Pobierz PDF - Koszalińska Biblioteka Publiczna

Transkrypt

Eugeniusz Żuber – dr nauk prawnych,
koszaliński samorządowiec
Autor ośmiu książek omawiających między innymi problemy
działalności i finansowania kultury, potrzeby istnienia województwa
środkowopomorskiego, funkcjonowania rad osiedli i samorządu
miejskiego w Koszalinie.
Jest autorem wielu opracowań, analiz społeczno-gospodarczych
i samorządowych dotyczących głównie Pomorza Środkowego oraz
licznych wywiadów i wypowiedzi: prasowych, telewizyjnych
i radiowych.
Zwolennik utworzenia województwa na Pomorzu Środkowym.
W sejmie na obradach plenarnych dwukrotnie prezentował obywatelski
projekt ustawy w tej sprawie (18.03.2004 r. i 23.02.2006 r.).
Aktywny uczestnik kultury, sympatyk sportu i wszystkiego,
co koszalińskie.
EUGENIUSZ ŻUBER
KOSZALIN WSPÓŁCZESNY
na 750-lecie praw miejskich
Koszalińska Biblioteka Publiczna
im. Joachima Lelewela
Koszalin 2016
Wydawca:
Koszalińska Biblioteka Publiczna
im. Joachima Lelewela
plac Polonii 1, 75-415 Koszalin
tel.: 94 348 15 50
e-mail: [email protected]
www.biblioteka.koszalin.pl
Redakcja techniczna:
Zbigniew Janiszewski
Zdjęcie na okładce (tył):
Zdzisław Pacholski
Druk i oprawa:
Pracownia Poligraficzno-Introligatorska
Intro-Druk Anna Dębińska
ul.Przemysłowa 3b, 75-216 Koszalin
Wydanie I
ISBN 978-83-87317-98-0
Wydawnictwo sfinansowane przez Urząd Miejski w Koszalinie
Copyright ©
Koszalińska Biblioteka Publiczna im. Joachima Lelewela
Spis treści
WSTĘP
1. RYS HISTORYCZNY – skrót
1.1. Prawa miejskie
1.2. Symbole miasta – herb, barwy, hymn
1.2.1. Herb i barwy
1.2.2. Hymn Koszalina
1.3. Ratusze Koszalina
1.4. Obchody 750-lecia nadania praw miejskich
7
9
9
12
12
17
17
20
2. ROZWÓJ PRZESTRZENNY, ADMINISTRACYJNY
I DEMOGRAFICZNY
2.1. Rozwój przestrzenny i administracyjny
2.1.1. Ujęcie historyczne
2.1.2. Stan współczesny
2.2. Stan i struktura ludności
33
33
33
36
43
3. PODMIOTY GOSPODARCZE
I INFRASTRUKTURA KOMUNALNA
3.1. Podmioty gospodarcze
3.1.1. Podstawowe określenia
3.1.2. Sektory i struktura podmiotów
3.2. Infrastruktura komunalna
3.2.1. Zasoby mieszkaniowe
3.2.2. Charakterystyka mediów komunalnych w Koszalinie
3.2.3. Drogi, komunikacja i zieleń miejska
49
49
49
50
53
53
54
55
4. INFRASTRUKTURA SPOŁECZNA
4.1. Koszalin oświatowy i akademicki
4.1.1. Placówki przedszkolne (żłobki i przedszkola)
4.1.2. Edukacja szkolna
4.1.3. Szkoły wyższe w Koszalinie
4.2. Koszalin artystyczny i kulturalny
4.2.1. Instytucje kultury, placówki i galerie sztuki
4.2.2. Organizacje społeczne kultury i sztuki
4.2.3. Szkolnictwo artystyczne
4.2.4. Fakty, spostrzeżenia i opinie
4.3. Infrastruktura służby zdrowia i pomocy społecznej
4.3.1. Przychodnie i szpitale
57
57
57
59
68
77
77
90
91
95
98
98
4.3.2. Dom Pomocy Społecznej w Koszalinie
4.3.3. Dom Miłosierdzia w Koszalinie
4.4. Sport, turystyka i rekreacja
4.4.1. Kluby i obiekty sportowe
4.4.2. Ruch turystyczny i infrastruktura dla rekreacji
4.5. Organizacje pozarządowe w mieście
4.6. Środki przekazu publicznego (prasa, radio, TV)
4.6.1. Funkcje i misje mediów lokalnych
4.6.2. Prasa koszalińska
4.6.3. Rozgłośnie radiowe
4.6.4. Telewizja publiczna i kablowa
101
104
106
106
109
112
121
121
123
124
127
5. SAMORZĄD TERYTORIALNY – MIEJSKI
5.1. Pojęcie i podstawy prawne działalności samorządu miejskiego
5.1.1. Pojęcie samorządu
5.1.2. Podstawy prawne działalności samorządu miejskiego
5.2. Organy samorządu, zadania i kompetencje
5.2.1. Zadania samorządu
5.2.2. Kompetencje i skład Rady Miejskiej
5.2.3. Kompetencje Prezydenta Miasta
5.3. Administracja samorządowa
5.4. Jednostki organizacyjne samorządu
5.4.1. Podstawowe dane jednostek samorządowych
5.4.2. Charakterystyka spółek komunalnych
5.5. Jednostki pomocnicze – Rady Osiedli
5.6. Młodzieżowa Rada Miasta
131
131
131
132
140
141
145
151
154
157
159
163
169
174
6. GOSPODARKA BUDŻETOWA SAMORZĄDU
6.1. Formy gospodarki budżetowej samorządu
6.2. Budżet miasta
6.2.1. Pojęcie budżetu i procedura uchwalania
6.2.2. Dochody budżetu miasta
6.2.3. Kierunki i rodzaje wydatków budżetowych
6.3. Wieloletnia prognoza finansowa
177
177
182
182
187
192
201
7. WARUNKI ŻYCIA MIESZKANCÓW
7.1. Źródła utrzymania mieszkańców
7.1.1. Pracujący, wynagrodzenia, emerytury i renty
7.1.2. Pomoc społeczna i świadczenia socjalne
7.2. Poziom bezrobocia i bezdomności
205
205
206
207
209
7.2.1. Poziom i struktura bezrobocia
7.2.2. Stan bezdomności
209
210
8. KOSZALIN POLITYCZNY
8.1. Partie polityczne
8.2. Parlamentarzyści z okręgu koszalińskiego
8.3. Radni z Koszalina w Sejmiku Zachodniopomorskim
8.4. Preferencje wyborcze wyborców w Koszalinie
8.4.1. Preferencje wyborcze do parlamentu
8.4.2. Preferencje wyborcze w lokalnych wyborach samorządowych
8.4.3. Preferencje wyborcze w wyborach Rad Osiedli
213
213
226
229
231
231
234
237
9. KOŚCIOŁY I WYZNANIA RELIGIJNE
9.1. Podstawy prawne
9.2. Podstawowe pojęcia i określenia
9.3. Kościół Rzymskokatolicki
9.3.1. Stan religijności
9.3.2. Diecezja Koszalińsko-Kołobrzeska
i Kuria Biskupia w Koszalinie
9.3.3. Parafie rzymskokatolickie w Koszalinie
9.4. Kościół greckokatolicki
9.5. Kościół prawosławny
9.6. Kościoły protestanckie i inne wyznania religijne
9.7. Rada Ekumeniczna w Koszalinie
243
243
246
249
254
264
267
276
279
280
290
10. WSPÓŁCZESNA ROLA
I MIEJSCE KOSZALINA NA MAPIE KRAJU
10.1. Rola i znaczenie Koszalina w regionie
10.2. Koszalin na tle innych miast
10.3. Udział miasta w związkach i stowarzyszeniach
10.4. Współpraca z miastami partnerskimi
295
295
297
300
304
11. ATUTY MIASTA, STRATEGIA I PROGRAMY ROZWOJU
11.1. Atuty miasta
11.2. Strategia Rozwoju Koszalina
11.3. Programy rozwoju miasta
307
307
308
312
12. KALENDARIUM WSPÓŁCZESNYCH WYDARZEŃ
W KOSZALINIE
12.1. Kalendarium wydarzeń
12.2. Ciekawostki miejskie
315
315
318
13. ZAMIAST ZAKOŃCZENIA – wypowiedzi i opinie
333
14. LITERATURA, SPIS TABEL, SPIS RYSUNKÓW
345
15. ANEKS
1. Honorowi Obywatele miasta Koszalina
2. Honorowi Ambasadorzy Koszalina
3. Galeria radnych Rady Miejskiej Koszalina I-VII kadencji (1990-2018)
4. Przewodniczący Rady Miejskiej w Koszalinie
5. Galeria Prezydentów Miasta Koszalina
6. Wiceprezydenci i Zastępcy Prezydenta Miasta od 1973 roku
7. Kadra kierownicza Urzędu Miejskiego - kadencja 2010-2014
9. Dyrektorzy, kierownicy i pełnomocnicy Urzędu Miejskiego
10. Dyrektorzy miejskich jednostek organizacyjnych
11. Dyrektorzy instytucji kultury w Koszalinie
12. Prezesi spółek komunalnych w Koszalinie
13. Przewodniczący Rad Osiedli
14. Rady doradczo-opiniodawcze Prezydenta Miasta
14.1. Rada Gospodarcza (2015-2018)
14.2. Rada Kultury (2015-2018)
14.3. Rada Sportu (2016-2019)
14.4. Rada Seniorów (2015-2018)
14.5. Rada Działalności Pożytku Publicznego
355
356
361
365
373
374
374
376
376
377
378
378
378
379
379
379
380
381
382
382
16. KOSZALIN W FOTOGRAFII
385
WSTĘP
Jak wygląda Koszalin dziś, czyli w roku 750-lecia nadania praw miejskich?
Jaka jest w mieście infrastruktura gospodarcza, komunalna, społeczna, edukacyjna, kulturalna i sportowo-rekreacyjna?
Jak funkcjonuje samorząd miejski?
Jakie miejsce zajmuje Koszalin wśród miast na prawach powiatu i jaką rolę spełnia na Pomorzu Środkowym?
Jaka jest strategia rozwoju miasta?
Jakie są warunki życia mieszkańców?
Jakie są ich preferencje wyborcze i partyjne?
Jakie mamy kościoły i wyznania religijne?
Na te i inne podobne pytania odpowiedź można znaleźć w tej książce.
Autor wskazuje także osoby współcześnie uczestniczące w działalności
i służbie miejskiej, podani są honorowi obywatele miasta i honorowi ambasadorzy
Koszalina, których wyróżniono podczas uroczystej sesji Rady Miejskiej w dniu
23 maja 2016 roku.
Publikacja jest próbą telegraficznego pokazania współczesnego Koszalina
– „tu i teraz” i spojrzeniem inwentaryzacyjnym na fakty, instytucje i ludzi dzisiejszego czasu.
Autor ma nadzieję, że publikacja da możliwość poszerzenia wiedzy o mieście
i wzbogaci literaturę popularnonaukową Koszalina z początkowych lat XXI wieku.
Koszalin, grudzień 2016 rok
Eugeniusz Żuber
1. Rys historyczny – skrót
9
1. RYS HISTORYCZNY – skrót
1.1. Prawa miejskie
1
Koszalin w swej historii nosił różne nazwy : Koszalice, Cossalitz, Cusselin,
Coeslin, Kőslin. Pierwsza wzmianka nazwy Cossalin pochodzi z 1188 roku ujęta
w piśmie klasztornym. Najstarszy dokument sięga daty 23 października 1214 roku.
Osada Cossalitz położona w kasztelanii kołobrzeskiej koło Góry Chełmskiej została
darowana przez księcia zachodniopomorskiego Bogusława II zakonowi norbertanów z klasztoru w Białobokach koło Trzebiatowa. Poniżej tłumaczenie tego dokumentu2 z 23 października 1214 roku.
1.
Kronika Wendlanda, Koszalin 2006, s.349, także D. Szewczyk, Koszalin, Koszalin 1999, s. 7 i następne.
2.
Źródła do historii Koszalina, Zeszyt I, Koszalińska Biblioteka Publiczna, Koszalin 2006, s.8.
10
Eugeniusz Żuber Koszalin współczesny – na 750-lecie praw miejskich
W 1248 roku książę Barnim I darował część ziemi kołobrzeskiej z Koszalinem
biskupom kamieńskim. 23 maja 1266 roku biskup kamieński Hermann von Gleichen nadał Koszalinowi prawa miejskie, oparte na prawie lubeckim. Organizację
nowo lokowanego miasta biskup powierzył kolonistom niemieckim Markwardowi i Hartmanowi. Obaj zostali wójtami miejskimi, sprawując zarządzanie miastem
w imieniu właściciela.
Poniżej tłumaczenie przywileju lokacyjnego3.
3.
Tamże, s. 14, 16.
11
12
1.2. Symbole miasta – herb, barwy, hymn
1.2.1. Herb i barwy
Na przestrzeni wieków miasto miało 4 herby4 modyfikowane także graficznie,
stąd w niektórych opracowaniach mówi się o pięciu5 herbach.
Rysunek 1. Pierwszy herb miasta Koszalina
Pieczęć Koszalina z II połowy XIII wieku
Pierwszy herb miasta widoczny jest na najstarszym znanym odcisku pieczętnym
przy dokumencie z roku 1286 – należy jednak przypuszczać, że w tej formie występował on już wcześniej, w czasie tuż po nadaniu praw miejskich. Przedstawia on
budowlę – kościół lub zamek – gdzie pod półokrągłym łękiem spoczywającym na
dwóch okrągłych, krępych kolumnach, w bramie z trójdzielnym łukiem, stoi biskup
w szatach liturgicznych, trzymając w lewym ręku pastorał, a prawą unosząc do
błogosławieństwa. Nad bramą okrągła baszta z dwoma oknami, przykryta płaskim
stożkowym dachem. Po obu stronach wieży blanki, a pod nimi dwie tarcze z lwami.
Na obwodzie pieczęci, której średnica wynosi 68 mm, napis SIGILLVM CIVITATIS CVSSELIN. Postać w bramie symbolizuje biskupa Hermana von Gleichena,
założyciela miasta, a lew jest godłem rodu von Gleichen6.
D. Szewczyk, Koszalin od średniowiecza do współczesności, Muzeum Koszalińskie, Koszalin
2010, s. 66-68.
5.
Koszalin na starych pocztówkach, Wyd. STOLPBUD, Słupsk 2008, s.6-7.
6.
M. Gumowski, Koszalin – jego herb i pieczęcie. w: Biblioteka Słupska, t.7. Z dziejów Koszalina,
Poznań 1970, s. 95 i następne.
4.
13
Znanych jest kilka wersji tego herbu, między innymi wersja z głową św. Jana
na misie lub złotej paterze. W herbie dominuje czerwony i złoty kolor. Pierwowzór
tego herbu przedstawia św. Jana Chrzciciela z głową na wprost w złotej aureoli.
Wizerunek proroka wzięto z pochodzącej z początków XIV stulecia pieczęci miejskiej św. Jan Chrzciciel, który jest patronem Koszalina od zarania dziejów. W XVIII
wieku uznano, iż przedstawienie św. Jana z głową na wprost jest zbyt „słowiańskie”
i godło herbu zaczęto „germanizować” przechylając je, by w końcu położyć na
czymś w rodzaju kielicha, w ten sposób godło otrzymało nie heraldyczny, naturalistyczny kształt7.
Rysunek 2. Drugi herb miasta Koszalina
Herb z głową św. Jana Chrzciciela na złotej paterze
Rysunek 3. Modyfikacja herbu św. Jana Chrzciciela
7.
Koszalin na starych pocztówkach, op. cit. s.6-7.
14
Rysunek 4. Trzeci herb Koszalina
Herb ze znakiem wendy (skośno ustawiona litera „Z”) koloru złotego z dwoma pierścieniami po
jej bokach, a wszystko to umieszczone na czerwonym polu
Rysunek 5. Czwarty herb Koszalina8
Opis godła: w niebieskim polu konny rycerz (Bogusław II) w hełmie garnczkowatym i srebrnej (białej) kolczugowej zbroi na białym koniu, zbrojny w biały proporzec z czerwonym gryfem pomorskim oraz tarczę z białym orłem piastowskim na
czerwonym tle. Orzeł ma dziób i szpony koloru żółtego (złotego).
Na stronie następnej Uchwała nr 4 z 1959 roku dotycząca nowego godła miasta
Koszalin Miejskiej Rady Narodowej w Koszalinie9.
Godło i barwy miasta Koszalina. Prezydium Miejskiej Rady Narodowej w Koszalinie, s.1.
. Tamże, s.6.
8.
9
15
16
Uchwała nr X/94/91 Rady Miejskiej w Koszalinie z dnia 1 lutego 1991 roku
w sprawie ustanowienia herbu i barw Koszalina.
17
1.2.2. Hymn Koszalina10
„Pieśń o Ziemi Koszalińskiej” autorstwa Władysława Turowskiego została po
raz pierwszy zagrana jako hymn Koszalina 20 września 1958 roku przez hejnalistę
z wieży gmachu byłego Urzędu Wojewódzkiego w Koszalinie przy ul. Andersa.
Władysław Turowski (ur. 26 maja 1906 r. w Kępnie, zm. 1 września 1983 r.
w Koszalinie) był poetą i kompozytorem, który z ziemią koszalińską związał się
od 1950 roku. W Mielnie założył i prowadził przez wiele lat chór „Ławica”, z którym w 1953 r. wystawił widowisko pt. „Pieśń o Ziemi Koszalińskiej” w czterech
odsłonach: 1. „Biwak nad Parsętą”, 2. „Zaślubiny z morzem”, 3. „Powrót” i 4. „Na
Ziemi Koszalińskiej”, zdobywając nie tylko nagrodę, ale także dużą popularność.
Z tego właśnie widowiska pochodzi Hymn Koszalina, który wówczas był pieśnią
finałową.
W dwa lata później pierwsze takty melodii stały się sygnałem wywoławczym
koszalińskiej rozgłośni Polskiego Radia i nieoficjalnym hymnem całego regionu.
Pieśń włączyły do swego repertuaru wszystkie chóry województwa koszalińskiego,
a w 1958 roku oficjalnie uznano ją za hymn wojewódzkiego miasta Koszalina. Od
początku lat 90. XX wieku skrócona wersja hymnu rozpoczyna każdą sesję Rady
Miejskiej w Koszalinie.
Ref.
O koszalińska ziemio moja
o ziemio żyzna, kwitnących zbóż,
po ciężkich trudach, krwawych bojach
wróciłaś do nas na zawsze już.
1.3. Ratusze Koszalina11
W historii Koszalina było sześć ratuszów. Pierwszy stał na środku Rynku Staromiejskiego, a jak wygląda obecny, można zobaczyć.
Ratusz pierwszy
Wiemy o nim niewiele. Najprawdopodobniej powstał on w roku 1308, tuż po
ukończeniu murów miejskich. Ratusz ten zbudowano na środku rynku. Dokładnie
nie wiadomo jak wyglądał. Spłonął doszczętnie podczas wielkiego pożaru w mieście w 1504 roku.
Adres źródłowy: http://www.koszalin.pl/pl/page/historia-hymnu dostęp 2.07.2016.
Źródło: P. Polechoński, Koszalin w magicznym zwierciadle, Koszalin 2010, s.67-68. Także Stowarzyszenie Przyjaciół Ratusza Koszalina „Koszalińskie Ratusze”, opracowanie Józef Maciej Sprutta, Józef
Leitgeber. http://www.przyjaciele.koszalin.pl/pl/historia-miasta/wiek-xix-xviii/135-qo-kamiennym-kroluna-koszaliskim-rynkuq.html Dostęp 2.07.2016.
10.
11.
18
Ratusz drugi
Zbudowano go w 1609 roku, w miejscu poprzedniego. Był to obszerny obiekt
z wieżą, zegarem i dzwonem pożarowym. Pod ratuszem znajdowała się piwnica,
gdzie mieściła się gospoda, a przy jego murach każdego dnia rozkładali się kramarze, w tym ci z mięsem i chlebem. Nad wejściem do sali posiedzeń znajdowała się
czarna tablica z łacińskim napisem, zaczynającym się od słów: „Rajca, który urzędową drogą wchodzi do ratusza, ten powinien odłożyć wszelkie prywatne namiętności jak gniew, gwałtowność, nienawiść…” Podobnie jak jego poprzednik ratusz
ten spłonął. Stało się to w czasie największego koszalińskiego pożaru w 1718 roku.
Od tej chwili postanowiono już nie budować więcej ratuszy na środku rynku.
Ratusz trzeci
Powstał w 1720 roku w południowo-zachodnim fragmencie rynku (dziś znajduje się tu jubiler). Wzniesiono go w jednym ciągu z innymi domami. Miał on przy
wejściu sześć przypór łukowych. Na ścianie frontowej wmurowany był herb miasta,
wykuty w kamieniu. Obiekt ten nie miał jednak dobrej konstrukcji i w roku 1827
postanowiono go całkowicie rozebrać.
Ratusz czwarty
Postawiono go w miejscu poprzednika. Kamień węgielny położono 18 czerwca
1827 roku. Także i ten budynek miał ciąg łuków opartych na sześciu filarach i wspomniany już herb przed wejściem. Był to pierwszy ratusz uwieczniony na licznych
fotografiach. Został zniszczony w pierwszych dniach marca 1945 roku, wskutek
ostrzału prowadzonego przez sowiecką artylerię.
Dawny ratusz. Południowa pierzeja rynku około 1905 roku
19
Ratusz piąty
Pierwszy ratusz powojenny. Urządzono go w zwykłym budynku mieszkalnym
przy dzisiejszej ulicy Piłsudskiego. Nie udało się pomieścić w nim wszystkich wydziałów i część z nich rozmieszczono po innych pobliskich budynkach. Niestety,
jego stan techniczny pozostawiał wiele do życzenia: drewniane podłogi trzeszczały
przy każdym kroku, a strop w każdej chwili groził zawaleniem. Dziś, przechodząc
obok budynku, można zobaczyć na nim współczesny herb Koszalina.
Powojenny ratusz przy ul. Piłsudskiego
Ratusz szósty
Szósty ratusz12 oddano w dniu 15 grudnia 1962 r. Inicjatorem i jego gorącym
orędownikiem był ówczesny przewodniczący Prezydium Miejskiej Rady Narodowej Tadeusz Ozga. Decyzja o jego budowie zapadła „wysoko” bo w Urzędzie Rady
Ministrów w 1959 r. Wykonawcą zostało Koszalińskie Przedsiębiorstwo Budownictwa Miejskiego, a inwestycją kierował inżynier Andrzej Boniek. Początkowo boczne skrzydło (od ul.Młyńskiej) zajął wykonawca czyli KPBM. Obiekt przechodził
kilka remontów i „liftingów”. Poza ratuszem Urząd zajmuje budynek przy ul. Adama Mickiewicza 26, a Straż Miejska ulokowana jest przy ul.Mariańskiej. Natomiast
Urząd Stanu Cywilnego zajmuje XIV-wieczną kamienicę przy ul.Bogusława II.
Od kilku lat z wieży ratusza rozbrzmiewa hymn miasta autorstwa Władysława
Turowskiego O koszalińska Ziemio Moja...
12.
J.M. Sprutta, strona internetowa Stowarzyszenia Przyjaciół Koszalina. http://www.przyjaciele.
koszalin.pl/pl/historia-miasta/wiek-xix-xviii/135-qo-kamiennym-krolu-na-koszaliskim-rynkuq.html
Dostęp 02.07.2016.
