efte.org poradnik >> świadoma konsumpcja >> 3xR

>> efte.org poradnik
>> świadoma konsumpcja
>> food miles
>> fairtrade
>> 3xR [reduce, reuse, recycle]
>> żywność
>> zrównoważona turystyka
>> etyczne inwestowanie
>> świadoma konsumpcja
dokonywanie wyborów konsumenckich, biorąc pod uwagę ich konsekwencje
w wymiarach społecznym, ekologicznym, czy politycznym
Nasze codzienne zakupy, czy tego chcemy czy nie,
mają bezpośredni wpływ na życie nasze i naszej społeczności,
ludzi na drugim końcu świata i tych, którzy przyjdą po nas.
Podejmując świadome decyzje konsumenckie, przyczyniamy
się do budowania rzeczywistości takiej, w jakiej chcielibyśmy
żyć.
>> Pamiętaj o środowisku
* wybieraj opakowania, które można powtórnie wykorzystać
* szukaj produktów wyprodukowanych lokalnie
* kupuj żywność oznaczoną jako ekologiczna przez uznaną organizację certyfikującą
>> Wspieraj słabszych
* wybieraj produkty ze znakiem Fair Trade
* bojkotuj firmy, które źle traktują swoich pracowników, np. nie wypłacając pensji
w terminie, czy nie dbając wystarczająco o ich bezpieczeństwo
* szukaj towarów i usług oferowanych przez przedsiębiorstwa społeczne, które oprócz
zysku stawiają sobie za cel działanie na rzecz wspólnego dobra
>> Zmień świat na lepszy
* unikaj towarów pochodzących z reżimów uznawanych za zbrodnicze np. Birma
* bojkotuj firmy, które angażują się w handel bronią, czy korzystają z niewolniczej pracy dzieci
* unikaj produktów i usług reklamowanych w sposób obrażający twoją godność,
np. seksistowskich
www.ethicalconsumer.org [brytyjska organizacja promująca etyczną konsumpcję]
www.ekonsument.pl [odpowiedzialne zakupy z Polska Zieloną Siecią]
www.raport.org.pl [Raport o Stanie Świata, temat: społeczeństwo konsumpcyjne]
www.kapitan.pl [świadoma konsumpcja po polsku]
www.adbusters.org [kanadyjski magazyn antykonsumpcyjny]
www.brandnewworld.org.uk [film dokumentalny o świecie konsumpcji]
>> food miles
[żywnościokilometry] to odległość jaką pokonuje jedzenie zanim trafi “z pola na talerz”
>> Kiedy żywność
pokonuje coraz więcej kilometrów
* wzrasta emisja dwutlenku węgla do atmosfery i innych zanieczyszczeń
* skutkuje to wypadkami drogowymi i hałasem w miastach
* powoduje rosnącą liczbą pośredników i spadek wynagrodzenia dla wytwórcy
>> Dlaczego warto ograniczać food miles?
* więcej kilometrów znaczy więcej spalanej benzyny, hałasu, wypadków
* transport zmniejsza świeżość i wartości odżywcze jedzenia, im więcej kilometrów, tym
więcej czasu upływa od momentu zbiorów do Twojego zakupu
* uzależniają państwa od importu żywności, którą często można wyprodukować na
miejscu
* kupując sezonowe owoce i warzywa, możemy się cieszyć każdym z nich w swoim
czasie, truskawki w zimie mogą być kuszące, ale czy warto transportować je dziesiątki
kilometrów, kiedy można poczekać trochę, i zajadać się tymi, które rosły pod nosem
* wspieramy towary regionalne, które zostają wypierane przez food miles
* im mniej food miles, tym łatwiej sprawdzić skąd dokładnie pochodzi żywność i
monitorować cały proces produkcji
* food miles przyczyniają się do wycinania lasów tropikalnych w odległych krajach,
gdzie lokalna ludność chce nadążać za zapotrzebowaniem, nie zwracając uwagi na koszty,
które ponosi środowisko.
>> Co możesz zrobić?
* zwracać uwagę na kraj pochodzenia
* wybierać owoce i warzywa, które mają teraz swój sezon
* robić zakupy niedaleko domu
* pytać skąd pochodzi żywność, którą kupujesz
* spróbuj sadzić własne zioła
* jeśli kupujesz jedzenie, które nie jest produkowane w Twoim kraju, kupuj w pierwszej
kolejności to, które było transportowane statkiem albo koleją, ponieważ te dwa środki
transportu produkują najmniej zanieczyszczeń!
www.fwi.co.uk/gr/foodmiles/index.html [kampania brytyjskiej organizacji Farmers
Weekly dotycząca food miles]
www.foodroutes.org [amerykańska organizacja zajmująca się food miles]
www.foodcomm.org.uk [strona brytyjskiej organizacji dbającej o bezpieczeństwo
żywności]
www.slowfood.com [ogólnoświatowy ruch promujący alternatywy dla fast foodów,
chroniący prawo do smaku]
>> fairtrade
[handel według sprawiedliwych reguł]
>> Co to jest?
Fair trade = sprawiedliwy handel = partnerstwo w handlu, opierające się na dialogu,
przejrzystości i szacunku, które dąży do większej równości w handlu międzynarodowym.
Sprawiedliwy handel gwarantuje bezpośredniemu producentowi uczciwą cenę za jego
towar, która umożliwia jemu i jego rodzinie utrzymanie, godne życie i szanse na dalszy
rozwój oraz przyczynia się do rozwoju społeczności lokalnych. Sprawiedliwy handel
przyczynia się do zrównoważonego rozwoju przez oferowanie lepszych warunków
handlowych dla zmarginalizowanych producentów i pracowników, szczególnie na
Południu.
>> Jak działa?
Aby produkt mógł być sprzedawany z logo Fair Trade, zarówno producenci, przetwórcy,
hurtownicy oraz sprzedawcy muszą spełniać odpowiednie standardy (opracowywane przez
niezależną organizację certyfikującą Fairtrade Labelling Organisation - FLO), a ich
przestrzeganie jest regularnie kontrolowane.
>> Zasady
* przejrzystość i uczciwość zasad
* budowanie przestrzeni – możliwości rozwoju dla swoich producentów
* uczciwa i stabilna cena (pokrywa koszty produkcji + daje możliwość dalszej produkcji)
* dodatkowe środki przeznaczone na rozwój lokalny, wykorzystywane zgodnie z wolą całej
społeczności, np. na budowę szpitala lub zakup podręczników dla dzieci (premia)
* równouprawnienie kobiet i mężczyzn
* godne warunki pracy i poszanowanie dla środowiska naturalnego
* ft tworzy okno na świat dla biednych, defaworyzowanych producentów będących bez
szans na konkurowanie z dużymi koncernami
>> Co się dzieje w Polsce?
Stowarzyszenie Sprawiedliwego handlu „Trzeci Świat i My” z Gdańska w listopadzie
2005 r podpisało umowę z organizacją TransFair z Niemiec na sprowadzanie produktów
z logo fair trade.
Produkty FT można kupić w Gdańsku, Gdynii, Warszawie, Poznaniu i Bydgoszczy oraz
sklepie internetowym.
W Warszawie:
Sklep i bar VEGA, ul. Jana Pawła II 36C, Żółty Cesarz, ul. Bruna 34, Skarby smaku na ul.
Hożej, Rajski Ogród w Sadyba Best Mall, w sklepach BOMI w CH KLIF i CH JUPITER, w
sklepach ze zdrową żywnością
>
>> fairtrade
>> Struktury FT w Europie
1. ORGANIZACJE PRODUCENCKIE, które uprawiają bądź wytwarzają szeroką gamę
produktów (żywność oraz rzemiosło). Organizacje te stanowią trzon systemu ft.
2. IMPORTERZY FT, kupują produkty od wytwórców oferując sprawiedliwą cenę i
sprzedają na rynkach krajowych poprzez specjalistyczne sklepy (Worldshops), lokalnych
przedstawicieli, przez sklepy komercyjne, supermarkety, czy sklepy ekologiczne oraz przez
internet. Niektórzy importerzy oferują również catering oparty na produktach ft.
Ich zadaniem jest również inicjowanie i uczestnictwo w kampaniach społecznych
ukierunkowanych na edukację w zakresie ft. W tym celu łączą się i współpracują z
organizacjami pozarządowymi, centrami edukacji, czy agencjami rozwojowymi.
3. WORLDSHOPS (SKLEPY ŚWIATA) to sklepy specjalizujące się w produktach ft.
Nie tylko sprzedają, ale także promują i organizują akcje informacyjne. Ich właścicielami
są głównie małe, lokalne organizacje, bądź pojedyńczy oddani ft ludzie. Pomimo tego,
że działają jak typowo komercyjne sklepy w rzeczywistości nie są skierowane na zysk. W
większości sklepów pracują wolontariusze.
4. ORGANIZACJE METKUJĄCE (LABELLING) FT. Pierwsza taka organizacja
powstała w 1988 roku w Belgii pod nazwą Max Havelaar. Dziś na świecie działa
20 organizacji metkujących. Znak, metka FT gwarantuje, że dany produkt został
wyprodukowany zgodnie ze standardami ft. Najbardziej znane OMy to: Max Havelaar,
TransFair i Fairtrade Mark.
W/w inicajatywy są wspierane i rozwijane przez organizacje pozarządowe, organizacje
kościelne, związki zawodowe czy konsumenckie, które zobowiązują się do wprowadzenia
oznakowanych produktów do sprzedaży na swoim terenie. Wszystkie OMy są
zgromadzone w FLO – Fairtrade Labelling Organization.
www.fairtrade.net [organizacja zrzeszająca organizacje metkujące, FLO, Fairtrade
Labelling Organization]
www.ifat.org [miedzynarodowe stowarzyszenie producentów fair trade i organizacji
wspierających rozwój sprawiedliwego handlu]
www.sprawiedliwyhandel.pl [Stowarzyszenie Sprawiedliwego Handlu “Trzeci Świat i My”,
lista sklepów sprzedających fair trade w Polsce]
www.maketradefair.com [kampania międzynarodowej organizacji Oxfam na rzecz
sprawiedliwego handlu]
>>
3xR [reduce, reuse, recycle] >
[recykling]
>> Najpierw należy OGRANICZAĆ/UNIKAĆ produkowania odpadów,
poprzez: ograniczanie konsumpcji oraz świadomą konsumpcję: kupowanie produktów bez
zbędnych opakowań, których nie da się przetworzyć lub użyć ponownie. Lepiej kupować
baterie „akumulatorki”, ograniczając w ten sposób zużycie baterii jednorazowych (stare
baterie można oddawać do punktów fotograficznych). Nie zapominajmy o torbach idąc na
zakupy, w ten sposób unikniemy korzystania z „reklamówek”.
>> Ponowne użycie
stary sprzęt najlepiej oddać potrzebującym (w przypadku, gdy nie nadaje się do użytku
kupując nowy sprzęt powinieneś zostawić w sklepie stary). Toreb na zakupy można używać
wielokrotnie. Do robienia notatek można używać zadrukowanych z jednej strony kartek.
Wybieranie produktów o dłuższej żywotności, unikanie jednorazowych naczyń.
>> Odzyskiwanie
Ważne jest czy skład produktu pozwala na jedno ponowne przetworzenie. Najlepiej
wybierać również produkty w opakowaniach odzyskanych i takich, które nadają się
do przetworzenia.
>> Składownie
ostateczność, dotyczy odpadów, których nie da się ponownie użyć, a jedynie można je
w jak najmniej ingerujący w środowisko sposób przechowywać.
>> Co z CZEGO?
* plastykowe butelki –opakowania, meble
* papier – zeszyty, pocztówki, papier do drukarek, papier toaletowy i pakowy, tektura
* szklane butelki – asfalt, cegły, składniki farb, nowe butelki, słoiki
* odpady organiczne – nawóz do ogródka (kompost), biogaz
* opony samochodowe – podeszwy butów, obudowa części samochodowych, benzyna
* plandeki samochodowe – torby
* materiały – stare ubrania – materace, włókna do izolacji części samochodowych.
www.recykling.pl [wszystko o recyklingu i selektywnej zbiórce]
www.zm.org.pl [Stowarzyszenie Zielone Mazowsze]
www.zom.waw.pl [strona Zarządu Oczyszczania Miasta, a tam lokalizacje pojemników do
segregacji śmieci, na zużyte baterie, odzież oraz punktów przyjmowania zużytego sprzętu
elektronicznego!!]
>> żywność
codzienne decyzje
>> ekologiczna
wyprodukowana wg zasad najbardziej zbliżonych do upraw naturalnych, bez użycia
chemicznych środków ochrony roślin, nawozów sztucznych, dodatków do pasz.
Rolnictwo ekologiczne:
>>> chroni bioróżnorodność gatunkową i dba o wysoką żyzność gleby
>>> nie zanieczyszcza wód gruntowych
>>> pozytywnie kształtuje krajobraz wiejski
>>> dba o dobrostan zwierząt (animal welfare)
>>> produkuje żywność zdrową, bezpieczną, bogatą w substancje odżywcze
>> lokalna
wyprodukowana i sprzedana w obrębie zdefiniowanego obszaru (np.: w Wielkiej Brytanii w promieniu 30 mil) lub pozyskana z najbliższego źródła produkcji. Zakup żywności
lokalnej:
* ogranicza emisję zanieczyszczeń związanych z transportem
* stymuluje rozwój lokalnej gospodarki
>> świeża
pozbawiona konserwantów, substancji dodatkowych, nieprzetworzona, często bez
opakowania, bogata w witaminy i minerały; minimalizuje ilość odpadów oraz koszty
środowiska związane z przetwórstwem
>> zrównoważona = lokalna+świeża+ekologiczna
(sustainable food: local, fresh, organic) - żywność łącząca w sobie własności żywności
lokalnej, ekologicznej i świeżej.
>> genetycznie modyfikowana (GM food)
żywność wzbudzająca wiele kontrowersji. Istnieje wiele kwestii spornych dotyczących
wpływu żywności GM na nasze zdrowie, bioróżnorodność i równowagę ekosystemu.
Faktem jest to, że produkcja żywności GM wiąże się przede wszystkim z ogromnymi
pieniędzmi. Uprawy żywności GM uzależniają rolników od międzynarodowych korporacji,
które dążą do kontroli nad łańcuchem dystrybucji i sprzedaży żywności.
www.ekozywnosc.pl [serwis konsumenta żywności ekologicznej]
www.jedz-lepiej.org [ogólnoeuropejska kampania dotycząca żywności]
www.sustainweb.org [brytyjska organizacja promująca ideę żywności zrównoważonej]
www.greenpeace.pl/StopGmo [kampania Stop GMO]
www.icppc.pl [międzynarodowa koalicja dla ochrony polskiej wsi, kampania anty – GMO]
>> zrównoważona turystyka
>> Standardy
* prowadzenie działalności w porozumieniu i po negocjacjach z lokalnymi
przedstawicielami branży, jak również mieszkańcami nie związanymi z turystyką
* przejrzyste operacje biznesowe poddawane audytowi społecznemu i ekologicznemu
* zatrudnianie lokalnych pracowników, zapewnienie szkoleń i możliwości rozwoju
* poszanowanie dla planów i umów na poziomie międzynarodowym, jak i lokalnym
* fair price - uczciwa cena za usługę, ustalona w porozumieniu z lokalnymi dostawcami
* uczciwy podział dochodów ze społecznością i korzystanie z lokalnych materiałów
* przejrzyste i uczciwe rozliczanie się z podatków i opłat
>> Kilka rad
* bądź świadomy! zacznij się cieszyć podróżą jeszcze przed wyjazdem. Spróbuj się
dowiedzieć, jakie normy obowiązują w kraju, do którego jedziesz.
* bądź otwarty! inne i „dziwne” dla ciebie może być normalne dla mieszkańców
odwiedzanego przez ciebie kraju. Nie zakładaj od razu, że to co zachodnie jest lepsze.
* nasze wakacje – ich domy zanim zrobisz komuś zdjęcie, zapytaj go o pozwolenie,
dziecko też. Postaraj się dowiedzieć jak najwięcej o kulturze ludzi, których odwiedzasz.
* „tylko jeden długopis”nawet małe podarunki zachęcają dzieci do żebrania. Jeśli
naprawdę chcesz im pomóc, skontaktuj się z lokalną szkołą, czy organizacją.
* bądź uczciwy! kiedy możesz - staraj się przekazywać pieniądze w ręce mieszkańców.
* odkrywaj! używaj przewodnika jako punktu wyjścia, ale postaraj się na własną rękę
dowiedzieć, co się dzieje dookoła. Rozmawiaj z mieszkańcami, przeglądaj lokalne gazety.
* pytaj! zapytaj operatora wycieczki, czy przestrzega zasad zrównoważonej turystyki.
* pomyśl zanim polecisz. Samoloty produkują dużo dwutlenku węgla, latając nimi,
przyczyniasz się do powstawania efektu cieplarnianego. Może są inne opcje podróży?
* bądź zadowolony! stosujac się do tych rad, czy nawet tylko do niektórych, już
przyczyniasz się do walki z nieuczciwą i szkodliwą turystyką. Ciesz się ze swoich wakacji!!!
www.tourismconcern.org.uk [organizacja zajmująca się wieloma aspektami zrównoważonej turystyki]
www.thegoodtourist.com [szwedzki przewodnik dla odpowiedzialnych turystów]
www.fair-travel.net [organizacja wspierająca zrównoważoną turystyke]
www.responsibletravel.com [firma oferująca „zrównoważone” wycieczki]
www.ecotourism.org.pl [“zrównoważone” wycieczki po Polsce]
www.sustainabletravelinternational.org [organizacja promująca turystykę zrównoważoną]
www.greentravelmarket.info [baza ofert turystyki zrównoważonej]
>> etyczne inwestowanie
>> Celem jest trwałość i równowaga na bazie potrójnych wyników końcowych:
ekonomicznych (kapitał finansowy), społecznych (kapitał społeczny) i środowiskowych
(kapitał neutralny).
>> Działania
odpowiedzialne udzielanie pożyczek, wspieranie inicjatyw wspólnotowych, aktywna
postawa na rzecz ochrony środowiska, wspieranie rozwoju zatrudnienia,
ETYCZNE INWESTYCJE:
* konsumenckie – odpowiedzialne inwestowanie za pośrednictwem funduszy
inwestycyjnych, powierniczych, emerytalnych,
* celowo zorientowane – np. finansowanie rozwoju zrównoważonego, tworzenia nowych
miejsc pracy, zatrudnienia socjalnego,
>> Kryteria doboru
* negatywne: inwestycje w przemysł zbrojeniowy, popieranie działań zbrojnych, popieranie
zbrodniczych reżimów, producenci tytoniu, alkoholu, nieekologiczne działania
* pozytywne: dbanie o rozwój pracowników, działania na rzecz oddłużenia Trzeciego Świata
>> FEBEA
>> Europejska Federacja Banków Etycznych i Alternatywnych (FEBEA) federacja
zrzeszająca instytucje finansowe oraz banki, powstała w 2001 roku w Belgii.
>> Cele członków:
* dbanie nie tylko o zysk
* wspieranie inicjatyw ekonomicznych, które mają za cel: wzrost liczby miejsc
pracy (zatrudnienie socjalne), zrównoważony rozwój (odnawialne źródła energii,
rolnictwo organiczne, różnorodność biologiczna), etyczna i kulturowa różnorodność,
międzynarodowa solidarność i sprawiedliwy handel
>> Działania:
* wspieranie podmiotów, które miałyby problem z pozyskiwaniem funduszy od „zwykłych
banków”, np. rolników, którzy rozpoczynają produkcje organiczną
* finansowanie kampanii
* fundusze inwestycyjne i fundusz gwarancyjny
Od kwietnia 2006 roku członkiem FEBEA jest BISE – Bank Inicjatyw Społeczno– Ekonomicznych.
Nie jest to działalność charytatywna - inwestorzy poszukują zysków.
>> Motywacja
* unikanie kosztów sporów sądowych (społecznych, związanych z ochrona środowiska)
* mniejsze ryzyko (regulacje prawne)
* presja zatrudnionych i konsumentów!!
* dobre wyniki finansowe funduszy etycznych.
1
2
3
4
5
6
7
8
1. znak Fair Trade Organization Mark (Organizacji Sprawiedliwego Handlu)
wprowadzony przez IFAT (The International Fair Trade Assotiation), znak ten nie służy
do certyfikowania towarów
2. międzynarodowy znak certyfikacyjny FLO przyznawany przez niezależne organizacje
certyfikujące zrzeszone w Fairtrade Labbeling Organizations International (FLO)
3. eko-znak, zasady jego przyznawania ustala Polskie Centrum Badań i Certyfikacji,
mogą go posiadać produkty krajowe i zagraniczne niepowodujące negatywnych skutków
dla środowiska i spełniające wymogi
4. ekoland, znak świadczący o tym, że produkt pochodzi z gospodarstwa ekologicznego,
przyznawany przez Polskie Stowarzyszenie Producentów Żywności Metodami
Ekologicznymi
5. nie testowane na zwierzętach, nadawaniem tego znaku nie zajmuje się żadna
organizacja, kontrola może odbywać się jedynie poprzez organizacje konsumenckie
6. znak obowiązujący w krajach członkowskich UE, produkty posiadające go spełniają
wymogi bezpieczeństwa obowiązujące w UE, znak nie mówi nic o jakości produktu
7. dbaj o czystość - wyrzuć do kosza, nie na chodnik, trawnik, czy do ogródka sąsiada
8. opakowanie nadaje sie do recyklingu, segreguj śmieci
>> efte.org
wydrukowano na papierze z odzyskiu ...
Niniejszy projekt został zrealizowany przez Ewę Karólewską przy wsparciu Wspólnoty Europejskiej
w ramach Programu “MŁODZIEŻ”. Treści tego projektu niekoniecznie odzwierciedlają stanowisko
Wpólnoty Europejskiej, czy Narodowej Agencji i instytucje te nie ponoszą za nie odpowiedzialności.