2012-07-02 POS powiat krotoszyński

Transkrypt

ZARZĄD POWIATU KROTOSZYŃSKIEGO
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA
DLA POWIATU KROTOSZYŃSKIEGO
NA LATA 2012-2015
Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2016-2019
Marzec 2012
1
ul. Daleka 33, 60 – 124 Poznań
tel. (+48 61) 65 58 100
fax: (+48 61)65 58 101
www.abrys.pl
e – mail: [email protected]
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA
DLA POWIATU KROTOSZYŃSKIEGO
NA LATA 2012-2015
Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2016-2019
Zespół autorski:
mgr Joanna Witkowska
mgr Michał Grek
mgr Magdalena Ferfet
2
1.
WSTĘP ............................................................................................................................................................ 7
1.1.
WPROWADZENIE ......................................................................................................................................... 7
1.2.
CEL I ZAKRES PROGRAMU ............................................................................................................................ 7
1.3.
ŹRÓDŁA DANYCH ......................................................................................................................................... 8
1.4.
UWARUNKOWANIA ZEWNĘTRZNE – OCHRONA ŚRODOWISKA W DOKUMENTACH WYśSZEGO SZCZEBLA ................... 8
1.4.1.
Główne cele polityki ekologicznej państwa ...................................................................................... 8
1.4.2.
Cele strategiczne województwa wielkopolskiego ............................................................................. 9
1.4.3.
Cele polityki ekologicznej województwa wielkopolskiego............................................................... 11
1.5.
UWARUNKOWANIA WEWNĘTRZNE ................................................................................................................ 12
2.
CHARAKTERYSTYKA POWIATU ................................................................................................................ 13
2.1.
POŁOśENIE POWIATU ................................................................................................................................ 13
2.1.1.
Klimat ............................................................................................................................................. 15
2.2.
OSADNICTWO ........................................................................................................................................... 16
2.3.
GOSPODARKA........................................................................................................................................... 17
2.4.
INFRASTRUKTURA INśYNIERYJNO-TECHNICZNA ............................................................................................. 19
2.4.1.
Zaopatrzenie mieszkańców w wodę............................................................................................... 19
2.4.2.
Odprowadzanie ścieków komunalnych .......................................................................................... 24
2.4.3.
Charakterystyka zaopatrzenia powiatu w ciepło............................................................................. 32
2.4.4.
Charakterystyka zaopatrzenia powiatu w gaz ziemny.................................................................... 33
2.4.5.
Charakterystyka zaopatrzenia powiatu w energię elektryczną ....................................................... 33
3.
OCHRONA ZASOBÓW NATURALNYCH .................................................................................................... 33
3.1.
FORMY OCHRONY PRZYRODY ..................................................................................................................... 33
3.1.1.
Obszary chronionego krajobrazu ................................................................................................... 34
3.1.2.
Rezerwaty przyrody ....................................................................................................................... 34
3.1.3.
Pomniki przyrody............................................................................................................................ 35
3.1.4.
UŜytki ekologiczne ......................................................................................................................... 36
3.1.5.
Obszary Natura 2000 ..................................................................................................................... 36
3.1.6.
Korytarze ekologiczne, doliny rzeczne, obszary wodno-błotne, obszary węzłowe, itp. .................. 37
3.1.7.
Ochrona zwierząt ........................................................................................................................... 37
3.2.
ZIELEŃ URZĄDZONA ................................................................................................................................... 38
3.3.
ZAGROśENIA PRZYRODY ............................................................................................................................ 39
3.3.1.
Cel średniookresowy do 2019 r...................................................................................................... 40
3.4.
LASY ....................................................................................................................................................... 40
3.5.
ZAGROśENIA LASÓW .................................................................................................................................. 42
3.5.1.
3.6.
POWIERZCHNIA ZIEMI................................................................................................................................. 43
3.7.
ZAGROśENIA DLA POWIERZCHNI ZIEMI ......................................................................................................... 44
3.7.1.
3.8.
KOPALINY ................................................................................................................................................ 45
3.9.
ZAGROśENIA KOPALIN................................................................................................................................ 46
3.9.1.
4.
ZRÓWNOWAśONE WYKORZYSTANIE MATERIAŁÓW, WODY I ENERGII .............................................. 46
4.1.
MATERIAŁOCHŁONNOŚĆ, WODOCHŁONNOŚĆ, ENERGOCHŁONNOŚĆ ................................................................ 46
4.1.1.
4.2.
W YKORZYSTANIE ENERGII ODNAWIALNEJ ..................................................................................................... 49
4.2.1.
Analiza stanu i moŜliwości korzystania z energii wiatru ................................................................. 49
4.2.2.
Analiza stopnia korzystania z energii biomasy i biogazu................................................................ 50
4.2.3.
Analiza wykorzystania energii słonecznej ...................................................................................... 52
4.2.4.
Analiza moŜliwości wykorzystania energii geotermalnej ................................................................ 52
4.3.
OGRANICZENIA DLA ROZWOJU ENERGII ODNAWIALNEJ ................................................................................... 52
4.3.1.
5. ŚRODOWISKO I ZDROWIE. DALSZA POPRAWA JAKOŚCI ŚRODOWISKA I BEZPIECZEŃSTWA
EKOLOGICZNEGO ............................................................................................................................................... 54
5.1.
JAKOŚĆ WÓD ............................................................................................................................................ 54
5.1.1.
Wody powierzchniowe ................................................................................................................... 54
5.1.2.
Wody podziemne ........................................................................................................................... 57
5.1.3.
5.2.
KSZTAŁTOWANIE STOSUNKÓW WODNYCH OCHRONA PRZED POWODZIĄ I SKUTKAMI SUSZY ................................. 61
5.2.1.
5.3.
ZANIECZYSZCZENIE POWIETRZA .................................................................................................................. 64
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Krotoszyńskiego
na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016- 2019
5.3.1.
Cel średniookresowy do 2019 r. .....................................................................................................68
5.4.
POWAśNE AWARIE .....................................................................................................................................68
5.4.1.
5.5.
ODDZIAŁYWANIE HAŁASU ............................................................................................................................70
5.5.1.
5.6.
ODDZIAŁYWANIE PÓL ELEKTROMAGNETYCZNYCH ..........................................................................................73
5.6.1.
5.7.
GOSPODARKA ODPADAMI ...........................................................................................................................74
5.7.1.
Rodzaje, źródła powstawania, ilość i jakość wytwarzanych odpadów............................................74
5.7.2.
System gospodarowania odpadami ...............................................................................................77
5.7.3.
Istniejące instalacje do odzysku i unieszkodliwiania odpadów .......................................................77
5.7.4.
Odpady zawierające azbest ...........................................................................................................78
5.7.5.
Projektowany system gospodarki odpadami ..................................................................................79
5.7.6.
5.8.
EDUKACJA SPOŁECZNOŚCI LOKALNEJ ..........................................................................................................82
5.8.1.
6. CELE I KIERUNKI DZIAŁAŃ POLITYKI EKOLOGICZNEJ POWIATU KROTOSZYŃSKIEGO DO 2019
ROKU.....................................................................................................................................................................84
7.
HARMONOGRAM DZIAŁAŃ NA LATA 2012-2019......................................................................................85
2 CEL ŚRODOWISKOWY - POPRAWA JAKOŚCI ŚRODOWISKA I BEZPIECZEŃSTWA EKOLOGICZNEGO88
3 CEL ŚRODOWISKOWY - PODNIESIENIE ŚWIADOMOŚCI EKOLOGICZNEJ MIESZKAŃCÓW POWIATU..94
8.
ZARZĄDZANIE PROGRAMEM OCHRONY ŚRODOWISKA .......................................................................96
8.1.
INSTRUMENTY REALIZACJI PROGRAMU .........................................................................................................96
8.1.1.
Instrumenty prawne........................................................................................................................96
8.1.2.
Instrumenty finansowe..................................................................................................................101
8.1.3.
Instrumenty społeczne..................................................................................................................102
8.1.4.
Instrumenty polityczne..................................................................................................................102
8.1.5.
Instrumenty strukturalne...............................................................................................................102
8.2.
ORGANIZACJA ZARZĄDZANIA ŚRODOWISKIEM ..............................................................................................103
8.3.
SYSTEMY ZARZĄDZANIA ŚRODOWISKOWEGO ..............................................................................................103
8.4.
MONITORING WDRAśANIA PROGRAMU .......................................................................................................103
9.
MOśLIWOŚCI FINANSOWANIA PROGRAMU ..........................................................................................105
10.
PODSUMOWANIE...................................................................................................................................110
11.
MATERIAŁY ŹRÓDŁOWE ......................................................................................................................110
Spis Tabel
Tabela 1 Liczba mieszkańców w powiecie krotoszyńskim w latach 2005-2011 .....................................................16
Tabela 2 Powierzchnia i liczba mieszkańców w gminach powiatu krotoszyńskiego...............................................17
Tabela 3 UŜytkowanie gruntów na terenie powiatu krotoszyńskiego .....................................................................19
Tabela 4. Infrastruktura techniczna ochrony środowiska w gminach powiatu krotoszyńskiego – sieć wodociągowa
...............................................................................................................................................................................19
Tabela 5 Charakterystyka zaopatrzenia w wodę powiatu krotoszyńskiego w latach 2006-2011............................20
Tabela 6 Wykaz decyzji ustanawiających strefy ochrony bezpośredniej i pośredniej ujęć wód podziemnych .......22
Tabela 7 Infrastruktura techniczna ochrony środowiska w gminach powiatu krotoszyńskiego – sieć kanalizacyjna
...............................................................................................................................................................................24
Tabela 8 Ilość ścieków odprowadzonych kanalizacją sanitarną w latach 2008 i 2010. ..........................................25
Tabela 9. Infrastruktura kanalizacyjna w powiecie krotoszyńskim w latach 2008-2011 .........................................25
Tabela 10 Średnie roczne wartości wskaźników w ściekach surowych i oczyszczonych w oczyszczalni Długołęka
...............................................................................................................................................................................26
Tabela 11 Średnie roczne wartości wskaźników w ściekach surowych i oczyszczonych w oczyszczalni w
Koźminie Wlkp. ......................................................................................................................................................27
RozdraŜewie ..........................................................................................................................................................27
Tabela 13 Średnie roczne wartości wskaźników w ściekach surowych i oczyszczonych w oczyszczalni w Zdunach
...............................................................................................................................................................................28
Sulmierzycach........................................................................................................................................................28
Krotoszynie ............................................................................................................................................................29
4
Tabela 16 Wykonanie KPOSK w aglomeracjach na terenie Powiatu Krotoszyńskiego (2011 r.)........................... 29
Tabela 17 Charakterystyka oczyszczalni ścieków z terenu powiatu krotoszyńskiego............................................ 30
Tabela 18. Informacje dotyczące oczyszczanych ścieków komunalnych w powiecie krotoszyńskim w latach 2008 i
2010....................................................................................................................................................................... 31
Tabela 19 Ładunki zanieczyszczeń w ściekach komunalnych po oczyszczeniu.................................................... 31
Tabela 20 Informacje dotyczące ścieków przemysłowych w powiecie krotoszyńskim w latach 2008 i 2010 ......... 31
Tabela 21 Ładunki zanieczyszczeń w ściekach przemysłowych po oczyszczeniu ................................................ 31
Tabela 22 SprzedaŜ energii cieplnej w powiecie krotoszyńskim w latach 2005 i 2010 .......................................... 32
Tabela 23 Mieszkania wyposaŜone w instalacje techniczne.................................................................................. 32
Tabela 24 Charakterystyka sieci gazowej w powiecie krotoszyńskim w latach 2005 i 2010 .................................. 33
Tabela 25 Zaopatrzenie w energię elektryczną w powiecie krotoszyńskim w latach 2005 i 2010.......................... 33
Tabela 26 Zieleń urządzona w gminach powiatu krotoszyńskiego......................................................................... 39
Tabela 27 Powierzchnia gruntów leśnych i lesistość na terenie powiatu krotoszyńskiego..................................... 41
Tabela 28 Powierzchnia odnowień lasów na terenach nadleśnictw w latach 2010-2011....................................... 42
Tabela 29 Wyniki badań odczynu gleby za lata 2010-2011 w powiecie krotoszyńskim ......................................... 44
Tabela 30 Wyniki badań zasobności gleby w makroelementy za lata 2010-2011 w powiecie krotoszyńskim ....... 44
Tabela 31 Wykaz obowiązujących na dzień 31.12.2011r. koncesji na wydobywanie kopalin udzielonych przez
Starostę Krotoszyńskiego ...................................................................................................................................... 45
Tabela 32 Ogólne zuŜycie wody w gminach powiatu krotoszyńskiego w latach 2005 i 2010 ................................ 46
Tabela 33 ZuŜycie wody w latach 2005 i 2010 r. na terenie powiatu krotoszyńskiego........................................... 47
Tabela 34 Zmiany zuŜycia wody w gospodarstwach domowych powiatu krotoszyńskiego ................................... 47
Tabela 35 ZuŜycie energii elektrycznej w powiecie krotoszyńskim w latach 2005 i 2010 ...................................... 48
Tabela 36 Pozyskanie biogazu z roślin uprawnych................................................................................................ 51
Tabela 37 Wykaz cieków przepływających przez powiat krotoszyński .................................................................. 54
Tabela 38 Monitoring wód płynących na terenie powiatu krotoszyńskiego w 2010 r. ............................................ 55
Tabela 39 Ocena jakości wód podziemnych w punktach pomiarowych sieci krajowej w ramach monitoringu
operacyjnego ......................................................................................................................................................... 58
Tabela 40 Wykaz wodociągów i czynnych ujęć wód na terenie powiatu krotoszyńskiego, na których prowadzi się
badania jakości wód............................................................................................................................................... 58
Tabela 41 Przekroczenia norm jakości wody na wodociągach w powiecie krotoszyńskim w 2011r. ..................... 59
Tabela 42 Powierzchnia gruntów zmeliorowanych na terenie powiatu krotoszyńskiego........................................ 61
Tabela 43 Obszar objęty działalnością Związku Spółek Wodnych w Krotoszynie ................................................. 62
Tabela 44 Wykaz ilościowy i powierzchniowy zbiorników małej retencji na terenie powiatu krotoszyńskiego ....... 63
Tabela 45 Emisja zanieczyszczeń powietrza z zakładów szczególnie uciąŜliwych na terenie powiatu
krotoszyńskiego w latach 2008 i 2010 r. ................................................................................................................ 65
Tabela 46 Wielkość emisji zanieczyszczeń z zakładów przemysłowych na terenie powiatu krotoszyńskiego....... 65
Tabela 47 Klasyfikacja stref z uwzględnieniem kryteriów określonych w celu ochrony zdrowia w 2011 r.............. 67
Tabela 48 Klasyfikacja stref z uwzględnieniem kryteriów określonych w celu ochrony roślin w 2011 r. ................ 67
Tabela 49 Dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku ....................................................................................... 70
Tabela 50 Ruch kołowy na drogach krajowych powiatu krotoszyńskiego w 2010 r. .............................................. 71
Tabela 51 Ruch kołowy na drogach wojewódzkich powiatu krotoszyńskiego w 2010 r. ........................................ 71
Tabela 52 Wyniki pomiarów hałasu na drogach krajowych i wojewódzkich w powiecie krotoszyńskim w 2010 r. . 72
Tabela 53 Ilość odpadów zebranych, odzyskanych i unieszkodliwionych.............................................................. 74
Tabela 54 Ilość odpadów komunalnych zebranych z terenu powiatu krotoszyńskiego......................................... 74
Tabela 55 Stopień objęcia zorganizowana i selektywną zbiórką odpadów ............................................................ 75
Tabela 56 Ilość zebranych odpadów biodegradowalnych...................................................................................... 75
Tabela 57 Ilość zebranych odpadów opakowaniowych ......................................................................................... 75
Tabela 58 Ilość zebranych baterii i akumulatorów ................................................................................................. 76
Tabela 59 Ilość zebranych odpadów zuŜytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego....................................... 76
Tabela 60 Ilość zebranych przeterminowanych leków ........................................................................................... 76
Tabela 61 Ilość zebranych odpadów wielkogabarytowych..................................................................................... 76
Tabela 62 Ilość odpadów przyjętych na sortownię odpadów w Krotoszynie .......................................................... 77
Tabela 63 Ilość odpadów wywiezionych z Punktu Przeładunku Odpadów w Krotoszynie ..................................... 77
Tabela 64 Ilość zinwentaryzowanych wyrobów azbestowych ................................................................................ 78
Tabela 65 Ilość usuniętych odpadów azbestowych z terenu powiatu krotoszyńskiego.......................................... 79
Tabela 66 Lista przedsięwzięć własnych i koordynowanych przewidzianych do realizacji w ramach Programu
ochrony środowiska dla powiatu krotoszyńskiego na lata 2012-2015 z perspektywą do roku 2019 ...................... 86
Tabela 67 Mierniki monitorowania efektywności Programu ................................................................................. 104
Tabela 68 Podział środków finansowych z EFRR................................................................................................ 108
Spis Rysunków
Rysunek 1 PołoŜenie powiatu krotoszyńskiego na tle województwa wielkopolskiego (źródło: www.pwi.pl) .......... 14
Rysunek 2 Powiat krotoszyński (źródło: www.gminy.pl) ........................................................................................ 15
Rysunek 3 Liczba ludności w powiecie krotoszyńskim w latach 2005-2010 .......................................................... 16
Rysunek 4 Długość sieci wodociągowej w powiecie krotoszyńskim w latach 2008-2011 ...................................... 20
5
Rysunek 5 Długość sieci kanalizacyjnej w powiecie krotoszyńskim w latach 2008-2011.......................................26
Rysunek 6 Ilość sprzedanej energii cieplnej w powiecie krotoszyńskim w latach 2005-2010 ................................32
6
1.
Wstęp
1.1.
Wprowadzenie
Program ochrony środowiska dla Powiatu Krotoszyńskiego na lata 2012-2015 z perspektywą
na lata 2016-2019 jest aktualizacją i kontynuacją dotychczasowego Programu ochrony środowiska
(zatwierdzonego uchwałą Rady Powiatu Krotoszyńskiego nr XIV/81/03 z dnia 30.XII.2003 r. wraz z
aktualizacją zatwierdzoną uchwałą Rady Powiatu nr XIII/83/08 z dnia 29.II.2008 r.).
Podstawą opracowania programu ochrony środowiska jest art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 27
kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2008 r., Nr 25, poz. 150 ze zm.), który nakłada na organy wykonawcze województwa, powiatu i gminy obowiązek opracowania programu
ochrony środowiska. Zgodnie z ww. ustawą zarząd powiatu w celu realizacji polityki ekologicznej
państwa sporządza program ochrony środowiska.
Projekt Programu podlega zaopiniowaniu przez organ wykonawczy wyŜszego szczebla, a
następnie na podstawie art. 18 ww. ustawy podlega uchwaleniu przez Radę Powiatu Krotoszyńskiego. Z wykonania Programu Zarząd Powiatu Krotoszyńskiego ma obowiązek sporządzania co
dwa lata raportu, który przedkłada Radzie Powiatu Krotoszyńskiego.
Zgodnie z art. 14 polityka ekologiczna państwa na podstawie aktualnego stanu środowiska
określa cele, priorytety, poziomy celów długoterminowych, harmonogram działań proekologicznych
oraz środki niezbędne do osiągnięcia załoŜonych celów w tym mechanizmy prawno-ekonomiczne i
środki finansowe. Politykę ekologiczną państwa przyjmuje się na cztery lata, z tym Ŝe przewidziane
w niej działania w perspektywie obejmują kolejne 4 lata.
Postawione w Programie do osiągnięcia cele polityki ekologicznej powiatu krotoszyńskiego
są zgodne z załoŜeniami II Polityki Ekologicznej Państwa oraz z załoŜeniami „Programu Ochrony
Środowiska dla Województwa Wielkopolskiego na lata 2008-2011 z perspektywa na lata 20122019”.
Program stanowi podstawę dla formułowania wytycznych do aktualizacji gminnych programów ochrony środowiska gmin powiatu krotoszyńskiego. Programy te będą podlegały zaopiniowaniu przez Zarząd Powiatu Krotoszyńskiego. W procesie opiniowania, m.in. weryfikowana powinna
być zgodność Programów Gminnych z Programem Powiatowym. Spójność tych dokumentów będzie pomocna, m.in. przy podejmowaniu przez Powiat i Gminy wspólnych inicjatyw i przedsięwzięć,
w celu aplikowania o środki finansowe na ich realizację. Zgodność Programów ułatwi koordynację
działań i informację o planowanych zadaniach gmin. Ponadto spójność Programów ułatwi proces
ich raportowania, a takŜe reglamentowania przez Powiat podmiotom, działającym na terenie gmin
powiatu, korzystania ze środowiska (poprzez wydawanie odpowiednich decyzji). Pozytywna opinia
Zarządu Powiatu stanowi podstawę uchwalenia aktualizacji ww. Gminnych Programów przez Rady
Gmin / Rady Miejskie.
1.2.
Cel i zakres Programu
Głównym celem programu jest identyfikacja problemów w zakresie ochrony środowiska oraz
przedstawienie perspektywicznych kierunków działań wraz z planami inwestycyjnymi dąŜącymi do
poprawy stanu środowiska przy jednoczesnym zrównowaŜonym rozwoju społecznogospodarczym.
Program nie stanowi prawa miejscowego, jednak jest opracowaniem planistycznym, wytyczającym kierunki działań w rozwoju przestrzennym powiatu. Podstawą do wyboru kierunków działania jest analiza warunków przyrodniczych i obecnego stanu środowiska.
Wprowadzenie w Ŝycie zadań mających na celu ochronę środowiska i poprawę stanu poszczególnych jego elementów jest moŜliwe jedynie poprzez wdraŜanie mechanizmów prawnych
i ekonomicznych polityki ekologicznej oraz wzrost świadomości ekologicznej społeczeństwa.
Zmniejszenie presji na środowisko i określona poprawa stanu środowiska jest moŜliwe jedynie przy
świadomym udziale społeczeństwa w realizowaniu zapisów programu.
Struktura programu ochrony środowiska nawiązuje do struktury „Polityki Ekologicznej Państwa na lata 2009-2012 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2016.”, a więc obejmuje następujące zagadnienia: ochrony zasobów naturalnych powiatu, oraz poprawę jakości środowiska
i bezpieczeństwa ekologicznego.
Zakres opracowania zgodny jest z art. 14, pkt 1 ustawy Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z
2008 r. Nr 25, poz. 150 ze zm.) i obejmuje:
• cele ekologiczne,
• priorytety ekologiczne,
7
•
•
harmonogram działań,
środki niezbędne do osiągnięcia celów, w tym mechanizmy prawno-ekonomiczne i
środki finansowe.
1.3.
Źródła danych
„Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Krotoszyńskiego na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019” został wykonany przy wykorzystaniu informacji uzyskanych z:
• Urzędu Miejskiego w Krotoszynie,
• Urzędu Miasta i Gminy Koźmin Wlkp.,
• Urzędu Miejskiego w Kobylinie,
• Urzędu Gminy i Miasta Zduny
• Urzędu Gminy RozdraŜew,
• Urzędu Miejskiego w Sulmierzycach,
• Zakładu Wodociągów i Kanalizacji w Krotoszynie,
• Starostwa Powiatowego w Krotoszynie,
• Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Poznaniu,
• Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej we Wrocławiu,
• Wojewódzkiego Zarządu Melioracji i Urządzeń Wodnych w Poznaniu,
• Nadleśnictwa Jarocin,
• Nadleśnictwo Krotoszyn,
• Nadleśnictwa Piaski,
• Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad,
• Wielkopolskiego Zarządu Dróg Wojewódzkich w Poznaniu,
• Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa,
• Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Krotoszynie,
• Okręgowej Stacji Chemiczno-Rolniczej w Poznaniu,
• Państwowego Instytutu Geologicznego,
• Komendy Państwowej Powiatowej StraŜy PoŜarnej w Krotoszynie,
• Wielkopolskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Poznaniu.
1.4.
Uwarunkowania zewnętrzne – ochrona środowiska w dokumentach wyŜszego szczebla
Aktualny stan środowiska i przewidywane jego zmiany w aspekcie planowanego dalszego
rozwoju powiatu wymuszają konieczność realizacji przedsięwzięć proekologicznych. Bardzo waŜnym problemem jest dokonanie zobiektywizowanego wyboru celów poprzez ustalenie znaczenia
i kolejności rozwiązania problemów z zakresu ochrony środowiska.
Zadania i cele w zakresie ochrony środowiska wyznaczone w powiatowym programie ochrony
środowiska muszą pozostawać w ścisłej korelacji z zadaniami wyznaczonymi w programach ochrony środowiska na szczeblu wyŜszym, w tym przypadku z:
• Polityką Ekologiczną Państwa w latach 2009 - 2012 z perspektywą do roku 2016.
• Programem Ochrony Środowiska Województwa Wielkopolskiego na lata 2008-2011 z
perspektywa na lata 2012-2019,
• Strategią rozwoju województwa wielkopolskiego do 2020 r.,
1.4.1. Główne cele polityki ekologicznej państwa
Obszary, główne cele i zadania wynikające z rozdziału II Polityki ekologicznej Państwa w latach 20092012 z perspektywą do roku 2016 - KIERUNKI DZIAŁAŃ SYSTEMOWYCH:
1) Uwzględnienie zasad ochrony środowiska w strategiach sektorowych;
2) Aktywizacja rynku na rzecz ochrony środowiska;
3) Zarządzanie środowiskowe - przystępowanie do systemu EMAS;
4) Zapewnianie udziału społeczeństwa w działaniach na rzecz ochrony środowiska;
5) Stymulowanie rozwoju badań i postępu technicznego;
6) Odpowiedzialność za szkody w środowisku - „zanieczyszczający płaci”;
7) Uwzględnianie aspektów ekologicznych w planowaniu przestrzennym.
Obszary, główne cele i zadania wynikające z rozdziału III - OCHRONA ZASOBÓW NATURALNYCH:
1) Ochrona przyrody - zachowanie bogatej róŜnorodności biologicznej polskiej przyrody;
2) Ochrona i zrównowaŜony rozwój lasów - racjonalne uŜytkowanie zasobów leśnych;
8
3)
Racjonalne gospodarowanie zasobami wody - ochrona gospodarki przed deficytami wody
oraz zabezpieczenie przed skutkami powodzi;
4) Ochrona powierzchni ziemi;
5) Gospodarowanie zasobami geologicznymi - racjonalizacja zaopatrzenia ludności oraz sektorów gospodarczych w kopaliny i wody z zasobów podziemnych oraz otoczenie ich ochroną
przed degradacją;
Obszary, główne cele i zadania wynikające z rozdziału IV - POPRAWA JAKOŚCI ŚRODOWISKA
I BEZPIECZEŃSTWA EKOLOGICZNEGO:
1) Środowisko a zdrowie - dalsza poprawa stanu zdrowotnego mieszkańców w wyniku wspólnych działań sektora ochrony środowiska z sektorem zdrowia oraz nadzór nad instalacjami
będącymi potencjalnymi źródłami awarii przemysłowych powodujących zanieczyszczenie środowiska;
2) Jakość powietrza - dąŜenie do spełnienia zobowiązań wynikających z Traktatu Akcesyjnego
oraz Dyrektyw LCP (redukcja emisji z duŜych źródeł energii) i CAFE (redukcja emisji pyłu
PM10 i PM2,5);
3) Ochrona wód - zapewnienie 75% redukcji całkowitego ładunku azotu i fosforu w ściekach
komunalnych; utrzymanie lub osiągnięcie dobrego stanu wszystkich wód, w tym równieŜ zachowanie i przywracanie ciągłości ekologicznej wszystkich cieków;
4) Gospodarka odpadami - utrzymanie tendencji oddzielenia ilości wytwarzanych odpadów od
wzrostu gospodarczego kraju; zwiększenie odzysku energii z odpadów komunalnych; zamknięcie wszystkich składowiska nie spełniających standardów UE i ich rekultywacja; sporządzenie spisu zamkniętych i opuszczonych składowisk odpadów wydobywczych; eliminacja
kierowania na składowiska zuŜytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego oraz zuŜytych
baterii i akumulatorów;
5) Oddziaływanie hałasu i pól elektromagnetycznych - dokonanie oceny naraŜenia społeczeństwa na ponadnormatywny hałas i podjęcie kroków do zmniejszenia tego zagroŜenia (podobnie w przypadku oddziaływania pól elektromagnetycznych);
6) Substancje chemiczne w środowisku - stworzenie systemu nadzoru nad substancjami chemicznymi dopuszczonymi na rynek, zgodnie z zasadami Rozporządzenia REACH.
1.4.2.
Cele strategiczne województwa wielkopolskiego
Strategia rozwoju województwa jest podstawowym narzędziem prowadzonej przez samorząd województwa polityki regionalnej. Obecna „Strategia rozwoju województwa wielkopolskiego
do 2020 roku” uwzględnia zmienione uwarunkowania zewnętrzne (europejskie i krajowe) rozwoju
regionu, stwarzające nowe perspektywy realizacji strategicznych celów rozwojowych województwa. Ponadto model programowania dostosowany jest do nowej formuły planowania działań
wspieranych z funduszy Unii Europejskiej. Zatem stanowi bazowy dokument do opracowania i
wdroŜenia na terenie województwa wielkopolskiego programów wojewódzkich, współfinansowanych ze środków krajowych i funduszy strukturalnych Unii Europejskiej w dwóch kolejnych okresach programowania, tj. w latach 2007-2013 i 2014 – 2020.
Misja województwa wielkopolskiego, zgodnie z zapisami „Strategii …” brzmi następująco:
• Skupienie wszystkich podmiotów publicznych działających na rzecz wzrostu konkurencyjności regionu i poprawy warunków Ŝycia mieszkańców.
• Uzyskanie efektu synergii poprzez stworzenie spójnej koncepcji wykorzystania
środków publicznych.
Strategia formułuje cel generalny oraz podporządkowane mu cele strategiczne i operacyjne. W ramach celów operacyjnych określono listy działań strategicznych, które mogą ulegać
zmianom w czasie realizacji Strategii. „Strategia …” formułuje takŜe cele horyzontalne poniewaŜ
realizacja celów strategicznych i operacyjnych nie wyczerpuje listy celów jakie naleŜy osiągnąć w
perspektywie czasowej do 2020 roku.
Dla niniejszego „Programu ochrony środowiska …” istotne znaczenie mają następujące cele horyzontalne:
• Ład przestrzenny,
• ZrównowaŜony rozwój,
• Innowacje,
• Integracja województwa z europejską i globalną przestrzenią społeczno gospodarczą. „Program ochrony środowiska województwa wielkopolskiego” jest jednym z
programów realizacyjnych „Strategii rozwoju województwa wielkopolskiego do
2020 roku”. Oznacza to, Ŝe zapisy „Strategii…” dotyczące ochrony środowiska
9
(bezpośrednio i pośrednio) stanowią wytyczne do sformułowania celów ekologicznych, kierunków działań i konkretnych przedsięwzięć.
PoniŜej przedstawiono te cele strategiczne i operacyjne „Strategii …” oraz działania strategiczne, z zakresu ochrony środowiska.
CEL GENERALNY STRATEGII: poprawa jakości przestrzeni województwa, systemu edukacji, rynku pracy,
gospodarki oraz sfery społecznej skutkująca wzrostem poziomu Ŝycia mieszkańców
Cele strategiczne
CELE OPERACYJNE I STRATEGIA ICH REALIZACJI
Cel strategiczny 1
Cel operacyjny 1.1.
Poprawa stanu środowiska i racjonalne gospodarowanie zasobami przyrodniczyDostosowanie
mi
przestrzeni do wyzwań
XXI wieku
Działania strategiczne:
- wspieranie działań zwiększających odporność środowiska,
- likwidacja miejsc szczególnego zagroŜenia – „Gorących punktów”,
- działania na rzecz zwiększania dyspozycyjnych zasobów wodnych wraz
z ochroną przeciwpowodziową,
- poprawa stanu, zwiększanie zasobów leśnych i ich produktywności,
- porządkowanie gospodarki odpadami,
- ograniczanie akustycznego zagroŜenia środowiska,
- promocja racjonalnego uŜytkowania surowców, w tym wody,
- poprawa bilansu wodnego regionu, w tym wzrost retencji sztucznej,
- upowszechnianie edukacji ekologicznej,
- ograniczanie emisji substancji do atmosfery,
- przeciwdziałanie erozji gleb oraz zanieczyszczaniu gruntu,
- zwiększanie zakresu i form oraz poprawa stanu przyrody,
- upowszechnianie stosowania norm ochrony środowiska w gospodarce,
- usuwanie negatywnych skutków eksploatacji surowców,
- zwiększanie udziału „energii czystej” w bilansie energetycznym,
szczególnie poprzez eksploatację źródeł termalnych,
- dostosowanie zagospodarowania środowiska do bezpiecznego
rozwoju usług turystycznych oraz rekreacji,
- wykorzystanie dróg wodnych Wielkopolski dla gospodarki turystyki.
Cel operacyjny 1.2.
Wzrost spójności komunikacyjnej oraz powiązań z otoczeniem
- promocja komunikacji zbiorowej
Cel operacyjny 1.4.
Poprawa jakości rolniczej przestrzeni produkcyjnej
- porządkowanie stosunków wodnych, w tym zwiększanie sztucznej retencji,
poprzez meliorację oraz rozwój sztucznego nawadniania,
- przeciwdziałania erozji gleb,
- rekultywacja terenów zniszczonych,
- zalesienia nieefektywnych gruntów rolnych oraz wprowadzanie zadrzewień
śródpolnych,
- poprawa infrastruktury ochrony środowiska,
Cel operacyjny 1.6.
Wzmocnienie regionotwórczych funkcji aglomeracji poznańskiej jako ośrodka
metropolitalnego o znaczeniu europejskim.
- ograniczanie presji urbanizacji na środowisko przyrodnicze.
Cel operacyjny 1.7.
Wielofunkcyjny rozwój ośrodków subregionalnych i lokalnych
- poprawę stanu infrastruktury komunalnej i komunikacyjnej
Cel operacyjny 1.8.
Restrukturyzacja obszarów oraz sektorów o niewłaściwym potencjale rozwojowym
- rewitalizacja dzielnic miast, terenów poprzemysłowych i powojskowych.
Cel strategiczny 2
Cel operacyjny 2.1.
Wzmocnienie gospodarstw rolnych oraz gospodarki Ŝywnościowej
Zwiększenie
efektywności
wykorzystania
- rozwój doradztwa rolniczego,
potencjałów
- promocja postępu biologicznego w rolnictwie i przetwarzaniu Ŝywności,
10
rozwojowych
województwa
Cel strategiczny 4
Wzrost spójności i
bezpieczeństwa
społecznego
- inwestycje w infrastrukturę ochrony środowiska
Cel operacyjny 2.4.
Zwiększenie udziału usług turystyczno-rekreacyjnych w gospodarce regionu
- inwestycje w infrastrukturę poprawiającą stan zagospodarowania
obszarów atrakcyjnych pod względem turystycznym i rekreacyjnym,
z poszanowaniem wymogów ochrony środowiska.
Cel operacyjny 4.4.
Wzrost bezpieczeństwa
- budowa systemów zarządzania bezpieczeństwem,
- poprawa standardu i integrację systemów ochrony,
- upowszechnianie standardów i rozwój systemów ochrony i bezpieczeństwa.
1.4.3.
Cele polityki ekologicznej województwa wielkopolskiego
Celem strategicznym polityki ekologicznej województwa wielkopolskiego przyjętym w „Programie ochrony środowiska województwa wielkopolskiego na lata 2008-2011 z perspektywą na
lata 2012-2019” jest: zapewnienie bezpieczeństwa ekologicznego województwa (mieszkańców,
zasobów przyrodniczych i infrastruktury społecznej) oraz harmonizacja rozwoju gospodarczego i
społecznego z ochroną walorów środowiskowych.
Celowi temu podporządkowane są cele szczegółowe, których realizacja będzie miała miejsce poprzez przypisane im kierunki działań.
Cele szczegółowe
1 cel szczegółowy:
ochrona zasobów naturalnych
poprawa jakości środowiska
i bezpieczeństwa ekologicznego
działania systemowe
11
Kierunki działań
Zachowanie róŜnorodności biologicznej i jej racjonalne uŜytkowanie
oraz stworzenie spójnego systemu obszarów chronionych
Zwiększanie lesistości województwa oraz prowadzenie zrównowaŜonej gospodarki leśnej
ZrównowaŜone uŜytkowanie zasobów wodnych oraz ochrona przed
powodzią i suszą
Ochrona i racjonalne wykorzystanie powierzchni ziemi oraz rekultywacja terenów zdegradowanych
ZrównowaŜone uŜytkowanie zasobów kopalin oraz ochrona środowiska w trakcie ich eksploatacji
Zmniejszenie emisji zanieczyszczeń do środowiska wodnego
Usprawnienie systemu zaopatrzenia w wodę
Spełnienie wymagań prawnych w zakresie jakości powietrza oraz
standardów emisyjnych z instalacji, wymaganych przepisami prawa
Zmniejszenie zagroŜenia mieszkańców województwa ponadnormatywnym hałasem, zwłaszcza emitowanym przez środki transportu
drogowego
Stała kontrola potencjalnych źródeł pól elektromagnetycznych oraz
minimalizacja ich oddziaływania na zdrowie człowieka i środowisko
Gospodarka odpadami (szczegółowe cele podane w Planie Gospodarki Odpadami)
Minimalizacja skutków powaŜnych awarii przemysłowych dla ludzi i
środowiska
Kształtowanie postaw ekologicznych mieszkańców województwa
wielkopolskiego, zagwarantowanie szerokiego dostępu do informacji
o środowisku oraz zrównowaŜona polityka konsumpcyjna
Zapewnienie włączenia celów ochrony środowiska do wszystkich
sektorowych dokumentów strategicznych i przeprowadzenia oceny
wpływu ich realizacji na środowisko przed ich zatwierdzeniem
Kształtowanie harmonijnej struktury funkcjonalno-przestrzennej województwa, sprzyjającej równowaŜeniu wykorzystania walorów przestrzeni z rozwojem gospodarczym, wzrostem jakości Ŝycia i trwałym
zachowaniem wartości środowiska
WdroŜenie mechanizmów zapewniających aktywizację rynku na
rzecz ochrony środowiska
Promowanie i wsparcie wdraŜania systemu EMAS w gałęziach
przemysłu o znaczącym oddziaływaniu na środowisko, w sektorze
małych przedsiębiorstw oraz administracji publicznej szczebla regionalnego i lokalnego
Zwiększenie roli wielkopolskich placówek badawczych we wdraŜaniu
innowacji w przemyśle oraz w produkcji wyrobów przyjaznych dla
środowiska
WdroŜenie systemu prewencyjnego, mającego na celu zapobieganie
szkodom w środowisku i sygnalizującego moŜliwość wystąpienia
szkody
1.5.
Uwarunkowania wewnętrzne
„Plan Rozwoju Lokalnego Powiatu Krotoszyńskiego wraz z programami operacyjnymi i wieloletnim planem inwestycyjnym na lata 2005 – 2006, 2007 – 2013” wyznacza cztery obszary, w zakresie których wyznaczono konkretne cele. Zagadnienia środowiskowe obejmują obszary: Ekologii i
Infrastruktury:
Ekologia
Priorytety:
Podjąć działania na rzecz kompleksowej ochrony środowiska w obszarze całego powiatu.
Kierunki działania:
• WdraŜanie zasad stosowania dobrej praktyki rolniczej.
• Realizacja programu ochrony środowiska - ochrona wód, powietrza, gleby, ochrona
przed hałasem.
• Ochrona zdrowia - zdrowa Ŝywność.
Podjąć działania na rzecz ochrony wód.
• Budowa oczyszczalni ścieków + kanalizacja.
• Retencja wód - magazynowanie wód - zbiorniki.
• Racjonowanie zuŜycia wody.
Podjąć działania na rzecz szerokiej edukacji ekologicznej.
• Wspieranie powołanego do Ŝycia Centrum Edukacji Ekologicznej.
• Edukacja szkolna, konkursy.
• Akcja informacyjna dla społeczeństwa.
Cele pierwszorzędne:
Przyjąć działania w celu zachowania walorów i zasobów przyrodniczych, w tym zwiększenia
lesistości.
• Nadzorowanie procesu zalesiania.
• Prace pielęgnacyjne w parkach i przy pomnikach przyrody.
• Przestrzeganie procedur lokalizacyjnych chroniących tereny cenne przyrodniczo.
Podjąć działania w celu zapewnienia wystarczającej ilości wody odpowiedniej jakości uŜytkowej
• Modernizacja i rozbudowa stacji wodociągowych,
12
• Wymiana wyeksploatowanych odcinków sieci wodociągowych z rur azbestowych,
• Monitoring wód podziemnych i powierzchniowych,
Stworzyć warunki do selektywnej zbiórki odpadów, właściwego ich odzysku i unieszkodliwiania.
• Zorganizowanie systemu zbiórki odpadów komunalnych i niebezpiecznych.
• Recykling odpadów przemysłowych.
• Określenie lokalizacji i budowa zakładu zagospodarowania odpadów.
Cele drugorzędne:
• Podjąć działania na rzecz ochrony powierzchni ziemi przed degradacją.
• Podjąć działania w kierunku racjonalizacji zuŜycia energii, surowców i materiałów
oraz wzrostu udziału zasobów odnawialnych.
• Podjąć działania w celu zapewnienia wysokiej jakości powietrza (redukcja pyłów i
emisji gazów).
Infrastruktura
Priorytet
Modernizowanie wszystkich dróg powiatowych na terenie powiatu
• Poprawa stanu technicznego nawierzchni.
• Odwodnienie poboczy i udroŜnienie rowów przydroŜnych.
• Zmiana parametrów technicznych - łuki dróg, skrzyŜowania.
Powiat prowadzi prace nad opracowaniem „Strategii Rozwoju Powiatu Krotoszyńskiego na
lata 2013 – 2020”. Według harmonogramu przyjęcie dokumentu Strategii przez Radę Powiatu Krotoszyńskiego planowane jest pod koniec roku 2012.
2.
Charakterystyka Powiatu
2.1.
PołoŜenie Powiatu
Administracyjnie powiat krotoszyński jest jednym z 31 powiatów województwa wielkopolskiego (35, wliczając 4 miasta na prawach powiatu). Graniczy z następującymi powiatami:
• rawickim, gostyńskim, jarocińskim, pleszewskim, ostrowskim – w województwie
wielkopolskim
• milickim – w województwie dolnośląskim,
W skład powiatu krotoszyńskiego wchodzi sześć jednostek terytorialnych, w tym cztery gminy miejsko-wiejskie, jedna gmina miejska i jedna gmina wiejska:
• Miasto i Gmina Krotoszyn,
• Miasto i Gmina Koźmin Wlkp.,
• Miasto i Gmina Kobylin,
• Gmina i Miasto Zduny,
• Miasto Sulmierzyce,
• Gmina RozdraŜew,
13
Rysunek 1 PołoŜenie powiatu krotoszyńskiego na tle województwa wielkopolskiego
(źródło: www.pwi.pl)
Powiat połoŜony jest w południowej części województwa. Powierzchnia powiatu wynosi 714
2
km , co stanowi 2,4% powierzchni województwa wielkopolskiego. Pod względem powierzchni zajmuje 19 miejsce w województwie.
14
Rysunek 2 Powiat krotoszyński (źródło: www.gminy.pl)
Administracyjnie powiat obejmuje 5 gmin miejsko-wiejskich: Krotoszyn, Kobylin, Koźmin Wlkp., Sulmierzyce, Zduny oraz 1 gminę wiejską – RozdraŜew.
Przez powiat przebiegają drogi:
o nr 36: relacji Rawicz – Ostrów Wlkp. (kierunek wschód-zachód),
o nr 15: relacji Września - Jarocin – Krotoszyn – Trzebnica (kierunek północ-południe),
o droga wojewódzka nr 438 relacji Borek Wlkp. – Koźmin Wlkp.,
o droga wojewódzka nr 444 relacji Krotoszyn – Ostrzeszów.
Sieć drogową uzupełniają drogi powiatowe i gminne.
Krotoszyn stanowi równieŜ waŜny węzeł kolejowy. Linia kolejowa Poznań – Oleśnica oraz
Leszno – Ostrów Wlkp., zapewnia dogodne połączenia przez węzły Ostrów Wlkp. i Poznań z całą
siecią kolejową kraju.
Wg podziału na regiony fizjograficzne J. Kondrackiego (1988) powiat krotoszyński leŜy w obrębie prowincji NiŜu Środkowoeuropejskiego, w podprowincji Niziny Środkowopolskiej, makroregionie Niziny Południowo-wielkopolskiej, mezoregionie Wysoczyzny Kaliskiej.
2.1.1.
Klimat
Według klasyfikacji klimatycznej W. Okołowicza i D.Martyn powiat krotoszyński połoŜony
jest w śląsko-wielkopolskim regionie klimatycznym. Region ten charakteryzuje się dominującym
wpływem mas powietrza polarnomorskiego znad Oceanu Atlantyckiego i zdecydowanie mniejszym wpływem powietrza kontynentalnego. Wpływa to na rozkład temperatury i opadów atmosferycznych w ciągu roku. Najczęściej pojawiającą się masą powietrza jest wilgotne powietrze polarno – morskie przynoszące znad północnego Atlantyku wzrost zachmurzenia i opady. Znacznie
rzadziej napływa powietrze polarno - kontynentalne z obszarem źródliskowym w sektorze
wschodnim oraz powietrze zwrotnikowe. PrzewaŜające kierunki wiatrów nawiązują do kierunku
napływu mas powietrza. Stąd najczęściej obserwowane wiatry pochodzą z W i SW, stosunkowo
rzadziej pojawiają się wiatry N i NE. Ich średnia roczna występowania nie przekracza 10 %.
Niewielkie róŜnice we frekwencji głównych kierunków wiatru zarysowują się pomiędzy poszczególnymi porami roku. W zimie wiatry z WW i SW pojawiają się na całym obszarze z częstością około lub ponad 20 %, w porze letniej frekwencja wiatrów W wynosi 25 % (dane dla stacji Kalisz).
15
2.2.
Osadnictwo
Powiat krotoszyński zamieszkuje 78 561 mieszkańców (stan na grudzień 2011 r.). W stosunku do roku 2005 liczba mieszkańców wzrosła o 1,5%.
Pod względem liczby ludności zamieszkującej, powiat zajmuje 14 miejsce w województwie
(na 35 jednostek administracyjnych województwa). Liczba mieszkańców powiatu stanowi 2,3%
mieszkańców województwa.
W skali województwa powiat krotoszyński moŜna zaliczyć do średnio zaludnionych. Gęstość
2
zaludnienia kształtuje się na poziomie 109 osób/km , natomiast średnia dla województwa wynosi
2
115 osób/km . W miastach powiatu krotoszyńskiego zamieszkuje 60% ogółu ludności.
Wskaźnik przyrostu naturalnego ludności powiatu jest dodatni (2,8/1000 osób)
i jest niŜszy niŜ średnia całego województwa wielkopolskiego (2,9).
NajwyŜszy wskaźnik przyrostu naturalnego obserwuje się w mieście Sulmierzyce (7,7) w pozostałych gminach wynosi: RozdraŜew - 3,7, Kobylin - 3,2, Zduny – 3,1, Krotoszyn – 2,8, Koźmin
Wlkp. – 1,2.
Saldo migracji stałej jest ujemne i wynosi (-189) osoby. Największy odpływ ludności widoczny jest w gminach Krotoszyn (-108), Koźmin Wlkp. (-48) i Kobylin (-41).
Tendencje zmian liczby mieszkańców powiatu przedstawia poniŜsza tabela oraz wykres.
Tabela 1 Liczba mieszkańców w powiecie krotoszyńskim w latach 2005-2011
Jednostka
terytorialna
Powiat krotoszyński
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011*
77 375
77 489
77 509
77 617
77 715
77 746
78 561
Źródło: GUS – BDL, *na podstawie ankiet z gmin
Rysunek 3 Liczba ludności w powiecie krotoszyńskim w latach 2005-2010
Liczba mieszkańców powiatu krotoszyńskiego
w latach 2005-2011
78600
78400
78200
78000
77800
77600
77400
77200
77000
76800
76600
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
Najwięcej mieszkańców powiatu zamieszkuje gminę Krotoszyn, natomiast najmniej miasto
Sulmierzyce.
16
Tabela 2 Powierzchnia i liczba mieszkańców w gminach powiatu krotoszyńskiego
Liczba
Powierzchnia
Gęstość
Lp.
Gminy
mieszkańców
2
[km ]
zaludnienia
zameldowanych
1
Sulmierzyce
2 940
29
98
2
Kobylin
8 237
112
72
3
Koźmin Wielkopolski
13 680
152
90
4
Krotoszyn
41 194
256
158
5
RozdraŜew
5 244
80
65
6
Zduny
7 266
85
84
78 561
714
109
Źródło: GUS, Starostwo Powiatowe w Krotoszynie
Liczba
sołectw
0
20
28
29
13
6
96
ZauwaŜalne są niekorzystne zmiany w strukturze wiekowej społeczeństwa powiatu m.in.
wzrost wskaźnika starzenia demograficznego oraz spadek liczby ludności w wieku przedprodukcyjnym. Obecnie atutem powiatu jest duŜy udział osób w wieku produkcyjnym w strukturze wiekowej ludności. Udział ten wynosi około 64,1%, podczas gdy średnia krajowa ludności w wieku pro3
dukcyjnym nie przekracza 61% .
2.3.
Gospodarka
Gospodarka powiatu krotoszyńskiego ma charakter rolno-przemysłowy z rozwiniętą bazą
przemysłu spoŜywczego: elewatorem zboŜowym, mleczarniami, proszkownią mleka, przedsiębiorstwami nasiennymi i wytwórniami pasz. Silnemu przetwórstwu spoŜywczemu i pręŜnemu rolnictwu
towarzyszy przemysł mechaniczny.
NajwaŜniejsze przedsiębiorstwa z terenu gminy Krotoszyn:
• P. H. „A -T” - hurtownia artykułów elektrycznych
• P.P.H. "Centnas" Sp. z o.o. - produkcja i sprzedaŜ nasion kwalifikowanych
• Krotoszyńskie Przedsiębiorstwo Ceramiki Budowlanej "Cerabud" S.A. - produkcja
materiałów budowlanych
• Elpa-Onder Sp z o.o. - produkcja mięsna,
• P.P.H. "Ewa" S.A. - produkcja parafarmaceutyków i cukierków,
• Fabryka Urządzeń Górniczych "Fugor” Sp. z o.o.
