryczny. Prezes Jerzy Bielawski zapoznał zebranych z przebiegiem Nadzwyczajnego Walnego Zjazdu Delegatów, który odbył się 13. i 14. października 2012 w Katowicach. Przedstawił skład nowego Zarządu
Głównego wybranego na Zjeździe w ilości
12. członków + prezes. Skład ZG stanowią: Henryk Monkos, prezes; Jerzy Białas i Marek Zbierski, wiceprezesi; Józef Kuczborski, sekretarz; Janusz Dunst, skarbnik; Przemysław Drzewiecki,
Wojciech Lewandowski, Zdzisław Mąka, Andrzej
Nowak, Andrzej Skorek, Marek Topczewski,
Ryszard Wdowiak i Marcin Wysocki, członkowie. Zgodnie z nowym Statutem uległy likwidacji Okręgowe Sądy Koleżeńskie.
Dla uczczenia 100. rocznicy zburzenia Kalisza w sierpniu 2014 roku wydano kartkę korespondencyjną oraz stosowano okolicznościowy
stempel pocztowy ze zmienną datą od 1. sierpnia do 31.grudnia w UP Kalisz 1. Na zlecenie
Wydziału Kultury i Sztuki UM w Kaliszu wydano znaczek spersonalizowany z hasłem Kalisz Feniks 1914 - 2014 (il.5*).
9. października 2014 r. w Dniu Filatelisty w
czytelni Biblioteki Głównej MBP im. Adama
Asnyka w Kaliszu odbyło się spotkanie jubileuszowe z okazji 60.lat filatelistyki kaliskiej. Na
uroczystość przybyli m.in. Marzena Ścisła, naczelnik Wydziału Kultury i Sztuki UM; Karolina
Pawliczak, radna Rady Miejskiej; Aleksander
Wawrzonowski, przewodniczący Rady Osiedla
Adama Asnyka; Joanna Makowska, naczelnik UP
Kalisz 1; Henryk Kasperski, naczelnik Urzędu
Pocztowego w Pleszewie; Adam Borowiak, dyrektor Miejskiej Biblioteki Publicznej im. Adama Asnyka, członkowie Koła Miejskiego PZF w
Kaliszu, prezesi i członkowie kół terenowych
Okręgu Kaliskiego. Jerzy Bielawski w formie prezentacji multimedialnej przedstawił sześćdziesięcioletnią historię kaliskiej filatelistyki. W drugiej części spotkania uhonorowano zasłużonych
filatelistów, a także osoby, które na co dzień
wspierają ich działania. W gronie wyróżnionych
znalazł się Janusz Pęcherz, prezydent miasta
Kalisza, który w uznaniu zasług dla polskiej filatelistyki otrzymał Złotą Odznakę Honorową
PZF. W zastępstwie odznakę przyjęła naczelnik
Marzena Ścisła, która w imieniu prezydenta
podziękowała za wyróżnienie i przekazała in* Ilustracje od 5 do 12, okładka s.2
7
formację, że z okazji jubileuszu 60-lecia filatelistyki kaliskiej Jerzy Bielawski, prezes Zarządu
Okręgu Kaliskiego PZF został uhonorowany
przez prezydenta Janusza Pęcherza tytułem
i medalem „Honorowy Przyjaciel Kalisza”, którego wręczenie nastąpiło w Ratuszu w odrębnym terminie. Złote Odznaki Honorowe PZF
otrzymali także Joanna Makowska, Henryk Kasperski oraz Adam Borowiak. Srebrne Odznaki
otrzymały pracownice Biblioteki Głównej: Małgorzata Kowalewska, Maria Kubacka-Gorwecka, Monika Sobczak-Waliś, Urszula Włodarska
oraz Izabela Werbińska z Urzędu Pocztowego
Kalisz 1. Spotkaniu towarzyszyło stoisko pocztowe, na którym można było nabyć m.in. kartkę pocztową oraz stosowany był okolicznościowy datownik (il.6). Natomiast w czytelni biblioteki przez cały październik prezentowana była
wystawa dokumentów ilustrujących historię kaliskiego ruchu filatelistycznego. Ekspozycję przygotowały w oparciu o zbiory biblioteki i materiały prywatne Maria Kubacka-Gorwecka oraz
Monika Sobczak-Waliś.
14. listopada 2014 w kaliskim ratuszu odbyła się Sesja Historyczna „Kaliski sierpień
1914”. Uroczystość stała się okazją do przypomnienia tragicznej historii Kalisza. Prelekcje
dotyczyły przebiegu I wojny światowej na froncie wschodnim, zniszczeń samego miasta oraz
zachowanej dokumentacji przedstawiającej
tamte pamiętne dni. Przebieg obchodów „Kalisz-Feniks 1914-2014” trwających od sierpnia
2014 roku podsumował prezydent Janusz Pęcherz. Ogłoszono też rozstrzygnięcie konkursu
na gazetę historyczną „Jednodniówka Kaliska Feniks 1914”, ogłoszonego przez Miejską Bibliotekę Publiczną im. Adama
Asnyka w Kaliszu. Sesji towarzyszyła wystawa dokumentacji tematycznej oraz stoisko
pocztowe, na którym odbyła
się premiera spersonalizowanego znaczka pocztowego, upamiętniającego obchody setnej
rocznicy zburzenia miasta. Do nabycia były pamiątkowe kartki korespondencyjne oraz stosowano okolicznościowy datownik pocztowy.
Jarocin - Witaszyce
Dla uczczenia beatyfikacji Jana Pawła II z
inicjatywy Jerzego Kwiatkowskiego, prezesa
8
Koła PZF w Jarocinie, Poczta Polska w Kaliszu
wydała specjalną kopertę bez znaku opłaty ze
stosowną ilustracją. W użyciu był też okolicznościowy datownik pocztowy z napisem „BEATYFIKACJA SŁUGI BOŻEGO JANA PAWŁA II”
01.05.2011 Jarocin Poznański 1. Wewnątrz krzyż
i tekst: Totus Tuus Wszystkim pragnę powiedzieć
jedno: „Bóg Wam zapłać”! Jan Paweł II.
2. maja 2011 roku czynne było w ratuszu jarocińskim stoisko pocztowe. Autorami projektów
wydawnictw pocztowych byli Jerzy Kwiatkowski i Sebastian Pluta (il.7).
Z okazji 5. rocznicy otwarcia Centrum Socjalnego im. Jana Pawła II w Jarocinie wydano
kartkę korespondencyjną ze stosowną ilustracją.
15.września 2011 roku na terenie obiektu czynne było stoisko pocztowe, które cieszyło się
dużym zainteresowaniem miejscowych filatelistów. Dostępny był też prostokątny, gumowy,
stempel dodatkowy o treści: „V rocznica otwarcia Centrum Socjalnego im. Jana Pawła II, Jarocin Poznański 1”. Całe przedsięwzięcie powstało z inicjatywy Jerzego Kwiatkowskiego, prezesa Koła PZF w Jarocinie, autora projektów kartki pocztowej i pamiątkowego stempla przy
udziale Sebastiana Pluty (il.8).
17. września 2011 roku z inicjatywy Zarządu Koła PZF w Witaszycach, przy współpracy z
PTTK Jarocin oraz Centrum Poczty Oddział Rejonowy w Kaliszu została zorganizowana „Rajdowa Poczta Piesza” na trasie Jarocin - Śmiełów. Okazją stał się 50. Ogólnopolski Rajd Mickiewiczowski oraz 180. rocznica pobytu Adama Mickiewicza w Śmiełowie. Z okazji rajdu
wydano pamiątkową kartkę korespondencyjną
oraz stosowano okolicznościowy datownik
pocztowy ze stałą datą. Specjalnie wyznaczony
kurier zgodnie z regulaminem przeniósł 209
przesyłek (kartek, listów), które 19. września
2011 roku zostały ostemplowane stemplem
dziennym w UP w Żerkowie. Przesyłki zaopatrzono również w odcisk pieczątki dodatkowej
o treści: „Przeniesiono Rajdową Pocztą Pieszą
na trasie Jarocin - Śmiełów w dniu 17. września 2011 roku (il.9).
Od 26. do 28. kwietnia 2013 r. odbyły się
uroczystości z okazji 100-lecia harcerstwa w
Jarocinie. Z inicjatywy członków Koła PZF w Witaszycach zorganizowano „Harcerską pocztę
pieszą”. Współorganizatorem imprezy było
Muzeum Regionalne w Jarocinie, lokalne władze ZHP z udziałem Poczty Polskiej. Z tej okazji
stosowano okolicznościowy datownik z hasłem:
100 LAT HARCERSTWA W JAROCINIE INAUGURACJA OBCHODÓW 26.04.2013 r. Jarocin Poznański 1. Wydano też kartkę pocztową bez
znaku opłaty. 26. kwietnia 2013 roku w obozie
harcerskim, usytuowanym w miejskim parku,
było czynne stoisko pocztowe. Okolicznościowe kartki, listy polecone priorytetowe i ekonomiczne po odpowiednim ofrankowaniu można było przekazać celem przeniesienia „Harcerską pocztą pieszą”. Pocztowcy zaopatrzyli tak
przygotowany walor w okolicznościowy datownik -100 lat Harcerstwa w Jarocinie. Po zakończeniu pracy stoiska, wytypowany listonosz w
towarzystwie dwóch harcerek przeszedł z korespondencją do Urzędu Pocztowego. Tam
przesyłki złożono do dalszego opracowania
i ekspedycji oraz ostemplowano pieczątką dodatkową o treści: Przeniesiono „Harcerską
Pocztą Pieszą” w dniu 26.04.2013 r. na trasie
Plac przy Pałacu Radolińskich w Jarocinie - Urząd
Pocztowy Jarocin Poznański 1. Użyto tuszu w
kolorze fioletowym. Ponadto na kartkach i kopertach znalazł się odcisk datownika eksploatacyjnego, który potwierdził przebieg pocztowy.
Następnie, zgodnie z regulaminem pocztowym
przesyłki trafiły do adresatów (il.10).
5. października 2013 roku w Jarocinie odbyło się 63.Spotkanie Ogólnopolskiego Klubu
Zainteresowań PZF „Kolejnictwo” im. Ernesta
Adama Malinowskiego w nawiązaniu do
125.rocznicy uruchomienia linii kolejowej Jarocin-Leszno. Z tej okazji wydano kartkę korespondencyjną, kopertę pamiątkową, okolicznościowy znak polecenia „R” oraz znaczek personalizowany. Ponadto stosowano okolicznościowy
stempel pocztowy ze stałą datą 01.10.2013
i napisem 125. rocznica uruchomienia linii kolejowej Jarocin-Leszno Jarocin Poznański 1.
Miejscowy Urząd Pocztowy uruchomił w ratuszu stoisko pocztowe (il.11).
Dla uczczenia 95. rocznicy wybuchu powstania
wielkopolskiego 27. grudnia 2013 roku w UP Jarocin
był stosowany okolicznościowy datownik ze stałą
datą. Na stemplu widnieje
podobizna Zbigniewa Ostroróg - Gorzeńskiego,
dowódcy jarocińskich powstańców. Wydano też
kartkę korespondencyjną.
Z okazji 20. rocznicy utworzenia Żerkowsko - Czeszewskiego Parku Krajobrazowego w
jarocińskim urzędzie pocztowym stosowano
okolicznościowy stempel ze stałą datą i hasłem:
1994-2014 ŻERKOWSKO - CZESZEWSKI PARK
KRAJOBRAZOWY 17.10.2014 JAROCIN POZNAŃSKI 1. Wydano też okolicznościową kartkę bez znaku opłaty. Do obiegu pocztowego
została wprowadzona 14. sierpnia 2014 roku.
Projekt kartki i datownika opracowali Tomasz
Gąsłowski i Adam Szuler. Inicjatorami upamiętnienia tej rocznicy byli członkowie Koła PZF w
Witaszycach (il.12).
Krotoszyn
Parowóz na datowniku z Krotoszyna.
6. lipca 2013 roku w Urzędzie Pocztowym Krotoszyn 1 był stosowany okolicznościowy datownik ze stałą datą o treści TURYSTYCZNY POCIĄG
SPECJALNY KRASNAL 06.07.2013 KROTOSZYN 1.
Wydano też kartkę pocztową, na której w części ilustracyjnej znalazł się m.in. zapis: Pociągiem KRASNAL do Wrocławia! W górnej części
napis: „Pełne niezapomnianych przeżyć jednodniowe wycieczki koleją od morza aż po góry!”
Inicjatorem i pomysłodawcą wydawnictw był
Instytut Rozwoju i Promocji Kolei „TURKOL”
z Poznania z okazji przejazdu Turystycznym Pociągiem Specjalnym „Krasnal”. W ramach tego
projektu zostały przewiezione przesyłki pocztowe (kartki, listy) na trasie Krotoszyn - Wrocław, które zostały opatrzone stempelkiem dodatkowym o treści: „Przewieziono Turystycznym
Pociągiem Specjalnym KRASNAL na trasie KROTOSZYN - WROCŁAW”. Użyto tuszu w kolorze
niebieskim. Placówka odbiorcza, Wrocław 68,
potwierdziła przyjęcie kartki, datownikiem eksploatacyjnym z wyróżnikiem *BO* (il.13*).
Ostrów Wlkp.
13. sierpnia 2011 z okazji 75-lecia Rodzinnego Ogrodu Działkowego im. Tadeusza Kościuszki w Ostrowie Wlkp. odbyła się jubileuszowa uroczystość z udziałem działkowców, ich
rodzin oraz zaproszonych gości. Za sprawą
Mariana Nowaka i Mariana Szczygła, aktywnych
członków Koła PZF nr 2 z tej okazji wydano pamiątkowe walory pocztowe, tj. kartkę korespon* Ilustracje od 13 do 20, okładka s.4
9
dencyjną i znaczek personalizowany. Uroczystości towarzyszyło stoisko pocztowe oraz mały pokaz, na który złożyły się walory filatelistyczne z
patronem ogrodu oraz zdjęcia zwierząt przebywających w ogrodzie. O uroczystości ukazał
się artykuł w „Gazecie Ostrowskiej”.
22. października 2011 roku odbył się jubileusz 125-lecia budynku poczty w Ostrowie
Wielkopolskim. Uroczystość została zorganizowana wspólnie przez dyrekcję Centrum Poczty
ORJ w Kaliszu, naczelnika UP Ostrów 1 oraz
Zarząd Okręgu Kaliskiego PZF. W uroczystości
udział wzięli: Antoni Karwacki, b. dyrektor Okręgu Poczty w Poznaniu, Mirosława Ostrzechowska, była naczelnik Poczty Głównej w Ostrowie,
Józef Ignaszak, dyrektor i Rafał Makowski, wicedyrektor Centrum Poczty ORJ w Kaliszu, Judyta Gulińska, naczelnik UP nr 1 w Ostrowie,
Jerzy Bielawski, prezes ZO PZF w Kaliszu wraz z
członkami władz Okręgu, prezesi Kół terenowych PZF oraz sympatycy filatelistyki. Historię
budynku przedstawiła naczelnik Judyta Gulińska, uzupełnieniem otwarcia była krótka prezentacja Marka Banasiaka o działalności poczty w Ostrowie i powiecie ostrowskim w latach
1793-1939. Czynne było stoisko pocztowe, na
którym można było nabyć, przygotowane specjalnie na tę okazję, kartki beznominałowe oraz
stosowany był datownik okolicznościowy (il.14, 15).
Dzień Filatelisty 2013 zorganizowano 19. października w Urzędzie Pocztowym Ostrów 1. W spotkaniu uczestniczyły pracownice urzędu wraz z
naczelnikiem Judytą Gulińską oraz filateliści
Okręgu Kaliskiego PZF. Część pierwsza miała
uroczysty charakter przy kawie i herbacie. Odbyło się wręczenie związkowych odznaczeń. Za
długoletnią współpracę z miejscowym środowiskiem filatelistów oraz Młodzieżowym Kołem
Filatelistycznym w Ostrowie Wlkp. Złotą Odznaką Honorową PZF został wyróżniony Urząd
Pocztowy Ostrów 1. Odznakę przekazano na
ręce pani naczelnik. Ponadto Złote Odznaki
Honorowe otrzymały Małgorzata Kubiak i Halina Szkudlarz, a Srebrne Odznaki: Elżbieta Jędrzejak i Elżbieta Marciniak, pracownice zatrudnione w tym urzędzie. Następnie Maciej Bukczyński, prezes Koła Miejskiego w Ostrzeszowie
przekazał na ręce Pani Naczelnik upominek w
postaci „Listu poleconego z 1901 roku przesłanego z Ostrowa do Kępna”. Podczas uroczysto10
ści nastąpiło wręczenie Medalu „Za zasługi dla
rozwoju publikacji filatelistycznych” dla Koła
Miejskiego im. Antoniego Serbeńskiego w
Ostrzeszowie za opracowanie i wydanie monografii jubileuszowej Historia poczty i filatelistyki w Ostrzeszowie. Wręczenia dokonał Jerzy Bielawski, członek Kapituły Medalu. Ponadto Marian Szczygieł, prezes Koła nr 2 w Ostrowie
Wlkp. wręczył dyplomy uznania zasłużonym
członkom koła: Marianowi Nowakowi, Jackowi
Wiśniewskiemu, Ireneuszowi Markowi, Romanowi Nawrockiemu i Mirosławie Kubiak. Po
krótkiej przerwie odbyło się posiedzenie Zarządu Okręgu Kaliskiego PZF z udziałem prezesów
kół terenowych oraz przewodniczącego Okręgowej Komisji Rewizyjnej.
8. lutego 2014 roku w Ostrowskim Centrum
Kultury odbyło się jubileuszowe spotkanie z
okazji 50-lecia Koła PZF nr 2 w Ostrowie Wlkp.,
którego założycielem i prezesem jest Marian
Szczygieł, zasłużony filatelista w Okręgu Kaliskim. Na uroczystość przybyli zaproszeni goście,
m.in. Andrzej Leraczyk, naczelnik Wydziału Kultury i Sztuki UM, Judyta Gulińska, naczelnik UP
Ostrów 1, Jerzy Bielawski, prezes Zarządu Okręgu Kaliskiego PZF wraz z Józefem Kaczkowskim,
przewodniczącym Okręgowej Komisji Rewizyjnej; Małgorzata Lubojańska, dyrektor Szkoły
Podstawowej nr 11, w której ponad 25 lat działa
MKF, Renata Sroka, dyrektor Gimnazjum nr 1,
współpracujące z Kołem nr 2. Prezes Marian
Szczygieł, po powitaniu gości, przedstawił w
skrócie historię Koła, której uzupełnienie stanowiła wystawa dokumentów archiwalnych,
wykazów członków i władz Koła, dyplomów
i medali. Część wystawienniczą uzupełniły prezentowane fragmenty tematycznych zbiorów
Mariana Szczygła. W dalszej części uroczystości niżej podpisany podkreślił duże zasługi Mariana Szczygła w kierowaniu Kołem na przestrzeni wielu lat. Wręczył odznaki i dyplomy
uznania zasłużonym członkom Koła. Okolicznościowe życzenia na ręce prezesa Mariana Szczygła złożyli wszyscy goście honorowi. Podczas
uroczystości czynne było stoisko pocztowe, na
którym można było nabyć znaczki personalizowane z przywieszką oraz spersonalizowane oraz
uzyskać pamiątkową pieczątkę. Ponadto wydano okolicznościową kartkę pocztową. Jubileuszową uroczystość połączono z ogłoszeniem
wyników wcześniej odbytego konkursu na projekt znaczka związanego z „95.rocznicą wybuchu powstania wielkopolskiego”. Komisja pod
przewodnictwem Marii Szeląg, plastyka OCK
dokonała oceny prac, które zostały umieszczone w gablotach. Miejsca w kolejności zajęli: 1.
Zofia Pietrzykowska, Przysięga na sztandar; 2.
Maja Przerwa, Powstańcy na koniach; 3. miejsce (równorzędne): Kinga Spaleniak, Krzyż powstańczy; Rafał Stawicki, Major Stanisław Taczak; Julia Szymczak, Czapka powstańcza i Zuzanna Wachowiak, Pomnik powstańców. Wszyscy są uczestnikami MKF przy Szkole Podstawowej nr 11 (il.16).
300 lat relokacji miasta. Od 26. maja do 31.
grudnia 2014 roku w Ostrowie Wlkp. był stosowany okolicznościowy stempel pocztowy ze
zmienną datą. Na datowniku umieszczono hasło: 300 LAT RELOKACJI MIASTA 1714-2014 oraz
oznaczenie placówki stosowania Ostrów Wielkopolski 1. Projektowała
Anna Sobkowiak. Ponadto przygotowano pocztowy znaczek spersonalizowany z wizerunkiem Jana
Jerzego Przebendowskiego (1639-1729), fundatora przywileju z 1714 r.
Pamiątkowe wydawnictwa pocztowe ukazały
się z inicjatywy Wydziału
Kultury i Sztuki UM. Podczas
uroczystej sesji Rady Miejskiej odbytej 26. maja 2014 r.
w Ostrowskim Centrum Kultury, ul. Wolności 2 czynne
było stoisko pocztowe, oferujące okolicznościowe walory pocztowe.
Mikstat
15. sierpnia 2011 z okazji obchodów uroczystości św. Rocha zorganizowano w MiejskoGminnym Ośrodku Kultury w Mikstacie VII Sesję Popularno-Naukową z cyklu „Święty Roch:
siła kultury, tradycji i wiary”, której towarzyszył
pokaz filatelistyczny poświęcony Sanktuariom
Maryjnym. Zaprezentowane walory pochodziły ze zbiorów Bronisława Jasickiego, który wygłosił prelekcję na temat filatelistyki religijnej,
ze szczególnym uwzględnieniem Sanktuariów
Maryjnych na znaczkach pocztowych. Z okazji
uroczystości ustanowienia Sanktuarium św.
Rocha w Mikstacie wydano kartkę korespondencyjną, kopertę pamiątkową oraz stosowano datownik okolicznościowy, na którym umieszczono postać świętego (il.17). Tradycyjnie, od ponad 300 lat w Mikstacie obchodzony jest odpust św. Rocha przy licznym udziale parafian
i gości z różnych stron Polski. Od 2007 roku
św. Roch stał się patronem miasta Mikstat, a
od 2011 dekretem biskupa kaliskiego, Stanisława Napierały ustanowione zostało w Mikstacie
Diecezjalne Sanktuarium św. Rocha. 15. i 16. sierpnia 2012 r. odbyła się VIII Sesja Popularno - Naukowa, podczas której Bronisław Jasicki wygłosił prelekcję na temat Aniołów występujących
na znakach pocztowych. Ilustracją wystąpienia
była ekspozycja fragmentu zbioru filatelistycznego Bogdana Michalaka, Święty Gabriel - Posłaniec Boży. Wyraz zadowolenia z prezentacji
i prelekcji - na ręce Bogdana Michalaka, prezesa Klubu Tematycznego „Św. Gabriel” - przekazał proboszcz miejscowej parafii ks. kanonik
Krzysztof Ordziniak, kustosz Sanktuarium św.
Rocha: „Pogadanka i pokaz filatelistyczny
uświetniły Sesję i Uroczystości Odpustowe ku
czci Świętego Rocha - Patrona Miasta Mikstat.
Ekspozycja była oglądana przez mieszkańców
miasta, liczne grono ludzi nauki weterynarii oraz
duchowieństwo, wśród którego był ksiądz biskup Teofil Wilski”. Z okazji IX Sesji PopularnoNaukowej w Mikstacie miejscowi filateliści zorganizowali pokaz filatelistyczny w MiejskoGminnym Domu Kultury, na którym tematyczne eksponaty zaprezentowali: Łukasz Habrajski
z Piasków k. Kępna Przyroda i środowisko naturalne w Polsce i Marian Jasicki z Gorzowa
Wlkp. Kwiaty. 15. sierpnia 2013 r. prelekcję Przyroda na znaczkach pocztowych wygłosił Bronisław Jasicki.
W czerwcu 2013 r. zorganizowano Dni Ziemi Mikstackiej, w które aktywnie włączyli się
filateliści z Koła PZF Mikstat i Koła Miejskiego
PZF w Ostrzeszowie. Od 4. czerwca w MiejskoGminnym Ośrodku Kultury czynny był Pokaz
Filatelistyczny, na którym eksponaty prezentowali filateliści Mikstatu, Ostrzeszowa i Piasków
k. Kępna. Od 4. do 6. czerwca ekspozycję obejrzało ponad 300. uczniów miejscowych szkół
podstawowych i gimnazjum. Podczas pokazu
młodzież brała udział w przygotowanym kon11
kursie z wiedzy filatelistycznej. Autorzy poprawnych odpowiedzi otrzymali nagrody ufundowane przez Pocztę Polską, U M i G w Mikstacie
oraz M. Bukczyńskiego, prezesa Koła w Ostrzeszowie. Została też zorganizowana „Poczta
Specjalna” motolotniowo-skuterowa na trasie
Mikstat-Ostrów Wlkp. Motolotnia „Szerszeń”
pilotowana przez Jana Białego przeleciała z
Mikstatu do Wtórku, a dalej do Urzędu Pocztowego nr 2 w Ostrowie Wlkp. na skuterach przewieźli ją harcerze z 4. DH im. Powstańców Wielkopolskich z Mikstatu. Nadano 117 przesyłek.
Z okazji uroczystości stosowano okolicznościowy datownik pocztowy, wydano znaczek personalizowany, kartkę beznominałową i okolicznościową nalepkę polecenia. Czynne było stoisko pocztowe zorganizowane przez UP Ostrzeszów (il.18).
Ostrzeszów
16. grudnia 2012 roku w Muzeum Regionalnym w Ostrzeszowie odbyła się uroczystość
55-lecia Koła Miejskiego PZF im. Antoniego Serbeńskiego. W uroczystości udział wzięli: Krzysztof Grabowski, wicemarszałek województwa
wielkopolskiego; Lech Janicki, starosta i Zofia
Witkowska, wicestarosta ostrzeszowski; Paweł
Uścinowicz, zastępca burmistrza Miasta i Gminy Ostrzeszów, Jerzy Bielawski, prezes Zarządu
Okręgu PZF w Kaliszu oraz prezesi kół z Okręgu
Kaliskiego i filateliści koła ostrzeszowskiego
wraz z rodzinami. Podczas uroczystości wręczono wyróżnienia. Mirosława Rzepecka, dyrektor
muzeum otrzymała brązową odznakę „Za zasługi dla polskiej filatelistyki”, a Zofia Witkowska Złotą Odznakę Honorową PZF. Spotkanie
było też okazją do promocji wydawnictwa okolicznościowego poświęconego historii poczty
i filatelistyki w Ostrzeszowie. Dzięki wsparciu
12
finansowemu Urzędu Miasta i Gminy w Ostrzeszowie oraz Zarządu Okręgu PZF w Kaliszu,
powstała monografia jubileuszowa Historia
poczty i filatelistyki w Ostrzeszowie, omawiająca 250 lat funkcjonowania poczty ostrzeszowskiej i 55 lat zorganizowanego ruchu filatelistycznego w mieście. Uczestnicy jubileuszowej
uroczystości na stoisku Poczty Polskiej mogli
nabyć wydawnictwa okolicznościowe, jak: datownik wg projektu Andrzeja Majchrzaka, nalepkę polecenia, znaczek personalizowany i kartkę beznominałową wg projektów Macieja Bukczyńskiego.
18. marca 2014 roku w Muzeum Regionalnym w Ostrzeszowie odbyła się Sesja Popularno - Naukowa z okazji 250. lat istnienia poczty
w Ostrzeszowie. Organizatorem konferencji
było Koło Miejskie PZF im. Antoniego Serbeńskiego, przy wsparciu finansowym Urzędu Miasta i Gminy w Ostrzeszowie. W pierwszej części spotkania Tomasz Gąsłowski, sekretarz Zarządu Okręgu Kaliskiego PZF odczytał Adres
okolicznościowy od Jerzego Bielawskiego, prezesa Zarządu Okręgu Kaliskiego oraz w Jego
imieniu przekazał przyznane odznaczenia pocztowcom i filatelistom. Odznaczeni zostali: Brązową odznaką „Za Zasługi dla Polskiej Filatelistyki” Urząd Pocztowy w Ostrzeszowie. Złotą
Odznaką Honorową PZF: Kazimierz Wiśniewski,
emerytowany Naczelnik Poczty w Ostrzeszowie
oraz pracownice poczty: Jolanta Miądowicz
i Beata Pyta Wiśniewska.
W drugiej części sesji w formie prezentacji
multimedialnych prelekcje wygłosili: Marek Banasiak, Historia poczty w Ostrzeszowie w latach
1764 - 1920; Zbigniew Stasiewski, Przepisy dotyczące poczty w Prusach oraz fakty z historii
poczty w powiecie ostrzeszowskim; Maciej Bukczyński, Najważniejsze dokumenty poczty w
Ostrzeszowie; prof. Roman Dziergwa, Rola komunikacji kolejowej w aktywizacji i modernizacji gospodarczej regionu ostrzeszowskiego oraz
Marek Makieła, Poznański Klub Towarzystwa
Przyjaciół Ziemi Ostrzeszowskiej w latach 19742014. Na stoisku pocztowym można było nabyć specjalne wydawnictwa Poczty Polskiej. W
jednej z sal muzealnych została urządzona ekspozycja archiwalnych pocztówek, kopert, stempli, listów z różnych okresów działania poczty
w Ostrzeszowie.
Wystawiennictwo
28. sierpnia 2011 roku w Muzeum Regionalnym w Jarocinie z inicjatywy Jerzego Kwiatkowskiego, prezesa Koła PZF w Jarocinie otwarto pokaz filatelistyczny pod tytułem „Bądź zawsze z nami. Matka Boża na polskich znakach
pocztowych”. Okazją do publicznego zaprezentowania zbiorów o tematyce Maryjnej, było
nawiedzenie miejscowych parafii przez kopię
obrazu „Matki Bożej Częstochowskiej”. Na 28.
planszach, Jerzy Kwiatkowski, udostępnił zwiedzającym ponad 250 kart, kopert FDC, znaczków oraz ciekawych stempli pocztowych. Poszczególne części zbioru związane były z jubileuszem „600-lecia Obrazu Jasnogórskiej Pani”
oraz polskimi Sanktuariami Maryjnymi. Wśród
eksponatów, prezentowana była również, kolekcja kartek pocztowych ze zdjęciami drewnianych kościołów diecezji kaliskiej. Pokaz uzupełniało 11 ekranów zawierających wydawnictwa,
które ukazały się z okazji majowej beatyfikacji
Jana Pawła II. Z okazji pokazu wydano folder,
stanowiący jednocześnie rodzaj przewodnika po
wystawie. Na stoisku pocztowym można było
nabyć pamiątkową kopertę. Stosowany też był
okolicznościowy datownik ze stałą datą. Autorami projektów wydawnictw pocztowych byli
Jerzy Kwiatkowski i Sebastian Pluta (il.20).
22. października 2011 roku z okazji jubileuszu 125-lecia budynku poczty w Ostrowie
Wlkp. w sali usługowej Urzędu Pocztowego
zaaranżowano pokaz filatelistyczny, na który
złożyło się opracowanie Marka Banasiaka Znaki pocztowe stosowane przez pocztę w Ostrowie Wlkp. w latach 1793-1939 oraz znaczki
emitowane przez Pocztę Polską i uznane w kolejnych konkursach za najpiękniejsze ze zbiorów Mariana Szczygła. Ponadto wyeksponowano kartki korespondencyjne wydane w latach
1994 - 2011 przez Oddział Rejonowy Poczty w
Kaliszu (il.14).
Wystawa „Jan Paweł II - w 15. rocznicę wizyty kaliskiej” została zorganizowana w Bibliotece Głównej dla uczczenia rocznicy pobytu
Jana Pawła II w Kaliszu 4. czerwca 1997 roku.
Wystawiono zbiór znaczków pocztowych świata
ilustrujących pontyfikat Jana Pawła II z kolekcji
piszącego te słowa. Walory wyeksponowano w
18. ramach i siedmiu gablotach. Największą
część ekspozycji stanowiły walory wydane za
życia papieża, emisje dokumentujące podróże
apostolskie oraz walory określone nazwą „In
Memoriam”, które ukazały się w ciągu pierwszego roku, który upłynął od śmierci Ojca Świętego. Aranżację wystawy przygotowały: Maria
Kubacka - Gorwecka i Monika Sobczak - Waliś,
pracownice Biblioteki Głównej. Z okazji rocznicy wydano pamiątkową kartkę korespondencyjną i stosowano okolicznościowy datownik
pocztowy wg projektu Piotra Naskręckiego.
Wydanie datownika było możliwe dzięki wsparciu finansowemu Prezydenta Miasta Kalisza.
Uroczyste otwarcie wystawy odbyło się 4.
czerwca 2012 r. z udziałem Adeli Przybył, przewodniczącej Komisji Kultury Rady Miejskiej Kalisza, Lidii Plajzer, starszego inspektora Wydziału
Kultury i Sztuki UM w Kaliszu i Adama Borowiaka, dyrektora Miejskiej Biblioteki Publicznej
im. A. Asnyka, współorganizatora wystawy.
Z okazji jubileuszu Koła Miejskiego PZF im.
A. Serbeńskiego w Ostrzeszowie od 16.12.2012
do 6.01.2013 roku czynna była wystawa w
Muzeum Regionalnym poświęcona historii
poczty i filatelistyki w Ostrzeszowie. W czterech
salach wystawowych zaprezentowano: kalendarium najważniejszych wydarzeń z okresu
250.lat funkcjonowania poczty w Ostrzeszowie
i 55.lat działalności Koła PZF, najstarsze zachowane dokumenty związane z powstaniem Koła
i jego statutową działalnością, wyróżnienia,
odznaczenia i nagrody uzyskane przez członków Koła za działalność na rzecz rozwoju i propagowania filatelistyki na terenie miasta i powiatu ostrzeszowskiego, najstarsze powstałe
jeszcze w latach 60.i 70.ub. wieku filatelistyczne eksponaty wystawowe członków Koła: Władysława Kolarza, Antoniego Michlika i Sylwestra Banasiaka, opracowane w ostatnich latach
13
i nagradzane na wystawach krajowych i zagranicznych eksponaty wystawowe w klasie tematycznej i historii poczty (m.in. Marka Banasiaka, Macieja Bukczyńskiego), wyróżnienia, medale, dyplomy i puchary zdobyte przez członków koła na okręgowych i krajowych wystawach filatelistycznych, wydawnictwa okolicznościowe, katalogi wystawowe, koperty, nalepki,
stemple okolicznościowe, artykuły prasowe
i publikacje zwarte z ostatnich 55. lat.
Dla uczczenia 250. rocznicy poczty ostrzeszowskiej członkowie Koła Miejskiego PZF przygotowali w budynku poczty ostrzeszowskiej od
2. stycznia do 17. marca 2014 r. pokaz zatytułowany 250 lat Ostrzeszowa na szlaku pocztowym 1764-2014. W kilkunastu gablotach wystawowych zaprezentowano walory ilustrujące najważniejsze daty z historii poczty w Ostrzeszowie od roku 1764 w opracowaniu Marka
Banasiaka, oryginalne dokumenty pocztowe ze
zbiorów Macieja Bukczyńskiego i Sylwestra Banasiaka, wydawnictwa związane z przejazdem
dyliżansu pocztowego na trasie Kępno - Ostrzeszów - Grabów - Kalisz w roku 2004 oraz najstarsze obrazy miasta zachowane na widokówkach ze zbioru Józefa Fabrowskiego. Dla uczczenia rocznicy UP Ostrzeszów 1 stosował okolicznościowy datownik pocztowy ze zmienną datą
do końca 2014 roku wg projektu Macieja Bukczyńskiego. Wydano dwie koperty okolicznościowe oraz dwie kartki korespondencyjne z
napisem „250 lat Ostrzeszowa na szlaku pocztowym”. W użyciu była też specjalna nalepka
polecenia R oraz trzy znaczki spersonalizowane w pasku, które przedstawiają: budynek poczty cesarskiej ok.1896; portret Antoniego Serbeńskiego oraz pocztowy kamień milowy przy
trasie z Ostrzeszowa do Grabowa.
Z okazji 175.rocznicy urodzin Adama Asnyka, poety kaliskiego od 22. lipca 2013 r. w wypożyczalni Biblioteki Głównej prezentowana
była wystawa Historia literatury znaczkami pi14
sana - w 175. rocznicę urodzin Adama Asnyka.
Kolekcję znaczków pocztowych, datowników
okolicznościowych, frankatur mechanicznych,
całostek i całości pocztowych zaprezentował
Jerzy Bielawski. 11 września 2013 r., dokładnie
w dzień urodzin poety, odbyło się uroczyste
spotkanie, w czasie którego autor wystawy
omówił eksponowany zbiór, a także historię
jego powstania. W uroczystości udział wzięli:
Jacek Konopka, wiceprezydent Kalisza, Lidia
Plajzer, starszy inspektor Wydziału Kultury
i Sztuki UM w Kaliszu, Adam Borowiak, dyrektor MBP, wiele osób zaprzyjaźnionych z wystawcą, sympatyków filatelistyki oraz filateliści
z Kalisza i kół terenowych PZF Okręgu Kaliskiego. Specjalnie na tę okazję został przygotowany przez wystawcę pamiątkowy folder, zawierający m.in. artykuł Filatelistyka - kształcącym
hobby. Na stoisku pocztowym można było nabyć pamiątkową kartkę korespondencyjną oraz
okolicznościowy datownik pocztowy wg projektu Jana Pałczyńskiego.
„Zimowe igrzyska olimpijskie na znakach
pocztowych” - pod takim tytułem w lutym
i marcu 2014 r. Zarząd Koła PZF w Witaszycach
przygotował w Muzeum Regionalnym w Jarocinie pokaz filatelistyczny poświęcony sportom
zimowym. Okazją stały się XXII Igrzyska Olimpijskie w Soczi, które odbywały się od 7. do 23.
lutego 2014 roku. Prezentowane na sześciu
ekranach walory należały do zbiorów członków
witaszyckiego Koła PZF. Na stemplach, znaczkach, kartkach pocztowych, maximum oraz
kopertach FDC można było odnaleźć niemal
wszystkie konkurencje, w których sportowcy
walczyli o olimpijskie medale. Na zbiór złożyły
się polskie i zagraniczne znaki pocztowe. Najstarsze wydano w 1964 r., kiedy to areną zmaFilatelista Kaliski 2015 nr 1-2 (125-126)
gań sportowców na śniegu i lodzie był austriacki
Innsbruck. Szczególnie ciekawe były wydawnictwa emitowane z okazji igrzysk w Lillehammer
w Norwegii i włoskim Turynie. Organizatorzy
zwrócili uwagę na edukacyjny aspekt wystawy.
O wystawie informowała lokalna prasa.
27. kwietnia 2014 roku z okazji kanonizacji
Jana Pawła II. w Muzeum Regionalnym w Jarocinie został otwarty pokaz filatelistyczny zatytułowany „Od beatyfikacji do kanonizacji”. Pomysłodawcą i inicjatorem wystawy był Jerzy
Kwiatkowski, prezes Koła PZF w Jarocinie. To
już kolejny, z długiej listy, interesujących projektów tego znanego w Okręgu Kaliskim PZF
miłośnika znaków pocztowych poświęconych
Papieżowi Polakowi. Na 40. planszach umieszczono ponad 600 walorów (okolicznościowe
kartki korespondencyjne, koperty FDC, znaczki, arkusze, bloczki, frankatury mechaniczne
i datowniki pocztowe) emitowanych w Polsce
od dnia beatyfikacji Jana Pawła II, tj. 1. maja 2011 r.
do dnia Jego kanonizacji, 27. kwietnia 2014
roku. Wśród zaproszonych gości znaleźli się
m.in.: burmistrz Stanisław Martuzalski i starosta Mikołaj Szymczak oraz księża z jarocińskich
parafii. Okręg Kaliski PZF reprezentował prezes
Jerzy Bielawski wraz z Józefem Kaczkowskim.
Obecni byli filateliści z Koła PZF w Witaszycach,
sympatycy znaczka pocztowego oraz przyjaciele
wystawcy. Pokazowi towarzyszyła też ekspozycja okolicznościowych monet upamiętniających
postać „świętego naszych czasów”. Z okazji
pokazu wydano folder, rodzaj przewodnika po
wystawie. Ponadto urządzono stoisko pocztowe,
na którym można było nabyć kartkę korespondencyjną. Stosowano też ozdobny datownik ze stałą
datą. Autorami projektów wydawnictw pocztowych
byli Jerzy Kwiatkowski i Sebastian Pluta.
Cykliczne ekspozycje filatelistyczne.
Urzędy Pocztowe: Ostrów 1 i Kalisz 1 umożliwiły organizowanie cyklicznych pokazów filatelistycznych w głównych pomieszczeniach placówek. Mieszkańcy obu miast odwiedzający
placówki pocztowe mieli okazję oglądania znaków pocztowych, jako obiektów kolekcjonerskich prezentowanych w zbiorach filatelistów
danego środowiska. Jednocześnie tego typu
prezentacja walorów pocztowych stanowi formę reklamowania i promowania filatelistyki jako
kształcącego hobby.
Ostrów Wlkp.
Na przełomie 2011 i 2012 roku wystawiono
fragment zbioru Polscy Olimpijczycy. W następnych miesiącach prezentowano walory tematyczne, jak: Historia Poczty Polskiej, Jan Paweł II,
Wielkanoc, Sanktuaria Maryjne, Konstytucja
3. Maja, Droga do EURO, Koń przyjaciel człowieka, Cedynia - Grunwald, Kolarstwo, Powstanie warszawskie, Wojna obronna 1939, Światowy Dzień Poczty i Znaczka Pocztowego, Tydzień pisania listów. Wystawiane walory filatelistyczne pochodziły ze zbiorów Mariana Szczygła.
Kalisz.
Z inicjatywy Joanny Makowskiej, naczelnika
Urzędu Pocztowego Kalisz 1 od grudnia 2012
roku w hallu Poczty Głównej w Kaliszu urządzono stałą ekspozycję filatelistyczną. W kilkunastu gablotach wystawowych prezentowano
w sposób cykliczny eksponaty tematyczne i inne
walory pocztowe ze zbiorów filatelistów kaliskich. W miesiącu grudniu z okazji Świąt Bożego Narodzenia, fragment zbioru o tej tematyce
wystawił Marek Szymański. Następnie ze zbiorów Jerzego Rajewicza wystawiono: Ptaki na
znakach pocztowych, Frankatury mechaniczne
stosowane w Urzędach Pocztowych w Kaliszu
oraz Dopłaty na przesyłkach listowych. W marcu 2013 r. zaprezentowano tematykę Świąt
Wielkanocnych ze zbiorów Marka Szymańskiego. W kwietniu wystawiono zbiór tematyczny
Eligiusza Michalskiego zatytułowany Pies - ssak
drapieżny z rodziny psowatych. Następnie Andrzej Stefaniak wystawił fragment zbioru Świat
motyli na znakach pocztowych - motyle nocne,
w 2014 zbiór Polskie znaczki pocztowe 19531960. Wszyscy wystawcy są członkami Koła
Miejskiego w Kaliszu.
15
Wystawcy Okręgu Kaliskiego (2011-2015)
Okręg Kaliski posiada grupę aktywnych wystawców, którzy w ostatnich latach prezentowali swoje eksponaty na krajowych wystawach
różnego stopnia.
1. Marek Banasiak, Urzędy i agencje pocztowe
podległe Naddyrekcji w Poznaniu; Poczty powiatu krotoszyńskiego do 1920 roku,
2. Sylwester Banasiak, Poczta Południowej Wielkopolski zaboru pruskiego w XIX wieku; Poczta Regencji Poznańskiej z okresu przedznaczkowego,
3. Maciej Bukczyński, Dzieje pocztowe Regionu
Ostrzeszów; Poczta powiatu ostrzeszowskiego w latach 1815-1918; Poczty ziemi ostrzeszowskiej pod zaborem pruskim,
4. Marian Bacik, Kolarstwo na ziemiach polskich,
5. Jerzy Bielawski, Ekumenizm w dziejach chrześcijaństwa; Rok liturgiczny w Kościele katolickim,
6. Marek Szymański, Boże Narodzenie, Rok Boży
w liturgii i tradycji Kościoła, Życie Jezusa Chrystusa,
7. Piotr Szymczak, Historia poczty Guberni Kaliskiej 1867-1914,
8. Henryk Paprot, Trzy walczące orły; Orzeł w
Sali Audiencyjnej Zamku Królewskiego w Warszawie (eksponaty jednoekranowe). Specjalizowany zbiór kopert pocztowych ze znakiem
opłaty 1949-2009.
Piśmiennictwo
„Filatelista Kaliski” 1995 - 2015.
Z okazji 20.rocznicy utworzenia pisma jego
omówienie znajduje się w kolejnym artykule
bieżącego numeru.
Szczegółowa natomiast zawartość kwartalnika i określenie jego miejsca w polskim piśmiennictwie filatelistycznym w latach 19952015 znajdzie się w odrębnym opracowaniu,
które będzie przedmiotem prezentacji 9. października 2015 roku w Dniu Filatelisty podczas
uroczystości jubileuszowej. Z tej okazji zostanie wydana kartka korespondencyjna oraz będzie
stosowany okolicznościowy datownik pocztowy.
Wydawnictwa zwarte:
Historia poczty i filatelistyki w Ostrzeszowie.
Monografia jubileuszowa. Oprac.. M. Banasiak,
M. Bacik. Ostrzeszów 2012
250 lat poczty w Ostrzeszowie na tle historii miasta i regionu 1764-2014. Ostrzeszów 2014
16
Frankatury mechaniczne w Urzędach Pocztowych Okręgu Kaliskiego. Oprac. T. Gąsłowski, J. Rajewicz. Kalisz 2015
Filatelistyka wśród młodzieży
25-lecie Młodzieżowego Koła
Filatelistycznego
20. października 2011 r. w Ostrowie Wlkp.
odbyła się uroczystość 25-lecia Młodzieżowego Koła Filatelistycznego przy Szkole Podstawowej nr 11 im. Mirosława Feriča. W jubileuszu udział wzięli m.in.: Marlena Maląg, naczelnik Wydziału Edukacji UM w Ostrowie Wlkp.,
Judyta Gulińska, naczelnik UP nr 1 w mieście,
przedstawiciele władz Okręgu Kaliskiego PZF z
prezesem Jerzym Bielawskim, prezesi Kół, pedagodzy i liczna grupa uczniów szkoły. Po powitaniu przez dyrektorkę szkoły, Marian Szczygieł, organizator w 1986 roku jubileuszowego
koła, jednocześnie przewodniczący Komisji ds.
Filatelistyki Młodzieżowej Okręgu omówił dzieje
współpracy w zakresie popularyzowania wśród
uczniów filatelistyki z kolejnymi dyrektorkami
szkoły oraz Romanem Nyklewiczem, opiekunem
koła. Po krótkim okolicznościowym wystąpieniu Jerzy Bielawski wręczył odznaczenia PZF.
Złotą Odznakę Honorową PZF otrzymali: Maria
Kędzierska-Jachimek, b. dyrektorka szkoły i Roman Nyklewicz,
opiekun Koła.
Srebrną Odznakę otrzymały:
Małgorzata Lubojańska, dyrektorka szkoły, Maria Torzyńska,
emerytowana nauczycielka oraz Janina Woźniak, b. dyrektorka szkoły. Ponadto brązowe
Młodzieżowe Odznaki Honorowe PZF otrzymali: Adrianna Chmura, Albert Połomski i Natalia
Somer. Dyplom pamiątkowy dla MKF odebrał
opiekun. Uroczystość uświetniła inscenizacja w
wykonaniu uczniów starszych klas, przygotowana przez polonistkę, Katarzynę Kaźmierczak.
Wykonawcy w ciekawej formie zaprezentowali
historię przekazywania dawnej korespondencji
oraz anegdoty i wiersze o znaczkach pocztowych. Organizatorzy przygotowali też pokaz filatelistyczny, na który złożyły się fragmenty
zbiorów Mariana Szczygła: Sanktuaria Maryjne
w Polsce, Jan Paweł II na znakach pocztowych,
Postępowe tradycje oręża polskiego i Polacy w
Igrzyskach Olimpijskich, a w bibliotece szkolnej
były wystawione walory ze zbiorów koła młodzieżowego. Na zakończenie uczestnicy uroczystości byli podjęci tortem oraz kawą i herbatą.
Wszyscy otrzymali na pamiątkę specjalnie wydany znaczek personalizowany.
Warsztaty filatelistyczne z młodzieżą
szkolną w Muzeum Regionalnym
w Ostrzeszowie
17. stycznia 2013 roku w ramach imprezy
„Akcja zima - ferie z OCK” w oparciu o wystawę czasową „55 lat Koła PZF im. Antoniego
Serbeńskiego w Ostrzeszowie” w miejscowym
muzeum zorganizowano dla młodzieży szkolnej warsztaty filatelistyczne na temat „Historia
poczty i filatelistyki w Ostrzeszowie”. W zajęciach wzięły udział wypoczywające w Ostrzeszowie dzieci z grupy kolonijnej z Poznania pod
kierownictwem Urszulanki Siostry Małgorzaty
Ślęzak oraz Tomasz Tomalik, uczeń mieszkający w Krążkowach. W pierwszej części młodzież
zapoznała się z historią poczty jako instytucji
działającej w Polsce od roku 1558, ze szczególnym uwzględnieniem Ostrzeszowa od roku
1764. Przy wykorzystaniu technik audiowizualnych Marek Banasiak, prowadzący zajęcia zaprezentował i omówił najciekawsze dokumenty, przesyłki i znaki pocztowe z prawie 250-letniej historii funkcjonowania poczty w Ostrzeszowie. Młodzieży pokazano pierwsze listy
„ostrzeszowskie” z XVIII wieku, historię zmiany
nazwy miasta z Ostrzeszów na Schildberg w
okresie zaborów, listy z okresu epidemii cholery z roku 1831, znaki cenzury pocztowej i wojskowej z okresu powstania wielkopolskiego oraz
stemple propagandowe i okolicznościowe stosowane przez pocztę, a związane z najważniejszymi wydarzeniami w historii miasta. W drugiej części uczestnicy obejrzeli ekspozycję filatelistyczną, zapoznali się z historią powstania
i działalności Koła PZF im. Antoniego Serbeńskiego. Omówione zostały dokumenty założycielskie, przyznane odznaczenia za działalność
związkową, wydawnictwa zwarte i artykuły prasowe opracowane w ostatnich 55.latach. Ponadto pokazano uczestnikom eksponaty wystawowe opracowane przez filatelistów ostrzeszowskich oraz uzyskane na wystawach dyplomy, medale, nagrody, puchary. Po odpowiedzi
na liczne pytania i obdarowaniu młodzieży wydawnictwami okolicznościowymi, spotkanie
zakończyło się wspólnym zdjęciem uczestników.
Święto szkoły.
4. października 2014 r. w Szkole Podstawowej nr 11 im. kpt. Mirosława Ferića w Ostrowie
Wlkp. odbyła się uroczystość z okazji 30. rocznicy nadania szkole imienia bohaterskiego lotnika oraz nadania sztandaru. Jeden z punktów
programu związany był z działającym w szkole
Młodzieżowym Kołem Filatelistycznym. Członkowie koła uczestniczyli we
wcześniej ogłoszonych konkursach z wiedzy filatelistycznej i na projekt znaczka pocztowego związanego z
„95.rocznicą wybuchu powstania wielkopolskiego”.
Uchwałą Zarządu Okręgu Kaliskiego PZF uczestnicy konkursu zostali wyróżnieni Brązową Młodzieżową
Odznaką Honorową PZF. Miejsca konkursowe
w kolejności zajęli:1.Zofia Pietrzykowska, Przysięga na sztandar; 2. Maja Przerwa (najmłodsza uczestniczka), Powstańcy na koniach;
3.miejsce (równorzędne): Kinga Spaleniak, Krzyż
powstańczy; Rafał Stawicki, Major Stanisław Taczak; Julia Szymczak, Czapka powstańcza i Zuzanna Wachowiak, Pomnik powstańców. Ponadto za aktywne uczestnictwo w kole odznakę otrzymały: Żaneta Cicharzewska, Laura Pawłowska i Natalia Wenderska. Uczestnicy młodzieżowi obdarowani zostali też upominkami
w formie znaczka spersonalizowanego, kartki
okolicznościowej i monety „300 groszy ostrowskich” wydanej z okazji 300.rocznicy „Relokacji
miasta Ostrowa Wlkp.” Szkolnej uroczystości towarzyszyło stoisko pocztowe.
CZYTAJMY PRASĘ FILATELISTYCZNĄ !
17
18
Jerzy Bielawski
Dwudziestolecie „Filatelisty Kaliskiego”
1995 - 2015
Z chwilą utworzenia w 1980 roku Okręgu
Kaliskiego Polskiego Związku Filatelistów, jego
Zarząd rozpoczął wydawanie metodą powielaczową „Komunikatu” w formacie A4. Służył on
do użytku wewnętrznego nowo powstałego
okręgu w celu przekazywania wszelkich decyzji, uchwał oraz informacji organizacyjnych
i związkowych. W ciągu siedmiu lat ukazało się
14 komunikatów wydawanych nieregularnie, w
miarę potrzeb. (il.1)
il.3
sta”, zmieniony następnie na „Kaliski Informator Filatelistyczny” (il.3-4). W latach 1988 -1995
w formie powielaczowej ukazało się 27. numerów informatora o objętości ośmiu stron każdy. Ogłaszano w nich, obok informacji i uchwał
związkowych, sporadycznie artykuły związane
z historią poczty, jak Zarys historii poczty w Pleszewie w latach 1848 - 1980 w opracowaniu
Janusza Kuliga (1990 nr 1/29). W informatorze
zaczęły się też pojawiać wiadomości nie związane z regionem, jak informacje o znakach pocztowych Australii.
il.1
Pod koniec 1986 roku „Komunikat” przekształcono w „Biuletyn”, którego ukazało się
sześć numerów. Intencją Zarządu Okręgu było,
aby ukazywał się przynajmniej raz w kwartale.
W ten sposób przybrał charakter ciągłej publikacji prasowej. Głównym jego założeniem było
przekazywanie informacji organizacyjnych dotyczących działalności filatelistów w obrębie
młodego okręgu oraz publikowanie materiałów
związanych z historią poczty i filatelistyki regionalnej, a także omówienia ukazujących się aktualnie wydawnictw filatelistycznych. (il.2)
il.2
Z uwagi jednak na względy natury formalnej obowiązujące w tamtych czasach wyłoniła
się konieczność zmiany tytułu. Kontynuacją
„Biuletynu” stał się „Informator. Kaliski FilateliFilatelista Kaliski 2015 nr 1-2 (125-126)
il.4
Kilkakrotne zmiany tytułu, ukrywanie daty
wydania poszczególnych numerów w pierwszym dziesięcioleciu ukazywania się pisma, spowodowane było wyłącznie tym, że zarząd używał różnych wybiegów, aby zapobiec zakazowi wydawania periodyku związkowego. W tym
okresie jednak skupił się wokół pisma i ukształtował zespół początkujących publicystów filatelistycznych. Pieczę nad redagowaniem „Biuletynu” i „Informatora” sprawował Roman
Matusiak, ówczesny prezes Zarządu Okręgu
Kaliskiego PZF. On też zainicjował, przy udziale
piszącego te słowa, nową formułę periodyku
kaliskich filatelistów (il.5).
W grudniu 1995 roku dotychczasowy „Informator” uległ całkowitemu przekształceniu.
Przy zachowaniu ciągłości numeracji (nr 1/48)
19
il.5
rozpoczęto wydawanie drukiem kwartalnika w
nowym kształcie, zmienionej szacie graficznej
i zwiększonej objętości pod tytułem „Filatelista
Kaliski”. Prace redakcyjne powierzono autorowi tego opracowania, który funkcję redaktora
naczelnego pełni do chwili obecnej. W pierwszym okresie stroną techniczną kwartalnika zajmowało się kilka kolejnych osób (Monika Siwak,
Przemysław Woźny, Rafał Jankowski, Daniel
Aleksandrzak). Od grudnia 1997 roku opracowaniem komputerowym i graficznym pisma
zajmuje się z pełnym profesjonalizmem Tomasz
Lewandowski. Aktualnie na stałe z redakcją
współpracują: Marek Banasiak, Jerzy Duda, Tomasz Gąsłowski, Ludwik K. Malendowicz, Bogdan Michalak i Monika Sobczak-Waliś.
W styczniu 1996 roku Ludwik K. Malendowicz, ówczesny prezes Zarządu Głównego PZF
napisał: „Z dużym zadowoleniem zapoznałem
się z „Filatelistą Kaliskim”, nowym kwartalnikiem, którego nr 1. ukazał się w grudniu 1995
roku. Stanowi on wyjątkowo udaną kontynuację „Komunikatu” oraz „Biuletynu”, które ukazywały się już od 1980 roku. Starannie wydany
nr 1. „Filatelisty Kaliskiego” jest dowodem wysoko merytorycznej pracy Członków Okręgu na
niwie filatelistyki.”1
W pierwszych latach główną część kwartalnika stanowiły artykuły cykliczne przedstawiające historię poczty kaliskiej oraz dzieje zorganizowanego ruchu filatelistycznego w Kaliszu.
Były to dwa opracowania: Romana Matusiaka,
Z dziejów poczty kaliskiej i Jerzego Bielawskie1
go, Ruch filatelistyczny w Kaliszu. Obaj autorzy
na podstawie badań historycznych, dostępnej
dokumentacji i bogatej literatury oraz własnych
zbiorów filatelistycznych udokumentowali oraz
opisali rozwój poczty i kształtowanie się ruchu
filatelistycznego w Kaliszu. Efektem tych opracowań drukowanych w kaliskim periodyku stały się publikacje zwarte. Roman Matusiak przy
współpracy z Jerzym A. Splittem wydał w 2001
roku Pocztę w Kaliszu. Dzieje poczty kaliskiej
do 1918 roku na tle historii Poczty Polskiej.
W 2004 roku natomiast pod auspicjami Polskiej
Akademii Filatelistyki ukazała się monografia
Jerzego Bielawskiego, 50 lat filatelistyki kaliskiej.
Ponadto na łamach „Filatelisty Kaliskiego”
Roman Matusiak przedstawił historię poczty w
Wieruszowie, Kazimierz Solarek i Edward Stankowiak pisali o dziejach poczty kępińskiej, Aleksy
Grabias o poczcie i filatelistyce w Witaszycach.
W 2006 r. - z okazji 45-lecia - historię Koła PZF
w Witaszycach w oparciu o materiały źródłowe
opracował Tomasz Gąsłowski, który 50-lecie
Koła PZF przedstawił podczas jubileuszowego
spotkania w formie prezentacji multimedialnej,
utrwalonej następnie na płycie CD jako dodatek do „Filatelisty Kaliskiego” (2010 nr 1-4).
Marian Żurkiewicz opisał historię ruchu filatelistycznego w Pleszewie, a Jerzy Kwiatkowski
i Ryszard Hybiak przedstawili historię jarocińskich kół PZF. Jerzy A. Splitt na podstawie starych planów miasta zamieścił opracowanie na
temat lokalizacji kaliskiej poczty w okresie panowania króla Stanisława Poniatowskiego, w
zaborze pruskim, Królestwie Polskim i w okresie dwudziestolecia międzywojennego. W latach
2003 – 2005 Piotr Szymczak opublikował cykl
interesujących artykułów na temat funkcjonowania poczty w Guberni Kaliskiej w latach 18671914. Natomiast w latach 2006-2013 ukazało
się w 14. częściach opracowanie Poczty w powiecie krotoszyńskim do 1920 roku autorstwa
Marka Banasiaka, który wspólnie z ojcem, Sylwestrem, opublikował też artykuł Przesyłki
ostrzeszowskie w okresie Księstwa Warszawskiego 1807-1815. W latach 2000-2005 ciekawy materiał badawczy, w oparciu o dokumentację zgromadzoną w Muzeum Poczty i Telekomunikacji we Wrocławiu, zaprezentował na
łamach naszego kwartalnika Tadeusz Wince-
Pismo z 2.01.1996 skierowane do Romana Matusiaka, prezesa ZO PZF w Kaliszu
20
wicz. Przedstawił on w obszernym cyklu Rekwizyty imienne z lat 1945 – 1962 urzędów pocztowo-telekomunikacyjnych Kalisza, powiatu
kaliskiego, Ostrowa Wlkp., Jarocina, Pleszewa
i Krotoszyna. Jerzy Rajewicz zaprezentował i opisał zgromadzone przez siebie frankatury mechaniczne stosowane w Kaliszu, a Tomasz Gąsłowski opracował frankatury stosowane w
Jarocinie, Pleszewie, Ostrzeszowie, Ostrowie
Wlkp. i Krotoszynie.
Na łamach „Filatelisty Kaliskiego” publikowany był cykl artykułów o tematyce regionalnej w opracowaniu Jerzego Bielawskiego. Materiał ten pod wspólnym tytułem Calisiana w
filatelistyce autor opublikował w 2000 r. w formie wydawnictwa zwartego, w którym znalazły się kaliskie ostemplowania, datowniki okolicznościowe, frankatury mechaniczne, znaczki
i całostki pocztowe. Zgromadzone walory pocztowe związane są z historią miasta, pobytami
w Kaliszu władców polskich oraz sylwetkami
znanych kaliszan i ludzi Ziemi Kaliskiej, jak:
Adam Asnyk, Wojciech Bogusławski, Maria Dąbrowska, Stefan Garczyński, Adam Helbich, ks.
kard. Stanisław Karnkowski, Maria Konopnicka, o. Augustyn Kordecki, Maria Koszutska,
Mieczysław Kościelniak, Tadeusz Kulisiewicz,
Mieszko III Stary, król Przemysł II, Józef Rymarkiewicz, Stefan Szolc Rogoziński, Stanisław
Wojciechowski. W opracowaniu piszącego te
słowa zamieszczono też artykuły o innych znanych i wybitnych Polakach, jak: Fryderyk Chopin, Adam Mickiewicz, czy Henryk Sienkiewicz.
Ich bowiem pobyty w Kaliszu lub w Wielkopolsce znalazły swoje miejsce na znakach pocztowych, szczególnie na datownikach okolicznościowych. Nasz wybitny kompozytor dwukrotnie, w latach 1827 i 1829, koncertował w pałacu Radziwiłłów w Antoninie. W Śmiełowie w
1831 r. autor Pana Tadeusza gościł u rodziny
Gorzeńskich, a nasz pierwszy noblista przebywał dwukrotnie w Kaliszu (1880, 1904), gdzie
wygłaszał odczyty i uczestniczył w akcjach charytatywnych, m.in. na rzecz powodzian. Ponadto autor opublikował kilkanaście artykułów
nawiązujących do ważnych rocznic z dziejów
Polski, Kalisza oraz z życia wybitnych pisarzy,
ilustrując je znakami pocztowymi.
W kwartalniku od początku publikowane są
opracowania o tematyce religijnej, która zajmuFilatelista Kaliski 2015 nr 1-2 (125-126)
il.6
je znaczące miejsce w polskiej filatelistyce. Artykuły o tej tematyce pojawiły się w związku z
wizytą Ojca Świętego w Kaliszu w 1997 roku
oraz wynikały z faktu, że kilku filatelistów kaliskich jest związanych z Klubem Tematycznym
PZF „Święty Gabriel”. Na łamach pisma omawiano znaki pocztowe poświęcone papieżowi,
pisano o działalności Klubu, przypomniano
walory filatelistyczne emitowane z okazji Międzynarodowych Kongresów Józefologicznych,
które odbyły się w Kaliszu w 1985 i 2009 roku.
W publikacjach uwzględniono historię diecezji
kaliskiej, pisano o obecności jezuitów w Kaliszu, o św. Józefie w dokumentacji pocztowej.
Sięgano do dziejów średniowiecznych poczt
klasztornych, dziejów ruchu gabrielowskiego w
świecie, omawiano publikacje filatelistyczne o
tematyce religijnej. Zamieszczono też opracowania o następcach św. Jana Pawła II: papieżu
Benedykcie XVI i papieżu Franciszku.
W tym kontekście na szczególną uwagę zasługuje fakt stałej współpracy z naszym pismem
Bogdana Michalaka, prezesa Klubu „Święty
Gabriel”, który z okazji dziesięciolecia kwartalnika napisał m.in.: „Jestem niezmiernie wdzięczny Redakcji „Filatelisty Kaliskiego” za udzielanie mi gościny na łamach tego poczytnego pisma, którego profil sprawia, że nie tylko jest
ono li tylko periodykiem o zasięgu lokalnym,
lecz znajduje wiernych czytelników w całym
kraju. Jestem wdzięczny za zamieszczanie w
kaliskim kwartalniku artykułów religijnych”.2
2
Bogdan Michalak, Dziesięciolecie „Filatelisty Kaliskiego”. „Filatelista
Kaliski” 2005 nr 4(88), s. 24
21
Z okazji jubileuszu naszego pisma prezes Bogdan Michalak opublikował w „Przeglądzie Filatelistycznym” (2015 nr 2, s.80-83) artykuł pt.
„Filatelista Kaliski” ma dwadzieścia lat.
Obok tematyki religijnej na łamach pisma
znalazły swoje miejsce inne tematy. Ludwik
Malendowicz pisał o rzadkich „odwrotkach” na
znaczku Jamajki z 1920 i znaczkach Grecji z
1927 roku, o „kartkach filatelistycznych” Ziehera oraz znaczkach i całostkach pocztowych
krajów Ameryki Południowej. Andrzej Komorowski pisał m.in. o pocztach morskich Lewantu, a Edmund Kosiarz o australijskich i kanadyjskich okrętach na znaczkach pocztowych. Ryszard Pych opracował cykl artykułów o szachach
w filatelistyce. Natomiast szczególne zainteresowanie wzbudziła bibliofilatelia w opracowaniu Jerzego Dudy, niestrudzonego propagatora książki i czytelnictwa na znakach pocztowych.
Jego liczne i bardzo interesujące artykuły
goszczą od kilku lat na łamach „Filatelisty Kaliskiego” i wzbudzają zawsze duże zainteresowanie.
Znaczący wkład w rozwój pisma wnoszą też
inni współpracownicy kwartalnika. Zbigniew
Kledecki (1921-2014), zasłużony wystawca w
klasie aerofilatelistyki opublikował szereg artykułów o przesyłkach lotniczych, poczcie balonowej i sławnych lotnikach. Henryk Juszczak
pisał o poczcie szybowcowej. Jerzy A. Splitt zaprezentował kaliskie datowniki ambulansowe
i dworcowe oraz omówił emisję znaczka nr
3830 z drugiej serii „Miasta polskie”. Hieronim
Bartczak omawiał usterki i błędy na polskich
znaczkach pocztowych. Maciej Bukczyński
przedstawił w swych publikacjach historię poczty i filatelistyki w Ostrzeszowie oraz omówił korespondencję jeńców wojennych ze Stalagu XXI
A i Oflagu XXI C urządzonych w tym mieście
podczas II wojny światowej. W obrębie tej tematyki znalazł się artykuł Jerzego Bielawskiego
o korespondencji wewnątrzobozowej w Oflagu II C Woldenberg oraz Włodzimierza Mutha,
Z korespondencji obozowej Oflagu VII A Murnau. Jeniec nr 16537. Autor opracował przechowywaną w rodzinie korespondencję swojego wujka, jeńca oflagu. Tomasz Gąsłowski natomiast opracował żołnierskie przesyłki z Jarocina w okresie I wojny światowej oraz pisał o
poczcie jarocińskiej podczas II wojny światowej.
22
Z zakresu filatelistyki tematycznej opracował
obszerny artykuł o bocianie na znakach pocztowych.
Na wyższą rangę kaliskiego kwartalnika
wpłynęła też w dużym stopniu współpraca z
redakcją znanych i cenionych w kraju filatelistów, jak: Władysław Alexiewicz (1943-2009),
Henryk Białek, Ludwik K. Malendowicz, Bogdan
Michalak, Janusz Z. Piekut (1923-2011), Jerzy
Tokar, Jerzy A. Walocha, Tadeusz Wincewicz.
Ich badawcze artykuły i przyczynki niejednokrotnie dotyczyły starych i rzadkich walorów kaliskich, historii poczty, filatelistyki tradycyjnej
i polskiego ruchu filatelistycznego. Z zadowoleniem należy odnotować obecność na łamach
naszego pisma artykułów Kolegi z Mińska,
członka zagranicznego Polskiej Akademii Filatelistyki. Lew Kołosow Rybczyński opublikował
bowiem kilka opracowań na temat poloniców
oraz calisianów „znalezionych na strychu”.
Z racji szczególnych zainteresowań autora
tego artykułu piśmiennictwem filatelistycznym,
w naszym kwartalniku zamieszczono wiele
omówień i recenzji ukazujących się nowości z
historii poczty i dziejów filatelistyki regionalnej
w formie publikacji zwartych oraz wydawnictw
ciągłych. Z okazji Wystawy Literatury Filatelistycznej „Kalisz 2005” Władysław Farbotko
opublikował artykuł Polska literatura filatelistyczna, a Bogdan Michalak, Filatelistyczne piśmiennictwo religijne.
Nie sposób w krótkim opracowaniu wymienić wszystkich autorów artykułów przedstawiających różnorodne tematy. Funkcję uzupełniającą spełni w tym zakresie „Bibliografia zawartości”, która zostanie opublikowana w kolejnym
numerze pisma w opracowaniu Moniki Sobczak
– Waliś, kustosza Biblioteki Głównej w Kaliszu.
Na uwagę zasługuje jej aktywna współpraca z
redakcją, czego dowodem są, publikowane w
ostatnim czasie, artykuły historyczne związane
m.in. ze 150.rocznicą wybuchu powstania styczniowego, 100.rocznicą zburzenia Kalisza w
1914 roku, czy w bieżącym numerze artykuł
Z historii Kaliskich Spotkań Teatralnych, wszystkie ilustrowane walorami pocztowo-filatelistycznymi.
„Filatelista Kaliski” bardzo szybko zyskał zainteresowanie i uznanie wśród filatelistów, w
całym kraju zyskał grono stałych czytelników.
Jednocześnie znalazł swoje trwałe miejsce
il.7
wśród biuletynów wydawanych przez inne okręgi Polskiego Związku Filatelistów. Rok po ukazaniu się kwartalnika, Aleksander Sękowski
(1924-2000), autorytet m.in. w dziedzinie piśmiennictwa filatelistycznego, napisał: „Szacunek wzbudza wydawanie przez Was czasopisma filatelistycznego, które już obecnie przewyższa poziomem treści i edytorskim wiele innych pism lokalnych. Pozwala to mieć nadzieję, że Wasz „Filatelista Kaliski” stanie się istotnym zjawiskiem w polskiej filatelistyce.”3 Inny
znany w kraju filatelista, Janusz Zbigniew Piekut napisał w roku 1997: „Bardzo serdecznie
dziękuję za przysyłanie mi „Filatelisty Kaliskiego”, pisma które stoi na wysokim poziomie
edytorskim i które sobie bardzo cenię; każdy
numer czytam - jak to się mówi - „od deski do
deski”.4
Przytoczone w artykule opinie wybitnych
polskich filatelistów stanowią rękojmię dla pisma i redakcji oraz dowodzą o potrzebie i celowości jego dalszego wydawania. Mobilizują
i zobowiązują jednocześnie do podejmowania
dalszych starań mających na celu zachowanie
charakteru periodyku regionalnego, z uwzględnieniem szerszej problematyki oraz utrzymanie
odpowiedniego poziomu merytorycznego i edytorskiego.
Na podkreślenie zasługuje fakt, że od grudnia 2003 roku kwartalnik ukazuje się w kolorowej okładce (il.6), a od 2009 roku „Filatelista
Kaliski” jest wydawany „w pełnym kolorze”, co
z pewnością podnosi poziom edytorski pisma
i decyduje o lepszym odbiorze przez czytelników (il.7). Należy z satysfakcją odnotować też
fakt, że „Filatelista Kaliski” stał się swoistą „wizytówką” środowiska filatelistów kaliskich. Dzięki niemu jesteśmy inaczej postrzegani przez filatelistów polskich, dla których ważną rolę stanowi piśmiennictwo fachowe.
Dużym dowodem uznania było też wyróżnienie redakcji Medalem „Za Zasługi dla Rozwoju Publikacji Filatelistycznych” (1997) oraz
wyróżnienia w klasie literatury na wielu wystawach filatelistycznych w kraju i za granicą.
3
4
Pismo z 31.10.1996 r. skierowane do Zarządu Okręgu Kaliskiego PZF
Pismo z 12.10.1997 r. skierowane do Jerzego Bielawskiego
Monika Sobczak - Waliś
Filatelistyka w zbiorach specjalnych Biblioteki Głównej
Do kluczowych zadań każdej biblioteki bez
względu na jej rodzaj, czy charakter przechowywanego księgozbioru, należy gromadzenie
i ochrona zbiorów, szczególnie tych dotyczących własnego regionu. W Kaliszu zadanie to
wypełnia od ponad stu lat Miejska Biblioteka
Publiczna im. Adam Asnyka założona w 1907 r.
przy tutejszym Towarzystwie Kursów Popularnych. Towarzystwo to zajmowało się organizowaniem prelekcji, wykładów, a także wieczorów poezji mających na celu podnoszenie poziomu wiedzy mieszkańców Kalisza. Powołana
biblioteka miała początkowo służyć wyłącznie
potrzebom członków Towarzystwa, z czasem
jednak przeszła pod zarząd miasta, na stałe
wpisując się w jego krajobraz.
Obecnie Miejska Biblioteka Publiczna im.
Adama Asnyka prowadzi obsługę czytelników
w dziesięciu placówkach, w tym w trzech z oddziałami dziecięcymi. Systematycznie powiększając swój księgozbiór, stara się zaspokoić
i jednocześnie kształtować potrzeby czytelnicze
mieszkańców miasta. Od kilku lat w pełni skomputeryzowana umożliwia przeglądanie katalogu oraz rezerwowanie książek poprzez własną
stronę internetową. Najciekawsze oraz najcenniejsze materiały, które z różnych powodów
traktowane są inaczej niż pozostałe druki, tra23
fiają do Działu Zbiorów Specjalnych znajdującego się w Bibliotece Głównej. Ze względu na
czas powstania, formę oraz zróżnicowane nośniki pogrupowane są w następujące zbiory:
rękopisy, stare druki, cymelia, zbiory ikonograficzne, falerystyczne, kartograficzne, mikrofilmy, płyty CD i DVD, a także księgozbiór historyczny oraz dokumenty życia społecznego.
Tym ostatnim terminem określa się druki
wydawane w celach informacyjnych, propagandowych, a także reklamowych odzwierciedlające działalność różnego rodzaju organizacji,
stowarzyszeń oraz instytucji. Charakteryzują się
one różnorodną formą i szatą graficzną, występując w postaci druków ulotnych, zwartych oraz ciągłych. Ze względu na efemeryczność zawartych w nich informacji, a także fakt,
iż przeznaczone są dla określonego kręgu odbiorców i nie są rozpowszechniane w obiegu
księgarskim, stanowią unikatowe źródło wiedzy o życiu i działalności danego społeczeństwa.
Zalicza się do nich m.in. prospekty, programy
imprez (artystycznych, kulturalnych, politycznych, naukowych oraz sportowych), afisze, plakaty, ulotki, zaproszenia, katalogi, kroniki, dyplomy, fotografie, legitymacje, pamiątkowe
proporczyki, pocztówki, kalendarze, a nawet
rozkłady jazdy oraz bilety. Na co dzień niedoceniane i marginalizowane, ale dla badaczy
życia społecznego stanowią coraz częściej wykorzystywane źródło wiedzy. Wyspecjalizowane działy DŻS istnieją m.in. w Bibliotece Narodowej w Warszawie, w Bibliotece Jagiellońskiej
w Krakowie oraz Bibliotece Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Wrocławiu.
Dokumenty życia społecznego gromadzone przez kaliską książnicę pod względem terytorialnym dotyczą głównie Kalisza oraz powiatu kaliskiego, jak również terenu dawnego województwa kaliskiego, a więc powiatów
ostrowskiego, ostrzeszowskiego, krotoszyńskiego, pleszewskiego i jarocińskiego. Wynika to z
faktu, iż w latach 1975-1998 książnica pełniła
również funkcję biblioteki wojewódzkiej obejmującej swoim obszarem działania również
wymienione powiaty.
Najstarsze druki, jak w przypadku programów teatralnych, pochodzą z lat 50. XX wieku,
jednakże są one stosunkowo nieliczne. Większość tych najstarszych, a tym samym najcen24
niejszych materiałów pochodzi z lat 60. ubiegłego wieku. Dokumenty pozyskiwane są głównie od osób prywatnych, które przekazują je
bibliotece nieodpłatnie, jak również w ramach
współpracy z kaliskim instytucjami oraz stowarzyszeniami.
Dokładne określenie liczby Dokumentów
Życia Społecznego znajdujących się obecnie w
zbiorach książnicy nie jest możliwe. Jednak z
całą pewnością można stwierdzić, iż jest to kilka tysięcy druków. Od kilku lat trwają prace nad
wprowadzeniem ich do katalogu komputerowego biblioteki. Jednakże ze względu na ilość
i rozdrobnienie dokumentów jest to zadanie
wymagające czasu.
Gromadzone dokumenty podzielone są
według specjalnie opracowanej klasyfikacji
umożliwiającej przypisanie ich do konkretnych
działów (dziedzin). Kryterium podziału stanowi tematyka dokumentu, a więc to czego dotyczy, np. sportu, szkolnictwa, historii, leśnictwa,
czy przemysłu, a także jego instytucja sprawcza, czyli wytwórca, np. Archiwum Państwowe
w Kaliszu, Teatr im. Wojciecha Bogusławskiego, Urząd Miejski w Kaliszu, Galeria im. Jana
Tarasina itp.
Wśród materiałów znajdują się również licznie reprezentowane dokumenty Polskiego
Związku Filatelistów Okręgu Kaliskiego i Koła
Miejskiego w Kaliszu. Trafiły one do zbiorów
biblioteki m.in. dzięki staraniom Jerzego Bielawskiego, prezesa Zarządu Okręgu Kaliskiego PZF.
Po uporządkowaniu druki zostały podzielone
na następujące grupy:
I. plakaty z wystaw filatelistycznych z lat 1960-2009;
II. dyplomy, w tym te przyznane zarówno Zarządowi, jak i jego poszczególnym członkom,
jak Leonardowi Anasiewiczowi, Józefowi
Włodarczykowi, Zbigniewowi Kledeckiemu
oraz Jerzemu Bielawskiemu;
III. kroniki i księgi pamiątkowe z lat 1960-1992;
IV. statuty, regulaminy, programy pracy, sprawozdania z lat 1997-2010;
V. materiały dotyczące działalności poszczególnych Kół z lat 1960-2015 (zaproszenia, katalogi wystaw, okolicznościowe wydawnictwa, fotografie). Łącznie kilkadziesiąt druków.
Jako przykłady można wymienić m.in. legitymację członkowską Leonarda Anasiewicza, z
wpisem o wstąpieniu do PZF w 1954 r., współorganizatora i skarbnika pierwszego kaliskiego
koła PZF; dyplom uznania dla Koła Miejskiego
PZF w Kaliszu za aktywną działalność w 1972 r.
przyznany przez Zarząd Główny PZF; dyplom
i list gratulacyjny za społeczne zaangażowanie
i wkład pracy służącej rozwojowi życia kulturalnego Kalisza przyznany Józefowi Włodarczykowi w 1981 r. przez Andrzeja Spychalskiego
prezydenta miasta Kalisza; zaproszenie na Wystawę Znaczka Czechosłowackiego zorganizowaną w 1982 r. przez Czechosłowacki Ośrodek
Informacji i Kultury w Szczecinie, Zarząd Okręgu PZF w Kaliszu oraz Biuro Wystaw Artystycznych w Kaliszu; dyplom dla Komisji Młodzieżowej Zarządu Okręgu PZF w Kaliszu za osiągnięcia w pracy wychowawczej wśród młodzieży
oraz zasługi wniesione w rozwój filatelistyki
młodzieżowej w roku szkolnym 1986/1987; dyplom w randze medalu srebrnego za eksponat Polska Poczta
Balonowa przyznany
Zbigniewowi Kledeckiemu w 2003 r. na
Ogólnopolskiej Wystawie Filatelistycznej
w Katowicach.
Na uwagę zasługują też zbiory falerystyczne biblioteki stworzone głównie w oparciu o
medale z wystaw filatelistycznych i pamiątkowe plakiety przekazane przez Jerzego Bielawskiego.
Wszystkich chętnych do
przekazywania do zbiorów
biblioteki wszelkich dokumentów życia społecznego
prosimy o kontakt z Działem
Zbiorów Specjalnych Biblioteki Głównej, ul. Legionów 66, tel. kontaktowy 62 753-02-63.
Z działalnością Miejskiej Biblioteki Publicznej im.
Adama Asnyka w Kaliszu oraz z jej katalogiem można zapoznać się na stronie www.mbp.kalisz.pl.
25
Marek Banasiak
Pocztowe kamienie milowe w powiecie odolanowskim
Artykuł stanowi kontynuację opracowania
zamieszczonego w poprzednim numerze „Filatelisty Kaliskiego” i tym razem dotyczy kamieni
milowych zinwentaryzowanych w powiecie
odolanowskim w granicach przed 1. października 1887 roku, kiedy to na mocy decyzji sejmu
pruskiego powiat odolanowski został podzielony na powiaty: odolanowski i ostrowski.
Na mocy rozporządzenia ministra skarbu
Rorhera z 1835 roku pocztowe kamienie milowe ustawiano w miejscach, w których dotąd
nie było żadnych oznaczeń odległościowych.
Kamienie milowe wykonywane były w kształcie walca zwieńczonego stożkiem, którego podstawa rozszerza się ku dołowi. Wysokość kamienia wynosi 175 cm, z tego 62 cm to podstawa, służąca do wkopania w ziemię, trzon 100 cm, stożkowate zwieńczenie 13 cm. Średnica trzonu, rozszerzająca się ku dołowi, wynosi od 46 do 70 cm, umożliwiając lepsze zamocowanie po umieszczeniu w ziemi.
W publikacji Opisanie historyczno - statystyczne Wielkiego Księstwa Poznańskiego z
1846 roku Leon Plater, opisując powiat odolanowski i miasta, w sprawach poczty pisze między innymi: „Stacya poczty konnej jest jedna w
powiecie, to jest w Ostrowie. Expedycyi listowych jest dwie: w Odolanowie i w Raszkowie.”
„Ostrów na większym trakcie z Kalisza do
Milicza i Wrocławia,.... Poczta konna tutejsza
odwozi do Pleszewa, Kalisza, Mixstadu, Ostrzeszowa, Krotoszyna. Odległość od Poznania mil
17,75.”
„Odolanów ... tudzież na trakcie większym
z Kalisza do Milicza i Wrocławia. Jest tu expedycya poczty listowej. Odległość od Ostrowa
mil 1,5, od Poznania mil 16,5.”
„Raszków ... nad traktem mniejszym z Kalisza do Krotoszyna. Jest tu expedycya poczty listowej. Odległość od Ostrowa mil 1,5, od Poznania mil 14,5.”
W powiecie odolanowskim w 1886 roku
zgodnie z wykazem zamieszczonym w: „Zusammenstellung der Reichs-Post und Telegraphenanstalten”. Nach Ober-Postdirections-Bezirken
geordnet, Berlin, 1886. Gedruckt in der Reichs26
druckerei, funkcjonowało już 16 urzędów
i agencji pocztowych, jak niżej:
1. Adelnau
PA III
2. Antonin*
PAgt
3. Biniew*
4. Daniszyn
PAgt
5. Gostyczyn
6. Granowiec (Kr. Adelnau)
PAgt
7. Olobok
PAgt
8. Ostrowo (Bz. Posen)*
PA I. St. a b c
9. Przygodzice*
Pagt
10. Raszkow
PA III
11. Rossosutz
PAgt
12. Schwarzwald (Bz. Posen) PAgt
13. Skalmierzyce
PA III
14. Sulmierzyce
PA III St. a b
15. Uciechowo
Pagt
16. Wielowies
PAgt
gdzie skróty oznaczają:
* - urząd pocztowy należący do kolejowych
urzędów pocztowych
PA I, II, III - urząd pocztowy I, II, III klasy
PAgt - agencja pocztowa
St - stacja wozów pocztowych
Stacje z ograniczonymi usługami wozów
pocztowych zostały oznaczone przez dodanie
do St jednej lub kilku liter. Oznaczają one:
a - regularne placówki
b - wagon dodatkowy
c - placówki specjalne, kurierzy i gońcy
d - dostawa paczek do domu
e - przewozy kolejowe
Spv - urząd przekazujący rozmowy telefoniczne
A. Droga nr 450 Grabów nad Prosną - Kalisz. Wielowieś
Pocztowy kamień milowy na starym trakcie
pocztowym z Grabowa
do Kalisza w miejscowości Wielowieś po lewej
stronie drogi na wysokości skrzyżowania do miejscowości Masanów. Wykonany z różowego granitu, z uwagi na głębokość wkopania nie ustalono kształtu podstawy.
Mapa powiatu odolanowskiego sprzed 1886 roku z zaznaczonymi kamieniami milowymi
A, B, C, D, E, F - kamienie milowe
B. Droga Ostrów Wielkopolski - Grabów
nad Prosną. Rososzyca
Kamień milowy umieszczony na trawniku
przed budynkiem szkoły w Rososzycy. Według
informacji uzyskanych od mieszkańców a w
szczególności od Pani Madejki (byłej pracownicy szkoły podstawowej) kamień został przeniesiony ze skrzyżowania drogi Ostrów - Grabów
z drogą na Skalmierzyce w samym centrum Rososzycy (sprzed drzewa jak na zdjęciu) przed
budynek szkoły. Kamień zachowany w idealnym
stanie, podstawa ośmiokątna.
C. Droga Ostrów Wielkopolski - Grabów
nad Prosną. Sieroszewice
Przy drodze z Ostrowa do Grabowa w centrum miejscowości Sieroszewice na ulicy
Ostrowskiej przy posesji
nr 78 lekko przechylony
kamień milowy w kolorze
różowego granitu. Podstawa ośmiokątna wystająca zaledwie kilka centymetrów ponad grunt z
uwagi na remonty i ciągłe
podnoszenie podstawy
drogi.
D. Droga krajowa
nr 25 Ostrów - Kalisz
Kamień milowy znajduje się obecnie przy ulicy Garbarskiej w Kaliszu.
Z informacji uzyskanych
przez Pana Tadeusza
Wojtczaka (historyk i archiwista z Kalisza) kamień
został przeniesiony do
Kalisza z drogi krajowej nr 25 w trakcie budowy pierwszego etapu obwodnicy Ostrowa Wielkopolskiego w drodze krajowej S11.
E. Droga nr 444 Odolanów - Krotoszyn.
Odolanów
Kamień milowy przy drodze Odolanów Krotoszyn. Poza granicami administracyjnymi na
27
rogatkach miasta na wysokości firmy Woseba.
Kamień po lewej stronie
drogi, wykonany z różowego granitu lekko uszkodzony przy podstawie o
kształcie ośmiokąta
F. Droga Sulmierzyce
- Milicz
Kamień milowy przy
drodze Sulmierzyce - Milicz. Według informacji
ze strony internetowej www.eksploratorzy.com.pl. kamień stał na granicy województw:
dolnośląskiego i wielkopolskiego. Kamień po
wypadku lekko przechylił się w kierunku rowu.
Zniknął z pobocza drogi w miesiącu listopadzie
Jerzy Bielawski
2011 roku. Ponadto na stronie znajduje się również informacja „…na drodze Sulmierzyce Kolęda był podobny. Też zniknął”.
Ponownie zwracam się z apelem o przekazywanie wszelkich informacji dot. pocztowych kamieni milowych występujących na terenie naszego okręgu na adres autora:
[email protected] lub na adres „Filatelisty Kaliskiego”.
Drewniane Kościoły Diecezji Kaliskiej
W 2005 roku z inicjatywy filatelistów kaliskich, przy
pełnym poparciu ks. biskupa Stanisława Napierały rozpoczęto emisję kartek beznominałowych prezentujących drewniane kościoły Diecezji Kaliskiej, należące do
zabytków drewnianej sztuki sakralnej. Wydawcą była
Poczta Polska Oddział Rejonowy w Kaliszu. Kartki ukazywały się cyklicznie, po kilka w ciągu roku. Na kartkach obok ilustracji zabytkowego kościoła i stosownego podpisu, zamieszczono odznakę PZF, herb ks. bp.
Stanisława Napierały, znaczek z obrazem Rodziny Świętej i od kartki nr 9 logo Klubu „Św. Gabriel”.
W grudniu 2014 roku wydano dziesięć ostatnich
kartek, które zamykają całą kolekcję liczącą 94 pozycje. Autorami zdjęć kościołów zamieszczanych na kartkach byli Henryk Janiak, Andrzej Płoski oraz Grzegorz
Cuske, jednocześnie projektant kartek. Do momentu
ostatniej reformy Poczty Polskiej autorem opracowania graficznego i komputerowego omawianych kartek
był Piotr Naskręcki, były pracownik poczty kaliskiej.
Należy też dodać, że na temat kartek z drewnianymi kościołami Diecezji Kaliskiej wydanych w latach 2005
- 2008 została napisana praca dyplomowa w ramach
X Studium Filatelistyki PZF. Autorka, Klaudia Grubska,
była pracownica poczty kaliskiej, we wstępie do pracy
scharakteryzowała sytuację zaistniałą w kraju po 1990
roku, pozwalającą jednostkom Poczty Polskiej na samodzielne wydawanie kartek beznominałowych. Dalej określiła pojęcie i rodzaje kartki pocztowej. Część
pracy poświęcona była charakterystyce kościołów
drewnianych jako zabytkowych obiektów sztuki sakralnej. Na główną część pracy złożyły się 52 ilustracje
omawianych kartek wraz z dokładnym opisem poszczególnych kościołów. Praca liczyła 21 stron formatu A 4.
W 2008 roku w nakładzie 300.egzemplarzy wydano w ozdobnej obwolucie drugi nakład kartek od numeru 1. do 50. włącznie. W załączeniu zamieszczamy
ilustracje dziesięciu ostatnich kartek oznaczonych numerami od 085 do 094.
Z zadowoleniem należy podkreślić fakt, że w okresie dziesięciu lat powstała ciekawa kolekcja wydawnictw pocztowych promujących zabytkowe obiekty
sztuki sakralnej w granicach obecnej Diecezji Kaliskiej.
cd. okładka s.3
28
Jerzy Bielawski
W 125.rocznicę urodzin Kazimiery Dąbrowskiej
Skromna Polka - genialną artystką miniatury
3. marca 2015 roku minęła 125.rocznica okazji 100.rocznicy śmierci Wojciecha Boguurodzin wybitnej polskiej miniaturzystki, Kazi- sławskiego (1757-1829). W sezonach 1929,
miery Dąbrowskiej, która tworzyła w Polsce 1930 i 1931 artystka prezentowała swój doroi Watykanie. Mimo znacznego dorobku w dzie- bek w Paryżu (Salon des Artistes Francais),
dzinie miniatury portretowej oraz małej formy, a prasa francuska pisała o jej twórczości z dujaką stanowi znaczek pocztowy, w kraju rodzin- żym uznaniem. W tym czasie zdobywała za swą
nym jest mało znaną i prawie zapomnianą twórczość wyróżnienia i medale. W jej dorobosobą. Niech więc ta rocznica będzie okazją, ku artystycznym dominowały miniatury portreaby przypomnieć postać i dorobek
towe mężów stanu, jak Józef Piłartystyczny wybitnej Polki. Szczesudski, Ignacy Jan Paderewski, Ignagólnie filateliści są zobowiązani do
cy Mościcki; dostojników kościelspełnienia tej powinności, gdyż w
nych (kard. Adam Sapieha, kard.
latach 1951-1969 dla Poczty WaStefan Wyszyński) i wybitnych lutykanu artystka zaprojektowała
dzi teatru.
ponad sto znaczków, jeden bloW 1935 roku na zaproszenie
czek i szereg kartek pocztowych.
Ignacego Paderewskiego artystka
Znaczki watykańskie przez nią proprzebywała kilka miesięcy w Szwajjektowane należały do najładniejcarii, wykonując jego miniaturowy
szych i nie bez powodu cieszyły się
portret (pierwszy stworzyła w 1919,
wielkim powodzeniem wśród filakiedy pianista był premierem rząAutoportret 1936
telistów. Okolicznościowy artykuł
du Polski Odrodzonej). Po powrodaje możliwość zaprezentowania znaczków wa- cie pracowała w Warszawie, w swej niewielkiej
tykańskich zaprojektowanych przez polską au- pracowni przy Alejach Ujazdowskich. W tym czatorkę, co może tylko wzbudzić u każdego wiele sie otrzymała Złoty Krzyż Zasługi Rzeczypospolitej.
estetycznych doznań.
W grudniu 1936 roku Kazimiera DąbrowKazimiera Kinga Dąbrowska urodziła się ska zamieszkała w Rzymie, gdzie pozostała do
3. marca1890 roku w Radomiu. Początkowo końca życia. W zaciszu zakonnym (mieszkała w
uczyła się w Warszawie w Żeńskiej Szkole Arty- klasztorze sióstr św. Józefa z Cluny) stworzyła
stycznej pod kierunkiem Leokadii Łempickiej miniaturowe portrety papieża Piusa XI, fizyka
(1904-1905), następnie w Szkole Malarstwa Guglielmo Marconiego, wynalazcy radia; papiei Rysunku u Miłosza Kotarbińskiego (1907- ży: Piusa IX, Leona XIII, Piusa X, Benedykta XV,
1908). Kolejne lata to samodzielna twórczość Jana XXIII, Pawła VI, generała zakonu OO Jezuartystyczna, która wyrażała się w dwóch for- itów Włodzimierza Ledóchowskiego. Ponadto
mach plastycznych, jak portretowe malarstwo stworzyła cykle miniatur ilustrujących działalminiaturowe i grafika użytkowa. W tym czasie ność duszpasterską papieży, miniatury poświęstworzyła m.in. wiele rysunków i szkiców ro- cone najważniejszym wydarzeniom oraz roczdzinnych, które się jednak nie zachowały. Od nicom religijnym i historycznym.
1916 roku artystka wielokrotnie i z dużym poW okresie II wojny światowej artystka nie
wodzeniem wystawiała swoje prace w war- przerwała pracy twórczej. W tym czasie stwoszawskiej „Zachęcie”, w Krakowie i we Lwowie. rzyła portrety polskich bohaterów narodowych,
Szczególną uwagę krytyki wzbudziła jej kolek- m.in. majora Hubala, gen. Władysława Sikorcja miniatur ludzi teatru (w osobach m.in. Win- skiego, Józefa Hallera. Jej szczególny kult do
centego Rapackiego, Józefa Kotarbińskiego, Matki Bożej stał się inspiracją do stworzenia
Ludwika Solskiego, Stefana Jaracza, Juliusza miniatur Matki Bożej Ostrobramskiej (1941),
Osterwy) prezentowana w 1929 roku w Salach Madonny Częstochowskiej i Matki Bożej FatimRedutowych Teatru Wielkiego w Warszawie z skiej (1943). W tym czasie wykonała miniatury
29
portretów papieża Piusa XII, Prymasa Polski
kard. Augusta Hlonda. Wykonała też cykl miniatur zasłużonych Polaków, jak: Maria CurieSkłodowska, brat Albert, ojciec Maksymilian
Kolbe.
W czerwcu 1950 roku z okazji Roku Świętego Kazimiera Dąbrowska eksponowała 100 miniatur i 75 rysunków w Palazzo della Canceleria Apostolica w Sali Centio Giorni, po raz pierwszy udostępnionej świeckiemu artyście. Wystawa zorganizowana z inicjatywy Piusa XII stała
się wielkim wydarzeniem artystycznym Rzymu,
jak również wydarzeniem dla samej artystki. Jej
twórczość zyskała wiele pochlebnych recenzji.
Radio Watykańskie nadało specjalną audycję,
wydano pamiątkowy album z pracami polskiej
artystki, dziennik „L’Osservatore Romano” podkreślał m.in. „doskonałość i subtelność rysunku” oraz „wyczucie artystyczne w doborze kolorów”. Uznano, że artystka posiada wyjątkowy talent malowania dużych scen na miniaturowych przestrzeniach w stylu renesansowych
fresków.
Nazbyt intensywna praca oraz przemęczenie spowodowały pogorszenie stanu zdrowia.
W 1952 r. artystka przerwała swoją twórczość
i poddała się leczeniu oraz wypoczynkowi w
szwajcarskim Fryburgu. Po powrocie podjęła
pracę twórczą w nowej dla siebie dziedzinie,
jak projektowanie znaczków dla Poczty Watykańskiej. W tym czasie posiadała bowiem bogaty dorobek artystyczny w zakresie tworzenia
dzieł miniaturowych, co miało niebagatelne
znaczenie przy tworzeniu znaczka pocztowego, jako miniaturowego dzieła sztuki. W okresie 18.lat wykonała 28 emisji, na które złożyły
się 102 znaczki i 1 blok.
W roku 1951 Kazimiera Dąbrowska - przed
podjęciem jeszcze leczenia - po raz pierwszy
zaprojektowała znaczki watykańskie. W 1953
roku natomiast nastąpił oficjalny debiut w dziedzinie projektowania znaczków. Poniżej zgodnie z katalogiem Michla podaję zestawienie
wszystkich znaczków projektowanych przez
polską artystkę.
1951. 06.03. Do obiegu wprowadzono cztery znaczki (Mi 174-177) dla upamiętnienia
pierwszej rocznicy beatyfikacji Piusa X (18351903-1914) 1. Dwa pierwsze o nominałach
1
6 i 10 L przedstawiają portret papieża, będący
kopią miniatury wykonanej przez artystkę w
1939 roku. Dwa pozostałe walory z tej serii
opracował Corrada Mezzana (1890-1952). Po
jego śmierci polska artystka stała się przez wiele lat jednym z głównych projektantów znaczków Watykanu.
Mi 174-175 proj. K. Dąbrowska
Mi 176-177 proj. C. Mezzana
1953.02.02. Do obiegu wprowadzono dwa
znaczki (Mi 190-191) dla uczczenia 50.rocznicy
męczeństwa św. Marii Goretti (1890-1902).
Emisja zaprojektowana została na prośbę sekretarza stanu Giovanniego Battisty Montiniego,
późniejszego papieża Pawła VI (1897-1963-1978).
1954.04.28. Do obiegu wprowadzono trzy
wielobarwne znaczki (Mi 227-229) z cudownym
obrazem Matki Bożej Ostrobramskiej, której
miniaturę autorka wykonała w 1941 r. Znaczki
Przy imionach papieży podano w nawiasie rok urodzin, koronacji i śmierci
2
30
rozpoczęły cykl emisji maryjnych, które artystka z pełnym powodzeniem kontynuowała w
następnych latach.
1956.02.22.2 Pierwsza seria lotnicza wprowadzona do obiegu składa się z dziewięciu
znaczków (Mi 241-249) ukazujących Archanioła Gabriela w scenach zwiastowania NMP, wg
dzieł znanych mistrzów włoskich (m.in. Leonardo da Vinci: 15, 50 i 300 L).
lecia Gwardii Szwajcarskiej. Na znaczkach o
nominałach 4 i 35 L wizerunek kapitana G. Rousta, który zginął 6.05.1527 r. w obronie papieża Klemensa VII (1478-1523-1534) i Bazyliki
św. Piotra przed atakiem wojsk najemnych cesarza Karola V Habsburga (1500-1558).
1956.05.19. Dla uczczenia 500.rocznicy
śmierci św. Rity z Cascii (ur. między 1360 a 1380
- zm.1457) wydano trzy znaczki (Mi 256-258)
z jej portretem.
1956.07.31. Emisja dwóch znaczków (Mi
259-260) upamiętniła 400.rocznicę śmierci św.
Ignacego Loyoli (1491-1556). Na znaczkach reprodukcja obrazu z XVII wieku, znajdującego
się w zakrystii kościoła Il Gesu w Rzymie. Obraz
przedstawia św. Ignacego Loyolę, założyciela
Towarzystwa Jezusowego, który klęczy przed
papieżem Pawłem III (1468-1534-1549).
1956.04.27. Wprowadzono serię sześciu
znaczków (Mi 250-255) dla upamiętnienia 450-
1956.10.30. Seria dwóch znaczków (Mi
261-262) poświęcona 500.rocznicy śmierci św.
Jana Kapistrana (1386-1456): Miniatura obrazu włoskiego malarza Sebastiano di Cola (14561506) ukazująca postać świętego, patrona
prawników. W Polsce założył zakon bernardynów.
1956.12.20. Dla uczczenia w Polsce Roku
Maryjnego wprowadzono do obiegu 3 znaczki
2
W roku 1956 Kazimiera Dąbrowska zaprojektowała wszystkie znaczki watykańskie
31
(Mi 263-265) z obrazem Czarnej Madonny Częstochowskiej.
Maryjnego w Mariazell (Austria)
1958.02.21. Seria sześciu znaczków maryjnych (Mi 282-287) upamiętniających setną rocznicę objawienia Matki Bożej w Lourdes
1957.03.21. Emisja czterech
znaczków (Mi 266-269) dla uczczenia setnej rocznicy śmierci św. Dominika Savio (1842-1857), wychowanka św. Jana Bosco (1815-1888).
1957.06.27. 500-lecie Kolegium Capranica.
Spośród czterech znaczków (Mi 270-273), dwa
o nominałach: 10 i 100 L Pius XII (Mi 271 i 273)
proj. K. Dąbrowska; 5 i 55 L (Mi 270-272) popiersie kardynała Domenico Capranica (14001458) i widok seminarium, proj. Guido Veroi
(1926-2013). 5. stycznia 1457 kardynał powołał do życia kolegium, które przyjęło nazwę od
jego nazwiska jako założyciela
1958.06.19. Seria czterech znaczków (Mi
288-291) + blok nr 2 emisji z okazji udziału Stolicy Apostolskiej w Światowej Wystawie „Bruksela’58”. Na znaczkach: 35 i 300 L Pius XII (18761939-1958), 60 i 100 L pawilon watykański „Civitas Dei”. W bloku znaczki (Mi 292-295) +
napis okolicznościowy i ornament z insygniami
papieskimi
1957.11.14. Emisja czterech znaczków (Mi
276-279) z okazji 800-lecia Sanktuarium
32
296-299) dla uczczenia 200.rocznicy urodzin
rzeźbiarza Antoniego Canovy (1757-1822). Na
znaczkach popiersia papieży: 5 L Klemens XIII
(1693-1758-1769), 10 L Klemens XIV (17051769-1774), 35 L Pius VI (1717-1775-1799), 100
L Pius VII (1740-1800-1823).
1961.02.28. Emisja trzech znaczków (Mi
363-365) dla upamiętnienia 1100.rocznicy
śmierci św. Meinrada (ok. 797-861), mnicha
benedyktyńskiego, pustelnika, patrona Einsiedeln w Szwajcarii. Dwa znaczki: 30 L postać
świętego i 40 L Czarna Madonna z Einsiedeln
(Mi 363 i 364) wg projektu K. Dąbrowskiej, znaczek o nominale 100 L widok klasztoru wg projektu P. Grasseliniego
Mi 363-364 K. Dąbrowska
Mi 365 P. Grasselini
1959.12.14. Trzy znaczki (Mi 327-329 ) emisji Boże Narodzenie. Na znaczkach reprodukcja
obrazu Rafaela (1483-1520)
1960.11.04. Emisja trzech znaczków (Mi
344-346) dla upamiętnienia przeniesienie relikwii św. Piusa X (1835-1903-1914) do Wenecji:
15 L Pius X wsiada do gondoli, 35 L Jan XXIII
(1881-1958-1963) modli się przy trumnie Piusa
X, 60 L pogrzeb Piusa X na pl. św. Marka
w Wenecji.
1962.03.13. Emisja
dwóch znaczków lotniczych
(Mi 391-392) z reprodukcją
rzeźby włoskiego artysty, Filippo della Valle (1698-1768), przedstawiającej Archanioła Gabriela ze sceny Zwiastowania NMP
432-435) upamiętniająca koronację papieża
Pawła VI (1897-1963-1978)
33
1964.06.16. Seria pięciu znaczków (Mi 454458) emitowanych z okazji 400.rocznicy śmierci Michała Anioła (1475-1564): 10 L autoportret artysty - Muzeum Kapitolińskie w Rzymie;
25 L prorok Izajasz, 30 L Sybilla Delficka, 40 L
prorok Jeremiasz, 150 L prorok Joel - fragmenty fresków artysty w Kaplicy Sykstyńskiej
1965.05.18. Seria 4. znaczków (Mi 477-480) emitowanych dla upamiętnienia 700.
rocznicy urodzin Dantego Alighieri (1265-1321), włoskiego
poety, kodyfikatora języka włoskiego, tercjarza franciszkańskiego; autora Boskiej komedii, poematu o podróży przez Piekło, Czyściec i Raj.
1965.11.25. Trzy znaczki (Mi 487-489) emisji Boże Narodzenie. Rodzina Święta w narodowym
stroju peruwiańskim na tle góry Machu Picchu.
1964.11.16. Dwa znaczki (Mi 462-463) wydane dla uczczenia 500.rocznicy śmierci kardynała Mikołaja Cuzano (1401-1464) 40 L dom
rodzinny kardynała nad Mozelą, 200 L grobowiec kardynała w Bazylice św. Piotra w Rzymie
1965.03.18. 6 znaczków (Mi 471-476) upamiętniających kanonizację 22 Męczenników z Ugandy.
34
1966.05.03. Emisja 6. znaczków (Mi 502507) upamiętniająca 1000-lecie chrześcijaństwa
w Polsce Sacrum Poloniae Millenium. 15 L
Mieszko I i Dąbrówka; 25 L św. Wojciech i katedry w Gnieźnie i Wrocławiu; 40 L św. Stanisław
Biskup na tle Wawelu i Skałki w Krakowie; 50 L
królowa Jadwiga, w tle Ostra Brama w Wilnie
i dziedziniec UJ w Krakowie; 150 L Matka Boża
Królowa Polski, w tle Jasna Góra i katedra św.
Jana w Warszawie; 220 L papież Paweł VI wita
grupę młodzieży polskiej w strojach ludowych,
u góry widoczne polskie słowa „Niech będzie
pochwalony Jezus Chrystus”, na dole: „Na wieki wieków. Amen”.
1968.11.28. Trzy znaczki (Mi 541-543) emisji Boże Narodzenie (Figura Dzieciątka - Praga)
1969.11.18. Ostatnia seria (Mi 553-555)
projektowana przez polską artystkę dla uczczenia 100-lecia działalności „Stowarzyszenia Świętego Piotra” (Circolo San Pietro). Na znaczkach:
30 L Pius IX (1792-1846-1878), 50 L godło stowarzyszenia, 220 L Paweł VI (1897-1963-1978)
Kazimiera Dąbrowska w dalszym ciągu kontynuowała pracę twórczą. Tworzyła portrety
papieży Jana XXIII i Pawła VI, posłów watykańskich i kardynałów, wśród nich Stefana kardynała Wyszyńskiego, z którym pozostawała w
kontakcie listownym. Artystka planowała stworzyć cykl 35.tryptyków, ukazujących najważniejsze wydarzenia w Kościele i w Watykanie. Projekt zatwierdził osobiście papież Paweł VI, któFilatelista Kaliski 2015 nr 1-2 (125-126)
ry dla ekspozycji prac postanowił oddać specjalną salę w letniej rezydencji papieży w Castel
Gandolfo. Ambitne zamierzenie z różnych
względów nie zostało w pełni zrealizowane.
W uznaniu zasług za bogatą, o wyjątkowym
charakterze, twórczość artystyczną wybitna
Polka otrzymała liczne odznaczenia. Za całokształt swej twórczości otrzymała w kraju (1935)
Złoty Krzyż Zasługi Rzeczypospolitej „Croce
d’Oro al Merito della Republica Polacca”. W
1937 roku została wyróżniona przez Ojca Świętego Piusa XI medalem „Pro Ecclesia et Pontifice”. W 1951 otrzymała „Croce del Sovrano Ordine di Malta” z rąk Wielkiego Mistrza Zakonu
Maltańskiego, księcia Ludovico Chigi Albani
della Rovere (1866-1951), którego portret artystka wykonała jeszcze w 1940 roku. W 1960
prezydent Republiki Włoskiej Giovanni Gronchi
(1887-1978) przyznał jej odznaczenie państwowe „Cavaliere al Merito della Republica Italiana”.
Z okazji 80.rocznicy urodzin Kazimiery Dąbrowskiej w Muzeum Archidiecezjalnym we
Wrocławiu zorganizowano w 1970 roku wystawę jej prac i pamiątek, jedyną w Polsce powojennej. Zaprezentowano, korzystając ze zbiorów
prywatnych, kilkadziesiąt miniatur, jak: autoportret artystki (1936), papież Pius XI (1937), papież Jan XXIII (1956), Stefan Żeromski (1921),
fotografie miniatur sławnych aktorów, jak Juliusz Osterwa i inni. Ponadto pokazano znaczki
pocztowe Watykanu wg projektów polskiej artystki, recenzje, wycinki z prasy krajowej i zagranicznej oraz materiały dotyczące twórczości „miniaturzystki czterech papieży” (Piusa XI,
Piusa XII, Jana XXIII i Pawła VI).
Wybitna polska artystka zmarła 4.lutego.1972 roku w swoim skromnym pokoju klasztornym, w którym mieszkała i tworzyła niemal
przez cały okres swego pobytu w Rzymie. Tego
samego dnia papież Paweł VI przesłał depeszę
kondolencyjną. Wiadomość o jej śmierci ukazała się w „L’Osservatore Romano” dwa dni
później. Nabożeństwo żałobne zostało odprawione w polskim kościele św. Stanisława.
Uczestniczyli w nim przedstawiciel watykańskiego sekretariatu stanu kard. Igino Quadraroli,
liczni duchowni i rzymska Polonia. Artystka została pochowana na rzymskim cmentarzu przy
via Flaminga. W prasie ukazały się liczne wspomnienia pośmiertne, a 15.marca 1972 r. w auli
35
posiedzeń naukowych Papieskiego Instytutu
Studiów Kościelnych w Rzymie ks. Jerzy Langman wygłosił odczyt o zmarłej i jej twórczości.
Efektem twórczości Kazimiery Dąbrowskiej
było ponad tysiąc miniatur, prac należących do
rzadkiej, trudnej i wymagającej wyjątkowego
talentu dziedziny twórczości plastycznej. Była
mistrzynią w tworzeniu miniatury, którą kunsztownie potrafiła zastosować przy projektowaniu znaczka pocztowego, będącego wyjątkowym dziełem sztuki, docierającym codziennie
do szerokiego grona odbiorców. Część jej dorobku artystycznego znalazła się w zbiorach
prywatnych i muzeach, jak Muzea Watykańskie,
Muzeum Narodowe i Teatralne w Warszawie,
Muzeum Narodowe w Krakowie. Znaczna część
jej prac, zwłaszcza z polskiego okresu twórczości, zaginęła podczas II wojny światowej albo
uległa zniszczeniu (artystka wspominała o ponad czterystu pracach).
Ze spuścizny artystycznej polskiej miniaturzystki to zapewne znaczki emitowane przez
Pocztę Watykanu pozostaną na trwałe w zbiorach filatelistów gromadzących walory watykańskie. One będą zawsze przypominać o zasługach dla filatelistyki wybitnej polskiej artystki.
Jako potwierdzenie wielkiej skromności naszej Rodaczki niech posłużą słowa ks. Michała
Dyląga, który w sposób szczególny interesował
się jej życiem i twórczością: „Kazimiera Dąbrowska zmarła 4.lutego.1972 roku w biedzie, nawet nie było ją za co pochować. Ofiarowała swój
talent Kościołowi, który w pełni jej nigdy nie
wynagrodził. Żyła samotnie i tak też odeszła z
tego świata, nigdy nie będąc kolekcjonerką
znaczków”.
Literatura:
1. Jerzy Bielawski, Kazimiera Dąbrowska projektantka znaczków pocztowych Watykanu. „Filatelista” 1997 nr 2
2. Michał Dyląg, Skromna pani o cudownych oczach. „Sodali Polonia”
r. 57, 1977
3. Wiktor Dziulikowski, Kazimiera Kinga Dąbrowska polska miniaturzystka. Oficyna Gryf, Wrocław 2001
4. Encyklopedia filatelistyki. Warszawa 1993
5. Encyklopedia katolicka, t. III. KUL Lublin 1995
6. Rudolf Fischer-Wollpert, Leksykon papieży. Znak Kraków 1990
7. Tomasz Konar, Mistrzyni miniatur. „Przegląd Filatelistyczny” 2013 nr 6
8. Bogdan Michalak, Kazimiera Dąbrowska - projektantka znaczków
watykańskich. „Filatelista Tematyk” Mutacja D-31 r. XI, 1987 nr 3
9. Bogdan Michalak, Miniatury i znaczki pocztowe Kazimiery Dąbrowskiej. „Przewodnik Katolicki” 1986 nr 20
10. Michel Europa Katalog 2001/2002. Band 2: Sűdeuropa. Műnchen
11. Miniatury polskie od XVII do XX wieku. Katalog zbiorów oprac.
Halina Kamińska-Krassowaka. Muzeum Narodowe w Warszawie.
Galeria Sztuki Polskiej. Warszawa 1978
12. Od miniatury do znaczka pocztowego. Sztuka Kazimiery Dąbrowskiej. „Filatelista” 1958 nr 11
Bogdan Michalak
„Panna na ten czas psałterz czytała ...”
Poprzedni numer „Filatelisty Kaliskiego”
otrzymałem w Adwencie. Lektura artykułu Jerzego Dudy o czytelnictwie przywiodła mi na
myśl scenę ze starej polskiej adwentowej pieśni:
Po upadku człowieka grzesznego
Użalił się Pan stworzenia swego:
Zesłał na świat Archanioła cnego.
Idź do Panny, imię jej Maryja,
Spraw poselstwo: Zdrowaś łaski pełna,
Pan jest z tobą, nie bądźże troskliwa.
Panna na ten czas psałterz czytała ...
Archanioł zastał Maryję przy lekturze psałterza. Czytanie Księgi Psalmów było zapewne
rodzajem modlitwy Maryi, formą uwielbienia
Boga, uwielbienia wyrażonego lekturą psalmów. Scena Zwiastowania Pańskiego, przedstawiająca Maryję z książką w ręku lub przy pulpicie, pojawia się często w sztukach plastycznych.
Przykładem są dwa znaczki (il.1-2). Na pierwszym widnieje fragment wielkopostnego welo36
il.1
il.2
nu z 1640 roku, ukazujący wnętrze zasobnego
domu mieszczańskiego, który odwiedza Archanioł Gabriel, zastając Maryję przy czytaniu książki. Motyw drugiego znaczka zaczerpnięto z XIXwiecznego obrazka na szkle. Tym razem książka znajduje się na pulpicie.
Według apokryficznej „Protoewangelii Jakuba” z drugiej połowy II wieku i „Ewangelii PseuFilatelista Kaliski 2015 nr 1-2 (125-126)
do-Mateusza” z VI wieku, Maryję nauczyła czytać jej matka - Anna, której dzieje w latach 13031310 najobszerniej zilustrował Giotto di Bondone w kaplicy Scrovegnich w Padwie.
Anna i jej mąż Joachim pozostawali do podeszłego wieku bezdzietni. Kiedy Joachim udał
się na pustynię, aby tam przez czterdzieści dni
i nocy pościć, a Anna błagała Boga, aby zdjął z
niej piętno niepłodności, anioł zapowiedział im
narodziny dziecka. Joachim powrócił do domu,
a Anna powitała go przy Złotej Bramie w Jerozolimie. Wkrótce po tym wydarzeniu na świat
przyszła Maryja. Anna, spełniając swoje ślubowanie, ofiarowała córkę na służbę do świątyni.
Rozwijający się od XVI wieku kult Anny wytworzył motyw ikonograficzny „Anna Samotrzecia”, czyli Anna z Maryją i Dzieciątkiem Jezus
oraz motyw „Wielka Rodzina Maryi”, czyli Anna
z krewnymi. Od czasów kontrreformacji najczęstszą formą przedstawień św. Anny stały się
sceny „Anna czyta Pismo Święte” i „Anna uczy
Maryję czytać”. Oba motywy spotykamy na znakach pocztowych.
il.3
Środkową część
średniowiecznego
poliptyku nieznanego
mistrza z regionu Alp
ze sceną przedstawiającą Annę czytającą swojej rodzinie
Pismo Święte, znajdujemy na jednym ze
znaczków bloku Liechtensteinu (il.3). Podobny
motyw prezentuje nieznany średniowieczny
artysta, autor rzeźby
w drewnie pokazanej
na znaczku holenderskim (il.4).
Maryja miała bogobojnych rodziców.
il.4
To oni byli jej pierwszymi nauczycielami
i wychowawcami.
Jako pobożni Żydzi
wychowywali córkę
zgodnie z przepisami
Prawa Mojżeszowego. Jak już wspomniałem, z pism apokryficznych dowiadujemy
się, że Anna uczyła Maryję czytania i pisania,
przekazywała jej wieil.5
dzę zawartą w księgach Pisma, przygotowując córkę do wypełnienia zbawczego
planu Boga. Apokryficzny motyw nauki
czytania stał się ulubionym tematem ikonograficznym twórców w różnych epokach i dziedzinach
sztuk pięknych.
Z XV wieku pochodzi rzeźba w kościele
Sankt Nikodemes w Borghorst w Westfalii (il.5),
a ze szkoły Quito malowidło pokazane na znaczku
Ekwadoru (il.6). W brazylijskiej miejscowości SANTANA (Święta Anna) czczona
jest barokowa figura przedstawiająca św. Annę Nail.6
uczającą (il.7). Podobny
wizerunek Matki Maryi Panny,
która jest patronką brazylijskiej
archidiecezji BOTUCATU, widnieje na okolicznościowym datowniku (il.8).
Wybitny
il.7
przedstawiciel dojrzałego baroku, nadworny malarz austriacki
Daniel Gran (1694-1757)
il.8
jest autorem wspaniałego
malowidła ilustrującego
apokryficzne teksty o nauczaniu czytania Maryi
przez Annę. Obraz, znajdujący się w wiedeńskim Muzeum Baroku, posłużył za
temat okolicznościowego
datownika upamiętniającego 300. rocznicę urodzin
il.9
Mistrza
(il.9). Podobny motyw wykorzystano w rysunku włoskiego datownika, stosowanego z okazji 650-lecia
obchodów patrocinium św.
Anny w Lastra a Signa (il.10).
il.10
37
W szczególny
sposób św. Anna
jest czczona w
Księstwie Liechtenstein. Jej wezwanie nosi Kaplica Zamkowa w
Vaduz, w której znajduje się obraz współczesnego artysty, przedstawiający św. Annę Nauczającą (il.11). Św. Joachim hospitujący lekcję, podczas której Anna uczy Maryję czytać, to
temat dewocyjnego obrazka z I połowy XIX wie-
ku, pokazanego na znaczku Liechtensteinu
z 1974 roku (il.12).
Przedstawienia Anny czytającej i uczącej
Maryję czytać oraz wyobrażenia Maryi zajętej
lekturą w momencie, gdy niespodziewanie odwiedza ją Archanioł Gabriel, są od najdawniejszych czasów ulubionymi tematami twórczości
malarzy oraz rzeźbiarzy i występują zarówno w
cyklach maryjnych, jak i w przedstawieniach indywidualnych. Podstawę tych wizerunków stanowią szczegółowe relacje o życiu Maryi zawarte w pismach apokryficznych.
Monika Sobczak-Waliś
Z historii Kaliskich Spotkań Teatralnych
Początki teatru w Kaliszu sięgają XVI wieku
i związane są z funkcjonowaniem tutejszego
Kolegium Jezuickiego. Sprowadzeni do miasta
w 1583 r. przez arcybiskupa Stanisława Karnkowskiego (1520-1603)
(il.1) jezuici na trwałe wpisali się w historię miasta,
które zawdzięcza im, nie
tylko podniesienie poziomu szkolnictwa, ale także
rozwój drukarstwa, nauki
il.1
(w tym astronomii) oraz
sztuki. Teatr powstał prawdopodobnie równocześnie z powołaniem Kolegium i funkcjonował do 1773 r.
W niecałe trzy dekady później, w lipcu 1800 r.
do Kalisza zawitał zespół warszawskiego Teatru
Narodowego pod kierownictwem, liczącego
wówczas niewiele ponad 40 lat, Wojciecha Bogusławskiego (il.2-3).
il.2
il.3
Autor popularnych Krakowiaków i górali
przyszedł na świat 9.kwietnia 1757 r. we wsi
Glinno (gmina Suchy Las, pow. poznański) w
rodzinie Leopolda Andrzeja z Bogusławic, herbu Świnka i Anny Teresy Linowskiej. Początkowo kształcił się w Kolegium Pijarów w Warsza38
il.4
wie, a następnie w Akademii Krakowskiej i Szkołach Nowodworskich. W 1778 zadebiutował
jako aktor, śpiewak operowy oraz autor dramatyczny. W latach 1783-1785, 1790-1794,
1799-1814 pełnił funkcję dyrektora Teatru Narodowego w Warszawie. Zmarł 23. lipca 1829
roku, przechodząc do historii jako aktor, śpiewak, reżyser, dramatopisarz, a przede wszystkim „ojciec teatru polskiego” (il.4-5).
il.5
Do Kalisza przybył z Poznania na zaproszenie tutejszego ziemiaństwa. Niestety na miejscu zastał nader skromne pomieszczenia dla
swojego zespołu. Pierwsze przedstawienia odbywały się bowiem w drewnianej szopie, będącej częścią dawnych zabudowań gospodarczych
szpitala św. Ducha. Siermiężne warunki panujące w tym zgoła prowizorycznym teatrze dawały się całemu zespołowi we znaki do tego
stopnia, iż Bogusławski nosił się z zamiarem
wyjazdu. Wówczas pojawiła się propozycja
wzniesienia budynku, który mógłby spełniać
rolę teatru. Pomysł ten tak bardzo spodobał się
Bogusławskiemu, iż w początkach sierpnia tego
samego roku wystąpił do miejscowych władz z
prośbą o zgodę na dzierżawę placu w Kaliszu.
Jednocześnie zwrócił się z podaniem o przyznanie środków finansowych na ten cel. Mimo
otrzymanej odmowy, wiosną 1801 roku ponownie przyjechał do miasta z występami. Tym razem jednak podjął się budowy teatru. W tym
czasie powstał budynek z muru pruskiego mogący pomieścić według historyków nawet kilkaset osób. Jego wnętrze udekorował malarz
Antoni Smuglewicz (1740-1810). Od tego czasu zespół Teatru Narodowego przyjeżdżał do
Kalisza niemal rokrocznie, stanowiąc niedościgniony wzór dla swoich następców. Badacze
tematu zgodnie uznają rok 1800 za początek
historii sceny nad Prosną, której od 1936 roku
patronuje sam Wojciech Bogusławski (il.6).
il.6
il.7
Przez kolejne dziesięciolecia tutejszy teatr przechodził zmienne koleje losu. Jednak na
trwałe wpisał się w krajobraz miasta, stając się
w XX w. niemal jego znakiem rozpoznawczym.
Na deskach kaliskich grywali aktorzy uznawani
za najlepszych w kraju, jak: Agnieszka Truskolaska (1755-1831), Ludwik Adam Dmuszewski
(1777-1847), Bonawentura Kudlicz (17801848), Bolesław Leszczyński (1837-1918), Wincenty Rapacki (1840-1924), Ludwik Solski
(1855-1954), Gabriela Zapolska (1857-1921)(il.7),
il.8
il.9
Mieczysław Frenkiel (1859-1935), Aleksander
Zelwerowicz (1877-1955), Stefan Jaracz (18831945)(il.6), Juliusz Osterwa (1885-1947), a
wśród jego dyrektorów przewinęła się plejada
znakomitych osobowości, jak: Iwo Gall (18901959), Roman Cichocki (1887-1961), Stanisław
Winiecki (1910-1975), Mieczysław Winkler
(1891-1971), Tadeusz Kubalski (1903-1963), Alina
Obidniak, Izabela Cywińska,
Andrzej Wanat (1940-1996).
Nic więc dziwnego, że to właśnie w grodzie nad Prosną powstał najstarszy polski festiwal teatralny, który w 2015 r.
świętuje jubileusz 55-lecia
il.10
(il.8, 9, 10).
Wszystko zaczęło się w lipcu 1960 r. kiedy
to na zakończenie obchodów Osiemnastu Wieków Kalisza Tadeusz Kubalski, ówczesny dyrektor i kierownik artystyczny teatru, postanowił
zorganizować przegląd najciekawszych spektakli z dwóch sezonów 1958/59 i 1959/60. Wydarzenie to dało niejako początek późniejszym Kaliskim Spotkaniom Teatralnym (KST).
Rok później w maju 1961 odbył się pierwszy
konkurs teatralny. Do udziału w nim zaproszono Bałtycki Teatr Dramatyczny im. Juliusza Słowackiego w Koszalinie-Słupsku, Teatr Dramatyczny m. st. Warszawy, Teatr Dramatyczny im.
Adama Mickiewicza w Częstochowie, Teatr Powszechny w Łodzi, Teatr im. Aleksandra Fredry
il.11
39
w Gnieźnie, Teatr Satyry PPIE w Poznaniu, Teatr Ziemi Lubuskiej w Zielonej Górze, Teatr im.
Juliusza Osterwy w Lublinie oraz Teatr Polski w
Poznaniu. Nagrodę główną zdobył wówczas
Teatr Ziemi Lubuskiej za przedstawienie Człowiek z budki suflera Tadeusza Rittnera w reżyserii Marii Straszewskiej (il.11, 12).
czowi za rolę Raskolnikowa oraz Jerzemu Stuhrowi za rolę Porfirego w przedstawieniu Zbrodnia i kara według F. Dostojewskiego w reżyserii
Andrzeja Wajdy (il.13).
il.13
il.12
Z roku na rok festiwal poszerzał swoją formułę, zyskując na randze i znaczeniu w całym
środowisku artystycznym. Przybywało zespołów
chętnych do wzięcia w nim udziału. Jednocześnie organizatorzy odnotowywali każdorazowo
ogromne powodzenie imprezy wśród lokalnej
publiczności. Nadkomplety na widowi stały się
niemal normą.
Po śmierci Tadeusza Kubalskiego w 1963 r.
stanowisko dyrektora festiwalu pełnili kolejno:
Alina Obidniak (1964-1970), Izabela Cywińska
(1971-1973), Zbigniew Bebak (1974), Andrzej
Wanat (1975-1977), Waldemar Wilhelm (19781980), Romana Próchnicka (1981-1982), Maciej Grzybowski (1983-1989), Jerzy Górny (19901991), Zbigniew Lesień (1992-1994), Jan Buchwald (1995-1998), Jan Nowara (1999-2001),
Robert Czechowski (2002-2006) oraz Igor Michalski (2007-2014).
W 1985 r. w 25-lecie Kaliskich Spotkań Teatralnych rozszerzono obowiązującą formułę,
przekształcając je w ogólnopolski Festiwal Sztuki Aktorskiej. Co w praktyce oznaczało, iż odtąd nagradzano głównie wybitne kreacje aktorskie. O dziwo teatry wykazały o wiele większe
zainteresowanie udziałem w Spotkaniach niż w
latach poprzednich. Nagrodę główną festiwalu przyznano wówczas za wybitne kreacje sceniczne aktorom Starego Teatru im. Heleny Modrzejewskiej w Krakowie Jerzemu Radziwiłowi40
Od początku istotnym elementem KST były
towarzyszące im imprezy kulturalne, na które
składały się organizowane specjalnie z tej okazji wystawy malarstwa, grafiki oraz fotografii,
seminaria teatrologiczne i reżyserskie, konferencje, a także spotkania publiczności z goszczącymi w Kaliszu aktorami. Dbano również o popularyzację festiwalu poprzez okolicznościowe
wydawnictwa. Nie będzie przesadą stwierdzenie, że „festiwalem żyło całe miasto”, które na
czas jego trwania przybierało odświętną szatę.
W jury KST zasiadali m.in. Jerzy Grotowski
(il.14), Stanisław Kaszyński, Mariusz Dmochowski, Jerzy Sokołowski, Andrzej Hausbrandt, Henryk Machalica, Jerzy Hoffmann, Władysław Wigura, Krystyna Skuszanka, Aleksander Bardini, Jan Paweł Gawlik,
Jerzy Koenig, Barbara Osterloff, Wojciech Natanson, Mirosław Baka, Kinga Preis, Ewa Błaszczyk, Łukasz Drewniak, Dobrochna Ratajczakowa, Adam Nalepa, Ewa Wencel, a także kaliszanie Bohdan Adamczak, Edward Polanowski,
Jerzy Bielawski, Andrzej Wanat, Bożena Szal
oraz Zbigniew Kościelak.
Na deskach teatru publiczność kaliska oklaskiwała sceniczne kreacje m.in. Stanisława Mikulskiego, Jana Machulskiego, Barbary Krafftówny, Wiesława Gołasa, Ignacego Gogolewskiego, Mieczysława Voita, Stanisława ZaczyFilatelista Kaliski 2015 nr 1-2 (125-126)
ka, Edmunda Fettinga, Zygmunta Hűbnera,
Marty Lipińskiej, Zofii Kucówny, Jana Kreczmara, Mai Komorowskiej, Witolda Pyrkosza, Jerzego Bińczyckiego, Adama Hanuszkiewicza, Romana Kłosowskiego, Jana Englerta, Haliny Łabonarskiej, Wojciecha Pszoniaka, Bronisława Pawlika, Tadeusza Łomnickiego, Jerzego Treli, Ewy
Dałkowskiej, Anny Seniuk, Stanisławy Celińskiej,
Krystyny Królówny, Andrzeja Grabowskiego,
Romana Wilhelmiego, Jerzego Stuhra, Teresy
Budzisz-Krzyżanowskiej, Anny Polony, Anny
Dymnej, Ludwika Benoit, Kazimiery StarzyckiejKubalskiej, Danuty Szaflarskiej, Krzysztofa Globisza, Danuty Stenki.
Przez lata kolejni dyrektorzy podejmowali
działania zmierzające do odświeżenia formuły
Spotkań tak, aby zyskały rangę „festiwalu festiwali”. Trzeba przyznać, że udawało im się to
z różnym skutkiem. Niekiedy wzbudzając
aplauz, a innym znów razem falę krytyki. Faktem pozostaje jednak to, iż obchodzące w tym
roku jubileusz Kaliskie Spotkania Teatralne są
najstarszym festiwalem teatralnym w Polsce
i jedynym polskim konkursem sztuki aktorskiej.
Literatura:
1. Teatralia Kaliskie. Materiały do dziejów sceny kaliskiej (1800-1970)
oprac. Stanisław Kaszyński, Łódź 1972
2. Strona Teatru im. Wojciecha Bogusławskiego w Kaliszu http://www.teatr.kalisz.pl
3. „Roczniki Kaliskie” T. I do XL za lata 1968-2014
4. Jezuici w przedrozbiorowym Kaliszu: Materiały z sympozjum poświęconego 400-leciu konsekracji kościoła p.w. św. św. Wojciecha i Stanisława w Kaliszu, Kalisz 1996.
5. Kaliskie Spotkania Teatralne, 1961-1985: wydarzenia, zjawiska, idee,
red. Ryszard Bieniecki, Kalisz 1985.
SPROSTOWANIE
W styczniowym numerze „Przeglądu Filatelistycznego” (2015 nr 1(148) s. 38) w artykule pt.
60 lat utworzenia Koła Miejskiego PZF w Kaliszu Jerzy Walocha słusznie zauważył pomyłkę, jaką
popełniono w „Filateliście Kaliskim” (2014 nr 3-4, s. 4 okładki). W tabelarycznym zestawieniu
taryf pocztowych wprowadzonych w 2014 roku w obrocie zagranicznym - tabele B i C zostały
przestawione, co wynika z tytułu i nazwy usługi.
Autorowi dziękujemy za zwrócenie uwagi, a poniżej podajemy poprawne zestawienie.
Frankatury mechaniczne stosowane w Odolanowie
Odolanów to niewielkie, liczące około 5.tysięcy mieszkańców, miasto w powiecie ostrowskim. Na zakup i użytkowanie urządzenia do
mechanicznego frankowania korespondencji
zdecydował się dotychczas jeden podmiot. Był
to Urząd Gminy i Miasta, który przez osiem lat
(od marca 1998 r. do marca 2006 r.) posiadał
il.1
frankownicę marki Pitney Bowes, model 6940.
W okresie eksploatacji maszyny nie dokonywano żadnych zmian nakładki z danymi teleadresowymi, która towarzyszy znakowi opłaty, odbijanemu na przesyłkach pocztowych (il.1). Po
wyrejestrowaniu tego automatu Urząd nadal
stosuje bezznaczkowy sposób opłacania korespondencji. W tym celu zawarto stosowną umowę z Pocztą Polską S.A., a na kopertach pojawił
się stempel z klauzulą „Opłata pobrana” i miejscowością nadania listów czyli UP Odolanów.
41
Frankatury mechaniczne stosowane w Przygodzicach
Przygodzice, to wieś leżąca w powiecie
ostrowskim. Liczy około 3.tysięcy mieszkańców
i jest siedzibą gminy. Jedynym nadawcą masowym posługującym się frankownicą był miejscowy Urząd Gminy. Począwszy od czerwca
1998 roku dysponował on kolejno dwoma maszynami. Początkowo było to urządzenie marki
PITNEY-BOWES model 6900. Znak opłaty posiadał wyróżnik o nr *44*, który znajdował się
w kole z datą i nazwą placówki pocztowej Przygodzice (il.1). Nakładka frankownicy charakteryzowała się tym, że herb gminy umieszczono
po lewej stronie danych teleadresowych nadawcy. Po rozpoczęciu eksploatacji drugiej maszyny, listopad 2010 roku, zmianie uległ wygląd
znaku opłaty. W kole informującym o dacie
i miejscowości, w której nadano list pojawia się
wyróżnik *95*. Korekcie poddana została również nakładka reklamowa. U góry znalazł się
herb gminy, pod nim umieszczono adres
nadawcy. Maszyna posiadała również możliwość bliższego określania charakteru przesyłki.
W tym celu wystarczyło, tak ustawić kliszę, by
na odbitce pojawiał się napis POLECONY (il.2).
Na il.3 prezentuję wersję znaku opłaty zawierającą klauzulę POLECONY ZA POTWIERDZENIEM ODBIORU. Oczywiście frankownica pozwalała także na przygotowanie opłaty dla listów nierejestrowanych.
Tomasz Gąsłowski
il.1
il.2
il.3
W NUMERZE
1. 35-lecie Okręgu Kaliskiego PZF ........................................................................................................................4
2. Dwudziestolecie „Filatelisty Kaliskiego” ........................................................................................................19
3. Filatelistyka w zbiorach specjalnych Biblioteki Głównej .................................................................................23
4. Pocztowe kamienie milowe w powiecie odolanowskim ................................................................................26
5. Drewniane Kościoły Diecezji Kaliskiej ............................................................................................................28
6. Skromna Polka - genialną artystką miniatury .................................................................................................29
7. „Panna na ten czas psałterz czytała ...” .........................................................................................................36
8. Z historii Kaliskich Spotkań Teatralnych .........................................................................................................38
9. Sprostowanie ................................................................................................................................................41
10. Frankatury stosowane w Odolanowie i Przygodzicach ..................................................................................41
REDAGUJE ZESPÓŁ: Jerzy BIELAWSKI, redaktor naczelny (e-mail: [email protected]), Tomasz LEWANDOWSKI, oprac. komp. i graficzne
(e-mail:[email protected]). WSPÓŁPRACA: Monika SOBCZAK-WALIŚ, Marek BANASIAK, Jerzy DUDA, Tomasz GĄSŁOWSKI, Ludwik K. MALENDOWICZ AIJP 1039, Bogdan MICHALAK.
WYDAWCA: Polski Związek Filatelistów Zarząd Okręgu w Kaliszu. KONTO: Bank Pocztowy SA I O Kalisz, nr 79 13201999 24092700 2000 0001
Nakład 150 szt. DRUK: ARTOM
Redakcja zastrzega sobie prawo do skracania nadesłanych tekstów, zmiany tytułów i poprawek stylistycznych
42
43
44

Filatelista

Transkrypt

Podobne dokumenty

Józef Witold Żurawski vel Grajewski urodził się dnia 22 stycznia 1937 r

Filatelista Kaliski 3-4/2014

regulamin konkursu - Polski Związek Faktorów