20
Współczesny ratusz
1.4. Obchody 750-lecia nadania praw miejskich
Uchwała nr XIV/172/2011r. Rady Miejskiej z dn. 22. września 2011r. w sprawie
obchodów Jubileuszu 750-lecia nadania praw miejskich miastu Koszalin w roku 2016.
21
22
Kiedy biskup kamieński Herman von Gleichen lokował na
prawie lubeckim w 1266 roku nasze miasto, nie spodziewał się,
że fakt ten w XXI wieku będzie nie dość, że pamiętany, to na
dodatek jego wspomnienie doczeka się uroczystej oprawy. Bo
historię Koszalin ma niezwykle ciekawą. Przecież uczestnik bitwy pod Waterloo, koszalinianin o nazwisku Conradt, w pościgu
za Napoleonem zdobył kamizelkę cesarza, która jako trofeum
długo pozostawała w posiadaniu jego rodziny. Syn burmistrza
Hermana Fredera, Jan, był bliskim współpracownikiem twórcy reformacji Martina
Lutra, a koszalinianin Albrecht von Roon jako pruski minister wojny dokonał znaczących reform w armii, a po wojnie prusko-francuskiej w 1817 r. otrzymał tytuł
grafa i generalnego marszałka polnego pruskiej armii. Ze współczesnym Koszalinem związanych jest wiele znanych osób, np. Kasia Sobczyk, Agata Szymczewska,
Nina Terentiew, Beata Pawlikowska, Marek Kamiński czy Mirosław Trzeciak.
23 maja 2016 roku minie dokładnie 750 lat od dnia, kiedy mówimy o narodzinach naszego miasta. Jest to wyjątkowa rocznica, dlatego inauguracja uroczystych
obchodów Jubileuszu 750-lecia Miasta odbyła się już podczas Dni Koszalina 2014.
Świętować będziemy przez trzy kolejne lata, właśnie do 2016 roku. Zeszłoroczne
obchody poświęcone były historii miasta, w roku bieżącym – gospodarce, a w roku
jubileuszowym dominować będzie kultura i sport.
Razem z Komitetem Honorowym i Komitetem Organizacyjnym przygotowaliśmy
dla Państwa wiele atrakcyjnych i ciekawych wydarzeń, imprez, uroczystości, które
pozwolą nam radośnie świętować Urodziny Naszego Miasta.
Jestem przekonany, że bogaty program pozwoli nam wspólnie spędzić czas bawiąc się i świętując. Urodziny Miasta są przecież świętem każdego z nas. Chciałbym, aby ten czas był dla nas okazją do integracji i budowania wspólnoty lokalnej.
Do uśmiechu i wspólnego tworzenia niezapomnianych wspomnień, przeżywania
miłych chwil w rodzinnym gronie.
Prezydent Miasta - Piotr Jedliński
Charakterystyczne daty dla Koszalina zostają uhonorowane obchodami 800lecia (1214-2014) dokumentowanej historii i jubileuszu 750-lecia (1266-2016)
nadania praw miejskich. Obchody rozpoczęte zostały 23 maja 2014 r. uroczystym
koncertem Filharmonii Koszalińskiej z programem utworów koszalińskich kompozytorów13 oraz koszalińskich wykonawców (orkiestra, dyrygent – Marzena Diakun
i koncert skrzypcowy – Marta Kowalczyk).
Program obchodów jubileuszowych przewidywał działania:
– rok 2014 obszar historyczny – konferencje historyczne, widowiska historyczne, koncerty, konkursy i imprezy, wystawy;
– rok 2015 obszar gospodarczy – forum gospodarcze, kalendarz gospodarczy,
13.
Andrzej Cwojdziński – Toccata koszalińska, Carl Adolf Lorenz – Symfonia Es-dur.
23
koncerty, wystawy;
– rok 2016 obszar kulturalno-sportowy – widowiska artystyczne i sportowe,
uroczysta sesja Rady Miejskiej, wizyty przedstawicieli miast partnerskich,
wystawy, koncerty itp.
Program obchodów zakładał wydanie dwutomowej monografii Koszalina: lata
do roku 1945 (tom pierwszy) i od roku 1945 (tom drugi). Ukażą się także inne
wydawnictwa jubileuszowe dotyczące miasta, przygotowywane przez Muzeum,
Archiwum Państwowe, Koszalińską Bibliotekę Publiczną oraz inne instytucje i organizacje pozarządowe.
Główny program obchodów 750-lecia Koszalina realizowany był w maju 2016
roku. Szczegóły tego programu przedstawione są poniżej.
24
25
26
Uroczysta sesja Rady Miejskiej w Koszalinie
fot. Izabela Rogowska
Uroczysta sesja Rady Miejskiej w Koszalinie
27
28
Uroczyste zamykanie Kapsuły czasu na sesji
Zakopywanie Kapsuły czasu na Rynku Staromiejskim
Deponowanie Kapsuły czasu na Rynku Staromiejskim
Widowisko „Wesele jamneńskie” – Amfiteatr 22.05.2016 r.
29
30
Mieszkańcy miasta na koncercie 21.05.2016 r. – Tereny podożynkowe
Rysunek 6. Książka „Dzieje Koszalina” t.1 pod red R.Gazińskiego i E.Włodarczyka
31
2. Rozwój przestrzenny, administracyjny i demograficzny
33
2. ROZWÓJ PRZESTRZENNY,
ADMINISTRACYJNY I DEMOGRAFICZNY
2.1. Rozwój przestrzenny i administracyjny
2.1.1. Ujęcie historyczne
Rozwój przestrzenny miasta rozpoczął się od aktu lokacyjnego z 23 maja 1266
roku, zgodnie z którym założono miasto na prawie lubeckim, prawdopodobnie
w całości jako nowe założenie przestrzenne14.
Od czasu lokacji trwa ciągły rozwój przestrzenny układu miejskiego, pomimo
trzykrotnych kataklizmów, które w znacznym stopniu niszczyły substancję miejską
(dwa pożary – w 1504 i 1718 r. oraz zniszczenie śródmieścia przez wojska sowieckie w 1945 r.).
Miasto założono na wzniesieniu otoczonym wodami rzeki Dzierżęcinki, z prostokątnym rynkiem w środku. W kwartale północno-wschodnim zlokalizowano
klasztor cysterek. Na początku XIV w. miasto otoczono obwodem murów obronnych z fosą i wałem ziemnym oraz trzema bramami, związanymi z przebiegiem
tranzytowych traktów komunikacyjnych (od strony północnej, południowej i zachodniej). Miasto posiadało trzy szpitale, w tym jeden w granicach murów miejskich. Za bramami powstały trzy niewielkie przedmieścia.
W okresie średniowiecznym istniały na terenie dzisiejszego Koszalina wsie:
Rokosowo, Dzierżęcino, Lubiatowo i Raduszka. W roku 1313 miastu przekazana
została na własność Góra Chełmska, w roku 1331 – wieś Jamno. W roku 1353 miasto nabyło część jeziora Jamno wraz z mierzeją i grodem Unieście, wskutek czego
Koszalin uzyskał bezpośredni dostęp do morza, stając się od roku 1386 członkiem
związku miast Hanzy – początkowo reprezentowanym przez Kołobrzeg, a po wygranej bitwie z Kołobrzegiem w 1446 roku – samodzielnym.
Po pożarze w 1504 r., który zniszczył większość zabudowy średniowiecznej
(ocalał kościół Mariacki i nieliczne prywatne budynki), miasto odbudowano w granicach murów, zasadniczo na planie lokacyjnym. Na rynku wzniesiono nowy ratusz, w kwartale poklasztornym wzniesiono rezydencję dla biskupów kamieńskich,
dawną kaplicę cysterek odbudowano jako kościół zamkowy, założono ogród nad
Dzierżęcinką. W XVII w. rozbudowie uległy przedmieścia za bramami.
W XVI i XVII w. miasto kilkakrotnie było niszczone, zwłaszcza w czasie wojny trzydziestoletniej. W 1718 r. wybuchł pożar, który strawił większość zabudowy
mieszkalnej, zamkowej z kościołem oraz ratusz.
W trakcie odbudowy układ urbanistyczny uległ zmianom – poszerzono niektóre
14.
Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Koszalina ze zmianami, s. 90-91. Uchwała nr XLVII/673/2014 Rady Miejskiej z dnia 4 września 2014 r.
34
ulice, powiększono rynek, ratusz wzniesiono nie jak dotychczas na środku placu
rynkowego, a w jego południowej pierzei. Obniżono mury i bramy, rozebrano kaplicę św. Jakuba na przedmieściu za bramą Młyńską. W drugiej połowie XVIII w.
powstały w mieście i jego okolicy pierwsze obiekty przemysłowe – manufaktury,
rozpoczynając XIX-wieczny etap przemian spowodowanych rozwojem przemysłu.
W XIX w. układ miejski przekroczył obwód średniowiecznych murów obronnych. Rozebrano część murów oraz bramy miejskie, zlikwidowano wały i zasypano
fosy, zakładając w ich miejsce zieleń parkową. Główna oś rozwoju przebiegała na
wschód od starego miasta (dzisiejszą ul. Zwycięstwa), dzięki czemu miasto uzyskało wschodni kierunek wylotowy. Wzdłuż osi powstało przedmieście Fryderyka
Wilhelma III z zabudową o charakterze reprezentacyjnym. Po stronie zachodniej
wykształciło się przedmieście przemysłowo-usługowe. Wytyczono nowe ulice,
rozbudowano sieć dróg tranzytowych, z których najważniejszą była modernizacja
i rozbudowa szosy Szczecin-Gdańsk. W drugiej połowie XIX w. zrealizowano budowę kolei żelaznej – powstały linie do Stargardu, Słupska i Gdańska. W sąsiedztwie kolei powstała dzielnica przemysłowa. Przedmieścia wypełniała zabudowa
o charakterze śródmiejskim, złożona głównie z kamienic czynszowych, oraz willowa i o charakterze podmiejskim.
Wiek XX przyniósł dalszą ekspansję terytorialną miasta we wszystkich kierunkach. W zabudowie mieszkaniowej pojawiły się wolnostojące bloki mieszkalne oraz
domy jedno- i kilkurodzinne. W okresie międzywojennym powstały wartościowe
obiekty publiczne o charakterze reprezentacyjnym oraz skromniejsze obiekty sakralne. Nastąpił dalszy rozwój przemysłu głównie na dotychczasowych obszarach.
Kontynuowano prace nad urządzaniem parków po wschodniej stronie miasta, oddano do użytku stadion sportowy.
W trakcie trzeciego w historii wielkiego pożaru miasta, który został wzniecony
po zdobyciu miasta przez wojska sowieckie w marcu 1945 r., zniszczeniu uległo
ok. 70% zabudowy starego miasta oraz część zabudowy przedmieść. W obrębie murów miejskich ocalały m.in. katedra, kościół św. Józefa, kwartały w ich rejonie oraz
pojedyncze obiekty w pozostałych kwartałach. W latach 50. i 60. trwała odbudowa
starego miasta, początkowo w obrębie przedwojennych granic administracyjnych.
W 1954 r. w granice miasta włączono wieś Rokosowo. Od lat 60. rozpoczęła się
ekspansja przestrzenna, która trwa po dzień dzisiejszy, zapoczątkowana uzyskaniem przez Koszalin statusu stolicy województwa, związana była z budową przede
wszystkim nowych osiedli mieszkaniowych, początkowo głównie w kierunku północnym, a następnie (w latach 70.) również w kierunku wschodnim oraz południowym; ponadto na terenie śródmieścia dokonano kolejnych wyburzeń pod nowe
realizacje. Nowym inwestycjom towarzyszyła rozbudowa sieci komunikacyjnej.
W pierwszej połowie lat 70. wykonano część obwodnicy śródmiejskiej, której ostatni odcinek oddano do użytku w 2006 r.
35
W roku 1988 obszar Koszalina zwiększył się o ponad 25% w wyniku przyłączenia dawnych wsi Chełmoniewo, Dzierżęcino, Lubiatowo, Raduszka, Sarzyno,
Wilkowo i Żabowo. W ostatnich latach tereny te podlegają postępującej urbanizacji
poprzez realizację osiedli zabudowy jednorodzinnej. Od stycznia 2010 r. formalnie
przyłączone zostały do Koszalina dwie zabytkowe wsie o metryce średniowiecznej:
Łabusz i Jamno. Jamno to wieś placowa w typie owalnicy, z kościołem pośrodku; jest jedną z najstarszych osad słowiańskich w okolicach Koszalina (pierwsza
wzmianka z 1224 r.); również w XIII w. wzmiankowano kościół parafialny. Od
1331 r. (nadanie wsi miastu Koszalin) dzieje wsi związane były z historią Koszalina. Pierwsza wzmianka historycznie potwierdzona o Łabuszu pochodzi z XIV w.
Pierwotnie była to wieś o formie placowej typu sakowego (nieprzejezdna), o zwartej kompozycji. Zachowały się układy przestrzenne obu wsi oraz zabudowa historyczna z okresu od końca XVIII w. do XX w. Powiększenie obszaru miasta o teren w bezpośrednim sąsiedztwie jeziora Jamno umożliwi rozwój bazy turystycznej
i ruchu turystycznego.
Danuta Szewczyk z Muzeum Okręgowego w Koszalinie w swoim opracowaniu
stwierdza, że: W Koszalinie układ urbanistyczny ukształtowany u początków jego
dziejów utrzymywał się bez większych zmian do końca XVIII w. podobnie jak powierzchnia, ograniczona murami miejskimi (…) Miasto miało kształt zbliżony do
koła o powierzchni około 15 ha.15
Krystyna i Dionizy Rypniewscy16z koszalińskiego Muzeum charakteryzują historycznie rozwój przestrzenny następująco: Były takie czasy, choć trudno w to dziś
uwierzyć, kiedy koszalińskie zabudowania mieściły się na ponad pięćset razy mniejszej powierzchni niż obecnie. Od XIII do XVIII wieku ceglany mur obronny otaczający
gród zamykał zaledwie około 0,15 km2 ciasnej zabudowy. Konieczna modernizacja
układu urbanistycznego nastąpiła dopiero po wielkim pożarze w 1718 roku. Nowe budynki otaczające kwadratowy rynek, ustawione przy szerszych niż dotąd ulicach, nie
zapewniały już w początkach XIX wieku odpowiednich warunków do życia. Przedmieścia, pełniące do tej pory głównie rolę zaplecza gospodarczego, stały się mieszkalną
częścią miasta. Pierwsze wzniesiono na wschód od murów w latach dwudziestych
i trzydziestych XIX wieku. Dalsze powstawały w ciągu kolejnych dziesięcioleci. Znaczna rozbudowa miała miejsce po pierwszej wojnie światowej. Wokół śródmieścia Koszalina powstały nowe osiedla mieszkaniowe. W okresie międzywojennym wzniesiono
kilka znacznych rozmiarów budynków użyteczności publicznej.
Na wyglądzie dzisiejszego Koszalina decydująco zaważyło ostatnie kilkadziesiąt lat historii miasta. Zachowało się stosunkowo niewiele budynków starszych niż
dziewiętnastowieczne. Zniszczone w 1945 roku centrum ukształtowano w kilku eta15.
D. Szewczyk, Koszalin od średniowiecza do współczesności, Muzeum Koszalińskie, Koszalin
2010, s. 37.
16.
K. i D. Rypniewscy, Koszalin - zabytki, informacje, okolice. Wyd. KADR, Koszalin, 1997, s. 12.
36
pach, począwszy od połowy lat pięćdziesiątych, kiedy powstała większość domów
koszalińskiej „starówki”. Dalszy okres rozbudowy Koszalina przypadł na drugą
połowę lat sześćdziesiątych i początek lat siedemdziesiątych. W tym czasie zbudowano osiedle „Kniewskiego”, „Tysiąclecia” i rozpoczęto budowę osiedla „Karola
Marksa”. Lata siedemdziesiąte wraz z utworzeniem nowego układu komunikacyjnego oraz przygotowywanymi obchodami Centralnych Dożynek dały początek największej koszalińskiej dzielnicy „Północ-Przylesie”. Rozbudowa tej części miasta
kontynuowana była w latach późniejszych. Obok budownictwa wielorodzinnego
rozwijało się także budownictwo indywidualne. Powstały kolejne osiedla: „Rokosowo”, „Bukowe”, później „Raduszka” oraz „Dzierżęcin”.
Przejeżdżając dziś przez miasto łatwo dostrzec, że przeważająca część miasta
powstała w czasach nam współczesnych. Najbliższą przyszłość urbanistyczną Koszalina zdominują zapewne osiedla jednorodzinnych domów na jego obrzeżach17.
2.1.2. Stan współczesny
Współcześnie nazwy niektórych osiedli zostały zmienione. Nowe nazwy i nowe
osiedla to: Bukowe, im. J. i J. Śniadeckich, Na Skarpie, Lechitów, Lubiatowo, Unii
Europejskiej, T. Kotarbińskiego, K. Wańkowicza, Morskie, Wspólny Dom.
Powierzchnia Koszalina w latach 1950-1988 była podobna i wynosiła 61-65
2
km . Zdecydowane powiększenie powierzchni miasta nastąpiło w roku 1989 (83,2
km2) i 2010 (98,3 km2).
Aktualnie obszar miasta zajmuje powierzchnię 9834 ha. Został powiększony
w 2010 r., po przyłączeniu do Koszalina miejscowości (sołectw) Jamno i Łabusz
z gminy Będzino.
Zmiany granic Koszalina następowały sukcesywnie od 1954r., już wtedy na
podstawie Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 13 stycznia 1954r. obręb Rokosowo włączono do granic miasta18. Kolejnym rozporządzeniem z dnia 27 listopada 1959 r. Rada Ministrów dokonała zmian granic miasta od stycznia 1960r.
wyłączając ze wsi Chełmoniewo obszar o powierzchni 3,31 ha19. Większe zmiany
granic miały miejsce w 1989 r. na podstawie Uchwały nr XXVII/225/88 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Koszalinie z dnia 29 stycznia 1988r. podjętej
w sprawie zmiany granic miasta Koszalina20.
K. D. Rypniewscy, Koszalin - zabytki, informacje, okolice. Wyd. KADR, Koszalin 1997, s.12.
Dz. U. z 1954 r., nr 6, poz.17.
19.
Dz. U. z 1959 r., nr 64, poz. 383.
20.
Dz. U. z 1954 r., nr 6, poz.17.
17.
18.
37
Na wniosek Rady Miejskiej (Uchwała nr XXXI/363/2009) złożony do Ministra
Sprawa Wewnętrznych i Administracji za pośrednictwem wojewody zachodniopomorskiego i jego pozytywnym zaopiniowaniu, Rada Ministrów swoim rozporządzeniem21 z dnia 28 lipca 2009r. poszerzyła granice miasta o sołectwo Jamno
i Łabusz.
„§2. Z dniem 1 stycznia 2010r. ustala się granice następujących gmin:
…pkt. 9 w województwie zachodniopomorskim:
a) miasta na prawach powiatu Koszalin i w powiecie koszalińskim – gminy
Będzino przez włączenie do dotychczasowego obszaru miasta na prawach powiatu Koszalin obrębów ewidencyjnych Jamno i Łabusz, to jest obszar o łącznej
powierzchni 1500,56 ha z gminy Będzino…”
Miasto Koszalin graniczy z następującymi gminami:
• od północy z gminą Mielno,
• od północnego zachodu poprzez rzekę Dzierżęcinkę i Bukowy Las z gminą
Będzino,
• od wschodu z gminą Sianów,
• od południa z gminami Manowo i Świeszyno,
• od południowego zachodu z gminą Biesiekierz.
Wszystkie wymienione gminy wchodzą w skład koszalińskiego powiatu ziemskiego.
21.
Dz. U. z 2009 r., nr 120, poz. 1000.
38
Położenie Koszalina na tle gmin sąsiadujących obrazuje rysunek 7.
Rysunek 7. Gmina miejska Koszalin i gminy sąsiadujące
Źródło: Urząd Miejski, BIP Koszalin
Jednostkami podziału administracyjnego miasta są osiedla22. Obszar miasta
w granicach administracyjnych sprzed 1.01.2010 r. podzielono na 16 jednostek: Bukowe, Jedliny, im. Tadeusza Kotarbińskiego, Lechitów, Lubiatowo, Morskie, Na
Skarpie, Nowobramskie, Raduszka, Rokosowo, im. Jana i Jędrzeja Śniadeckich,
Śródmieście, Tysiąclecia, Unii Europejskiej, im. Melchiora Wańkowicza, Wspólny
Dom. Największą liczbę ludności ma osiedle Wspólny Dom (ponad 15.000) oraz
osiedla Lechitów, Wańkowicza, Śniadeckich, Na Skarpie i Śródmieście (od 8.000
do 10.000 mieszkańców). Od 1 stycznia 2010 r. utworzono nową jednostkę pomocniczą (osiedle) Jamno-Łabusz23.
Status osiedla nadano na mocy Uchwały Nr XXIV/267/2008 Rady Miejskiej w Koszalinie z dnia
10 czerwca 2008 roku (Dziennik Urzędowy Województwa Zachodniopomorskiego z 2008 r. Nr 56,
poz. 1285).
23.
Uchwała nr XLVIII/569/2010 Rady Miejskiej z dnia 25 lutego 2010r. w sprawie uchwalenia statutu osiedla (Dziennik Urzędowy Województwa Zachodniopomorskiego z 2010 r. Nr 24, poz. 547).
22.
39
Rysunek 8. Koszalin – podział na osiedla
Źródło: Urząd Miejski, BIP Koszalin
Tabela 1. Struktura powierzchni Koszalina
Źródło: Główny Urząd Geodezji i Kartografii, Warszawa 2014, Według stanu na dzień 1.01.2014 r.
40
Rysunek 9. Wykaz gruntów w granicach administracyjnych miasta
Źródło: Główny Urząd Geodezji i Kartografii, Warszawa 2014, Według stanu na dzień 1.01.2014 r.
Tabela 2. Struktura użytkowania gruntów od 1 stycznia 2010 r.
Źródło: Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Koszalina ze
zmianami, s. 25. Załącznik do Uchwały Rady Miejskiej nr XLVII/673/2014 z dnia 4 września 2014 r.
41
Według stanu z 2009 roku władanie gruntami na terenie miasta Koszalina przedstawia się następująco:
Tabela 3. Stan prawny gruntów24
Źródło: Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Koszalina ze
zmianami, s. 25. Załącznik do Uchwały Rady Miejskiej nr XLVII/673/2014 z dnia 4 września 2014 r.
Sektor publiczny (grunty Skarbu Państwa, gmin i związków międzygminnych,
powiatów i województw) włada 76% powierzchni ogólnej miasta; sektor prywatny
(grunty osób fizycznych, spółdzielni i spółek prawa handlowego) – 23,8%, pozostałe 0,2% – to grunty kościołów i związków wyznaniowych.
Kierunki polityki przestrzennej na terenie Koszalina kształtują zapisy obo24.
Tamże, s.26
42
wiązującego studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego, zatwierdzonego uchwałą Rady Miejskiej w Koszalinie nr XLVII/673/2014
z dnia 4 września 2014 r.
Przeznaczenie i zasady zagospodarowania poszczególnych terenów, kształtowania przestrzeni, w tym warunków zabudowy, ochrony środowiska i dziedzictwa kulturowego oraz sposób wykonywania prawa własności określają plany miejscowe.
Obecnie w granicach administracyjnych miasta obowiązują 43 miejscowe plany
43
zagospodarowania przestrzennego25. W trakcie opracowania znajduje się 8 planów
miejscowych, dla dalszych 4 terenów podjęto uchwałę o przystąpieniu do sporządzenia planu.
Łączna powierzchnia pokryta planami wynosi ok. 3141 ha, co stanowi – po wyłączeniu terenów leśnych, które zajmują 3678,8 ha (37,4 % powierzchni ogólnej
miasta) i terenów zamkniętych, które zajmują 200,16 ha (2 % powierzchni ogólnej
miasta) – 53 % terenów miejskich. W stosunku do stanu z 2010 r. powierzchnia
pokryta planami miejscowymi zwiększyła się o 10 %.
2.2. Stan i struktura ludności.
Na przestrzeni dziejów Koszalina przemiany demograficzne można ująć w liczbie mieszkańców w okresie początkowym miasta, w średniowieczu i współcześnie.
Liczbę ludności miasta według różnych dokumentów przedstawiają tabele.
Tabela 4. Rozwój demograficzny dawnego Koszalina
Źródła: 1) Roczniki statystyczne GUS z różnych okresów, 2) K. i D. Rypniewscy, Zabytki, informacje,
okolice, Koszalin 1997, s.13-22. 3) Wikipedia, Wolna Encyklopedia, ludność Koszalina; 4) Dzieje
Koszalina, T. 1, Koszalin 2016, s. 291.
25.
Według stanu z 2016 roku
44
Tabela 5. Ludność Koszalina w latach 1946-2015
*Według spisu ludności.
Źródło: Roczniki statystyczne, Bank danych lokalnych GUS i inne materiały GUS.
Opracowanie własne: E. Żuber na podstawie źródeł.
Wśród miast na prawach powiatu (66) Koszalin według liczby mieszkańców
zajmuje 37 miejsce.
Tabela 6. Ludność Koszalina wg płci i wieku 31.12.2015 r.
Źródło: Biuletyn Statystyczny Województwa Zachodniopomorskiego, US Szczecin 2016, s.85.
45
Tabela 7. Ludność w wieku przedprodukcyjnym, produkcyjnym i poprodukcyjnym
w latach 2010, 2012, 2014, 2015.
Źródła: Rocznik Statystyczny, Województwo Zachodniopomorskie 2011. Urząd Statystyczny w Szczecinie, s.109. (dot. roku 2010). Rocznik statystyczny, Województwo Zachodniopomorskie 2013. Urząd
Statystyczny w Szczecinie, s.87. (dot. roku 2012). Ludność, ruch naturalny i migracje w woj. zachodniopomorskim w 2014r., Urząd Statystyczny w Szczecinie, s.59. Stan i ruch naturalny ludności w woj.
zachodniopomorskim w 2015r., s.7.
Z tabeli wynika jednoznacznie, że w okresie lat 2010-2015 zaobserwować można sukcesywny spadek liczby osób w wieku produkcyjnym (65,6%, 64,0 %, 62,0 %,
60,9%), a zwiększenie w wieku poprodukcyjnym (19,0%, 20,4 %, 22,4%, 23,4%).
Tabela 8. Ruch naturalny ludności miasta w latach 2000-2015.
Źródła: Roczniki Województwa Zachodniopomorskiego z lat 2000-2014. Urząd Wojewódzki. Urząd
Statystyczny Szczecin. Stan i ruch naturalny ludności w woj. zachodniopomorskim w 2015, s.8.
Ruch naturalny ludności miasta oraz migracja wewnętrzna i zewnętrzna są czynnikami wpływającymi na zmiany wielkości demografii miejskiej.
Tabela 9. pokazuje migracje współczesne w Koszalinie.
46
Tabela 9. Migracje wewnętrzne i zagraniczne ludności na pobyt stały
w latach 2000, 2005, 2010-2014.
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Statystycznego w Szczecinie i opracowań
GUS Warszawa.
Saldo ruchu wędrówkowego do Koszalina i z Koszalina w latach 2010-2014
(5 lat) jest ujemne, odnotowano więcej wymeldowań (6886 osób), mniej zameldowań (6536 osób). Z zagranicy przybyło 445 osób, wymeldowało się za granicę 876
osób, saldo ujemne (-431).
Przyrost (ubytek) naturalny i migracyjny w latach 2010-2014 ukształtował się
dla miasta następująco:
Tabela 10. Ruch ludności w latach 2010-2014.
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Statystycznego w Szczecinie i opracowań
GUS Warszawa.
47
W świetle danych procesów demograficznych w Koszalinie, zauważyć można
w ostatnich 5 latach pewne tendencje:
1) maleje liczba ludności w wieku przedprodukcyjnym, zmniejsza się liczba
osób w wieku produkcyjnym i zwiększa w wieku poprodukcyjnym,
2) w obecnej koszalińskiej populacji największą grupę stanowią mieszkańcy
w wieku 30-40 lat (17,3%),
3) w mieście zdecydowanie mieszka więcej kobiet niż mężczyzn, szczególnie
w starszym wieku,
4) zarówno przyrost naturalny, jak i saldo migracji wędrówkowej dla Koszalina
są ujemne (łącznie w latach 2010-2014 – 595 osób).
48
3. Podmioty gospodarcze i infrastruktura komunalna
49
3. PODMIOTY GOSPODARCZE
I INFRASTRUKTURA KOMUNALNA
3.1. Podmioty gospodarcze
3.1.1. Podstawowe określenia
Głównym aktem prawnym regulującym podejmowanie, wykonywanie i zakończenie działalności gospodarczej na terenie kraju jest ustawa z dnia 2 lipca 2004r.
o swobodzie działalności gospodarczej26. Określenie „przedsiębiorca” (podmiot
gospodarczy) definiuje kodeks cywilny27 w art. 43 w powiązaniu z art. 33. Pojęcie „podmiot gospodarczy”, „przedsiębiorca”, „działalność gospodarcza” określają
także ustawy: prawo upadłościowe, o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, o ochronie konkurencji i konsumentach, o cenach, kodeks cywilny i kodeks postępowania
cywilnego, o świadczeniu usług na terytorium Rzeczypospolitej, o podatku dochodowym od osób fizycznych i inne.
Najogólniej określić można podmiot gospodarczy jako jednostkę organizacyjną
prowadzącą działalność gospodarczą na własny rachunek. Jest to osoba fizyczna,
osoba prawna, jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną ale stosowna ustawa przyznaje jej zdolność prawną – wykonujące we własnym imieniu działalność
gospodarczą polegającą na produkcji dóbr lub świadczeniu usług.
Słownik języka polskiego określa podmiot gospodarczy „osobę fizyczną lub prawną
prowadzącą na własny rachunek w celach zarobkowych działalność gospodarczą.”
Działalność gospodarcza jest działalnością wytwórczą, budowlaną, handlową,
usługową, eksploatacyjną wykonywaną w sposób zorganizowany i ciągły, dozwolona każdemu na równych prawach z zachowaniem warunków określonych przepisami prawa. Działalność gospodarcza prowadzona jest w ramach gospodarki rynkowej, co oznacza między innymi:
• wpływ mechanizmów rynkowych na popyt, podaż i cenę,
• ograniczenie ingerencji państwa w życie gospodarcze,
• obowiązywanie jednolitych przepisów finansowych, podatkowych, celnych
i innych,
• istnienie powszechnej wolnej konkurencji,
• istnienie dowolnej ilości prywatnych podmiotów, prowadzących działalność gospodarczą,
• traktowanie podmiotów gospodarczych jednakowo, bez względu na to, kto jest
ich właścicielem (zasada równorządności)28.
Tekst jedn. Dz. U. z 2013 r., poz. 672 z późn. zm.
28.
Art. 7 Ustawy o działalności gospodarczej 2013 r.
26.
27.
50
Podmioty gospodarcze działają w określonej formie organizacyjnej, mają określoną formę prawną i prowadzą różne rodzaje działalności gospodarczej.
Rodzaje działalności gospodarczej:
1) indywidualna działalność gospodarcza
2) spółdzielnia
3) spółki
a) osobowe:
• spółka cywilna
• spółka jawna
• komandytowa
• komandytowa - akcyjna
• partnerska
b) kapitałowe:
• spółka akcyjna
• spółka z ograniczoną odpowiedzialnością
4) przedsiębiorstwo państwowe.
Podjęcie działalności gospodarczej wymaga zgłoszenia do ewidencji działalności
gospodarczej, właściwemu organowi gminy lub miasta z zachowaniem odpowiedniej procedury. Urzędowy krajowy rejestr podmiotów gospodarki narodowej zwany
rejestrem REGON jest rejestrem administracyjnym prowadzonym przez prezesa
GUS. Rejestr ten obejmuje osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą,
osoby prawne i jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej. Podmioty
te mają nadawane numery identyfikacyjne w myśl Polskiej Klasyfikacji.
3.1.2. Sektory i struktura podmiotów
Działalności PKD grupowane są według przeważającego rodzaju działalności
w sektorach publicznym lub prywatnym.
Sektor publiczny – grupuje własność państwową (Skarbu Państwa i państwowych osób prawnych), własność jednostek samorządu terytorialnego oraz „własność mieszaną” z przewagą kapitału (mienia) podmiotów sektora publicznego.
Sektor prywatny - grupuje własność prywatną krajową (osób fizycznych i pozostałych jednostek prywatnych), własność zagraniczną (osób zagranicznych) oraz
„własność mieszaną” z przewagą kapitału (mienia) podmiotów sektora prywatnego
i brakiem przewagi sektorowej w kapitale (mieniu) podmiotu.
Według ewidencji statystycznej Regon w Koszalinie w 2015 roku zarejestrowanych było 18.303 podmiotów gospodarczych z czego 96% (17.651 podmiotów) należało do sektora prywatnego. Udział podmiotów gospodarczych w poszczególnych
sektorach przedstawiony jest w tabeli 11.
51
Tabela 11. Podmioty gospodarcze w Koszalinie według sektorów w latach 2013-2014.
Źródło: Roczniki Statystyczny „Województwo Zachodniopomorskie z lat 2011-2015.”
Zdecydowanie corocznie przybywa spółek handlowych i spółek z udziałem kapitału zagranicznego (2010 r.– 233, 2012 r.– 252, 2014 r.– 263). Zwiększa się liczba
fundacji i stowarzyszeń gospodarczych (2010 r. – 426, 2013 r.– 467, 2014 r.– 496).
Biorąc pod uwagę liczbę osób fizycznych prowadzących w Koszalinie działalność
gospodarczą (2014r.-13.473 podmioty) oraz liczbę ludności w wieku produkcyjnym
(67.321) to co piąta osoba w wieku produkcyjnym posiada własną firmę. Świadczyłoby to o dobrej aktywności gospodarczej mieszkańców. Wskaźniki GUS mówiące
o przedsiębiorczości w 2014 r. potwierdzają fakt, że w Koszalinie na 10 tys. ludności
przypada 1.682 firmy – co wskazuje na wysoki wskaźnik krajowy i wojewódzki (woj.
zachodniopomorskie – 1279 podmioty, Szczecin – 1653, Świnoujście – 1573)29.
Tabela 12. Struktura podmiotów gospodarczych w Koszalinie w latach 2013-2015
Źródło: Podmioty gospodarki narodowej w rejestrze Regon w woj. zachodniopomorskim,
US Szczecin, opracowania z lat 2014-2016.
Rocznik Województwo Zachodniopomorskie 2015, Podregiony, Powiaty, Gminy, US Szczecin
2015, s.52.
29.
52
Prawie 97% ogólnej liczby zarejestrowanych podmiotów gospodarczych w Koszalinie działa w sektorze prywatnym. W lokalnej gospodarce dominują przedsiębiorstwa funkcjonujące w sektorze usług (ok.80%), w sektorze budownictwa
i przemysłu działa 18% podmiotów. Zarejestrowane w Regonie przedsiębiorstwa
można pogrupować według stanu zatrudnienia, o tym traktuje tabela 13.
Tabela 13. Podmioty według wielkości zatrudnienia w latach 2013-2015
Źródło: Dane Urzędu Statystycznego w Szczecinie, Oddział w Koszalinie
Zatrudnienie do 9 pracowników dominuje głównie u osób fizycznych
prowadzących działalność gospodarczą, stanowi to 99% zatrudnienia w tej
klasie.
Tabela 14. Liczba firm prowadzących działalność gospodarczą w Koszalinie
Źródło: Opracowanie własne na postawie Informacji I Urzędu Skarbowego w Koszalinie
Z obserwacji i analizy funkcjonowania i działalności podmiotów gospodarczych
wynika, że w każdym roku powstają nowe firmy, ale inne się likwidują. Jednak
przeważa przyrost firm nad liczbą ich likwidacji. O tym traktuje tabela 15
53
Tabela 15. Ruch rejestracyjny podmiotów w Regonie
Źródło: Dane z Urzędu Statystycznego w Szczecinie, Delegatura w Koszalinie
3.2. Infrastruktura komunalna
Infrastruktura komunalna w szerokim rozumieniu z budownictwem mieszkaniowym i komunikacją miejską jest ważnym miernikiem oceny standardu życia
mieszkańców i poziomu usług publicznych w mieście. To także podstawa rozwoju
gospodarki lokalnej.
Oprócz stanu i zasobów mieszkaniowych w pojęciu infrastruktury komunalnej
ujęte są sprawy zaopatrzenia w wodę, gaz, energię elektryczną, energię cieplną,
odbiór ścieków i odpadów, telekomunikacja, infrastruktura drogowa z miejską komunikacją publiczną.
Infrastruktura komunalna służy zarówno mieszkańcom, jak i gospodarce miejskiej w danym czasie i perspektywicznemu rozwojowi.
3.2.1. Zasoby mieszkaniowe
Zasoby mieszkaniowe Koszalina są w gestii rożnych podmiotów: spółdzielni
mieszkaniowych, gminy (komunalne), towarzystwa budownictwa mieszkaniowego, zakładowe, indywidualne i różne inne. Struktura zasobów mieszkaniowych Koszalina na przykładzie roku 2013 przedstawia się następująco:
Rok 2013
Mieszkania (ogółem)
w tym między innymi:
- mieszkania spółdzielni mieszkaniowych
- zasoby gminy (komunalne)
- KTBS
- zakładowe
44.210
12.472
5.569
930
239
W roku 2014 oddano do użytku 132 budynki mieszkalne, w tym 112 to
budynki indywidualne. Przybyło 663 mieszkania z tego 50% (331 mieszkań)
w budownictwie indywidualnym, których przeciętna powierzchnia użytkowa
wynosi 89,4 m2. Deweloperzy wybudowali 259 mieszkań na sprzedaż i wynajem, spółdzielnie mieszkaniowe 52, mieszkania komunalne – 20.
54
W latach 2013-2014 wydano na budowę budynków mieszkalnych odpowiednio
96 i 73 pozwoleń z tego głownie w budownictwie indywidualnym. Są to pozwolenia
na budynki mieszkalne (2013 r. – 177 budynków, 2014 r. – 100 budynków). Przybędzie 680 mieszkań w wyniku oddania do użytku budynków z pozwoleń 2013 r. i 305
mieszkań z pozwoleń w 2014 r., przeważnie w budownictwie indywidualnym.
Tabela 16. Mieszkania oddane do użytku w Koszalinie w latach 2011-2015
Źródło: Budownictwo mieszkaniowe w woj. zachodniopomorskim w latach 2011-2015,
Urząd Statystyczny Szczecin
Przeciętna powierzchnia na 1 mieszkańca oddanych mieszkań do użytkownika
w 2014r. wynosiła:
• w budownictwie indywidualnym
89,4m2
• w budownictwie spółdzielczym
58,9m2
• w budownictwie komunalnym
43,3m2
• w budownictwie developerskim
81,0m2
Na koniec 2014 roku w zasobach mieszkaniowych w Koszalinie na liczbę 44.848
mieszkań wyposażenie w instalacje było następujące:
• wyposażenie w wodociąg
99,8% mieszkań
• wyposażenie w łazienkę
98,1%
• centralne ogrzewanie
93,5%
• w gaz z sieci
89,5%
3.2.2. Charakterystyka mediów komunalnych w Koszalinie
na przykładzie roku 2014
System kanalizacji na terenie Koszalina obejmuje swoim zasięgiem 95% obszaru miasta, w tym 20% to kanalizacja ogólnospławna, 75% kanalizacja rozdzielcza.
Na 5% obszaru brak kanalizacji. Koszaliński system kanalizacyjny posiada oczyszczalnię ścieków oraz kolektor zbiorczy odprowadzający do niej ścieki.
Wodociągi i kanalizacja (2014 r.)
Sieć rozdzielcza
wodociągowa
kanalizacyjna
208,5 km
219,9 km
55
Przyłącza prowadzone do budynków mieszkalnych
wodociągowe
7.314 szt.
kanalizacyjne
6.840 szt.
Zużycie wody z wodociągów
w gospodarstwach domowych
3.867,3 dcm3
- na 1 mieszkańca
35,4 m3
Ścieki odprowadzone siecią kanalizacyjną
5.456 dcm3
Sieć gazowa
276,3 km (2014 r.)
Przyłącza prowadzone do budynków mieszkalnych
7673 szt.
Odbiorcy gazu z sieci
38.517
Zużycie gazu z sieci
24.596,3 tys. m3
- na 1 mieszkańca
225,3 m3
Odbiorcy energii elektrycznej
44.735
Zużycie energii elektrycznej na 1 odbiorcę 1.521 kWh
- na 1 mieszkańca
623,5 kWh
Odpady komunalne (2014 r.)
Zebrane odpady komunalne ogółem
- w tym w gospodarstwach domowych
- na 1 mieszkańca
Nieczystości ciekłe wywiezione
- w tym w gospodarstwach domowych
Czynne składowiska kontrolowane
- o powierzchni
31,3 tys. ton
22,5 tys. ton
206,5 kg
8,3 dcm3
2,6 dcm3
7
101,5 ha
Moc cieplna
• Zamówiona moc cieplna przez odbiorców na koniec 2015r. wynosiła 139,75
MW.
• Infrastruktura przesyłu i dystrybucji ciepła liczy 114,1 km sieci ciepłowniczej,
węzły cieplne – 434 szt.
3.2.3. Drogi, komunikacja i zieleń miejska
Drogi w mieście
W Koszalinie drogi powiatowe30 o nawierzchni twardej mają 68,8 km, z czego
o nawierzchni ulepszonej 68,4 km o nawierzchni gruntowej znajduje się jeszcze 1,3 km.
Drogi gminne to 93,6 km z czego nawierzchni ulepszonej 91,2 km, o nawierzchni gruntowej jest jeszcze 25,5 km.
Przez miasto przebiegają dwie drogi krajowe nr 6 i nr 11. Drogi wojewódzkie to
droga nr 167 (ul.Połczyńska), nr 206 (ul.Zwycięstwa) i 203 (do Darłowa).
30.
Województwo Zachodniopomorskie, podregiony, powiaty, gminy 2015, US Szczecin. 2015, s.251.
56
Drogi (ulice) powiatowe –
57
Drogi (ulice) miejskie
–
308
Długość dróg publicznych w Koszalinie wynosi 231,7 km31.
Komunikacja miejska
Sieć koszalińskiej komunikacji miejskiej obejmuje swym zasięgiem obszar miasta i niektórych gmin sąsiednich. W 2015 roku z komunikacji miejskiej skorzystało 18.098.000 pasażerów, podobnie w roku 2014. Długość linii komunikacyjnych
wynosi (stan z 31.12.2015r.) – 203,21 km. Potencjał transportowy to 60 pojazdów.
Najbardziej obciążone są linie: nr 16 i nr 14.
Zieleń miejska
Według danych Zarządu Dróg Miejskich zieleń miejską stanowią:
1) Parki – 7 szt. o pow. 37,40 ha
2) Zieleńce – 47 szt. o pow. 60,10 ha
3) Las komunalny – 1 szt. o pow. 95,90 ha
4) Użytki ekologiczne – 9 szt. o pow. 26,60 ha
5) Zespół przyrodniczo-krajobrazowy pn. „Wąwozy Grabowe”–1 szt. o pow.
10,32 ha
6) Rezerwaty – 2 szt.
• „Jezioro Lubiatowskie” o pow. 370,00 ha
• „Bielice” o pow. 1,30 ha
7) Pomniki przyrody – 67 szt. (pojedyncze drzewa i grupy drzew)
8) Zieleń przyuliczna dróg krajowych, wojewódzkich, powiatowych i gminnych
o pow. 115,40 ha
9) Obszar chronionego krajobrazu Koszaliński Pas Nadmorski o ogólnej pow.
85,5 ha (część należąca do miasta, od ul. Morskiej lasy położone wokół Koszalina)
10) Cmentarze – 4 szt.
• 1 żydowski, przy ul.Orlej
• 3 ewangelickie przy ul.Lubiatowskiej.
W dużym stopniu budową, konserwacją i pielęgnacją terenów zielonych zajmuje
się Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej, zarządza ono również cmentarzem
komunalnym.
31.
Raport z realizacji Strategii Rozwoju Koszalina za 2015 r., UM Koszalin 2016, s.12.
4 - Infrastruktura społeczna
57
4. INFRASTRUKTURA SPOŁECZNA
4.1. Koszalin oświatowy i akademicki
4.1.1. Placówki przedszkolne (żłobki i przedszkola)
A. Żłobki
Ustawa 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do lat 332 w rozdziale
drugim reguluje problematykę działalności żłobków i klubów dziecięcych. Zgodnie
z postanowieniami ustawy opieka nad dziećmi w wieku do lat 3 może być sprawowana w żłobku, w klubie dziecięcym, przez dziennego opiekuna i przez nianie.
Żłobki nie są już zakładami opieki zdrowotnej.
Żłobki i kluby dziecięce mogą tworzyć i prowadzić:
• gminy - żłobki i kluby dziecięce są wówczas tworzone i prowadzone w formie
gminnych jednostek budżetowych,
• osoby fizyczne,
• osoby prawne i jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej.
Prowadzenie żłobka lub klubu dziecięcego jest działalnością regulowaną w rozumieniu ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej
(Dz. U. z 2015 r., poz. 584 z późn. zm.) i wymaga wpisu do rejestru żłobków i klubów dziecięcych. Rejestr żłobków i klubów dziecięcych prowadzących działalność
na terenie Gminy Miasta Koszalin prowadzi Prezydent Miasta Koszalin.
Żłobkiem lub klubem dziecięcym jest każda jednostka organizacyjna, która niezależnie od jej nazwy wykonuje następujące zadania (art. 10 ustawy):
• zapewnienie dziecku opieki w warunkach bytowych zbliżonych do warunków
domowych,
• zagwarantowanie dziecku właściwej opieki pielęgnacyjnej oraz edukacyjnej,
przez prowadzenie zajęć zabawowych z elementami edukacji, z uwzględnieniem indywidualnych potrzeb dziecka,
• prowadzenie zajęć opiekuńczo-wychowawczych i edukacyjnych, uwzględniających rozwój psychomotoryczny dziecka, właściwych do wieku dziecka.
Samorządy gminne (miejskie) mogą tworzyć zespoły żłóbków lub klubów dziecięcych w formie gminnych jednostek budżetowych.
Według danych Urzędu Statystycznego w Szczecinie33 na terenie miasta Koszalina na dzień 31 grudnia 2014 r. funkcjonowało 14 żłóbków i 1 klub dziecięcy o łącznej liczbie miejsc 770. W ciągu 2014 r. w żłobkach i klubie dziecięcym
w Koszalinie przebywało 1114 dzieci. Rejestr żłóbków i klubów dziecięcych
Tekst jedn. Dz. U. z 2016 r, nr 157.
W składzie Żłobka Miejskiego znajduje się 9 oddziałów {„Jacek i Agatka”, „Bolek i Lolek”, „Maluch”, „Puchatek”, „Skrzat”, „Smyk”).
32.
33.
58
prowadzących działalność na terenie Koszalina według stanu z lipca 2016 roku
zawiera wpisy:
• Żłobek Miejski34
440 miejsc
• 3 zespoły żłobków
106 miejsc
• 11 żłobków różnych podmiotów
314 miejsc
• 1 klub dziecięcy „Baśniowa kraina”
25 miejsc.
Opieka w żłobku jest sprawowana nad dziećmi w wieku od ukończenia 20 tygodnia życia. Opieka w klubie dziecięcym jest sprawowana nad dziećmi w wieku od ukończenia 1 roku życia. Wymagania lokalowe, sanitarne, warunki ochrony
przeciwpożarowej oraz liczbę dzieci, nad którymi sprawowana jest opieka, określa
stosowne rozporządzenie ministra do spraw rodziny w porozumieniu z ministrem
do spraw zdrowia.
B. Przedszkola w Koszalinie
W roku szkolnym 2014/2015 w mieście funkcjonowało 31 przedszkoli, w których było 3.349 miejsc i 148 oddziałów. Gmina Miasto Koszalin prowadzi 19 przedszkoli i dotuje 12 przedszkoli prowadzonych przez różne uprawnione podmioty.
Art. 14 a ustawy o systemie oświaty35 ustala, że „Rada gminy ustala sieć prowadzonych przez gminę publicznych przedszkoli i oddziałów przedszkolnych
w szkołach podstawowych.”
Tabela 17. Dane przedszkoli prowadzonych przez Gminę Miasta Koszalin.
Źródło:
BIP Miasto Koszalin
34.
35.
Województwo zachodniopomorskie, Podregiony, Powiaty, Gminy 2015, US Szczecin 2015, s.214.
Tekst jedn. Dz. U. 2015 r., poz.2156 z późn. zm.
59
Tabela 18. Przedszkola dotowane przez Gminę Miasto Koszalin
Źródło: BIP Miasto Koszalin
W związku z reformą edukacji w 2016 roku i latach następnych pozostaje problem dzieci sześcioletnich. Jedni rodzice decydują się na pozostawienie dzieci
(6 lat) w przedszkolu, inni na posłanie do klasy 1 szkoły podstawowej. Od roku
szkolnego 2016/2017 w Koszalinie utworzono dodatkowe nowe miejsca dla przedszkolaków w przedszkolach i niektórych szkołach podstawowych.
4.1.2. Edukacja szkolna
Jednym z zadań wlasnych samorządu gminnego i powiatowego są zadania
z zakresu edukacji publicznej36. Ustawa o systemie oświaty37 określa, że szkoły
i placówki oświatowe mogą być szkołą i placówką publiczną i niepubliczną, mogą być
36.
Art. 7 ust. 1, pkt. 8 ustawy o samorządzie gminnym, art. 4 ust 1 pkt. 1 ustawy o samorządzie powiatowym, art. 5, ust. 5, 5a ustawy o systemie oświaty.
37.
Tekst jedn. Dz. U. z 2015 r, poz. 2156 z późn. zm.
60
zakładane i prowadzone przez:
• jednostki samorządu terytorialnego,
• inne osoby prawne,
• osobę fizyczną.
O stanie organizacyjnym szkół i placówek oświatowych w Koszalinie informują
poniższe tabele.
Tabela 19. Szkoły podstawowe w latach 2013-2015
Źródło: Rocznik Statystyczny Województwo zachodniopomorskie, Podregiony, Powiaty,
Gminy 2015, US Szczecin 2014, 2015
Tabela 20. Gimnazja w latach 2013-2015
Tabela 21. Zasadnicze szkoły zawodowe dla młodzieży w latach 2013-2015
Tabela 22. Licea ogólnokształcące w latach 2013-2015
Tabela 23. Licea Profilowane w latach 2013-2015
Tabela 24. Technika w latach 2013-2015
61
62
Tabela 25. Szkoły policealne w latach 2013-2015
Rysunek 10.Uczniowie szkół ponadgimnazjalnych wg typów szkół w roku szkolnym 2014/2015
Źródło:http://szczecin.stat.gov.pl/vademecum/vademecum_zachodniopomorskie/portrety_miast
/miasto_koszalin.pdf
63
Rysunek 11. Szkoły ponadgimnazjalne w Koszalinie
Niektóre oceny i wyniki koszalińskich placówek oświatowych charakteryzujących poniższe tabele.
Do egzaminu zewnętrznego w 12 szkołach podstawowych, dla których organem prowadzącym jest Gmina Miasto Koszalin przystąpiło 810 uczniów. Zgodnie
z zapowiedziami Ministra Edukacji Narodowej był to ostatni sprawdzian. Podjęto
decyzję o zakończeniu jego przeprowadzenia od roku szkolnego 2016/2017.
Tabela 26. Sprawdzian 2016 - wyniki szkół podstawowych
prowadzonych przez Gminę Miasto Koszalin
64
Źródło: Urząd Miejski, Wydział Edukacji, październik 2016 r.
Tabela 27. Sprawdzian 2016 - wynik procentowy miasta, województwa, okręgu i kraju
Źródło: Urząd Miejski, Wydział Edukacji
Tabela 28.Zestawianie wyników egzaminu gimnazjalnego w Koszalinie 2015 r.
Źródło: Okręgowa Komisja Egzaminacyjna w Poznaniu
65
Średnie wyniki procentowe egzaminu gimnazjalnego dla Koszalina w 2016
roku wynosiły38:
- historia, WOS
57,43
- język polski
64,77
- przedmioty przyrodnicze
53,26
- matematyka
50,61
- język angielski poziom podstawowy
69,59
- język angielski poziom rozszerzony
51,05
- język niemiecki poziom podstawowy
70,06
- język niemiecki poziom rozszerzony
62,25
- język francuski poziom podstawowy
50,00.
Tabela 29. Zdawalność egzaminu maturalnego w latach 2014-2016 w szkołach,
dla których organem prowadzącym jest Gmina Miasto Koszalin
Źródło: Urząd Miejski, Wydział Edukacji
Biorąc pod uwagę 2016 rok, procent osób, które zdały maturę w szkołach młodzieżowych, dla których organem prowadzącym jest Gmina Miasto Koszalin, wynosi 89,0% i jest wyższy od średniej krajowej wynoszącej 85,00% i średniej okręgu,
która kształtuje się również na poziomie 82,55%.
Ogólnopolski miesięcznik „Perspektywy” od kilku lat prowadzi w formie rankingowej ocenę szkół ponadgimnazjalnych. Do sporządzania rankingu wykorzystywane są źródła zewnętrzne wobec ocenianych szkół. Źródłem danych są protokóły komitetów głównych olimpiad, okręgowych komisji egzaminacyjnych (OKE)
z wynikami matur z przedmiotów obowiązkowych i przedmiotów dodatkowych
oraz dane Systemu Informacji Oświatowej.
38.
Źródło: Okręgowa Komisja Egzaminacyjna (OKE) w Poznaniu
66
Na całość oceny składają się:
• sukcesy w olimpiadach
• matura z przedmiotów obowiązkowych
• matura z przedmiotów dodatkowych
30%
25%
45%
Jakie miejsca w tych ocenach w ostatnich latach zajmują licea i technika, pokazują
tabele 30 i 31.
Tabela 30. Licea Koszalina w rankingu „Perspektywy” w latach 2014-2016
Źródło: Miesięcznik „Perspektywy”, styczeń 2014, 2015, 2016
Tabela 31. Technika koszalińskie w rankingu „Perspektyw” w latach 2014-2016
67
Źródło: Miesięcznik „Perspektywy”, styczeń 2014, 2015, 2016
Na zadania edukacji publicznej samorząd miejski w Koszalinie wydaje corocznie większe środki finansowe niż przydzielana subwencja oświatowa. Subwencja
oświatowa w ramach subwencji ogólnej dla miasta wynosiła:
• w 2013 r. 112.811.944 zł (wykonanie)
• w 2014 r. 111.190.484 zł (wykonanie)
• w 2015 r. 113.799.587 zł (wykonanie)
Biorąc pod uwagę łącznie wydatki w dziale 801 „Oświata i wychowanie” i dziale 854 „Edukacyjna opieka wychowawcza”, z budżetu miasta zrealizowano nakłady
na zadania edukacyjne w mieście:
• w 2013 r. 178.847.174 zł
• w 2014 r. 186.297.986 zł
• w 2015 r. 192.662.068 zł
Oznacza to, że subwencja oświatowa z budżetu państwa pokrywa ok. 50-60%
potrzeb finansowych, pozostałe samorząd pokrywa z dochodów wlasnych i ewentualnie pozyskanych środków zewnętrznych z innych źródeł. Wydatki w tych dwóch
działach „oświatowych” stanowiły w roku 2013 – 38,7% wydatków ogółem budżetu miasta, w 2014 – 36,07% i w 2015 roku – 40,0%.
Nasuwają się tu trzy refleksje. Pierwsza, że „gospodarstwo oświatowe” i zadania
edukacyjne to bardzo poważna i duża działka odpowiedzialności samorządowej.
Druga, że zadania edukacyjne rządowe nie są finansowane w pełnej wysokości,
a powinny. Trzecia refleksja i obserwacja to fakt, Koszalin chce mieć odpowiedni
poziom i standard kształcenia dzieci i młodzieży, dlatego corocznie do otrzymywanej subwencji oświatowej dodaje poważne środki własne na zadania edukacyjne.
68
4.1.3. Szkoły wyższe w Koszalinie
Koszalin jako miasto na prawach powiatu grodzkiego ma dość dobrą infrastrukturę do kształcenia stacjonarnego i zaocznego na poziomie studiów licencjackich,
magisterskich, inżynierskich i doktorskich. Oferty kształcenia proponują uczelnie
publiczne i niepubliczne ze stałą bazą własną oraz zamiejscowe ośrodki dydaktyczne uczelni z innych miast korzystające z bazy dydaktycznej instytucji w Koszalinie.
Według danych GUS liczba studentów w Koszalinie w latach 2010-2014 kształtowała się następująco:
Rysunek 12. Liczba studentów w Koszalinie w latach 2010-2014.
Absolwenci koszalińskich szkół wyższych39:
• 2012 – 2.914 osób
• 2013 – 3.143 osób
• 2014 – 2.906 osób.
Szkoły wyższe w Koszalinie:
1. Politechnika Koszalińska,
2. Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa,
3. Bałtycka Wyższa Szkoła Humanistyczna obecnie Filia Gdańskiej Wyższej
Szkoły Humanistycznej,
4. Koszalińska Wyższa Szkoła Nauk Humanistycznych,
5. Wyższe Seminarium Duchowne,
6. Ośrodki zamiejscowe uczelni z innych miast.
39.
Źródło: Raport z realizacji Strategii Rozwoju Koszalina za 2015 r., UM Koszalin 2016, s. 44.
69
Politechnika Koszalińska
Uczelnia została utworzona40 w czerwcu 1968 roku jako Wyższa Szkoła Inżynierska (WSI) w Koszalinie i mieściła się w obiektach przy ul.Racławickiej.
Uczelnia oferowała studentom tylko dwa wydziały: Budownictwa Lądowego
i Mechaniczny. Pierwszy rok akademicki rozpoczęło 125 osób na studiach dziennych i 60 na studiach wieczorowych.
W 1996 roku WSI została przemianowana41 na Politechnikę Koszalińską. Uczelnia rozwija się, zwiększa i uaktualnia ofertę kształcenia, unowocześnia bazę dydaktyczną i laboratoryjną, rozbudowuje i modernizuje kampusy.
Obecnie (2016) uczelnia kształci studentów na 27 kierunkach studiów technicznych, ekonomicznych, humanistycznych i artystycznych. Studenci zdobywają stopnie licencjata, inżyniera (studia pierwszego stopnia), magistra i magistra inżyniera
(studia drugiego stopnia), oraz doktora (studia trzeciego stopnia). Politechnika prowadzi także studia podyplomowe. Na uczelni działają koła o różnej specjalności
i zainteresowaniach oraz organizacje studenckie.
Politechnika Koszalińska działa na terenie trzech kampusów przy ul.Śniadeckich, Kwiatkowskiego i Racławickiej. Posiada cztery domy studenckie na osiedlu
akademickim przy ul.Rejtana. Lokalizacja wydziałowa w ramach kampusów jest
następująca:
• Kampus przy ul.Śniadeckich 2:
– Rektorat
– Wydział Elektroniki i Informatyki
– Wydział Inżynierii Lądowej, Środowiska i Geodezji
– Wydział Technologii i Edukacji
– Hala widowiskowo-sportowa
• Kampus przy ul.Racławickiej 15-17:
– Wydział Mechaniczny
– Instytut Wzornictwa
– Biblioteka Główna
– Studium Wychowania Fizycznego i Sportu
• Kampus przy ul.Kwiatkowskiego 6e:
– Wydział Humanistyczny
– Wydział Nauk Ekonomicznych
– Studium Języków Obcych
– Hotel Asystenta
40.
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 8 czerwca 1968r. w sprawie utworzenia Wyższej Szkoły
Inżynierskiej w Koszalinie (Dz. U. nr 18, poz. 105).
41.
Ustawa z 4 lipca 1996 r. (Dz. U. nr 100, poz. 463).
70
• Osiedla Akademickie przy ul.Rejtana 15:
– Domy studenckie: Hades, Olimp, Neptun, Zeus
– Biuro Karier PK
– Hotel Asystenta
– Klub Studencki „Kreślarnia”
Przy ul.Śniadeckich 4 mieści się hala – nowoczesny obiekt o charakterze widowiskowo-sportowym. Została wybudowana w 2012 roku jako wspólna inwestycja
Politechniki Koszalińskiej i samorządu miejskiego Koszalina. Druga hala mieści
się w kampusie przy ul.Racławickiej 15-17.
Liczba studentów i absolwentów Politechniki w roku akademickim 2014/2015:
• studenci stacjonarni
5.302
• studenci niestacjonarni
1.926
Razem:
7.228
• Absolwenci rok akademicki – 2013/2014 – 2.127.
W okresie 48 lat działalności uczelni wykształcenie otrzymało ponad 50 tys.
osób (absolwentów).
Rektor Politechniki Koszalińskiej – prof. dr hab. inż. Tadeusz Bohdal
Kanclerz – dr Artur Wezgraj
Inauguracja roku akademickiego na PK
Obiekty przy ul. Śniadeckich
71
Obiekty przy ul. Kwiatkowskiego
Akademiki PK przy ul. Rejtana
Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Koszalinie
Została utworzona na mocy rozporządzenia42 Rady Ministrów z dnia 29 września
2009 r. Prowadzi kształcenie stacjonarne w systemie dziennym oraz formy niestacjonarne. Kierunki kształcenia: pedagogika, pielęgniarstwo, wychowanie fizyczne,
fizjoterapia, ratownictwo medyczne. Aktualnie (2016 r.) na uczelni kształci się ponad
600 studentów, uzyskując po trzech latach tytuł licencjata określonej specjalności.
Uczelnia dysponuje budynkiem dydaktycznym i Domem Studenta przy ul. Leśnej 1.
Rektor PWSZ w Koszalinie - dr Jan Kuriata
Kanclerz - mgr Beata Koronkiewicz
42.
Dz. U. nr 162 poz.1288.
72
Inauguracja roku akademickiego w PWSZ w Koszalinie
73
Gdańska Wyższa Szkoła Humanistyczna - Filia w Koszalinie
W 1994r. decyzją Ministra Edukacji Narodowej z dnia 20.09.1994 r. (nr DNS3-145/MB/315/94) powstała pierwsza niepubliczna uczelnia w regionie pod nazwą
Bałtycka Wyższa Szkoła Humanistyczna w Koszalinie. Wówczas uczelnia otrzymała zgodę na prowadzenie studiów zawodowych na kierunkach: administracja,
historia i pedagogika. Od 1997 roku BWSH otrzymała uprawnienia do prowadzenia
uzupełniających studiów magisterskich na prowadzonych dotychczas kierunkach
studiów licencjackich. Założycielem i właścicielem uczelni było Przedsiębiorstwo Wielobranżowe „Miscellanea” sp. z o.o. w Koszalinie. W roku akademickim
1998/1999 w BWSH kształciło się ponad 21 tysięcy studentów43. Uczelnia zatrudniała wystarczającą liczbę samodzielnych pracowników naukowo-dydaktycznych:
profesorów tytularnych, doktorów habilitowanych i doktorów.
Po latach świetności ze względu na obniżającą się liczbę studiujących (np. w roku
akademickim 2001/2002 kształciło się tylko 3400 osób) konieczna stała się reorganizacja uczelni. Utworzone zostały dwa wydziały: administracyjny i humanistyczny.
Prowadzony był proces dydaktyczny, organizowano konferencje, sympozja, podtrzymywano działalność wydawniczą. Ostatecznie jednak po pogarszającej się sytuacji
gospodarczej uczelni Sąd Gospodarczy w Koszalinie ogłosił upadłość Bałtyckiej
Wyższej Szkoły Humanistycznej w części gospodarczej. Na najbliższe lata przyjęty
został program naprawczy. Z dniem 27 września 2011r. Bałtycka Wyższa Szkoła
Humanistyczna została wykreślona z rejestru w związku z zakończeniem postępowania upadłościowego. Na bazie BWSH Gdańska Wyższa Szkoła Humanistyczna
w Gdańsku otwiera swoja filię, która nadal funkcjonuje. Decyzją Ministra Nauki
i Szkolnictwa Wyższego nadano Wydziałowi Administracyjnemu Filii w Koszalinie
uprawnienia prowadzenia studiów pierwszego stopnia na kierunku administracja
oraz Wydziałowi Humanistycznemu na kierunku pedagogika. Aktualnie (2016 r.)
Filia kształci na kierunkach: pedagogika i administracja.
Rektor GWSH w Koszalinie – prof. dr hab. Zbigniew Machaliński
Kanclerz - mgr Wiktor Usik.
Budynek GWSH, Filia w Koszalinie
43.
Inauguracja roku akademickiego w GWSH
Źródło: Bałtycka Wyższa Szkoła Humanistyczna w Koszalinie. 15 lat. BWHS, Koszalin 2009, s. 5-6.
74
Uroczyste wręczanie dyplomów
Koszalińska Wyższa Szkoła Nauk Humanistycznych w Koszalinie
Niepubliczna wyższa szkoła zawodowa powstała w 2005r. wpisana do rejestru
uczelni niepublicznych pod pozycją 175. Kształci studentów na kierunkach: pedagogika i administracja na poziomie licencjackim.
Rektor KWSNH – dr Aleksander Markiewicz
Kanclerz - mgr Zygfryd Walczak
Budynek KWSNH przy ul.Batalionów Cłopskich
75
Inauguracja roku akademickiego w KWSNH
Wyższe Seminarium Duchowne
Na mocy bulli Episcoporum Poloniae coetus papież Paweł VI z dniem 28 czerwca 1972 r. utworzył nowe diecezje na ziemiach północno-zachodnich w tym także
diecezję koszalińsko-kołobrzeską. Pierwszym ordynariuszem był biskup Ignacy Jeż
i zabiegał o utworzenie własnego diecezjalnego seminarium. 26 czerwca 1982 r. Prymas Polski arcybiskup Józef Glemp poświęcił plac budowy seminarium w Wilkowie
k/Koszalina. Poszczególne obiekty budowano i oddawano sukcesywnie do użytku.
Wydarzeniem szczególnym był fakt poświęcenia seminarium 1 czerwca 1991 r. przez
papieża Jana Pawła II. Papież spotkał się z klerykami i w seminarium nocował, gdy
odbywał IV pielgrzymkę do ojczyzny zaczynając od Koszalina.
Seminarium kształci alumnów na przyszłych księży w diecezji koszalińsko-kołobrzeskiej. Studia trwają 6 lat. Rektor – ks. dr Wojciech Wójtowicz.
76
Wyższe Seminarium Duchowne w Koszalinie
Alumni 1 roku w roku akademickim 2015/2016
77
Zamiejscowe Ośrodki Dydaktyczne szkół wyższych
1. Uniwersytet Gdański, Wydział Prawa i Administracji w Gdańsku
• Zamiejscowy Ośrodek Dydaktyczny w Koszalinie ul. Chałubińskiego 15
– studia niestacjonarne (zaoczne)
– prawo (studia jednolite magisterskie)
– administracja (studia II stopnia magisterskie)
2. Akademia Humanistyczno-Ekonomiczna w Łodzi
• Zamiejscowy Ośrodek Dydaktyczny w Koszalinie ul. Bohaterów Warszawy 22
– pedagogika
– administracja
3. Społeczna Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości i Zarządzania w Łodzi
• Zamiejscowy Ośrodek Dydaktyczny w Koszalinie ul.Powstańców Wlkp. 6
4. Społeczna Akademia Nauk w Łodzi
• Zamiejscowy Ośrodek Dydaktyczny w Koszalinie www.koszalin.spoleczna.pl
4.2. Koszalin artystyczny i kulturalny
4.2.1. Instytucje kultury, placówki i galerie sztuki
A. Samorządowe instytucje kultury
Siedziba Centrum Kultury 105 w Koszalinie
Centrum Kultury 105 jest instytucją kontynuującą działalność kulturalną powstałego w 1976 roku Miejskiego Ośrodka Kultury i częściowej działalności ówczesnego Wojewódzkiego Domu Kultury. Centrum Kultury 105 jest instytucją kultury
posiadającą osobowość prawną, a jej organizatorem jest Gmina Miasto Koszalin.
Radni uchwałą nr X/95/2007 z 26 kwietnia 2007 roku zmienili nazwę MOK na CK
105 i nadali nowy statut.
78
Podstawowymi aktami prawnymi regulującymi działalność Centrum Kultury
105 są:
– ustawa z dnia 25 października 1991 roku o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej (tekst jedn. Dz. U. z 2012 r. poz. 406 z późn. zm.),
– ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (tekst jedn. Dz.U.
z 2016 r. poz. 446),
– uchwała nr XXII/340/2012 Rady Miejskiej w Koszalinie z 28 czerwca 2012
r. nadająca Statut Centrum Kultury 105.
Do zakresu działania CK 105 należy:
1) rozbudzanie i zaspokajanie potrzeb oraz zainteresowań kulturalnych,
2) edukacja kulturalna oraz wychowanie przez sztukę,
3) kształtowanie aktywnego uczestnictwa w kulturze,
4) tworzenie warunków do rozwoju amatorskiego ruchu artystycznego, folkloru,
a także rękodzieła ludowego i artystycznego.
5) współpraca na rzecz kultury m.in. z instytucjami, stowarzyszeniami, twórcami indywidualnymi,
6) promowanie twórczości artystycznej,
7) współpraca i wymiana kulturalna krajowa i zagraniczna,
8) organizowanie imprez kulturalnych, artystycznych, rozrywkowych, okolicznościowych, obrzędowych o zasięgu lokalnym, krajowym i międzynarodowym,
9) prowadzenie kina artystycznego,
10) prowadzenie galerii artystycznej,
11) prowadzenie działalności wydawniczej,
12) organizowanie warsztatów,
13) realizowanie transmisji i nagrań radiowych, telewizyjnych, fonograficznych,
filmowych, video oraz innych form zapisu i odtwarzania obrazu i dźwięku,
14) produkcja filmów fabularnych, dokumentalnych i animowanych,
15) prowadzenie wypożyczalni kostiumów scenicznych i rekwizytów,
16) podejmowanie innych działań, uwzględniających specyfikę oraz możliwości
techniczno-organizacyjne CK 105.
Tabela 32. Działalność Centrum Kultury 105 w Koszalinie w latach 2013-2015
Źródło: UM Koszalin, opracowanie na podstawie danych CK 105
Sytuację finansową CK 105 charakteryzują wskaźniki44 z lat 2014-2015:
2014
2015
1.Przychody ogółem (zł)
7.959.415
8.654.340
w tym:
- dotacja podmiotowa z budżetu miasta
4.113.300
4.451.893
- dotacje celowe na modernizację i zakupy
inwestycyjne
150.000
442.231
2. Koszty i wydatki inwestycyjne (zł)
7.772.467
8.533.003
3. Wynik finansowy
186.948
121.337
4. Przeciętne zatrudnienie
44
44
5. Przeciętne wynagrodzenie
3.592
3.589
6. Należności
110.303
127.486
7. Zobowiązania
104.806
109.472
44.
Sprawozdanie z wykonania budżetu miasta za rok 2015, s. 236.
79
80
Koszalińska Biblioteka Publiczna im. Joachima Lelewela w Koszalinie
Budynek KBP w Koszalinie
Koszalińska Biblioteka Publiczna im. Joachima Lelewela działa i funkcjonuje
na podstawie:
– ustawy z dnia 27 czerwca 1997 r. o bibliotekach45,
– ustawy z dnia 25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej46,
– ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym47,
– ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym48,
– uchwały nr XXII/339/2012 Rady Miejskiej w Koszalinie w sprawie nadania
Statutu Koszalińskiej Bibliotece Publicznej,
– Regulaminu Organizacyjnego Biblioteki.
Podstawowym celem działalności Biblioteki jest zaspakajanie i rozwijanie
potrzeb czytelniczych, wspomaganie systemu edukacji i wychowania oraz upowszechniania wiedzy i informacji na temat kultury i sztuki. Szczegółowe zadania
Biblioteki ujęte są w paragrafie 5 statutu.
Koszalińska Biblioteka Publiczna związana jest z miastem od ponad 65 lat.
Tekst jedn. Dz. U. z 2012 r. poz. 642 z późn. zm.
47.
Tekst jedn. Dz. U. z 2016 r., poz.446.
48.
45.
46.
81
Pierwsze uroczyste otwarcie miało miejsce 15 czerwca 1947 roku. W swej historii Biblioteka miała różne siedziby (budynki, placówki), różne nazwy i zakresy
działalności. Otwarcie nowego budynku dla Wojewódzkiej i Miejskiej Biblioteki
Publicznej przy ul. Kościuszki 24 nastąpiło 12 września 1973 roku.
Aktualnie (2016 r.) Koszalińska Biblioteka Publiczna prowadzi działalność
w gmachu głównym oraz 10 filiach. Wielkości księgozbioru, wypożyczeni, odwiedzin i liczbę czytelników obrazuje tabela 33.
Tabela 33. Czytelnicy, odwiedziny, księgozbiór i wypożyczenia w latach 2013-2015.
Źródło: UM Koszalin, opracowanie na podstawie danych Koszalińskiej Biblioteki Publicznej
Biblioteka oferuje:49
• księgozbiór naukowy, popularnonaukowy, dydaktyczny, literaturę piękną,
• czasopisma bieżące i archiwalne,
• dokumenty z życia społecznego Koszalina i regionu,
• ,,książki mówione”, kasety magnetofonowe do nauki języków obcych,
• kasety wideo, płyty, zbiory multimedialne,
• wypożyczenia międzybiblioteczne,
• odpłatne usługi introligatorskie i kserograficzne,
• wynajem sal konferencyjnych,
• projekcje filmowe odbywające się w sali konferencyjno-kinowej,
• nieodpłatny dostęp do Internetu (wyłącznie w celach edukacyjnych)
i bazy aktów prawnych;
• kasety wideo
1.315
• płyty DVD
273
• dokumenty życia społecznego
19.754
• ekslibrysy
4.167
• dokumenty elektroniczne
119
• kasety z książką mówioną
29.638
• płyty kompaktowe
7.066
• płyty analogowe
9.366.
49.
Według stanu na dzień 31.12.2015 r.
82
Realizacja zadań finansowych50 w latach 2014-2015 kształtowała się następująco:
2014
2015
1. Przychody ogółem (zł)
5.191.998
5.270.796
w tym:
- dotacja podmiotowa
4.620.691
4.888.175
- dotacja celowa
82.079
2. Koszty ogółem (zł)
5.090.840
5.211.805
3. Wynik finansowy (zł)
101.158
58.991
4. Przeciętne zatrudnienie (etaty)
75,6
75,6
3.082
3.295
6. Należności
238.832
206.952
7. Zobowiązania
149.734
126.818
Filharmonia Koszalińska
. Sprawozdanie z wykonania budżetu miasta za rok 2015, s. 240.
50
83
Filharmonia Koszalińska im. Stanisława Moniuszki działa na podstawie:
– ustawy z dnia 25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej51,
– uchwały nr XX/277/2012 Rady Miejskiej w Koszalinie z dnia 26 kwietnia 2012 r,
nadającej statut Filharmonii52.
Filharmonia jest instytucja samorządową posiadającą osobowość prawną, której Organizatorem jest Gmina Miasto Koszalin. W 60-letniej historii istnienia tej
instytucji status jej był różny, utworzona w 1954 roku jako Koszalińska Orkiestra
Symfoniczna. Od 1971 roku stała się Filharmonią Koszalińską. Do 2013 roku nie
posiadała własnego obiektu i sali koncertowej. Jesienią 2013 roku Filharmonia uzyskała stałą siedzibę w nowym obiekcie przy ul. Piastowskiej 2.
Zakres działania Filharmonii obejmuje kultywowanie i rozwijanie dziedzictwa
muzycznego kultury narodowej i światowej, w szczególności:
1) prezentację wartościowych form muzyki symfonicznej i kameralnej, klasycznej
i współczesnej, polskiej i zagranicznej,
2) edukację muzyczną, przygotowanie dzieci i młodzieży do roli przyszłych odbiorców i współtwórców sztuki muzycznej,
3) promocję twórczości Stanisława Moniuszki – patrona Filharmonii,
4) promocję lokalnego środowiska muzycznego, twórców i wykonawców,
5) rozpoznanie i zaspokojenie potrzeb w dziedzinie kultury muzycznej,
6) współpracę ze społecznym ruchem kulturalnym, stowarzyszeniami i organizacjami twórczymi, instytucjami kulturalnymi w zakresie popularyzacji kultury
muzycznej53.
Organizację Filharmonii określa Regulamin Organizacyjny, który ustala strukturę, zadania i zasady zarządzania. Organem doradczym w sprawach związanych
z działalnością artystyczną jest Rada Artystyczna, powołana przez dyrektora. Działalność Filharmonii Koszalińskiej nie ogranicza się do samego miasta lecz swoim
zasięgiem działania obejmuje Pomorze Środkowe, koncertuje w regionie, w kraju
i za granicą. W poniższej tabeli pokazane są liczby koncertów i słuchaczy.
Tabela 34. Liczba koncertów i słuchaczy Filharmonii Koszalińskiej w latach 2013-2015
Źródło: Na podstawie danych Filharmonii
Poprzedni statut uchwalony był przez Radę Miejską 25 czerwca 2009 r.
53.
Paragraf 3 Statutu Filharmonii.
51.
52.
84
Plan finansowy54 Filharmonii w latach 2014-2015 zrealizowano następująco:
2014
2015
1. Przychody ogółem (zł)
`
5.424.941
5.766.440
- dotacja z budżetu państwa
80.000
86.095
- dotacja z budżetu miasta
4.252.600
4.523.700
5.433.406
5.820.798
- 8.465
- 54.358
73,2
74,7
3.197
3.449
6. Należności ogółem
56.595
45.160
7. Zobowiązania ogółem
18.077
25.745
Bałtycki Teatr Dramatyczny
Siedziba Bałtyckiego Teatru Dramatycznego w Koszalinie
Aktorzy Bałtyckiego Teatru Dramatycznego w Koszalinie
54.
85
Bałtycki Teatr Dramatyczny powstał w listopadzie 1953 roku na mocy zarządzenia ówczesnego Ministra Kultury i Sztuki. W styczniu 1954 roku odbyła się
pierwsza premiera ,,Ślubów panieńskich”. Na jubileusz 60-lecia teatr przedstawił
widzom ,,Zemstę” Aleksandra Fredry.
Teatr jest samorządową instytucją kultury, posiadającą osobowość prawną, której organizatorem jest Gmina Miasto Koszalin wpisany do rejestru instytucji kultury pod pozycją nr 1. W kwietniu 2012 r. Rada Miejska uchwałą nr XX/278/2012
nadała nowy statut BTD55.
Organizacja wewnętrzna Bałtyckiego Teatru Dramatycznego uregulowana jest
Regulaminem organizacyjnym wprowadzonym zarządzeniem dyrektora nr 10/2013
z 12 marca 2013r. Zakres działania teatru obejmuje tworzenie, upowszechnianie
i ochronę dóbr kultury, zwłaszcza tworzenie i upowszechnianie sztuki teatru i dyscyplin artystycznych kreujących teatr: sztuki aktorskiej, reżyserii, scenografii, kompozycji, choreografii, a podstawowym zadaniem jest przygotowanie i wystawianie
utworów dramatycznych z narodowego i światowego repertuaru. Liczbę spektakli,
premier i widzów w latach 2013-2015 przedstawia tabela 35.
Tabela 35. Spektakle, widzowie i premiery BTD w latach 2013-2015
Źródło: UM Koszalin, Wydział Kultury i Spraw Społecznych
Źródłami finansowania teatru są w szczególności: dotacje celowe z budżetu państwa, dotacje celowe i podmiotowe z budżetu organizatora, wpływy uzyskiwane
z prowadzonej działalności statutowej, wpływy ze sprzedaży składników majątku
ruchomego, z najmu i dzierżawy składników majątkowych, środki otrzymane od
osób fizycznych i prawnych oraz z innych źródeł.
Bałtycki Teatr Dramatyczny w latach 2014-2015 dysponował następującymi
środkami finansowymi56:
2014
2015
1. Przychody ogółem (zł), w tym:
5.268.392
5.229.171
3.270.200
3.355.000
- środki z Instytutu Teatralnego
Ministerstwa Kultury
100.000
74.000
5.391.431
5.400.743
55.
56.
Uchwala ogłoszona w Dzienniku Urzędowym woj. zachodniopomorskiego w 2012 r. pod poz. 1171.
86
- 122.839
52
4.010
54.104
304.345
- 171.572
51
4.116
55.698
355.256
Muzeum w Koszalinie
Muzeum działa na podstawie:
1) ustawy z dnia 21 listopada 1996 r. o muzeach (tekst jedn. Dz. U. z 2012 r. poz.
987),
2) ustawy z dnia 25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej (tekst jedn. Dz. U. z 2012 r. poz. 406 z późn. zm.),
3) statutu57 nadanego przez Radę Miejską w Koszalinie,
4) Regulaminu Organizacyjnego Muzeum.
Muzeum w Koszalinie jest samorządową instytucją kultury wpisaną do rejestru
pod nr 5 prowadzonego przez Organizatora (Prezydent Miasta). Posiada osobowość prawną. Muzeum jest także wpisane do Państwowego Rejestru Muzeów
w dniu 30 grudnia 2009 roku pod nr 100. Zakres działania i zadania Muzeum ujęte
są głównie w § 5 i § 6 statutu.
,,§ 5.1. Do zakresu działania Muzeum należy gromadzenie i trwała ochrona
dóbr naturalnego i kulturalnego dziedzictwa ludzkości o charakterze materialnym
i niematerialnym, informowanie o wartościach i treściach gromadzonych zbiorów,
57.
Uchwała nr XXVI/397/2012 Rady Miejskiej w Koszalinie z 22 listopada 2012 r.
87
upowszechnianie podstawowych wartości historii, nauki i kultury polskiej oraz
światowej, kształtowanie wrażliwości poznawczej i estetycznej oraz umożliwienie
korzystania ze zgromadzonych zbiorów.
2. Muzeum realizuje swoje zadania poprzez:
1) gromadzenie zabytków i materiałów dokumentacyjnych w zakresie:
archeologii, etnografii, historii Koszalina i Pomorza, sztuki dawnej i współczesnej w drodze zakupu, darowizn, zapisów, uzyskania obiektów drogą badań terenowych oraz przez przyjmowanie depozytów.
2) katalogowanie i naukowe opracowywanie zgromadzonych zbiorów,
3) przechowywanie gromadzonych zabytków w warunkach zapewniających im
właściwy stan zachowania i bezpieczeństwa oraz magazynowania ich w sposób dostępny dla celów naukowych,
4) zabezpieczenie i konserwacje zbiorów oraz w miarę możliwości zabezpieczanie zabytków archeologicznych nieruchomych oraz innych nieruchomych obiektów kultury materialnej i przyrody,
5) urządzanie wystaw stałych, czasowych i objazdowych,
6) organizowanie i prowadzenie badań i ekspedycji naukowych, w statutowo
określonym zakresie,
7) inicjowanie i organizowanie sesji, konferencji naukowych oraz uczestniczenie w sesjach i konferencjach organizowanych przez inne instytucje,
8) prowadzenie działalności edukacyjnej,
9) popieranie i prowadzenie działalności artystycznej i upowszechniającej kulturę,
10) udostępnianie zbiorów do celów edukacyjnych i naukowych,
11) zapewnianie właściwych warunków zwiedzania oraz korzystania ze zbiorów i zgromadzonych informacji,
12) prowadzenie działalności wydawniczej.
§ 6. Muzeum może uczestniczyć w realizacji zadań wynikających ze strategii
programów rządowych, samorządowych i innych.”
Przy Muzeum działa Rada Muzeum powołana Zarządzeniem nr 502/2176/14
Prezydenta Miasta z dnia 6 lutego 2014 r. W jej skład wchodzi 10 przedstawicieli
różnych środowisk Pomorza Środkowego.
Początek działalności Muzeum w Koszalinie sięga 1912 roku. W okresie po 1945
roku Muzeum miało różne siedziby, różny status i podporządkowania. Od 15 stycznia 1976 roku było Muzeum Okręgowym, w 1982 r. otrzymało młyn i kamienicę
młynarza przy ul. Młyńskiej 37-39. Od 1 stycznia 1999 r. placówka podlega Urzędowi Miejskiemu w Koszalinie, a od 2000 roku nosi nazwę Muzeum w Koszalinie.
Dziś Muzeum posiada zbiory archeologiczne – głównie zabytki z terenu Pomorza,
od neolitu po średniowiecze, historyczne - dokumentujące dzieje Koszalina i okolic,
88
od czasów najdawniejszych po współczesność, numizmaty, medale, zbiór ekslibrisów polskich i obcych, meble, wyroby rzemiosła artystycznego, sztuki – malarstwo
dawne i współczesne, etnograficzne – zabytki rzemiosła, kultury i sztuki ludowej
Pomorza.
Tabela 36. Liczba wystaw, lekcji muzealnych i imprez w Muzeum w latach 2013-2015
Źródło: UM Koszalin, Wydział Kultury i Spraw Społecznych
Finanse Muzeum58 w latach 2014-2015 przedstawiały się następująco:
2014
2015
1. Przychody ogółem (zł), w tym:
3.200.812
3.2272.350
- środki Ministerstwa Kultury
30.000
43.587
2.521.550
2.716.400
- dotacja celowa z budżetu miasta
105.000
–
3.031.748
3.150.257
169.064
122.093
43
42
5. Przeciętne wynagrodzenie (zł)
3.098
3.589
154.127
107.676
186.793
167.913
Tabela 37. Finanse instytucji kultury w latach 2014-2015 (w tys. zł).
. Sprawozdanie z wykonania budżetu miasta za rok 2015, s. 242.
58
89
Źródło: Sprawozdanie z wykonania budżetu miasta za rok 2014 (s. 228) i 2015 (s. 235).
A. Placówki i galerie sztuki
Istotną rolę wśród dzieci i młodzieży spełnia Pałac Młodzieży jako placówka
miejska wychowania pozaszkolnego współpracująca z placówkami oświatowymi
i kulturalnymi. Jako Pałac Młodzieży funkcjonuje od września 2007 roku, wcześniej działał jako Młodzieżowy Dom Kultury (od 1951r.). Oferuje różne formy edukacyjne, kulturalne, wychowawcze, opiekuńcze i rekreacyjne.
Działalność i kompetencje Pałacu Młodzieży określone są w ustawie o systemie
oświaty i własnym statucie. Pałac Młodzieży pełni funkcje centrum edukacji kulturalnej dzieci i młodzieży. Rozbudza pasje, ambicje i zainteresowania, uczy aktywnego
udziału w życiu kulturalnym, kształtuje osobowości. Placówka jest organizatorem i
współorganizatorem koncertów, pokazów, wystaw, konkursów, przeglądów i festiwali
dla swoich wychowanków dzieci i młodzieży spoza placówki o zasięgu miejskim,
rejonowym, wojewódzkim, regionalnym, ogólnopolskim i międzynarodowym.
Oferta Pałacu Młodzieży jest szeroka i różnorodna. Odbywają się zajęcia z zespołami tanecznymi, muzycznymi i teatralnymi, są pracownie plastyki, fotografii,
technik komputerowych, malarstwa i rysunku, rzeźby i zajęć technicznych i inne.
Pałac Młodzieży jest jednostką budżetową powiązaną z budżetem miasta. Roczny plan finansowy (wydatki) kształtuje się na poziomie 2,3 mln – 2,5 mln zł. Dyrektorem Pałacu Młodzieży jest mgr Iwona Potomska.
Wśród miejsc, gdzie upowszechnia się działalność kulturalną, organizuje imprezy
i rozwija talenty, szczególnie na osiedlach mieszkaniowych, są kluby osiedlowe.
W Koszalinie działają:
• na terenie KSM „Przylesie”:
– Klub „Przylesie”
– Klub „Na Pięterku”
– Klub „Kanion”
• na terenie KSM „Na Skarpie”:
– Klub „Na Skarpie”
– Klub „Bałtyk”
• na terenie KSM „Nasz Dom” i Osiedla „Wspólny Dom”:
– Klub „Nasz Dom”
90
Miejscami działalności kulturalnej w mieście są również:
• Teatr Variété Muza
• Teatr Propozycji Dialog (Domek Kata)
• Klub Studencki Kreślarnia
• Centrala Artystyczna (ul. Modrzejewskiej)
• Koszaliński Klub „Kawałek podłogi”
• Radio Koszalin
• Amfiteatr
• Archiwum Państwowe
• Galerie: Scena, Ratusz, Bałtycka Galeria Sztuki, „Na Piętrze”, „Region”,
Związku Nauczycielstwa Polskiego
• Hala Widowiskowo-Sportowa
• Szkoły artystyczne: muzyczna i plastyczna
• Kina: Kryterium, Multikino
• i inne.
4.2.2. Organizacje społeczne kultury i sztuki
Wśród podmiotów działających w sferze kultury i na rzecz kultury znajdują się
także organizacje społeczne zarejestrowane w Krajowym Rejestrze Sądowym oraz
działające poza KRS-em. Według Atlasu Koszalińskich Organizacji Pozarządowych59 w Koszalinie istnieje ponad 500 organizacji pozarządowych, z czego według przeprowadzonych badań działa około połowy, zaś wiele nie istnieje lub nie
wyrejestrowało swojej działalności. Atlas podzielony został na 7 obszarów działań
społecznych60, jednym z nich jest sektor pt. „Kultura, sztuka, edukacja i ochrona
dziedzictwa narodowego”. W sektorze tym wymienia się 57 organizacji, które brały
udział w badaniach.
Zdaniem autora, działających organizacji społecznych w kulturze i na rzecz kultury jest więcej, a ich aktywność jest zróżnicowana w czasie i na miarę zaangażowania członków danej organizacji. Na dofinansowanie imprez organizowanych przez
organizacje pozarządowe (plenery, wystawy malarskie, konkursy, obchody świąt
państwowych i lokalnych) z budżetu miasta wydano61:
• w 2013 r. – 287.081 zł
• w 2014 r. – 308.048 zł
• w 2015 r. – 255.072 zł.
Atlas sporządzono w 2015 r. opracowany przez Pracownię Pozarządową na podstawie badań.
Tamże, s. 1, s. 151-153.
61.
Sprawozdanie z wykonania budżetu miasta za rok 2013 i 2014 (s. 173) i 2015 (s. 171).
59.
60.
91
Przykłady stowarzyszeń i związków62, które otrzymały dotacje budżetowe na
wsparcie realizacji zadań publicznych w 2015 r.:
• Koszalińskie Stowarzyszenie Społecznych Ognisk Muzycznych
15.000 zł
• Związek Polskich Artystów Plastyków okręg Koszalin-Słupsk
10.000 zł
• Koszaliński Chór „Cantate Deo”
10.000 zł
• Koszalińskie Towarzystwo Społeczno-Kulturalne
40.000 zł
• Stowarzyszenie Teatr Propozycji „Dialog” im.H.Rodkiewicz
47.000 zł
• Stowarzyszenie „Pasja”
10.000 zł
• Stowarzyszenie Śpiewacze „Śródmieście”
5.500 zł
• Polski Związek Emerytów i Rencistów i Inwalidów
Zarząd Okręgowy w Koszalinie
10.000 zł
• Stowarzyszenie Szkoła Tańca Top Toys
7.000 zł
• i inne.
Jednostki pomocnicze – Rady Osiedli wśród wielu swoich zadań przeznaczają
corocznie środki finansowe na działalność kulturalną dla mieszkańców osiedla. Formy tej działalności są różne i dotyczy różnych grup wiekowych (dzieci, młodzież,
dorośli i seniorzy). Według danych sprawozdawczych63 Rady Osiedli w Koszalinie
przeznaczają około 9-10% swego budżetu na dział 921 – kultura i ochrona dziedzictwa narodowego. W skali miasta wynosiło to:
• w 2013 r. – 134.875 zł
• w 2014 r. – 121.899 zł
• w 2015 r. – 126.728 zł.
Przykłady z 2015 roku:
• Rada Osiedla „Śródmieście”
20.894 zł
• Rada Osiedla „M. Wańkowicza”
14.000 zł
• Rada Osiedla „Tysiąclecia”
11.998 zł
• Rada Osiedla „Jamno-Łabusz”
11.300 zł
• Rada Osiedla „Wspólny Dom”
9.407 zł.
4.2.3. Szkolnictwo artystyczne
A. Zespół Państwowych Szkół Muzycznych im. Grażyny Bacewicz
W 1959 r. Państwowe Ognisko Muzyczne w Koszalinie Zarządzeniem Ministra
Kultury i Sztuki zostało przekształcone w Państwową Szkołę Muzyczną I stopnia.
W ciągu następnych lat powstały kolejno: Państwowa Szkoła Muzyczna II stopnia
i jej 2 filie: w Słupsku i Szczecinku, Punkt Konsultacyjny Akademii Muzycznej
Sprawozdanie Prezydenta Miasta z realizacji Programu współpracy z organizacjami pozarządowymi w roku 2015, s.12-13.
63.
Sprawozdania z wykonania budżetu miasta za 2013 r. (s. 179), za rok 2014 (s. 173) i za 2015 r. (s. 177).
62.
92
w Gdańsku, Państwowa Szkoła Muzyczna stopnia podstawowego i licealnego.
Po kilku latach Filie oraz Punkt zaprzestały swojej działalności, a pozostałe
szkoły stworzyły Zespół Państwowych Szkół Muzycznych im. Grażyny Bacewicz.
Zmieniła się też siedziba z budynku przy ul. Lampego na zespół budynków przy
ul. Fałata 32. Zespół tworzą 4 szkoły i internat tj.: Ogólnokształcąca Szkoła Muzyczna
I stopnia realizująca program Ogólnokształcącej Szkoły Podstawowej oraz program
Szkoły Muzycznej I stopnia (cykl 6 i 4 letni); Ogólnokształcąca Szkoła Muzyczna
II stopnia realizuje w ciągu 6 lat (cykl sześcioletni) program ogólnokształcący
w zakresie gimnazjum i liceum oraz program Szkoły Muzycznej II stopnia; Szkoła
Muzyczna I stopnia (cykl sześcioletni) realizująca wyłącznie kształcenie muzyczne
w zakresie podstawowej szkoły muzycznej; Szkoła Muzyczna II stopnia realizująca
wyłącznie kształcenie muzyczne kończące się dyplomem zawodowym muzyka.
W ciągu minionych lat struktura Zespołu ulegała ciągłym zmianom. Dotyczyły one ilości lat nauki w szkole, a także kierunków, specjalizacji, wydziałów. Zatrudniano coraz więcej kadry specjalistycznej. Obecnie w Zespole zatrudnionych
jest średnio – corocznie ponad 130 nauczycieli, a uczy się średnio corocznie 550
uczniów. Uczniowie mogą uczyć się gry na różnych instrumentach muzycznych:
fortepian, akordeon, organy, skrzypce, altówka, wiolonczela, kontrabas, gitara, flet,
obój, klarnet, saksofon, fagot, trąbka, waltornia, puzon, perkusja. Można także uczyć
się na wydziale rytmiki oraz w klasie śpiewu. Obok typowych zajęć dydaktycznych
ważnym elementem kształcenia jest szeroko rozwinięta akcja koncertowa uczniów
Zespołu. Szkoła jest od kilku lat organizatorem około kilkuset imprez rocznie. Są
to audycje szkolne, koncerty klas poszczególnych nauczycieli, koncerty szkolne,
przesłuchania, konkursy, przedstawienia słowno-muzyczne i wiele innych.
Uczniowie Zespołu w konkursach, przeglądach i różnych spotkaniach muzycznych są wysoko notowani, otrzymują liczne nagrody i wyróżnienia. Absolwenci
Zespołu rozsławiają szkołę i miasto, zajmują często wysokie pozycje na rynku muzycznym i stają się sławni w kraju i na scenach międzynarodowych. Dyrektorem
Zespołu jest mgr Stefan Masłowski.
Siedziba Zespołu Państwowych Szkół Muzycznych w Koszalinie
93
Uczniowie Zespołu Państwowych Szkół Muzycznych w Koszalinie
B. Zespół Szkół Plastycznych im. Władysława Hasiora w Koszalinie
Zespół Szkół Plastycznych w Koszalinie powstał z przekształcenia Państwowego Liceum Szkół Plastycznych, które było powołane do życia zarządzeniem Ministra Kultury i Sztuki nr 35 z dnia 26 maja 1975r. Liceum rozpoczęło działalność
w budynku przy ul. Racławickiej 9 gdzie wcześniej znajdowało się Technikum Mechaniczne. Dyrektorem powołanego Państwowego Liceum Szkół Plastycznych był
Zbigniew Szulc, który wcześniej kierował Ogniskiem Plastycznym. Pierwszymi
specjalnościami Liceum były formy użytkowe i dekoratorstwo.
Obecnie w skład Zespołu Szkół Plastycznych, który nosi imię Władysława Hasiora, wchodzą:
• Ogólnokształcąca Szkoła Sztuk Plastycznych (OSSP), w której nauka trwa
6 lat (3 lata gimnazjum plastyczne + 3 lata liceum plastyczne). Przyjmowani są
do niej absolwenci szkoły podstawowej,
• Liceum Plastyczne (LP), w którym nauka trwa 4 lata. Przyjmowani są do niej
kandydaci po ukończeniu tradycyjnego gimnazjum.
W szkole realizowane jest kształcenie ogólne i kształcenie artystyczne. Nauka
w obydwu szkołach umożliwia uzyskanie tytułu zawodowego plastyk, poświadczonego dyplomem ukończenia szkoły, oraz świadectwa maturalnego.
Od roku szkolnego 2014/2015 Zespół kształci w zawodzie plastyk w specjalnościach:
• ceramika artystyczna,
• projektowanie graficzne,
• snycerstwo,
• tkanina artystyczna.
94
Obok przedmiotów ogólnokształcących realizowane są następujące przedmioty
artystyczne:
• historia sztuki,
• podstawy projektowania – kompozycja,
• rysunek i malarstwo,
• rzeźba, podstawy fotografii i filmu,
• w zależności od specjalności – główny przedmiot kierunkowy, będący jednocześnie nazwą specjalności.
Uczniowie co roku udowadniają na różnych przeglądach, plenerach i konkursach, że jakość kształcenia artystycznego w Koszalinie jest na wysokim poziomie.
Absolwenci Zespołu z powodzeniem podejmują studia na uniwersytetach i innych
renomowanych uczelniach. Dyrektorem Zespołu jest mgr Marzena Jermak.
ZSP w Koszalinie
Zajęcia praktyczne uczniów ZSP
http://www.plastyk.webd.pl
C. Szkoła Muzyczna Yamaha w Koszalinie
Zajęcia w tej szkole w Koszalinie64 prowadzone są od września 1997 roku,
kiedy to Państwo Małgorzata i Czesław Zdrojewscy podpisali umowę z Centralną
Szkół Muzycznych Yamaha w Polsce. Zajęcia są obecnie prowadzone w ramach
działalności firmy Małgorzata Zdrojewska Centrum Muzyczne METRUM - niepublicznej placówki artystycznej, wpisanej do ewidencji szkół i placówek niepublicznych prowadzonej przez Prezydenta Miasta Koszalina. Oprócz tego od 2009 roku
programy Szkoły Muzycznej YAMAHA są również prowadzone przez Stowarzyszenie Krzewienia Kultury Muzycznej FRAZA. Nauka prowadzona jest w systemie grupowym i indywidualnym dla dzieci, młodzieży i dorosłych. W nauczaniu
wykorzystywane są autorskie podręczniki systemu YAMAHA Szkoła Muzyczna,
z płytami CD. Szkoła posiada nowoczesną bazę lokalową i jest wyposażona w wysokiej klasy instrumenty japońskiej firmy YAMAHA najnowszej generacji, dzięki
64.
Źródło: Sekretariat Szkoły Muzycznej Yamaha Koszalin.
95
czemu uczniowie nie muszą przynosić własnych instrumentów na lekcje. Szkoła
realizuje programy wczesnodziecięce, programy instrumentalne i wokalne, gitary
klasycznej, elektrycznej, akustycznej, basowej i saksofonu, perkusji i fortepianu.
Zajęcia prowadzone są w 4 lokalizacjach w Koszalinie:
• ul. Sucharskiego 2 - programy wczesnodziecięce,
• ul. Tęczy 26 – Centrum Instrumentów Klawiszowych,
• ul. Zwycięstwa 168 – Centrum Gitarowe,
• ul. Na Skarpie 17 – Centrum Perkusyjne.
4.2.4. Fakty, spostrzeżenia i opinie
Finansowanie kultury i sztuki z budżetu miasta w Koszalinie w latach 2010-2014
kształtowało się na poziomie 5,65% udziału w wydatkach w całym budżecie65, co
w skali porównawczej miast na prawach powiatu daje 4. miejsce po Sopocie, Zamościu i Suwałkach. W 2015 roku instytucje kultury otrzymały 20.377,4 tys. zł dotacji,
stanowi to 72% ich przychodów ogółem. Wydatki na zadania w dziale 921 „kultura
i ochrona dziedzictwa narodowego” w latach 2010-2015 były następujące:
Rok
2010 r.
2011 r.
2012 r.
2013 r.
2014 r.
2015 r.
kwota (zł)
20.727.979
33.660.949
30.373.448
22.929.224
22.788.778
21.129.897
w tym: majątkowe (zł)
3.148.438
15.971.921
12.573.866
5.731.328
3.508.401
728.466
W tym okresie wydatki na kulturę w budżecie miasta stanowiły:
2010 r.
5,1%
2011 r.
7,2%
2012 r.
6,6%
2013 r.
5,0%
2014 r.
4,4%
2015 r.
4,4%
Raport66 Fundacji Res Publica z 2015 roku – DNA miasta Koszalin pokazuje, że
Koszalin wydaje na kluczowe dla każdej gminy instytucje kultury więcej niż wynosi średnia dla 100 miast objętych działaniem, ilustruje tabela 38.
65
. Ranking – wydatki na kulturę „Wspólnota” z 2016 r., nr 8, s.6
Raport Res Publica opublikowany w 2016 r., s. 75.
66.
96
Tabela 38. Porównanie wydatków bieżących na kulturę w 100 miastach
Źródło: Raport Fundacji Res Publica – DNA miasta Koszalina
Z badań DNA Miasta Koszalina w kulturze wynika, że respondenci67 na pytanie:
„Czy jest Pan(i) usatysfakcjonowany(a) stanem kultury w Koszalinie?” odpowiadali w 54% na TAK i 45% na NIE. Poziom kultury w wywiadach respondenci ocenili
jako „na poziomie przeciętnej krajowej (46%) i powyżej przeciętnej (11%)”.
Przy spojrzeniu na poziom kultury w mieście i jego promowanie duże znaczenie
mają organizowane cyklicznie festiwale, konkursy i imprezy o charakterze międzynarodowym i ogólnopolskim. Do nich zalicza się między innymi:
• Koszaliński Festiwal Debiutów Filmowych „Młodzi i Film”,
• Międzynarodowy Festiwal Organowy,
• Europejski Festiwal Filmowy „Integracja Ty i Ja”,
• Światowy Festiwal Chórów Polonijnych – Polonijne Lato,
• Festiwal Ukraińskich Zespołów Dziecięcych,
• Koszalińskie Konfrontacje Młodych M-Teatr,
• Międzynarodowy Festiwal Filmów Dokumentalnych o Włodzimierzu Wysockim,
• Międzynarodowy Festiwal Zespołów Muzyki Akordeonowej,
• Letni Festiwal Kabaretu „Kabareton”,
• Festiwal Rockowy „Generacja”,
• Hanza Jazz Festiwal,
• Festiwal „Na Fali”,
• Reflektor – Festiwal Piosenki Aktorskiej,
• Festiwal Pieśni Religijnej „Cantate Domino” i inne.
Corocznie od kilku lat organizowane są Gale Kultury. Stały się one okazją do
67.
Próba badawcza 140 osób.
97
oceny i podsumowania rocznego dorobku działalności kulturalnej, twórczej profesjonalnej i amatorskiej osób, instytucji i środowisk społecznych. Przyznawane
są nagrody Prezydenta Miasta. Ciałem doradczym i opiniotwórczym Prezydenta
Miasta w zakresie spraw związanych z działalnością ludzi, instytucji, placówek
i klubów kultury jest Rada Kultury. W skład Rady wchodzą przedstawiciele rożnych koszalińskich środowisk twórczych, zawodowych i organizacji społecznych
działających w sferze kultury i na rzecz kultury. Zarządzeniem Prezydenta Miasta
z 5 lutego 2015 roku powołana została Rada Kultury na lata 2015-2018 w składzie
11 osób. Skład imienny podany jest w Aneksie w końcowej części książki.
„Rok 2016 był ważny dla koszalińskiej kultury z dwóch powodów. Po pierwsze
wiosną, tego roku otrzymano raport „DNA miasta” przygotowany przez warszawską Fundację Res Publica im.Henryka Krzeczkowskiego, której celem było zebranie i przeanalizowanie danych dotyczących stanu miejskiej polityki kulturalnej, a w
konsekwencji, jak czytamy w opracowaniu „doprowadzenie do systemowej zmiany polityki publicznej w dziedzinie kultury, a przez to uczynienie z niej efektywnego narzędzia wzmacniającego społeczności lokalne i zarządzane przez nie miasta”.
Drugim powodem, będącym konsekwencją tego pierwszego, jest zorganizowany
w dnach 14-15 października 2016 roku Koszaliński Kongres Kultury. Był to dwudniowy cykl spotkań, który podjął trud odpowiedzi na pytania: jaka jest koszalińska
kultura oraz jak i co w niej zmienić. Kongres poprzedziły 4 panele przedkongresowe, które zostały przygotowane na bazie diagnozy stanu kultury pn. „DNA miasta.
Koszalin 2016”.
– 29 września - Kultura: młodych i młodym, prowadzący - Kuba Grabski, Jazzburgercafe, ul. Pileckiego 10;
– 30 września - Uczestnictwo w kulturze, prowadząca - Joanna Wyrzykowska,
City Box, Rynek Staromiejski 14;
– 3 października - Kultura a biznes, prowadzący - Piotr Pawłowski, City Box,
Rynek Staromiejski 14;
– 6 października - W poszukiwaniu tożsamości miasta, prowadzący - Ryszard
Ziarkiewicz, City Box, Rynek Staromiejski 14;
Wstęp na panele był wolny. Przewidziano pytania publiczności. Każdy mógł
być twórcą nowej strategii rozwoju kultury w Koszalinie. Wnioski i postulaty, które
wyłoniły się podczas dyskusji, były materiałem wyjściowym do obrad kongresowych68.”
Program Kongresu:
- 1 dzień – 14 października „Jaka jest koszalińska kultura?”,
- 2 dzień – 15 października „Jak i co w koszalińskiej kulturze zmienić?”
68.
Trendy Koszalin, październik 2016, s.4.
98
Wydarzenia towarzyszące:
- warsztaty w zakresie dokumentów strategicznych dla kultury,
- prezentacja koszalińskich instytucji kultury, NGO, szkół artystycznych,
- wystawa malarstwa Agaty Czeremuszko-Churt i Agi Pietrzykowskiej „Konkret
albo obecność rozproszona”,
- wystawa z zasobów Narodowego Centrum Kultury w Warszawie „Kultura
zmiany”,
- pokaz zwycięskich projektów w ramach konkursu. Start UP CK 105 w Koszalinie „Małe projekty kulturalne”.
4.3. Infrastruktura służby zdrowia i pomocy społecznej
4.3.1. Przychodnie i szpitale
Na terenie Koszalina działają publiczne i niepubliczne przychodnie (ośrodki)
sprawujące podstawową opiekę zdrowotną i ambulatoryjną. Świadczą usługi specjalistyczne lekarskie, pielęgniarskie i rehabilitacyjne finansowane z Narodowego
Funduszu Zdrowia.
Usługi zdrowotne świadczone są także przez placówki i gabinety prywatne
w zakresie chirurgii, ginekologii, urologii, ortopedii, dermatologii, okulistyki, stomatologii itp.
99
Tabela 39. Wykaz zakładów opieki zdrowotnej w Koszalinie
w zakresie podstawowej opieki zdrowotnej posiadających kontrakt z NFZ
Leczenie i opieka szpitalna sprawowana jest przez szpitale.
Wykaz szpitali z Koszalina posiadających kontrakt z Zachodniopomorskim Oddziałem Narodowego Funduszu Zdrowia:
Szpital Wojewódzki im. M. Kopernika, ul. Chałubińskiego 7
– Anestezjologia i Intensywna Terapia
– Anestezjologia i Intensywna Terapia Dziecięca
– Chemioterapia - Hospitalizacja
– Chemioterapia w warunkach ambulatoryjnych, ul. Orla 2
100
– Chemioterapia w trybie jednodniowym
– Chirurgia Dziecięca i Urazowo-Ortopedyczna
– Chirurgia Ogólna i Onkologiczna
– Chirurgia Naczyniowa
– Chirurgia Urazowo-Ortopedyczna
– Chirurgia Szczękowo-Twarzowa
– Choroby Wewnętrzne
– Izba Przyjęć Zakaźna
– Choroby Zakaźne
– Dermatologia
– Diabetologia
– Izba Przyjęć Dziecięca
– Izba Przyjęć Ogólna
– Kardiologia
– Laryngologia
– Neonatologia
– Neurochirurgia
– Neurologia
– Okulistyka
– Onkologia
– Ortopedia i Traumatologia Narządu Ruchu
– Otorynolaryngologia
– Oddział Dziecięcy
– Izba Przyjęć Położniczo-Ginekologiczna
– Urologia
– Szpitalny Oddział Ratunkowy.
Specjalistyczny Zespół Gruźlicy i Chorób Płuc, ul. Niepodległości 44-48
– Chemioterapia – Hospitalizacja
– Chemioterapia w warunkach ambulatoryjnych
– Chemioterapia w trybie jednodniowym
– Choroby Płuc
– Izba Przyjęć
Samodzielny Publiczny ZOZ MSW, ul. Szpitalna 2
– Chirurgia Ogólna – tryb jednodniowy
– Choroby Wewnętrzne
– Ortopedia i Traumatologia Narządu Ruchu - tryb jednodniowy
– Izba Przyjęć
101
NZOZ Uromed Sp. z o.o., ul. Głowackiego 7
– Chirurgia Ogólna – tryb jednodniowy
– Ginekologia – tryb jednodniowy
– Ortopedia i Traumatologia Narządu Ruchu - tryb jednodniowy
Prywatna Lecznica Chirurgiczna Praxis sp. z o.o., al. Armii Krajowej 7
– Chirurgia Ogólna
– Położnictwo i Ginekologia
– Ortopedia i Traumatologia Narządu Ruchu
Euromedic Onkoterapia Sp. z o.o., Międzynarodowe Centrum Onkoterapii
ul. T. Chałubińskiego 7
– Brachyterapia
– Teleradioterapia
4.3.2. Dom Pomocy Społecznej w Koszalinie
Jednym z zadań własnych gminy jest pomoc społeczna69 obejmująca także prowadzenie ośrodków i zakładów opiekuńczych. W 2015 roku został oddany do użytku Dom Pomocy Społecznej przy ul.Teligi 4. Placówka znajduje się w budynku
dawnej bursy międzyszkolnej zaadaptowanego na potrzeby pomocy społecznej
i przystosowany na potrzeby pomocy społecznej i przystosowany do potrzeb osób
niepełnosprawnych.
69.
Art.7, ust.1 pkt. 6 ustawy o samorządzie gminnym.
102
Dom Pomocy Społecznej w Koszalinie powołany uchwałą Rady Miasta z dnia
29 maja 2014 roku70 rozpoczął swoją działalność w czerwcu 2015 roku na mocy
decyzji Wojewody Zachodniopomorskiego71 zezwalającej na prowadzenie Domu
Pomocy Społecznej w Koszalinie przeznaczonego dla osób w podeszłym wieku
i osób przewlekle somatycznie chorych. Podstawowymi przepisami prawnymi regulującymi działalność DPS-u są:
– Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (tekst jedn. Dz. U.
z 2016r., poz. 892),
– Rozporządzenie Ministra Polityki Społecznej z dnia 23 sierpnia 2012 r. w sprawie domów pomocy społecznej (Dz. U. z 2012r. poz. 964),
– Uchwały nr XLIII/646/2014 Rady Miejskiej z 29 maja 2014 r. w sprawie utworzenia domu pomocy społecznej w Koszalinie i nadania statutu wraz ze zmianą
uchwały72 w kwietniu 2015 r.,
– Zarządzenie Prezydenta Miasta nr 181/672/15 z 10.11.2015 zatwierdzającego
Regulamin Organizacyjny Domu Pomocy Społecznej.
Paragraf drugi statutu Domu Pomocy Społecznej stanowi:
1. Dom jest przeznaczony jest dla osób w podeszłym wieku oraz osób przewlekle
somatycznie chorych.
2. Dom zapewnia mieszkańcom całodobową opiekę oraz zaspokaja niezbędne
potrzeby bytowe, opiekuńcze, edukacyjne i wspomagające, w tym religijne, na
poziomie obowiązującego standardu, według indywidualnych potrzeb i możliwości psychofizycznych mieszkańca oraz organizuje pomoc w korzystaniu ze
świadczeń zdrowotnych.
3. W miarę posiadanych wolnych miejsc w zakresie zapewnienia całodobowej
opieki Dom może przyjmować osoby z terenu innych gmin, przy zachowaniu
pierwszeństwa dla mieszkańców Koszalina.
4. Dom zapewnia dzienną opiekę i pomoc w zaspokajaniu niezbędnych potrzeb
życiowych, w szczególności poprzez prowadzenie terapii zajęciowej, zapewnienie posiłku, organizowanie i prowadzenie działalności kulturalnej i edukacyjnej.
5. Dom może świadczyć usługi opiekuńcze i specjalistyczne usługi opiekuńcze
dla osób w nim niezamieszkujących. Opłaty za świadczone usługi określa odrębna uchwała Rady Miejskiej w Koszalinie.
6. Dom może prowadzić działania na rzecz środowiska lokalnego, w tym wdrażać programy na rzecz osób starszych.
Uchwała nr XLIII/646/2014 Rady Miejskiej w Koszalinie z dn. 29 maja 2014 r. w sprawie utworzenia Domu Pomocy Społecznej w Koszalinie.
71
. Decyzja z dn. 29 czerwca 2015 r.
72
. Uchwała nr IX/95/2015 w sprawie zmiany Statutu Domu Pomocy Społecznej w Koszalinie.
70.
103
Do dyspozycji mieszkańców Domu są urządzone pokoje mieszkalne jedno
i dwuosobowe z łazienkami, ogólnodostępne pokoje dziennego pobytu z przyległymi do nich podręcznymi kuchniami, sale rehabilitacyjne, biblioteka, pokoje do
terapii zajęciowej, muzykoterapii, kaplica wielowyznaniowa, stołówka, i ogromny
atut tego miejsca, pięknie zagospodarowany i bezpieczny teren wokół Domu.
Zezwolenie wojewody zachodniopomorskiego na prowadzenie Domu Pomocy
Społecznej w Koszalinie określa przeznaczenie domu dla 88 osób przewlekle chorych i w podeszłym wieku.
Działalność Domu Pomocy Społecznej nie ogranicza się jedynie do sprawowania całodobowej stacjonarnej opieki nad osobami starszymi. Od września 2015
roku w wyniku przejęcia z Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej Działu Usług
Opiekuńczych, działalność Domu rozszerzona została o sprawowanie opieki
w środowiskach nad osobami w podeszłym wieku, niepełnosprawnymi i przewlekle
somatycznie chorymi. Z tej formy zaopiekowania korzysta 180 osób. W struktury
Domu Pomocy Społecznej z Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Koszalinie
przeszedł także Dzienny Dom Pomocy „Złoty Wiek”, w którym z zajęć korzysta
codziennie trzydziestu Seniorów z terenu miasta powyżej 60 roku życia.
„Złoty Wiek” placówka istniejąca jako zakład budżetowy funkcjonowała dużo
wcześniej, bo w latach 70. i 80. XX wieku przy ul. Piłsudskiego. Podopiecznymi placówki są osoby w podeszłym wieku na ogół samotne, schorowane, często mające ograniczoną sprawność samoobsługi oraz trudności w samodzielnej
egzystencji i funkcjonowaniu społecznym. Dzienny Dom Pomocy „Zloty Wiek”
zapewnia udział w prowadzonych zajęciach, organizuje spotkania i imprezy kulturalne, oświatowe, rekreacyjne, integracyjne, religijne, gorący posiłek, wprowadza rodzinną atmosferę.
We wrześniu 2015 roku podpisana została umowa pomiędzy Ministrem Pracy
i Polityki Społecznej a Gminą Miastem Koszalin na realizację zadania zleconego
w ramach Programu Wieloletniego „Senior-WIGOR”73.
21 października 2015 roku odbyło się uroczyste otwarcie Dziennego Domu „Senior WIGOR – Pogodna Jesień”, który powstał w ramach Rządowego Programu
Wieloletniego „Senior-WIGOR” na lata 2015-2020. Ze środków Ministerstwa Pracy
i Polityki Społecznej Gmina Miasto Koszalin otrzymało dofinansowanie w kwocie
94 tys. zł (70 tys. zł na doposażenie oraz 24 tys. zł na bieżące utrzymanie). Dzienny
Dom „Senior-WIGOR- Pogodna Jesień” docelowo przeznaczony jest dla 30 mieszkańców Koszalina w wieku 60+, o zmniejszonej sprawności psychofizycznej.
Zadaniem Domu jest zapewnienie dziennej opieki osobom starszym i samotnym oraz przeciwdziałanie izolacji i samotności osób starszych. Seniorzy otrzymują wsparcie w postaci działań prozdrowotnych, w tym pobudzających aktywność
Zadanie współfinansowane ze środków MPiPS w ramach Programu Wieloletniego „Senior-WIGOR” na lata 2015-2020.
73.
104
ruchową, uczestniczą w treningach, terapii i innych formach wypoczynku i rozrywki. Podczas 11-godzinnego pobytu seniorzy mają zapewnione II śniadanie, ciepły
posiłek i podwieczorek. Ten ostatni przygotowują samodzielnie w ramach terapii
kulinarnej pod okiem terapeuty zajęciowego.
Plan finansowy Domu Pomocy Społecznej w roku 2016 przewiduje wydatki na
poziomie ponad 6 mln zł. Struktura tego planu jest następująca:
Tabela 40. Plan finansowy Domu Pomocy Społecznej w roku 2016
Źródło: Uchwała Rady Miejskiej Koszalin z dnia 23 czerwca 2016 r.
Pobyt w Domu Pomocy Społecznej jest odpłatny, wysokość miesięcznej odpłatności ustalana jest w drodze administracyjnej. Średni miesięczny koszt utrzymania
mieszkańca Domu Pomocy Społecznej w Koszalinie wynosi 3.506 zł74.
4.3.3. Dom Miłosierdzia w Koszalinie
Dom Miłosierdzia został powołany do życia jako stowarzyszenie 12 października 2012 roku. Działa na podstawie ustawy prawo o stowarzyszeniach75, ustawy
Zarządzenie nr 245/835/16 Prezydenta Miasta z 23 marca 2016 r. (Dz. U. Woj. Zachodniopomorskiego 2016 r., poz. 1348).
75.
Tekst jedn. Dz. U. z 2015r., poz. 1393 z późn. zm.
74.
105
o działalności pożytku publicznego i wolontariacie76 oraz postanowień własnego
statutu. Stowarzyszenie Dom Miłosierdzia zostało wpisane do Krajowego Rejestru
Sądowego pod numerem KRS 0000367678, znajduje się także w Rejestrze Przedsiębiorców, ma osobowość prawną.
Poza nieodpłatną działalnością pożytku publicznego stowarzyszenie prowadzi
także – dla pozyskania dodatkowych środków finansowych na realizację celów statutowych – działalność gospodarczą w rozumieniu ustawy o swobodzie działalności
gospodarczej77.
Podstawowymi celami stowarzyszenia są między innymi sprawy dotyczące78:
• pomocy społecznej, w tym pomocy rodzinom i osobom w trudnej sytuacji życiowej oraz wyrównywania szans tych rodzin i osób;
• działalności na rzecz integracji i reintegracji zawodowej i społecznej osób zagrożonych wykluczeniem społecznym;
• działalności charytatywnej;
• ochrony i promocji zdrowia;
• ochrony dobra naruszonego lub zagrożonego przestępstwem, za które skazano
sprawcę;
• działalności na rzecz osób niepełnosprawnych;
• promocji zatrudnienia i aktywizacji zawodowej osób pozostających bez pracy
i zagrożonych zwolnieniem z pracy;
• działalności na rzecz równych praw kobiet i mężczyzn;
• działalności na rzecz osób w wieku emerytalnym;
• promocji i organizacji wolontariatu;
• działalności na rzecz rodziny, macierzyństwa, rodzicielstwa, upowszechniania
i ochrony praw dziecka;
• przeciwdziałania uzależnieniom i patologiom społecznym.
Według sprawozdania finansowego Domu Miłosierdzia za rok 2015 struktura
przychodów była następująca:
1. Podstawowa działalność statutowa
999.319,80 zł
w tym:
• darowizny finansowe i rzeczowe
950.378,40 zł
• przychody z 1%
48.591,40 zł
350,00 zł
• składki członkowskie
2. Działalność gospodarcza
15.200,00 zł
3. Pozostałe przychody operacyjne
4.057,40 zł
4. Razem (1+3)
1.018.577,20 zł
Tekst jedn. Dz. U. z 2015 r., poz. 584.
78.
http://dommilosierdzia.pl/o-nas/cele/
76.
77.
106
5. Przychody lat ubiegłych
6. Razem przychody 2015 (4+5)
1.385.444,71 zł
2.404.021,91 zł
Struktura kosztów:
1. Koszty podstawowej działalności
415.755,36 zł
2. Pozostałe koszty
1.585,01 zł
Razem koszty:
417.340,37 zł
Nadwyżka przychodów nad kosztami jest przeznaczona na działalność statutową lat następnych.
4.4. Sport, turystyka i rekreacja
4.4.1. Kluby i obiekty sportowe
Liczba klubów sportowych i organizacji pozarządowych w Koszalinie wynika
z wpisów do Krajowego Rejestru Sądowego i rejestrów organizacji pożytku publicznego oraz stowarzyszeń zwykłych i nie prowadzących działalności gospodarczej. Bazy danych są zmienne uzależnione od aktywności, braku aktywności, stagnacji organizacyjnej klubu, związku sportowego i stowarzyszenia.
• kluby sportowe pisane do KRS-u
32
• kluby sportowe wpisane do ewidencji klubów sportowych 40
• uczniowskie kluby sportowe
21
Współpraca miasta i wspieranie klubów i organizacji sportowych odbywa się na
podstawie ustaw79 i uchwał Rady Miejskiej:
• uchwała nr V /33/2011 z 20 stycznia 2011r. w sprawie finansowania rozwoju
sportu przez gminę miasto Koszalin,
• uchwała nr V /37/2011 z 20 stycznia 2011r. w sprawie przyznawania stypendiów sportowych.
Dofinansowanie zadań z zakresu wspierania i upowszechniania kultury fizycznej
i sportu z budżetu miasta przeznaczone jest dla stowarzyszeń i klubów sportowych
79.
Ustawa o sporcie z 25 czerwca 2010 r. tekst jedn. Dz. U. z 2016 r., poz.176 , ustawa o działalności
pożytku publicznego i o wolontariacie, tekst jedn. Dz. U. z 2016 r. poz.395. Ustawa o samorządzie
gminnym tekst jedn. Dz. U. z 2016 r. poz. 446.
107
głownie na działalność merytoryczną i pokrycie kosztów utrzymania i wynajmu
obiektów sportowych. Wydatki te w latach 2012-2015 kształtowały się następująco:
Rok
kwota dotacji
2012
5.188.043 zł
2013
4.731.199 zł
2014
4.701.951 zł
2015
4.733.614 zł
Przykłady dofinansowania80 klubów sportowych w 2015 r.:
działalność merytoryczna wynajem obiektów sportowych
KS „Gwardia”
330.000 zł
500.212 zł
KKPN „Bałtyk”
330.000 zł
556.058 zł
Klub Lekkoatletyczny „Bałtyk” 54.000 zł
301.920 zł
Klub Judo „Samuraj”
83.000 zł
188.885 zł
KS Piłka Ręcznej „Gwardia”
95.000 zł
186.960 zł
MKKS „ŻAK”
90.000 zł
72.120 zł
Miejski Szkolny Zw. Sportowy 50.000 zł
17.497 zł
MKS „Znicz”
50.000 zł
Na działalność merytoryczną rozwoju sportu wyczynowego (AZS Koszalin SA
i Piłka Ręczna Koszalin SA) z budżetu miasta przekazano:
2013 r. – 2.030.000 zł
2014 r. – 2.283.740 zł
2015 r. – 2.325.000 zł.
Ogólne wydatki budżetowe
poziomie:
2012 r. – 18.967.998 zł
2013 r. – 8.221.951 zł
2014 r. – 8.589.546 zł
2015 r. – 11.656.882 zł
na kulturę i sport (dział 926) kształtowały się na
4,2%
1,8%
1,7%
2,4%
wydatków budżetowych ogółem
„„
„„
„„
Lista klubów i stowarzyszeń sportowych w Koszalinie (wybór):
• Koszykówka - AZS Koszalin, KSKK Koszalin, Politechnika Koszalińska,
MKKS „Żak” Koszalin, MKK Basket Koszalin
• Piłka ręczna - Energa AZS Koszalin, KSPR Gwardia, Szabel Koszalin
• Piłka nożna - KS „Gwardia”, KKPN „Bałtyk”
• Piłka siatkowa – KKS „Bronek” Koszalin
Sprawozdanie Prezydenta Miasta z realizacji Programu współpracy z organizacjami pozarządowymi w 2015 r., s.18-19.
80.
108
• Judo – „Samuraj” Koszalin, Judo „Gwardia” Koszalin
• Tenis stołowy – KTS „Koszalinianin” Koszalin
• Tenis ziemny – „Bałtyk” Koszalin
• Rugby – Rugby Klub Koszalin
• Sporty wodne – MKS „Znicz” Koszalin, Klub Płetwonurków Mares, Jacht
Klub Koszalin, Morski Klub Żeglarski Tramp
• Sporty walki – Fight Club Koszalin, Koszaliński Klub Karate Kyokushin
• Szachy – AKSz „Hetman” Politechnika Koszalińska
• Sporty motorowe – Automobilklub Koszaliński
• Stowarzyszenie Sportu Niepełnosprawnych „Start” Koszalin
• Towarzystwo Krzewienia Kultury Fizycznej
• Miejski Szkolny Związek Sportowy
• i inne.
Obiekty sportowe w Koszalinie
Infrastruktura sportowa na terenie miasta administrowana jest głównie przez Zarząd Obiektów Sportowych – spółkę miejską. Zarządza obiektami:
1. Park Wodny przy ul.Rolnej 14,
2. Hala Widowiskowo-Sportowa,
3. Kompleks sportowo-rekreacyjny przy ul. Jedności i Głowackiego, dwa baseny
– niecka duża i mała, hala sportowa,
4. Kompleks sportowo-rekreacyjny „Gwardia” przy ul. Fałata 34: stadion sportowy, hala sportowa, boiska boczne, skatepark, hala sportów walki, korty tenisowe, sztuczne lodowisko,
5. Kompleks obiektów „Bałtyk” przy ul. Andersa 16,
6. Hala sportowa przy ul.Orlej,
7. Kompleks sportowo-rekreacyjny „Sportowa Dolina”, m.in.: boiska do koszykówki, siatkówki, piłki nożnej, kort tenisowy ze ścianką treningową, skatepark, siłownia, stoły do tenisa stołowego, plac zabaw,
8. Kompleksy boisk na Osiedlach Wenedów, Jamno-Łabusz, Raduszka i Unii Europejskiej oraz przy ul.Głowackiego zrealizowane w ramach programu „Moje
Boisko - Orlik 2012”,
9. Zalew „Wodna Dolina” przy ul. Sybiraków,
10. Tereny podożynkowe przy ul. Orląt Lwowskich 26,
11. Ośrodek Szkolenia Taekwondo przy ul. Orląt Lwowskich 26 B,
12. Ośrodek Sportów Motorowych „Motopark” przy ul. Gnieźnieńskiej 8A,
13. Park Linowy na Górze Chełmskiej użytkowany prze firmę prywatną.
109
Znaczącą grupę obiektów wchodzących w skład miejskiej infrastruktury sportowej stanowią obiekty przyszkolne, jak boiska o różnych funkcjach, hale sportowe
czy tereny i urządzenia lekkoatletyczne. Zlokalizowane są one na terenach wszystkich koszalińskich szkół publicznych. Kolejną, liczną grupą obiektów sportowych
na terenie Koszalina są boiska, stadiony, urządzenia sportowe i place zabaw znajdujące się na terenach koszalińskich osiedli, którymi zarządzają spółdzielnie mieszkaniowe i rady osiedli. Dostęp do infrastruktury sportowej zapewniają również obiekty sportowe i inne dostosowane do potrzeb sportu i rekreacji, będące własnością
podmiotów prywatnych.
Na przestrzeni ostatnich kilku lat wiele środków finansowych angażowano na
poprawę stanu infrastruktury sportowej poprzez modernizację, remonty i budowę
nowych obiektów sportowych.
Nowe obiekty to między innymi:
• Park Wodny,
• Hala Widowiskowo-Sportowa,
• Sportowa Dolina, Wodna Dolina,
• Sala gimnastyczna przy II LO im.Wł. Broniewskiego,
• Hala sportowa przy Gimnazjum nr 6 (ul. Dąbka),
• Hala sportów walki,
• Boiska sportowe typu „Orlik”.
Zmodernizowane zostały obiekty i urządzenia na stadionie „Bałtyku”, wykonano liczne remonty i modernizacje sal gimnastycznych i boisk przyszkolnych
i w osiedlach mieszkaniowych. Na modernizację czeka stadion przy ul.Fałata. Mając dobrą infrastrukturę sportową i sprzyjający klimat środowiskowy dla sportu
coraz częściej organizowane są w Koszalinie imprezy rangi międzypaństwowej
i międzynarodowej. Od kilku lat organizowana corocznie Gala Sportu jest miejscem dla
oceny i wyróżnień klubów, stowarzyszeń i indywidualnych osiągnięć sportowców.
Rolę opiniodawczo-doradczą dla Prezydenta Miasta spełnia Rada Sportu aktualnie powołana na lata 2015-2019. Jej skład osobowy umieszczony jest w Aneksie
opracowania. 24 listopada 2016 r. Rada Miejska uchwaliła program Rozwoju Sportu w Koszalinie w latach 2016-2020. Na sesji dokonano oceny programu obowiązującego do 2015 roku oraz przyjęto dokument wskazujący najważniejsze kierunki
rozwoju sportu do 2020 roku (uchwała nr XXV/326/2016).
4.4.2. Ruch turystyczny i infrastruktura dla rekreacji
Zainteresowanie turystów danym obszarem lub miejscowością wynika z atrakcyjności i znaczenia danego miejsca. Na stopień atrakcyjności turystycznej mają
wpływ głównie walory turystyczne zagospodarowanie turystyczne i dostępności
komunikacyjne.
110
Walorami turystycznymi Koszalina są walory przyrodnicze, krajobrazowe, zabytki, nowoczesne rozwiązania architektoniczne, wydarzenia kulturalne i położenie
wśród lasów, jezior i w pobliżu morza. Miasto jest także bezpośrednim zapleczem
pasa nadmorskiego i centrum obsługowym, i usługowym o różnym charakterze
dla przybywających na wczasy, do sanatoriów oraz na wypoczynek weekendowy
szczególnie w okresie miesięcy letnich.
Według autorytetów i znawców problematyki turystycznej „turysta” to podróżujący, który korzysta z bazy noclegowej. Do Koszalina przyjeżdżają często osoby
z pasa wybrzeża na „jednodniowe odwiedziny”, ale także turyści na pobyty wielodniowe z noclegami. Kluczowe znaczenie dla rozwoju turystyki i ruchu turystycznego ma baza noclegowa o odpowiednim standardzie z różnorodnością ofert i cen.
Stan bazy noclegowej81 w Koszalinie obrazuje poniższe zestawienie.
Rok
2011
2012
2013
2014
2015
Miejsca noclegowe
10 obiektów
12
”
16
”
16
”
16
”
całoroczne
536
608
676
702
672
Wykorzystanie bazy noclegowej w Koszalinie w latach 2011-2015 kształtowało
się następująco:
Rok
korzystający z noclegów
w tym turyści zagraniczni % do ogółem
2011
42.477
4.656
11,0
2012
48.207
5.102
10,6
2013
50.497
5.427
10,7
2014
50.161
5.598
11,2
2015
50.797
5.808
11,4
Ilość udzielonych noclegów82 w latach 2011-2015 podaje zestawienie:
Rok
udzielone noclegi ogółem w tym turystom zagranicznym % ogółu
2011
61.681
8.101
13,1
2012
69.058
8.266
12,0
2013
87.111
12.494
14,3
2014
83.407
11.565
13,9
2015
79.994
11.918
14,9
Stopień wykorzystania miejsc noclegowych kształtuje się na poziomie 32-35%.
Z powyższych zestawień wynika, że od 2013 roku zwiększyła się liczba korzystaRoczniki Statystyczne Woj. Zachodniopomorskiego. Podregiony, powiaty, gminy z lat 2010-2015
oraz Turystyka w woj. zachodniopomorskim w latach 2013-2015, US Szczecin 2016.
82.
Tamże.
81.
111
jących z noclegów i udzielanych noclegów. Zdecydowanie powiększyła się ilość
przybyłych turystów zagranicznych.
Koszalin oferuje turystom trasy szlakiem zabytków, wydarzenia kulturalne,
sportowe, także o charakterze krajowym i międzynarodowym, obiekty i urządzenia
do wypoczynku, rekreacji i turystyki pieszej i rowerowej.
Ciekawą ofertą dla mieszkańców i turystów stała się przeprawa wodna „Koszałkiem” przez jezioro Jamno do Mielna i Unieścia, szynobus na trasie Koszalin-Mielno-Koszalin oraz kolej wąskotorowa Koszalin-Rosnowo-Koszalin. Z szynobusu
uruchamianego na sezon wakacyjny skorzystało: w 2013 r. – 41.857 pasażerów,
w 2014 r. – 41.344, w 2015 r. – 54.142, w tym do Mielna 28.304 osoby z Mielna do
Koszalina – 25.838 osób.
Baza sportowo-rekreacyjna w Koszalinie zarządzana (administrowana) jest
przez rożne jednostki organizacyjne jako zadanie własne, zlecone lub na podstawie stosownych umów. Uzależnione jest to również od własności nieruchomości.
W swej gestii wiele obiektów i urządzeń mają:
– Zarząd Obiektów Sportowych,
– Zarząd Dróg Miejskich,
– Zarząd Budynków Mieszkalnych,
– Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej,
– kluby sportowe i organizacje kultury fizycznej,
– spółdzielnie mieszkaniowe,
– rady osiedla i wspólnoty mieszkaniowe
– szkoły, przedszkola i ośrodki kultury,
– ogrody działkowe,
– prywatni właściciele.
Do najbardziej wielofunkcyjnych i kompleksowych terenów i urządzeń rekreacji
zalicza się:
– Park Wodny przy ul. Rolnej 14,
– Sportową Dolinę przy ul. Podgrodzie,
– Misiową Dolinę przy ul. Cedrowej,
– Tereny podożynkowe przy ul. Orląt Lwowskich 26,
– Kompleks Góry Chełmskiej u jej szczytu i w rożnych miejscach w lesie komunalnym,
– Park Osiedlowy ABC, ul.Wańkowicza,
– Park Książąt Pomorskich,
– Kompleks obiektów „Gwardii” przy ul. Fałata 34,
– Kompleks obiektów „Bałtyku” przy ul. Andersa 16,
– „Wodna Dolina” przy ul. Sybiraków,
– Przystań w Jamnie,
– Lubiatowski teren rekreacyjno-sportowy,
112
– Orliki (kompleksy rekreacyjno-sportowe),
– Place zabaw,
– „Zielony Ogród” ul. Podgórna,
– kompleks rekreacyjno-sportowy przy ul. Rodła.
4.5. Organizacje pozarządowe w mieście
Organizacje pozarządowe to podmioty powołane w określonych celach, ujęte
w statutach, odpowiednio zorganizowane w struktury skupiające grupy obywateli
realizujących statutowe zadania.
„Działalność organizacji pozarządowych oparta jest często o szeroko rozumianą
aktywność i partycypację społeczną. Jej istota odnosi się do wspólnego, partnerskiego działania „z ludźmi i dla ludzi” uwzględniającego wzajemne poszanowanie,
tolerancję i zaufanie. Sam fakt stosowania formy pracy angażującej różne podmioty
i ogół obywateli przez organizacje pozarządowe predestynuje je do tego, aby kwalifikować je do jednostek społecznie pożytecznych.”83
Organizacje pozarządowe powstają z woli grup aktywnych obywateli, realizują,określone potrzeby mieszkańców. Skupiają zazwyczaj najaktywniejszych mieszkańców najczęściej nieodpłatnie podejmują działania na rzecz swojego środowiska,
na rzecz wspólnoty lokalnej i jej mieszkańców.
Organizacje pozarządowe to osoby prawne lub jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej, utworzone na podstawie ustawy oraz stowarzyszenia nie będące jednostkami sektora finansów publicznych w rozumieniu przepisów
o finansach publicznych i nie działające w celu osiągnięcia zysku84. Są to zatem
podmioty tzw. Trzeciego sektora usług publicznych non-profit, występujące obok
sektora publicznego (państwowego) i sektora gospodarczego. Pojęcie definiujące
organizacje pozarządowe ma kilka odniesień. Najszersze zastosowanie ma definicja zawarta w ustawie z 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego
i wolontariacie85. Ustawa ta łączy organizacje pozarządowe z działalnością pożytku publicznego w sferze zadań publicznych, między innymi w zakresie pomocy
społecznej, działalności charytatywnej, ochrony i promocji zdrowia, kultury, nauki,
wypoczynku dzieci i młodzieży itd.86
Organizacje pozarządowe cechuje dobrowolność tworzenia i działalności, niedochodowość, niezależność od państwa i innych podmiotów władzy publicznej
oraz działania na rzecz dobra wspólnego.
J. Czerwiński, Dobre praktyki lokalne w: Przewodnik po społecznych formach aktywności, Lokalna Agenda 21, Koszalin 2009, s.168.
84.
Słownik samorządu terytorialnego, Zachodnie Centrum Organizacji, Zielona Góra 2003, s.231.
85.
86.
Patrz art.4 ustawy o działalności pożytku publicznego.
83.
113
Szanowni Państwo,
Ostatnie lata to renesans znaczenia i roli organizacji pozarządowych. Widać to
także w Koszalinie, gdzie obecnie działa wiele organizacji pozarządowych. Są one
stałym elementem partnerstwa lokalnego, z którym współpracuje samorząd. I nic
dziwnego - mają przecież kompetencje i doświadczenie w pracy z różnorodnymi
grupami beneficjentów. Co więcej – niektóre z nich działając na rzecz aktywizacji
społeczności lokalnej stają się swoistą „lokomotywą” lokalnej przedsiębiorczości
- poprzez działalność konsultingową, pomoc w konkursach grantowych, kursy, czy
akcje społeczne. Innymi słowy organizacje pozarządowe aktywizują i solidaryzują mieszkańców i środowiska oraz wypełniają miejsca, w których trudno działać
samorządom. Aktywność organizacji sprawia, że równocześnie wzrasta zasięg ich
oddziaływania, poprawia się merytoryczny poziom wykonywanej przez nie pracy,
a także podnosi się ich sprawność w zarządzaniu finansami. Stają się wówczas odpowiedzialnymi i kompetentnymi partnerami samorządu przy realizacji konkretnych
zadań dotyczących zróżnicowanych obszarów życia społecznego, a także sposobów
rozwiązywania problemów. Dlatego ważne jest, aby wszystkie organizacje miały
świadomość, że nie są pozostawione samym sobie, lecz mogą liczyć na wsparcie
samorządu.
W organizacjach pozarządowych skupione są wielkie pokłady entuzjazmu i pomysłowości. To bardzo cenny potencjał, który wymaga - podobnie jak diament oszlifowania i odpowiedniego wyeksponowania, aby stać się brylantem. Wszyscy,
którzy w różnej formie angażują się w działania na rzecz społeczności lokalnych,
wspierają innych w rozwoju zainteresowań lub umiejętności – zmieniają naszą rzeczywistość na lepsze. Jedną z takich organizacji pozarządowych, które idealnie wpisują się w ten obraz jest koszalińska Fundacja Nauka dla Środowiska, która jest
wypróbowanym partnerem miasta w realizowanych z powodzeniem akcjach ukierunkowanych na rozwój społeczności obywatelskiej.87
Piotr Jedliński
Prezydent Koszalina
Rada Miejska w Koszalinie corocznie uchwala program współpracy Koszalina
z organizacjami pozarządowymi i podmiotami prowadzonymi działalność pożytku
publicznego oraz rozpatruje sprawozdania z ich realizacji.
87.
Koszaliński inkubator energii społecznej – razem możemy więcej, Fundacja Nauka dla Środowiska,
Koszalin 2012, s.7.
114
Duże znaczenie w kontaktach i realizacji zadań publicznych poprzez organizacje
pozarządowe ma Gminna Rada Działalności Pożytku Publicznego88. Skład tej Rady
obecnie (III kadencja) stanowią:
• 8 reprezentantów organizacji pozarządowych89,
• 3 radnych,
• 2 przedstawicieli Prezydenta Miasta.
Skład osobowy przedstawiony jest w aneksie książki.
Biuletyn Informacji Publicznej Urzędu Miejskiego w Koszalinie zawiera wykaz
stowarzyszeń, towarzystw, klubów, fundacji wpisanych do Krajowego Rejestru Sądowego, stowarzyszeń zwykłych i organizacji pożytku publicznego, stowarzyszeń
posiadających i nieposiadających osobowości prawnej. Jest ich w Koszalinie prawie
500. Z tego według badań i sprawozdawczości aktywnie działa i funkcjonuje prawie
300, a 111 współpracuje z Miastem w sposób finansowy. 35% organizacji ma budżet
roczny poniżej 10 tys. zł, 37% między 10 tys. zł a 100 tys. zł, a 27% powyżej 100
tys. zł. 60% koszalińskich organizacji prowadzi wyłącznie nieodpłatną działalność
pożytku publicznego, 23,5% działalność nieodpłatną i odpłatną oraz 16,5% prowadzi działalność gospodarczą90.
W wyniku badań prowadzonych w 2014 roku 48% badanych organizacji ocenia
dobrze lub bardzo dobrze poziom współpracy z samorządem koszalińskim w 2013
roku, 38% – ani dobrze, ani źle, 14% – źle i bardzo źle91.
W czerwcu 2015 r. Rada Miejska uchwaliła program współpracy Miasta Koszalina z organizacjami pozarządowymi na lata 2016-2020.
Program współpracy Miasta i organizacji pozarządowych dotychczas i na następne lata (2016-2020) opiera się na podstawowych zasadach:
• pomocniczości,
• suwerenności stron,
• partnerstwa stron,
• efektywności realizacji zadań,
• uczciwej konkurencji,
• jawności działań i współpracy.
Współpraca Miasta z organizacjami odbywa się w relacji form finansowych
i niefinansowych92 za priorytetowe zadania publiczne traktowane są zadania:
Tryb powołania, działania i organizację tej Rady Rada Miejska uchwaliła uchwałą nr V/38/2011
z dnia 20 stycznia 2011 r.
89.
Zarządzenie nr 90/331/15 Prezydenta Miasta Koszalina z dnia 1.06.2015 r.
90.
Dane z załącznika do uchwały nr XI/129/2015 Rady Miejskiej w Koszalinie z dnia 25 czerwca 2015 r.
91.
Tamże, s. 2.
92.
Patrz §6 wieloletniego Programu współpracy na lata 2016-2020.
88.
115
1) pomoc społeczna;
2) ochrona i promocja zdrowia;
3) kultura, sztuka, edukacja, historia i ochrona dziedzictwa narodowego;
4) działalność na rzecz kombatantów i osób represjonowanych;
5) wspieranie i upowszechnianie kultury fizycznej;
6) turystyka i krajoznawstwo;
7) promocja zatrudnienia i aktywizacji zawodowej osób pozostających bez pracy
i zagrożonych zwolnieniem z pracy oraz działalność wspomagająca rozwój
gospodarczy, w tym rozwój przedsiębiorczości;
8) ekologia i ochrona zwierząt oraz ochrona dziedzictwa przyrodniczego;
9) działania wspomagające rozwój wspólnot i społeczności lokalnych;
10) działania na rzecz Organizacji w ramach realizacji zadań określonych.
Programy współpracy samorządu miejskiego z organizacjami pozarządowymi
oceniane są corocznie przez Radę Miejską93.
Współpraca w wymiarze finansowym na przykładzie lat 2014-2015 przedstawione jest w tabelach 39-41. Dotacje udzielane organizacjom kierowane są na realizację zadań problemowych w mieście.
Tabela 41. (skan) Wysokość środków finansowych przeznaczonych na realizację zadań
publicznych przez organizacje w ramach poszczególnych priorytetów Programu w 2014 roku94
ciąg dalszy tabeli na str. następnej
Uchwała nr IX/90/2014 Rady Miejskiej w Koszalinie z dnia 30 kwietnia 2015 r. Uchwała nr XXI
/267/2016 Rady Miejskiej w Koszalinie z dnia 24 maja 2016 r.
94.
Źródło: Sprawozdanie Prezydenta Miasta z realizacji Programu za rok 2014.
93.
116
*w tym dotacja przyznana na podstawie ustawy o sporcie z dnia 25 czerwca 2010r. (Dz. U. Nr 127,
poz. 857 ze zm.) oraz uchwały Nr V/33/2011 Rady Miejskiej w Koszalinie z dnia 20 stycznia 2011 r.
w sprawie określenia warunków i trybu finansowania rozwoju sportu przez Gminę Miasto Koszalin.
117
Tabela 42. (skan) Wysokość środków finansowych przeznaczonych na realizację zadań publicznych
przez organizacje w ramach poszczególnych priorytetów Programu w 2015 roku95.
*w tym dotacja przyznana na podstawie ustawy o sporcie z dnia 25 czerwca 2016 r. (Dz. U. Nr 127,
poz. 857 ze zm.) oraz uchwały Nr V/33/2011 Rady Miejskiej w Koszalinie z dnia 20 stycznia 2011 r.
w sprawie określenia warunków i trybu finansowania rozwoju sportu przez Gminę Miasto Koszalin.
95.
Źródło: Sprawozdanie Prezydenta Miasta z realizacji Programu za rok 2015.
118
Tabela 43. Nakłady finansowe na zadania publiczne realizowane
przez organizacje pozarządowe w Koszalinie w latach 2013-2015 (w zł).
Źródło: Sprawozdania i programy w dokumentach Urzędu Miejskiego
Referat Organizacji Pozarządowych.
Zestawienie zbiorcze realizowanych zadań pokazuje, że corocznie bierze w tym
udział ponad 100 organizacji pozarządowych (2015r. – 108), że liczba realizowanych zadań to około 130-140 rocznie, dotowanych na poziomie ponad 10 mln zł.
Corocznie środki własne organizacji stanowią około 5,5 mln zł.
Współpraca pozafinansowa Miasta i organizacji pozarządowych między innymi
polega na:
• informacji i interpretacji przepisów prawa,
• konsultacji projektów uchwał dotyczących organizacji pozarządowych i wspólnych zadań publicznych,
• doradztwie o pozyskiwaniu funduszy samorządowych i zewnętrznych,
• promowaniu przekazywania 1% na rzecz organizacji pozarządowych,
• konsultowaniu programów, projektów i konkursów na usługi publiczne,
• inne.
Od kilku lat świętem organizacji pozarządowych w Koszalinie jest Festiwal
Organizacji Pozarządowych. Ich głównym celem jest współpraca i integracja koszalińskich organizacji, promocja ich dorobku, a także zwiększanie wiedzy i świadomości o nich wśród mieszkańców.
W 2016 roku Festiwal odbył się w ramach obchodów 750-lecia nadania praw
miejskich Koszalinowi. Organizacje pozarządowe prezentowały swój dorobek
i propozycje usług na Rynku Staromiejskim – fotografia na str. następnej.
119
Od pewnego czasu obchodzony jest na całym świecie „Dzień Organizacji Pozarządowych”. Coraz większa liczba polskich samorządów także uchwala ten dzień
w celu podkreślenia roli organizacji pozarządowych w budowie społeczeństwa
obywatelskiego, a także ich działań na rzecz mieszkańców i rozwoju lokalnego.
Ideą tego dnia jest docenienie organizacji oraz wzmocnienie świadomości na ich temat wśród mieszkańców. Uchwalenie Dnia Organizacji Pozarządowych jest jedną
z form współpracy samorządu organizacjami zalecaną przez „Model współpracy
administracji publicznej i organizacji pozarządowych” stworzony przez MPiPS.
W Koszalinie podczas takiego Dnia odbywa się gala zwieńczająca konkurs „Koszaliński Lider NGO”, mający na celu wyłonienie najciekawszej inicjatywy realizowanej przez organizację pozarządową na rzecz Koszalina i jego mieszkańców w minionym roku kalendarzowym. Na gali ogłaszane są wyniki konkursu. Pierwsza taka
gala odbyła się 7 października 2014 r., podsumowała działalność, sukcesy i znaczne
inicjatywy. Tytuł „Lidera NGO 2014” zdobył Sport, rekreacja i wolontariat „SFX”.
120
Drugi Dzień Koszalińskich Organizacji Pozarządowych obchodzony był 7 października 2015 r. Zaszczytny tytuł Lidera NGO 2015 zdobyła Fundacja Zdążyć z Miłością. Fundacja została wyróżniona za utworzenie pierwszego w Koszalinie mieszkania chronionego dla samotnych, bezdomnych matek i ich dzieci. Poza Liderem NGO
2015 wyróżniono 4 równorzędne organizacje:
1) Instytut Rozwoju Zrównoważonego – za inicjatywę „Akademia Seniora” dla
ludzi młodych duchem z dużym doświadczeniem życiowym aktywnie korzystających z nowoczesnych technologii informacyjno-komunikacyjnych;
2) Koszalińskie Towarzystwo Krzewienia Kultury Fizycznej – za inicjatywę „Międzynarodowy Bieg Wenedów”, organizowaną w Koszalinie już kilkanaście razy,
goszcząc także biegaczy z miast partnerskich Europy;
3) Fundacje Odkrywcy Nauki – za inicjatywę „Akademia Odkrywców – wystawa eksperymentów”. Skierowana do najmłodszych mieszkańców Miasta i województwa, której celem była innowacyjna edukacja w formie interaktywnych
warsztatów i pokazów naukowych;
4) Hospicjum im. Maksymiliana Kolbego w Koszalinie - za inicjatywę „Festyn Rodzinny w Manowie”, zorganizowaną w partnerstwie z innymi NGO, której celem była m.in. integracja dzieci osieroconych z rówieśnikami z pełnych rodzin.
Organizacje pozarządowe - nagrody i wyróżnienia
121
4.6. Środki przekazu publicznego (prasa, radio, TV)
4.6.1. Funkcje i misje mediów lokalnych
Charakterystycznym rysem współczesnych czasów jest wolność słowa, wolność
opinii, wolność wyrażania poglądów politycznych, religijnych i kulturowych. To wymaga od każdego człowieka, od społeczności i od mediów stosownego zachowania
się wobec rzeczywistości społecznej, politycznej, ekonomicznej i kulturowej. Wzajemny stosunek do siebie i formy komunikowania się są odzwierciedleniem tożsamości indywidualnej i lokalnej.
Wielką w tym rolę mają środki publicznego i niepublicznego komunikowania,
spełniające wiele funkcji. Pierwszą z nich jest funkcja informacyjna polegająca na
pozyskiwaniu, gromadzeniu i upowszechnianiu informacji o różnej tematyce na określonym terenie i w określonym czasie. Media spełniają także funkcje opiniotwórcze,
kontrolne, integrujące, promujące, rozrywkowe i reklamowe.
Rada Europy w oparciu o Konwencję z 2005 r. zachęca do przyjęcia podniesionych standardów w zakresie funkcjonowania mediów. Na zwrócenie uwagi szczególnie zasługują przyjęte przez Komitet Ministrów w 2007 r. „Zalecenie w sprawie
misji mediów publicznych w społeczeństwie informacyjnym96” oraz „Zalecenie
w sprawie pluralizmu w mediach i zróżnicowania zawartości programowej97”. Zalecenia podkreślają wyjątkową rolę mediów publicznych polegającą na promowaniu
wartości społeczeństw demokratycznych, zwłaszcza respektowania praw człowieka
oraz pluralizmu kulturalnego i politycznego Zalecenie rekomendują mediom oferowanie szerokiego zakresu usług (np. informacja, edukacja, sport, rozrywka, reklama)
dla wszystkich grup społeczeństwa, promocję spójności społecznej, różnorodność
kulturową i pluralistyczną komunikację, dostępną dla każdego.
Zalecenie CM/Rec/2007/3 formułuje 5 uniwersalnych zasad, wyznaczających mediom funkcje we współczesnym świecie, także mediom lokalnym, są to:
1) media są punktem odniesienia dla wszystkich członków społeczeństwa, gwarantującym powszechny dostęp do programów,
2) media są czynnikiem działającym na rzecz spójności społecznej i integracji
wszystkich jednostek, grup i środowisk,
3) media są źródłem bezstronnej i niezależnej informacji i publicystyki, jak również innowacyjnej i różnorodnej zawartości, zgodnej z wysokimi standardami
etycznymi i jakościowymi,
4) media są forum dla pluralistycznej debaty publicznej i narzędziem promocji
szerszego uczestnictwa jednostek w systemie demokratycznym,
5) media są podmiotem aktywnie uczestniczącym w kreowaniu i produkcji zawarZalecenie CM/Rec(2007)3 Komitetu Ministrów dla państw członkowskich w sprawie misji mediów publicznych w społeczeństwie informacyjnym z dnia 3 stycznia 2007 r.
97.
Zalecenie Rec(2007)2 Komitetu Ministrów dla państw członkowskich w sprawie misji mediów
publicznych w społeczeństwie informacyjnym z dnia 3 stycznia 2007 r.
96.
122
tości audiowizualnej, działającym na rzecz wyższej oceny zawartości także za
pośrednictwem nowych platform komunikacyjnych.
Z faktu, że media są punktem odniesienia dla wszystkich członków społeczeństwa,
wynika, że powinny oferować informację, programy edukacyjne, kulturalne, sportowe
i rozrywkowe o zawartości przeznaczonej dla wszystkich grup odbiorców. Z kolei zasada uniwersalności, o fundamentalnym znaczeniu dla mediów publicznych, powinna
być stosowana z uwzględnieniem aspektów technicznych, społecznych i zawartości
programowej. Oferta mediów powinna być adresowana do wszystkich pokoleń.
Media, pełniąc funkcję integrującą, muszą mieć zdolność promowania spójności
społecznej na szczeblu lokalnym, regionalnym i krajowym oraz międzynarodowym.
Zalecenie nr 3 w pkt. II, b, 7 zwraca szczególną uwagę na wspieranie poczucia odpowiedzialności społeczeństwa za osiąganie tego celu. Funkcją mediów publicznych
jest zatem integrowanie wszystkich środowisk, grup społecznych i pokoleń wraz
z grupami mniejszości, młodzieżą, starszymi osobami, osobami upośledzonymi i
niepełnosprawnymi, szanując ich różną tożsamość i potrzeby. Funkcja integracyjna
nabiera szczególnego znaczenia w warunkach zagrożeń, wynikających z globalizacji,
migracji i integracji98.
Funkcja informacyjna mediów, według Zalecenia nr 3, dokonuje się poprzez realizację przestrzeni wiarygodności i rzetelności, w której media pełnią rolę bezstronnego
i niezależnego źródła informacji, opinii i komentarzy. Funkcja informacyjna, rozumiana w ten sposób, powinna przyczynić się do niwelowania fragmentacji, zmniejszania społecznej i politycznej alienacji oraz promowania rozwoju społeczeństwa
obywatelskiego. Jednocześnie media powinny stanowić forum pluralistycznej debaty
publicznej i narzędzie promocji szerszej partycypacji obywateli w systemie demokratycznym. Media publiczne powinny pełnić kluczową rolę w kształceniu aktywnych
i odpowiedzialnych obywateli. Forum debaty publicznej powinno być otwarte dla różnych idei i przekonań w społeczeństwie, a także stanowiące platformę dla upowszechniania wartości demokratycznych. W tym celu media powinny dostarczać odpowiednie informacje o systemie demokratycznym i procedurach demokratycznych. Ich rolą
jest zachęcanie do udziału nie tylko w wyborach, ale także w procesach decyzyjnych
w całym życiu publicznym. Dlatego jednym z zadań mediów publicznych powinno
być działanie na rzecz zwiększania zainteresowania obywateli sprawami publicznymi
i zachęcania ich do większej aktywności. Pluralistyczna debata powinna być także
forum promowania kultury tolerancji i wzajemnego zrozumienia.
Komitet Ministrów Rady Europy wskazuje mediom funkcję podmiotu aktywnie
uczestniczącego w tworzeniu zawartości audiowizualnej programów i własnej produkcji, mającej na celu promowanie różnorodności i tożsamości kulturowej. Komitet
zwrócił szczególną uwagę na obowiązek wspierania i produkcję dzieł, przedstawiających specyficzne cechy lokalne i regionalne. Media, jako podmiot aktywny, powin98.
Media Koszalińskie w umocnieniu tożsamości lokalnej, Politechnika Koszalińska, Koszalin 2014,
s.93-94.
123
ny stymulować twórczość artystyczną, a tam, gdzie to właściwe, wspierać imprezy
kulturalne. Podobnie powinny aktywnie uczestniczyć w tworzeniu światłego społeczeństwa poprzez odgrywanie głównej roli w dziedzinie oświaty, edukacji medialnej
i kształcenia ustawicznego. Programy i zawartości mediów publicznych powinny odzwierciedlać wielokulturowość społeczeństwa, jednocześnie zapewniając mu możliwości kulturalnej ekspresji i wymiany99.
Ujęcie tej problematyki w tym opracowaniu wskazuje na media lokalne: prasowe,
radiowe i telewizyjne. Autor nie podejmuje sfery komunikowania się internetowego
(blogosfera).
4.6.2. Prasa koszalińska
1) Głos Koszaliński – gazeta codzienna
Wydawca: Polska Press sp. z o.o.
Redaktor naczelny: Krzysztof Nałęcz
2) Miasto – tygodnik koszaliński
Wydawca: Telewizja Kablowa Koszalin sp. z o.o.
Redaktor naczelny: Marcin Napierała
3) Fakty – tygodnik koszaliński
Wydawca: Redpress Kamil Hońko
Redaktor naczelny: Kamil Hońko
4) Prestiż – magazyn koszaliński, miesięcznik
Wydawca i redaktor naczelny: Andrzej Mielcarek
5) Nasze Miasto – tygodnik
Wydawca: Polska Press sp. z o.o.
Redaktor naczelny: Maciej Gładysiewicz
6) Gazeta Ziemska – miesięcznik samorządowy
Wydawca: Starostwo Powiatowe w Koszalinie
Redaktor prowadzący: Jerzy Banasiak
7) Miesięcznik – pismo społeczno-kulturalne
Wydawca i redaktor naczelna: Maria Ulicka
8) Miasto Plus
Wydawca: Telewizja Kablowa Koszalin sp. z o.o.
Redaktor naczelny: Marcin Napierała
9) Kurier Akademicki – miesięcznik
Gazeta Studentów i Absolwentów Politechniki Koszalińskiej
10) Wodnik Koszaliński – miesięcznik
Wydawca: Miejskie Wodociągi i Kanalizacja
sp. z o.o. w Koszalinie
Redaktor prowadzący: Mirosław Ławrynow
11) imMedia – miesięcznik Pomorza
Wydawca i redaktor naczelna: Izabela Piecuch
99
. Tamże, s.55.
124
12) Twoje Zdrowie – miesięcznik medyczny
Wydawca: Infomedic.pl sp. z o.o.
Redaktor naczelny: Robert Szczepański
13) Trendy – Magazyn Miejski
Wydawca: Polska Press Grupa
Redaktor naczelna: Jolanta Stempowska
4.6.3. Rozgłośnie radiowe
A. Polskie Radio Koszalin
Jest jedną z 17 działających na terenie kraju spółek radiofonii regionalnych.
Spółka akcyjna powstała 18 listopada 1993 r., jednak historia Radia Koszalin ma
już ponad 60 lat.
Radio Koszalin nadaje całodobowy program na terenie byłego województwa koszalińskiego, słupskiego i pilskiego. Elementem wyróżniającym stację jest przewaga tematyki regionalnej, są także audycje emitowane w języku kaszubskim i ukraińskim. Radio
Koszalin ma swoje redakcje terenowe w Słupsku, Kołobrzegu, Szczecinku i Pile.
Siedziba Radia Koszalin
Studio Radia Koszalin
Radio Koszalin, oprócz swej rdzennej emisji programów organizuje koncerty we
własnym Studiu Koncertowo-Nagraniowym im. Czesława Niemena. Sala koncertowa może pomieścić około 100 osób.
Spółką kieruje Zarząd w składzie:
• Piotr Ostrowski – prezes zarządu, redaktor naczelny,
• Piotr Kobalczyk – dyrektor programowy,
• Michał Minkiewicz – dyrektor produkcji.
W radiu działa Rada Nadzorcza (3 osoby) powołana przez Ministra Skarbu Państwa i Rada Programowa w składzie 15 członków powołanych przez Krajową Radę.
125
Rysunek 13. Zasięg nadawania Polskiego Radia Koszalin
B. Radio Plus Koszalin100
Radio Plus jest rozgłośnią komercyjną wchodzącą w skład sieci ogólnopolskiej
stacji radiowych Radia Plus. Realizuje program o charakterze społeczno-religijnym.
Historia koszalińskiej stacji sięga lat 90. XX wieku. Koncesję na rozpowszechnianie programu radiofonicznego Diecezja Koszalińsko-Kołobrzeska otrzymała
100.
Źródło informacji: Alicja Górska – Radio Plus.
126
15 lipca 1994 r. Uzyskała częstotliwość 102,6 MHz. Korzystając z bazy programowej
Radia Maryja, stacja nadawała dwie godziny programu lokalnego, dwa dni w tygodniu. 26 marca 1996 r. zyskała nazwę Radio Teraz, a na Górze Chełmskiej umieszczony został nadajnik. Początki były niezwykle skromne. Zespół osób związanych ze
środowiskiem katolickim pracował na zasadach wolontariatu w siedzibie przy parafii
pw. Ducha Świętego. Redakcję tworzył bp Krzysztof Zadarko, do 1994 r. dyrektor radia. Później do 2005 r. rozgłośnią kierował ks. Andrzej Żołyniak. Następnie zastąpiła
go Alicja Górska, która kieruje radiem nadal.
Właścicielem radia jest Grupa Radiowa TIME SA. Na program Radia Plus składają się serwisy informacyjne uwzględniające wydarzenia katolickie, audycje autorskie,
tematyczne. Radio Plus angażuje się w promocję wydarzeń regionalnych i lokalnych.
Program koszaliński odbierany jest w Pile (koncesja od 2009 r.), Kołobrzegu i Słupsku (od 2010 r.) i w Szczecinku (od 2011 r.).
C. Radio ESKA 101
Radio ESKA „Hity Na Czasie” to największa w Polsce sieć rozgłośni radiowych,
od wielu lat bezsprzeczny lider pod względem słuchalności w grupie docelowej stacji
15-34 lata. