Właściwości ekologiczne i skutki rozprzestrzeniania się czeremchy

Aleksandra Halarewicz
Właściwości ekologiczne
i skutki rozprzestrzeniania się
czeremchy amerykańskiej
Padus serotina (Ehrh.) Borkh.
w wybranych fitocenozach leśnych
wlasc ekol i skutki HALAREWICZ - TYT v1.indd 3
2012-10-31 11:33:56
Spis treści
1. WSTĘP, ZAKRES I CELE BADAŃ.................................................................................................. 9
2. HIPOTEZY ROBOCZE .................................................................................................................. 13
3. PRZEGLĄD PIŚMIENNICTWA.................................................................................................... 14
3.1. 3.2. 3.3. 3.4. Historia introdukcji i rozprzestrzeniania się czeremchy amerykańskiej na terenie Europy...............
Właściwości decydujące o inwazyjnym charakterze Padus serotina........................................................
Skuteczność „ucieczki” czeremchy amerykańskiej od wrogów naturalnych........................................
Neofityzm jako zagrożenie dla rodzimych zbiorowisk roślinnych..........................................................
14
17
20
22
4. PRZEDMIOT I TEREN BADAŃ.................................................................................................... 24
4.1. Charakterystyka botaniczna Padus serotina . ............................................................................................... 24
4.2. Opis terenu badań............................................................................................................................................. 25
4.3. Warunki klimatyczne ....................................................................................................................................... 26
4.3.1. Przebieg pogody w okresie badań........................................................................................................................... 27
5. MATERIAŁ I METODY................................................................................................................... 31
5.1. Ocena udziału Padus serotina w drzewostanach leśnych na terenie badań............................................. 31
5.2. Omówienie obiektów i powierzchni badawczych ..................................................................................... 31
5.3. Ocena stosunków fitosocjologicznych i warunków siedliskowych w obiektach ................................. 35
5.3.1. Badania florystyczne.................................................................................................................................................. 35
5.3.2. Przygotowanie i analizy prób glebowych . ............................................................................................................ 36
5.3.3. Pomiary oświetlenia................................................................................................................................................... 37
5.4. Ocena wpływu flory współwystępującej na Padus serotina w fazie kolonizacji .................................... 37
5.5. Miejsce i metody badań entomologicznych i mikologicznych . .............................................................. 38
5.5.1. Ocena stopnia uszkodzenia i porażenia liści......................................................................................................... 39
5.5.2. Uszkodzenia owoców................................................................................................................................................. 39
5.6. Określenie wybranych właściwości populacji.............................................................................................. 40
5.6.1. Struktura wiekowa populacji czeremchy amerykańskiej.................................................................................... 40
5.6.2. Ocena rozmiarów reprodukcji wegetatywnej badanego gatunku..................................................................... 40
5.7. Metody rozpoznania typów strategii życiowych ........................................................................................ 41
5.8. Badania wpływu czeremchy amerykańskiej na strukturę fitocenoz leśnych......................................... 41
5.9. Analiza statystyczna wyników......................................................................................................................... 42
6. OMÓWIENIE WYNIKÓW.............................................................................................................. 44
6.1. Rozmieszczenie czeremchy amerykańskiej na badanym obszarze.......................................................... 44
6.2. Ogólne tendencje w zasiedlaniu fitocenoz leśnych przez Padus serotina................................................ 46
6.3. Wpływ czynników środowiskowych na rozwój populacji czeremchy amerykańskiej......................... 50
7
6.3.1. 6.3.2. 6.3.3. 6.3.4. Charakterystyka właściwości gleb badanych obiektów.....................................................................................
Wpływ światła na strukturę populacji badanego gatunku..................................................................................
Charakterystyka florystyczna lasów ulegających kolonizacji przez Padus serotina . .....................................
Zasiedlanie Padus serotina przez roślinożerną entomofaunę i patogeny..........................................................
50
56
62
66
6.4. Wpływ czynników wewnątrzpopulacyjnych na właściwości populacji badanej rośliny..................... 76
6.4.1. Struktura wiekowa a zagęszczenie populacji......................................................................................................... 76
6.4.2. Wytwarzanie odrośli pędowych ............................................................................................................................. 77
6.5. Przemiany wybranych fitocenoz leśnych zdominowanych przez Padus serotina ................................. 79
6.5.1. Tendencje zmian warunków glebowych i świetlnych ........................................................................................ 79
6.5.2. Bezpośredni wpływ Padus serotina na bogactwo gatunkowe zbiorowisk roślinnych................................... 82
6.5.3. Analiza stosunków fitosocjologicznych w wybranych zespołach roślinnych z Padus serotina.................... 86
7. DYSKUSJA . ..................................................................................................................................... 92
7.1. 7.2. 7.3. 7.4. 7.5. Zależności pomiędzy właściwościami siedlisk leśnych a rozwojem Padus serotina.............................. 93
Związki troficzne pomiędzy czeremchą amerykańską a jej wrogami naturalnymi ............................. 96
Wewnątrzpopulacyjne mechanizmy regulacji ............................................................................................ 98
Zdolność czeremchy amerykańskiej do zmian strategii adaptacyjnych................................................. 98
Skutki inwazji Padus serotina w zaburzonych fitocenozach leśnych.......................................................100
8. PODSUMOWANIE I WNIOSKI.....................................................................................................107
9. piŚmiennictwo.........................................................................................................................110
ZAŁĄCZNIKI.........................................................................................................................................129