• "Gabi-Plast" P.P.H. - produkcja jednorazowych opakowań plastikowych
• "Jotkel" - produkcja metalowych mebli warsztatowych
• Spółdzielnia Inwalidów "Jutrzenka" - produkcja wyrobów parafinowych
• ”Krepel Polska” Sp. z o.o. - produkcja opakowań drewnianych
• MAHLE Polska Sp. z o.o. - produkcja tulei, tłoków, cylindrów do pojazdów mechanicznych - największy zakład w gminie, zatrudnia prawie 3000 osób
• Cerabud S.A. – produkcja ceramiki budowlanej,
• Nutricia Zakłady Produkcyjne Sp. z o.o. - produkcja mleka w proszku i odŜywek dla
dzieci
• Fabryka Parkietów Biadki Sp. z o.o. - produkcja parkietów i duo-parkietów
W gminie Koźmin Wlkp. nie występują duŜe zakłady przemysłowe, jest natomiast kilka średnich i wiele drobnych podmiotów gospodarczych. NajwaŜniejsi pracodawcy w gminie:
• P.P.H.U. ADPAL - Produkcja: świece i znicze, galanteria
• MECH-ROL-PLAST - Produkcja: tacki polistyrenowe, płyty z polistyrenu ekstradowanego TERMOPIAN XPS, pianka podłogowa XE, boazeria PCV, parapety wewnętrzne
• Nasycalnia Podkładów S.A. - Usługi: handel węglem i drewnem, nasycanie drewna,
podkłady kolejowe
• LEGE Sp. z o.o. - Produkcja: opakowania, kartony,
• Gminna Spółdzielnia „SCH” - Handel: art. spoŜywcze i piekarnicze,
3
Źródło: GUS
17
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Spółdzielnia Mleczarska w Kaliszu - Produkcja: art. spoŜywcze, sery, nabiał, mleko
P.P.H.U. HENMAR - Produkcja: wózki widłowe, maszyny, kabiny,
P.W. LOTOS - Produkcja: ozdoby choinkowe,
P.P.H.U. PRO-MET - Produkcja: elementy z tworzyw sztucznych, Budownictwo: inŜynieria sanitarna,
P.W. BARTESKO - Mechanika: kabiny rolnicze,
P.P.U. Feliks Naglak - Mechanika: kabiny rolnicze,
P.H.U. COMPAN - Produkcja: środki chemiczne (czyszczące),
P.H.U. GMW – M. W. Górscy - Budownictwo: okna i drzwi,
Przedsiębiorstwo ZboŜowo-Młynarskie W. Piekarski – Produkcja: mąka oraz produkty pochodne,
BASTIK sp. z o.o. - Produkcja: kaszy jęczmiennej, oleju rzepakowego,
PPH ARTIS - Produkcja: świece ozdobne,
W gminie Kobylin branŜami dominującymi są usługi ogólnobudowlane, stolarstwo, mechanika pojazdowa oraz handel.
WaŜniejszymi podmiotami gospodarczymi są:
• „Hodowla Roślin” Smolice Sp. z o.o. Grupa IHAR Smolice 146,
• Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Handlowo-Usługowe „AGNES”, ul. Rębiechowska 28,
Kobylin,
• „BOLSIUS-POLSKA” sp. z o.o. Zalesie Małe 1,
• Spółdzielnia Kółek Rolniczych, ul. Kolejowa 16, Kobylin,
• Przedsiębiorstwo-Produkcyjno-Handlowo-Usługowe „KG” Justrosin, Stacja Obsługi
Samochodów, Stary Kobylin,
• „ROMI” Roman Stanisławski Firma Usługowo-Handlowa, ul. Strzelecka 8a, Kobylin,
• Zakłady Mięsne „MK” Rzeźnia, ul. Strzelecka 14, Kobylin,
• Przedsiębiorstwo Hodowlano-Nasienne W. Legutko, Smolice,
• Wytwórnia Pasz i Koncentratów „ZALPASZ” s.c., Zalesie Wielkie 44,
• „KŁOS” Przedsiębiorstwo Handlowo-Usługowe Młynarstwo, ul. Kolejowa 19, Kobylin
• Tartak, ul. Kolejowa 21, Kobylin,
• Rolnicza Spółdzielnia Produkcyjna, Starygród,
• Rolnicza Spółdzielnia Produkcyjna, Kuklinów,
• Zakład Przetwórstwa Mięsnego JANEX, ul. Wałowa 10, Kobylin,
• Wytwórnia Mieszanek i Koncentratów Paszowych, J. Lisiecki, Stary Kobylin 11,
• GS „Mikor” Sp z o. o. Kobylin, ul Al. Powstańców Wlkp. 47
• Piekarnia. J. Klupś, ul. Kolejowa 13 a
Gmina RozdraŜew
NaleŜy do ośrodków typowo rolniczych. Większość zarejestrowanych podmiotów gospodarczych zajmuje się przede wszystkim działalnością produkcyjno-handlowo-usługową. NajwaŜniejsze
podmioty gospodarcze w gminie to:
• Przedsiębiorstwo Produkcyjno Handlowo- Usługowe - Henryk Juskowiak,
• „JANBUD” Zakład Elektryczny - Janusz Chmielarz,
• Zakład stolarski „Kozłowscy”,
• „KOM-BUD” Przedsiębiorstwo WielobranŜowe - Genderka Konrad,
• „SCORPION” Przedsiębiorstwo produkcyjno- handlowo- usługowe - Tadeusz Stasik,
• Betoniarstwo - Stachura Michał,
• „DAGER” Przedsiębiorstwo handlowo - usługowe Roman Polański,
• „AGROUNIMA” Przedsiębiorstwo Wielofunkcyjne – Cezary Sztuder,
• NOWIX” Zakład Usługowo –Handlowy – Leszek Duczmal,
Miasto Sulmierzyce ma charakter rolniczy. Większość zarejestrowanych podmiotów gospodarczych ma charakter handlowo-usługowy. Największym przedsiębiorstwem jest Wytwórca Opakowań Tekturowych "Eco-Pak-Ir" Sp. z o.o. w Sulmierzycach.
W gminie Zduny rozwija się drobny przemysł rolno-spoŜywczy, przemysł lekki, rolnictwo ekologiczne. Brak jest uciąŜliwego przemysłu.
18
Podmioty gospodarcze
Na terenie powiatu w rejestrze REGON zarejestrowanych było 6 090 (stan na koniec 2011
r.) podmiotów gospodarki narodowej, z czego 216 to podmioty sektora publicznego, a 5 874.- podmioty sektora prywatnego. W porównaniu do roku 2005 zanotowano 5,5% wzrost przedsiębiorczości.
Stopa bezrobocia rejestrowanego na obszarze powiatu krotoszyńskiego na koniec marca
2012 r. wynosiła 11,4% i była wyŜsza niŜ średnia dla województwa wielkopolskiego, która wynosiła
10,0% (marzec 2012 r.), natomiast spadła o 0,1% w stosunku do marca 2011 r. Liczba zarejestrowanych bezrobotnych w powiecie w tym czasie wynosiła 3 760.
Gospodarka rolna
PołoŜenie geograficzne powiatu zapewnia stosunkowo dobre warunki dla rolnictwa. Ogólna
powierzchnia uŜytków rolnych wynosi 51 614 ha, co stanowi 72,7% powierzchni powiatu, z tego
91,5% zajmują grunty orne, 0,3% stanowią sady, a łąki i pastwiska – 8,1% (wskaźnik udziału gruntów uŜytkowanych rolniczo w województwie wielkopolskim wynosi 60%.).
Strukturę uŜytkowania gruntów w powiecie krotoszyńskim przedstawiono w poniŜszej tabeli.
Tabela 3 UŜytkowanie gruntów na terenie powiatu krotoszyńskiego
Wyszczególnienie
Powiat
krotoszyński
Pow.
ogólna
ha
71 026
Sady
Łąki
trwałe
Pastwiska
trwałe
Lasy i
grunty
leśne
[ha]
167
3 722
496
1 921
UŜytki rolne [ha]
Razem
Grunty
orne
51 614
47 229
Pozostałe
grunty
[ha]
13 631
Źródło: Starostwo Powiatowe w Krotoszynie
2.4. Infrastruktura inŜynieryjno-techniczna
2.4.1. Zaopatrzenie mieszkańców w wodę
Według danych uzyskanych z gmin długość sieci wodociągowej bez przyłączy wynosi 823,2
km, a liczba przyłączy wodociągowych –14 367 sztuk. W porównaniu z rokiem 2008 sieć wodociągowa zwiększyła się o 4,1%. Z sieci wodociągowej korzysta około 76 829 osób, czyli ok. 97,8%
ludności powiatu.
Tabela 4. Infrastruktura techniczna ochrony środowiska w gminach powiatu krotoszyńskiego –
sieć wodociągowa
2011
Lp
1
2
3
4
5
6
Jednostka terytorialna
570*
1478*
2576*
7314*
1086*
1343*
823,2
14 367
76 829
Przyłącza*
[km]
[szt.]
Sulmierzyce
Kobylin
Krotoszyn
RozdraŜew
Zduny
Źródło: GUS, *dane z ankietyzacji gmin
19
13,4*
115,0*
183,0*
321,3*
118,8*
71,7*
Liczba mieszkańców korzystających z
sieci wodociągowej *
[osoba]
2990
8200
14800
39134
5238
6467
Dł. sieci *
wodociągowej bez
przyłączy
Woda
dostarcz.
gosp.
domowym
3
[dam ]
110,4
326,5
849,0*
1267,0
366,4
286,6
3 205,9
Tabela 5 Charakterystyka zaopatrzenia w wodę powiatu krotoszyńskiego w latach 2006-2011
Parametr
jednostka
km
długość czynnej sieci rozdzielczej
2008
2009
2010
2011*
789,2
793,0
807,2
823,2
połączenia prowadzące do budynków mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania szt.
3
woda dostarczona gospodarstwom domowym
dam
12 547 12 678 12 903 14 367
2692,5 2665,8 2777,8 3205,9
ludność korzystająca z sieci wodociągowej – w miastach
ludność korzystająca z sieci wodociągowej - razem
43 995 44 143 44 208 b.d.
71 498 71 731 71 886 76 829
osoba
osoba
Źródło: GUS, *z ankietyzacji gmin
Rysunek 4 Długość sieci wodociągowej w powiecie krotoszyńskim w latach 2008-2011
Długość sieci wodociągowej na tarenie powiatu krotoszyńskiego w latach 2008-2011
830
820
810
km 800
790
780
770
2008
2009
2010
2011
Źródło: GUS
WyposaŜenie w infrastrukturę wodociągową na terenie powiatu krotoszyńskiego:
Gmina Kobylin:
Stopień zwodociągowania gminy wynosi 100%. W gminie czynnych jest 1478 sztuk przyłączy wodociągowych, z których korzysta 8200 osób. Długość sieci wodociągowej wynosi 115 km
bez przyłączy i 135,7 km z przyłączami. Gminę obsługuje 5 stacji uzdatniania wody (SUW), w tym
dwie znajdują się bezpośrednio na terenie gminy Kobylin, a trzy poza jej terenem:
3
• SUW Łagiewniki – 3 studnie (125 m /h) ustanowiona strefa bezpośrednia i pośrednia, obsługuje miejscowości: Łagiewniki, Zalesie Wielkie, Zalesie Małe, Górka,
Sroki, Starkówiec Kobylin, Rębiechów, Rzemiechów, Fijałów, Targoszyce, Berdychw, Wyganów, Kuklinów,
3
• SUW Długołęka – 2 studnie (50 m /h) ustanowiona strefa bezpośrednia, obsługuje
miejscowości: Długołęka, Smolice, Zdziętawy, Raszewy, Stary Kobylin, Kobylin,
• SUW Wziąchów (gm. Pogorzela): Nepomucenów,
• SUW Wielowieś (gm. Krotoszyn):Stary Gród,
• SUW Salnia (gm. Krotoszyn) Rojew, Lipowiec.
20
Gmina Koźmin Wlkp.
Długość sieci wodociągowej z przyłączami wynosi 250,8 km, bez przyłączy 183,0 km. Ilość
przyłączy wodociągowych wynosi 2576 sztuk. Gmina zwodociągowania jest w 99% (miasto i gmina).
Do sieci wodociągowej podłączonych jest ok. 14 800 mieszkańców.
Na terenie gminy znajdują się trzy ujęcia wody podziemnej wraz ze stacjami uzdatniania wody:
3
• Wałków – 3 studnie, wydajność ujęcia 25 m /h, strefa ochrony bezpośredniej i pośredniej, miejscowości obsługiwane – Wałków, Borzęcice,
3
• Borzęciczki - 1 studnia, wydajność ujęcia 10 m /h, strefa ochrony bezpośredniej miejscowości obsługiwane – Borzęciczki,
3
• Koźmin, ul. Wierzbowa - 4 studnie, wydajność ujęcia 110 m /h, ustanowiona strefa
ochrony bezpośredniej, miejscowości obsługiwane - pozostałe na teren gminy.
Gmina Krotoszyn
Gmina zwodociągowania jest w 95%, a szacunkowa liczba mieszkańców podłączonych do
sieci – 39 134. Długość sieci magistralnej to 22 km, sieć wodociągowej bez przyłączy wynosi 321,3
km, długość sieci z przyłączami – 481,4 km. Do budynków prowadzi 7314 sztuk przyłączy wodociągowych. Gminę obsługują 4 stacje uzdatniania wody (SUW):
3
SUW w Baszynach – 2 studnie podziemne o wydajności S3 i S4 - 75 m /h kaŜda, posiadają
ustanowioną strefę ochrony bezpośredniej. Stacja obsługuje miejscowości: Baszyny, Witki, Ugrzele,
Orpiszew, Roszki, RóŜopole, Jasne Pole, Duszna Górka, Kobierno-część.
3
SUW w Chwaliszewie – 2 studnie o wydajności: Studnia 1 -64,5 m /h, studnia nr 1A – 189,6
3
m /h, posiada ustanowioną strefę ochrony bezpośredniej. Stacja obsługuje miejscowości: Chwaliszew,
Biadki, Ścinków, Janów, Gorzupia, Tomnice, Smoszew, Durzyn, Kobierno, Nowy Folwark, Brzoza.
3
SUW w Raciborowie – 2 studnie o wydajności ok. 30 m /h, z ustanowiona strefą ochrony bezpośredniej. Stacja obsługuje miejscowości: Raciborzów, Raciborzów Stary, Benice, WróŜewy, BoŜacin, Ustków, Unisław, Wielowieś, Wronów.
3
SUW w Zdunach – ujęcie Zduny i Smoszew o wydajności ok. 50 m /h kaŜda. Ujęcie Zduny
3
posiada 6 studni, a jej zasoby eksploatacyjne wynoszą 180 m /h. Posiada ustanowioną strefę ochrony
bezpośredniej i pośredniej. Ujęcie Smoszew składa się z 6 studni podziemnych o zasobach eksplo3
atacyjnych – 410 m /h. Posiada ustanowioną strefę ochrony bezpośredniej i pośredniej. Stacja obsługuje miejscowości: Krotoszyn, Zduny, Sieje, Chachania, Borownica, Salnia, Baran, Osusz, Lutogniew,
Romanów, dzierŜaków, Lutogniew – Szlak, Lutogniew – Pole, Nowy Folwark.
Ponadto na terenie miasta Krotoszyn zlokalizowane są ujęcia wody do celów przemysłowych
dla Zakładu Mleczarskiego "NUTRICIA" Krotoszyn Sp. z o.o.w Krotoszynie, "CERABUD" w Krotoszynie, "MAHLE" w Krotoszynie.
Gmina RozdraŜew
Gmina zwodociągowana jest w 100%. Długość sieci wodociągowej wynosi 118,80 km. Czynnych jest 1 086 sztuk przyłączy wodociągowych, z których korzysta 5238 mieszkańców. Gminę obsługują 3 stacje uzdatniania wody (SUW):
• SUW Dzielice – 2 studnie; miejscowości obsługiwane: Dzielice, Wolenice,
3
• SUW Dąbrowa – 3 studnie (55 m /h) obsługuje miejscowości: Dąbrowa, RozdraŜew,
Maciejew, Nowa Wieś, Budy, Wyki, Trzemeszno, Grębów,
• SUW RozdraŜew – 2 studnie; miejscowości obsługiwane: RozdraŜew, Chwałki, Henryków, jest własnością Kółka Rolniczego RozdraŜew,
Miasto Sulmierzyce
Miasto zwodociągowanie jest w 99%. Długość sieci wodociągowej wynosi 13,4 km. Czynnych
jest 570 sztuk przyłączy, z których korzysta 2990 mieszkańców. W Sulmierzycach znajduje się jedno
ujęcie wody Stacja Uzdatniania Wody w Sulmierzycach, stacja posiada 2 studnie głębinowe działające
3
na przemian, wydajność ujęcia 300 m / dobę. Stacja posiada dwie strefy ochrony. Obsługuje miasto
Sulmierzyce oraz miejscowość Gołkowo połoŜoną w gminie Milicz.
Gmina Zduny
Gmina zwodociągowana jest w 90,7 %. W gminie istnieją zarówno wodociągi gminne jak i wodociągi PGKiM w Krotoszynie. Długość gminnej sieci wodociągowej wynosi 56,70 km, natomiast naleŜącej do PGKiM Krotoszyn – 15 km. Czynnych jest łącznie 1343 sztuki przyłączy wodociągowych, z
których korzysta około 6467 mieszkańców. W gminie funkcjonują trzy ujęcia wód podziemnych będą-
21
cych własnością gminy Zduny w miejscowościach: Ruda (1 studnia), Bestwin (1 studnia), Konarzew (2
studnie). Stacje uzdatniania wody znajdują się na ujęciach w Bestwinie i Konarzewie. Stacja uzdatniania wody Bestwin obsługuje miejscowości: Bestwin, Ruda, Rochy, Baszków, Trzaski, Dziewiąte, natomiast stacja uzdatniania wody Konarzew - miejscowości Konarzew i Perzyce. Ujęcie wody będące
3
własnością PGKiM w Krotoszynie- ujęcie Zduny o wydajności ok. 50 m /h, posiada 6 studni, a jej za3
soby eksploatacyjne wynoszą 180 m /h. Posiada ustanowioną strefę ochrony bezpośredniej i pośredniej. Stacja uzdatniania wody w Zdunach, do której podłączone są ujęcia w Zdunach i Smoszewie
obsługuje miejscowości: Krotoszyn, Zduny, Sieje, Chachania, Borownica, Salnia, Baran, Osusz, Lutogniew, Romanów, DzierŜanów, Lutogniew – Szlak, Lutogniew – Pole, Nowy Folwark.
Tabela 6 Wykaz decyzji ustanawiających strefy ochrony bezpośredniej i pośredniej ujęć wód
podziemnych
Gmina
Miejscowość
Właściciel
UŜytkownik
Długołęka
Gmina
Kobylin
Międzygminny
Związek Wodociągów i Kanalizacji Wiejskich w
Strzelcach Wiejskich
Łagiewniki
Międzygminny
Związek Wodociągów i
Kanalizacji
Wiejskich w
Strzelcach
Wielkich
Międzygminny
Związek Wodociągów i Kanalizacji Wiejskich w
Strzelcach Wielkich
Kobylin
Koźmin
Wlkp.
Koźmin Wlkp.
Borzęciczki
Wałków
Krotoszyn
Gmina
Koźmin
Wielkopolski
Gmina
Koźmin
Wielkopolski
Gmina
Koźmin
Wielkopolski
Chwaliszew
Raciborów
Miejsko Gminny
Zakład Wodociągów i Kanalizacji
w Koźminie
Wielkopolskim
Koźmińskie
Usługi
Komunalne
Sp. z o.o.
w Koźminie
Wlkp.
Koźmińskie
Usługi
Komunalne
Sp. z o.o.
w Koźminie
Wlkp.
Gmina
Krotoszyn
Przedsiębiorstwo
Gospodarki
Komunalnej i
Mieszkaniowej
Sp.z o.o. w Krotoszynie
Gmina
Krotoszyn
Wojewódzki
Zarząd Inwestycji Rolniczych w
Kaliszu
z/s w Ostrowie
Wlkp.
22
Rodzaj
strefy
Bezpoś./poś.
Nr
i data decyzji
Data
waŜności
27.01.2020r
bezpośrednia
6223/24/09
27.01.2010 r.
brak danych
bezpośrednia
i pośrednia
Rozporządzenie
RZGW we Wrocławiu nr 4/2010
bezterminowo
bezpośrednia
OŚ.6341.33.2011
29.12.2011r
b.d.
bezpośrednia
i pośrednia
Wniosek do
RZGW w
Poznaniu
bezpośrednia
pośrednia
bezpośrednia
pośrednia
b.d.
brak danych
brak danych
OŚ-223a/7/21/00
27.12.2000 r.
Osgw6210/28/98 wydał
Urząd Wojewódzki w Kaliszu,
08.06.1998r
RGśL gw7211/1/83
25.01.1983r
Urząd Wojewódzki w Kaliszu
08.06.1998r
bezterminowo
bezterminowo
do 2008r.
bezterminowo
Gmina
Miejscowość
Właściciel
Baszyny
Smoszew
Gmina
Krotoszyn
Przedsiębiorstwo
Gospodarki
Komunalnej i
Mieszkaniowej
Sp. z o.o. w
Krotoszynie
PGKiM w
Krotoszynie
PGKiM
w Krotoszynie,
Gmina Zduny
Rodzaj
strefy
Bezpoś./poś.
bezpośrednia
pośrednia
Data
waŜności
OŚ6223a/12/2/02KJ
2.12.2002r
Urząd Wojewódzki w Kaliszu,
08.06.1998r
osgw-7211/3/89
wydał Urząd
wojewódzki w
Kaliszu
20.02.1989 r.
31.12.2012r
8.06.1989 r.
b.d.
08.06.1998r
bezpośrednia
pośrednia
Zakład Mleczarski "NUTRICIA"
Krotoszyn
Sp. z o.o.
w Krotoszynie
bezpośrednia
Krotoszyn
"CERABUD"
Krotoszyn
Krotoszyńskie
Przedsiębiorstwo
Ceramiki Budowlanej "CERABUD" S.A. w
Krotoszynie
b.d.
b.d.
b.d.
Krotoszyn
"MAHLE"
Krotoszyn
MAHLE SA w
Krotoszynie
b.d.
b.d.
b.d.
Gmina
RozdraŜew
Gmina
RozdraŜew
Gmina RozdraŜew
Gmina
RozdraŜew
Gmina
RozdraŜew
Kółko Rolnicze w
RozdraŜewie
bezpośrednia
OŚ.6341.7.2011
20.04.2011r
b.d.
b.d.
bezterminowo
-
b.d.
b.d.
Dąbrowa
Dzielice
RozdraŜew
Sulmierzyce
bezpośrednia
Sulmierzyce
Gmina
Sulmierzyce
Zakład Usług
Komunalnych w
Sulmierzycach
pośrednia
Zduny
Bestwin
23
Nr
i data decyzji
Zakład Mleczarski "NUTRICIA" Krotoszyn Sp.z
o.o.
w Krotoszynie
Krotoszyn
RozdraŜew
UŜytkownik
Gmina Zduny
Gmina Zduny
wg. Operatu
wodnoprawnego bezpośrednia
OŚ6223a/11/1/02KJ
24.10.2002r
01.07.1985r
OŚ6223a/6/20/00
19.12.2000r
brak danych
30.11.2012r
brak danych
bezterminowo
brak danych
Gmina
Miejscowość
Konarzew
Ruda
Właściciel
UŜytkownik
Gmina Zduny
Gmina Zduny
Gmina Zduny
Gmina Zduny
Rodzaj
strefy
Bezpoś./poś.
Nr
i data decyzji
do 2005r.
bezpośrednia
Osgw-7211/2/85
wydał Urząd
Wojewódzki w
Kaliszu
11.04.1985r
Rozporządzenie
RZGW we Wrocławiu nr 1/2010
26.02.2010r
bezterminowo
bezpośrednia
i pośrednia
bezpośrednia
Zduny
PGKiM w
Krotoszynie
PGKiM
w Krotoszynie,
Gmina Zduny
pośrednia
Zduny
(basen)
p. Krzysztof
Biliński
Gmina Zduny
bezpośrednia
Osgw6210/6/91wydał
18.03.1991r
8.06.1986r
OŚ-6223a/1/04
7.12.2004r
Data
waŜności
do 2005r
bezterminowo
31.12.2014r
Źródło: Starostwo Powiatowe w Krotoszynie, ankiety z Gmin i zakładów komunalnych
Zgodnie z art. 21.1 Obwieszczenia Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 10
stycznia 2012r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy – Prawo wodne (Dz. U. z 2012 r.
poz. 145) strefy ochronne ujęć wody ustanowione przed dniem 1 stycznia 2002 r. wygasają z
dniem 31 grudnia 2012 r.
2.4.2.
Odprowadzanie ścieków komunalnych
Powiat krotoszyński naleŜy do średnio skanalizowanych. Według danych GUS z 2010 r.na
tle województwa wielkopolskiego znajduje się na 23 pozycji pod względem skanalizowania ze
wskaźnikiem skanalizowania - 49%.
Tabela 7 Infrastruktura techniczna ochrony środowiska w gminach powiatu krotoszyńskiego –
sieć kanalizacyjna
Sulmierzyce
Kobylin
Krotoszyn
RozdraŜew
Zduny
Źródło: z ankietyzacji gmin
Dł. sieci
Kanalizacyjnej w
2011 r.
[km]
Przyłącza w
2011 r.
[szt.]
10,1
16,0
27,1
92,5
25,8
6,6
178,1
220
453
684
3 129
562
157
5 205
Ludność
korzystająca z
kanalizacji
2008 r.
512
0
4 734
27 442
1 682
2 524
36 894
Ludność
korzystająca
z kanalizacji
2011 r.
2 432
1 200
5 795
25 753
2 535
2 792
40 507
Długość czynnej sieci kanalizacyjnej w powiecie krotoszyńskim wynosi 178,1 km. W stosunku do roku 2008 długość sieci wzrosła o 12,8%. Wzrosła równieŜ liczba mieszkańców korzystających z sieci kanalizacyjnej o 3 613 osób. Z sieci kanalizacyjnej korzysta 51,5% mieszkańców
powiatu.
24
Miasta powiatu krotoszyńskiego odznaczają się względnie wysokim stopniem uporządkowania gospodarki ściekowej, natomiast obszary wiejskie charakteryzują się bardzo wysoką liczbą
ludności nie obsługiwanych bezpośrednio przez Ŝadną oczyszczalnię ścieków i jednocześnie stosunkowo wysokim poziomem niedorozwoju sieci kanalizacyjnej.
Pomimo wzrostu liczby ludności korzystających z sieci kanalizacyjnej, zmniejszyła się ilość
ścieków odprowadzanych siecią kanalizacyjną. Najwięcej ścieków odprowadzanych jest z gminy
Krotoszyn oraz z gminy Koźmin Wlkp. Brak danych dla gminy Kobylin wynika z faktu, iŜ dopiero w
2011 r. została zbudowana i oddana do uŜytku nowa sieć kanalizacyjna obsługująca mieszkańców gminy.
Tabela 8 Ilość ścieków odprowadzonych kanalizacją sanitarną w latach 2008 i 2010.
Ilość ścieków
odprowadzonych kanalizacją
w 2008
Ilość ścieków
odprowadzonych kanalizacją
w 2010
12,8
0,0
217,9
1313,0
74,0
193,0
1810,7
Sulmierzyce
Kobylin
Krotoszyn
RozdraŜew
Zduny
19
0
221
1291
61
127
1719
Źródło: GUS
Tabela 9. Infrastruktura kanalizacyjna w powiecie krotoszyńskim w latach 2008-2011
Parametr
długość czynnej sieci kanalizacyjnej
połączenia prowadzące do budynków mieszkalnych i zbiorowego
zamieszkania
ścieki odprowadzone siecią kanalizacyjną
ludność korzystająca z sieci kanalizacyjnej w miastach
ludność korzystająca z sieci kanalizacyjnej
Źródło: GUS, * z ankietyzacji gmin
25
jednostka
2008
2009
2010
km
155,3
161,0
163,1
178,1
szt.
4043
4253
4492
5205
1810,7 1707,8
1719
b.d.
dam
3
2011*
osoba 32738 33150 33432
b.d.
osoba 36 894 37 476 37 927 40 507
Rysunek 5 Długość sieci kanalizacyjnej w powiecie krotoszyńskim w latach 2008-2011
Długość sieci kanalizacyjnej na terenie powiatu
krotoszyńskiego w latach 2008-2011
180
175
170
165
km 160
155
150
145
140
2008
2009
2010
2011*
Stan gospodarki ściekowej w poszczególnych gminach powiatu krotoszyńskiego:
Gmina Kobylin – Rozporządzeniem nr 39/06 Wojewody Wielkopolskiego oraz na podstawie
ustawy Prawo wodne, został wyznaczony obszar aglomeracji Kobylin o równowaŜnej liczbie
mieszkańców RLM = 6900. Gmina jest w trakcie realizacji budowy sieci kanalizacyjnych. Długość
sieci kanalizacyjnej w gminie wynosi 16 km, ilość przyłączy kanalizacyjnych wynosi 453 sztuki,
stopień skanalizowania - 20%. Z kanalizacji korzysta 1600 mieszkańców miasta Kobylin. Długość
kanalizacji deszczowej wynosi 23,3 km. Stan techniczny sieci oceniany jest jako dobry. Wszelkie
remonty i naprawy realizowane są na bieŜąco. Gminę obsługuje nowo oddana do uŜytku w sierpniu 2011 r. mechaniczno-biologiczna oczyszczalnia ścieków Długołęka zlokalizowana w miejsco3
wości Rzemiechów. Średnia dobowa rzeczywista przepustowość oczyszczalni wynosi 795 m /d. Z
oczyszczalni korzysta jedynie miasto Kobylin. Bezpośrednim odbiornikiem ścieków oczyszczonych jest rzeka Radęca w km 7+843. Pozostali mieszkańcy, którzy nie są podłączeni do sieci kanalizacyjnej korzystają ze zbiorników bezodpływowych i przydomowych oczyszczalni ścieków,
których zewidencjonowanych jest odpowiednio: 1500 i 5 sztuki. Stan techniczny zbiorników bezodpływowych oceniany jest jako zły Gmina nie spełnia wymagań Krajowego Programu Oczyszczania Ścieków Komunalnych (KPOŚK). W celu jego realizacji do końca 2012 r. planowane jest
zakończenie zadania budowy oczyszczalni ścieków i kanalizacji sanitarnej w Kobylinie i Starym
Kobylinie w projekcie pt. ”Systemy kanalizacji zbiorczych aglomeracji gmin Kobylin-KrobiaPogorzela”. Ponadto Gmina Kobylin złoŜyła wniosek o zmniejszenie aglomeracji.
Tabela 10 Średnie roczne wartości wskaźników w ściekach surowych i oczyszczonych w
oczyszczalni Długołęka
Oczyszczalnia
BZT5
ChZT
Zawiesina ogólna
Azot ogólny
Fosfor ogólny
Długołęka
mgO
/l
mg/l
mg/l
mg/l
2
mgO2/l
Dopływ
Odpływ
380
697
180
5
59
9
Źródło: Sprawozdanie z KPOŚK za 2011 r.
0
0
0
0
Gmina Koźmin Wlkp. - Rozporządzeniem nr 107/06 Wojewody Wielkopolskiego oraz na
podstawie ustawy Prawo wodne, został wyznaczony obszar aglomeracji Koźmin o równowaŜnej
liczbie mieszkańców RLM = 13 300. Z kanalizacji korzysta 6900 mieszkańców gminy co stanowi
50% mieszkańców. Łączna długość sieci kanalizacyjnej z przyłączami wynosi 34,5 km, bez przy-
26
łączy - 27,1 km, ilość przyłączy wynosi 684 sztuki. Miasto Koźmin skanalizowane jest w 99%, natomiast na obszarze wiejskim nie ma kanalizacji. Do kanalizacji podłączonych jest 6900 mieszkańców miasta. Gminę obsługuje mechaniczno-biologiczno-chemiczna oczyszczalnia ścieków w
3
Koźminie Wlkp. o średniej rzeczywistej przepustowości 1200 m /d. Oczyszczalnia spełnia wymagania załącznika 1 do rozporządzenia w sprawie warunków, jakie naleŜy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi, oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego. Bezpośrednim odbiornikiem ścieków oczyszczonych jest rzeka Orla. PoniŜsza
tabela przedstawia jakość ścieków oczyszczonych odprowadzanych z oczyszczalni. Jakości ścieków surowych na wejściu do oczyszczalni nie badano.
oczyszczalni w Koźminie Wlkp.
Oczyszczalnia
BZT5
ChZT
Zawiesina ogólna
Azot ogólny
Fosfor ogólny
Koźmin, ul.
mgO
/l
mg/l
mg/l
mg/l
2
mgO2/l
Południowa
dopływ
odpływ
nie badano
nie badano
nie badano
9
64
14
nie badano
nie badano
24
1
Zewidencjonowanych jest ok. 950 sztuk zbiorników bezodpływowych oraz 9 przydomowych
oczyszczalni ścieków. Stan techniczny urządzeń kanalizacyjnych nie jest zadowalający, wymianie
wymaga 70% sieci kanalizacyjnej na terenie miasta, ponadto niezbędna jest budowa nowej sieci i
przepompowni na terenie gminy obszaru wiejskiego.
Gmina RozdraŜew – Rozporządzeniem nr 64/06 Wojewody Wielkopolskiego oraz na podstawie ustawy Prawo wodne, został wyznaczony obszar aglomeracji RozdraŜew o równowaŜnej
liczbie mieszkańców RLM = 4200. Długość sieci kanalizacyjnej w gminie wynosi 25,80 km, a jej
stan techniczny oceniany jest jako dobry; liczba przyłączy prowadzących do budynków wynosi
562 sztuki. Gmina skanalizowana jest w 52%. Do kanalizacji podłączone są 4 miejscowości. Liczba mieszkańców korzystających z kanalizacji – 2535, w tym: RozdraŜew -1610, Trzemeszno –
214, Maciejew - 450 i Grębów – 261. Miejscowości skanalizowane przyłączone są do mechanicz3
no-biologicznej oczyszczalni ścieków w RozdraŜewie, o średniej przepustowości 519,5 m /d.
Bezpośrednim odbiornikiem ścieków oczyszczonych jest rów melioracyjny – Rów RozdraŜewski.
Pozostali mieszkańcy nie podłączeni do kanalizacji nieczystości ciekłe gromadzą w zbiornikach
bezodpływowych, których na terenie gminy zewidencjonowanych jest 524 sztuki. Przez teren
gminy przebiega 2,8 km kanalizacji deszczowej. Jakość ścieków surowych i oczyszczonych
przedstawia poniŜsza tabela.
oczyszczalni w RozdraŜewie
Oczyszczalnia
BZT5
ChZT
Zawiesina ogólna
Azot ogólny
Fosfor ogólny
RozdraŜew
mgO2/l
mg/l
mg/l
mg/l
mgO2/l
dopływ
odpływ
400
800
433
7
57
40
67
16
20
1
Gmina Zduny - Rozporządzeniem 15/05 zm. 3/06 Wojewody Wielkopolskiego oraz na podstawie ustawy Prawo wodne, został wyznaczony obszar aglomeracji Zduny (gminy w aglomeracji
– Zduny, Cieszków) o równowaŜnej liczbie mieszkańców RLM = 9200. Gmina skanalizowana jest
w 38,3%, długość sieci kanalizacyjnej bez przyłączy wynosi 6,6 km i znajduje się tylko w mieście
Zduny. Ilość czynnych przyłączy kanalizacyjnych wynosi 157 sztuk. Stan techniczny urządzeń kanalizacyjnych oceniany jest jako średni, w celu spełniania wymagań KPOŚK niezbędna jest realizacja nowych odcinków kanalizacji. Wszystkie miejscowości w gminie obsługuje jedna mechaniczno-biologiczna oczyszczalnia ścieków w Zdunach. Moc przerobowa oczyszczalni wynosi
3
2 120 m /d. Bezpośrednim odbiornikiem ścieków oczyszczonych jest rzeka Borownica. W gminie
27
funkcjonuje 15 zgłoszonych przydomowych oczyszczalni ścieków, brak danych na temat ilości
zbiorników bezodpływowych.
Jakość ścieków surowych i oczyszczonych przedstawia poniŜsza tabela.
oczyszczalni w Zdunach
Oczyszczalnia
BZT5
ChZT
Zawiesina ogólna
Azot ogólny
Fosfor ogólny
Zduny
mgO
/l
mg/l
mg/l
mg/l
2
mgO2/l
dopływ
odpływ
720
1508
840
6
52
3
146
20
19
2
Miasto Sulmierzyce - Rozporządzeniem Wojewody Wlkp. Nr 55/06 oraz na podstawie
ustawy Prawo wodne, został wyznaczony obszar aglomeracji Sulmierzyce o równowaŜnej liczbie
mieszkańców RLM = 3000. Długość sieci kanalizacyjnej wynosi 10,1 km, Ilość czynnych przyłączy kanalizacyjnych – 220 sztuk; miasto skanalizowane jest w 85%. Do kanalizacji podłączonych
jest 2400 mieszkańców. W mieście czynna jest kanalizacja deszczowa o dł. ok. 8 km, a odbiornikiem wód deszczowych jest rzeka Czarna Woda. Stan urządzeń kanalizacyjnych określany jest
jako dobry. Miasto Sulmierzyce obsługuje mechaniczno-biologiczna oczyszczalnia ścieków o
3
przepustowości 260 m /dobę. Ścieki oczyszczone wprowadzane są do rzeki Czarna Woda. Jakość ścieków surowych doprowadzanych do oczyszczalni oraz stęŜenie zanieczyszczeń w odprowadzanych ściekach do odbiornika przedstawia poniŜsza tabela.
oczyszczalni w Sulmierzycach
Oczyszczalnia
BZT5
ChZT
Zawiesina ogólna
Azot ogólny
Fosfor ogólny
Sulmierzyce
mgO
/l
mg/l
mg/l
mg/l
2
mgO2/l
dopływ
odpływ
613
1088
320
14
56
13
nie badano
nie badano
nie badano
nie badano
W celu realizacji KPOŚK do końca 2012 r. planowane jest skanalizowanie terenu miasta
zgodnie z przyjętymi załoŜeniami.
Gmina Krotoszyn- Rozporządzeniem Wojewody Wlkp. nr 62/06, oraz na podstawie ustawy
Prawo wodne, został wyznaczony obszar aglomeracji Krotoszyn o równowaŜnej liczbie mieszkańców RLM =43 700. Długość sieci kanalizacyjnej sanitarnej bez przyłączy wynosi 92,5 km, z przyłączami 125,6 km. Ilość czynnych przyłączy kanalizacyjnych – 3129 sztuk; gmina skanalizowana
jest w 92%, a szacunkowa liczba osób podłączonych do kanalizacji wynosi - 37 898. W mieście
czynna jest kanalizacja deszczowa, a odbiornikiem wód deszczowych jest ciek naturalny Jawnik.
Co roku przeprowadzane są wymagane remonty sieci wodno-kanalizacyjnej, natomiast awarie
usuwane są na bieŜąco. Na terenie miasta i gminy funkcjonują dwie oczyszczalnie ścieków: w
3
Krotoszynie ul. Słoneczna 35 o przepustowości 8000 m /dobę, oczyszczalnia mechanicznobiologiczna obsługująca miejscowości: Krotoszyn, Durzyn, Kobierno, Tomnice, Gorzupia, Lutogniew, Osusz-Salnia. Bezpośrednim odbiornikiem ścieków oczyszczonych jest rzeka Jawnik.
3
Oczyszczalnia typu Bio-Clear w Ustkowie, o przepustowości 17,7 m /dobę, obsługująca tę miejscowość. Bezpośrednim odbiornikiem ścieków oczyszczonych jest rów melioracyjny. Pozostali
mieszkańcy korzystają ze zbiorników bezodpływowych i przydomowych oczyszczalni ścieków. Na
terenie miasta jest 161 zbiorników bezodpływowych i 11 oczyszczalni przydomowych zaś na terenie gminy jest 1876 zbiorników bezodpływowych i 6 przydomowych oczyszczalni ścieków.
Oczyszczalnia ścieków w Krotoszynie na chwilę obecna spełnia wszystkie standardy
oczyszczania wynikające z posiadanego pozwolenia wodno-prawnego, jednakŜe nowe pozwolenie wodno-prawne, które obowiązywać będzie od 2013 r. wymagać będzie poziomu azotu na wylocie z oczyszczalni w wysokości nie przekraczającej 15 mg N/l i dla osiągnięcia takiego poziomu
niezbędne jest przeprowadzenie modernizacji oczyszczalni.
Jakość ścieków surowych i oczyszczonych przedstawia poniŜsza tabela.
28
oczyszczalni w Krotoszynie
Oczyszczalnia
BZT5
ChZT
Zawiesina ogólna
Azot ogólny
Fosfor ogólny
Krotoszyn
mgO
/l
mg/l
mg/l
mg/l
2
mgO2/l
dopływ
odpływ
380
898
421
4
34
8
65
9
20
1
W celu realizacji Krajowego Programu Oczyszczania Ścieków Komunalnych 2010 na terenie Powiatu Krotoszyńskiego utworzono następujące aglomeracje:
• Aglomeracje priorytetowe dla wypełnienia wymogów Traktatu Akcesyjnego
PLWI015Krotoszyn (gmina Krotoszyn) Rozporządzenie 62/06,
PLWI058 Zduny (Zduny, Cieszków) Rozporządzenie 15/05 zm. 3/06,
PLWI089 Koźmin Wlkp. (gmina Koźmin Wlkp.), Rozporządzenie 107/06,
PLWI204N RozdraŜew (gmina RozdraŜew), Rozporządzenie 64/06,
• Aglomeracje nie stanowiące priorytetu dla wypełnienia Traktatu Akcesyjnego:
PLWI066 Kobylin (gmina Kobylin), Rozporządzenie 39/06,
PLWI153 Sulmierzyce (gmina Sulmierzyce) Rozporządzenie 55/06,
Według opracowanego „Sprawozdania z wykonania Krajowego Programu Oczyszczania
Ścieków Komunalnych za rok 2011 dla województwa wielkopolskiego w zakresie realizacji zadań
inwestycyjnych w dziedzinie gospodarki wodno – ściekowej ujętych w AKPOŚK 2009” stan realizacji zadań (w zakresie tylko parametru „udział % RLM korzystających z sieci kanalizacyjnej”)
przedstawia tabela poniŜej:
Tabela 16 Wykonanie KPOSK w aglomeracjach na terenie Powiatu Krotoszyńskiego (2011 r.)
Lp.
Nr i nazwa
aglomeracji
Gmina wiodąca
Gminy w aglomeracji
Udział % RLM korzystających z sieci
kanalizacyjnej
Przewidywane
Realizacja
Skanalizowanie
na dzień
aglomeracji
31.12.2011 r.
w 2015r.
Aglomeracje priorytetowe dla wypełnienia wymogów Traktatu Akcesyjnego
1
2
3.
4
PLWI015
Krotoszyn
PLWI058
Zduny
PLWI089
Koźmin
PLWI204N
RozdraŜew
Krotoszyn
Krotoszyn
95
87,5
Zduny
Zduny Cieszków
60
30,5
Koźmin Wlkp.
Koźmin Wlkp.
50
48,7
RozdraŜew
RozdraŜew
73,8
60,4
Aglomeracje nie stanowiące priorytetu dla wypełnienia Traktatu Akcesyjnego
PLWI066
1
Kobylin
Kobylin
PLWI153
Sulmierzyce
Sulmierzyce
Kobylin
100
17,4
Sulmierzyce
97
93,8
Rozwój sieci kanalizacyjnej odbywa się systematycznie aczkolwiek bardzo powoli. Nadal
procent mieszkańców gmin zwłaszcza terenów wiejskich objętych kanalizacją jest niewysoki. W porównaniu z rokiem 2008 zanotowano wzrost uŜytkowników o 30%. NajwyŜszy wzrost odnotowano
w gminie Kobylin i Sulmierzyce. Zgodnie z załoŜeniami KPOŚ zaplanowane zadania naleŜy zrealizować do końca 2015 r. Na koniec roku 2011 Ŝadna z aglomeracji nie osiągnęła jeszcze zaplanowanego udziału RLM korzystających z sieci kanalizacyjnej. Głównymi przyczynami wolnego tempa
29
realizacji zadań wynikających z KPOŚK w aglomeracjach jest brak dostępności środków finansowych. Gmina Krotoszyn jest w trakcie realizacji duŜego projektu w ramach POliŚ, który zakłada
podłączenie ok. 4 tys. osób do sieci kanalizacji sanitarnej, do końca 2012 r. Ponadto w gminie Kobylin mieszkańcy podłączają się do nowo wybudowanej sieci kanalizacji sanitarnej, która prowadzi
ścieki do nowej oczyszczalni ścieków. Zakłada się, Ŝe do końca 2012 r. liczba mieszkańców podłączonych do sieci przekroczy 3300.
Nie zawsze racjonalne i uzasadnione ekonomicznie jest budowanie sieci kanalizacji sanitarnej. Szczególnie na terenach o rozproszonej zabudowie. Niemniej konieczne jest prowadzenie
takich działań, aby zostały zastosowane metody i sposoby unieszkodliwiania ścieków jak najbardziej poprawne, uzaleŜnione od warunków hydrogeologicznych, ukształtowania terenu itp. Proponuje się wskazanie w planie zagospodarowania przestrzennego terenów, gdzie moŜliwa i dopuszczalna jest lokalizacja przydomowych oczyszczalni ścieków z drenaŜem.
PoniŜsza tabela przedstawia wykaz komunalnych oczyszczalni ścieków z terenu gmin powiatu krotoszyńskiego.
Tabela 17 Charakterystyka oczyszczalni ścieków z terenu powiatu krotoszyńskiego
Przepustowość
Rodzaj
Obsługiwane miejGmina
Lokalizacja
rzeczywista
oczyszczalni
scowości
3
[m /dobę]
RzemiemechanicznoKobylin
Kobylin
795
chów
biologiczna
mechanicznoKoźmin
Koźmin
biologicznoKoźmin
1200
Wlkp.
Wlkp.
chemiczna
RozdraŜew,
mechanicznoTrzemeszno,
RozdraŜew
RozdraŜew
519,5
biologiczna
Maciejew,
Grębów
mechanicznoZduny
Zduny
Zduny
2 120
biologiczna
mechanicznoSulmierzyce
Sulmierzyce
Sulmierzyce
260
biologiczna
mechanicznoKrotoszyn
Krotoszyn
Krotoszyn
8 000
biologiczna
Ustkowo
Bio-Clear
Ustkowo
17,7
Bezpośredni
odbiornik
ścieków
Radęca
Orla
Rów
RozdraŜewski
Borownica
Czarna Woda
Jawnik
rów
melioracyjny
Źródło: na podstawie ankiet z gmin
Na terenie powiatu funkcjonuje 7 komunalnych oczyszczalni ścieków o łącznej przepusto3
wości 12 912,2 m /dobę.
3
Z terenu powiatu odprowadzono ogółem około 1719 tys. dam ścieków. W porównaniu do
2008 r. nastąpił spadek odprowadzanych ścieków komunalnych o 5 %, natomiast wzrosła ilość
ścieków przemysłowych o ponad 71%. W strumieniu ścieków odprowadzanych wszystkie ścieki
stanowiły ścieki oczyszczane. Ponad 87% ścieków komunalnych poddano oczyszczaniu biologicznemu z podwyŜszonym usuwaniem biogenów. Odbiornikami ścieków oczyszczonych z powiatu krotoszyńskiego są: Radęca, Orla, Rów RozdraŜewski, Borownica, Czarna Woda i Jawnik.
Z oczyszczalni ścieków korzysta ok. 70% mieszkańców powiatu. Zdecydowanie lepiej skanalizowane są miasta, natomiast mieszkańcy terenów wiejskich najczęściej gromadzą ścieki w
zbiornikach bezodpływowych. NaleŜy zaznaczyć, Ŝe często zbiorniki bezodpływowe nie spełniają
swej roli, nie są regularnie opróŜniane, a ścieki przedostają się do gleb i wód podziemnych. Dlatego niezmiernie waŜnym zadaniem gmin jest przeprowadzanie ewidencji zbiorników bezodpływowych oraz kontrola podpisanych umów na opróŜnianie szamb.
Dość niski udział podłączeń do kanalizacji stawia powiat krotoszyński na 18 lokacie w Wielkopolsce. Szczegółowe informacje dotyczące oczyszczalni, ilości oczyszczanych ścieków oraz jakości ścieków po oczyszczeniu przedstawiono w poniŜszych tabelach.
30
Tabela 18. Informacje dotyczące oczyszczanych ścieków komunalnych w powiecie krotoszyńskim w latach 2008 i 2010
2008
2010
Parametr
jednostka
3
dam /rok
Ścieki odprowadzone
1719,0
1810,7
oczyszczane łącznie z wodami infiltracyjnymi i
3
dam /rok
3112
ściekami dowoŜonymi
3556
3
dam
/rok
ścieki oczyszczane razem
1795
1719
3
dam /rok
oczyszczane biologicznie
264
207
oczyszczane z podwyŜszonym usuwaniem bio3
dam /rok
genów
1531
1512
oczyszczane biologicznie i z podwyŜszonym
%
usuwaniem biogenów w % ścieków ogółem
99,1
100
Źródło: GUS
Tabela 19 Ładunki zanieczyszczeń w ściekach komunalnych po oczyszczeniu
2008
2010
Parametr
jednostka
BZT5
kg/rok
15065
16651
ChZT
kg/rok
125412
101378
zawiesina ogólna
kg/rok
7060
9292
azot ogólny
kg/rok
57871
77448
fosfor ogólny
kg/rok
3319
2685
Źródło: GUS
Zmiana %
9,52
19,6
24,02
25,27
19,1
W porównaniu z latami ubiegłymi wzrosła ilość zanieczyszczeń w ściekach oczyszczonych
wprowadzanych do wód, m.in. BZT5, ChZT, zawiesina ogólna i azot ogólny. Zmniejszyła się zawartość fosforu ogólnego.
Wskaźnik BZT5 obrazuje ogólne zanieczyszczenie ścieku. Im większe zanieczyszczenie
ścieku, tym wykazuje on większą wartość. Zawartość związków azotu i fosforu, których nadmiar
w wodzie odbiornika ścieków powoduje eutrofizację i w efekcie masowy rozwój mikroorganizmów,
głównie glonów, które obumierając ulegają rozkładowi i powodują dodatkowe zanieczyszczenie
wód.
Oprócz oczyszczalni komunalnych na terenie powiatu znajduje się jedna oczyszczalnia
przemysłowa na terenie Rzeźni Mróz Sp. z o.o. w Borzęciczkach.
Tabela 20 Informacje dotyczące ścieków przemysłowych w powiecie krotoszyńskim w latach
2008 i 2010
2008
2010
Parametr
jednostka
3
ścieki przemysłowe odprowadzone ogółem
dam /rok
93
329
3
ścieki przemysłowe odprowadzone do sieci kanalizacyjnej
dam /rok
10
150
3
ścieki oczyszczane razem
dam
83
179
Źródło: GUS
Tabela 21 Ładunki zanieczyszczeń w ściekach przemysłowych po oczyszczeniu
2008
Parametr
jednostka
BZT5
kg/rok
549
ChZT
kg/rok
4103
zawiesina ogólna
kg/rok
1438
suma jonów chlorków i siarczanów
kg/rok
0
fenole lotne
kg/rok
0
azot ogólny
kg/rok
0
fosfor ogólny
kg/rok
0
Źródło: GUS
31
2010
979
4627
1528
29678
301
882
873
2.4.3.
Charakterystyka zaopatrzenia powiatu w ciepło
Z danych GUS wynika, Ŝe w 2010 r. ciepłownie na terenie powiatu sprzedały łącznie 137 472
GJ energii cieplnej, z czego 95% zuŜytkowano w budynkach mieszkalnych a 5% w budynkach urzędów i instytucji.
Na terenie powiatu funkcjonują 42 kotłownie, z tego 5 kotłowni naleŜy do spółdzielni mieszkaniowych. Długość sieci cieplnej przesyłowej wynosi 13,9 km.
SprzedaŜ energii cieplnej w stosunku do 2005 roku wzrosła o 7,1%.
Tabela 22 SprzedaŜ energii cieplnej w powiecie krotoszyńskim w latach 2005 i 2010
SprzedaŜ energii cieplnej w ciągu roku wg celu
Jedn.
2005
ogółem
GJ
127625,3
budynki mieszkalne
GJ
124252,1
urzędy i instytucje
GJ
3373,2
Źródło: GUS
2010
137472,0
131640,0
5832,0
Rysunek 6 Ilość sprzedanej energii cieplnej w powiecie krotoszyńskim w latach 2005-2010
Ilość sprzedanej energii cieplnej w pow iecie krotoszyńskim
w latach 2005-2010
140000,0
135000,0
130000,0
125000,0
GJ 120000,0
115000,0
110000,0
105000,0
100000,0
2005
2006
2007
2008
2009
2010
Źródło: na podstawie danych GUS
Z centralnego ogrzewania korzysta ok. 15,9 tys. mieszkań powiatu, z tego 11,1 tys. mieszkań miast i 4,8 tys. mieszkań terenów wiejskich. Z gazu sieciowego korzysta niemal 11,8 tys.
mieszkań powiatu w tym 11,4 tys. mieszkań miast i niespełna 400 mieszkań z terenów wiejskich.
Do sieci centralnego ogrzewania podłączonych jest 75,5% mieszkań w miastach i 65,4% mieszkań na terenach wiejskich.
Ilość mieszkań wyposaŜonych w centralne ogrzewanie i gaz sieciowy w poszczególnych
gminach przedstawia poniŜsza tabela.
Tabela 23 Mieszkania wyposaŜone w instalacje techniczne
Gmina
centralne ogrzewanie
Sulmierzyce
512
Kobylin
1444
2680
Krotoszyn
9013
RozdraŜew
845
32
gaz sieciowy
458
406
1907
7591
0
Zduny
Źródło: GUS
1375
15869
1421
11783
W przypadku poszczególnych gmin największy odsetek mieszkań podłączonych do centralnego ogrzewania znajduje się w Krotoszynie (76,6%) i Zdunach (74,2%).
2.4.4.
Charakterystyka zaopatrzenia powiatu w gaz ziemny
Długość czynnej sieci gazowej na terenie powiatu wynosi 336,7 km i w stosunku do roku
2005 wzrosła o 8,7%. W 2010 r. było 11,7 tys. gospodarstw odbierających gaz, w tym 4,2 tys. odbiorców ogrzewających mieszkania gazem. Systematycznie wzrasta liczba mieszkańców korzystających z sieci gazowej, zwłaszcza w nowych budynkach.
Dostęp do gazu sieciowego posiadają wszystkie gminy.
Tabela 24 Charakterystyka sieci gazowej w powiecie krotoszyńskim w latach 2005 i 2010
Sieć gazownicza
jednostka
2005
2010
długość czynnej sieci ogółem
długość czynnej sieci przesyłowej
km
km
307,2
68,9
336,7
96,1
długość czynnej sieci rozdzielczej
czynne przyłącza do budynków mieszkalnych i niemieszkalnych
km
szt.
238,3
6191
240,6
5788
odbiorcy gazu
odbiorcy gazu ogrzewający mieszkania gazem
gosp.dom.
gosp.dom.
11448
3120
11694
3416
odbiorcy gazu w miastach
zuŜycie gazu
gosp.dom.
3
tys.m
11146
5993,60
11315
6455,10
zuŜycie gazu na ogrzewanie mieszkań
ludność korzystająca z sieci gazowej
tys.m
osoba
3618,1
36754
4243,0
37696
3
Źródło: GUS
2.4.5.
Charakterystyka zaopatrzenia powiatu w energię elektryczną
Dystrybucją energii elektrycznej dla wszystkich odbiorców na terenie powiatu krotoszyńskiego oraz działaniami w zakresie eksploatacji sieci, obsługi mieszkańców, konserwacji sieci i
usuwania awarii zajmuje się ENERGA OPERATOR S.A.
Przez teren powiatu przebiegają linie elektroenergetyczne 110 kV. Zlokalizowane są stacje
elektroenergetyczne 110 kV: GPZ w Krotoszynie przy ul. Wiśniowej, do której wprowadzone są 4
linie 110 kV z kierunku Ostrów Wlkp., Milicz, Jarocin i z GPZ-Zdunowska, GPZ w Krotoszynie
przy ul. Zdunowskiej, do której wprowadzone są 2 linie 110 kV z kierunku Pępowa i z GPZ – Wiśniowa oraz przewoźna stacja elektroenergetyczna w rejonie Koźmina Wlkp., na terenie miejscowości Biały Dwór.
W ostatnich latach nieznacznie przybyło odbiorców energii elektrycznej. Liczba odbiorców
energii na niskim napięciu w 2010 r. wzrosła ok. 0,9% w porównaniu do roku 2005. Wraz ze
wzrostem liczby odbiorców, wzrosło zuŜycie energii elektrycznej o 7,3%.
Tabela 25 Zaopatrzenie w energię elektryczną w powiecie krotoszyńskim w latach 2005 i 2010
Energia elektryczna w gospodarstwach domowych
jednostka
2005
2010
odbiorcy energii elektrycznej na niskim napięciu, w tym:
Szt.
23 198
23 419
-odbiorcy energii elektrycznej na niskim napięciu w miastach Szt.
14 910
15 208
-odbiorcy energii elektrycznej na niskim napięciu na wsi
Szt.
8 288
8 211
zuŜycie energii elektrycznej na niskim napięciu ogółem
MW.h
53 302
57 525
Źródło: GUS
3.
Ochrona zasobów naturalnych
3.1.
Formy ochrony przyrody
Podstawowymi aktami prawa z zakresu ochrony dziedzictwa przyrodniczego oraz ochrony
i kształtowania środowiska na terytorium Polski są ustawy: o ochronie przyrody z dnia 16 kwietnia
33
2004 r. (Dz. U. 2009 r. Nr 151, poz. 1220 ze zm.) oraz Prawo ochrony środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 r. (Dz. U. 2008 r. Nr 25, poz. 150 ze zm.).
W myśl zapisów pierwszego z wymienionych aktów ochrona przyrody polega na zachowaniu, zrównowaŜonym uŜytkowaniu oraz odnawianiu zasobów, tworów i składników przyrody: 1) dziko występujących roślin, zwierząt i grzybów; 2) roślin, zwierząt i grzybów objętych ochroną gatunkową; 3) zwierząt prowadzących wędrowny tryb Ŝycia; 4) siedlisk przyrodniczych; 5) siedlisk zagroŜonych wyginięciem, rzadkich i chronionych gatunków roślin, zwierząt i grzybów; 6) tworów przyrody Ŝywej i nieoŜywionej oraz kopalnych szczątków roślin i zwierząt; 7) krajobrazu; 8) zieleni w miastach i wsiach; 9) zadrzewień.
Z kolei ochrona środowiska w myśl Prawa ochrony środowiska oznacza: podjęcie lub zaniechanie działań, umoŜliwiające zachowanie lub przywracanie równowagi przyrodniczej; ochrona ta
polega w szczególności na: a) racjonalnym kształtowaniu środowiska i gospodarowaniu zasobami
środowiska zgodnie z zasadą zrównowaŜonego rozwoju; b) przeciwdziałaniu zanieczyszczeniom;
c) przywracaniu elementów przyrodniczych do stanu właściwego.
Według danych GUS za 2010 r. powierzchnia obszarów prawnie chronionej przyrody na terenie powiatu krotoszyńskiego wynosiła 32 140,4 ha, co stanowiło zaledwie 4,5% powierzchni powiatu. Największym udziałem obszarów prawnie chronionych w ogólnej powierzchni powiatu odznaczały się gminy: Krotoszyn – 9,2%, Zduny – 7,8%, RozdraŜew -2,4. W porównaniu do 2005 r.
powierzchnia obszarów chronionych minimalnie zmniejszyła się o 212,6 ha.
Opisu poszczególnych form ochrony przyrody występujących na terenie powiatu dokonano
w oparciu o wykazy i charakterystyki opublikowane przez Regionalną Dyrekcję Ochrony Środowi4
5
ska w Poznaniu oraz Generalną Dyrekcję Ochrony Środowiska w Warszawie .
3.1.1.
Obszary chronionego krajobrazu
Obszar Chronionego Krajobrazu „Dąbrowy Krotoszyńskie, Baszków-Rochy”
Utworzony na podstawie Rozporządzenia Nr 6 Wojewody Kaliskiego z dnia 22 stycznia
1993 r. w sprawie ustalenia obszaru chronionego krajobrazu "Dąbrowy Krotoszyńskie, Baszków-Rochy" na terenie województwa kaliskiego i zasad korzystania z tego obszaru (Dz. Urz.
Woj. Kal. Nr 2, poz. 14).
Większa część powierzchni tego obszaru znajduje się w zlewni Baryczy (dopływ Odry).
Jego powierzchnia wynosi 55 800 ha, z czego lasy zajmują 15.600 ha (28 %). Obszar połoŜony
jest na terenie gmin Zduny, Krotoszyn, RozdraŜew, Sulmierzyce, Dobrzyca, Pleszew, Raszków
Ostrów Wlkp. i Odolanów. Jest to obszar unikalny w skali kontynentalnej ze względu na największe skupienia dąbrów w Europie Środkowej. Są tu acidofflne lasy liściaste róŜnego typu z
pomnikowymi okazami dębów i buków, często w wieku powyŜej 200 lat, o wysokich wartościach hodowlanych, (drzewostany nasienne). Dąbrowy występują na obszarze chronionym w
kilku kompleksach w otoczeniu pól uprawnych. Obszar ten charakteryzuje się znacznym bogactwem flory (stwierdzono dotąd 900 gatunków).
O walorach geobotanicznych tego obszaru świadczy występowanie gatunków rzadkich i
zagroŜonych z tzw. „Czerwonej Listy Gatunków Ginących i Prawnie Chronionych”. Walorami
tego obszaru jest teŜ udział gatunków roślin reprezentujących róŜne elementy geograficzne w
tym duŜa liczba gatunków górskich z licznymi osobliwościami florystycznymi. Utworzono tutaj
dwa rezerwaty leśne: „Dąbrowa Smoczew” i „Dąbrowa koło Biadek Krotoszyńskich”, oraz jeden
rezerwat florystyczny „Miejski Bór”. Stwierdzono występowanie 22 gatunki roślin prawnie chronionych.
3.1.2.
4
5
Rezerwaty przyrody
Na terenie powiatu znajdują się następujące rezerwaty przyrody:
• rezerwat przyrody „Baszków” o powierzchni 3,76 ha, florystyczno-leśny, gmina
Zduny, Nadleśnictwo Krotoszyn. Celem ochrony było zachowanie stanowiska gatunku chronionego - bardzo rzadkiej w Wielkopolsce paproci długosz królewski.
• rezerwat przyrody „Mszar Bogdaniec” , powierzchnia 21,98 ha, torfowiskowy, gmina Zduny, Nadleśnictwo Krotoszyn. Szczególnie cenne skupienia mchów (Sphagnum-Surmetum bulbosi) porastają odkryte, mokre podłoŜa w dołach po eksplo-
http://bip.krakow.rdos.gov.pl
http://natura2000.gdos.gov.pl/natura2000
34
•
•
•
3.1.3.
atacji torfu. Gatunki chronione na terenie rezerwatu to widłak goździsty i rosiczka
okrągłolistna. Oprócz roślin prawnie chronionych występują tutaj interesujące gatunki torfowiskowe. Rezerwat stanowi miejsce lęgowe ptaków wodno-błotnych.
Największym zagroŜeniem dla roślinności torfowiskowej jest odwodnienie terenów
rezerwatu. Potrzebne jest dlatego podniesienie poziomu wód gruntowych. Rezerwat ten jest jedną z ostatnich ostoi oligotroficznych zbiorowisk i gatunków higrofilnych na tym terenie.
rezerwat „Buczyna Helenopol”, powierzchni 41,99 ha, leśny, gmina Krotoszyn, nadleśnictwo Krotoszyn. W rezerwacie ochroną objęto starodrzew bukowy na granicy
zasięgu, w wieku około 125 lat i młodsza partię drzewostanów bukowych w wieku
45-50 lat.
rezerwat „Miejski Bór”, powierzchnia 28,87 ha, florystyczny, gmina Krotoszyn, nadleśnictwo Krotoszyn. Rezerwat połoŜony w bezpośrednim sąsiedztwie Krotoszyna.
Występują dwa gatunki chronione: wiciokrzew pomorski i bluszcz.
rezerwat przyrody „Dąbrowa Smoszew”, powierzchnia 13,85 ha, leśny, gmina Krotoszyn, nadleśnictwo Krotoszyn. Dobrze wykształcony grąd środkowo europejski i
fragmenty lasów łęgowych z rzadkimi gatunkami roślin w runie: wawrzynek wilczełyko, kruszyna pospolita, podkolan zielonawy, gnieźnik leśny, marzanka wonna. W
rezerwacie występują gatunki górskie: wiąz górski, gwiazdnica gajowa, przetacznik
górski. Stwierdzono takŜe gatunki rosnące tutaj w pobliŜu granic swoich zasięgów
(jaskier kaszubski i perłówka jednokwiatowa), a takŜe rzadkie rośliny mezofilnych
lasów, jak gwiazdnica, łuskiewnik róŜowy, fiołek przedziwny, turzyca odległokłosa,
turzyca leśna. Drzewostan, wysoki do 30 m to głównie dąb szypułkowy w wieku
około 145 lat.
Pomniki przyrody
Pomniki przyrody w Powiecie Krotoszyńskim:
Gmina Kobylin:
Na terenie gminy Kobylin jest szereg obiektów objętych ochroną jako pomniki przyrody i
są to:
• skupisko dębów szypułkowych, składające się ze 148 drzew o obwodach 100-335
cm i wysokości 18-23 m – na powierzchni 2,93 ha na tzw. Długiej Grobli na zachodnim skraju miasta Kobylina:
• dąb szypułkowy o obwodzie 510 cm i wysokości 20 m we wsi Raszewy;
• dąb szypułkowy o obwodzie 482 cm i wysokości 20 m we wsi Raszewy;
• dąb szypułkowy o obwodzie 496 cm i wysokości 20 m we wsi Raszewy.
Gmina Koźmin Wlkp.
Na terenie gminy Koźmin znajduje się obecnie 5 pomników przyrody (6 drzew), 1 głaz narzutowy połoŜony na terenie Nadleśnictwa Jarocin w miejscowości Góreczki 6/398 i park w Dębiogórze. Obiekt jest uznany za pomnik przyrody – jako grupa drzew. Został takŜe wpisany do rejestru zabytków pod nr 689/A w dniu 1.11.1993 r. Istniejące pomniki przyrody - drzewa to:
• jesion wyniosły w Parku Zamkowym w Koźminie,
• klon srebrzysty w Parku Zamkowym w Koźminie,
• 2 lipy drobnolistne przy kościele p.w. Św. Wawrzyńca w Koźminie,
• dąb szypułkowy w Góreczkach gm. Koźmin,
• platan klonolistny w parku w miejscowości Mokronos.
Gmina RozdraŜew – brak
Gmina Zduny
Na terenie gminy znajdują się trzy pomniki przyrody w miejscowościach:
• Leśniczówka Rochy (1995, aleja drzew pomnikowych – dąb szypułkowy,
• Baszków (1976, 326 dąb szypułkowy),
• Zduny (1976, dąb szypułkowy)
35
Gmina Krotoszyn
Na terenie Gminy Krotoszyn występuje 13 pomników przyrody: 7 dębów szypułkowych, 2
głazy narzutowe, 1 buk zwyczajny, 1 miłorząb dwuklapowy, 1 lipa drobnolistna, 1 sosna zwyczajna.
Gmina Sulmierzyce
Brak pomników przyrody.
3.1.4.
UŜytki ekologiczne
Według danych RDOŚ w Poznaniu na terenie powiatu krotoszyńskiego występuje jeden
uŜytek ekologiczny.
UŜytek ekologiczny „Łąka w dolinie rzeki Orli” - Uchwała Nr XVII/128/08 Rady Miejskiej w
Koźminie Wielkopolskim z dnia 5 września 2008 r. w sprawie wprowadzenia uŜytku ekologicznego o nazwie "Łąka w dolinie rzeki Orli" (Dz. Urz. Woj. Wielk. Nr 178, poz. 2976), powierzchnia
3,5891, w całości znajduje się na terenie gminy Koźmin Wlkp.
Na terenie uŜytku ekologicznego stwierdzono następujące cenne siedliska przyrodnicze:
niŜowe świeŜe łąki uŜytkowane ekstensywnie (Arrhenatherion elatioris); nizinne torfowiska zasadowe o charakterze młak, turzycowisk i mechowisk; ziołorośla nadrzeczne (Convolvuletalia sepium); szuwary wielkoturzycowe. Do najcenniejszych gatunków roślin stwierdzonych na terenie
uŜytku naleŜą rdest węŜownik (Polygonum bistorta), selernica Ŝyłkowana (Cnidium dubium) oraz
bodziszek łąkowy (Gerianium pratense). Wstępne badania fauny motyli dziennych wykazały równieŜ chronionego w Polsce czerwończyka nieparka (Lycaena dispar) oraz dość rzadkiego szczególnie na południu Wielkopolski szarańczaka napierśnika (Stethophyma grossum). Łąki uŜytku są
równieŜ Ŝerowiskiem dla bociana białego (Ciconia ciconia) i innych gatunków ptaków.
3.1.5.
Obszary Natura 2000
Obszar specjalnej ochrony ptaków Dąbrowy Krotoszyńskie PLB300007 - obszar o powierzchni 34245,3 ha. Fragmenty obszaru obejmują powiat krotoszyńskie w tym gminy: Sulmierzyce, Krotoszyn, RozdraŜew, Zduny.
Ostoja połoŜona jest w południowej Wielkopolsce, w zachodniej części Wysoczyzny Kaliskiej. Głównym celem jej utworzenia jest ochrona największego w Europie zwartego kompleksu
lasów dębowych. To właśnie siedliska złoŜone głównie z dębu szypułkowego , tzw. kwaśne dąbrowy zajmują 60% powierzchni ostoi. Występuje tu równieŜ acydofilny las grabowo-dębowy.
NajŜyźniejsze tereny leśne porasta grąd środkowoeuropejski, natomiast w wilgotnych obniŜeniach
występuje łęg olszowy i wiązowo-jesionowy. Wśród roślinności nieleśnej na szczególną uwagę
zasługują torfowiska niskie i przejściowe, a takŜe łąki trzęślicowe, występujące w okolicach Chwaliszewa i Odolanowa. W sumie na terenie ostoi stwierdzono występowanie aŜ 12 typów siedlisk
cennych z europejskiego punktu widzenia, w tym trzech uznanych za priorytetowe: lasów łęgowych, śródlądowych muraw napiaskowych i lasów bagiennych. Flora tego terenu jest bardzo bogata. Występuje tu ponad 850 gatunków roślin, w tym liczne gatunki roślin rzadkich i ginących
m.in. turzyca Buxbauma, kosaciec syberyjski, pnącze - wiciokrzew pomorski oraz storczyki: storczyk krwisty, kruszczyk szerokolistny, kruszczyk błotny i bezzieleniowy storczyk - gnieźnik leśny.
Ponadto na obszarze tym występuje wiele roślin zaliczanych do flory górskiej, takich jak jarzmianka większa, ostroŜeń łąkowy, skrzyp olbrzymi i starzec Fuchsa. Obszar ten jest równieŜ cenną z
europejskiego punktu widzenia ostoją dla bociana czarnego, Ŝurawia, muchołówki białoszyjej i
skowronka borowego.
Obszar mający znaczenie dla Wspólnoty Dąbrowy Krotoszyńskie PLH300002 - o powierzchni 34225,2 ha, zlokalizowany częściowo na terenie powiatu krotoszyńskiego w tym w gminach: Sulmierzyce, Krotoszyn, RozdraŜew, Zduny.
Głównym celem jej utworzenia jest ochrona największego w Europie zwartego kompleksu
lasów dębowych. To właśnie siedliska złoŜone głównie z dębu szypułkowego , tzw. kwaśne dąbrowy zajmują 60% powierzchni ostoi. Występuje tu równieŜ acydofilny las grabowo-dębowy.
NajŜyźniejsze tereny leśne porasta grąd środkowoeuropejski, natomiast w wilgotnych obniŜeniach
występuje łęg olszowy i wiązowo-jesionowy. Wśród roślinności nieleśnej na szczególną uwagę
zasługują torfowiska niskie i przejściowe, a takŜe łąki trzęślicowe, występujące w okolicach Chwaliszewa i Odolanowa. W sumie na terenie ostoi stwierdzono występowanie aŜ 12 typów siedlisk
36
cennych z europejskiego punktu widzenia, w tym trzech uznanych za priorytetowe: lasów łęgowych, śródlądowych muraw napiaskowych i lasów bagiennych. Flora tego terenu jest bardzo bogata. Występuje tu ponad 850 gatunków roślin, w tym liczne gatunki roślin rzadkich i ginących
m.in. kosaciec syberyjski, pnącze - wiciokrzew pomorski oraz storczyki: storczyk krwisty, kruszczyk szerokolistny, kruszczyk błotny i bezzieleniowy storczyk - gnieźnik leśny. Ponadto na obszarze tym występuje wiele roślin zaliczanych do flory górskiej, takich jak jarzmianka większa, ostroŜeń łąkowy, skrzyp olbrzymi i starzec Fuchsa. Obszar ten jest równieŜ cenną z europejskiego
punktu widzenia ostoją dla bociana czarnego, Ŝurawia, muchołówki białoszyjej i skowronka borowego.
Na terenie obszaru występują następujące rezerwaty przyrody: Baszków, Buczyna Helenopol, Dąbrowa Smoszew, Miejski Bór, Mszar Bogdaniec oraz Obszar Chronionego Krajobrazu „Dąbrowy Krotoszyńskie, Baszków-Rochy”.
Głównym zagroŜeniem dla ostoi są usuwanie martwego drewna z lasu, sadzenie monokultur drzew, intensyfikowanie uŜytkowania rolnego, postępujące odwodnienie terenu na skutek niewłaściwie przeprowadzonych melioracji, dla zbiorowisk łąkowych - zaprzestanie ekstensywnego
uŜytkowania (koszenia), a takŜe trudności z odnawianiem drzewostanów dębowych. Są one zapewne skutkiem wspomnianego odwodnienia, a z drugiej strony takŜe, posługując się dość nieprecyzyjnym, choć rozpowszechnionym terminem leśnym - tzw. "zmęczenia siedlisk".
3.1.6.
Korytarze ekologiczne, doliny rzeczne, obszary wodno-błotne, obszary węzłowe, itp.
Ciągi dolinne rzek: Orli, Radęcy, Ochli, Pasieki i śydowskiego Potoku, stanowią na terenie
powiatu krotoszyńskiego najbardziej istotne lokalne korytarze ekologiczne pełniące rolę łączników z obszarami o wysokich walorach biotycznych (fragmentami okresowo zalewane).
Na obszarze gminy Koźmin Wlkp. wyznaczono trzy korytarze ekologiczne. Podstawą
utworzenia głównych korytarzy ekologicznych gminy są doliny rzeczne. Korytarze o przebiegu
równoleŜnikowym: kanały Obry na północy i Orla na południu, korytarze o przebiegu południkowym to dolina Lubieszki obejmująca zachodni kraniec gminy. Drugą grupę, opartą głównie o doliny niewielkich cieków, rowów oraz o obniŜenia terenowe, ciągi miejsc zabagnionych, czy zadrzewień zaliczono do tzw. łączników ekologicznych (korytarzy wewnętrznych). Stanowią one
odnogi głównych korytarzy i zapewniają łączność podstawowych elementów biotycznych:
• łącznik ekologiczny Obra-kanał Obry, utworzony w oparciu o lasy Leśnictwa Góreczki,
• łącznik ekologiczny kanał Obry-Orla, wyznaczony na bazie starych rowów melioracyjnych - wieś Gałązki,
• łącznik ekologiczny Lubieszka-Orla (wyznaczony analogicznie),
• łącznik transgraniczny doliny Radęcy Borzęcickiej.
Największe znaczenie wszystkich korytarzy wynika ze stwarzania moŜliwości migracji organizmów, co zapewnia bogactwo i jednorodność gatunkową, a poprzez to utrzymanie stabilności zbiorowisk roślinnych i zgrupowań zwierząt. Korytarze umoŜliwiają wielokierunkowe migracje
organizmów, a takŜe ułatwiają i ukierunkowują ruch mas powietrza (znaczenie przewietrzające).
W obrębie systemu przyrodniczego gminy wyznaczono takŜe dwa węzły ekologiczne:
• węzeł Szymanów, jedyny duŜy zwarty kompleks leśny gminy, zawarty pomiędzy kanałami Obry (obszar zlewniowy Obry) i poprzez łącznik ekologiczny komunikujący
się z korytarzem ekologicznym doliny Orli,
• węzeł Orla, obejmujący ujście Czarnej Wody do Orli oraz fragment łącznika ekologicznego Orla-Lubieszka.
Korytarze ekologiczne gminy Koźmin Wlkp. wykazują istotne powiązania z terenami gmin
sąsiednich. Szczególne znaczenie ma obszar węzłowy Orla, wyznaczony we wschodniej części
6
gminy, na granicy z gminą RozdraŜew .
3.1.7.
Ochrona zwierząt
Inwentaryzacja istniejących gniazd w powiecie krotoszyńskim (1993 r.) wykazała 48
gniazd, w tym 42 zajęte przez bociany. Porównanie wyników inwentaryzacji z lat 1973 i 1993
wykazuje 30% spadek liczby gniazd bocianów na badanym terenie. Przyczyn zaistniałego zjawiska naleŜy szukać przede wszystkim w trwałym przekształceniu krajobrazu rolniczego przez
6
Źródło: Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Koźmin Wlkp.
37
człowieka. Niewłaściwie prowadzone melioracje spowodowały odwodnienie i przesuszenie łąk,
zasypywanie lub dewastację niewielkich śródpolnych zbiorników wodnych pozbawiło waŜnych
7
miejsc Ŝerowania bocianów białych .
Na stawie Trafary stwierdzono gniazdowanie perkoza rdzawoszyjego, perkoza dwuczubego, perkozka, łabędzia niemego, krakwy, krzyŜówki, łyski, remiza. Jako nielęgowe obserwowano na stawie: płaskonos, cyranka, głowieczka, czajka, kuliczek piskliwy. Stawy rybne po
spuszczeniu wody słuŜą jako miejsce wypoczynku i Ŝerowania ptaków w czasie migracji szczególnie dla ptaków siewkowatych. Na spuszczonym stawie Węgielnik spotkano następujące
gatunki ptaków siewkowatych: batalion, bekas, brodziec śniady, brodziec krwawodzioby, brodziec samotny oraz ptaki z innych grup systematycznych jak Ŝuraw, świstuń, podgorzałka, łabędź krzykliwy. Jesienią, i zimą pola między Rochami i Baszkowem są miejscem Ŝerowania gęsi
zboŜowych. Pola te w okresie letnim, dzięki znacznej mozaice upraw, są dogodnym lęgowiskiem
dla przepiórki.
Dla płazów i gadów cennym środowiskiem są okolice stawów rybnych i brzegi rzeki Borownicy. Stwierdzono tu występowanie chronionych gatunków płazów - kumała nizinnego, rzekotkę, oraz gadów - jaszczurkę zwinkę oraz Ŝmiję zygzakowatą.
Z powodu regulacji większości cieków oraz duŜego zanieczyszczenia wód wiele cenniejszych z przyrodniczego i wędkarskiego punktu widzenia, gatunków ryb nie znajduje tu korzyst8
nych warunków środowiskowych .
Ponadto na terenie powiatu znajdują się obszary waŜne dla ptaków w okresie gniazdowania oraz migracji: „Dąbrowy Krotoszyńskie”, „Pola koło Baszkowa” i „Stawy koło Krotoszyna”,
wyznaczone na podstawie opracowania „Obszary waŜne dla ptaków w okresie gniazdowania
oraz migracji na terenie województwa wielkopolskiego”.
Stawy koło Krotoszyna są miejscem lęgów wielu gatunków ptaków wodnych: perkoza
rdzawoszyjego (do 10 par), perkozka (min. 3 pary), łabędzia niemego, paru gatunków kaczek
m.in. krakwy (2 pary). Lęgowisko błotniaka stawowego (5 par), zimorodka i remiza.
Dąbrowy Krotoszyński to z kolei areał lęgowy jednej z 3 największych w Polsce i największej w Wielkopolsce populacji dzięcioła średniego (około 330–350 par), bociana czarnego (min.
5 par), bociana białego (ok. 10 par), bielika (1 para), kani rudej, Ŝurawia (ok. 5 par), dzięcioła
zielonosiwego (10–15 par), muchołówki małej (prawdopodobnie dość liczna), muchołówki białoszyjej (kilka par) i gołębia siniaka, gąsiorka, lerki, jarzębatki i ortolana.
Pola koło Baszkowa stanowią w czasie przelotów i zimowania Ŝerowiska stad gęsi zbo9
Ŝowej (do 2600 osobników), białoczelnej (do 400 osobników) i gęgawy oraz Ŝurawi .
3.2.
Zieleń urządzona
Istotne znaczenie zwłaszcza dla terenów zurbanizowanych ma zieleń urządzona. Zieleń
urządzona to przede wszystkim obiekty przyrodnicze o formach naturalnych, półnaturalnych
i przetworzonych oraz rozmaite załoŜenia ogrodowe istniejące samoistnie lub towarzyszące budowlom. Tereny zieleni urządzonej pełnią funkcje rekreacyjne, ekologiczne i zdrowotne – wpływają na
złagodzenie lub eliminację uciąŜliwości Ŝycia w miastach, kształtowanie układów urbanistycznych,
wprowadzają ład przestrzenny oraz nadają specyficzny i indywidualny charakter miejscowościom.
WaŜnym elementem krajobrazowym są parki, aleje drzew oraz starodrzewy przykościelne i
cmentarne. Stanowią one waŜny składnik szaty roślinnej oraz ostoje fauny, jak i zasoby kulturowe.
Znaczna część parków znajduje się w złym stanie. Tereny parkowe naleŜy chronić poprzez: utrzymanie parcelacji załoŜeń parkowych, rozbiórkę samowolnych budowli, nadzór i egzekwowanie kar
za wycinkę drzew. WaŜnym elementem krajobrazowym są skupiska drzew o wartościach historycznych i biocenotycznych. Drzewa o cechach pomników przyrody występują najczęściej w parkach i alejach przydroŜnych.
W poniŜszej tabeli przedstawiono dostępne informacje na temat wybranych form zieleni
urządzonej występujących na terenie analizowanego powiatu krotoszyńskiego.
7
Źródło: Aktualizacja Programu ochrony środowiska dla powiatu krotoszyńskiego, 2007 r.
Źródło: Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Zduny
9
Źródło: Obszary waŜne dla ptaków w okresie gniazdowania oraz migracji na terenie województwa wielkopolskiego
8
38
Tabela 26 Zieleń urządzona w gminach powiatu krotoszyńskiego
Parki, zieleńce,
Cmentarze
Nazwa jednostki
zieleń osiedlowa
ha
szt.
Sulmierzyce
1,2
3
Kobylin
40,9
5
51,5
9
Krotoszyn
36,8
9
RozdraŜew
5,9
3
Zduny
2,5
3
138,8
32
Źródło: GUS
Lasy gminne
ha
ha
2,8
4,5
9,7
13,1
3,1
3,2
36,4
10,2
0,0
0,0
79,1
1,2
5,0
95,5
W stosunku do lat ubiegłych powierzchnie terenów zieleni urządzonej nie uległa znaczącej
zmianie.
Skupiska wysokiej zieleni w postaci parków podworskich występują w RozdraŜewie (pow.
1,70 ha), Wykach (pow. 0,88 ha), Nowej Wsi, Maciejewie oraz Wolenicach (pow. 1,30 ha). Z wyjątkiem ostatniego, nie są one objęte ochrona Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. Stanowią
one jednak interesujące z punktu widzenia przyrodniczego enklawy roślinności. W gminie RozdraŜew interesujące z botanicznego punktu widzenia są takŜe funkcjonujące jako zieleńce tereny po
dawnych cmentarzach w Dąbrowie, Nowej Wsi oraz Henrykowie.
W gminie Koźmin Wlkp. parki podworskie występują w miejscowościach: Czarny Sad, Dębówiec, Gałązki, Gościejew, Góreczki, Koźmin Wlkp., Mokronos, Stara Obra, Orla, Psie Pole, Serafinów, Skałów, Staniew, Wrotków. Stan zachowania tych parków jest róŜny, nie zaleŜy od formy
własności, zarówno bowiem przykłady na dobrze utrzymane parki moŜna znaleźć po stronie własności prywatnej jak i państwowej.
W Krotoszynie znajduje się park miejski przy ul. Piastowskiej, Park rezydencjonalny im. Wojska Polskiego, fragment parku (skwer) przy kościele parafialnym pw. św. Piotra i Pawła, Park starościański. Większość z nich wymaga rewaloryzacji i stałej pielęgnacji. Zabytkowe parki podworskie i krajobrazowe znajdują się ponadto w miejscowościach: Brzoza, DzierŜanów, Lutogniew,
Wronów.
Na terenie gmin Kobylin objęto ochroną parki wiejskie w: Smolicach – o pow.18,15 ha, Starygrodzie – o pow. 3,38 ha, Kuklinowie – o pow. 7,29 ha, Łagiewnikach – o pow 8,13 ha. Ponadto
na podstawie ustawy o ochronie dóbr kultury objęte są ochroną następujące obiekty przyrodnicze:
aleja lipowa w ul. Strzeleckiej w Kobylinie, cmentarz w Długołęce, parki w: Górce, Kuklinowie, Łagiewnikach, Rzemiechowie, Starkówcu, parki wraz z cmentarzami w miejscowościach: Smolice,
Starygrodzie, Wyganowie.
Ochrona obiektów kulturowo-przyrodniczych, między innymi zabytkowych załoŜeń parkowoogrodowych wymaga szczególnej troski. Wartości przyrodnicze, oprócz ich samoistnego znaczenia, pełnią tu rolę tła albo tworzywa dla czasem cenniejszych wartości kulturowych.
3.3.
ZagroŜenia przyrody
Wśród zagroŜeń środowiska związanych z ochroną przyrody naleŜy wymienić:
• lokalizowanie elektrowni wiatrowych w pobliŜu obszarów chronionych,
• zmiana stosunków wodnych,
• zanieczyszczenie wód i eutrofizacja,
• wycinanie lasów łęgowych,
• wyrąb drzew, a takŜe usuwanie martwego drewna z lasu,
• sadzenie monokultur drzew,
• postępujące odwodnienie terenu na skutek niewłaściwie przeprowadzonych melioracji,
• zaprzestanie ekstensywnego uŜytkowania (koszenia),
• zły stan zabytkowych parków podworskich,
• nie egzekwowanie kar za wycinkę drzew,
• intensyfikacja gospodarki rolnej prowadząca do nasilenia się erozji gleb, zanieczyszczenia wód.
39
3.3.1.
Cel średniookresowy do 2019 r.
Ochrona przyrody
Jednym z działań mających na celu zachowanie walorów i zasobów przyrodniczych przed
narastającą urbanizacją i antropopresją jest zachowanie spójności oraz trwałości krajowego i europejskiego systemu obszarów chronionych. WaŜne jest przy tym, aby nie ograniczać się jedynie
do ochrony konserwatorskiej, ale poprzez poznawanie praw rządzących przyrodą, w sposób
świadomy ją kształtować, zapobiegając jednocześnie potencjalnym zagroŜeniom.
Podstawą ochrony obszarów posiadających unikatowe walory przyrodnicze, jak rezerwaty
przyrody, obszary chronionego krajobrazu czy obszary Natura 2000, jest ścisłe przestrzeganie
przepisów obowiązujących na tych terenach.
W przypadku obszarów Natura 2000, wszelkie działania ochronne winny być ujęte w planach ochrony tych terenów, które w najbliŜszych latach będą opracowywane w Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Poznaniu. Plany ochrony przygotowywane są na okres 20 lat i w
swojej treści uwzględniają ekologiczne właściwości siedlisk przyrodniczych oraz gatunków roślin i
zwierząt, dla których ochrony obszar ten został wyznaczony, wykorzystując obejmujące obszar
Natura 2000 plany ochrony ustanowione dla rezerwatu przyrody i parku krajobrazowego oraz plany urządzenia lasu.
Określone zadania w zakresie ochrony przyrody w Programie ochrony środowiska dla powiatu krotoszyńskiego w większości leŜą w kompetencjach gmin i nie są realizowane na szczeblu
powiatowym.
Kierunki działań:
1) Utrzymanie róŜnorodności siedlisk przyrodniczych i siedlisk gatunków
2) Dalsze rozpoznanie obszarów o duŜej róŜnorodności biologicznej w celu ich ochrony prawnej
3) Dbałość o przestrzeganie Kodeksu Dobrych Praktyk Rolniczych na obszarach uŜytkowanych rolniczo
4) Prowadzenie szkoleń i edukacji (formalnej i nieformalnej) w zakresie ochrony przyrody i róŜnorodności biologicznej,
5) Utrzymanie i rozwój terenów zieleni
6) Ochrona zabytkowych parków wiejskich wraz z obiektami budowlanymi znajdującymi się na ich terenie.
7) Rewitalizacja obiektów zabytkowych.
3.4.
Lasy
Lasy są najbardziej naturalną formacją przyrodniczą związaną z krajobrazem oraz niezbędnym czynnikiem równowagi środowiska przyrodniczego. Szczególną rolę w ochronie ekosystemów
leśnych ich biocenoz oraz zachodzących naturalnych procesów przyrodniczych, odgrywają tereny
chronione i rezerwaty leśne. Lasy spełniają bardzo róŜnorodne funkcje w sposób naturalny, którymi
są:
• funkcje ekologiczne (ochronne) – zapewniające stabilizację stosunków wodnych,
ochronę gleb przed erozją, kształtują klimat, stabilizują układ atmosfery, tworząc warunki do zachowania potencjału biologicznego gatunków i ekosystemów, zachowując róŜnorodność i złoŜoność krajobrazu,
• funkcje produkcyjne – polegające na pozyskiwaniu drewna z zachowaniem odnawialności, pozyskiwaniu niedrzewnych uŜytków z lasu, prowadzenie gospodarki łowieckiej,
• funkcje społeczne – które słuŜą kształtowaniu korzystnych warunków zdrowotnych i
rekreacyjnych dla społeczeństwa,
Lasy mają istotne znaczenie gospodarcze i są kluczowym elementem bezpieczeństwa ekologicznego oraz mają szczególne znaczenie w ochronie środowiska naturalnego.
Główną formą uŜytkowania terenu powiatu krotoszyńskiego są pola uprawne, a lasów jest
stosunkowo mało. Ogólna powierzchnia lasów w 2010 r. wynosiła 13 599,5 ha, lesistość wynosi
18,5% powierzchni powiatu. Wskaźnik ten jest niŜszy od wskaźnika dla kraju, który wynosi 29%,
40
jest równieŜ niŜszy niŜ średnia dla województwa wielkopolskiego (25,6%.). W stosunku do pozostałych powiatów województwa analizowany obszar uplasował się na 22 miejscu.
Tabela 27 Powierzchnia gruntów leśnych i lesistość na terenie powiatu krotoszyńskiego
2005
2010
Grunty
Grunty
Powierzchnia
Powierzchnia
Jednostka
Lesistość
leśne
Lesistość
leśne
lasów
lasów
[%]
[%]
prywatne
prywatne
[ha]
[ha]
[ha]
[ha]
Sulmierzyce
747,3
25,40
178,3
749,2
25,10
178,3
Kobylin
1280,7
11,00
66,6
1279,9
11,00
65,9
Koźmin
Wielkopolski
959,5
6,20
186,0
953,5
6,10
186,0
Krotoszyn
7350,7
27,80
94,4
7415,8
28,10
166,9
RozdraŜew
28,1
0,40
23,0
29,9
0,40
24,6
Zduny
3226,5
36,70
148,3
3171,2
36,30
106,5
Powiat
krotoszyński
13592,9
18,40
696,6
13599,5
18,50
728,2
Źródło: GUS
Lasy powiatu rozłoŜone są nierównomiernie. Największe kompleksy leśne występują w południowej i wschodniej części powiatu w gminach Zduny, Sulmierzyce i Krotoszyn. Najmniejszym
zalesieniem charakteryzuje się gmina RozdraŜew.
Lasy powiatu tworzą „Dąbrowy Krotoszyńskie, Baszków-Rochy”, jeden z największych
w Polsce kompleksów naturalnych lasów dębowych. Podzielone są na:
• Las Jasne Pole - zespół dwóch lasów mających razem ponad 50 km² powierzchni,
umiejscowiony w środku trójkąta Koźmin Wlkp. – Krotoszyn - Ostrów, w całości na
terenie gminy Krotoszyn,
• Las Krotoszyn - mający około 35 km² powierzchni las połoŜony w środku trójkąta
Krotoszyn -Sulmierzyce - Zduny, na terenie gminy Krotoszyn (w tym miasta Krotoszyn) oraz gminy Zduny.
Cały kompleks znajduje się na terenie Obszaru Chronionego Krajobrazu Dąbrowy Krotoszyńskie i Baszków Rochy. Ponadto, na terenie Dąbrów wyodrębniono dwa leśne rezerwaty przyrody, w których przedmiotem ochrony jest naturalny, urozmaicony las dębowy ze starodrzewiem:
Rezerwat przyrody Dąbrowa Smoszew (Las Krotoszyn, gmina Krotoszyn), Rezerwat przyrody Buczyna-Helenopol, oraz Rezerwat przyrody Miejski Bór (Las Krotoszyn, gmina Krotoszyn), Rezerwat
przyrody Baszków (florystyczno-leśny), Rezerwat przyrody Mszar Bogdaniec (torfowiskowy).
Cały obszar powiatu leŜy w granicach Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Poznaniu. Gospodarkę leśną prowadzą: Nadleśnictwo Krotoszyn, Nadleśnictwo Jarocin, Nadleśnictwo
Piaski.
Powierzchnia lasów będących w administracji Nadleśnictw wynosi 13 531,92 ha., w tym:
Nadleśnictwo Krotoszyn:
• lasy Skarbu Państwa: 11 980,79 ha,
• nie stanowiące własności Skarbu Państwa: 608,4 ha,
Nadleśnictwo Jarocin:
• lasy Skarbu Państwa: 585,03 ha,
• lasy nie stanowiące własności Skarbu Państwa: 178 ha,
Nadleśnictwo Piaski:
• lasy Skarbu Państwa: 179.70 ha,
Część lasów poszczególnych nadleśnictw pełni funkcje ochronne:
• Nadleśnictwo Krotoszyn – wyznaczone na podstawie decyzji Nr 16/99 Ministra
Ochrony Środowiska, Zasobów naturalnych i Leśnictwa z dnia 4 stycznia 1999r o
łącznej powierzchni na terenie powiatu krotoszyńskiego – 10 980,93 ha, (w tym
drzewostany nasienne wyłączone stanowią 91,84 ha, drzewostany wodochronne i
cenne fragmenty rodzimej przyrody - 6200,00 ha),
41
•
Nadleśnictwo Jarocin - wyznaczone na podstawie decyzji Nr BOA-lplo190/1739/2002 Ministra Środowiska z dnia 15 lipca 2002 r. o łącznej powierzchni
508,8 na terenie powiatu krotoszyńskiego,
• Nadleśnictwo Piaski - Decyzja Ministra Środowiska znak BOA-lplo-137/1251/2001 z
dnia 19 lipca 2001 roku. Funkcje ochronne na terenie powiatu krotoszyńskiego pełni
142,62 ha lasów, w tym: cenne fragmenty rodzimej przyrody – 137,50 ha, glebochronną – 0,79 ha, wodochronną – 4,33 ha.
Nadleśnictwa w ramach swej działalności prowadzą zalesienia i odnowienia lasów. Efektem
prowadzonych działań jest powstanie nowej uprawy leśnej, jednak zalesiając wprowadzany jest
las na grunt, który wcześniej lasem nie był. W ubiegłych latach nie prowadzono nowych zalesień.
Natomiast prowadzone były odnowienia lasu. Powierzchnia odnowień w lasach Nadleśnictw na te10
renie powiatu w latach 2009-2011 wynosiła 227,89 ha.
Tabela 28 Powierzchnia odnowień lasów na terenach nadleśnictw w latach 2010-2011
Odnowienia [ha]
Nadleśnictwo
2009
2010
2011
Nadleśnictwo Krotoszyn
37,2
64,39
113,89
Nadleśnictwo Jarocin
2,6
3,28
6,03
Nadleśnictwo Piaski
0
0
0,5
Razem
39,8
67,67
120,42
Źródło: Nadleśnictwa
Prace odnowieniowe polegają na ponownym wprowadzeniu roślinności leśnej na gruncie
będącym niedawno równieŜ lasem.
3.5.
ZagroŜenia lasów
Wśród zagroŜeń środowiska związanych z ochroną lasów naleŜy wymienić:
• zagroŜenia abiotyczne - występowanie ekstremalnych temperatur, długotrwałe susze, silne przymrozki, silne wiatry o charakterze huraganu,
• zagroŜenia biotyczne – ujednolicenie gatunkowe i wiekowe drzewostanów, szkodniki drzewostanów, patogeny grzybowe, szkody wyrządzone przez zwierzęta
(zwłaszcza bobry i zwierzęta łowne),
• zagroŜenia antropogeniczne – zanieczyszczenia przemysłowe, gospodarka komunalna, zaśmiecanie, chemizacja produkcji rolnej, poŜary.
Na terenie powiatu krotoszyńskiego w latach 2009-2011 odnotowano następującą ilość po11
Ŝarów:
2009 rok – 6 poŜarów – pow. 0,64 ha,
2010 rok – 8 poŜarów - pow. 0,84 ha,
2011 rok – 6 poŜarów - pow. 0,05 ha.
3.5.1.
Ochrona i zrównowaŜony rozwój lasów
Realizowana idea wielofunkcyjnej gospodarki leśnej wymaga dalszego uspołecznienia zarządzania lasami. Dla doskonalenia procesu włączenia społeczeństwa w zagadnienie gospodarki
leśnej naleŜy kontynuować edukację leśną i zintensyfikować współpracę z pozarządowymi organizacjami ekologicznymi.
Określone zadania w zakresie ochrony lasów w Programie ochrony środowiska dla powiatu
krotoszyńskiego w większości leŜą w kompetencjach gmin i nadleśnictw.
Kierunki działań:
1) Ochrona naturalnej róŜnorodności biologicznej ekosystemów leśnych,
10
11
Źródło: Nadleśnictwa,
Źródło: Nadleśnictwo Krotoszyn,
42
2) Stały nadzór nad gospodarką leśną w lasach prywatnych,
3) Utrzymywanie w dobrej kondycji oraz tworzenie nowych skupisk roślinności śródpolnej i przydroŜnej,
4) Ujmowanie w dokumentach planistycznych gruntów do zalesień, wyznaczanie w
mpzp granic rolno-leśnych,
5) Systematyczne zalesianie gruntów nieprzydatnych rolniczo,
6) Stały monitoring środowiska leśnego w celu przeciwdziałania stanom niepoŜądanym (poŜary, choroby, szkody przemysłowe, degradacja),
7) Prowadzenie edukacji na rzecz zrównowaŜonego rozwoju przez nadleśnictwa i inne instytucje oraz organizacje pozarządowe.
3.6.
Powierzchnia ziemi
Powiat krotoszyński jest przede wszystkim powiatem rolniczym. Znaczną powierzchnię w
powiecie – blisko 72,6% (51798 ha) - zajmują uŜytki rolne. Jakość gleb w powiecie jest, więc bardzo istotnym czynnikiem dla rozwoju rolnictwa warunkującym wysokość i jakość uzyskiwanych plonów.
Gleby w powiecie są w blisko 72% II-IV klasy, ale teŜ występują gleby urodzajne takie, jak
np.: czarne ziemie.
Największą część powierzchni zajmują gleby piaskowe, niecałkowite naglinowe takie, jak:
bielice, brunatne wyługowane, czarne ziemie właściwe, czarne ziemie zdegradowane, murszowo –
mineralne, płowe i szare. Doliny rzek zalegają najczęściej czarne ziemie i gleby murszowe.
Na terenie gminy Krotoszyn spotykamy najczęściej gleby brunatne, bielicowe i czarne ziemie wytworzone z pyłów, glin i piasków gliniastych, płytko podścielonych glinami. Obszary dolin
rzek Orla, śydowski Potok, Rów Orpiszewski, Czarna Woda i Kuroch zalegają czarne ziemie i gleby murszowe zajęte przez uŜytki zielone. W zachodniej części gminy Zduny występuje zwarty
kompleks gleb brunatnych wykształconych z piasków gliniastych podścielonych płytko gliną. Na południu miasta Zduny, na północ od wsi Perzyce, na południe od Konarzewa i na zachód od wsi
Chachalnia z piasków gliniastych podścielonych gliną zwałową wytworzyły się gleby brunatne. Pod
lasami mieszanymi z tychŜe piasków utworzyły się gleby płowe. W gminie Zduny występują ponadto gleby bielicowe, czarne ziemie właściwe i gleby murszowo – mineralne. W gminie Sulmierzyce
przewaŜają gleby bielicowe i czarne ziemie, a w gminie Koźmin Wlkp. gleby brunatne wyługowane,
czarne ziemie właściwe i zdegradowane oraz murszowo – mineralne. Gleby murszowo – mineralne, czarne ziemie zdegradowane oraz gleby szare przewaŜają takŜe w gminie RozdraŜew.
W latach 2010-2011 Okręgowa Stacja Chemiczno-Rolnicza w Poznaniu przeprowadziła
badania gleb pod kątem: odczynu pH, potrzeb wapnowania oraz zawartości w makroelementy:
fosfor, potas i magnez. W zakresie odczynu i potrzeb wapnowania przebadano próbki z powierzchni ponad 10 691,87 ha uŜytków rolnych. Z przeprowadzonych analiz wynika, Ŝe ponad
90% gleb posiada lekką i średnią kategorię agronomiczną, 40% gleb powiatu charakteryzował
odczyn bardzo kwaśny i kwaśny, natomiast 13% gleb posiadało odczyn obojętny. Około 45%
przebadanych próbek gleb wykazywało ograniczone lub zbędne potrzeby w zakresie wapnowania, a w 34% przypadków stwierdzono potrzebę i konieczność prowadzenia zabiegów z zakresu
wapnowania gleb. W przypadku badań gleb pod kątem zawartości makroelementów około 64%
gleb odznaczało się wysoką i bardzo wysoką zawartością fosforu, 22% gleb wysoką i bardzo wysoką zawartością potasu, a 43% próbek wykazywało wysoką i bardzo wysoką zawartość magnezu. 15% gleb odznaczało się niską i bardzo niską zawartością fosforu, 47% niską i bardzo niską
12
zawartością potasu, a 26% gleb niską i bardzo niską zawartością magnezu .
Podsumowanie badań gleb w powiecie krotoszyńskim znajduje się w poniŜszych tabelach.
12
Wyniki badań odczynu gleby za lata 2007-2010 w powiecie krotoszyńskim/ przez Okręgową Stację ChemicznoRolniczą w Poznaniu.
43
Tabela 29 Wyniki badań odczynu gleby za lata 2010-2011 w powiecie krotoszyńskim
Odczyn pH [%]
Potrzeby wapnowania [%]
Bardzo kwaśny
11
Konieczne
17
Kwaśny
29
Potrzebne
17
Lekko kwaśny
42
Wskazane
21
Obojętny
13
Ograniczone
21
Zasadowy
5
Zbędne
24
Źródło: OSChR w Poznaniu
Tabela 30 Wyniki badań zasobności gleby w makroelementy za lata 2010-2011 w powiecie krotoszyńskim
Zawartość fosforu [%]
Zawartość potasu [%]
Zawartość magnezu [%]
Bardzo niska
3
Bardzo niska
15
Bardzo niska
6
Niska
12
Niska
32
Niska
20
Średnia
21
Średnia
31
Średnia
31
Wysoka
20
Wysoka
11
Wysoka
21
Bardzo wysoka
44
Bardzo wysoka
11
Bardzo wysoka
22
Źródło: OSChR w Poznaniu
Wydobywanie kopalin, eksploatacja składowisk odpadów, przemysł wiąŜą się z powstawaniem szkód w środowisku. Obowiązki związane z rekultywacją ciąŜą na uŜytkowniku terenu, natomiast rolą administracji publicznej jest określenie warunków prowadzenia eksploatacji, jej zakończenia i rozliczenia. Ustawa o ochronie gruntów rolnych i leśnych (Dz.U. z 2004 r. Nr 121, poz.
1266 ze zm.) oraz ustawa - Prawo geologiczne i górnicze (Dz.U. z 2011 r. Nr 163, poz. 981), nakładają na prowadzącego eksploatację obowiązek sukcesywnego prowadzenia rekultywacji terenów poeksploatacyjnych oraz przywracania do właściwego stanu inne elementy przyrodnicze.
Rekultywację gruntów prowadzi się w miarę jak grunty te stają się zbędne całkowicie, częściowo
lub na określony czas do prowadzenia działalności przemysłowej oraz kończy się w terminie do 5
lat od zaprzestania tej działalności.
3.7.
ZagroŜenia dla powierzchni ziemi
ZagroŜenia dla gleb powiatu krotoszyńskiego:
• dzikie wysypiska odpadów,
• obszary wzdłuŜ głównych ciągów komunikacyjnych; w glebach znajdować się mogą podwyŜszony wskaźnik zawartości metali cięŜkich, głównie kadmu,
• nieuporządkowana gospodarka ściekowa w szczególności w sektorze komunalnym,
• nieszczelne szamba, niewłaściwie eksploatowane przydomowe oczyszczalnie
ścieków,
• spływ powierzchniowy zanieczyszczeń z uŜytków rolnych,
• fermy hodowlane zwierząt,
• nielegalne i niekontrolowane wydobycie surowców mineralnych.
44
3.7.1.
Ochrona gleb i powierzchni ziemi
Kierunki działań:
1) Przestrzeganie zasad dobrej praktyki rolniczej (KDPR) w zakresie ochrony gleb
uŜytkowanych rolniczo,
2) Wspieranie i rozwijanie rolnictwa ekologicznego,
3) Ochrona gruntów ornych (przeciwdziałanie przeznaczaniu gruntów ornych na cele
nierolnicze),
4) Minimalizacja negatywnego wpływu działalności gospodarczej na stan powierzchni
ziemi,
5) Kontynuacja i rozwój monitoringu środowiska glebowego,
6) Prowadzenie rejestru terenów zdegradowanych,
7) Rekultywacja terenów zdegradowanych.
3.8.
Kopaliny
W granicach powiatu krotoszyńskiego występują licznie udokumentowane złoŜa kopalin
pospolitych, głównie kruszywa naturalnego – piasków i Ŝwirów oraz surowców ilastych ceramiki
budowlanej.
Zgodnie z „Bilansem zasobów kopalin i wód podziemnych w Polsce wg stanu na
31.12.2010r.” opublikowanym przez Ministerstwo Środowiska Państwowy Instytut Geologiczny
Państwowy Instytut Badawczy, na terenie powiatu krotoszyńskiego znajdowały się następujące
udokumentowane złoŜa kopalin pospolitych:
• piaski i Ŝwiry – 6 złóŜ: „Chachalnia”, „Chachalnia 2”, „Gorzupia”, „Konarzew”,
„Perzyce II”, „Szymanów”,
• surowce ilaste ceramiki budowlanej – 5 złóŜ: „Biadki”, „Krotoszyn 1 i 2”, „Krotoszyn
Stary”, „RozdraŜew”, „Sulmierzyce”.
W poniŜszej tabeli znajduje się wykaz obecnie obowiązujących koncesji na wydobycie kopalin, udzielonych przez Starostę Krotoszyńskiego.
Tabela 31 Wykaz obowiązujących na dzień 31.12.2011r. koncesji na wydobywanie kopalin
udzielonych przez Starostę Krotoszyńskiego
Lp.
Typ pozyskiwanych
surowców
Koncesje obowiązujące
Kruszywo naturalne 1.
piasek
piasek
piasek
piasek
piasek
Nazwa złoŜa
Powierzchnia
objęta eksploatacją
ha
Gmina
Perzyce II
1,0080
Zduny
Chachalnia
1,9870
Zduny
Chachalnia II
0,7080
Zduny
Konarzew
1,8460
Zduny
Szymanów
1,9800
Koźmin Wlkp.
Organ wydający
koncesję
Starosta
Krotoszyński
Starosta Krotoszyński
Starosta
Krotoszyński
Starosta
Krotoszyński
Starosta
Krotoszyński
Obecnie na terenie powiatu nie ma aktualnych koncesji wydanych przez Marszałka na wydobycie
kopalin.
45
3.9.
ZagroŜenia kopalin
ZagroŜenia związane z wydobyciem kopalin na terenie powiatu krotoszyńskiego to głównie
nielegalne i niekontrolowane wydobycie surowców mineralnych.
3.9.1.
Ochrona kopalin
Kierunki działań:
1) Eliminacja nielegalnej eksploatacji kopalin,
2) Uwzględnianie złóŜ kopalin w opracowaniach planistycznych,
3) Prowadzenie rejestru terenów zdegradowanych,
4) Sukcesywna rekultywacja i zagospodarowanie terenów po eksploatacji kopalin.
4.
4.1.
ZrównowaŜone wykorzystanie materiałów, wody i energii
Materiałochłonność, wodochłonność, energochłonność
Analiza zuŜycia wody
Powiat krotoszyński zajmuje 18-te miejsce wśród powiatów w województwie pod względem
ilości zuŜycia wody. Stanowiło to zaledwie 0,35% zuŜytej wody w województwie wielkopolskim.
Tabela 32 Ogólne zuŜycie wody w gminach powiatu krotoszyńskiego w latach 2005 i 2010
3
Ogólne zuŜycie wody [dam ]
Jednostka
administracyjna
2005
Sulmierzyce
Kobylin:
miasto
obszar wiejski
Koźmin Wlkp.
miasto
obszar wiejski
Krotoszyn
miasto
obszar wiejski
RozdraŜew
Zduny
miasto
obszar wiejski
Województwo
wielkopolskie
Polska
wzrost zuŜycia w stosunku do roku 2005
spadek zuŜycia w stosunku do roku 2005
2010
80,3
384,8
113,8
271,0
630,6
307,5
323,1
2298,2
1811,7
486,5
269,0
1890,8
161,2
1729,6
5553,7
1 806 285,3
93,3
420,1
124,3
295,8
705,8
328,0
377,8
2159,5
1644,2
515,3
366,4
1692,3
145,3
1547,0
5437,4
1 539 315,5
10 381 997,2
10 356 540,6
Z powyŜszego zestawienia wynika, Ŝe ogólna ilość zuŜytej wody w powiecie spadła, co jest
równieŜ zauwaŜalne w trendzie wojewódzkim i polskim. W porównaniu z rokiem bazowym ilość
zuŜytej wody w powiecie spadła o ok. 2%, jednak nie we wszystkich gminach. Spadek zanotowano w gminach Zduny i Krotoszyn. W pozostałych gminach ogólne zuŜycie wody wzrosło.
PoniŜej w tabeli przedstawiono szczegółową analizę zuŜycia wody wg latach 2005 i 2010.
46
Tabela 33 ZuŜycie wody w latach 2005 i 2010 r. na terenie powiatu krotoszyńskiego
3
Jednostka
administracyjna
ZuŜycie wody [dam ] według kategorii:
w przemyśle
w rolnictwie i leśnictwie
eksploatacja sieci wod.
2005
2010
2005
2010
2005
2010
0
0
0
0
80,3
93,3
0
0
0
0
384,8
420,1
0
0
0
0
113,8
124,3
0
0
0
0
271,0
295,8
67
71
0
0
563,6
634,8
29
28
0
0
278,5
300,0
38
43
0
0
285,1
334,8
471
286
0
0
1827,2
1873,5
455
286
0
0
1356,7
1358,2
16
0
0
0
470,5
515,3
0
0
0
0
269,0
366,4
0
0
1575
1386
315,8
306,3
0
0
0
0
161,2
145,3
0
0
1575
1386
154,6
161,0
538
357
1575
1386
3440,7
3694,4
Sulmierzyce
Kobylin:
miasto
obszar wiejski
Koźmin Wlkp.
miasto
obszar wiejski
Krotoszyn
miasto
obszar wiejski
RozdraŜew
Zduny
miasto
obszar wiejski
Województwo
1 552 540
wielkopolskie
Polska
7 693 610
1 267 070
98 806
115 458
154 939,3
156 787,5
7 662 195
1 100 964
1 153 287
1 587 423,2
1 541 058,6
Źródło: GUS
W ogólnym bilansie wody najwięcej zuŜywa się na cele eksploatacyjne w tym w gospodarstwach domowych, co stanowiło 68%, na rolnictwo i leśnictwo – 25,5%, na cele przemysłowe –
6,5%.
DuŜym problemem są straty wody na cele własne zakładów wodociągowych czyli na płukanie sieci i filtrów, przygotowanie do uzdatniania. Straty wody są jednym z podstawowych elementów oceny stanu technicznego systemu wodociągowego. Analiza straty wody powinna być
podstawą do podejmowania działań modernizacyjnych i naprawczych, a tym samym do zmniejszania kosztów związanych z produkcją wody i jej dystrybucją.
PoniŜsza tabela zawiera informacje na temat zuŜycia wody w gospodarstwach domowych
w przeliczeniu na jedną osobą.
Tabela 34 Zmiany zuŜycia wody w gospodarstwach domowych powiatu krotoszyńskiego
3
Jednostka administracyjna
Sulmierzyce
Kobylin:
miasto
obszar wiejski
Koźmin Wlkp.
miasto
obszar wiejski
Krotoszyn
miasto
obszar wiejski
RozdraŜew
Zduny
miasto
obszar wiejski
Województwo
wielkopolskie
Polska
ZuŜycie wody w przeliczeniu na 1 osobę [m /1os./rok]
2005
2010
21,9
31,1
35,7
40,5
26,1
29,8
41,5
47,2
29,6
32,2
30,6
28,5
28,7
35,7
31,6
31,2
29,2
27,9
38,2
40,3
52,2
40,6
28,0
64,1
33,5
71,4
40,2
27,9
61,3
35,9
26,9
1,0
0,4
4,6
6,7
34,8
35,3
1,4
32,0
31,4
1,8
Źródło: opracowanie własne na podstawie BDL GUS
*% zuŜycia wody w 2010 r. w stosunku do roku 2005 (100%)
47
% zuŜycia
wody*
29,6
11,9
12,4
12,1
8,1
7,4
19,6
1,3
4,7
5,2
Średnie zuŜycie wody przypadające na jednego mieszkańca powiatu krotoszyńskiego wyno3
si 35,9 m /rok. W stosunku do lat ubiegłych wskaźnik ten wzrósł o 6,7% i jest wyŜszy niŜ średnia
dla województwa wielkopolskiego i Polski.
WyŜsze zuŜycie wody w przeliczeniu na jednego mieszkańca występuje na terenach wiejskich, gdzie woda prócz funkcji konsumpcyjnej słuŜy do utrzymania gospodarstw rolnych, nawod3
nienia upraw. NajwyŜszy wskaźnik występuje w gminie RozdraŜew – 71,4 m /osobę, na obszarze
3
3
wiejskim gm. Zduny – 61,3 m /osobę, na obszarze wiejskim w gminie Kobylin – 47,2 m /osobę.
NajwyŜszy wzrost zuŜycia wody w przeliczeniu na jednego mieszkańca zauwaŜyć moŜna w
gminach Sulmierzyce i RozdraŜew, natomiast spadek zanotowano w przypadku Krotoszyna i Koźmina Wlkp.
Analiza stanu izolacji termicznej obiektów budowlanych i zapotrzebowanie na ciepło
Według danych GUS (2010 r.) na terenie powiatu krotoszyńskiego znajduje się ponad 22
tys. mieszkań, z czego 67% zlokalizowanych jest na terenach miejskich.
Zapotrzebowanie na ciepło stale wzrasta ze względu na ilość budynków oraz pogarszający
się stan techniczny budynków starych nie docieplonych. W porównaniu z rokiem 2006 zapotrzebowanie na ciepło wzrosło o 15,7%, w tym w budynkach mieszkalnych o 14,4% a urzędach i instytucjach o 43,9%.Prawdopodobnie zdecydowana większość obiektów wybudowanych wg starych
norm nie spełnia wszystkich wymagań co do izolacyjności budynku. Jednak w ostatnich latach coraz więcej właścicieli i zarządców nieruchomości realizuje przedsięwzięcia związane z termomodernizacją.
Skuteczna termomodernizacja obiektów pozwala na zatrzymanie nawet 15-25% ciepła w
budynkach, co jest równoznaczne ze zwiększeniem efektywności energetycznej i oszczędnością
surowców energetycznych.
Największe zapotrzebowanie ciepła na jednostkę powierzchni występuje w rejonach o
największej gęstości zabudowy, czyli w miastach. W mieście Krotoszyn największe zapotrzebowanie wynosi ok. 280,17 kW/ha, mniejsze zapotrzebowanie ciepła występuje w rejonach o małej gęstości zaludnienia, ok. 3,43 kW/ha. Wartość średnia gęstości potrzeb cieplnych miasta kształtuje
się na poziomie 51,59 kW/ha. Natomiast Jednostkowe zapotrzebowanie ciepła dla miejscowości
13
gminnych wynosi średnio 0,96 kW/ha).
Analiza zuŜycia gazu
Na koniec 2010 r. sieć gazowa prowadząca do gospodarstw domowych miała długość 336,7
km, tj. o 8,7% więcej niŜ w 2005 r. W powiecie z sieci gazowej korzystało 37,7 tys. osób, tj. o 2,5%
3
więcej w stosunku do 2005 r. Średnio kaŜde gospodarstwo domowe zuŜyło 552 m gazu, tj. o 36%
mniej niŜ przeciętna w województwie. W stosunku do zuŜycia gazu w 2005 r. wraz ze wzrostem
liczby odbiorców gazu nastąpił wzrost jego zuŜycia o 5,2 %.
Zastosowanie gazu ziemnego zamiast węgla w celu pozyskiwania energii cieplnej jest zdecydowanie lepszym rozwiązaniem, jeśli chodzi o wpływ na środowisko przyrodnicze. Pozwala
przede wszystkim na całkowitą eliminację emisji pyłów, sadzy, cząstek smolistych, SO2 i CO. Przyczynia się takŜe do zmniejszenia emisji CO2 oraz uzyskania znacznych oszczędności energii pierwotnej w wyniku poprawy sprawności pozyskiwania energii.
Analiza zuŜycia energii
Tabela 35 ZuŜycie energii elektrycznej w powiecie krotoszyńskim w latach 2005 i 2010
ZuŜycie energii elektrycznej
Jednostka
2005
2010
w miastach
MWh
28 557
31 685
na terenach wiejskich
WMh
24 745
25 841
Razem
MWh
53 302
57 526
Źródło: na podstawie danych z Banku Danych Lokalnych GUS
13
Źródło: Projekt załoŜeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe Miasta i Gminy
Krotoszyn, 2002 r.
48
Wraz ze wzrostem odbiorców energii elektrycznej wzrasta jej zuŜycie. W porównaniu z badanym okresem ogólne zuŜycie prądu w powiecie wzrosło o 7,3%, najwięcej w miastach – 9,8%.
Wzrosło równieŜ średnie zuŜycie energii elektrycznej przypadającej na jednego odbiorcę o ok. 8%.
4.1.1.
Zmniejszenie materiałochłonności, wodochłonności i energochłonności
W ramach tego zagadnienia pod uwagę naleŜy wziąć przede wszystkim zmniejszenie materiałochłonności, odpadowości, wodochłonności i energochłonności produkcji przemysłowej. Jest
to podejście korzystne zarówno ze względów ochrony zasobów środowiska, jak teŜ ekonomii
prowadzonych procesów technologicznych w poszczególnych zakładach. Oprócz minimalizacji
oddziaływania na środowisko, poprzez pobór wody, surowców naturalnych i energii, wytwórcy z
sektora gospodarczego mają szansę ponosić niŜsze opłaty za gospodarcze korzystanie ze środowiska oraz redukować koszty energii i surowców stosowanych w produkcji. Efektem działań
zmniejszających te wskaźniki nie powinno być pogarszanie dostępności surowców i energii lub
pogarszanie się wskaźników rozwoju gospodarczego.
Działania związane z oszczędnym gospodarowaniem surowcami naturalnymi, ograniczaniem zuŜycia wody i energii oraz ograniczaniem powstawania odpadów są pierwszym krokiem w
kierunku zapobiegania zanieczyszczaniu środowiska u źródła.
Prawo ochrony środowiska wprowadza dla wybranych rodzajów instalacji konieczność
uzyskania pozwolenia zintegrowanego i ustalenia w nim pozwoleń emisyjnych na podstawie najlepszych dostępnych technik (tzw. BAT). Pozostałymi instrumentami mogą być wdraŜanie systemów zarządzania środowiskowego oraz systemów jakości produktów czy usług.
Kierunki działań:
1) Eliminacja strat wody w sieci,
2) Promowanie działań zmierzających do zmniejszenia zuŜycia wody,
3) Modernizacja procesów przemysłowych w kierunku osiągnięcia normatywów najlepszej dostępnej techniki (BAT).
4) Promowanie wykorzystania gazu do celów grzewczych,
5) Podniesienia efektywności wykorzystania energii w gospodarce komunalnej poprzez promowanie termomodernizacji i wykorzystanie energii odnawialnej,
6) Zwiększenie sprawności wytwarzania energii i zmniejszenie strat energii w przesyle.
4.2.
Wykorzystanie energii odnawialnej
4.2.1.
Analiza stanu i moŜliwości korzystania z energii wiatru
Dla uzyskania realnych wielkości energii uŜytecznej z wiatru wymagane jest występowanie
odpowiednio silnych wiatrów (o prędkości powyŜej 4 m/s) o stałym natęŜeniu.
Powiat krotoszyński naleŜy do III strefy energii wiatrowej, co oznacza, Ŝe na jego terenie
występują korzystne warunki meteorologiczne dla rozwoju tego rodzaju energetyki.
Aby ograniczać negatywne oddziaływanie turbin wiatrowych na ludzi i środowisko, konieczny jest odpowiedni wybór lokalizacji na etapie planowania przestrzennego.
Zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 8 ustawy z dnia 3 października o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2008 r. Nr 199 poz. 1227 ze zm.) raport o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko sporządza się w ramach oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko. Natomiast zgodnie z art. 59 ust. 1 ww. ustawy przeprowadzenia oceny oddziaływania na
środowisko wymaga realizacja planowanego przedsięwzięcia mogącego zawsze znacząco oddziaływać na środowisko lub planowanego przedsięwzięcia mogącego potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko.
Zgodnie m.in. z Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010 r. w sprawie
określenia rodzajów przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko (Dz. U. z
2010 r. Nr 213 poz. 1397 ze zm.) elektrownie wiatrowe zaplanowane do realizacji na terenie powiatu krotoszyńskiego naleŜą do przedsięwzięć mogących potencjalnie znacząco oddziaływać na
środowisko.
49
W gminie Kobylin prywatny inwestor planuje budowę farmy wiatrowej składającej się z 17
sztuk wiatraków o mocy całkowitej ok. 51 MW.
Natomiast w gminie Koźmin Wlkp. planowana jest budowa:
• 29 elektrowni wiatrowych zlokalizowanych w pobliŜu miejscowości: Gościejew, Józefów, Mokronos, Skałów, Wrotków, Serafinów, Ludwinów, Borzęciczki, Gałązki,
Biały Dwór i Staniew – inwestorem jest DOMREL,
• 11 elektrowni wiatrowych o łącznej mocy zespołu 27,5 MW w obrębie miejscowości
Stara Obra, Wałków, Borzęcice, Orla, - inwestor NORDEX,
• 3 elektrownie wiatrowe w m. Staniew – inwestor Domrel,
W gminie RozdraŜew planowana jest budowa 14 elektrowni w miejscowościach: Grębów (6
sztuk), Trzemeszno (3 sztuki), Nowa Wieś (5 sztuk) i Wolenice (1sztuka).
W Gminie Zduny planowana jest budowa 1 elektrowni wiatrowej o mocy 1 MW (została wydana decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach i decyzja o warunkach zabudowy). Planowana
jest równieŜ zmiana studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego (zachodnia część gminy na gruntach wsi Baszków) na obszarach których dopuszcza się lokalizację
elektrowni wiatrowej.
Miasto i gmina Krotoszyn obecnie przygotowuje się do inwestycji mającej na celu wybudowanie wielkoobszarowej farmy wiatrowej. Trwa proces wstępnych negocjacji do przeprowadzenia
planowanej inwestycji w najbliŜszych latach.
Na terenie miasta Sulmierzyce planowana jest budowa farmy wiatrowej złoŜonej z 15 sztuk
turbin wiatrowych. Przedsięwzięcie jest na etapie wydawania decyzji środowiskowej.
4.2.2.
Analiza stopnia korzystania z energii biomasy i biogazu
Biomasa to najstarsze i najszerzej współcześnie wykorzystywane odnawialne źródło energii. NaleŜą do niej zarówno odpady biodegradowalne z gospodarstw domowych, jak i pozostałości
po przycinaniu zieleni miejskiej. Biomasa to cała istniejąca na Ziemi materia organiczna, wszystkie substancje pochodzenia roślinnego lub zwierzęcego ulegające biodegradacji. Biomasą są
resztki z produkcji rolnej, pozostałości z leśnictwa, odpady przemysłowe i komunalne.
Biopaliwa, Ŝe względu na stan skupienia podzielić moŜna na stałe, płynne oraz biogaz występujący w postaci gazowej. Biopaliwa stałe uŜywane mogą być na cele energetyczne w procesach bezpośredniego spalania, gazyfikacji oraz pyrolizy w postaci:
• drewna i odpadów drzewnych (w tym zrębków z szybko-rosnących gatunków
drzewiastych tj.: wierzba, topola),
• słomy jak i ziarna (zbóŜ, rzepaku),
• słomy upraw specjalnych roślin energetycznych z rodziny Miscanthus, Topinambur
itp.
• osadów ściekowych,
• makulatury,
• szeregu innych odpadów roślinnych powstających na etapach uprawy i pozyskania
jak teŜ przetwarzania przemysłowego produktów (siana, ostatek kukurydzy, trzciny
cukrowej i bagiennej, łusek oliwek, korzeni, pozostałości przerobu owoców itp.)
Na poniŜszej tabeli przedstawiono róŜne sposoby pozyskiwania energii z biomasy.
Materiał
Słoma Ŝółta
Słoma szara
Drewno opałowe
Trzcina
Źródło: www.cire.pl
Energetyczność
14,3 MJ/kg
15,2 MJ/kg
13,0 MJ/kg
14,5 MJ/kg
Pod względem energetycznym 2 tony biomasy równowaŜne są 1 tonie węgla kamiennego.
TakŜe pod względem ekologicznym biomasa jest lepsza niŜ węgiel gdyŜ podczas spalania emituje
mniej SO2 niŜ węgiel. Bilans emisji dwutlenku węgla jest zerowy poniewaŜ podczas spalania do
atmosfery oddawane jest tyle CO2 ile wcześniej rośliny pobrały z otoczenia. Ogrzewanie biomasą
staje się opłacalne - ceny biomasy są konkurencyjne na rynku paliw. Wykorzystanie biomasy pozwala wreszcie zagospodarować nieuŜytki i spoŜytkować odpady. Biomasa jest zatem o wiele bardziej wydajna niŜ węgiel, a w dodatku jest stale odnawialna w procesie fotosyntezy.
50
Powiat krotoszyński posiada duŜe moŜliwości do wykorzystania biomasy przede wszystkim z
upraw rolnych.
Biomasę pozyskać moŜna z:
• gospodarstw rolnych - biogazownie rolnicze – z odchodów zwierzęcych i gnojowicy,
3
o z 1 tony gnojowicy bydlęcej moŜna wyprodukować ok. 25 m biogazu,
3
o z 1 tony gnojowicy świńskiej moŜna wyprodukować ok. 36 m biogazu,
o gnojówka,
o obornik,
o odchody drobiu,
W praktyce, z ekonomicznego punktu widzenia instalacje do pozyskania biogazu mają
szanse powstać tylko w duŜych gospodarstwach hodowlanych.
• upraw roślinnych - biomasa o duŜej zawartości węglowodanów,
Tabela 36 Pozyskanie biogazu z roślin uprawnych
Plon masy świeŜe
Substrat roślinny
jdt/ha
Kukurydza cała roślin300-500
na
Lucerna
250-350
śyto
300-400
PszenŜyto
300
Burak cukrowy-korzeń
400-700
Burak cukrowy-liście
300-500
Słonecznik
300-500
Rzepak
200-350
Biogaz
3
m /ha
Energia
GJ/ha
4 050-6 750
87-145
3 960-4 360
1 620-2 025
2 430
10 260
3 375
2 430-3 240
1 010-1 620
85-94
35-43
52
220
72
52-70
22-37
Źródło: Zbigniew Podkówka, „Kiszonka z Sucrosorgo 506 w Ŝywieniu bydła” www.biogazownierolnicze.pl
W zasadzie kaŜdy rodzaj biomasy roślinnej, z wyjątkiem roślin zdrewniałych, moŜe być wykorzystany w procesie produkcji biogazu. To, co decyduje o wyborze konkretnego gatunku, to
względy ekonomiczne i ekologiczne jego uprawy.
Ponadto biomasę pozyskać moŜna z:
• oczyszczalni ścieków - osady ze ścieków komunalnych,
• zakładów przemysłowych - ścieki z zakładów:
o przetwórstwa spoŜywczego (rzeźni, mleczarni, przetwórstwa mięsnego,
cukrowni),
o farmaceutycznych i kosmetycznych,
o papierniczych,
• odpady z przemysłu rolno-spoŜywczego:
o wywar z gorzelni,
o młóto z browarów,
o wytłoki z przetwórni owoców, chłodni, wytwórni soków,
• składowisk odpadów komunalnych - frakcja organiczna na terenach suchych, o duŜym nasłonecznieniu, oraz Ŝycica trwała, tzw. rajgras angielski (Lolium perenne L.),
którą charakteryzuje bardzo szybkie tempo wzrostu, ale równieŜ niestety duŜa
wraŜliwość na pleśń śniegową i niskie temperatury.
Potencjalną przestrzenią rozwojową dla gminy w zakresie energii odnawialnej jest niezurbanizowana przestrzeń rolnicza. W kontekście ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych,
przedmiotem zainteresowania są przede wszystkim grunty orne niŜszych klas bonitacyjnych.
Grunty orne, sady i nieuŜytki niŜszych klas bonitacyjnych (IV-VI) zajmują w powiecie krotoszyńskim ok. 20% powierzchni i mogą być wykorzystane do wprowadzenia upraw energetycznych takich jak wierzba energetyczna, topinambur, róŜy wielokwiatowej, itp.
Gminy powiatu krotoszyńskiego posiadają duŜy potencjał wykorzystania biomasy ze źródeł
rolniczych. UŜytki rolne zajmują 72,6% powierzchni powiatu. Jednak gminy w niewielkim stopniu
wykorzystują zasoby biomasy w postaci słomy i drewna odpadowego na spalanie, w wyniku którego powstaje energia cieplna.
W gminie Kobylin planowana jest budowa przez inwestorów prywatnych dwóch biogazowni
rolniczych o mocy 1 MW kaŜda.
51
Na terenie gminy Zduny planowana jest budowa biogazowni rolniczej o mocy do 1 MW, na
którą została wydana decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach i decyzja o warunkach zabudowy.
4.2.3.
Analiza wykorzystania energii słonecznej
W Polsce istnieją dość dobre warunki do wykorzystania energii promieniowania słonecznego przy dostosowaniu typu systemów i właściwości urządzeń wykorzystujących tę energię do charakteru, struktury i rozkładu w czasie promieniowania słonecznego. NatęŜenie promieniowania
słonecznego w całym obszarze województwa wielkopolskiego i występujące warunki klimatyczne
zapewniają ekonomiczne przetwarzanie go w energię uŜyteczną. Potencjał ten jest wystarczający
do wykorzystania na potrzeby bytowe mieszkańców, do podgrzewania ciepłej wody, choć koszty
inwestycji są obecnie zbyt duŜe w stosunku do moŜliwości osób fizycznych. Ze względu na duŜą
zmienność sezonową i dobową potencjał ten nie zaspokoi potrzeb produkcyjnych przemysłu rolnego i rolno-spoŜywczego.
Energia słoneczna moŜe być przetwarzana na prąd i ciepło przez instalacje zamontowane
na dachach budynków i w miejscach zabudowanych. Promieniowanie słoneczne jest wykorzystywane głównie w rolnictwie, ciepłownictwie (cieplne kolektory słoneczne) oraz elektroenergetyce
(ogniwa fotowoltaiczne). JednakŜe największe szanse rozwoju w krótkim okresie mają technologie oparte na wykorzystaniu kolektorów słonecznych.
Sprawność kolektorów słonecznych wynosi przeciętnie około 80%. Jednak całkowita
sprawność układu podgrzewającego wodę ze względu na sprawność całej instalacji, a głównie
14
wymienników ciepła, wynosi od 50% do 70%.
4.2.4.
Analiza moŜliwości wykorzystania energii geotermalnej
Na terenie Polski występują naturalne baseny sedymentacyjno-strukturalne, wypełnione
gorącymi wodami podziemnymi o zróŜnicowanych temperaturach, których bezwzględna wartość
zdeterminowana jest powierzchniowymi zmianami intensywności strumienia cieplnego ziemi.
Temperatury tych wód wynoszą od kilkudziesięciu do ponad 90°C, a w skrajnych przypadkach
osiągają ponad 100ºC. Według badań Neya i Sokołowskiego z Instytutu Gospodarki Surowcami
Mineralnymi i Energią Polskiej Akademii Nauk z 1992 r. część województwa wielkopolskiego w
tym powiat krotoszyński połoŜony jest w okręgu geotermalnym Przedsudecko-PółnocnoŚwiętokrzyskim, na obszarze którego zasoby geotermalne oceniane są na ok. 762 580 GJ.
Obecnie na terenie powiatu nie wykorzystuje się energii geotermalnej.
NiezaleŜnie od występowania naturalnych basenów sedymentacyjnych wypełnionych gorącymi wodami podziemnymi coraz powszechniej stosowane są pompy ciepła. Pompy ciepła to
urządzenia proekologiczne pozwalające na zmniejszenie kosztów ogrzewania domów. UmoŜliwiają wykorzystanie ciepła niskotemperaturowego oraz odpadowego do ogrzewania, wentylacji i
przygotowania ciepłej wody uŜytkowej. Zasada ich działania jest prosta i analogiczna do zasady
działania lodówki. Pompa ciepła pobiera energię (ciepło) z powietrza lub ziemi z zewnątrz budynku, kumuluje je do odpowiedniej wysokości i przekazuje do wymiennika ciepła. Pozyskana energia moŜe być przeznaczona na ogrzanie wody uŜytkowej lub budynku. Podstawową zaletą wyróŜniającą pompy ciepła od innych systemów grzewczych jest to, Ŝe 75% energii potrzebnej do
celów grzewczych czerpanych jest bezpłatnie z otoczenia, a pozostałe 25% stanowi prąd elektryczny. Powoduje to, Ŝe pompy ciepła, w obecnej chwili są najtańszymi w eksploatacji urządze15.
niami w porównaniu z innymi urządzenia i grzewczymi Brak informacji na temat pozyskiwania
energii cieplnej z pomp ciepła na terenie powiatu krotoszyńskiego.
4.3.
Ograniczenia dla rozwoju energii odnawialnej
Wykorzystanie energii odnawialnej nie powoduje zanieczyszczeń, ogranicza emisję gazów
cieplarnianych, a jednak powoduje pewne problemy i nie pozostaje bez negatywnego wpływu na
środowisko.
Wykluczenia rozwoju energetyki wiatrowej z uwagi na uwarunkowania przestrzenne:
• Rezerwaty przyrody,
14
15
Źródło: www.cire.pl
www.energiaodnawialna.net
52
•
Obszary ochrony ptaków (obszary specjalnej ochrony ptaków Natura 2000 PLB300007 Dąbrowy Krotoszyńskie),
• Miejsca kolonii rozrodczych i potencjalne obszary Ŝerowisk nietoperzy,
• Lasy,
• Zbiorniki wodne (jeziora, zbiorniki retencyjne),
• Układy dolinne rzek o znaczeniu krajowym, regionalnym i lokalnym,
• Tereny zabudowane,
• Strefy rolno-leśne,
Elektrowni wiatrowe nie naleŜy lokalizować w odległości mniejszej niŜ 200 m od granicy lasu
i niebędących lasem skupisk drzew o powierzchni 0,1 ha lub większej oraz odległości mniejszej niŜ
200 m od brzegów zbiorników i cieków wodnych wykorzystywanych przez nietoperze zgodnie z
„Tymczasowymi wytycznymi dotyczącymi oceny oddziaływania elektrowni wiatrowych na nietoperze”.
Ograniczeniem dla rozwoju energetyki z pozyskiwania biomasy, biogazu i biopaliw tak jak w
przypadku energetyki wiatrowej mogą być obszary objęte ochroną prawną, a w szczególności obszary Natura 2000. Rozwój jest takŜe uwarunkowany występowaniem i moŜliwością pozyskiwania
zasobów surowcowych, ograniczony jest czynnikami ekonomicznymi oraz sytuacja na rynku Ŝywnościowym.
Ograniczeniem dla lokalizowania kolektorów słonecznych jest jedynie ich miejsce usytuowania na obiekcie. W przypadku duŜych powierzchni instalacji przemysłowych niezbędne jest ich
umieszczenie w gminnych dokumentach planistycznych.
4.3.1.
Wykorzystanie energii ze źródeł odnawialnych.
W listopadzie 2009 r. Rada Ministrów przyjęła Politykę energetyczną Polski do 2030 r. Dokument zawiera długoterminową strategię rozwoju sektora energetycznego, prognozę zapotrzebowania na paliwa i energię oraz program działań wykonawczych do 2012 r.
Polityka wiele uwagi poświęca takŜe rozwojowi energetyki odnawialnej. NajwaŜniejszym
przedsięwzięciem w tym obszarze będzie wypracowanie ścieŜki dochodzenia do realizacji celów
zawartych w pakiecie klimatycznym, w podziale na poszczególne rodzaje OZE i związane z nimi
technologie.
Dokument wyznacza następujące cele:
• 15-proc. udział OZE w zuŜyciu energii finalnej w 2020 r.
• oraz 10-proc. udział biopaliw w rynku paliw transportowych w 2020 r.
Polska będzie takŜe dąŜyć do większego wykorzystania biopaliw II generacji. Ponadto prowadzone będą działania, które pomogą w rozwoju biogazowni rolniczych oraz farm wiatrowych na
lądzie i morzu. Nowe jednostki OZE i umoŜliwiające ich przyłączenie sieci elektroenergetyczne,
będą mogły uzyskać bezpośrednie wsparcie z funduszy europejskich oraz środków funduszy
ochrony środowiska.
Kierunki działań:
1) Promowanie odnawialnych źródeł energii,
2) Propagowanie działań na rzecz zmiany paliw kopalnych na paliwa odnawialne,
3) Poszukiwanie środków dla realizacji inwestycji z zakresu odnawialnych źródeł
energii na terenie powiatu,
4) Współpraca z instytucjami edukacyjnymi i szkoleniowymi w zakresie organizacji
szkoleń, konferencji, promocji odnawialnych źródeł energii,
5) Zwiększenie wykorzystania odnawialnych źródeł energii,
6) Eliminowanie węgla jako paliwa w lokalnych kotłowniach i gospodarstwach domowych na rzecz paliw o niskiej emisji i energii elektrycznej.
53
5.
Środowisko i zdrowie. Dalsza poprawa jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego
5.1. Jakość wód
5.1.1. Wody powierzchniowe
Główna rzeka powiatu krotoszyńskiego to Orla wchodząca w skład systemu wodnego Baryczy. Jest prawym dopływem Baryczy, o spadku 0,74‰. Większym dopływem prawostronnym
jest Radęca, natomiast lewostronne to: śydowski Potok i Borownica. Orla uchodzi do Baryczy
(zlewnia II rzędu) w miejscowości Wąsosz. Poprzez dopływy śydowskiego Potoku dopływają do
Orli ścieki komunalne i przemysłowe z Krotoszyna. Północna część powiatu odwadniana jest
przez niewielki ciek Lubieszka.
WaŜniejsze cieki na terenie powiatu zostały wymienione w poniŜszej tabeli.
Tabela 37 Wykaz cieków przepływających przez powiat krotoszyński
gmina
nazwa cieku
kilometraŜ
Krotoszyn
Orla
66+760-70+260
Rów Baszkowski
11+500-12+000
Czarna Woda
9+600-25+500
śydówka
7+600-18+000
Kuroch
25+337-31+837
Rów Orpiszewski
5+000-13+500
Kobylin
Orla
Radęca
Ochla
Długołęka
50+370-51+720
54+400-66+760
2+015-15+623
0+000-6+000
2+668-3+404
Koźmin Wlkp.
Obra
Radęca
Orla
Lubieszka
Pogona
19+800-23+750
26+245-28+245
70+260-91+960
28+700-34+000
3+500-7+880
RozdraŜew
Orla
Czarna Woda
Rów RozdraŜewski
śydówka
91+960-95+600
25+500-27+300
28+020-29+920
0+000-8+000
18+000-19+300
Zduny
Orla
Borownica
Rów Baszkowski
śydówka
51+720-54+400
5+090-20+790
0+000-11+500
0+000-7+600
Sulmierzyce
Czarna Woda
6+200-9+600
Razem Powiat
rurociągi
RozdraŜew
Czarna Woda
27+300-28+020
Źródło: WZMiUW w Poznaniu, Rejonowy Oddział w Ostrowie Wlkp.
długość w km
3,500
0,500
15,900
10,400
6,500
8,500
45,300
13,710
13,608
6,000
0,736
34,054
3,950
2,000
21,700
5,300
4,380
37,330
3,640
3,700
8,000
1,300
16,640
2,680
15,700
11,500
7,600
37,480
3,400
3,400
174,204
0,720
Wody stojące
Powiat krotoszyński ubogi jest w naturalne zbiorniki wodne. Zbiorniki wodne wykorzystywane są głównie jako stawy hodowlane, zbiorniki retencyjne oraz do celów rekreacyjnych. Najwięcej
stawów o charakterze półnaturalnym znajduje się na terenie gminy Zduny, są to:
• Staw Dolny (19,0 ha),
• Staw Górny (17,24 ha),
• Węgielnik (13,6 ha),
54
• Trafary (10,2 ha),
• Staw Dziesiąty (5,34 ha).
• i kilka mniejszych stawów,
Część stawów pochodzi z XIX wieku, pozostałe powstały w latach powojennych. W samym
Krotoszynie znajduje się półnaturalny zbiornik wodny: Jezioro Odrzykowskie. Zbiornik jest silnie
zamulony. W chwili obecnej wykonywana jest inwestycja związana z odmulaniem, pogłębianiem i
powiększaniem zbiornika.
W zachodniej części miasta znajduje się kilka zarastających zbiorników wodnych, które
przedtem równieŜ słuŜyły do hodowli ryb.
Na terenie gminy Koźmin Wlkp. występują charakterystyczne „oczka” o antropogenicznym
pochodzeniu, często wypełnione wodą, niekiedy tylko okresowo. Jak podaje Krygowski (1958) są
to doły po wybranym do uprawy pól marglu. O sztucznym pochodzeniu oczek zaświadcza ich
prostoliniowy przebieg, naśladujący kształt miedz. W latach 50 naliczono ich ok. 25 tys. Obecnie
ich biocenotyczna wartość wzrosła w wyniku stopniowego procesu samoistnego unaturalnienia.
Stan wód
W 2010 r. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Poznaniu w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska, prowadził monitoring jednolitych części wód (jcwp) na terenie powiatu
krotoszyńskiego - zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 13 maja 2009 r. w sprawie form i sposobu prowadzenia monitoringu jednolitych części wód powierzchniowych i podziemnych (Dz. U. 2009 nr 81, poz. 685). Na terenie powiatu zlokalizowane zostały 2 punkt monitoringu
operacyjnego: Orla – Baszków, śydowski Potok – Baszków.
Nadrzędnym celem Ramowej Dyrektywy Wodnej 2000/60/WE jest ochrona wód i środowiska
wodnego dla przyszłych pokoleń. Celem operacyjnym jest osiągnięcie dobrego stanu wszystkich
wód powierzchniowych i podziemnych do roku 2015. Dobry stan wód oznacza stan moŜliwie bliski
naturalnemu, czyli taki, w którym widoczna jest jak najmniejsza ingerencja człowieka, a takŜe woda
płynąca w naturalnie ukształtowanym korycie. Dla jednolitych części wód (rzek, jezior, wód przejściowych i przybrzeŜnych) powinien być osiągnięty dobry stan ekologiczny i chemiczny, dla
sztucznych i silnie zmienionych części wód – dobry potencjał ekologiczny i dobry stan chemiczny.
Dla wód podziemnych – dobry stan ilościowy i chemiczny.
Stan/potencjał ekologiczny jest wynikiem klasyfikacji elementów biologicznych, fizykochemicznych i hydromorfologicznych. W trakcie ustalania są wartości graniczne dla hydromorfologicznych elementów. W przebadanych punktach stwierdzono umiarkowany stan/potencjał ekologiczny
(III). Na klasyfikację stanu/potencjału ekologicznego wód powierzchniowych miał wpływ głównie stan
elementów fizykochemicznych wspierających element biologiczny (azot Kjeldahla, azot azotanowy,
azot ogólny, fosfor ogólny) oraz warunki tlenowe (tlen rozpuszczony, ogólny węgiel organiczny (OWO).
Tabela 38 Monitoring wód płynących na terenie powiatu krotoszyńskiego w 2010 r.
Lp.
1.
2
Nazwa rzeki
Orla
śydowski Potok
Nazwa punktu
kontrolnego
Orla – Baszków
śydowski Potok
– Baszków
Klasa elementów biologicznych
II
Klasa elementów
fizykochemicznych
Stan/Potencjał
ekologiczny
poniŜej stanu dobrego
umiarkowany (III)
III
poniŜej stanu dobrego
umiarkowany (III)
Źródło: Klasyfikacja stanu/potencjału ekologicznego i stanu chemicznego rzek w ppk. monitoringu
operacyjnego za 2010 r., WIOŚ
Ocena pod kątem przydatności wód do bytowania ryb w warunkach naturalnych
Ocenę przydatności wód do bytowania ryb wykonano na podstawie rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 4 października 2002 roku w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać wody śródlądowe będące środowiskiem Ŝycia ryb w warunkach naturalnych /Dz. U. Nr 176,
poz. 1455/. Zgodnie z zapisami rozporządzenia woda oceniana jest jako przydatna lub nieprzydatna do bytowania ryb karpiowatych lub łososiowatych.
Wody rzek w powiecie krotoszyńskim, gdzie przeprowadzono ocenę (punkty pomiarowe: Orla – Baszków, śydowski Potok – Baszków) nie spełniały wymagań wskazanych w rozporządzeniu
w Ŝadnym punkcie pomiarowo-kontrolnym. We wszystkich punktach pomiarowych stwierdzono
przekroczenie norm przez tlen rozpuszczony, azotyny, azot amonowy, niejonowy amoniak, azotyny, fosfor ogólny i miedź.
55
Eutrofizacja wód powierzchniowych
Ocenę stopnia eutrofizacji wód powierzchniowych badanych w latach 2008–2010 wykonano
w oparciu o wytyczne Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska, odrębnie dla rzek (w jednolitych częściach wód i w punktach pomiarowych oraz w oparciu o wykaz jednolitych części wód,
obowiązujący do końca 2009 roku.
Do oceny eutrofizacji rzek w punktach pomiarowych oraz dla jednolitych części wód rzek posłuŜyły elementy biologiczne: chlorofil a, fitobentos oraz elementy fizykochemiczne: BZT5, ogólny
węgiel organiczny, azot amonowy, azot Kjeldahla, azot azotanowy, azot ogólny, fosfor ogólny i fosforany. Na terenie powiatu krotoszyńskiego zlokalizowano dwa punkty pomiarowe: Kuroch i Lubieszka. Oba punkty zlokalizowane są w obszarze wraŜliwym na eutrofizację wywołaną zanieczyszczeniami pochodzącymi ze źródeł komunalnych. Wskaźnikiem, który najczęściej przekraczał wartości graniczne był azot Kjeldahla, azot azotanowy, azot ogólny, fosfor ogólny i fosforany.
W punktach pomiarowych zaliczonych do monitoringu operacyjnego w 2010 r. przeprowadzono ocenę wód wraŜliwych na zanieczyszczenia azotanami pochodzenia rolniczego. Wyniki pomiaru wykazały, Ŝe w punkcie pomiarowym Orla- Baszków wartość azotanów wyniosła 46,34 mg
NO3/l i wskazuje na wody zagroŜone zanieczyszczeniem azotanami pochodzenia rolniczego. W
punkcie pomiarowym śydowski Potok –Baszków wskaźnik wartość azotanów wyniosła 34,92 mg
NO3/l, dlatego wody zakwalifikowano do wód niewraŜliwych na zanieczyszczenie azotanami pochodzenia rolniczego.
Ocena wód wraŜliwych na zanieczyszczenia azotanami pochodzenia rolniczego
Niewłaściwe zagospodarowanie ścieków komunalnych oraz niewłaściwe przechowywanie i
stosowanie nawozów mineralnych (takich jak obornik, gnojowica, gnojówka i inne), nawozów naturalnych, kiszonek i osadów ściekowych to główne przyczyny przenikania zanieczyszczeń ze źródeł
rolniczych do wód. Jednym z powaŜniejszych zanieczyszczeń będących wynikiem ww. działań są
związki azotu, które po przemieszczeniu się do wód (zarówno powierzchniowych, jak i podziemnych) stają się bezpośrednim zagroŜeniem dla Ŝycia i zdrowia ludzi oraz zwierząt.
Związki azotu charakteryzują się wysoką rozpuszczalnością w wodzie, stąd teŜ zwiększone
jest ryzyko przedostania się tych związków wraz ze spoŜywaną wodą do organizmów ludzi
i zwierząt. W związku z tym dyrektorzy Regionalnych Zarządów Gospodarki Wodnej realizując
obowiązek nałoŜony przez Prawo wodne zobligowani są do wyznaczenia wód wraŜliwych na zanieczyszczenie związkami azotu (czyli wód juŜ zanieczyszczonych bądź naraŜonych na zanieczyszczenie) oraz obszarów szczególnie naraŜonych (OSN).
Rozporządzenie Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej we Wrocławiu z dnia
7 kwietnia 2008 r. w sprawie określenia wód powierzchniowych wraŜliwych na zanieczyszczenie
związkami azotu ze źródeł rolniczych oraz obszarów szczególnie naraŜonych, z których odpływ
azotu ze źródeł rolniczych do tych wód naleŜy ograniczyć (Dz. Urz. Woj. Dolnośląskiego z 2008 r.
Nr 108 poz. 1253) określa wody powierzchniowe wraŜliwe na zanieczyszczenie związkami azotu
ze źródeł rolniczych dla rzeki Orli na długości 77,3 km, tj. od źródeł do 10,7 km biegu ponadto
2
określa obszary o łącznej powierzchni 1600,2 km , jako obszary szczególnie naraŜone (OSN) na
zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych w zlewni rzeki Orli obszar o powierzchni
2
1148,3 km . Obszary szczególnie naraŜone zostały wyznaczone na terenie powiatu krotoszyńskiego i obejmują część gmin: Krotoszyn, Koźmin Wlkp., RozdraŜew i Zduny oraz całą gminę Kobylin.
Ponadto dla części gminy Koźmin Wlkp. wyznaczony został OSN zlewni rzek Pogona i Dąbrówka
podlegający pod administrację RZGW w Poznaniu.
Dla obszarów szczególnie naraŜonych opracowuje się Programy działań mające na celu
ograniczenie odpływu azotu ze źródeł rolniczych.
Celem Programów jest zapobieganie pogorszeniu stanu czystości wód oraz poprawa naruszonych standardów jakości środowiska i obejmuje następujące kierunki działań:
1) Poprawę praktyki rolniczej, obejmująca środki zaradcze związane z poprawą stosowania
nawozów, gospodarki nawozami i gruntami w gospodarstwach rolnych.
2) Diagnozowanie zagroŜeń wynikających z produkcji rolnej i sporządzenie rejestru gospodarstw stanowiących największe potencjalne zagroŜenie emisją związków azotu.
3) Edukację rolników w zakresie dobrej praktyki rolniczej oraz prowadzenie specjalistycznego doradztwa dla rolników.
4) Kontrolę rolniczych źródeł zanieczyszczeń i wypełniania przez rolników obowiązków wynikających z Programu.
56
5) Monitoring skuteczności realizacji Programu, obejmujący monitoring wód i gleb umoŜliwiający oszacowanie efektów zastosowanych środków zaradczych.
6) Działania wspomagające.
Wszyscy prowadzący działalność rolniczą w strefie OSN są zobligowani do corocznego sporządzania planu nawozowego dla poszczególnych pól w gospodarstwie zgodnie z wymaganiami
określonymi w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z 23 grudnia 2002 r. w sprawie szczegółowych wymagań, jakim powinny odpowiadać programy działań mających na celu ograniczenie odpływu azotu ze źródeł rolniczych (Dz. U. z 2003 r. Nr 4, poz. 44). Gospodarstwa, które muszą realizować załoŜenia Programu zostały wyznaczone na podstawie przeprowadzonego przez Burmistrza
rejestru przy współpracy z WODR. Gospodarstwa znajdujące się na całym OSN (nie tylko w rejestrze) są poddawane okresowym kontrolom. Organem odpowiedzialnym za ich przeprowadzanie
jest Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska w Poznaniu. Obowiązku udzielania pomocy rolnikom z OSN mają: WODR w Poznaniu, Burmistrzowie, Wójtowie, Starosta Krotoszyński, Okręgowa
Stacja Chemiczno-Rolnicza w Poznaniu, Wojewoda Wielkopolski, Marszałek Województwa Wielkopolskiego, WIR i inne organizacje rolnicze, WFOŚiGW.
Zgodnie z art. 47 ust. 3 ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (Dz. U. z 2012 r. poz.
145) dyrektor regionalnego zarządu gospodarki wodnej określa wody powierzchniowe i podziemne
wraŜliwe na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych oraz obszary szczególnie naraŜone (OSN), z których odpływ azotu ze źródeł rolniczych do tych wód naleŜy ograniczyć. Określenie wód wraŜliwych oraz obszarów szczególnie naraŜonych następuje w drodze rozporządzenia,
mającego charakter aktu prawa miejscowego. Obecnie, Dyrektorzy RZGW w Poznaniu i Wrocławiu
dokonali kolejnej weryfikacji wód powierzchniowych i podziemnych wraŜliwych na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych oraz obszarów szczególnie naraŜonych. W wyniku powyŜszej weryfikacji przygotowano projekt rozporządzenia w sprawie określenia wód wraŜliwych na
zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych oraz obszarów szczególnie naraŜonych, z
których odpływ azotu ze źródeł rolniczych do tych wód naleŜy ograniczyć, który zacznie obowiązywać od 1 maja 2012 r. Projekty rozporządzeń są obecnie konsultowane przedstawiają nowe wykazy obszarów znajdujących się w granicach wyznaczonych OSN. W wyniku weryfikacji OSN w
zlewni rzeki Orla na terenie powiatu krotoszyńskiego nie zmienił się. Został wyznaczony nowy OSN
w zlewni rzeki Czarna Woda obejmujący część gminy Krotoszyn i RozdraŜew. Ponadto zmodyfikowano OSN na terenie województwa wielkopolskiego, pod który podlega część gminy Koźmin
Wlkp., dla którego utworzono nowy obszar w zlewni Środkowej Warty i Dolnej Prosny.
5.1.2.
Wody podziemne
Na terenie powiatu krotoszyńskiego poziomy wodonośne występują w trzech róŜnowiekowych wydzieleniach litostratygraficznych w ramach Głównych UŜytkowych Poziomów Wodonośnych:
• poziom czwartorzędowy – wykształtowany jest w formie piaszczysto – Ŝwirowych
struktur pochodzenia rzecznego lub wodnolodowcowego. WyróŜnić moŜna poziom
gruntowy oraz poziomy międzymorenowe. Poziom gruntowy występuje w osadach
płytko zalegających piasków i Ŝwirów rzecznych i wodnolodowcowych. MiąŜszość
tych warstw na ogół nie przekracza 5-10 m. Zwierciadło wody zazwyczaj jest swobodne i w zaleŜności od poziomu struktury, morfologii terenu, połoŜenia baz drenaŜu zalega na głębokościach od ok. 0 do 3-4 m ppt. Poziom ten na ogół nie ma charakteru uŜytkowego, lecz często stanowi główne źródło zaopatrzenia ludności w
wodę na obszarach niezwodociągowanych. Poziomy międzymorenowe: międzymorenowy górny (warstwy piasków i Ŝwirów rozdzielające gliny morenowe zlodowacenia bałtyckiego i środkowopolskiego, z których ujmowane są wody m. in. w Kobylinie i Koźminie Wlkp.) i międzymorenowy dolny (związany ze zlodowaceniem południowopolskim i ujmowany m.in. w Koźminie Wlkp.) występują w południowej i centralnej części powiatu, a w części północnej wypłycają się lub zanikają.
• poziom trzeciorzędowy - zbudowany z warstwy piasków (głównie drobnoziarnistych) wieku mioceńskiego, występuje na terenie całego powiatu. Warstwy tego
poziomu zalegają generalnie na głębokościach 50-150 m ppt, a w szerokim pasie
biegnącym południkowo przez teren powiatu na głębokościach więcej niŜ 150 m
ppt.
• poziom mezozoiczny (jura dolna i środkowa) wykształcony jako warstwy piasków i
piaskowców tworzy rozległą strukturę biegnącą przez teren powiatu z południowe-
57
go wschodu na północny zachód i obejmującą generalnie wschodnią, centralną i
północną część powiatu.
Ocena wód podziemnych
W 2011 roku badania jakości wód podziemnych prowadzone były w ramach monitoringu
operacyjnego. Badania wykonał Państwowy Instytut Geologiczny na zlecenie Głównego Inspektora
Ochrony Środowiska. Na terenie powiatu krotoszyńskiego znajdują się punkty pomiarowe w miejscowościach: Chachalnia, Wałków, Łagiewniki, Dąbrowa i Dzielice. Ocena jakości wód została wykonana w oparciu o rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 23 lipca 2008 roku w sprawie kryteriów i sposobu oceny stanu wód podziemnych.
Tabela 39 Ocena jakości wód podziemnych w punktach pomiarowych sieci krajowej w ramach
monitoringu operacyjnego
Lp.
Miejscowość
1.
Chachalnia
2.
Wałków
3.
Łagiewniki
4.
Dąbrowa
5.
Dzielice
Źródło: WIOS
Gmina
Stratygrafia
Zduny
Koźmin Wlkp.
Kobylin
RozdraŜew
RozdraŜew
Klasa jakości wody w punkcie wg
RMŚ 896 z dn. 23
lipca 2008r.
2010
III
III i IV
IV
III
IV
2011
III
III
IV
III
IV
Na stanowiskach pomiarowych występują wody (III klasy) zadowalającej i (IV klasy) niezadowalającej jakości. W jednym przypadku stan wód uległ zmianie, w punkcie pomiarowym w Wałkowie (gm. Koźmin Wlkp.). Podczas badań wykonywanych wiosną 2010 r. stan określono jako zadowalający, jednak po badaniach jesiennych klasa jakości wody uległa pogorszeniu na niezadowalający.
Ocena jakości wody do spoŜycia przez ludzi
Na terenie powiatu krotoszyńskiego ocenę jakości wód do spoŜycia przez ludzi wykonuje
Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Krotoszynie. Obecnie badania przeprowadzane
są na 14 wodociągach publicznych. Wykaz przedstawia poniŜsza tabela:
Tabela 40 Wykaz wodociągów i czynnych ujęć wód na terenie
których prowadzi się badania jakości wód
Lp.
wodociąg
Krotoszyn wł. PGKiM Sp. z o.o. Zakład wodociągów i Kanalizacji w Krotoszynie, zaopatruje gm. Krotoszyn, gm. Zduny,
1
3
gm. Kobylin. 31000 osób, 5761 m /d
Koźmin Wlkp. wł. Koźmińskie Usługi Komunalne Sp. z o.o.
2
w Koźminie Wlkp., zaopatruje gm. Koźmin Wlkp. 9900 osób,
3
1957 m /d
Sulmierzyce wł. Zakład Usług Komunalnych w Sulmierzy3
cach, zaopatruje m. Sulmierzyce 2900 osób, prod. wody 300
3
m /d
Łagiewniki wł. Międzygminny Związek Wodociągów i Kanalizacji Wiejskich w Strzelcach Wlk., zaopatruje gm. Kobylin →
4
3
pow. Gostyński 7800 osób, 1130 m /d
Długołęka wł. Międzygminny Związek Wodociągów i Kana5
lizacji Wiejskich w Strzelcach Wlk., zaopatruje gm. Kobylin
3
1800 osób, 416 m /d
Chwaliszew wł. PGKiM Sp. z o.o. Zakład wodociągów i Ka6
nalizacji w Krotoszynie, zaopatruje gm. Krotoszyn 5250
3
osób, 930 m /d
Raciborów wł. PGKiM Sp. z o.o. Zakład wodociągów i Kana7
lizacji w Krotoszynie, zaopatruje gm. Krotoszyn, gm. Koźmin
58
powiatu krotoszyńskiego, na
liczba ujęć i studni
2 ujęcia: Zduny i Las Smoszewski - 11 studni o głębokości 73 – 92 m.
4 studnie o głębokości 277 –
302 m.
2 studnie o głębokości 48 m.
3 studnie o głębokości 25 – 37
m.
m.
59,5 m.
1 studnia o głębokości 106,5
m.
3
Wlkp. 2000 osób, 416 m /d
Baszyny wł. PGKiM Sp. z o.o. Zakład wodociągów i Kanali8
zacji w Krotoszynie, zaopatruje gm. Krotoszyn 3500 osób,
3
373 m /d
Bestwin wł. Urząd Gmina i Miasta w Zdunach, zaopatruje
9
3
gm. Zduny 1500 osób, 379 m /d
Konarzew wł. Urząd Gminy i Miasta w Zdunach, zaopatruje
10
3
gm. Zduny 950 osób, 200 m /d
RozdraŜew wł. Kółko Rolnicze w RozdraŜewie, zaopatruje
11
3
gm. RozdraŜew 1900 osób, 311 m /d
Dzielice wł. Spółdzielnia Kółek Rolniczych w RozdraŜewie
12
3
zaopatruje gm. RozdraŜew, zaopatruje 600 osób, 170 m /d
Dąbrowa wł. Spółdzielnia Kółek Rolniczych w RozdraŜewie,
13
3
zaopatruje gm. RozdraŜew 3300 osób, 586 m /d
Wałków wł. Koźmińskie Usługi Komunalne Sp. z o.o. w
14
Koźminie Wlkp., zaopatruje gm. Koźmin Wlkp. 1000 osób,
3
190 m /d
Źródło: PSSE Krotoszyn
111,5 m.
1 studnia o głębokości 30 m.
2 studnie o głębokości 85 m.
2 studnie o głębokosci 20 m.
m.
2 studnie o głębokości 18,5 –
23 m.
14,5 m.
Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Krotoszynie wykonując w 2011 r. badania wód
na wodociągach w powiecie krotoszyńskim stwierdził przekroczenia norm jakości wody przeznaczonej do spoŜycia w następujących wodociągach:
• Wodociąg Baszyny (gm. Krotoszyn),
• Wodociąg Dąbrowa (gm. RozdraŜew),
• Wodociąg Krotoszyn,
• Wodociąg Łagiewniki (gm. Kobylin),
• Wodociąg Koźmin Wlkp.,
Wyniki badań ujęte zostały w poniŜszym zestawieniu:
Tabela 41 Przekroczenia norm jakości wody na wodociągach w powiecie krotoszyńskim w
2011r.
Przekroczone paraPPPW
Data pobrania próbki
Nr sprawozdania
metry
Wodociąg Baszyny (gm. Krotoszyn)
Baszyny SUW
7.06.2011
HKL/N-887/11
Mętność 2,7
Wodociąg Dąbrowa (gm. RozdraŜew)
Nowa Wieś
29.11.2011
HKL/N-1854/11
l. b. gr. coli 4,2
Wodociąg Krotoszyn
Krotoszyn
11.01.2011
HKL/N-14/11
śelazo 333 µg/l
Mętność 1,7
Krotoszyn
15.02.2011
HKL/N-253/11
śelazo 319 µg/l
Enterokoki kałowe 1
Krotoszyn
30.08.2011
HKL/N-1351/11
l. b. gr. Coli 5,3
Krotoszyn
22.11.2011
HKL/N-1821/11
śelazo 319 µg/l
Krotoszyn
22.11.2011
HKL/N-1823/11
śelazo 312 µg/l
Wodociąg Łagiewniki (gm. Kobylin)
Kobylin
22.03.2011
HKL/N-500/11
l.b.gr. Coli 25,4
Łagiewniki SUW
29.03.2011
HKL/N-536/11
l. b. gr. Coli 7,5
0
l. b. w 22 C po 72h
Zalesie Wielkie
10.05.2011
HKL/N-729/11
>300
0
l. b. w 22 C po 72h
Kobylin
10.05.2011
HKL/N-730/11
>300
0
l. b. w 22 C po 72h
Zalesie Wielkie
17.05.2011
HKL/N-774/11
>134
Wodociąg Koźmin Wlkp.
śelazo 282 µg/l
Nowa Obra
25.01.2011
HKL/N-105/11
Mangan 52 µg/l
59
Nowa Obra
Źródło: PSSE w Krotoszynie
12.04.2011
HKL/N-626/11
Mangan 57 µg/l
Na koniec roku 2011 jakość wody we wszystkich wodociągach oceniono pozytywnie odpowiadały warunkom określonym w załącznikach nr 1 do 4 do rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia
29 marca 2007r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spoŜycia przez ludzi (Dz. U. Nr 61 poz.
417 ze zm).
Do najpowaŜniejszych zagroŜeń środowiska wodnego naleŜy zaliczyć:
• prowadzenie niekontrolowanej działalności zagospodarowania terenów na obszarach ochronnych i wododziałowych;
• zanieczyszczenie wód powierzchniowych i podziemnych w wyniku przedostawania
się zanieczyszczeń socjalno-bytowych z nieszczelnych zbiorników bezodpływowych;
• spływy powierzchniowe z pól w wyniku niewłaściwego nawoŜenia mineralnego i organicznego (największe zagroŜenie w rejonie zlewni Orli);
• niewłaściwe magazynowanie obornika i gnojowicy (brak płyt gnojowych);
• niska świadomość ekologiczna wśród rolników.
5.1.3.
Ochrona wód podziemnych i powierzchniowych
Od kilku lat wyzwaniem dla całego kraju jest realizacja wymagań Ramowej Dyrektywy
Wodnej. Głównym zadaniem Ramowej Dyrektywy Wodnej jest poprawa jakości wód.
Dyrektywa ta ustanawia ramy dla ochrony wszystkich wód (śródlądowych wód powierzchniowych, wód przejściowych, wód przybrzeŜnych oraz wód podziemnych). Zobowiązuje państwa
członkowskie do racjonalnego wykorzystywania i ochrony zasobów wodnych w myśl zasady
zrównowaŜonego rozwoju. Wszystkie państwa UE powinny wprowadzić programy naprawcze tak,
aby w roku 2015 stan ekologiczny wód powierzchniowych spełnił wymagania przynajmniej II klasy.
Celem RDW jest osiągnięcie dobrego stanu wszystkich wód do 2015 roku.
Cel wynika z wprowadzenia do polityki zasady zrównowaŜonego rozwoju i dotyczy:
• zaspokojenia zapotrzebowania na wodę ludności, rolnictwa i przemysłu,
• promowania zrównowaŜonego korzystania z wód,
• ochrony wód i ekosystemów znajdujących się w dobrym stanie ekologicznym,
• poprawy jakości wód i stanu ekosystemów zdegradowanych działalnością człowieka,
• zmniejszenia zanieczyszczenia wód podziemnych,
• zmniejszenia skutków powodzi i suszy.
Zadania w gospodarce ściekowej w sektorze komunalnym wynikają ze zobowiązań międzynarodowych Polski (stanowisko negocjacyjne w negocjacjach z UE w sprawie wdraŜania Dyrektywy 91/271/EWG) i zapisów Prawa Wodnego oraz aktualnego stanu gospodarki ściekowej na
danym terenie. W perspektywie do 2010 roku wszystkie aglomeracje o RLM ≥15 000 powinny były zostać wyposaŜone w mechaniczno – biologiczne oczyszczalnie ścieków z usuwaniem biogenów wraz z systemami kanalizacji. Natomiast do końca 2015 roku ten zapis odnosi się takŜe do
aglomeracji od 2000 do 15 000 RLM. Pozostała część obszaru aglomeracji, która nie jest obsługiwana systemem kanalizacyjnym, powinna mieć zapewnione odprowadzenie i oczyszczanie
ścieków przy wykorzystaniu systemów indywidualnych.
Kierunki działań:
1) Racjonalizacja poboru wody oraz stymulacja odbiorców do jej oszczędzania;
2) Minimalizacja strat wody na przesyle wody wodociągowej,
3) Zapewnienie odpowiedniej jakości wody dostarczanej uŜytkownikom wody przeznaczonej do spoŜycia,
60
4) Rozbudowa sieci wodociągowej, budowa nowych i modernizacja istniejących ujęć i
stacji uzdatniania wody
5) Rozbudowa i modernizacja systemu odprowadzania ścieków;
6) Budowa i modernizacja oczyszczalni ścieków,
7) Budowa oczyszczalni przydomowych, gdzie z przyczyn ekonomicznych i technicznych nie jest moŜliwa budowa zbiorczych systemów odprowadzania ścieków, a warunki geologiczne pozwalają na budowę oczyszczalni przydomowych,
8) Prowadzenie kontroli eksploatacji zbiorników bezodpływowych i ich likwidacja w
przypadku podłączenia się do kanalizacji zbiorczej,
9) Ograniczanie spływu zanieczyszczeń obszarowych z terenów rolniczych,
10) Budowa systemów odprowadzania i oczyszczania wód opadowych i roztopowych
11) Kontrola miejsc nielegalnego odprowadzania ścieków do wód powierzchniowych i
do ziemi,
12) Realizacja programów działań mających na celu ograniczenie odpływu azotu ze
źródeł rolniczych w obszarach regionalnych zarządów gospodarki wodnej,
13) Prowadzenie monitoringu wód.
5.2.
Kształtowanie stosunków wodnych ochrona przed powodzią i skutkami suszy
Według obserwacji terenowych na terenie powiatu krotoszyńskiego nie istnieje zagroŜenie
powodziowe. Według informacji WZMiUW w Poznaniu Rejonowy Oddział w Ostrowie Wlkp. potencjalnie zagroŜone jest jedno zabudowanie w miejscowości Staniew (gm. Koźmin Wlkp.). ZagroŜenie takie moŜe jednak wystąpić w czasie obfitych i gwałtownych opadów atmosferycznych w wysokościach przekraczających 50 mm/dobę, szczególnie w miejscowościach, które nie posiadają kanalizacji burzowej. MoŜna jedynie liczyć się z lokalnymi podtopieniami, spowodowanymi obfitymi i
gwałtownymi opadami atmosferycznymi, stratami w uprawach rolnych, uszkodzeniami linii telefonicznych i energetycznych oraz czasową nieprzejezdnością. Sprawami zagroŜeń, w tym powodziowych zajmuje się Powiatowe Centrum Zarządzania Kryzysowego.
W Kuklinowie znajduje się wodowskaz Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej, na którym zanotowano stany ekstremalne; maksymalny - 326 cm i minimalny - 76 cm. Koryto Orli w rejonie przekroju zarasta i z tego względu nie wykonuje się pomiarów wielkości przepływów. Stany
maksymalne pojawiają się najczęściej w marcu, najniŜsze - w październiku. PoniŜej stanu 86 cm
ruch wody w korycie rzeki zanika. Brak jest informacji miarodajnych - określonych w oparciu o
pomiary bezpośrednie - wielkości przepływów w przekroju wodowskazowym. Stan pogotowia oraz
alarmu przeciwpowodziowego dla Orli w gminie Kobylin: lokalizacja wodowskazu: Kuklinów
(most):
• stan pogotowia (cm): 220
• stan alarmu (cm): 250.
Na terenie gminy Kobylin wyznaczono obszar zalewowy o powierzchni 200 ha wzdłuŜ rzeki
Orla na odcinku Kuklinów – Rzemiechów, oraz na rzece Radęca - obszar zalewowy ok. 200 ha, na
odcinku Fijałów-Kobylin-Długołęka
Na terenie powiatu nie ma wałów przeciwpowodziowych, jednak ze względu na częste wylewanie cieków zwłaszcza w okresie wiosennym istnieją potrzeby budowy wałów na rzece Radęca
(gm. Kobylin) – o długości 6,7 km oraz na rzece Orla (w gm. Kobylin) – o długości 5,0 km.
Na ciekach przepływających przez powiat zamontowanych jest 20 zastawek piętrzących,
których w większości stan techniczny oceniany jest na dobry i zadowalający. W trzech przypadkach na ciekach Borownica (w m. Siejew, gm. Zduny), Rów Baszkowski (m. Baszków, gm. Zduny) i
Rów Orpiszewski stan określony został jako niedostateczny.
Istotne dla utrzymania stosunków wodnych w glebach oraz przeciwdziałania podtopieniom
jest utrzymanie w dobrym stanie technicznym urządzeń melioracji szczegółowej. Powierzchnia
gruntów zmeliorowanych w powiecie krotoszyńskim wynosi 48818 ha, z tego w poszczególnych
gminach:
Tabela 42 Powierzchnia gruntów zmeliorowanych na terenie powiatu krotoszyńskiego
powierzchnia zmeliorowana [ha]
Gmina
grunty orne
uŜytki zielone
Koźmin Wlkp.
11 831
562
Krotoszyn
13 492
1 331
61
RozdraŜew
6 708
Zduny
3 567
Sulmierzyce
1 161
Kobylin
7 849
Powiat Krotoszyński
44 608
Źródło: WZMiUW Rejonowy Oddział w Ostrowie Wlkp.
329
711
256
1 021
4 210
Powierzchnia gruntów ornych wymagających melioracji w powiecie wynosi 10 715 ha, z tego
w gminach:
• Koźmin Wlkp. – 3 054 ha,
• Krotoszyn – 3 524 ha,
• RozdraŜew – 2 136 ha,
• Zduny – 1 206 ha,
• Sulmierzyce – 150 ha,
• Kobylin – 645 ha,
natomiast uŜytków zielonych – 1000 ha, w tym:
• Koźmin Wlkp. – 103 ha,
• Krotoszyn – 369 ha,
• RozdraŜew – 128 ha,
• Zduny – 400 ha,
Właściwa melioracja gruntów rolniczych przynosi w bardzo krótkim czasie wymierne korzyści
dla wszystkich. Prawidłowe stosunki wodne w glebie dają poprawę plonów, natomiast dobrze roz16
winięta eksploatacja melioracji podstawowej i szczegółowej zapobiega zalewaniu gruntów .
Na terenie powiatu krotoszyńskiego utrzymaniem i eksploatacja urządzeń melioracji wodnej
szczegółowej i podstawowej zajmuje się Związek Spółek Wodnych w Krotoszynie. Związek działa
na podstawie Statutu zatwierdzonego decyzją Marszałka Województwa Wielkopolskiego i ustawy
Prawo wodne. Związek zrzesza cztery gminne spółki wodne: Koźmin, Krotoszyn, RozdraŜew Sulmierzyce i Zduny.
Tabela 43 Obszar objęty działalnością Związku Spółek Wodnych w Krotoszynie
Obszar objęty
działalnością
Spółki Wodnej
[ha]
Spółka Wodna
Długość
rowów
melioracyjnych
[km]
GSW Koźmin
10 444,68
268,00
GSW Krotoszyn
13 933,73
295,60
GSW RozdraŜew
6 695,90
112,40
SW Sulmierzyce
1 902,94
23,90
GSW Zduny
3 230,97
130,50
RAZEM
36 208,22
830,40
Źródło: ZSW w Krotoszynie
Obszar objęty działalnością Związku wynosi łącznie 36 208,22 ha, na którym znajduje się
830,40 km rowów melioracji wodnej szczegółowej.
Konserwacją objętych jest 100% rowów melioracyjnych, przy czym co roku odmulane jest
ok. 10-20% wszystkich rowów. Zakres corocznej konserwacji ustalany jest zawsze na początku roku. W zaleŜności od potrzeb konserwacji i do przewidzianego zakresu prac dobierana jest wysokość składki członkowskiej. Naprawy drenaŜu wykonywane są na bieŜąco po zgłoszeniu awarii.
Z zakresu prac realizowane jest przede wszystkim odmulanie rowów melioracyjnych. Sporadycznie prowadzone są naprawy drenaŜu i wykaszanie rowów, wycinanie krzaków, dodrenowanie
(zakładanie nowych dren), czyszczenie przepustów, naprawy i wymiany studzienek melioracyj-
16
Źródło: Wielkopolski Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych w Poznaniu
62
nych. Problem od lat jest brak środków finansowych na powyŜsze prace, dlatego koncentrują się
one głównie na odmulaniu rowów, poniewaŜ jest to najwaŜniejszy zabieg konserwacyjny.
Przed skutkami powodzi i suszy chronią równieŜ zbiorniki małej retencji. Według informacji
WZMiUW w Poznaniu na terenie powiatu krotoszyńskiego znajduje się 97 zbiorników o łącznej powierzchni zalewu 147,33 ha. Wykaz ilościowy i powierzchniowy istniejących zbiorników małej retencji w ujęciu gminnym znajduje się w poniŜszej tabeli.
Tabela 44 Wykaz ilościowy i powierzchniowy zbiorników małej
toszyńskiego
Gmina
Ilość zbiorników [sztuk]
Koźmin Wlkp.
12
Krotoszyn
17
RozdraŜew
11
Zduny
19
Sulmierzyce
3
Kobylin
35
Razem
97
Źródło: WZMiUW w Poznaniu, Rejonowy Oddział w Ostrowie Wlkp.
retencji na terenie powiatu kropowierzchnia zalewu [ha]
6,59
26,40
3,80
99,08
0,97
10,49
147,33
W celu zapewnienia bezpieczeństwa przeciwpowodziowego planowane są inwestycje w zakresie odbudowy rzeki Orli (km 50+370 – 65+370 (tj. 15 km), rzeki Lubieszki (w km 28+700 32+200 (tj. 3,5 km) oraz budowa wałów przeciwpowodziowych na rzece Radęcy (w gm. Kobylin) –
6,7 km i na rzece Orli (gm. Kobylin) – 5,0 km. Inwestycje sfinansowane będą ze środków własnych
WZMiUW w Poznaniu, środków unijnych oraz Programu Odra 2006.
Ponadto w gminie Koźmin Wlkp. planowana jest budowa zbiornika wodnego Orla Klatka na
rzece Orla w km 84+300, o powierzchni 43 ha.
Zgodnie z zapisami ustawy Prawo wodne (Dz.U.2012.145) ochronę przed powodzią prowadzi się z uwzględnieniem map zagroŜenia powodziowego, map ryzyka powodziowego oraz planów
zarządzania ryzykiem powodziowym. W myśl ustawy KZGW w grudniu 2011 r. przygotowało
wstępną ocenę ryzyka powodziowego. Dla obszarów naraŜonych na niebezpieczeństwo powodzi
wskazanych we wstępnej ocenie ryzyka powodziowego, zostaną sporządzone mapy zagroŜenia
powodziowego i mapy ryzyka powodziowego, które wg ustawy mają być gotowe do końca 2013 r.
Natomiast do końca 2015 r. powinny być sporządzone plany zarządzania ryzykiem powodziowym
dla obszarów dorzeczy. Ewentualne przedsięwzięcia konieczne do wykonania ze względu na
ochronę przeciwpowodziową wynikać będą z planu zarządzania ryzykiem powodziowym. Terminy
sporządzenia w/w dokumentów regulują przepisy Dyrektywy Powodziowej 2007/60/WE Parlamentu
Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2007r. w sprawie oceny ryzyka powodziowego i zarządzania nim. Prace te będą realizowane w jednolitej formie i zakresie zgodnie ze standardami
obowiązującymi w całej Unii Europejskiej.
Zgodnie z art. 84 cytowanej ustawy obszary, o których mowa w art. 79 ust. 2, naleŜało
uwzględniać przy sporządzaniu planu zagospodarowania przestrzennego województwa, studium
uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego, decyzji o lokalizacji inwestycji celu
publicznego oraz o warunkach zabudowy. W studium dla przedmiotowego terenu występują obszary bezpośredniego zagroŜenia powodzią w rozumieniu art. 82. ust. 1 Prawa wodnego (ustawa z
dnia 18 lipca 2001 r. - Dz. U. z 2005 r. Nr 239 poz. 2019 z poźn. zm.) - w brzmieniu obowiązującym
do dnia 17.03.2011 r.
5.2.1.
Kształtowanie stosunków wodnych i ochrona przed powodzią
Dnia 26 listopada 2007 r. weszła w Ŝycie Dyrektywa 2007/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dn. 23 października 2007 r. w sprawie oceny ryzyka powodziowego i zarządzania
nim, potocznie zwana Dyrektywą Powodziową. Dyrektywa Powodziowa jest waŜnym uzupełnieniem wcześniejszego prawodawstwa wspólnotowego w zakresie gospodarowania wodami. Nale-
63
Ŝy podkreślić, iŜ jest ona równorzędna z Ramową Dyrektywą Wodną (RDW) i w pełni spójna z jej
zapisami.
Nadrzędnym celem Dyrektywy Powodziowej jest ograniczanie ryzyka powodziowego i
zmniejszanie następstw powodzi w państwach Unii Europejskiej. DąŜy do właściwego zarządzania ryzykiem, jakie moŜe stwarzać powódź dla ludzkiego zdrowia, środowiska, działalności gospodarczej i dziedzictwa kulturowego. Dyrektywa wymaga długoterminowego procesu planowania, który odbywać się będzie w trzech etapach. Państwa członkowskie zobligowane są do sporządzenia:
1. Wstępnej oceny ryzyka powodziowego do grudnia 2011 roku,
2. Map zagroŜenia i map ryzyka powodziowego do grudnia 2013 roku,
3. Planów zarządzania ryzykiem powodziowym do grudnia 2015 roku.
Kierunki działań:
1) Monitorowanie zagroŜenia powodziowego w rejonie powiatu,
2) Zwiększanie zdolności retencyjnej zlewni poprzez budowę małych zbiorników retencyjnych,
3) Kontrola stanu melioracji szczegółowych i urządzeń wodnych wraz z wytypowaniem odcinków do rekonstrukcji i modernizacji,
4) Zalesienia, właściwe zabiegi agrotechniczne i melioracyjne.
5.3.
Zanieczyszczenie powietrza
W województwie wielkopolskim podstawowym źródłem zanieczyszczeń wprowadzanych do
powietrza jest emisja antropogeniczna, pochodząca głównie z działalności przemysłowej (emisja
punktowa) oraz komunikacji (emisja liniowa), które związane są z obszarami zurbanizowanymi
miast oraz dominacją energetyki, górnictwa i przemysłu wydobywczego w części wschodniej województwa. NajwyŜsze uprzemysłowienie cechuje miasta na prawach powiatu.
Z analizy danych statystycznych wynika, Ŝe emisja substancji gazowych z zakładów przemysłowych utrzymuje się od lat na zbliŜonym poziomie. Porównując lata 2008 i 2010 udział zanieczyszczeń gazowych zmniejszył się o 8%. ZauwaŜalny jest równieŜ spadek emisji pyłów, w tym pyłów ze spalania paliw, gdzie zanotowano róŜnicę 14,9%.
Na urządzeniach do redukcji zanieczyszczeń do powietrza zatrzymano ponad 15% zanieczyszczeń pyłowych i 47,1% zanieczyszczeń gazowych.
Według danych GUS w 2010 r. emisja pyłów z terenu powiatu krotoszyńskiego z zakładów
zaliczanych do szczególnie uciąŜliwych wyniosła 84 tony, co stanowiło 1,49% ogólnej masy emitowanych zanieczyszczeń pyłowych z terenu województwa wielkopolskiego. Wielkość emisji gazów
w powiecie osiągnęła poziom 24 075 ton, co w odniesieniu do całkowitej masy emitowanych gazów
w województwie stanowiło zaledwie 0,1%. Powiat krotoszyński charakteryzuje się niską emisją
zanieczyszczeń w województwie.
PoniŜsza tabela przedstawia emisję zanieczyszczeń powietrza z zakładów szczególnie
uciąŜliwych na terenie powiatu krotoszyńskiego.
64
Tabela 45 Emisja zanieczyszczeń powietrza z zakładów szczególnie uciąŜliwych na terenie powiatu krotoszyńskiego w latach 2008 i 2010 r.
Emisja zanieczyszczeń pyłowych
t/rok
2008
2010
ogółem
120
84
ze spalania paliw
109
52
węglowo-grafitowe, sadza
3
0
Emisja zanieczyszczeń gazowych
t/rok
2008
2010
ogółem
29109
24075
ogółem (bez dwutlenku węgla)
499
387
dwutlenek siarki
171
112
tlenki azotu
85
60
tlenek węgla
228
198
dwutlenek węgla
28610
23688
Zanieczyszczenia zatrzymane lub zneutralizowane w urządzeniach do redukcji
t/rok
2008
2010
pyłowe
692
417
gazowe
61
95
Źródło: GUS
Głównym źródłem emisji zanieczyszczeń do powietrza w powiecie krotoszyńskim jest emisja
antropogeniczna, a zwłaszcza emisja niska, wynikająca z działalności człowieka. Naturalne procesy zachodzące w przyrodzie (emisja naturalna) mają znaczenie marginalne i w niewielkim stopniu
oddziałują na jakość powietrza.
Emisja antropogeniczna obejmuje emisję z zakładów przemysłowych i energetycznych, emisję niską z gospodarki komunalnej (kotłownie, indywidualne paleniska domowe i prywatne zakłady)
oraz emisję komunikacyjną.
Wielkość emisji zanieczyszczeń z zakładów przemysłowych zlokalizowanych na obszarze
powiatu krotoszyńskiego przedstawiono na podstawie wydanych i aktualnie obowiązujących decyzji o dopuszczalnej emisji.
Tabela 46 Wielkość emisji zanieczyszczeń z zakładów przemysłowych na terenie powiatu krotoszyńskiego
Wielkość emisji
Udział
Podmiot gospodarczy
[Mg/rok]
w emisji [%]
Dalkia, Krotoszyn sp. z o.o.
910,83
69,14
Krotoszyńskiego Przedsiębiorstwa
142,91
10,85
Ceramiki Budowlanej „CERABUD” S. A., Krotoszyn
Fabryka Podłóg w Biadkach ul. RozdaŜewska 5
78,33
5,95
IHR, Smolice
55,82
4,24
Kaflarnia, Zduny
36,78
2,79
Krot-Plon Spółka z o.o., ul. Ofiar Katynia 1, 63-700 Krotoszyn
23,58
1,79
PPHU Feliks Naglak, ul. Borecka 33a, Koźmin Wlkp.
5,29
0,40
PW Wojciech Naglak, ul. Borecka 33a , Koźmin Wlkp.
3,05
0,23
Bojanex s.j. Piotr Kalak, Krotoszyn
2,70
0,20
Krepel Sp. z o.o., Krotoszyn
11,20
0,85
PPHU W. Gembiak & J .Mikstacki, ul. Transportowa, Krotoszyn
9,93
0,75
Fugor Sp. z o.o., Krotoszyn
8,06
0,61
„Rzeźnia Mróz” Sp. z o.o. Borzęcice
5,10
0,39
Nature Sp. z o.o., Tartak Kobylin
5,81
0,44
ZRB WAM Sp. z o.o., Zakład Terenowy nr 2 w Krotoszynie
4,57
0,35
Lege Opakowania Sp. z o.o., Koźmin Wlkp. ul. Wierzbowa 30
3,51
0,27
PPHU Konstal obiekt przy ul. Kobylińskiej, Krotoszyn
2,09
0,16
65
Jotkel, Krotoszyn
PPHU Adpal, Koźmin Wlkp.
Nasycalnia Podkładów, Koźmin Wlkp.
PPHU Konstal obiekt przy ul. Magazynowej 13, Krotoszyn
ARPAK Sp. z o.o.– opakowania, Koźmin Wlkp. ul. Wierzbowa
30
Malarnia Ozdób Choinkowych, Koźmin Wlkp.
Zakład Mięsny Janex, Kobylin
Henmar, ul. Przemysłowa Koźmin Wlkp.
Razem
1,48
1,24
1,41
0,95
0,11
0,09
0,11
0,07
0,79
0,06
0,72
0,68
0,51
1317,34
0,05
0,05
0,04
100
Ze względu na ilości emitowanych zanieczyszczeń, szacuje się, Ŝe w powiecie emisja antropogeniczna jest jednym z głównych zagroŜeń dla warunków Ŝycia i zdrowia człowieka oraz środowiska. Dla terenów wiejskich jej uciąŜliwość wynika głównie z rozproszenia źródeł emisji (emisja
niska z palenisk domowych). Ze względu na koncentrację ośrodków przemysłowych w terenach
miejskich obszary miejskie są w największym stopniu naraŜone na skutki emisji antropogenicznej
(przemysłowej, niskiej i komunikacyjnej).
Istotnym źródłem emisji zanieczyszczeń do powietrza na terenie powiatu jest transport drogowy. Na skutek czynności eksploatacyjnych do atmosfery emitowane są: zanieczyszczenia gazowe: tlenki azotu, tlenek węgla, dwutlenek węgla i węglowodory aromatyczne oraz zanieczyszczenia
pyłowe w postaci związków: ołowiu, kadmu, niklu i miedzi.
Przez powiat przebiegają dwie drogi krajowe nr 15 i 36, które krzyŜują się w mieście Krotoszyn. Droga nr 36 jest drogą tranzytową pojazdów cięŜarowych o duŜych gabarytach i nacisku na
oś. W Krotoszynie droga ta przebiega częściowo przez miasto. Obie drogi charakteryzują się duŜym natęŜeniem ruchu. Droga wojewódzka przebiegająca przez Krotoszyn przejmuje część ruchu
tranzytowego z drogi krajowej oraz część samochodów osobowych w ruchu lokalnym.
WIOŚ w Poznaniu r. opracował ocenę roczną jakości powietrza w województwie wielkopolskim dotyczącą roku 2011. Ocena została wykonana w nowym układzie stref. W związku z transpozycją do prawa polskiego Dyrektywy 2008/50/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 21
maja 2008 r. w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla Europy, przyjmuje się, Ŝe od
stycznia 2011 r. dla wszystkich zanieczyszczeń uwzględnianych w ocenach jakości powietrza
obowiązuje nowy podział kraju na strefy. W przypadku województwa wielkopolskiego wyróŜniono
trzy strefy: aglomeracja poznańska, Miasto Kalisz oraz pozostały teren województwa stanowiący
tzw. strefę wielkopolską.
Roczna ocena jakości powietrza pozwoliła uzyskać informacje na temat stęŜeń: dwutlenku
azotu, dwutlenku siarki, tlenku węgla, benzenu, pyłu zawieszonego PM2,5 oraz pyłu zawieszonego
PM10 łącznie z zanieczyszczeniami zawartymi w tym pyle (benzo[a]piren, arsen, ołów, kadm, nikiel), ozonu z uwzględnieniem kryteriów ochrony zdrowia. Uzyskane informacje umoŜliwiły sklasyfikować strefy w oparciu o przyjęte kryteria, ustanowione ze względu na ochronę zdrowia ludzi oraz
ze względu na ochronę roślin, tj. dopuszczalny poziom substancji w powietrzu, poziom dopuszczalny powiększony o margines tolerancji, poziom docelowy oraz poziom celu długoterminowego
(zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 3 marca 2008 r. w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu, Dz. U. Nr 47, poz. 281).
Ocena jakości powietrza przeprowadzona z uwzględnieniem kryteriów ochrony zdrowia wykazała, iŜ we wszystkich strefach wystąpiły przekroczenia. W strefie wielkopolskiej, do której zalicza się powiat krotoszyński wystąpiły przekroczenia stęŜenia średnio-dobowego dla pyłu zawieszonego PM10. Wszystkim strefom, ze względu na stwierdzone przekroczenia dopuszczalnego
poziomu substancji przypisano klasę C. Z przebiegu rocznej serii pomiarów odczytać moŜna wyraźną sezonową zmienność stęŜeń pyłu (wyŜsze w okresie zimnym, niŜsze w sezonie letnim).
MoŜna więc przypuszczać, Ŝe powodem przekroczeń w sezonie grzewczym jest niska emisja z
sektora komunalno-bytowego wpływająca na wyraźne pogorszenie warunków aerosanitarnych w
miastach.
W przypadku ocenianego pyłu PM2,5 strefę wielkopolską zaliczono do klasy B.
W przypadku ozonu na podstawie otrzymanych wyników z kolejnych trzech lat pomiarów
(2009–2011) strefę wielkopolską zaliczono do klasy C. Odnosząc otrzymane wyniki do celu długoterminowego dla ozonu wszystkie strefy zaliczono do klasy D2. W przypadku celu długotermino-
66
3
wego stwierdzono przekraczanie wartości normatywnej 120 µg/m spośród wartości stęŜeń 8godzinnych średnich kroczących w roku kalendarzowym. Wszystkie strefy w tym wielkopolską zaliczono do klasy D2.
W roku 2011 stwierdzono równieŜ przekroczenia poziomu docelowego dla benzo(a)pirenu;
oceniane strefy zaliczono do klasy C, dla której przygotowuje się program naprawczy mający
na celu osiągnięcie poziomu docelowego substancji w powietrzu tam, gdzie jest to moŜliwe technicznie i uzasadnione ekonomicznie.
Tabela 47 Klasyfikacja stref z uwzględnieniem kryteriów określonych w celu ochrony zdrowia w
2011 r.
Nazwa strefy
Strefa
wielkopolska
NO2
SO2
CO
A
A
A
Symbol klasy strefy dla poszczególnych substancji
Pył
Pył
C6H6
Ba/a/P
As
Cd
PM2,5 PM10
A
B
C
C
A
A
Ni
Pb
O3
A
A
C
Źródło: WIOŚ Poznań
Analizując dane z okresu wcześniejszego (2009 r.) w strefie kalisko-jarocińskiej (do której
uprzednio zaliczany był powiat krotoszyński) moŜna stwierdzić, iŜ we wcześniejszym okresie występowały tylko przekroczenia dopuszczalnych poziomu ozonu powietrzu. Na podstawie otrzymanych wtedy wyników strefę wielkopolską zaklasyfikowano do klasy C.
Rezultatem końcowym oceny stref pod kątem ochrony roślin, podobnie jak pod kątem
ochrony zdrowia, jest określenie klas wynikowych dla poszczególnych zanieczyszczeń w danej
strefie. W efekcie oceny przeprowadzonej dla 2011 roku dla ozonu strefie wielkopolskiej przypisano klasę C, dla dwutlenku siarki i tlenków azotu strefę wielkopolską zaliczono do klasy A.
Tabela 48 Klasyfikacja stref z uwzględnieniem kryteriów określonych w celu ochrony roślin w
2011 r.
Nazwa strefy
Strefa
wielkopolska
NOx
Symbol klasy strefy dla poszczególnych substancji
SO2
O3
A
A
C
Źródło: WIOŚ Poznań
Wyniki pomiarów metodą pasywną dwutlenku siarki i dwutlenku azotu w roku 2011
Zgodnie z Programem Monitoringu Środowiska w województwie wielkopolskim w 2011 roku
kontynuowano badania jakości powietrza w zakresie stęŜeń dwutlenku azotu i dwutlenku siarki metodą pasywną (wskaźnikową), co pozwoliło na określenie aktualnego stanu zanieczyszczenia powietrza w rejonach, gdzie czynniki techniczne lub ekonomiczne uniemoŜliwiają zastosowanie bardziej złoŜonych metod pomiarowych. Pomiaru NO2 i SO2 w powiecie krotoszyńskim dokonano w
miejscowości Chwaliszew (gmina Krotoszyn).
3
Średnioroczne stęŜenie dwutlenku siarki w 2011 roku wyniosło 6,3 µg/m i było niŜsze niŜ w
3
2010 r. (9,4 µg/m ). StęŜenia miesięczne wykazują sezonowość. NajwyŜsze wartości osiągane są
w okresie grzewczym, natomiast miesiące ciepłe charakteryzują się duŜo niŜszymi wartościami stęŜeń SO2.
Średnioroczne stęŜenie dwutlenku azotu w punkcie pomiarowym w 2011 roku wyniosło 14,0
3
3
µg/m , co stanowi 35% dopuszczalnego poziomu 40 µg/m , było równieŜ niŜsze niŜ w 2010 r. o 0,2
3
µg/m .
Otrzymane w poprzednich latach wyniki badań wykazały, Ŝe znaczący wpływ na jakość powietrza w punkcie pomiarowym mają zanieczyszczenia pochodzenia komunikacyjnego, a w okresie
grzewczym dominuje wpływ niskiej emisji. W celu ograniczania emisji, głównie pyłów z tzw. emisji
niskiej wskazane byłoby propagowanie i realizacja inwestycji związanych ze zmianą starych, nieekologicznych systemów ogrzewania na nowoczesne kotły opalane gazem ziemnym lub płynnym
lub ze źródeł odnawialnych (np. biomasa).
67
5.3.1.
Ochrona jakości powietrza
W krajach Unii Europejskiej kompleksową regulację w dziedzinie ochrony powietrza stanowi tzw. dyrektywa ramowa w sprawie oceny i zarządzania jakością powietrza w otoczeniu 96/62/EC. Określa ona podstawowe ramy prawne, w tym ujednolicone metody i kryteria oceny jakości powietrza i jest uzupełniana licznymi pochodnymi aktami prawnymi.
Wymagania w zakresie ochrony powietrza będą związane z koniecznością wdroŜenia dyrektywy 2008/50/WE z dnia 21 maja 2008 r. w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza
dla
Europy (tzw. dyrektywa CAFE, ogłoszona w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej w dniu
11 czerwca 2008 r.). Dyrektywa CAFE porządkuje istniejące przepisy w zakresie ochrony powietrza, zwłaszcza w zakresie monitorowania i sprawozdawczości oraz wprowadza kontrolę stopnia
naraŜenia człowieka na działanie pyłu PM2,5 zawartego w powietrzu. Wprowadzenie standardu
dla pyłu PM2,5 dotyczy wszystkich gałęzi przemysłu, transportu, a zwłaszcza źródeł bytowokomunalnych. Konieczne jest takŜe dalsze wzmacnianie systemu monitoringu powietrza i jego
dostosowywanie do wymagań Unii Europejskiej, zwłaszcza w zakresie wymagań nowej Dyrektywy 2004/107/WE w sprawie arsenu, kadmu, rtęci, niklu i wielopierścieniowych węglowodorów
aromatycznych w otaczającym powietrzu, oceny stęŜeń pyłu PM10, PM2,5, a takŜe benzenu,
SO2 i NOx.
WaŜnym elementem redukcji emisji gazów jest emisja gazów cieplarnianych. Narzędziem
wspomagającym działania w zakresie ochrony powietrza będzie wprowadzenie handlu emisją
SO2 i NOx.
Istotną rolę w osiąganiu wymaganej prawem jakości powietrza odgrywać będzie realizacja
programów ochrony powietrza dla stref klasy C.
Kierunki działań:
1) Likwidacja lub modernizacja źródeł „niskiej emisji” (indywidualnych węglowych systemów grzewczych, lokalnych kotłowni opalanych węglem), w tym podłączanie nowych odbiorców do sieci c.o.
2) Wprowadzenie systemu wsparcia finansowego dla właścicieli mieszkań zmieniających system ogrzewania na proekologiczny,
3) Termomodernizacja budynków,
4) Edukacja ekologiczna mieszkańców w zakresie moŜliwości oszczędzania energii,
stosowania, proekologicznych nośników ciepła, korzystania z publicznych środków
transportu,
5) Przeciwdziałanie wypalaniu traw i ugorów na terenach rolnych,
6) Poprawa funkcjonowania infrastruktury drogowej (budowa obejść, modernizacja
dróg) oraz poprawa płynności ruchu,
7) Modernizacja taboru autobusowej komunikacji miejskiej (wymiana pojazdów na
bardziej „ekologiczne"),
8) Opracowanie i realizacja Programu ochrony powietrza (POP) dla strefy w której
stwierdzono przekroczenia stęŜenia średnio-dobowego dla pyłu zawieszonego
PM10 oraz stęŜenia średniorocznego dla benzo[a]pirenu,
9) Promocja działań związane z wykorzystaniem odnawialnych źródeł energii,
10) Rozwój infrastruktury rowerowej,
11) Rozwój sieci gazowej na terenie gmin powiatu.
12) WdraŜanie nowoczesnych technologii przyjaznych środowisku (BAT).
13) Wzmocnienie monitoringu powietrza.
5.4.
PowaŜne awarie
Definicje powaŜnej awarii i powaŜnej awarii przemysłowej określa odpowiednio art. 23 i 24
ustawy Prawo ochrony środowiska:
•
powaŜna awaria - to zdarzenie, w szczególności emisja, poŜar lub eksplozja powstała w trakcie procesu przemysłowego, magazynowania lub transportu, w których występuje jedna lub więcej niebezpiecznych substancji, prowadzące do natychmiasto-
68
wego powstania zagroŜenia Ŝycia lub zdrowia ludzi lub środowiska lub powstania takiego zagroŜenia z opóźnieniem.
•
powaŜna awaria przemysłowa przez pojęcie to rozumie się powaŜną awarię w za-
kładzie.
Z oceny zagroŜenia powiatu krotoszyńskiego wynika, Ŝe do potencjalnych zagroŜeń mogących doprowadzić do sytuacji kryzysowych naleŜy zaliczyć:
•
poŜary,
•
katastrofy, awarie i niekontrolowane przenikanie róŜnych substancji do środowiska naturalnego,
•
katastrofy budowlane,
•
skaŜenie toksycznymi środkami przemysłowymi – transport substancji niebezpiecznych,
•
klęski Ŝywiołowe (susze, huragany, intensywne opady, powodzie).
Obowiązki związane z awariami przemysłowymi spoczywają głównie na prowadzącym zakład o duŜym lub zwiększonym ryzyku wystąpienia awarii oraz na organach Państwowej StraŜy
PoŜarnej, a takŜe Wojewodzie. Szczegółowy opis obowiązków podaje ustawa Prawo ochrony środowiska.
WIOŚ realizuje zadania z zakresu zapobiegania występowania awarii przemysłowych poprzez wykonywanie kontroli przedsiębiorstw.
Z danych uzyskanych z Komendy Powiatowej Państwowej StraŜy PoŜarnej w Krotoszynie na
terenie powiatu zlokalizowany jest jeden zakład o zwiększonym ryzyku powstania powaŜnej awarii
przemysłowej – Rozlewnia Gazu Płynnego „KROTGAZ” Sp. J. w Krotoszynie przy ul. Sadowej 2.
Od roku 2010 przeprowadzone zostały czynności kontrolno-rozpoznawcze w następujących zakładach stanowiących zagroŜenie dla środowiska:
• Rozlewnia Gazu Płynnego „KROTGAZ” Sp. J. w Krotoszynie przy ul. Sadowej 2,
• NUTRICIA Zakłady Produkcyjne Sp. Z o.o. Oddział w Krotoszynie, ul. Kobylińska 37,
• Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska w Kaliszu Zakład Produkcyjny w Koxminie Wlkp.
ul. Strzelecka 12,
• PPH COMPAN Jerzy Czajka w Koźminie Wlkp., ul. Przemysłowa 3,
• MAHLE POLSKA sp. Z o.o. w Krotoszynie, ul. Mahle 6,
• MECH-ROL-PLAST sp. Z o.o. w Koźminie Wlkp., ul. Borecka 56,
• BOLSIUS POLSKA PRODUKCJA sp. z o.o. Zalesie Małe 1 gm. Kobylin,
• BM EKO – Baza w Rzemiechowie 25 gm. Kobylin,
W ostatnich latach na terenie powiatu krotoszyńskiego nie odnotowano powaŜnych awarii
lub klęsk Ŝywiołowych.
5.4.1.
Przeciwdziałanie powaŜnym awariom
PowaŜne awarie naleŜą do trudno przewidywalnych zagroŜeń środowiska. W związku z
tym znacznie ograniczone są moŜliwości przeciwdziałania im. Istotne znaczenie dla bezpieczeństwa kraju pełni Krajowy System Ratowniczo-Gaśniczy (KSRG), skupiający jednostki ochrony
przeciwpoŜarowej, słuŜby i instytucje oraz inne podmioty, które uczestniczą w działaniach ratowniczych.
Skutki powaŜnych awarii dla ludzi w znacznym stopniu zaleŜą od prawidłowych zachowań
w sytuacji wystąpienia zagroŜenia. Zadania koordynacji m.in. prac związanych z powaŜnymi awariami i ewentualnie powstałymi zagroŜeniami regulują stosowne procedury na szczeblu powiatowym, w powiązaniu z działaniem słuŜb ratowniczych (straŜą poŜarną, policją, pogotowiem ratunkowym, pogotowiem energetycznym, pogotowiem gazowym, pogotowiem wodociągowokanalizacyjnym). Powinny być one zawarte w Powiatowym Planie Reagowania Kryzysowego.
Kierunki działań:
1) Kontrola zakładów przemysłowych zlokalizowanych w pobliŜu jednostek osadniczych, których działalność ujemnie wpływa na środowisko.
2) Bezpieczny transport materiałów niebezpiecznych, w tym minimalizacja transportu
substancji niebezpiecznych przez obszary zamieszkałe.
69
3) Eliminowanie i zmniejszanie negatywnych skutków dla mieszkańców i środowiska z
tytułu powaŜnych awarii przemysłowych
4) Wykreowanie właściwych zachowań mieszkańców w sytuacji wystąpienia awarii
przemysłowej lub zagroŜenia w wyniku transportu materiałów niebezpiecznych.
5.5.
Oddziaływanie hałasu
Najczęściej klimat akustyczny ocenia się ilościowo przy pomocy równowaŜnego poziomu
dźwięku A (LAeq), wyraŜonego w decybelach [dB], będącego poziomem uśrednionym w funkcji czasu.
Dopuszczalne wartości poziomów dźwięku w środowisku określa załącznik do Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu
w środowisku (Dz. U. z 2007 nr 120, poz. 826 ze zm.).
Tabela 49 Dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku
L.p
1.
2.
3.
4.
Rodzaj terenu
a. Obszary A ochrony uzdrowiskowej
b. Tereny szpitali poza miastem
a. Tereny zabudowy mieszkaniowej
jednorodzinnej
b. Tereny zabudowy związanej
ze stałym lub wielogodzinnym
pobytem dzieci i młodzieŜy
c. Tereny domów opieki
d. Tereny szpitali w miastach
a. Tereny zabudowy mieszkaniowej
wielorodzinnej i zamieszkania
zbiorowego
c. Tereny zabudowy zagrodowej
d. Tereny mieszkaniowo-usługowe
Tereny w strefie śródmiejskiej miast
powyŜej 100 tys. mieszkańców
Dopuszczalny poziom hałasu w dB
Pozostałe obiekty i działalDrogi lub linie kolejowe
ność będąca źródłem hałasu
LAeq D
LAeq N
LAeq D
przedział
czasu
LAeq N
przedział czasu
odniesienia
równy 8-miu
najmniej korzystnym godz.
dnia
odniesienia
równy 1-ej najmniej korzystnej
godz. nocy
45
45
40
55
50
50
40
60
50
55
45
65
55
55
45
Przedział
czasu odniesienia równy
16 godzinom
przedział czasu
odniesienia
równy 8 h
50
(Źródło: Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych
poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. z 2007 Nr 120, poz. 826 ze zm.)
Źródła hałasu komunikacyjnego na terenie powiatu krotoszyńskiego są związane przede
wszystkim z eksploatacją dróg.
Przez powiat przebiegają drogi krajowe nr 15 i 36 oraz wojewódzkie nr 438 i 444. Wymienione drogi charakteryzują się znacznym natęŜeniem ruchu, dlatego ich uciąŜliwość akustyczna jest
duŜa. Mimo niewątpliwych osiągnięć przemysłu samochodowego, pozwalających na stosowanie
rozwiązań konstrukcyjnych zmniejszających uciąŜliwość akustyczną pojazdów, rozbudowa sieci
dróg i rosnące natęŜenie ruchu powodują coraz większą presję na środowisko. Wieloletnie badania wskazują na zwiększanie się obszarów poddanych nadmiernemu oddziaływaniu hałasu i niepokojące zmniejszanie powierzchni terenów o korzystnych warunkach akustycznych. Analiza danych statystycznych na przestrzeni lat 2000–2010 wykazuje stały wzrost ogólnej liczby pojazdów,
w tym liczby pojazdów osobowych.
Wzrost ilości uŜytkowników dróg wpływa na stan nawierzchni, co z kolei ma niemały wpływ
na wielkość emisji hałasu. Wklejanie łat o nierównych krawędziach powoduje, Ŝe przejeŜdŜające
samochody powodują powstawanie dodatkowych hałasów. Dzięki środkom unijnym, w ostatnich latach obserwuje się znaczną poprawę stanu dróg. Wymiana nawierzchni oraz poprawa parametrów
wpływa nie tylko na komfort jazdy pasaŜerów, ma teŜ istotne znaczenie dla mieszkańców lokalnych
miejscowości.
70
Ponadto droga krajowa nr 15 przebiega przez centra miast Koźmin Wlkp., Krotoszyn i Zduny, a krajowa 36 przez miasto Kobylin i Krotoszyn. Niewątpliwie stanowi to problem ze względu na
duŜe natęŜenie ruchu, zwłaszcza samochodów cięŜarowych, które prócz hałasu powodują drgania
i stanowią zagroŜenie dla bezpieczeństwa ruchu. Podstawowym zadaniem inwestycyjnym do roku
2015 jest rządowy Program budowy dróg krajowych na lata 2011-2015, zgodnie z którym po roku
2013 na terenie powiatu krotoszyńskiego przewiduje się budowę obwodnicy Koźmina Wlkp. w ciągu drogi krajowej nr 15 o długości 5,9 km. Dodatkowo zawarto porozumienie pomiędzy GDDKiA a
władzami samorządowymi Krotoszyna dotyczące projektu budowy obwodnicy Krotoszyna w ciągu
drogi krajowej nr 15. W chwili obecnej trwają prace projektowe związane z opracowaniem materiałów koniecznych do uzyskania decyzji środowiskowej dla tej inwestycji. Realizacja zadania przewidziana jest w kolejnej perspektywie finansowej tj. po roku 2020.
Podczas przeprowadzonego przez w 2010 r. Generalnego pomiaru ruchu drogowego zlokalizowano punkty pomiarowe na terenie powiatu. Pomiar natęŜenia ruchu był przeprowadzony zarówno dla obu dróg krajowych jak i wojewódzkich.
W poniŜszej tabeli przedstawiono informacje na temat ruchu kołowego na drogach krajowych powiatu.
Tabela 50 Ruch kołowy na drogach krajowych powiatu krotoszyńskiego w 2010 r.
Nr
pkt.
pom.
90711
90723
90915
90914
90913
90703
90702
90701
Nr
drogi
kraj.
15
15
15
15
15
36
36
36
Opis odcinka
Dł.
(km)
8,2
0,7
14,2
4,6
11,9
15,3
2,5
25,5
Nazwa
gr. Woj. – Krotoszyn
Krotoszyn /przejście
Krotoszyn-Koźmin
Koźmin-Wałków
Wałków-Jarocin
Kobylin-Krotoszyn
Krotoszyn /przejście
Krotoszyn-Ostrów Wlkp.
Rodzajowa struktura ruchu pojazdów silnikowych
O
M
6989
17009
6889
5913
7055
5088
11044
5318
SoM
59
5265
136 13353
33
4959
31
4142
51
5098
34
3428
131
8253
15
3686
Lsc
712
1630
794
727
804
696
1329
678
Scbp
Sczp
255
615
324
264
314
327
549
294
625
1098
685
670
711
532
737
589
A
C
55
162
74
52
66
47
24
47
18
15
20
27
11
24
21
9
R
71
671
21
16
84
74
308
56
Źródło: na podstawie zestawienia pn. „Generalny Pomiar Ruchu w 2010 r. -Wielkopolskie”, WZDW,
O - ogółem; M - motocykle; SoM - samochody osobowe (mikrobusy); Lsc - lekkie samochody cięŜarowe; Scbp - samochody cięŜarowe bez przyczepy; Sczp - samochody cięŜarowe z przyczepą; A autobusy; C - ciągniki rolnicze; R – rowery
Najbardziej obciąŜone ruchem są odcinki dróg krajowych w Krotoszynie, gdzie zanotowano
ponad 10 tys. pojazdów na dobę. Zasadne w tym przypadku jest podjęcie decyzji o wyprowadzeniu
ruchu z miasta poprzez budowę obwodnicy. Porównując wyniki z GPR z 2005 r. zauwaŜalny jest,
wzrost liczby poruszających się pojazdów na wszystkich badanych odcinkach w tym na dk nr 15
średnio o 20%, na dk nr 36 – 9,3%. Największy wzrost liczby pojazdów odnotowano na dk. nr 15
od granicy województwa do Krotoszyna – aŜ o 23%.
W poniŜszej tabeli przedstawiono informacje na temat ruchu kołowego na drogach wojewódzkich powiatu.
Tabela 51 Ruch kołowy na drogach wojewódzkich powiatu krotoszyńskiego w 2010 r.
Opis odcinka
Nr
pkt.
pom.
Nr
drogi
woj.
Dł.
(km)
30202
438
18,6
30243
444
30244
444
Nazwa
Borek Wlkp.-Koźmin
Wlkp.
10,5 Krotoszyn-Sulmierzyce
Sulmierzyce-Odolanów
13,0
(rondo)
Rodzajowa struktura ruchu pojazdów silnikowych
O
M
SoM
Lsc
Scbp
Sczp
A
C
2419
27
1850
256
109
138
12
27
2830
40
2040
342
173
178
23
34
7254
87
6165
624
138
174
44
22
Źródło: na podstawie zestawienia pn. „Generalny Pomiar Ruchu w 2010 r. -Wielkopolskie”, WZDW,
O - ogółem; M - motocykle; SoM - samochody osobowe (mikrobusy); Lsc - lekkie samochody cięŜarowe; Scbp - samochody cięŜarowe bez przyczepy; Sczp - samochody cięŜarowe z przyczepą; A autobusy; C - ciągniki rolnicze;
71
Porównując wyniki GPR z 2005 r. równieŜ moŜna zauwaŜyć wzrost natęŜenia ruchu. Wyjątek stanowi odcinek dw. nr 444 Krotoszyn-Sulmierzyce, na którym ruch samochodów zmniejszył
się o 14,3%. Najbardziej obciąŜona ruchem jest droga wojewódzka nr 444 na odcinku SulmierzyceOdolanów (rondo).
Rodzaj pojazdu teŜ ma duŜe znaczenie dla emisji hałasu, moŜna powiedzieć, Ŝe zachodzi
tutaj zaleŜność: im większy pojazd tym wyŜszy poziom hałasu jest przez niego generowany. W
ostatnich latach na drogach powiatu krotoszyńskiego przybyło równieŜ samochodów cięŜarowych.
Z ewidencji WIOŚ w Poznaniu wynika, Ŝe w 2010 r. na terenie powiatu krotoszyńskiego Inspekcja przeprowadziła badania z zakresu monitoringu hałasu komunikacyjnego w mieście Krotoszyn (dk. Nr 15 i 36) oraz w Sulmierzycach (dw. nr 444 ul. Klonowicza 4).
Tabela 52 Wyniki pomiarów hałasu na drogach krajowych i wojewódzkich w powiecie krotoszyńskim w 2010 r.
Punkt
pomiarowy
dr. Kraj. Nr 15
Krotoszyn
/przejście
dr. Kraj. Nr 15
Krotoszyn
/przejście
dr. Kraj. Nr 36
Krotoszyn
/przejście
dr. Kraj. Nr 36
Krotoszyn
/przejście
dr. Wojew. Nr
444Sulmierzyce,
ul. Klonowicza 4
dr. Wojew. Nr
444Sulmierzyce,
ul. Klonowicza 4
dzień
odległość
punktu pomiarowego
od drogi
10 m
noc
10 m
50
64,3
14,3
dzień
20 m
60
68,2
8,2
noc
20 m
50
63,1
13,1
dzień
10 m
55
67,4
12,4
noc
10 m
50
61,7
11,7
dzień
20 m
55
64,3
9,3
noc
20 m
50
57,1
7,1
dzień
8,5 m
60
69,3
9,3
noc
8,5 m
50
62,8
12,8
dzień
17 m
60
67,2
7,2
noc
17 m
50
61,6
11,6
Pora doby
60
Wartość równowaŜnego poziomu dźwięku, [dB]
(zmierzone)
69,3
RóŜnica między
hałasem pomierzonym a dopuszczalnym [dB]
9,3
Poziom
dopuszczalny
[dB]
Źródło: WIOŚ Poznań, 2010
W większości przypadków zagospodarowanie terenu stanowiła zabudowa zagrodowa, wielorodzinna lub mieszkaniowo-usługowa, dla której dopuszczalne wartości równowaŜnego poziomu
hałasu wynoszą 60 dB w porze dziennej (6.00−22.00) i 50 dB w porze nocnej (22.00−6.00). W
jednym przypadku pomiary dotyczyły terenu zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej lub obiektów
związanych z wielogodzinnym pobytem dzieci i młodzieŜy (dopuszczalne wartości równowaŜnego
poziomu hałasu 55 dB w porze dziennej i 50 dB w porze nocnej). Wartości poziomu hałasu na granicy podlegającej ochronie zabudowy nie odpowiadały wymaganiom obowiązujących przepisów.
Stwierdzone przekroczenia dopuszczalnych wartości poziomu hałasu sięgały nawet 14,3 dB w porze nocnej (przy drodze krajowej nr 15 w Krotoszynie na przejściu) oraz 12,4 dB przy drodze krajowej nr 36 w porze dziennej. DuŜe przekroczenia wystąpiły równieŜ przy drodze wojewódzkiej nr
444 w Sulmierzycach od 12,8 do 11,6 dB w prze nocnej. NaleŜy zauwaŜyć, Ŝe mimo większej odległości punktu pomiarowego od drogi hałas zmniejsza się zaledwie o kilka decybeli.
Na terenie powiatu występują zakłady przemysłowe, które mogą stanowić pewne zagroŜenie
hałasem. WIOŚ prowadzi działalność kontrolną w zakresie hałasów przemysłowych, jednak w ostatnich latach nie przeprowadzano pomiaru hałasu przemysłowego na omawianym terenie. Istniejące zakłady w większości podejmują niezbędne działania organizacyjne i techniczne, które prowadzą do ograniczenia emisji hałasu do wartości spełniających standardy jakości środowiska.
W celu skutecznej ochrony środowiska przed nadmiarem hałasu naleŜy:
• zinwentaryzować źródła emisji hałasu do środowiska,
72
•
•
•
•
•
•
•
5.5.1.
wyszukiwać tzw. „obszary szczególnej uciąŜliwości dla środowiska”,
kontynuować ciągłe badania (monitoring) w środowisku chronionym akustycznie,
kontynuować systematycznie pomiary hałasu komunikacyjnego i przemysłowego,
wdraŜać technologie (urządzenie) charakteryzujące się niskimi emisjami hałasu do
środowiska,
stosować maszyny i urządzenia o obniŜonej hałaśliwości,
budować ekrany akustyczne w miejscach o duŜej uciąŜliwości hałasu drogowego,
zakładać pasy zieleni ochronnej (izolacyjne).
Ochrona przed hałasem
Zgodnie z ustawą Prawo ochrony środowiska od 1 stycznia 2011 r. oceny stanu akustycznego dokonuje się dla drogi po których przejeŜdŜa ponad 3 mln pojazdów rocznie oraz linie kolejowe, po których przejeŜdŜa ponad 30 tys. pociągów rocznie które moŜe powodować przekroczenie dopuszczalnego poziomu hałasu.
Kierunki działań:
1) Zmniejszenie uciąŜliwości hałasu, zwłaszcza na terenach zabudowanych,
2) Ochrona przed hałasem komunikacyjnym,
3) Realizacja inwestycji zmniejszających naraŜenie na hałas komunikacyjny (budowa
obwodnic, modernizacja szlaków komunikacyjnych, budowa ekranów akustycznych, rewitalizacja odcinków linii kolejowych itp.),
4) Identyfikacja zagroŜeń akustycznych na terenie powiatu,
5) Wyznaczenie terenów szczególnie zagroŜonych hałasem drogowym
6) Ograniczenie hałasu przemysłowego,
7) Budowa ekranów akustycznych i zieleni izolacyjnej,
8) Opracowanie programów edukacyjnych uświadamiających problemy ochrony przed
hałasem.
5.6.
Oddziaływanie pól elektromagnetycznych
W 2010 r. zakończono trzyletni cykl pomiarowy pól elektromagnetycznych (PEM). Począwszy od roku 2008 monitoring PEM realizowany był w oparciu o rozporządzenie Ministra Środowiska
z dnia 12 listopada 2007 roku w sprawie zakresu i sposobu prowadzenia okresowych badań poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku (Dz. U. Nr 221, poz. 1645). Zgodnie z powyŜszym
rozporządzeniem monitoring pól elektromagnetycznych polega na wykonywaniu w cyklu trzyletnim
pomiarów natęŜenia składowej elektrycznej pola.
Pomiary wykonywane były w odległości nie mniejszej niŜ 100 metrów od rzutu anten instalacji emitujących pola elektromagnetyczne na powierzchnię terenu. Celem pomiarów było wyłącznie
określenie poziomu pól elektromagnetycznych w środowisku w miejscach dostępnych dla ludności.
Pomiary nie słuŜą określeniu wpływu poszczególnych obiektów emitujących fale elektromagnetyczne na poziom pól w środowisku. W związku z tym uzyskane wyniki nie mogą stanowić podstawy do wnioskowania o wielkości emisji pól elektromagnetycznych ze źródeł (obiektów) znajdujących się w pobliŜu miejsc, w których realizowano pomiary.
W ciągu trzech lat pomiary natęŜenia pól elektromagnetycznych wykonano w trzech punktach: Koźmin Wlkp. – ul. Poznańska (przy banku PKO BP), Świnków (gmina Krotoszyn) i Krotoszyn
– ul. Sikorskiego 2. W Ŝadnym z punktów pomiarowych nie stwierdzono przekroczenia poziomu
dopuszczalnego (7 V/m dla zakresu częstotliwości od 3 MHz do 300 GHz). Nie stwierdzono
teŜ występowania pól o wartościach zbliŜonych do dopuszczalnych.
Na terenie powiatu zlokalizowana jest sieć urządzeń radiokomunikacyjnych. Przez Obszar
powiatu przebiegają równieŜ linie elektroenergetyczne 110 kV. Występują są stacje elektroenergetyczne 110 kV: GPZ w Krotoszynie przy ul. Wiśniowej, do której wprowadzone są 4 linie 110 kV
z kierunku Ostrów Wlkp, Milicz, Jarocin i z GPZ-Zdunowska, GPZ w Krotoszynie przy ul. Zdunowskiej, do której wprowadzone są 2 linie 110 kV z kierunku Pępowa i z GPZ – Wiśniowa oraz przewoźna stacja elektroenergetyczna w rejonie Koźmina Wlkp., na terenie miejscowości Biały Dwór.
W poszczególnych gminach istnieją równieŜ stacje przekaźnikowe telefonii komórkowej:
73
•
Gmina Kobylin: 2 szt. - Stary Kobylin, 1 szt. - Zalesie Małe, 1 szt.- Kuklinów,
•
Gmina Koźmin Wlkp. - 3 stacje bazowe telefonii komórkowej (ul. Wierzbowa, Koźmin Wlkp.),
5.6.1.
•
Miasto Sulmierzyce – 2 stacje bazowe: na Stacji uzdatniania wody przy ul. Ceglar-
•
•
skiej, ul. Poznańska 10,
Gmina RozdraŜew – jedna stacja bazowa w m. RozdraŜew
Gmina Zduny – brak,
Ochrona przed promieniowaniem elektromagnetycznym
Zgodnie z art. 123 ustawy POŚ, oceny poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku
dokonuje się w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska a prowadzenie okresowych badań
kontrolnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku jest zadaniem wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska. Do zadań wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska naleŜy
takŜe prowadzenie rejestru (aktualizowanego corocznie), zawierającego informacje o terenach,
na których stwierdzono przekroczenie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w
środowisku.
Kierunki działań:
1) Kontynuacja badań, które pozwolą na ocenę skali zagroŜenia polami elektromagnetycznymi oraz poszerzenie wiedzy na temat stopnia ich oddziaływania.
2) Wprowadzenie do planów zagospodarowania przestrzennego zapisów poświęconych ochronie przed polami elektromagnetycznymi.
3) Preferowanie niskokonfliktowych lokalizacji źródeł pól elektromagnetycznych.
4) Edukacja ekologiczna nt. rzeczywistej skali zagroŜenia emisją pól elektromagnetycznych.
5.7.
5.7.1.
Gospodarka odpadami
Rodzaje, źródła powstawania, ilość i jakość wytwarzanych odpadów
W 2011 r. na terenie powiatu krotoszyńskiego zebrano ok. 16,8 tys. Mg odpadów, z tego
ok. 13,2 tys. Mg odpadów komunalnych. MoŜna przyjąć, Ŝe średnio na jednego mieszkańca przypada ok. 208 kg odpadów.
Ogólna ilość odpadów zebranych, odzyskanych i unieszkodliwionych na terenie powiatu
krotoszyńskiego w latach 2010-2011 wyniosła odpowiednio:
Tabela 53 Ilość odpadów zebranych, odzyskanych i unieszkodliwionych
Odpady odebrane
Odzysk
Unieszkodliwianie
/zebrane
Gmina
Masa Mg
Masa Mg
Masa Mg
2010
2011
2010
2011
2010
2011
Kobylin
1266,78
1192,39
185,03
245,95
1081,64
946,44
Koźmin
1588,443
1072,128
198,1
b.d.
1375,9
1038,5
Wlkp.
RozdraŜew
240,196
282,37
46,446
66,99
193,75
215,38
Zduny
649,35
797,7
90,00
86,00
559,35
711,7
Sulmierzyce
315,66
366,24
46,3
41,43
274,23
324,81
Krotoszyn
12721,11
12485,88
1512,38
2625
11208,73
9833,88
Razem
16781,54
16196,71
2 078,256
3 065,37
14693,6
13070,71
Tabela 54 Ilość odpadów komunalnych zebranych z terenu powiatu krotoszyńskiego
ilość zebranych odpadów komunalnych Mg
Gmina
20 03 01
2010
2011
74
Kobylin
1081,64
946,44
Koźmin Wlkp.
1076,6
1006,7
RozdraŜew
193,75
215,38
Zduny
559,35
711,7
Sulmierzyce
315,66
324,81
Krotoszyn
7112,332
9919,44
Razem
10339,33
13124,47
MoŜna przyjąć, Ŝe niemal 90% mieszkańców powiatu objętych jest zorganizowaną zbiórką
odpadów, a selektywną zbiórką - ok. 80%.
Tabela 55 Stopień objęcia zorganizowana i selektywną zbiórką odpadów
stopień objęcia zorganizowastopień objęcia selektywną
Gmina
ną zbiórką odpadów [%]
zbiórką odpadów [%]
Kobylin
90
90
Koźmin
100
100
RozdraŜew
98
100
Zduny
b.d.
b.d.
Sulmierzyce
50
50
Krotoszyn
miasto - 4174 budynki, gminamiasto: ok. 90, gmina ok. 80
1956 budynków
Na terenie powiatu w niektórych gminach prowadzona jest zbiórka odpadów biodegradowalnych. Spora część mieszkańców domków jednorodzinnych wyposaŜona jest w przydomowe kompostowniki. W gminie Kobylin odsetek mieszkańców z kompostownikami wynosi 80%, w gminie
RozdraŜew – 70%, gminie Zduny ok. 30-40%.
Tabela 56 Ilość zebranych odpadów biodegradowalnych
ilość zebranych odpadów biodegrdowalnych
Gmina
[Mg]
2010
2011
Kobylin
b.d.
Koźmin
b.d.
RozdraŜew
b.d.
Zduny
b.d.
Sulmierzyce
b.d.
Krotoszyn
b.d.
Razem
b.d.
2,54
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
21,0
23,54
Zbiórka odpadów opakowaniowych prowadzona jest w systemie workowym i pojemnikowym. Selektywnie zbierane są opakowania z papieru i tektury, tworzyw sztucznych i szkła.
Tabela 57 Ilość zebranych odpadów opakowaniowych
ilość zebranych odpadów opakowaniowych
Gmina
[Mg]
2010
2011
Kobylin
182,93
221,69
Koźmin
13,5
22,1
RozdraŜew
45,421
54,09
Zduny
90,00
86,00
Sulmierzyce
43,14
41,43
Krotoszyn
480,0
514,0
Razem
854,991
939,31
Oprócz pojemników do selektywnej zbiórki odpadów opakowaniowych gminy prowadzą
zbiórkę odpadów problemowych:
75
Pojemnik na zuŜyte baterie znajdują się w obiektach uŜyteczności publicznej (w szkołach,
placówkach handlowych, urzędach).
Tabela 58 Ilość zebranych baterii i akumulatorów
ilość zebranych baterii i akumulatorów Mg
20 01 33
Gmina
2010
2011
Kobylin
b.d
Koźmin
b.d
RozdraŜew
b.d
Zduny
b.d
Sulmierzyce
b.d
Krotoszyn
b.d
Razem
b.d.
b.d
b.d
b.d
b.d
b.d
5,9
5,9
Zbierane są równieŜ odpady w postaci zuŜytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego.
Zbiórka odbywa się poprzez: odbiór w ramach zbiórki odpadów wielkogabarytowych i odbiór na
zgłoszenie w ramach zbiórki selektywnej odpadów.
Tabela 59 Ilość zebranych odpadów zuŜytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego
ilość zebranych ZSEE
Mg
Gmina
2010
2011
Kobylin
1,05
Koźmin
0,341
RozdraŜew
b.d.
Zduny
b.d.
Sulmierzyce
3,16
Krotoszyn
0,74
Razem
5,291
3,17
4,438
b.d.
b.d.
b.d.
21,0
28,608
Ilość zebranych selektywnie pozostałych odpadów przedstawiają poniŜsze tabele.
Tabela 60 Ilość zebranych przeterminowanych leków
ilość zebranych przeterminowanych leków
Gmina
Mg
2010
2011
Kobylin
b.d.
Koźmin
b.d.
RozdraŜew
b.d.
Zduny
b.d.
Sulmierzyce
b.d.
Krotoszyn
0,48
Razem
0,48
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
Tabela 61 Ilość zebranych odpadów wielkogabarytowych
ilość zebranych odpadów wielkogabarytowych
Gmina
Mg
2010
2011
1,16
18,55
Kobylin
b.d.
5,4
Koźmin
RozdraŜew
1,025
12,9
Zduny
b.d.
b.d.
Sulmierzyce
b.d.
b.d.
Krotoszyn
b.d.
184
Razem
2,185
220,85
76
5.7.2.
System gospodarowania odpadami
Wszystkie gminy powiatu krotoszyńskiego posiadają zorganizowane i wdroŜone systemy
selektywnej zbiórki odpadów komunalnych.
Odpady zbierane selektywnie:
• Zbiórka selektywna odpadów prowadzona była najczęściej systemem pojemnikowym („na donoszenie”). Do tego celu wykorzystywane były pojemniki o wszystkich
3
3
dostępnych pojemnościach od 110 dm do kilku m . Pojemniki ustawiane były w
zestawach na róŜne materiały, w stałych łatwo dostępnych dla mieszkańców punktach. Z odpadów opakowaniowych najczęściej zbierane są tworzywa sztuczne i
szkło;
• Zbiórka odpadów wielkogabarytowych w sposób zorganizowany odbywała się, systemem tzw. wystawki, po wcześniejszym ogłoszeniu;
• Zbiórka tekstyliów prowadzona była za pomocą specjalistycznych pojemników oraz
akcyjnie metodą „wystawki” po wcześniejszym ogłoszeniu.
• Zbiórka odpadów niebezpiecznych prowadzona jest akcyjnie na niewielką skalę.
Zbierano baterie (głównie w szkołach) oraz farmaceutyki (w aptekach).
Gminy powiatu krotoszyńskiego wchodzą w skład Związku Gmin Zlewni Górnej Baryczy. W
obecnej chwili Związek skupia w sumie 17 gmin, w tym równieŜ z powiatów ostrzeszowskiego,
pleszewskiego, ostrowskiego, milickiego.
Zadaniem Związku jest podejmowanie działań w zakresie ochrony środowiska na obszarze
działania Związku, a w szczególności: usuwanie, oczyszczanie, zapobieganie powstawaniu i minimalizacja ilości ścieków i odpadów komunalnych, wykorzystanie i unieszkodliwianie ścieków i
odpadów komunalnych, podejmowanie innych wspólnych działań w zakresie ochrony środowiska.
5.7.3.
Istniejące instalacje do odzysku i unieszkodliwiania odpadów
Na terenie gminy Krotoszyn funkcjonuje sortownia niesegregowanych odpadów komunalnych, wraz z punktem przeładunkowym której właścicielem jest Przedsiębiorstwo Gospodarki
Komunalnej i Mieszkaniowej w Krotoszynie sp. z o.o. w Krotoszynie. Maksymalna moc przerobowa sortowni wynosi 30 000 Mg/rok. W latach 2010-2011 na sortownię przyjęto:
Tabela 62 Ilość odpadów przyjętych na sortownię odpadów w Krotoszynie
2010
2011
Kod
Mg
kod
Mg
Ilość przyjętych od20 03 01
13 532
20 03 01
13 036
padów
Ilość odpadów poddanych sortowaniu
20 03 01
8 172
20 03 01
7 441
19 12 12
19 12 09
19 08 01
19 08 02
Źródło: PGKiM sp. z o.o. w Krotoszynie
Ilość odpadów wysortowanych
5 391
2 674
46
61
19 12 12
19 12 09
4 910
2 531
Na terenie punktu przeładunku odpadów przy ul. Ceglarskiej moŜna nieodpłatnie oddać
przeterminowane leki, zuŜyty sprzęt elektryczny i elektroniczny, opony i inne wysegregowane odpady.
Na terenie punktu jest waga elektroniczna, teren utwardzony, brodzik, kontenery na odpady
segregowane, miejsce gdzie zbierane są opakowania szklane, płaskie sito gdzie w okresie zimowym odsiewana jest frakcja mineralna.
Ilość wywiezionych odpadów komunalnych z Punktu Przeładunku Odpadów w Krotoszynie
w latach 2010-2011 przedstawia poniŜsza tabela.
Tabela 63 Ilość odpadów wywiezionych z Punktu Przeładunku Odpadów w Krotoszynie
Kod odpadu
Rodzaj odpadu
2010
2011
Niesegregowane (zmieszane)
20 03 01
5 425,15
5 594,44
odpady komunalne
19 12 12
Odpady po mechanicznej
5 497, 56
4 910, 02
77
obróbce
Skratki
Zawartość piaskowników
Szlamy z oczyszczania wód
opakowania szklane
opakowania z tworzyw
15 01 02
sztucznych
20 03 07
wielkogabarytowe
16 01 03
Opony
200303
Ziemia z zamiatania
Sprzęt ZSSE
Źródło: PGKiM sp. z o.o. w Krotoszynie
19 08 01
19 08 02
19 13 06
15 01 07
45,66
61,48
898,00
101, 00
119, 08
14, 06
589,0
322,00
323,0
-
98,2
100, 02
21, 34
21,08
Wyselekcjonowane odpady dostarczane są do następujących przedsiębiorstw:
• CHEMEKO System Spółka z o.o. Zakład Utylizacji, Recyklingu, Przerobu i Unieszkodliwiania Odpadów Komunalnych i Przemysłowych we Wrocławiu, Składowisko
Rudna Wielka.
• Miejski Zakład Oczyszczania w Lesznie, Składowisko Odpadów w Lesznie. Punkt
Przeładunku w Goli.
• ZGK Organizacja Odzysku BIOSYSTYEM S.A. w Krakowie,
• "INKO" S.C. Irena Baran Anna Baran w Krotoszynie,
• Global Elekctro Trading S.A Kraków.
Na terenie powiatu znajdują się następujące zamknięte składowiska odpadów komunal17
nych :
• miasto Krotoszyn – składowisko zamknięte od 28.02.2006 r., rekultywacja techniczna zakończona 6.08.2012 r.,
• gmina Kobylin – składowisko zamknięte od 20.11.2002 r., rekultywacja nie przeprowadzona,
• gmina Koźmin Wlkp. – składowisko w m. Orla zamknięte od 31.12.2010 r., rekultywacja nie przeprowadzona,
• gmina RozdraŜew – składowisko w m. Chwałki zamknięte 31.12.2009 r., rekultywacja techniczna zakończona 15.06.2012 r.,
• gmina Zduny – składowisko w m. Konarzew, zamknięte od 30.06.2010 r., rekultywacja nie przeprowadzona,
• miasto Sulmierzyce – składowisko zamknięte 31.12.2009 r., rekultywacja techniczna zakończona 30.06.2012 r..
Wysegregowane odpady komunalne trafiają na składowiska poza terenem powiatu krotoszyńskiego.
5.7.4.
Odpady zawierające azbest
Powiat posiada opracowany „Program likwidacji azbestu”, który został przyjęty uchwałą Zarządu Powiatu Krotoszyńskiego nr 75/05 z dnia 12.06.2007 r. Odrębne programy usuwania azbestu posiadają gminy Krotoszyn, Kobylin i Koźmin Wlkp.
2
Na terenie powiatu zinwentaryzowano w sumie około 838 301 m tj. 9 221,32 Mg.
Tabela 64 Ilość zinwentaryzowanych wyrobów azbestowych
2
Gmina
m
Mg
Kobylin
202 354,8
2225,903
Koźmin
90172,8
991,9008
RozdraŜew
205 274
2258,014
17
Źródło: Urzędy Gmin
78
Zduny
Krotoszyn
Sulmierzyce
Razem
Źródło: Ankietyzacja gmin
2517
327 322,9
10 660
838 301,50
27,687
3600,552
117,26
9221,317
Tabela 65 Ilość usuniętych odpadów azbestowych z terenu powiatu krotoszyńskiego
Gmina
Mg
Kobylin
20
Koźmin
b.d.
RozdraŜew
b.d.
Zduny
0
Krotoszyn
12,001
Sulmierzyce
b.d.
Źródło: Ankietyzacja gmin
W ostatnich latach z terenu powiatu usunięto ok. 35 Mg odpadów azbestowych z gmin Krotoszyn i Kobylin. Brak danych z pozostałych gmin.
5.7.5.
Projektowany system gospodarki odpadami
Dnia 1 lipca 2011 r. sejm przyjął ustawę o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 25 lipca 2011 r. nr 152, poz. 897). W świetle
zmian w ustawie, mieszkańcy nie będą juŜ zobowiązani do samodzielnego zawierania umów z
firmami odbierającymi odpady. Tym samym to gminy będą przeprowadzały przetargi na odbiór
odpadów, jak i równieŜ gospodarowały środkami, które będą pobierane od mieszkańców za odpady. Gminy będą mogły równieŜ egzekwować od firm odpowiednią jakość usług. Ustawa weszła
w Ŝycie z początkiem 2012 r., jednakŜe z określonymi okresami przejściowymi dla poszczególnych rozwiązań.
Znowelizowane przepisy odnoszące się do tworzenia systemów organizacyjno-prawnych w
zakresie postępowania z odpadami komunalnymi zakładają, Ŝe powinny być one dwuszczeblowe.
Na poziomie województwa mają być skonstruowane regiony gospodarki odpadami komunalnymi,
zaś na szczeblu gminy zostanie zbudowany system w ramach regionu, do którego została ona
przyporządkowana.
Charakterystyczną cechą regionu ma być funkcjonowanie w jego ramach instalacji przewidzianych dla zagospodarowania odpadów komunalnych powstałych w granicach danego regionu
(regionalnych instalacji przetwarzania odpadów komunalnych). Konstruowanie takich regionów
powinno być pierwszym etapem wdraŜania nowych rozwiązań.
Obecnie gminy powiatu krotoszyńskiego wchodzą w skład Związku Gmin Zlewni Górnej
Baryczy. Obowiązki wprowadzania nowego systemu gospodarki odpadami zostaną przekazane
właśnie Związkowi.
5.7.6.
Racjonalna gospodarka odpadami
W gospodarce odpadami komunalnymi przyjęto następujące cele wynikające z KPGO
2014:
1) objęcie zorganizowanym systemem odbierania odpadów komunalnych 100% mieszkańców
najpóźniej do 2013 r.,
2) zapewnienie objęcia wszystkich mieszkańców systemem selektywnego zbierania odpadów
najpóźniej do 2015 r.,
3) zmniejszenie ilości odpadów komunalnych ulegających biodegradacji kierowanych
na składowiska odpadów, aby nie było składowanych:
a. w 2013 r. więcej niŜ 50%,
79
b. w 2020 r. więcej niŜ 35%
masy tych odpadów wytworzonych w 1995 r.,
4) zmniejszenie masy składowanych odpadów komunalnych do max. 60% wytworzonych odpadów do końca 2014 r.,
5) przygotowanie do ponownego wykorzystania i recykling materiałów odpadowych, przynajmniej
takich jak papier, metal, tworzywa sztuczne i szkło z gospodarstw domowych i w miarę moŜliwości odpadów innego pochodzenia podobnych do odpadów z gospodarstw domowych minimum 50 % masy do 2020 roku.
W gospodarce odpadami niebezpiecznymi przyjęto następujące cele:
• Oleje odpadowe - Utrzymanie poziomu odzysku na poziomie co najmniej 50%, a
recyklingu rozumianego jako regeneracja na poziomie co najmniej 35%.
• Odpady medyczne i weterynaryjne - w okresie do 2022 r. celem będzie podniesienie efektywności selektywnego zbierania odpadów medycznych i weterynaryjnych
(w tym segregacji odpadów u źródła powstawania), co spowoduje zmniejszenie ilości odpadów innych niŜ niebezpieczne w strumieniu odpadów niebezpiecznych.
• ZuŜyte baterie i akumulatory - Rozbudowa systemu zbierania zuŜytych baterii przenośnych i zuŜytych akumulatorów przenośnych, który pozwoli na osiągnięcie następujących poziomów zbierania:
o do 2012 r. – poziom zbierania zuŜytych baterii przenośnych i zuŜytych
akumulatorów przenośnych w wysokości 25%;
o do 2016 r. i w latach następnych – poziom zbierania zuŜytych baterii przenośnych i zuŜytych akumulatorów przenośnych, w wysokości 45%.
• ZuŜyty sprzęt elektryczny i elektroniczny - w okresie od 2011 r. do 2022 r. wyznacza się następujące cele:
o ograniczenie istnienia szarej strefy,
o rozbudowa systemu odzysku oraz unieszkodliwiania zuŜytego sprzętu
elektrycznego
i elektronicznego
ukierunkowane
na
całkowite
wyeliminowanie ich składowania, utrzymanie poziomów odzysku i recyklingu zuŜytego sprzętu w wysokości:
dla zuŜytego sprzętu powstałego z wielkogabarytowych urządzeń
gospodarstwa domowego i automatów do wydawania:
• poziomu odzysku w wysokości 80 % masy zuŜytego sprzętu,
• poziomu recyklingu części składowych, materiałów i substancji pochodzących ze zuŜytego sprzętu w wysokości
75 % masy zuŜytego sprzętu;
dla zuŜytego sprzętu powstałego z małogabarytowych urządzeń
gospodarstwa domowego, sprzętu oświetleniowego, narzędzi elektrycznych i elektronicznych z wyjątkiem wielkogabarytowych, stacjonarnych narzędzi przemysłowych, zabawek, sprzętu rekreacyjnego i sportowego oraz przyrządów do nadzoru i kontroli:
• poziomu odzysku w wysokości 70 % masy zuŜytego sprzętu,
• poziomu recyklingu części składowych, materiałów i substancji pochodzących ze zuŜytego sprzętu w wysokości
50 % masy zuŜytego sprzętu;
osiągnięcie poziomu selektywnego zbierania zuŜytego sprzętu elektrycznego
i elektronicznego pochodzącego z gospodarstw domowych w wysokości 4 kg/mieszkańca/rok.
• Pojazdy wycofane z eksploatacji - Celem nadrzędnym jest zapewnienie pełnej
skuteczności działania systemu zbierania i demontaŜu pojazdów wycofanych z
eksploatacji oraz odzysku, w tym recyklingu odpadów powstających z pojazdów
wycofanych z eksploatacji oraz ograniczenie istnienia szarej strefy. Wyznacza się
następujące minimalne poziomy odzysku i recyklingu odniesione do masy pojazdów przyjętych do stacji demontaŜu w skali roku:
o 85% i 80% do końca 2014 r.,
o 95% i 85% od dnia 1 stycznia 2015 r.
80
•
Odpady zawierające azbest - W okresie do 2022 r. zakłada się sukcesywne osiąganie celów określonych w przyjętym w dniu 15 marca 2010 r. przez Radę Ministrów „Programie Oczyszczania Kraju z Azbestu na lata 2009 - 2032”.
Odpady pozostałe W gospodarce pozostałymi odpadami przyjęto następujące cele
• ZuŜyte opony - w perspektywie do 2022 r. podstawowym celem jest utrzymanie dotychczasowego poziomu odzysku na poziomie co najmniej 75%, a recyklingu na
poziomie co najmniej 15%.
• Odpady z budowy, remontów i demontaŜu obiektów budowlanych oraz infrastruktury drogowej - w okresie do 2022 r. głównym celem jest rozbudowa systemu selektywnego zbierania odpadów z remontów, budowy i demontaŜu obiektów budowlanych oraz infrastruktury drogowej. Do 2020 r. poziom przygotowania do ponownego uŜycia, recyklingu oraz innych form odzysku materiałów budowlanych i rozbiórkowych powinien wynosić minimum 70% wagowo.
•
Komunalne osady ściekowe - w perspektywie do 2022 r. podstawowe cele w gospodarce komunalnymi osadami ściekowymi są następujące:
o ograniczenie składowania osadów ściekowych,
o zwiększenie ilości komunalnych osadów ściekowych przetwarzanych przed
wprowadzeniem do środowiska oraz osadów przekształcanych metodami
termicznymi,
o maksymalizacja stopnia wykorzystania substancji biogennych zawartych w
osadach przy jednoczesnym spełnieniu wszystkich wymogów dotyczących
bezpieczeństwa sanitarnego i chemicznego,
o zwiększenie ilości komunalnych osadów ściekowych wykorzystywanych
w biogazowniach w celach energetycznych,
o wzrost masy komunalnych osadów ściekowych przekształcanych termicznie w cementowniach, kotłach energetycznych oraz spalarniach komunalnych osadów ściekowych,
• Odpady ulegające biodegradacji inne niŜ komunalne - w zakresie gospodarki odpadami ulegającymi biodegradacji innymi niŜ komunalne w okresie do 2022 r. zakłada się zmniejszenie masy składowanych odpadów do poziomu nie więcej
niŜ 40% masy wytworzonych odpadów.
• Odpady opakowaniowe - celem nadrzędnym jest ograniczenie istnienia szarej
strefy. Jako cel na rok 2014 przyjęto osiągnięcie poziomów odzysku i recyklingu:
Lp.
Odpad powstały z:
rodzaj opakowań
Poziom w %
odzysku
60
recyklingu
1)
55
1)
1
opakowania razem
2
opakowania z tworzyw sztucznych
-
3
opakowania z aluminium
-
50
1)
4
opakowania ze stali, w tym z blachy stalowej
-
50
1)
5
opakowania z papieru i tektury
-
60
1)
6
opakowania ze szkła gospodarczego, poza ampułkami
-
60
1)
7
opakowania z drewna
-
15
1)
22,5
1) 2)
Natomiast w latach następnych naleŜy utrzymać te poziomy.
________
1)
2)
Nie dotyczy opakowań mających bezpośredni kontakt z produktami leczniczymi określonymi w przepisach Prawa farmaceutycznego,
Do poziomu recyklingu zalicza się wyłącznie recykling, w wyniku którego otrzymuje się produkt wykonany
z tworzywa sztucznego.
81
5.8.
Edukacja społeczności lokalnej
W Polityce ekologicznej na lata 2009-2012 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2016 celem średniookresowym w omawianym zakresie jest stałe podnoszenie świadomości ekologicznej
społeczeństwa zgodnie z zasadą „myśl globalnie, działaj lokalnie”, która prowadzi do:
•
proekologicznych zachowań konsumenckich,
•
prośrodowiskowych nawyków i pobudzenia odpowiedzialności za stan środowiska,
•
organizowania akcji lokalnych słuŜących ochronie środowiska,
•
uczestniczenia w procedurach prawnych i kontrolnych dotyczących ochrony środowiska.
W Programie Ochrony Środowiska Województwa Wielkopolskiego na lata 2008-2011 z perspektywą na lata 2012-2019 problematyka edukacji społeczeństwa w dziedzinie ekologii, ochrony
środowiska i zrównowaŜonego rozwoju zajmuje znaczące miejsce. Celem Programu w zakresie
edukacji ekologicznej jest Kształtowanie postaw ekologicznych mieszkańców województwa wielkopolskiego, zagwarantowanie szerokiego dostępu do informacji o środowisku oraz zrównowaŜona
polityka konsumpcyjna.
Cele w ten sposób określone wpisują się w podstawowe cele sformułowane w Narodowej
Strategii Edukacji Ekologicznej: „Edukacja ekologiczna kształtuje całościowy obraz relacji pomiędzy człowiekiem, społeczeństwem i przyrodą. Ukazuje zaleŜność człowieka od środowiska oraz
uczy odpowiedzialności za zmiany dokonywane w środowisku naturalnym. Istotne jest, aby został
on osiągnięty zarówno wśród młodego pokolenia, jak i u ludzi dorosłych poprzez: edukację ekologiczną w formalnym systemie kształcenia oraz pozaszkolną edukację ekologiczną”. Przedsięwzięcia edukacyjne społeczności lokalnej znalazły odzwierciedlenie w szeregu dokumentach lokalnych
począwszy od Strategii. Zamiary w tej materii dotyczą: wspierania programów edukacji ekologicznej prowadzonej przez organizacje pozarządowe, gminy, szkoły. Nie ulega wątpliwości, Ŝe bardzo
waŜną pozycją w wydatkach miasta powinna być edukacja ekologiczna.
Plan rozwoju lokalnego Powiatu Krotoszyńskiego wraz z programami operacyjnymi i wieloletnim planem inwestycyjnym na lata 2005-206, 2007-2013 określa priorytet w obszarze ekologii.
Priorytetami w obszarze ekologii są działania na rzecz kompleksowej ochrony środowiska w obszarze całego powiatu oraz działania na rzecz ochrony wód. Działania te winny być wsparte szeroką edukacją ekologiczną.
Istotną rolę w szerzeniu wiedzy ekologicznej na terenie powiatu krotoszyńskiego odgrywają
m.in.:
•
jednostki samorządowe: Starostwo Powiatowe, Urzędy Miast i Gmin;
•
jednostki oświaty: szkoły, przedszkola;
•
organizacje społeczne: koła łowieckie, kluby wędkarskie, itp.
•
Nadleśnictwa;
•
Związek Gmin Zlewni Górnej Baryczy
•
Przedsiębiorstwa komunalne,
Działania podejmowane w poszczególnych gminach są zróŜnicowane, koncentrują się
przede wszystkim na wspieraniu edukacji ekologicznej w szkołach i organizowaniu akcji – „Sprzątania świata”, „Dzień Ziemi”, „Zbiórka zuŜytych baterii i segregacja odpadów”. Celem akcji „Sprzątanie świata” jest budowanie świadomości ekologicznej oraz propagowanie działań na rzecz
ochrony środowiska. W sprzątaniu biorą udział grupy uczestników z placówek oświatowych. Gminy
zapewniają worki oraz rękawiczki potrzebne do sprzątania przez grupy uczniów.
Ponadto gminy wspierają Regionalne Centrum Edukacji Ekologicznej w Krotoszynie, podejmują się zakupu nagród na konkursy ekologiczne organizowane przez szkoły.
Nadleśnictwa prowadzą edukację ekologiczną w oparciu o zatwierdzony „ Program edukacji
leśnej społeczeństwa na lata 2008-2017”. W ramach zajęć odbywają się spotkania tematyczne z
młodzieŜą szkolną i dziećmi przedszkolnymi w szkołach jak i w terenie. Na terenie powiatu krotoszyńskiego w zasięgu terytorialnym Nadleśnictwa Krotoszyn zostały odpowiednio przygotowane
miejsca z zadaszeniem, tablicami i innymi elementami edukacyjnymi:
• punkt edukacyjny w Szkółce Kuklinów ( tematyka nasiennictwa i selekcji)
• tzw. Grzybki „Leśna Chata” i „Dąbrowa”
Miejsca te umoŜliwiają równieŜ aktywny wypoczynek i moŜliwość rozpalenia ogniska.
Istotnym elementem realizowanego przez Związek Gmin Zlewni Górnej Baryczy przedsięwzięcia w dziedzinie gospodarki odpadami, w ramach którego powstanie międzygminny Zakład
82
Zagospodarowania Odpadów, jest edukacja ekologiczna społeczeństwa, prowadzona na wielu
płaszczyznach i wieloma metodami. Od roku 2006 ZGZGB otrzymuje dotację z Wojewódzkiego
Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Poznaniu na kompleksową realizację edukacji ekologicznej. W ramach tego programu Związek organizuje:
• konkursy o tematyce ekologicznej,
• akcje zachęcające do selektywnej zbiórki surowców wtórnych (od 2000 r. prowadzone samodzielnie przez Starostwo, natomiast od 2005 r. wspólnie ze Starostwem)
akcja „Zbieramy ZuŜyte Baterie”, 2006 r. Wielki Festyn, 2008 r., Rodzinny – Ekologiczny Rajd Rowerowy),
• prowadzi konsultacje społeczne dla planowanego Zakładu Zagospodarowania Odpadów,
• organizuje wyjazdy studyjne.
Funkcję edukacyjną pełnią równieŜ szlaki turystyczne i ścieŜki edukacyjne. Przez teren Nadleśnictwa Krotoszyn przebiegają następujące ścieŜki rowerowe i dydaktyczne oraz szlaki turystyczne:
Szlaki piesze wytyczone zostały w terenach o wysokich walorach turystycznokrajoznawczych. W większości szlaki biegną lokalnymi drogami gruntowymi i leśnymi.
• szlak Ŝółty Krotoszyn – Sulmierzyce o długości 17,6 km.
• Jego atrakcje krajoznawcze to: Krotoszyn - zespół poklasztorny, kościół farny, głaz
narzutowy, Dąb RozdraŜewskich, kurhany, grodzisko Sulimira, drewniany ratusz
w Sulmierzycach.
• szlak zielony (Szlak Powstańców Wielkopolskich) o długości 12,2 km prowadzi
z Krotoszyna do Zdun.
• szlak czerwony z Krotoszyna do Baszkowa,
• szlak niebieski pieszy o długości 10,8 km wiedzie z Kobylina do Jutrosina.
W 2001 roku z inicjatywy Regionalnego Centrum Edukacji Ekologicznej w Krotoszynie, przy
znacznej pomocy merytorycznej i finansowej Nadleśnictwa, otwarto na terenie leśnictw Baszków i
Rochy (obecnie od 01.01.2012r wg nowego podziału administracyjnego N-ctwa L-ctwo Rochy)
Ekologiczną ŚcieŜkę Przyrodniczą. Jej zakończenie stanowi Leśna Chata z miejscem na ognisko. Całkowita długość ścieŜki wynosi 4280 m; odległość od centrum Krotoszyna do początku
ścieŜki wynosi 8450 m.
Trasa ścieŜki została szczegółowo opisana w przewodniku wydanym przez Oddział PTTK
w Krotoszynie i Regionalne Centrum Edukacji Ekologicznej.
Szlaki rowerowe. Istniejąca sieć dróg o niewielkim natęŜeniu ruchu (a zatem potencjalnie
bezpiecznych), o nawierzchni twardej i gruntowej, obecność drzewostanów urozmaiconych formami polodowcowymi o wysokich walorach krajobrazowych, rezerwaty przyrody – wszystko to stwarza korzystne warunki do uprawiania coraz bardziej popularnej formy aktywnego wypoczynku, jaką
jest turystyka rowerowa. Leśne ostępy Nadleśnictwa Krotoszyn są atrakcyjne dla uprawiania turystyki rowerowej. Orientację ułatwiają tablice informacyjne umieszczone w punktach węzłowych
szlaków. Szlaki rowerowe oznakowane zostały przez Oddział PTTK w Krotoszynie.
Szlak rowerowy wytyczony z myślą o miłośnikach kolarstwa, którzy obok aktywnego wypoczynku chcą takŜe poznać atrakcyjne kompleksy leśne. Jest to szlak zielony o długości 39,3 km o
nazwie Krotoszyńskie Dąbrowy.
Szlak rowerowy Wokół Krotoszyna - kolor czarny, długość 44,1 km. Na jego trasie znajdują
się takie atrakcje jak: KrzyŜ Napoleoński, trzy rezerwaty przyrody: Mszar Bogdaniec, Baszków,
Dąbrowa Smoszew.
Na terenie Nadleśnictwa Jarocin w granicach powiatu krotoszyńskiego przebiega niewielki
fragment szlaku turystycznego oznaczony kolorem Ŝółtym. Jego całkowita długość wynosi 19,8 km
a biegnie on od dworca PKP w Jarocinie – ul. Wrocławska (Jarocin) –Ciświca – Golina – Borzęcice
(pow. Krotoszyński) – Trzebin –Dobrzyca.
W odległości ok. 3,5 km od m. Koźmin Wielkopolski w miejscowości Orla została przeniesiona decyzją Nadleśnictwa Jarocin istniejąca tam ścieŜka edukacyjna (do miejscowości Tarce powiat
jarociński). Powodem jej likwidacji były częste akty wandalizmu skupiające się na istniejącej infrastrukturze edukacyjnej. W związku z powyŜszym utrzymanie istniejącej ścieŜki przestało być opłacalne. Trasa „Orla” w leśnictwie Potarzyca miała długość 2500 m. Była wyposaŜona w 11 tablic o
tematyce informacyjno-edukacyjnej miejsca biwakowania wraz z ławkami. Była to leśna ścieŜka
poznawcza przeznaczona dla ruchu pieszo-rowerowego o charakterze spacerowo-turystyczno-
83
poznawczym. Tablice przedstawiały zagroŜenie poŜarowe terenów leśnych, gospodarkę odpadami
jako przeciwdziałanie zaśmiecaniu lasów oraz chronione gatunki roślin i zwierząt.
5.8.1.
Podniesienie świadomości ekologicznej mieszkańców Powiatu
Skuteczna realizacja zadań polityki ekologicznej państwa wymaga udziału w tym procesie
wszystkich zainteresowanych podmiotów wywierających wpływ na sposób i intensywność korzystania ze środowiska, w tym takŜe udziału obywateli. Podstawowym zadaniem edukacji ekologicznej jest kształtowanie całościowego obrazu relacji pomiędzy człowiekiem, społeczeństwem i
przyrodą.
Edukacja ekologiczna wskazuje na zaleŜność człowieka od środowiska i uczy odpowiedzialności za zmiany dokonywane w naturalnym środowisku. WyróŜnia się tzw. edukację formalną, która realizowana jest w szkołach wszystkich stopni oraz edukację nieformalną obejmującą
wszystkie pozaszkolne rodzaje i formy kształtowania postaw proekologicznych. Kształcenie formalne odbywa się w szkołach róŜnego szczebla i jest ściśle związane z nauczaniem nieformalnym prowadzonym poza placówkami szkolno-wychowawczymi. Oba obszary kształcenia oddziałują na ucznia rozbudzając między innymi jego zainteresowania. Biorąc powyŜsze pod uwagę wydaje się, Ŝe największe efekty moŜna uzyskać prowadząc edukację ekologiczną wg systemu integrującego wszystkie formy edukacji ekologicznej i uwzględniającego wszystkie grupy odbiorców.
Kierunki działań:
1) Prowadzenie działań związanych z edukacją dla zrównowaŜonego rozwoju przez
jednostki samorządu terytorialnego.
2) Wspieranie merytoryczne i finansowe działań z zakresu edukacji ekologicznej prowadzonej w szkołach, parkach krajobrazowych oraz promowanie aktywnych form
edukacji ekologicznej dzieci i młodzieŜy.
3) Współpraca samorządów z mediami regionalnymi i lokalnymi w zakresie prezentacji stanu środowiska i pozytywnych przykładów działań podejmowanych na rzecz
jego ochrony.
4) Promowanie materiałów/wydawnictw w zakresie edukacji ekologicznej.
5) Udział przedstawicieli administracji publicznej oraz przedstawicieli przedsiębiorstw
w szkoleniach z zakresu publicznego dostępu do informacji o środowisku.
6) Informowanie mieszkańców powiatu o stanie środowiska i działaniach na rzecz jego ochrony.
7) Promowanie materiałów/wydawnictw w zakresie edukacji ekologicznej.
8) Aktywny udział społeczeństwa w podejmowaniu decyzji dotyczących lokalizacji inwestycji.
6.
Cele i kierunki działań polityki ekologicznej powiatu krotoszyńskiego do 2019 roku
Naczelną zasadą przyjętą w Programie jest zasada zrównowaŜonego rozwoju, która umoŜliwia zharmonizowany rozwój gospodarczy i społeczny zgodny z ochroną walorów środowiska. Po
dokonaniu diagnozy stanu poszczególnych komponentów środowiska na terenie powiatu oraz kierując się uwarunkowaniami zewnętrznymi (obowiązujące akty prawne, dokumentacja wyŜszego
szczebla) i wewnętrznymi (lokalne opracowania planistyczne i strategiczne, stan środowiska przyrodniczego) sformułowano następujące cele ekologiczne:
1) Ochrona zasobów naturalnych,
2) Poprawa jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego,
3) Podniesienie świadomości ekologicznej mieszkańców powiatu.
Działania te mają charakter długookresowy i winny być realizowane, aŜ do osiągnięcia załoŜonego celu. Z uwagi na długi okres „dochodzenia" do wyznaczonego celu, z zaproponowanych
zadań naleŜy określić zadania priorytetowe (priorytety ekologiczne) do realizacji jako najpilniejsze.
Po określeniu powyŜszych zadań konieczne jest ustalenie harmonogramu (krótko i długotermino-
84
wego) prowadzenia działań ekologicznych na terenie powiatu, wraz z ich mechanizmami finansowo
ekonomicznymi. W harmonogramie kaŜdemu wyznaczonemu celowi proponuje się konkretne zadania, które mają być realizowane poprzez działania ekologiczne.
Zaproponowane dla powiatu cele ekologiczne i kierunki działań w odniesieniu do konkretnych elementów środowiska złoŜą się na wypełnianie zadań określonych w polityce ekologicznej
państwa, co powinno prowadzić do zrównowaŜonego rozwoju powiatu. W celu dostosowania niniejszego dokumentu do Programu wojewódzkiego, przyjęto analogiczne cele ekologiczne.
Cele określono na podstawie analizy stanu środowiska oraz prognozowanych zmian w oparciu o obowiązujące przepisy oraz nowe wymagania prawne, a takŜe Programy rządowe oraz regionalne w zakresie poszczególnych komponentów. Definiując cele środowiskowe wzięto równieŜ
pod uwagę wyniki analizy stanu środowiska w powiecie, przeprowadzonej w części pierwszej dokumentu oraz specyficzne uwarunkowania powiatu.
7.
Harmonogram działań na lata 2012-2019
Cele ekologiczne do 2019 roku i kierunki działań są stanem wyjściowym dla harmonogramu
działań na lata 2012 - 2019, tj. konkretnych przedsięwzięć, które mają priorytet w skali powiatu krotoszyńskiego. Przedstawione priorytety były podstawą sformułowania przedsięwzięć planowanych
do realizacji w okresie 2012 - 2015 z perspektywą do 2019 r.
Poszczególne przedsięwzięcia zostały przedstawione w tabelach. Przedsięwzięcia podzielono
na pozainwestycyjne (P) i inwestycyjne (I) oraz uwzględniono zarówno zadania własne powiatu jak i
zadania koordynowane przez powiat). Ponadto podano instytucje realizujące dane przedsięwzięcie
oraz koszty i źródła finansowania.
Zaproponowane przedsięwzięcia w przyszłości przyczynią się do poprawy stanu środowiska
na terenie powiatu krotoszyńskiego.
85
Tabela 66 Lista przedsięwzięć własnych i koordynowanych przewidzianych do realizacji w ramach Programu ochrony środowiska dla powiatu krotoszyńskiego na lata 2012-2015 z perspektywą do roku 2019
Priorytety ekologiczne
Ochrona przyrody
Zadania
Okres realizacji
1 Cel ekologiczny - Ochrona zasobów naturalnych
(P) Uwzględnianie w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego
Gminy
Zadanie ciągłe
obszarów chronionych oraz zasad
ochrony przyrody i krajobrazu
(P) Objęcie ochroną obiektów
i powierzchni o szczególnej wartości
przyrodniczej przez ustanawianie pomników przyrody, uŜytków ekologiczGminy
Zadanie ciągłe
nych, zespołów przyrodniczokrajobrazowych i stanowisk dokumentacyjnych
(I) Nasadzenia drzew wzdłuŜ tras komuZarządcy dróg, Gminy
2012-2019
nikacyjnych
(I) Budowa ścieŜki rowerowej – ul. RaPowiat
2012
wicka ca 500 mb w Krotoszynie
(I) Utrzymanie i pielęgnacja zieleni miejPowiat,
skiej (wycinka drzew i podcinanie koron,
2012-2015
Gminy
frezowanie pni)
(I) Budowa parku miejskiego w SulmieMiasto Sulmierzyce
2012-2015
rzycach przy ul. Strzeleckiej
(I) Utrzymanie zieleni publicznej w miastach i gminach
(P) Wprowadzanie kompensacji przyrodniczej za wycinkę drzew i krzewów
(P) Prowadzenie działań na rzecz przeciwdziałania kłusownictwu
(P) Promowanie agroturystyki
w gminach
Ochrona i zrównowaŜony rozwój lasów
Jednostka odpowiedzialna
(P) Zalesianie terenów o niskich klasach
bonitacyjnych gleb oraz gruntów porolnych
(P) Działania prowadzące do zróŜnico-
Gminy, Powiat
Powiat,
Gminy, inwestorzy
Koła Łowieckie
Nadleśnictwo, StraŜ Leśna,
PZW, Policja
ODR,
Gminy,
Powiat
ARiMR,
Gminy,
Właściciel gruntów
Nadleśnictwa funkcjonujące
86
2012-2019
Zadanie ciągłe
Szacunkowe nakłady
całego zadania [zł]
Potencjalne źródła
finansowania
b.d.
Środki własne
b.d.
Środki własne
W zaleŜności od
potrzeb
Środki własne
200 000,00
Środki własne
1 350 000,00
Środki własne
813 350,00
Środki własne
W zaleŜności od dostępnych środków
finansowych
W zaleŜności od skali
przedsięwzięcia
Środki własne
Środki własne
inwestorów
Zadanie ciągłe
b.d.
Środki własne
Zadanie ciągłe
W zaleŜności od posiadanych wolnych środków
Środki własne
Zadanie ciągłe
b.d.
Środki własne
Zadanie ciągłe
b.d.
Środki własne
Ochrona gleb i
powierzchni ziemi
Ochrona kopalin
Zmniejszenie materiałochłonności, wodochłonności i ener-
87
Zadania
wania struktury gatunkowej lasów i poprawy struktury wiekowej drzewostanów:
Prowadzenie odnowień i zalesień
(P) Prowadzenie nadzoru nad lasami nie
stanowiącymi własności Skarbu Państwa
(P) Opracowanie planów urządzenia
lasów nie stanowiących własności Skarbu Państwa
(I) Realizacja planów urządzenia lasów
na terenie powiatu, Właściciele lasów prywatnych
(P) Podnoszenie świadomości ekologicznej rolników na temat bezpiecznego
stosowania nawozów mineralnych i
środków ochrony roślin
(P) Badanie jakości gleb na terenach
uŜytkowanych rolniczo
(P) Prowadzenie prac polowych z
uwzględnieniem wytycznych zawartych
w Kodeksie Dobrej Praktyki Rolniczej
(przeciwdziałanie erozji wodnej i wietrznej gleb, właściwie nawoŜenie gleb)
(P) Weryfikacja obszarów zagroŜonych
zanieczyszczeniem azotanami ze źródeł
rolniczych
(P) Realizacja działań wynikających z
programu dla obszarów OSN
(P) BieŜąca likwidacja dzikich wysypisk
odpadów
(P) Eliminacja nielegalnej eksploatacji
kopalin
(I) Rekultywacja terenów po eksploatacji
wydobywczej
(I) Termomodernizacja obiektów uŜyteczności publicznej
(Krotoszyńska Biblioteka Publiczna,
Okres realizacji
Szacunkowe nakłady
finansowania
Powiat
zadanie ciągłe
b.d.
Powiat
Zadanie ciągłe
b.d.
Nadleśnictwo
Zadanie ciągłe
b.d.
Gminy,
Powiat,
ARiMR,
ODR,
organizacje pozarządowe
Zadanie ciągłe
b.d.
Środki własne
Gminy, Rolnicy, OSChR
Zadanie ciągłe
b.d.
Środki własne
Podmioty działające
w rolnictwie,
Rolnicy indywidualni
Zadanie ciągłe
b.d.
Środki własne
WIOŚ, RZGW
Zadanie ciągłe
b.d.
Środki własne
Gminy, WIOŚ, OSCh-R, UW,
UM, rolnicy
2012-2015
b.d.
Środki własne
Gminy
Zadanie ciągłe
W zaleŜności od
potrzeb
Środki własne
Zadanie ciągłe
b.d.
Środki własne
Zadanie ciągłe
b.d.
Środki własne
2 449 818,00
Środki własne
Powiat,
Gminy
podmioty eksploatujące
złoŜa
Gmina Krotoszyn
2012-2013
środki własne
Środki budŜetowe,
środki zewnętrzne,
NFOŚiGW
Środki budŜetowe,
fundusze pomocowe
UE,
NFOŚiGW
gochłonności
Wykorzystanie energii
ze źródeł
odnawialnych
Zadania
Szkoła Podstawowa Nr 8 w Krotoszynie,
Gimnazjum Nr 4 w Krotoszynie, Przedszkole Nr 6 w Krotoszynie)” w ramach III
konkursu „System zielonych inwestycji GIS”
(I) Termomodernizacja Zespołu Szkół w
Orpiszewie
(I) termomodernizacja budynku OSP w
Biadkach
(I)Termorenowacja budynku Przedszkola w RozdraŜewie
(I)Termomodernizacja obiektów SPZOZ
(I) Rewitalizacja terenów w centrum
Krotoszyna
(I) Wymiana lamp na enerooszczędne Poprawa jakości i efektywności oświetlenia
(P) Promowanie odnawialnych źródeł
energii
(I) MontaŜ kolektorów słonecznych
(I) Budowa farm wiatrowych na terenie
gmin
Ochrona wód podziemnych i powierzchniowych
Szacunkowe nakłady
finansowania
Okres realizacji
Gmina Krotoszyn
2012
800 000,00
Środki własne
Gmina Krotoszyn
2012
165 000,00
Środki własne
Gmina RozdraŜew
2012
60 000,00
Środki własne
SPZOZ
2012
64 985,00
Środki własne powiatu
Gmina Krotoszyn
2012
335 000,00
Środki własne
Gminy
2012-2015
W miarę dostępnych
środków
Środki własne
Powiat,
Gminy
Zadanie ciągłe
b.d.
Prywatni inwestorzy
Gminy, Powiat
Zadanie ciągłe
finansowych
Prywatni inwestorzy
Gminy,
2012-2019
b.d.
(I) Budowa biogazowi rolniczych na
Prywatni inwestorzy, Gminy
2012-2019
b.d.
terenach gmin
2 cel środowiskowy - Poprawa jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego
(I) Uporządkowanie gospodarki wodnościekowej na terenie aglomeracji KrotoGmina Krotoszyn
2012-2013
16 488 535,00
szyn - etap II cel: poprawa stanu środowiska naturalnego
(I) System kanalizacji zbiorczych w
aglomeracji gmin Kobylin – Krobia Gmina Kobylin
2012
187 980,00
Pogorzela
(I) budowa kanalizacji deszczowej i
Gmina RozdraŜew
2012-2013
4 990 041,00
sanitarnej w Nowej Wsi i Budach
88
Środki
własne
NFOŚiGW,
środki własne gmin i
powiatu
Środki własne inwestorów, środki UE,
WFOŚiGW
Środki UE,
poŜyczka z WFOŚiGW,
środki własne
Środki własne
Środki własne
Zadania
(I) Uporządkowanie zaopatrzenia w
wodę z ujęcia Dzielice
(I) Budowa kanalizacji sanitarnej w miejscowości RozdraŜew
- ul. Sportowa
(I) Budowa kanalizacji sanitarnej dla
miasta Sulmierzyce
(I) Budowa wodociągów we wsi Chachalnia
(I) Dotacje celowe z budŜetu na dofinansowanie budowy przydomowych
oczyszczalni ścieków
(P) Kontrola zawartych umów na odbiór
zanieczyszczeń ze zbiorników bezodpływowych
(P) Kontrola techniczna zbiorników bezodpływowych
(P) Prowadzenie ewidencji zbiorników
bezodpływowych oraz przydomowych
oczyszczalni ścieków
Kształtowanie stosunków wodnych i ochrona przed powodzią
(I) Odbudowa rzeki Orla km 50+370 –
65+370 (tj. 15 km) w gminie Kobylin,
Krotoszyn
(I) Odbudowa rzeki Lubieszka km
28+700 – 32+200 (tj. 3,5 km) w Gm.
Koźmin Wlkp.
(I) Budowa zbiornika Orla Klatka na
rzece Orla w km 84+300, o pow. 43 ha,
w gm. Koźmin Wlkp.
(I) Budowa wału przeciwpowodziowego
na rzece Radęca o dł. 6,7 km
(I) Budowa wału przeciwpowodziowego
na rzece Orla (Gm. Kobylin) o dł. 5,0 km
Odtworzenie rowów w obrębie Jasne
Pole w ramach programu „Odra 2006”(I) Regulacja rzeki (cieku) Jawnik i budowa polderów zalewowych na terenie
89
Szacunkowe nakłady
finansowania
Okres realizacji
Gmina RozdraŜew
2012-2014
75 000,00
Środki własne
Gmina RozdraŜew
2012
93 120,00
Środki własne
Miasto Sulmierzyce
2012-2015
Gmina Zduny
2012
Gminy
2012-2019
Gminy
1 877 000,00
Środki własne,
WRPO – 69,36%
100 000,00
Środki własne
finansowych
Środki własne
Zadanie ciągłe
b.d.
Środki własne
Gminy
Zadanie ciągłe
b.d.
Środki własne
Gminy
Zadanie ciągłe
b.d.
Środki własne
WZMiUW
2012-2019
8 000 000,00
Środki własne, środki
UE, ODRA 2006
WZMiUW
2012-2019
2 200 000,00
UE, ODRA 2006
WZMiUW
2012-2019
7 300 000,00
UE, ODRA 2006
WZMiUW
2012-2019
5 200 000,00
WZMiUW
2012-2019
4 000 000,00
Nadleśnictwo Krotoszyn
2012-2015
500 000,00
Gmina Krotoszyn
2012-2014
20 298 733,00
UE, ODRA 2006
UE, ODRA 2006
UE, ODRA 2006
Środki własne,
środki UE
Zadania
gminy Krotoszyn cel: poprawa stanu
środowiska naturalnego
(P)Udzielanie w miarę moŜliwości finansowych dotacji spółkom wodnym ze
środków budŜetu powiatu na bieŜącą
konserwację rowów melioracji wodnych
szczegółowych.
(I) Melioracje wodne w Gminie Kobylin
(I) Utrzymaniem w sprawności technicznej rowów, naprawa systemów drenarskich i rurociągów melioracyjnych na
uŜytkach rolnych
Ochrona jakości
powietrza
(I) Melioracje wodne w gminie Zduny
(I) Modernizacja kotłowni w Poradni
Psychologiczno-Pedagogicznej w Krotoszynie
(I) Remont i rozbudowa Domu Ludowego wraz z dobudową kotłowni w Lutogniewie
(I) Termomodernizacja budynków –
zgodnie z załoŜeniami WPF (szczegóły
w 1 Cel ekologiczny - Ochrona zasobów
naturalnych, priorytet: Zmniejszenie
materiałochłonności, wodochłonności i
energochłonności)
(I) Opracowanie programu ochrony
powietrza w zakresie
ozonu dla strefy wielkopolskiej
(P) Kontrola zakładów pod
względem emisji zanieczyszczeń
(I) Ograniczenie emisji do powietrza w
przemyśle (stosowanie najlepszych
dostępnych technologii, określanie wysokich standardów emisyjnych w wydawanych decyzjach) ze szczególnym
uwzględnieniem pyłów PM10 i PM2,5
Szacunkowe nakłady
Okres realizacji
Urząd Marszałkowski,
Wojewoda,
Powiat
2012-2019
b.d.
Gmina Kobylin
2012-2015
3 388,00 rocznie
Związek Spółek Wodnych w
Krotoszynie
Zadanie ciągłe
Gmina Zduny
2012-2015
Powiat
2012
Gmina Krotoszyn
2012
Powiat,
Gminy,
zarządcy i właściciele nieruchomości
2012-2019
Urząd Marszałkowski
Województwa
Wielkopolskiego
2012
Gminy, WIOŚ
Zadanie ciągłe
Podmioty zaopatrujące ludność w energię cieplną, inne
podmioty gospodarcze,
Powiat,
Marszałek Województwa
Zadanie ciągłe
90
finansowania
środki własne
22 000,00
Środki własne
wpływy ze składek
członkowskich ,dotacje
z urzędów gminnych,
dotacje z budŜetu państwa i samorządu województwa
Środki własne
460 000,00
Środki własne
W zaleŜności od dostępnych środków i
zaplanowanych działań
Zgodnie z załoŜeniami
WPF
200 000,00
b.d.
W zaleŜności od potrzeb i dostępnych
środków
WFOŚiGW, NFOŚiGW,
środki unijne
dotacja z budŜetu
państwa,
dotacja z WFOŚiGW
Środki
własne
Środki własne
Zadania
Szacunkowe nakłady
finansowania
Okres realizacji
Powiat,
Gminy,
Właściciele nieruchomości,
Zarządzający
nieruchomościami
Zadanie ciągłe
W zaleŜności od potrzeb i dostępnych
środków finansowych
Środki własne,
WFOŚiGW
Województwo,
Gminy
Zadanie ciągłe
b.d.
Środki własne
Gminy,
dystrybutor gazu
Zadanie ciągłe
b.d.
Środki własne
WIOŚ,
KPPSP w Krotoszynie
Zadanie ciągłe
b.d.
Środki własne
Policja,
Inspekcja Transportu
Drogowego
Zadanie ciągłe
b.d.
Środki własne
Gminy,
Stowarzyszenia i organizacje
proekologiczne,
Prasa lokalna
Zadanie ciągłe
b.d.
Środki własne
KPPSP w Krotoszynie,
Powiat
Zadanie ciągłe
b.d.
Środki własne
Nadleśnictwo
Krotoszyn
2012-2015
2 300 000,00
Środki PROW
2007-2013
Powiat
2012
- 300 000,00
- 200 000,00
- 2 039 404,99
Środki własne
WZDW w Poznaniu
2012-2013
oraz gazów: CO2, SO2 i NOX
(I) Modernizacja lokalnych kotłowni oraz
termomodernizacja budynków
(P) Promowanie transportu zbiorowego
Przeciwdziałanie powaŜnym awariom
(I) Podjęcie działań dotyczących rozbudowy sieci gazowej celem umoŜliwienia
wykorzystania gazu w indywidualnych
systemach grzewczych
(P) Stały monitoring i nadzór zakładów
mogących stwarzać zagroŜenie: (zakłady produkcyjne, stacje benzynowe)
(P) Kontrola przewozów substancji niebezpiecznych. Kontrola stanu technicznego pojazdów
(I) Edukacja społeczeństwa w zakresie
właściwych zachowań w sytuacji wystąpienia zagroŜenia
(I) Zakupy dla KP PSP w Krotoszynie na
potrzeby ratownictwa chemicznego,
ekologicznego
(I) Modernizacja drogi leśnej w L-ctwie
Miłowiec z nadaniem parametrów dogi
poŜarowej w ramach programu
Ochrona przed hałasem
91
(I) Modernizacja dróg powiatowych w
Krotoszynie:
- ul. Rawicka – długość ca 500mb,
- ul. Ogrodowskiego – długość 350 mb,
- ul. Osadnicza – długość 1.040 mb,
(I) Przebudowa nawierzchni jezdni i
chodników w ciągu drogi wojewódzkiej
856 230,01
budŜet Województwa
Wielkopolskiego
Zadania
Okres realizacji
Szacunkowe nakłady
finansowania
WZDW w Poznaniu
2012-2019
uzaleŜnione od dostępności środków w latach
przyszłych
budŜet Województwa
Wielkopolskiego
2012-2019
Zgodnie z Programam
Budowy Dróg Krajowych na lata 2011-2015
BudŜet Państwa,
Środki UE,
2012-2015
BudŜet Państwa
2012-2015
BudŜet Państwa
nr 444 w m. Sulmierzyce (ul. Krotoszyńska).
(I) Budowa ścieŜki pieszo – rowerowej w
ciągu drogi wojewódzkiej nr 438 w m.
Pogorzałki Wielkie
(I) Budowa ścieŜki pieszo – rowerowej w
ciągu drogi wojewódzkiej nr 444 w m.
Krotoszyn ul. Sulmierzycka
(I) Budowa obwodnicy Koźmina Wlkp. w
ciągu drogi krajowej nr 15 o dł 5,9 km
(I) Remont DK nr 15 na odcinkach:
- gr. Woj.-Zduny-Krotoszyn
- Krotoszyn-Koźmin Wlkp.
- Koźmin-Jarocin
(I) Remont DK nr 36 na odcinku Miejska
Górka-Kobylin
(I)Studium korytarzowe wraz z analizą
wielokrytelialną (SK) dla obwodnicy
Krotoszyn w ciągu DK 36 Krotoszyn –
Ostrów Wlkp. cel: usprawnienie warunków komun. I poprawa bezpieczeństwa
ruchu
(I)Studium korytarzowe wraz z analizą
wielokryterialną (SK) oraz studium tech.ekon.-śr. wraz z materiałami do decyzji o
środowiskowych uwarunkowaniach dla
budowy Obwodnicy Krotoszyna, Zdun i
Cieszkowa w ciągu drogi krajowej nr 15
cel: usprawnienie warunków komun.
(I) budowa ul. Gałeckiego i Wierzbięty w
Krotoszynie 260 000,00
(I) budowa ul. Mazowieckiej w Krotoszynie
(I) budowa ul. Waryńskiego w Krotoszynie2012
(I) budowa ulicy Północnej w Krotoszynie - opracowanie dokumentacji
GDDKiA
Gmina Krotoszyn,
Powiat,
GDDKiA
2012
95 000,00
64 985,00
Środki własne
Gmina Krotoszyn,
GDDKiA
2012
259 000,00
Środki własne
2012
260 000,00
Środki własne
2012
800 000,00
Środki własne
2012
100 000,00
Środki własne
2012
20 000,00
Środki własne
Gmina Krotoszyn
92
Zadania
projektowej
(I) przebudowa drogi we WróŜewach
(I) przebudowa ul. ks. KałuŜy w miejscowości Biadki
Przebudowa drogi gminnej w Pani Woli
przez wieś
Przebudowa ul. Kościelnej w Koźminie
Wlkp.
(I) Budowa ul. Słonecznej w Koźminie
Wlkp.
(I) Przebudowa ul. Wierzbowej w Koźminie
(I) Budowa ul. Wyszyńskich w Koźminie
i 25 stycznia
(I) Przebudowa drogi gminnej w Cegielni
przez wieś
(I) Przebudowa drogi w Maciejewie
(I) Przebudowa ulic Parkowej, Witosa,
Mickiewicza i odcinka ul. Sikorskiego –
osiedle RozdraŜew
(I) Remont drogi w Grębowie
(I) Przebudowa drogi w miejscowości
Trzemeszno
(P)Prowadzenie nasadzeń oraz odnowy
zieleni ochronnej w placówkach oświatowych
(P)Prowadzenie monitoringu hałasu w
obrębie źródeł emisji
Ochrona przed promieniowaniem elektromagnetycznym
(P) Współpraca ze słuŜbami kontrolnopomiarowymi obiektów emitujących pola
elektromagnetyczne
(P) Preferowanie niskokonfliktowych
lokalizacji źródeł promieniowania elektromagnetycznego
(P) Wprowadzanie w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego
zapisów uwzględniających ochronę
93
Okres realizacji
2012
Gmina Koźmin Wlkp.
Gmina RozdraŜew
Szacunkowe nakłady
finansowania
450 000,00
Środki własne
700 000,00
Środki własne
2012
200 000,00
Środki własne, FOGR
2012
200 000,00
Środki własne
2012
180 000,00
Środki własne
2013
700 000,00
Środki własne
2013
800 000,00
Środki własne
2012
260 000,00
Środki własne, FOGR
2012-2015
530 810,00
Środki własne
2012-2013
622 700,00
Środki własne
2012-2013
60 000,00
Środki własne
2012
41 100,00
Środki własne
Powiat, Gminy
Zadanie ciągłe
W zaleŜności od potrzeb
Środki własne
WIOŚ, zarządcy dróg
Zadanie ciągłe
b.d.
Środki własne
WIOŚ, WSSE
Zadanie ciągłe
b.d.
Środki własne
Gminy
Zadanie ciągłe
b.d.
Środki własne
Gminy
Zadanie ciągłe
b.d.
Środki własne
Racjonalna gospodarka odpadami
Zadania
przed oddziaływaniem pól elektromagnetycznych
(P) Objęcie wszystkich mieszkańców
gmin zorganizowaną zbiórką odpadów
komunalnych (zmieszane oraz gromadzone i zbierane selektywnie)
(P) Organizacja systemu selektywnej
zbiórki odpadów biodegradowalnych
(I) Rekultywacja zamkniętych składowisk
odpadów na terenie powiatu, w tym:
- Rekultywacja składowiska
w Sulmierzycach
- Rekultywacja składowiska odpadów w
gminie RozdraŜew
(I) Prowadzenie ewidencji wyrobów
zawierających azbest oraz opracowanie
programów usuwania azbestu z gminy
(w przypadku jednostek, które do tej
pory nie wywiązały się z tego obowiązku)
(I) Usuwanie azbestu z terenu powiatu
krotoszyńskiego
Edukacja ekologiczna
mieszkańców
Szacunkowe nakłady
finansowania
Okres realizacji
Związki komunalne
Gminy,
Przedsiębiorcy
2012
b.d.
środki własne
Związki komunalne,
Gminy,
Przedsiębiorcy
2012
b.d.
Środki własne
Gminy
Miasto Sulmierzyce,
Gmina RozdraŜew
2012
- 46 000,00
- 11 300,00
środki własne
WFOŚiGW
Gminy
2012-2015
40 000,00
Środki własne, dofinansowanie z Ministerstwa
Gospodarki
2012-2032
finansowych
Środki właścicieli nieruchomości, WFOŚiGW,
poŜyczki, preferencyjne
kredyty
właściciele nieruchomości,
Powiat, Gminy
3 cel środowiskowy - Podniesienie świadomości ekologicznej mieszkańców powiatu
(P) Kontynuacja cyklicznych wydarzeń
Gminy,
związanych z edukacją ekologiczną
Powiat,
Zadanie ciągłe
szkoły, przedszkola
(P)Koordynacja akcji edukacyjnej
„Sprzątanie świata” poprzez współpracę
Powiat
zadanie ciągłe
z urzędami gmin, szkołami, kołami wędkarskimi.
(P) Prowadzenie edukacji ekologicznej
w zakresie ekologicznych źródeł energii i
Powiat, Gminy
Zadanie ciągłe
szkodliwości spalania odpadów w piecach domowych.
(P)Współpraca ze szkołami w realizacji
Powiat
zadanie ciągłe
projektów edukacyjnych o tematyce
94
b.d.
Środki własne
b.d.
środki własne
b.d.
Środki własne
b.d.
środki własne
Zadania
ekologicznej
(P) Prowadzenie edukacji leśnej na
terenach nadleśnictw
(P) Organizowanie szkoleń z zakresu
kodeksu dobrych praktyk rolniczych i
rolnictwa ekologicznego
(P)Prowadzenie szkoleń dla rolników z
terenu powiatu o tematyce: odnawialne
źródła energii, zapobieganie zanieczyszczaniu środowiska stosowanie
nawozów i środków ochrony roślin,
działania na obszarach ONW I OSN,
działania na rzecz gospodarstw ekologicznych.
(P) Działania edukacyjne w zakresie
gospodarki odpadami
(P) Organizacja konkursu zbierania
baterii w przedszkolach i szkołach podstawowych
(P) Organizowanie cyklu szkoleń dla
pracowników jednostek samorządu
terytorialnego w zakresie ochrony środowiska przed hałasem
(P) Podnoszenie świadomości
społeczeństwa o źródłach i stopniu
oddziaływania pól elektromagnetycznych
95
Szacunkowe nakłady
finansowania
Okres realizacji
Nadleśnictwa
2012-2019
b.d.
środki własne
Gminy,
Powiat,
ODR
Zadanie ciągłe
b.d.
środki własne
ODR, Powiat
Zadanie ciągłe
b.d.
środki własne
Powiat,
Gminy
Zadanie ciągłe
b.d.
środki własne
Powiat, gminy
Zadanie ciągłe
b.d.
środki własne
Powiat,
Gminy
Zadanie ciągłe
b.d.
Środki własne
Powiat,
Gminy
Zadanie ciągłe
b.d.
Środki własne
8.
Zarządzanie Programem ochrony środowiska
8.1.
Instrumenty realizacji programu
Polityka ekologiczna opiera się na ustawach, wśród których najwaŜniejsze to: prawo ochrony
środowiska, prawo wodne, ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, ustawa o
ochronie przyrody, ustawa o odpadach, prawo geologiczne i górnicze, prawo budowlane. Instrumenty realizacji programu ochrony środowiska wynikające z zapisów ustawowych moŜna podzielić
na:
• prawne,
• finansowe,
• społeczne,
• polityczne,
• strukturalne.
8.1.1.
Instrumenty prawne
Wśród instrumentów prawnych szczególne miejsce mają plany zagospodarowania przestrzennego (prawo miejscowe). Działania władz samorządowych, przedsiębiorstw i innych podmiotów związane z ochroną środowiska muszą być osadzone w realiach obowiązującego planu
wojewódzkiego i planów miejscowych.
Zgodnie z ustawą z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (Dz. U. z 2001 r. Nr
142, poz. 1592 ze zm.) organem stanowiącym i kontrolnym w powiecie jest rada powiatu. Ponadto ustawa przedstawia zakres działania i zadania powiatu. Wśród nich są między innymi sprawy:
edukacji publicznej, promocji i ochrony zdrowia, dróg publicznych, gospodarki nieruchomościami,
geodezji i kartografii, gospodarki wodnej, ochrony środowiska i przyrody, rolnictwa, leśnictwa i rybactwa śródlądowego. Zadania powiatu w zakresie ochrony środowiska zawarte w ustawie są
przedstawione ogólnikowo, jednakŜe kaŜde z tych zadań jest uszczegółowione w szeregu innych
aktów prawnych, do których przestrzegania powiat jest zobowiązany.
PoniŜej wymienione zostały waŜniejsze kompetencje organów powiatu w zakresie ochrony
środowiska:
Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150 ze zm.):
- starosta jest organem ochrony środowiska (art. 376);
- opiniowanie projektu uchwały w sprawie programu ochrony powietrza (art. 91);
- opiniowanie planu działań krótkoterminowych w przypadku ryzyka występowania przekroczeń
dopuszczalnych lub alarmowych poziomów substancji w powietrzu (art. 92);
- prowadzenie okresowych badań jakości gleby i ziemi (art. 109);
- prowadzenie obserwacji terenów zagroŜonych ruchami masowymi i rejestru zawierającego informacje o tych terenach (art. 110a);
- sporządzanie map akustycznych (art. 118);
- ustalanie wysokości odszkodowania w razie ograniczenia sposobu korzystania z nieruchomości (art. 131);
- kontrolowanie przestrzegania i stosowania przepisów o ochronie środowiska w zakresie objętym właściwością organu (art. 379);
- występowanie w charakterze oskarŜyciela publicznego w sprawach o wykroczenia przeciw
przepisom o ochronie środowiska (art. 379);
- opracowanie powiatowego programu ochrony środowiska (art. 17)
- opiniowanie gminnych programów ochrony środowiska (art. 17);
- uchwalanie powiatowego programu ochrony środowiska (art. 18);
- sporządzanie raportów z wykonania powiatowego programu ochrony środowiska (art. 18);
- wprowadzanie ograniczeń lub zakazu uŜywania jednostek pływających na określonych zbiornikach wodnych (art. 116);
- wyznaczanie obszarów cichych w aglomeracji lub obszarów cichych poza aglomeracja (art.
118b);
- opracowanie programów ochrony środowiska przed hałasem (119);
- uchwalanie programów ochrony środowiska przed hałasem (art. 119);
- tworzenie obszaru ograniczonego uŜytkowania dla przedsięwzięć (art. 135);
- wydawanie decyzji o dopuszczalnym poziomie hałasu (jako następstwo przekroczenia przez
zakład dopuszczalnych norm hałasu) (art. 115a);
96
-
nakładanie obowiązku prowadzenia pomiarów wielkości emisji jeŜeli przekroczone zostały
standardy emisji (art. 150);
- przyjmowanie zgłoszeń instalacji, z której emisja nie wymaga pozwolenia (art. 152);
- ustalanie wymagań w zakresie ochrony środowiska dotyczących eksploatacji instalacji, z których emisja nie wymaga pozwolenia (art. 154);
- nakładanie na zarządzającego drogą, linią kolejową, linią tramwajową, lotniskiem lub portem
obowiązków prowadzenia pomiarów poziomów substancji lub energii w środowisku (art. 178);
- wydawanie pozwoleń: zintegrowanego, na wprowadzanie gazów i pyłów do powietrza, wodnoprawnego, na wytwarzanie odpadów (art. 183);
- orzekanie w sprawie wygaśnięcia, cofnięcia oraz ograniczenia pozwolenia (art. 183);
- zobowiązanie podmiotu prowadzącego instalację do sporządzenia i przedłoŜenia przeglądu
ekologicznego (art. 237);
- wydawanie decyzji dotyczącej ograniczenia oddziaływania na środowisko i jego zagroŜenia
oraz decyzji przywrócenia środowiska do stanu właściwego (art. 362).
Ustawa o odpadach (Dz. U. z 2010 r. Nr 185, poz. 1243 ze zm.):
- przygotowywanie decyzji dotyczących zatwierdzania programów gospodarki odpadami niebezpiecznymi dla wytwórców odpadów wytwarzających odpady niebezpieczne w ilości powyŜej 0,1 Mg rocznie
- przyjmowanie informacji o wytwarzanych odpadach oraz o sposobach gospodarowania wytworzonymi odpadami od wytwórców odpadów wytwarzających odpady niebezpieczne w ilości do 0,1 Mg rocznie albo powyŜej 5 Mg rocznie odpadów innych niŜ niebezpieczne
- przygotowywanie decyzji dotyczących udzielania wytwórcom odpadów pozwoleń na wytwarzanie odpadów, które powstają w związku z eksploatacją instalacji, jeŜeli wytwarzają powyŜej
1 Mg odpadów niebezpiecznych rocznie lub powyŜej 5 tysięcy Mg odpadów innych niŜ niebezpieczne rocznie
- przygotowywanie decyzji zobowiązujących wytwórców odpadów wytwarzających do 100 kg
odpadów niebezpiecznych rocznie do przedłoŜenia wniosku o zatwierdzenie programu gospodarki odpadami niebezpiecznymi, w przypadku stwierdzenia na podstawie złoŜonej informacji o wytwarzanych odpadach lub własnych ustaleń, Ŝe odpady, ze względu na ich ilość lub
rodzaj, mogą powodować zagroŜenie dla Ŝycia, zdrowia ludzi lub środowiska
- przygotowywanie decyzji dotyczących udzielania zezwoleń posiadaczom odpadów
na odzysk lub unieszkodliwianie odpadów
- przygotowywanie decyzji dotyczących udzielania zezwoleń na zbieranie oraz transport odpadów
- przygotowywanie decyzji w sprawie wygaśnięcia, cofnięcia lub ograniczenia pozwoleń na wytwarzanie odpadów
- przygotowywanie wezwań do zaniechania przez wytwórców odpadów naruszeń przepisów
ustawy o odpadach, a takŜe działań niezgodnych z decyzją zatwierdzającą program gospodarki odpadami niebezpiecznymi lub złoŜoną informacją o wytwarzanych odpadach oraz sposobach gospodarowania wytworzonymi odpadami oraz przygotowywanie decyzji wstrzymujących działalność wytwórcom odpadów naruszającym pomimo wezwania przepisy ustawy o
odpadach lub działającym niezgodnie z decyzją zatwierdzającą program gospodarki odpadami niebezpiecznymi lub w sposób niezgodny ze złoŜoną informacją o wytwarzanych odpadach
oraz o sposobach gospodarowania wytworzonymi odpadami
- przygotowywanie wezwań do zaniechania przez posiadaczy odpadów, którzy uzyskali zezwolenie na odzysk, unieszkodliwianie, zbieranie oraz transport odpadów, naruszeń przepisów
ustawy o odpadach, a takŜe działań niezgodnych z wydanym zezwoleniem oraz przygotowywanie decyzji w sprawie cofnięcia zezwoleń na prowadzenie działalności w zakresie odzysku,
unieszkodliwiania, zbierania oraz transportu odpadów
- ustanawianie w decyzjach dotyczących wytwarzania odpadów oraz zezwoleniach
na prowadzenie działalności w zakresie gospodarowania odpadami, zabezpieczenia roszczeń
z tytułu wystąpienia negatywnych skutków w środowisku, mogących powstawać w wyniku wykonywania działalności na podstawie tych decyzji
- prowadzenie rejestru posiadaczy odpadów oraz prowadzących działalność w zakresie transportu odpadów, którzy są zwolnieni z obowiązku uzyskiwania zezwoleń na zbieranie, transport, odzysk lub unieszkodliwianie odpadów
- przygotowywanie decyzji w sprawie skreślenia z rejestru posiadaczy odpadów oraz prowadzących działalność w zakresie transportu odpadów, którzy są zwolnieni z obowiązku uzyski-
97
-
-
-
-
-
wania zezwoleń na prowadzenie działalności w zakresie zbierania, transportu, odzysku lub
unieszkodliwiania odpadów
przyjmowanie informacji o wytworzonych odpadach oraz o sposobach gospodarowania wytworzonymi odpadami, powstałych w wyniku powaŜnej awarii lub powaŜnej awarii przemysłowej,
przygotowywanie decyzji nakładających na wytwórców odpadów z wypadków obowiązki dotyczące gospodarowania tymi odpadami, w przypadku jeŜeli wymagać tego będą względy
ochrony Ŝycia lub zdrowia ludzi lub względy ochrony środowiska
prowadzenie spraw dotyczących gospodarowania odpadami z wypadków, w przypadku jeŜeli
nie moŜna wszcząć postępowania egzekucyjnego dotyczącego obowiązku zagospodarowania
odpadów z wypadków albo egzekucja okazała się bezskuteczna lub jeŜeli jest konieczne natychmiastowe zagospodarowanie tych odpadów ze względu na zagroŜenie Ŝycia lub zdrowia
ludzi lub moŜliwość zaistnienia nieodwracalnych szkód w środowisku
przygotowywanie wniosków dotyczących pokrycia kosztów gospodarowania odpadami z wypadków ze środków finansowych wojewódzkiego funduszu ochrony środowiska i gospodarki
wodnej, w przypadku braku moŜliwości ustalenia sprawcy albo bezskuteczności egzekucji
wobec sprawcy powstania odpadów z wypadków
przygotowywanie decyzji w sprawie wyraŜenia zgody na zamknięcie składowiska odpadów lub
jego wydzielonej części,
przygotowywanie decyzji w sprawie zatwierdzania instrukcji eksploatacji składowiska odpadów,
Ustawa o Inspekcji Ochrony Środowiska (Dz. U. z 2007 r. Nr 44, poz. 287 ze zm.):
- kierowanie wniosku do WIOŚ o podjęcie działań zmierzających do usunięcia bezpośredniego
zagroŜenia środowiska (art. 8a);
- rozpatrywanie przynajmniej raz w roku informacji WIOŚ o stanie środowiska na obszarze województwa (art. 8a).
Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. z 2003 r. Nr 80, poz. 717 ze
zm.):
- opiniowanie rozwiązań przyjętych w projekcie studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego województwa;
- opiniowanie projektu planu miejscowego (art. 17).
Ustawa o ochronie przyrody (Dz. U. z 2009 r. Nr 151, poz. 1220 ze zm.):
- prowadzenie rejestru posiadaczy Ŝywych zwierząt gatunków wymienionych w załącznikach
A i B rozporządzenia Rady (WE) nr 338/97 z dnia 9 grudnia 1996 r. w sprawie ochrony gatunków dzikiej fauny i flory (art. 64);
- wydawanie zezwoleń na wycinkę drzew i krzewów na terenie nieruchomości będących własnością gminy (art. 90);
- starosta jest organem w zakresie ochrony przyrody (art. 91).
Prawo wodne (Dz.U.2012.145)
- wprowadzanie powszechnego korzystania z wód powierzchniowych w celu zaspokojenia niezbędnych potrzeb społecznych (art. 35);
- wydawanie decyzji nakazującej usunięcie drzew lub krzewów z wałów przeciwpowodziowych
(art. 88n);
- ustanawianie stref ochronnych urządzeń pomiarowych słuŜb państwowych (art. 107);
- wydawanie pozwoleń wodnoprawnych (art. 140);
- zatwierdzanie statutu spółki wodnej (art. 165);
- sprawowanie nadzoru i kontroli nad działalnością spółek wodnych (art. 178);
- rozwiązywanie spółek wodnych (art. 181);
- ustalanie linii brzegu (art. 15).
Ustawa z dnia 3 października 2008r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie,
udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko
(Dz. U. Nr 199, poz. 1227)
- udostępnianie informacji o środowisku i jego ochronie
- prowadzenie publicznie dostępnych wykazów danych o środowisku i jego ochronie
- przygotowywanie decyzji odmawiającej udostępniania informacji o środowisku i jego ochronie
98
Ustawa z dnia 18 kwietnia 1985r. o rybactwie śródlądowym (Dz. U. z 1999r. Nr 66, poz. 750 z
późn. zm.).
- wydawanie kart wędkarskich i kart łowiectwa podwodnego
- zezwalanie na przegradzanie sieciowymi rybackimi narzędziami połowowymi więcej niŜ połowy szerokości łoŜyska wody płynącej niezaliczanej do wód śródlądowych Ŝeglownych
- zezwalanie na ustawianie sieciowych rybackich narzędzi połowowych na wodach śródlądowych Ŝeglownych, na szlaku Ŝeglownym lub w bezpośrednim jego sąsiedztwie
- rejestracja sprzętu pływającego, słuŜącego do połowu ryb
- przygotowywanie wniosku o utworzenie Społecznej StraŜy Rybackiej oraz projektu regulaminu
tej StraŜy
Ustawa z dnia 28 września 1991r. o lasach (Dz. U. z 2011r. Nr 12, poz. 59 z późn. zm.).
- sprawowanie nadzoru nad gospodarką leśną w lasach nie stanowiących własności Skarbu
Państwa,
- przygotowywanie decyzji o wykonaniu na koszt nadleśnictw, zabiegów zwalczających
i ochronnych w lasach nie stanowiących własności Skarbu Państwa, gdy wystąpią w nich organizmy szkodliwe w stopniu groŜącym trwałości tych lasów
- przygotowywanie decyzji w sprawach przyznania środków z budŜetu państwa
na finansowanie kosztów przebudowy lub odnowienia drzewostanów, w lasach
nie stanowiących własności Skarbu Państwa, w których wystąpiły szkody spowodowane pyłami lub gazami przemysłowymi bez moŜliwości ustalenia winnego, względnie szkody spowodowane klęskami Ŝywiołowymi
- przygotowywanie decyzji określającej zadanie właścicieli lasów, którzy nie wywiązują się z
obowiązku kształtowania równowagi w ekosystemach leśnych i podnoszenia naturalnej odporności drzewostanów w lasach nie stanowiących własności Skarbu Państwa
- przygotowywanie decyzji w sprawie przyznania dotacji z budŜetu państwa na całkowite lub
częściowe pokrycie kosztów zalesienia gruntów
- cechowanie drewna pozyskiwanego w lasach nie stanowiących własności Skarbu Państwa i
wystawianie właścicielowi lasu dokumentu stwierdzającego legalność pozyskanego drewna
- przygotowywanie decyzji o uznanie lasu za las ochronny lub pozbawienie go tego charakteru
- wydawanie decyzji określającej zadania z zakresu gospodarki leśnej dla lasów rozdrobnionych, o powierzchni do 10 ha nie stanowiących własności Skarbu Państwa,
nie posiadających planów urządzenia lasów
- zlecanie opracowania uproszczonych planów urządzenia lasu dla lasów naleŜących
do osób fizycznych lub wspólnot gruntowych i przygotowywanie decyzji w sprawie uznania lub
nie uznania zastrzeŜeń lub wniosków, wniesionych w stosunku do tych planów po ich wyłoŜeniu
- nadzorowanie wykonywania zadań określonych w uproszczonych planach urządzenia lasów
niestanowiących własności Skarbu Państwa, a w przypadku ich nie wykonywania, przygotowywanie decyzji zobowiązującej do wykonania obowiązków i zadań zgodnie
z tym
planem
- przygotowywanie decyzji na pozyskanie drewna niezgodnie z uproszczonym planem urządzenia lasu, w przypadkach losowych, na wniosek właściciela lasu
nie
stanowiącego własności Skarbu Państwa
- dokonywanie oceny udatności upraw i przekwalifikowanie z urzędu zalesionego gruntu rolnego na leśny
Ustawa z dnia 13 października 1995r. Prawo łowieckie (Dz. U. z 2005r. Nr 127 poz. 1066
z późn. zm.).
- przygotowywanie zezwoleń na odstępstwa od zakazu przetrzymywania zwierzyny,
- przygotowywanie zezwolenia lub cofnięcia zezwolenia na utrzymywanie chartów rasowych lub
ich mieszańców,
- prowadzenie spraw związanych z wydzierŜawianiem obwodów łowieckich polnych,
na wniosek Polskiego Związku Łowieckiego,
- ustalanie i rozliczanie łowieckiego czynszu dzierŜawnego,
- przygotowywanie zezwoleń na odłów lub odstrzał redukcyjny zwierzyny w przypadku szczególnego zagroŜenia w prawidłowym funkcjonowaniu obiektów produkcyjnych i uŜyteczności
publicznej,
99
Ustawa z dnia 9 czerwca 2011r. - Prawo geologiczne i górnicze (Dz. U. Nr 163, poz. 981)
- na wniosek Polskiego Związku Łowieckiego,
- ustalanie i rozliczanie łowieckiego czynszu dzierŜawnego,
- przygotowywanie zezwoleń na odłów lub odstrzał redukcyjny zwierzyny w przypadku szczególnego zagroŜenia w prawidłowym funkcjonowaniu obiektów produkcyjnych i uŜyteczności
publicznej,
- przyjmowaniem zawiadomień o zamiarze podjęcia wydobywania piasków i Ŝwirów przeznaczonych dla zaspokojenia potrzeb własnych osób fizycznych
- przygotowywanie decyzji w sprawie udzielania, cofania i stwierdzania wygaśnięcia koncesji na
wydobywanie kopalin ze złóŜ nieobjętych własnością górniczą
- prowadzenie spraw związanych z wyznaczaniem granic obszarów i terenów górniczych,
- przygotowywanie decyzji w sprawie przeniesienia koncesji na rzecz innego podmiotu,
- przygotowywanie decyzji zatwierdzających projekty robót geologicznych, których wykonanie
nie wymaga uzyskania koncesji
- przygotowywanie decyzji nakazujących temu, kto uzyskał decyzję o zatwierdzeniu robót geologicznych, wykonanie dodatkowych czynności, w szczególności robót, badań, pomiarów lub
pobrania dodatkowych próbek
- przyjmowanie zgłoszeń projektów robót geologicznych wykonywanych w celu wykorzystywania ciepła Ziemi
- przygotowywanie decyzji zatwierdzających dokumentacje geologiczne złóŜ kopalin, hydrogeologiczne i geologiczno–inŜynierskie, a takŜe decyzji nakazujących zmianę dokumentacji geologicznej oraz wykonanie dodatkowych prac geologicznych
- przyjmowanie dokumentacji geologicznych nie wymagających uzyskania zatwierdzenia w drodze decyzji
- przyjmowanie corocznych informacji o zmianach zasobów złóŜ kopalin oraz przygotowywanie
decyzji nakazujących dokonanie obmiaru wyrobisk i przedłoŜenie operatów ewidencyjnych
- przygotowywanie decyzji udzielających zgody na przeklasyfikowanie zasobów złóŜ kopalin,
jeŜeli zmiany w okresie sprawozdawczym przekraczają 50% wielkości rocznego wydobycia ze
złoŜa
- prowadzenie spraw dotyczących ustalania opłat eksploatacyjnych oraz opłat dodatkowych, w
przypadku wykonywania działalności z raŜącym naruszeniem warunków określonych w koncesji lub zatwierdzonym projekcie robót geologicznych, a takŜe opłat podwyŜszonych, w przypadku działalności wykonywanej bez wymaganej koncesji albo bez zatwierdzonego projektu
robót geologicznych
- sprawowanie nadzoru i kontroli w zakresie stosowania i przestrzegania przepisów ustawy –
Prawo geologiczne i górnicze
- gromadzenie, przechowywanie i udostępnianie informacji geologicznych
Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997r. o ochronie zwierząt (Dz. U. z 2003r. Nr 106 poz. 1002
z późn. zm.)
Opiniowanie warunków i sposobu pozyskiwania zwierząt wolno Ŝyjących (dzikich) w celu preparowania ich zwłok, przed wydaniem zezwolenia przez marszałka województwa
Inne zadania realizowane przez Powiat
- koordynacja akcji usuwania wyrobów budowlanych zawierających azbest
- dofinansowywanie spółek wodnych
- edukacja ekologiczna
a) organizacja szkoleń dla sołtysów,
b) koordynacja akcji Sprzątanie Świata,
c) pomoc w realizacji szkolnych akcji edukacyjnych,
8.1.1.1. Pozwolenia
Kompetencje do wydawania pozwoleń w zakresie ochrony środowiska na wprowadzanie do
środowiska substancji lub energii podzielone są pomiędzy regionalnego dyrektora ochrony środowiska, wojewodę, marszałka województwa i starostę, przyjmując za podstawowe kryterium rodzaj przedsięwzięcia oddziaływującego na środowisko. Regionalny dyrektor ochrony środowiska
posiada kompetencje w zakresie przedsięwzięć i zdarzeń na terenach zamkniętych.
Marszałek posiada kompetencje w zakresie:
100
•
realizacji zadań wynikające z ustawy z dnia 20 stycznia 2005 r. o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji (Dz. U. z 2005 r. Nr 25, poz. 202 ze zm.)
• zadań wynikających z ustawy z dnia 10 lipca 2008 r. o odpadach wydobywczych
(Dz. U. z 2008 r. Nr 138, poz. 865 ze zm.), związanych z gospodarowaniem odpadami wydobywczymi na terenach zamkniętych.
• przedsięwzięć i zdarzeń na terenach zakładów, gdzie jest eksploatowana instalacja, która jest kwalifikowana jako przedsięwzięcie mogące znacząco oddziaływać
na środowisko w rozumieniu ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu
informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2008 r. Nr 199,
poz.1227 ze zm.).
• przedsięwzięcia mogącego zawsze znacząco oddziaływać na środowisko w rozumieniu ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach
oddziaływania na środowisko, realizowanego na terenach innych niŜ wymienione.
Wprowadzenie wymogów Dyrektywy IPPC (ang. Integrated Pollution Prevention and Control) wpłynie na funkcjonowanie znacznej części przedsiębiorstw określanych w polskim prawie
jako szczególnie szkodliwe dla środowiska i wielu obiektów zaliczanych do kategorii mogących
pogorszyć stan środowiska. Część z nich, w miejsce dotychczas obowiązujących pozwoleń odnoszących się do poszczególnych mediów (pobór wody, gospodarka odpadami), komponentów środowiska (emisje do powietrza, odprowadzanie ścieków) oraz oddziaływanie na stan środowiska
poprzez hałas, promieniowanie musi uzyskać pozwolenia zintegrowane, w których uwzględnione
są wymogi BAT.
Kompetencje do wydawania pozwoleń, dotyczących obiektów zaliczonych do inwestycji
mogących pogorszyć stan środowiska posiada Starosta. Do tej kategorii naleŜą pozwolenia na
wprowadzanie do środowiska substancji lub energii: w tym pozwolenia na wprowadzanie gazów
lub pyłów do powietrza, pozwolenia wodno-prawne na wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi, pozwolenia na wytwarzanie odpadów, zatwierdzanie projektów prac geologicznych, przyjmowanie dokumentacji geologicznych, wydawanie decyzji środowiskowej w przypadku, gdy chodzi o
scalenie, wymianę lub podział gruntów, wydawanie decyzji o pozwoleniu na budowę.
8.1.1.2. Kontrola przestrzegania prawa
Główne kompetencje kontrolne posiada wojewoda, co wynika z podporządkowania mu wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska, wykonującego w jego imieniu zadania Inspekcji
Ochrony Środowiska, a zatem odpowiadającego za kontrolę przestrzegania warunków określonych w pozwoleniach.
Rada gminy, rada powiatu i sejmik województwa przynajmniej raz w roku rozpatrują informację wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska o stanie środowiska na obszarze województwa. Wojewódzki inspektor ochrony środowiska informuje wójta (burmistrza, prezydenta
miasta), zarząd powiatu i zarząd województwa o wynikach kontroli obiektów o podstawowym znaczeniu dla danego terenu.
8.1.1.3. Monitoring stanu środowiska
Szczególnym instrumentem prawnym stał się monitoring, czyli jakościowy i ilościowy pomiar stanu środowiska. Monitoring był zwykle zaliczany do instrumentów społecznych (informacyjnych), jako bardzo waŜna podstawa analiz, ocen czy decyzji. Obecnie, wprowadzenie badań
monitoringowych jako obowiązujących przez zapisy w niektórych aktach prawnych czyni je instrumentem o znaczeniu prawnym.
8.1.2.
Instrumenty finansowe
Do instrumentów finansowych naleŜą przede wszystkim: opłata za gospodarcze korzystanie ze środowiska, administracyjna kara pienięŜna i fundusze celowe.
8.1.2.1. Opłaty za gospodarcze korzystanie ze środowiska
Opłaty te pełnią funkcje prewencyjne i redystrybucyjne. Funkcja prewencyjna realizowana
jest poprzez zachęcanie podmiotów (dotyczy to podmiotów gospodarczych) do wyboru technologii, lokalizacji produkcji, instalowania urządzeń ochronnych oraz oszczędnego korzystania z
zasobów naturalnych w sposób najodpowiedniejszy z punktu widzenia ochrony środowiska.
101
Funkcja redystrybucyjna polega na gromadzeniu i przemieszczaniu środków finansowych przeznaczonych na cele ochrony środowiska. Opłaty pobierane są za:
• wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza,
• pobór wód i wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi,
• składowanie odpadów,
• wyłączanie gruntów rolnych i leśnych z produkcji,
• usuwanie drzew i krzewów.
Opłaty trafiają do funduszy celowych (fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej
oraz fundusz ochrony gruntów). Pobierają je organy administracji (np. Urząd Marszałkowski, organ miasta) lub jak w przypadku gruntów rolnych i leśnych, wnoszone są bezpośrednio do funduszu celowego. Podmiot korzystający ze środowiska ustala we własnym zakresie wysokość naleŜnej opłaty (według stawek obowiązujących w okresie, w którym korzystanie ze środowiska
miało miejsce) i wnosi ją na rachunek właściwego urzędu marszałkowskiego. Osoby fizyczne nie
będące przedsiębiorcami ponoszą opłaty za korzystanie ze środowiska w zakresie, w jakim to
korzystanie wymaga pozwolenia na wprowadzanie substancji lub energii do środowiska oraz
pozwolenia wodno-prawnego na pobór wód w rozumieniu przepisów ustawy Prawo wodne. Podobne opłaty pobiera się na podstawie przepisów prawa górniczego i geologicznego za działalność koncesjonowaną.
8.1.2.2. Administracyjne kary pienięŜne
Kary pienięŜne nie są sensu stricte środkiem ekonomicznym, są raczej związane
z instytucją odpowiedzialności prawnej. Spełniają jednak funkcje podobne do opłat. Kary pobiera
się w tych samych sytuacjach co opłaty, lecz za działania niezgodne z prawem. W odniesieniu
do wód, powietrza, odpadów i hałasu, karę wymierza wojewódzki inspektor ochrony środowiska,
a w odniesieniu do drzew i krzewów - organ gminy lub w wyjątkowych sytuacjach starosta.
Stawki kar zwykle są kilkakrotnie wyŜsze niŜ opłaty i trafiają do funduszy celowych. Ustawa prawo ochrony środowiska przewiduje moŜliwość odraczania, zmniejszania lub umarzania administracyjnych kar pienięŜnych.
8.1.2.3. Fundusze celowe
Opłaty i kary zasilają fundusze celowe. Dla gmin i powiatów istotne znaczenie mają fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej: NFOŚiGW w Warszawie i WFOŚiGW
w Poznaniu. MoŜliwe jest takŜe wykorzystanie instrumentów nie będących w kompetencji władz
powiatu, poprzez porozumienie się z partnerami, w kompetencjach, których znajdują się dane
instrumenty (wojewoda, samorząd wojewódzki).
8.1.3.
Instrumenty społeczne
Instrumenty społeczne słuŜą realizacji zasady uspołecznienia zarządzania rozwojem powiatu poprzez budowanie i usprawnianie partnerstwa. Z punktu widzenia władz samorządowych
umownie wyróŜnia się dwie kategorie działań:
• wewnętrzne, czyli dotyczące działań samorządów i realizowane poprzez działania
edukacyjne,
• zewnętrzne – polegające na budowaniu komunikacji społecznej (konsultacje, debaty publiczne, kampanie edukacyjne).
8.1.4.
Instrumenty polityczne
Do najwaŜniejszych instrumentów politycznych naleŜą zapisy składające się na obowiązującą Politykę Ekologiczną Państwa, Program ochrony środowiska dla województwa wielkopolskiego, Strategia rozwoju województwa wielkopolskiego, a takŜe dokumenty składające się na politykę rozwoju powiatu krotoszyńskiego: Strategia zrównowaŜonego rozwoju, Wieloletnia Prognoza Finansowa.
8.1.5.
Instrumenty strukturalne
Jako instrumenty strukturalne określić moŜna strategie i programy wdroŜeniowe oraz systemy zarządzania środowiskowego. Dokumentem wytyczającym główne tendencje i kierunki działań w ramach rozwoju gospodarczego, społecznego i ochrony środowiska w skali powiatu jest
Plan Rozwoju Lokalnego Powiatu Krotoszyńskiego wraz z wieloletnim planem inwestycyjnym na
lata 2005-2006, 2007-2013. Plan wspomaga proces zarządzania na poziomie lokalnym.
102
8.2.
Organizacja zarządzania środowiskiem
Program ochrony środowiska dla powiatu krotoszyńskiego jest zarówno planem polityki
ochrony środowiska do 2019 r., jak i programem wdroŜeniowym na najbliŜsze 4 lata (2012 - 2015).
Program ten z jednej strony uwzględnia kierunki rozwoju poszczególnych działań i ich konsekwencje dla środowiska, a z drugiej strony wytycza pewne ramy tego rozwoju. Oznacza to, Ŝe działania
realizowane np. w transporcie czy gospodarce komunalnej muszą być brane pod uwagę w programie ochrony środowiska, a jednocześnie ochrona środowiska wymaga podejmowania pewnych
działań w poszczególnych dziedzinach gospodarki i codziennego bytowania mieszkańców powiatu.
8.3.
Systemy zarządzania środowiskowego
Koncepcja zarządzania środowiskowego jest odpowiedzią na sytuację, w której konieczna
jest nie tylko naprawa zaistniałych juŜ szkód środowiskowych oraz spełnianie wymogów określonych w pozwoleniach na korzystanie ze środowiska, ale takŜe zapobieganie powstawaniu negatywnych oddziaływań i szkód. Na przedsiębiorstwach spoczywa obowiązek samodzielnego definiowania problemów środowiskowych i szukania, z wyprzedzeniem, środków zaradczych. Związane jest to z włączeniem zarządzania środowiskowego do celów strategicznych firmy i przypisanie
tych zagadnień do kompetencji zarządu firmy. Idea ta jest realizowana poprzez wprowadzanie systemów zarządzania środowiskiem (systemy sformalizowane - np. normy ISO 14 001, EMAS, lub
niesformalizowane - np. Program Czystszej Produkcji). Rolą władz powiatu i poszczególnych gmin
mogą być działania inspirujące przedsiębiorstwa do starań o wprowadzenie systemu zarządzania
środowiskowego, choć ostateczne korzyści wynikające z jego wprowadzenia powinny znaleźć odzwierciedlenie w sytuacji rynkowej tych przedsiębiorstw. Wspomniane systemy zarządzania środowiskowego polecane są równieŜ dla zakładów gospodarki komunalnej oraz instytucji publicznych, w tym starostw powiatowych i urzędów gminnych.
8.4. Monitoring wdraŜania Programu
Nadrzędną zasadą realizacji niniejszego opracowania powinna być realizacja wyznaczonych
zadań przez określone jednostki, którym poszczególne zadania przypisano. Z punktu widzenia Aktualizacji w realizacji poszczególnych zadań będą uczestniczyć:
•
podmioty uczestniczące w organizacji i zarządzaniu programem,
•
podmioty realizujące zadania programu,
•
podmioty kontrolujące przebieg realizacji i efekty programu,
•
społeczność gminy, jako główny podmiot odbierający wyniki działań programu.
Realizacja załoŜeń aktualizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Krotoszyńskiego na
lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019 to poprawa stanu środowiska. Zmiany wartości
wskaźników i mierników charakteryzujących elementy środowiska będą stanowiły wymierny efekt realizacji załoŜeń Aktualizacji.
Ponadto zgodnie z art. 18 ustawy POŚ organ wykonawczy powiatu jest zobowiązany sporządzać co dwa lata raporty z wykonania programów ochrony środowiska, które następnie przedstawia
Radzie Powiatu.
W cyklach czteroletnich będzie oceniany stopień realizacji celów ekologicznych. Ocena ta będzie bazą do ewentualnej korekty celów i strategii ich realizacji. Taka procedura pozwoli na spełnienie
wymagań zapisanych w ustawie prawo ochrony środowiska, dotyczących okresu na jaki jest przyjmowany program ochrony środowiska i systemu raportowania o stanie realizacji programu.
WdraŜanie programu ochrony środowiska powinno podlegać regularnej ocenie w zakresie:
• efektywności wykonania zadań,
• aktualności zidentyfikowanych problemów ekologicznych oraz adekwatności podjętych
działań,
• stopnia realizacji programu w odniesieniu do stopnia realizacji załoŜonych działań i
przyjętych celów,
• rozbieŜności pomiędzy załoŜonymi celami i działaniami, a ich wykonaniem,
• przyczyn ewentualnych rozbieŜności pomiędzy załoŜonymi celami i działaniami,
a ich wykonaniem,
• niezbędnych modyfikacji programu.
103
Dla prawidłowego przebiegu monitoringu realizacji celów i zadań niezbędna jest okresowa wymiana informacji, zwłaszcza pomiędzy jednostkami powiatu i gmin, dotycząca stanu środowiska oraz
stopnia zaawansowania realizacji poszczególnych zadań.
Monitoring obejmuje dwa podstawowe rodzaje kontrolowania zmian, które najogólniej moŜna
określić jako:
• monitoring ilościowy,
• monitoring jakościowy.
Ujęcie ilościowe – obrazuje prognozę zmian konkretnych wielkości (wskaźników). Nie do
wszystkich elementów środowiska da się przypisać wskaźniki (nie wszystkie dane są dostępne), aby
dokonać prognozy ilościowej w niektórych elementach środowiska. Do prognozowania zmian wskaźników w przyszłości wykorzystano informacje o dynamice zmian tych wskaźników w przeszłości, nakładów w okresach poprzednich i planowanych do poniesienia (uwzględniono fakt, iŜ część zaplanowanych nakładów w poprzednim okresie nie została zrealizowana), oraz wymogi UE.
Ujęcie jakościowe – dla elementów środowiska, dla których nie moŜna prognozować określonych wskaźników lub jest to utrudnione, wykorzystano ocenę jakościową, która stanowi jednocześnie
uzupełnienie do oceny ilościowej. Listę tę moŜna ewentualnie w przyszłości uzupełnić o pojedyncze
nowe wskaźniki dotyczące jakości środowiska. Wskazane byłoby takŜe podanie, które wskaźniki słuŜą
do monitorowania których celów Programu.
PoniŜsza tabela przedstawia propozycję wskaźników realizacji Programu. Za okres bazowy
przyjęto rok 2008, czyli termin rozpoczęcia realizacji poprzedniej Aktualizacji Programu ochrony środowiska dla Powiatu Krotoszyńskiego.
Tabela 67 Mierniki monitorowania efektywności Programu
Lp.
Wskaźniki
Wskaźniki stanu środowiska i zmiany presji
na środowisko
1
2
3
4
5
6
7
8
9
9
11
Jednostka
2008
2011
Orla, śydowski
Potok, Czarna
Woda, Lubieszka –
IV-V klasa
Orla,
śydowski Potok –
potencjał ekologiczny umiarkowany (III)
Klasa II-IV
Klasa III-IV
Ilość wody zuŜywanej w gospodarstwach domowych na 1 osobę w roku
33,5
35,9
Udział ścieków oczyszczanych z podwyŜszonym
usuwaniem biogenów w % ścieków oczyszczonych
99,1
100
% wskaźnik zwodociągowania Powiatu
98,6
91,5
37
49
Stosunek długości sieci kanalizacyjnej do sieci
wodociągowej
0,25
0,21
Ilość zebranych odpadów komunalnych w kg /1
mieszkańca w roku
190,56
208,0
Udział odpadów komunalnych pozyskiwanych
ze zbiórki selektywnej [%]
b.d.
9,3
Wielkość emisji zanieczyszczeń pyłowych
120
84
Wielkość emisji zanieczyszczeń gazowych
29 109
24 075
Jakość wód powierzchniowych
Jakość wód podziemnych
% wskaźnik skanalizowania Powiatu
104
13
Wskaźnik lesistości (%).
14
Powierzchnia terenów objętych ochroną prawną
[ha]
18,4
18,5
32 353,0
32 140,4
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS i ankiet z Gmin
Oprócz wskaźników stanu środowiska i zmiany presji na środowisko wymienionych powyŜej
naleŜy wskazać mierniki społecznych efektów Programu, wśród których naleŜy wymienić:
• udział społeczeństwa w działaniach na rzecz ochrony środowiska,
• ilość i jakość interwencji zgłaszanych przez mieszkańców,
• liczba, jakość i skuteczność kampanii edukacyjno -informacyjnych.
Mierniki społecznych efektów Programu są wynikiem badań opinii społecznej, a takŜe odbioru przez społeczeństwo efektów Programu.
W oparciu o analizę wskaźników realizacji Programu moŜliwa będzie ocena efektywności jego wdraŜania, a w oparciu o tę ocenę aktualizacja Programu.
9.
MoŜliwości finansowania Programu
Zakłada się, Ŝe głównymi źródłami realizacji celów wyznaczonych dla powiatu
krotoszyńskiego będą:
• Środki własne powiatu,
• Środki własne gmin,
• Środki własne inwestorów,
• Fundusze ekologiczne,
• Środki Unii Europejskiej,
Dokładne określenie źródeł, a szczególnie wielkości środków stwarza duŜe trudności, szczególnie tych po roku 2013. Odnosi się to zarówno do środków własnych gminy jak i innych, w tym
szczególnie dostępności środków unijnych w następnym okresie programowania. Specyfiką systemu finansowania ochrony środowiska w Polsce jest to, Ŝe większą część wydatków ponoszą przedsiębiorstwa, fundusze ekologiczne i samorządy terytorialne.
Wiele samorządów chce skorzystać w okresie programowania 2007 – 2013 ze środków dostępnych w Programie Operacyjnym Infrastruktura i Środowisko (Fundusz Spójności i Europejski
Fundusz Rozwoju Regionalnego). Nie moŜna obecnie określić ile z tych projektów uzyska dofinansowanie, gdyŜ procedura przydzielania środków będzie trwała równieŜ kolejnych latach.
Własne środki samorządu terytorialnego
Na realizację części zadań jednostki samorządu terytorialnego będą musiały przeznaczyć
własne środki.(wkład własny) Jest to niezbędne równieŜ z tego względu, Ŝe do uzyskania niektórych
dotacji konieczne jest zainwestowanie w przedsięwzięcie własnych środków na wymaganym poziomie. Fundusze te pochodzą z bieŜących środków, takich jak np. podatki i opłaty lokalne, udziały w
podatkach stanowiących dochód budŜetu państwa.
Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej wspiera finansowo przedsięwzięcia podejmowane dla poprawy jakości środowiska w Polsce, traktując jako priorytetowe te zadania, których realizacja wynika z konieczności wypełnienia zobowiązań Polski wobec Unii Europejskiej. Celem działalności Narodowego Funduszu jest finansowe wspieranie inwestycji ekologicznych
o znaczeniu i zasięgu ogólnopolskim i ponadregionalnym oraz zadań lokalnych, istotnych z punktu
widzenia potrzeb środowiska.
W Narodowym Funduszu stosowane są trzy formy dofinansowywania:
1) finansowanie poŜyczkowe (poŜyczki udzielane przez NF, kredyty udzielane przez
banki ze środków NF, konsorcja czyli wspólne finansowanie NF z bankami, linie kredytowe ze środków NF obsługiwane przez banki),
2) finansowanie dotacyjne (dotacje inwestycyjne, dotacje nieinwestycyjne, dopłaty do
kredytów bankowych, umorzenia),
3) finansowanie kapitałowe (obejmowanie akcji i udziałów w zakładanych, bądź juŜ istniejących spółkach w celu osiągnięcia efektu ekologicznego).
105
Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Poznaniu przewiduje
dofinansowanie poprzez poŜyczki i dotacje wdraŜania projektów związanych z realizacją programów
ochrony poszczególnych elementów środowiska. WFOŚiGW udziela poŜyczek na korzystnych warunkach oprocentowania i spłat oraz dofinansowania niektórych zadań w formie dotacji. Głównymi
kierunkami finansowania są m.in. przedsięwzięcia związane z ochroną wód, powierzchni ziemi, powietrza, przyrody, przed hałasem, wspomaganiem wykorzystania lokalnych źródeł energii odnawialnej, termomodernizacji, wspomaganie ekologicznych form transportu, edukacji ekologicznej, gospodarki odpadami w tym azbestu itp.
Fundusz moŜe udzielić poŜyczki do wysokości 90% kosztów przedsięwzięcia ujętego w „Krajowym Programie Oczyszczania Ścieków Komunalnych” – Załączniku Nr 1 Aglomeracje priorytetowe
dla wypełnienia wymogów Traktatu Akcesyjnego sporządzonym na podstawie ustawy z dnia 18 lipca
2001r. Prawo wodne (Dz.U.145.2012)) lub w „Planie gospodarki odpadami dla województwa wielkopolskiego”.
W uzasadnionych przypadkach dopuszcza się moŜliwość zwiększenia wysokości poŜyczki
powyŜej 70% lecz nie więcej niŜ 90% kosztów przedsięwzięcia, jeŜeli nie jest wyŜsza od wysokości
planowanej przez Fundusz pomocy przy tym samym zakresie rzeczowym przedsięwzięcia lub efekcie ekologicznym.
Wysokość poŜyczki udzielonej przez Fundusz w pozostałych przypadkach nie moŜe przekraczać 70% kosztów przedsięwzięcia.
Szwajcarski Mechanizm Finansowy (głównym celem wsparcia ma być niwelowanie przepaści ekonomicznej i społecznej pomiędzy dotychczasowymi i nowymi członkami UE. Środki Mechanizmu Szwajcarskiego mają być przeznaczone na finansowanie projektów m.in. w dziedzinie infrastruktura i środowisko, m.in. w zakresie:
• modernizacji infrastruktury energetycznej i wody pitnej,
• utylizacji ścieków i zarządzania gospodarką komunalną (śmieci),
•
działań prośrodowiskowych (redukcja szkodliwych spalin, usuwanie toksycznych odpadów, itp.).
Środki na realizację priorytetów z zakresu środowiska w pierwszej kolejności pochodzą
z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego, Funduszu Spójności, a takŜe z Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich,
Europejskiego Funduszu Rybackiego, programu ramowego na rzecz konkurencyjności i innowacji
oraz siódmego programu ramowego w dziedzinie badań, rozwoju technologicznego i demonstracji.
Pozostałe priorytety środowiskowe wspiera instrument finansowy na rzecz środowiska LIFE+.
Dokumentem określającym kierunki i wysokość wsparcia finansowego ze strony Funduszy
unijnych na realizację zamierzeń rozwojowych w Polsce w latach 2007-2013 jest Narodowa Strategia Spójności (Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia). Narodowa Strategia Spójności będzie
realizowana za pomocą 6 ponadregionalnych i 16 regionalnych programów operacyjnych:
1. Program Infrastruktura i Środowisko – 27,9 mld euro,
2. Program Kapitał Ludzki – 9,7 mld euro,
3. Program Innowacyjna Gospodarka – 8,3 mld euro,
4. Program Rozwój Polski Wschodniej – 2,3 mld euro,
5. Program Pomoc Techniczna - 0,5 mld euro,
6. Programy Europejskiej Współpracy Terytorialnej - 0,7 mld euro,
7. 16 regionalnych programów (1 dla kaŜdego z województw) – 16,6 mld euro.
Decyzją z dnia 7 grudnia 2007 r. Komisja Europejska zatwierdziła Program Infrastruktura i
Środowisko na lata 2007-2013. To zwieńczenie wielomiesięcznych prac nad przygotowaniem największego w historii Unii Europejskiej programu. Wielkość środków unijnych zaangaŜowanych w realizację programu wynosi ponad 28 miliardów euro, co stanowi ok. 42 proc. całości środków polityki
spójności w Polsce (zgodnie z wersją POIiŚ 3.0 z 21 grudnia 2011 r.).
W ramach programu realizuje się duŜe inwestycje infrastrukturalne w zakresie ochrony środowiska, transportu, energetyki, kultury i dziedzictwa narodowego, ochrony zdrowia oraz szkolnictwa wyŜszego.
Celem programu jest poprawa atrakcyjności inwestycyjnej Polski i jej regionów poprzez m.in.
rozwój infrastruktury technicznej przy równoczesnej ochronie i poprawie stanu środowiska i zdrowia.
106
Program zgodnie z Narodowymi Strategicznymi Ramami Odniesienia (NSRO), stanowi jeden z programów operacyjnych będących podstawowym narzędziem do osiągnięcia załoŜonych w nich celów
przy wykorzystaniu środków Funduszu Spójności i Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego.
Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko jest równieŜ waŜnym instrumentem realizacji odnowionej Strategii Lizbońskiej, a wydatki na cele priorytetowe UE stanowią w ramach programu
67,89 proc. całości wydatków ze środków unijnych.
Łączna wielkość środków finansowych zaangaŜowanych w realizację Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko na lata 2007-2013 wynosi 37,7 mld euro, z czego wkład unijny to 28,3
mld euro, zaś wkład krajowy – 9,4 mld euro.
Podział środków UE dostępnych w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko pomiędzy poszczególne sektory przedstawia się następująco:
• transport – 19,6 mld euro
• środowisko – 5,1 mld euro
• energetyka – 1,7 mld euro
• szkolnictwo wyŜsze – 586,5 mln euro
• kultura – 533,6 mln euro
• zdrowie – 395,5 mln euro
Dodatkowo dla Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko przewidziane zostały
środki na pomoc techniczną (w sumie 581,3 mln euro).
W ramach programu realizowanych jest 15 priorytetów, w tym najwaŜniejsze dla środowiska:
1) Gospodarka wodno-ściekowa – 3 697,4 mln euro (w tym 3 142,8 mln euro z FS);
2) Gospodarka odpadami i ochrona powierzchni ziemi – 1 208,1 mln euro (w tym 1
026,9 mln euro z FS);
3) Zarządzanie zasobami i przeciwdziałanie zagroŜeniom środowiska – 655,0 mln euro
(w tym 556,8 mln euro z FS);
4) Przedsięwzięcia dostosowujące przedsiębiorstwa do wymogów ochrony środowiska –
834,4 mln euro (w tym 250,0 mln euro z EFRR);
5) Ochrona przyrody i kształtowanie postaw ekologicznych – 105,6 mln euro (w tym 89,9
mln euro z EFRR);
6) Drogowa i lotnicza sieć TEN-T – 10 596,3 mln euro (w tym 8 843,2 mln euro z FS);
7) Transport przyjazny środowisku – 11 589,5 mln euro (w tym 7 676,0 mln euro z FS);
8) Bezpieczeństwo transportu i krajowe sieci transportowe – 3 596,1 mln euro (w tym 3
056,7 mln euro z EFRR);
9) Infrastruktura energetyczna przyjazna środowisku i efektywność energetyczna – 1
403,0 mln euro (w tym 748,0 mln euro z FS);
10) Bezpieczeństwo energetyczne, w tym dywersyfikacja źródeł energii – 1 693,2 mln eu16
ro (w tym 974,3 mln euro z EFRR).
Instytucja zarządzającą jest Ministerstwo Rozwoju Regionalnego.
Tryb pozakonkursowy obejmie zgodnie z projektem ustawy o zasadach prowadzenia polityki
rozwoju:
•
•
DuŜe projekty, których koszt całkowity przekracza 25 mln euro – w przypadku
projektów dotyczących środowiska naturalnego oraz projektów o wartości
powyŜej 50 mln euro – w przypadku innych dziedzin, zatwierdzane przez Komisję Europejską.
Projekty systemowe - polegające na dofinansowaniu realizacji przez poszczególne organy administracji publicznej i inne jednostki organizacyjne sektora finansów publicznych, zadań publicznych określonych w odrębnych
przepisach dotyczących tych organów i jednostek;
Projekty indywidualne – określone w programie operacyjnym, zgłaszane
przez beneficjentów imiennie wskazanych w programie operacyjnym;
• Projekty pomocy technicznej.
Pozostałe projekty będą wybierane w drodze konkursu.
•
16
Źródło: http://www.pois.gov.pl/
107
Wielkopolski Regionalny Program Operacyjny na lata 2007-2013 jest instrumentem realizującym działania prowadzące do zmniejszenia dysproporcji gospodarczych, społecznych i terytorialnych na terenie Wspólnoty. Działania realizowane w ramach programu finansowane będą przez
Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego oraz przez środki krajowe, zarówno publiczne, jak i prywatne. Obszar interwencji programu wynika ze Strategii Rozwoju Województwa Wielkopolskiego do
2020 roku. Jego zakres ograniczony jest listą priorytetów Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. Celem głównym Wielkopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata 2007–
2013, jest: Wzmocnienie potencjału rozwojowego Wielkopolski na rzecz wzrostu konkurencyjności i
zatrudnienia.
Na współfinansowanie WRPO województwo wielkopolskie otrzymało kwotę 1 332 573 532 euro.
Podział środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego na poszczególne priorytety
przedstawia poniŜsza tabela:
Tabela 68 Podział środków finansowych z EFRR
Priorytety WRPO na lata 2007-2013
Priorytet I Konkurencyjność przedsiębiorstw
Priorytet II Infrastruktura komunikacyjna
Priorytet III Środowisko przyrodnicze
Priorytet IV Rewitalizacja obszarów problemowych
Priorytet V Infrastruktura dla kapitału ludzkiego
Priorytet VI Turystyka i środowisko kulturowe
Priorytet VII Pomoc techniczna
Ogółem
Źródło: WRPO na lata 2007-2013
Środki EFRR
€
343 367 888
537 661 547
173 821 000
54 060 000
121 28/4 097
61 470 000
40 909 000
1 332 573 532
%
25,77
40,35
13,04
4,06
9,10
4,61
3,07
100,00%
Dodatkowo w poszczególnych priorytetach Wielkopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata 2007-2013 przyznane są kwoty związane z kategoriami interwencji realizującymi cele Strategii Lizbońskiej w łącznej sumie 549 614 937 euro.
Instytucją zarządzającą (IZ) jest Zarząd Województwa obowiązki IZ pełnią następujące jednostki organizacyjne:
• Departament Polityki Regionalnej – zarządzanie strategiczne Programem, wdraŜanie
Priorytetu VII;
• Departament WdraŜania Programu Regionalnego – wdraŜanie priorytetów I – II, IV –
• VI;
• Jednostki obsługujące pod względem technicznym system wdraŜania Programu - Biuro Obsługi Funduszy, Departament Finansów, Departament Kontroli;
• Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Poznaniu - Instytucja Pośrednicząca, wdraŜająca Priorytet III.
Program Rozwoju Obszarów Wiejskich
Siedmioletni Program Rozwoju Obszarów Wiejskich (PROW) ma przyczynić się do zapewnienia opłacalności produkcji rolnej, modernizacji gospodarstw i przetwórstwa artykułów rolnych, wspartych przez rozwój pozarolniczej działalności gospodarczej. W ramach PROW zagadnienia środowiskowe realizowane będą w ramach następujących priorytetów:
Oś priorytetowa 1 – Poprawa konkurencyjności sektora rolnego i leśnego – działanie:
•
poprawianie i rozwijanie infrastruktury związanej z rozwojem i dostosowaniem rolnictwa i leśnictwa (scalanie gruntów, gospodarowanie rolniczymi zasobami wodnymi).
Oś priorytetowa 2 - Poprawa środowiska naturalnego i obszarów wiejskich – działania:
•
wsparcie gospodarstw na obszarach górskich i innych obszarach o niekorzystnych
warunkach gospodarowania (ONW),
108
•
program rolnośrodowiskowy (Płatności rolnośrodowiskowe),
•
zalesienie gruntów rolnych oraz zalesienie gruntów innych niŜ rolne,
•
odtwarzanie potencjału produkcji leśnej zniszczonego przez katastrofy i wprowadzenie
•
instrumentów zapobiegawczych.
OŚ priorytetowa 3 – Jakość Ŝycia na obszarach wiejskich i róŜnicowanie gospodarki wiejskiej
– działania:
•
RóŜnicowanie w kierunku działalności nierolniczej,
•
Podstawowe usługi dla gospodarki i ludności wiejskiej
•
Gospodarka wodno-ściekowa w szczególności zaopatrzenie w wodę, odprowadzanie
i oczyszczanie ścieków, w tym systemów kanalizacji sieciowej lub kanalizacji zagrodowej,
•
Tworzenie systemu zbioru, segregacji, wywozu odpadów komunalnych,
•
Wytwarzanie lub dystrybucja energii ze źródeł odnawialnych, w szczególności wiatru,
wody, energii geotermalnej, słońca, biogazu albo biomasy.
Program Life+
LIFE+ jest kontynuacją Instrumentu Finansowego LIFE, utworzonego przez Komisję Europejską w 1992 roku. W trakcie trzech kolejnych edycji dofinansowano realizację łącznie ponad 2500
projektów we wszystkich krajach członkowskich. W latach 2004-2006 z tej formy dofinansowania
skorzystała równieŜ Polska, na obszarze której realizowano cztery projekty z zakresu ochrony środowiska i róŜnorodności biologicznej. W odróŜnieniu od poprzednich edycji, program LIFE+ składa
się z trzech komponentów określonych przez tematykę projektów a nie ich realizatora. Nabór przedłoŜonych projektów następować będzie na poziomie krajowym, jednak ostateczna ocena i związana
z nią decyzja o przyznaniu dofinansowania zaleŜeć będzie od Komisji Europejskiej.
LIFE+ powinien bezpośrednio wspierać realizację priorytetów 6. Programu Działań na Rzecz
Środowiska (2002-2012), do których naleŜą:
• ochrona przyrody i bioróŜnorodności,
• przeciwdziałanie zmianom klimatu,
• zminimalizowanie negatywnych skutków wpływu zanieczyszczeń środowiska na
zdrowie ludzi,
• zrównowaŜone wykorzystanie zasobów naturalnych i racjonalna gospodarka odpadami.
Planowany budŜet LIFE+: ok. 2 mld euro - całkowity budŜet LIFE+ na lata 2007-2013, ok. 42
mln euro - alokacja planowana przez Komisję Europejską alokacja dla Polski na lata2007-2010, ok.
9 mln euro - planowana przez Komisję Europejską alokacja dla Polski na pierwszy rok obowiązywania programu (2007).
Pułapy dofinansowania dla projektów wynikające z projektu Rozporządzenia:
• 50 % kosztów kwalifikowanych -podstawowy maksymalny poziom dofinansowania,
• 75 % kosztów kwalifikowanych - moŜliwy poziom dofinansowania w wyjątkowych,
uzasadnionych przypadkach dla projektów z komponentu 1 (Przyroda i BioróŜnorodność),
• 30 % kosztów kwalifikowanych - poziom dofinansowania dla projektów, które przynoszą zysk i ubiegają się o wsparcie z komponentu 2 (Polityka środowiskowa i zarządzanie).
W ramach części budŜetu LIFE+ będącego w dyspozycji Komisji Europejskiej ekologiczne organizacje pozarządowe, które działają minimum w trzech krajach UE, będą mogły ubiegać się o dotacje w wysokości 70% kosztów kwalifikowanych. Działania dotowane muszą mieć związek z propagowaniem polityki UE w zakresie ochrony przyrody i środowiska. Komisja Europejska raz w roku
będzie ogłaszać „call for proposals” – czyli nabór projektów.
109
Kredyty udzielane na preferencyjnych warunkach
Preferencyjne kredyty na inwestycje proekologiczne, bez moŜliwości umorzeń udzielane są
przez Bank Ochrony Środowiska S.A.(BOŚ). Kredytobiorca musi posiadać część własnych środków na sfinansowanie zadania. BOŚ przy udzielaniu poŜyczek kieruje się podobnymi kryteriami jak
FOŚiGW – do głównych kryteriów zalicza się efektywność ekologiczną zadania i jego zgodność z
priorytetami dla polityki ekologicznej województwa.
Komercyjne kredyty bankowe
Komercyjne kredyty bankowe ze względu na duŜe koszty finansowe związane z oprocentowaniem, nie powinny być brane pod uwagę jako podstawowe źródła finansowania inwestycji, lecz
jako uzupełnienie środków z poŜyczek preferencyjnych. Samorządy są obecnie postrzegane przez
banki jako interesujący i wiarygodni klienci, stąd dostęp do kredytów jest coraz łatwiejszy. Warunki
komercyjnych kredytów inwestycyjnych udzielanych jednostkom samorządu terytorialnego są zazwyczaj kaŜdorazowo negocjowane indywidualnie. Własne środki inwestorów Niektóre inwestycje
będą pokrywane ze środków własnych róŜnych podmiotów gospodarczych i inwestorów prywatnych.
Inwestycje przewidywane do realizacji przez podmioty gospodarcze mogą być dofinansowywane z
kredytów komercyjnych oraz uzupełniająco z funduszy ochrony środowiska, pod warunkiem uznania
danego zadania za priorytetowe.
10. Podsumowanie
Przedmiotem niniejszego opracowania jest aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Krotoszyńskiego na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016- 2019.
Podstawę niniejszego opracowania stanowi szereg dokumentów udostępnionych m.in. przez
Starostwo Powiatowe w Krotoszynie, Urzędy Gmin/Miast, Nadleśnictwa, przedsiębiorstwa wodnokanalizacyjne, GUS, WIOŚ, PIS, WZMiUW, RZGW i inne. Informacje wykorzystane w opracowaniu
posłuŜyły określeniu aktualnego stanu środowiska.
Program powinien być realizowany poprzez uwzględnienie zapisów wynikających
z dokumentów rządowych, zwłaszcza wynikających z listy przedsięwzięć własnych i koordynowanych.
Ponadto wszelkie działania winny wynikać z przedsięwzięć zawartych w opracowaniach na szczeblu
regionalnym (Program Wojewódzki, Strategia Wojewódzka) oraz z dokumentów i koncepcji władz
powiatu i gmin, postulatów rozmaitych środowisk, w tym organizacji pozarządowych i mieszkańców.
Dodatkowo niektóre z przedsięwzięć zostały zaproponowane przez zespół autorski opracowujący
Program.
W oparciu o cele i załoŜenia wynikające z dokumentacji wyŜszego szczebla oraz po przeanalizowaniu aktualnego stanu środowiska Powiatu Krotoszyńskiego i kierunków jego rozwoju oraz
uwzględniając informacje z Gmin wyznaczono następujące cele ekologiczne:
1) Ochrona zasobów naturalnych,
2) ZrównowaŜone wykorzystanie materiałów, wody i energii,
3) Podniesienie świadomości ekologicznej mieszkańców powiatu.
W ramach wyodrębnionych celów ekologicznych wyznaczono priorytety ekologiczne, którym
przypisano konkretne działania. Zaproponowane przedsięwzięcia w przyszłości przyczynią się do
poprawy stanu środowiska na terenie powiatu krotoszyńskiego.
Niniejszy dokument jest dokumentem planistycznym i nie stanowi przepisów prawa miejscowego. Nakreśla jedynie kierunek, w jakim powinien podąŜyć samorząd mając na celu zachowanie
i poprawę stanu środowiska przyrodniczego.
11. Materiały źródłowe
•
•
•
•
•
•
Dane Głównego Urzędu Statystycznego,
Geograficzny Atlas Polski. PPWK im. E. Romera Warszawa-Wrocław 1999 r.
Informacje z Urzędów Miast i Gmin,
Programowanie ochrony środowiska w gminie, czyli jak skutecznie zaplanować i wdroŜyć
gminny program ochrony środowiska, Tom 1 – podręcznik, 2009 r., Arnold Bernaciak, Marcin
Spychała,
Kondracki J. 2001: Geografia regionalna Polski. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
Krajowy Plan Gospodarki Odpadami 2014,
110
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
111
Krajowy Program Oczyszczania Ścieków Komunalnych,
Krajowy Program Zwiększania Lesistości,
Polityka Ekologiczna Państwa na lata 2009 – 2012 z uwzględnieniem perspektywy do roku
2016,
Powiaty i gminy w województwie wielkopolskim w 2010 r. oraz Statystyczne Vademecum Samorządowca 2010 r. – województwo wielkopolskie, Publikacje Elektroniczne Urzędu Statystycznego w Poznaniu.
Strategia rozwoju województwa wielkopolskiego do 2020 roku,
Plan Rozwoju Lokalnego Powiatu Krotoszyńskiego wraz z Programami operacyjnymi i wieloletnim Planem Inwestycyjnym na lata 2005 - 2006 i 2007 – 2013
Program likwidacji azbestu dla Powiatu Krotoszyńskiego,
Program Ochrony Środowiska Województwa Wielkopolskiego na lata 2008-2011 z perspektywą na lata 2012-2019,
Strategia Rozwoju Transportu dla Województwa Wielkopolskiego na lata 2007 - 2020
Raporty WIOŚ w Poznaniu,
Programy ochrony środowiska dla gmin: Krotoszyn, Kobylin, Koźmin Wlkp., RozdraŜew, Sulmierzyce, Zduny,
Statystyczne Vademecum Samorządowca 2010 r. – województwo wielkopolskie, Publikacje
Elektroniczne Urzędu Statystycznego w Poznaniu.
Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 16 kwietnia 2008r. w sprawie szczegółowego sposobu stosowania nawozów oraz prowadzenia szkoleń z zakresu ich stosowania
(Dz. U. z 2008 r. Nr 80, poz. 479),
Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 26 lipca 2004 r. w sprawie integrowanej produkcji (Dz. U. z 2010 r. Nr 256, poz. 1722 ze zm.),
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych
poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. z 2007 nr 120, poz. 826),
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30 kwietnia 2008r. w sprawie kryteriów oceny wystąpienia szkody w środowisku (Dz. U. z 2008 r. Nr 82, poz. 501),
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 4 czerwca 2008 r. w sprawie rodzajów działań
naprawczych oraz warunków i sposobu ich prowadzenia (Dz. U. z 2008 r. Nr 103, poz. 664)
Rozporządzeniu Ministra Środowiska z 23 grudnia 2002 r. w sprawie szczegółowych wymagań, jakim powinny odpowiadać programy działań mających na celu ograniczenie odpływu
azotu ze źródeł rolniczych (Dz. U. z 2003 r. Nr 4 poz. 44 ze zm.),
Ustawa z 13 kwietnia 2007 r. o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie (Dz. U. z
2007 r. Nr 75, poz. 493 ze zm.),
Ustawa z dnia 11 maja 2001r. o opakowaniach i odpadach opakowaniowych (Dz. U. 2001 r.
Nr 63, poz. 638 ze zm.),
Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody Dz. U. z 2009 r. Nr 151, poz. 1220 ze
zm.),
Ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (Dz.U.2012.145).),
Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. z 2010 r. Nr 185, poz. 1243 ze zm.),
Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo Ochrony Środowiska (Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz.
150 ze zm.),
Ustawa z dnia 28 września 1991 r. o lasach (Dz. U. z 2011 r. Nr 12, poz. 59 ze zm.)
Ustawa z dnia 3 października 2008 o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie,
udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko
(Dz. U. z 2008 r. Nr 199, poz.1227 ze zm.),
Woś A., 1993: Regiony klimatyczne Polski w świetle częstości występowania róŜnych typów
pogody. Zeszyty IGiPZ PAN Nr 20, Warszawa.
Wyniki badań odczynu gleby za lata 2010-2011 w powiecie krotoszyńskim/ Wyniki badań zasobności gleby w makroelementy.
Wytyczne do sporządzania programów ochrony środowiska na szczeblu regionalnym i lokalnym, Ministerstwo Środowiska, Warszawa, grudzień 2002 r.,
Strony internetowe www.cios.gov.pl.,
Strony internetowe www.mos.gov.pl.,
Strony internetowe www.natura2000.mos.gov.pl/natura2000 i www.natura2000.org.pl.,
Strony internetowe www.panorama-miast.com.pl,
•
•
•
•
Strony internetowe www.cire.pl,
Strony internetowe www.baza-oze.pl,
Strony internetowe www.energiaodnawialna.net,
Strony internetowe http://bip.poznan.rdos.gov.pl,
112

2012-07-02 POS powiat krotoszyński

Transkrypt

Podobne dokumenty

23 ogólnopolski turniej poetycki autoportret jesienny krotoszyn 2014

WARSZTATY RĘKODZIELNICZE DECOUPAGE

Ludzie czekają godzinami - Wielkopolska Gazeta Lokalna Krotoszyn

Nr 144 24.03.2016 - Wielkopolska Gazeta Lokalna Krotoszyn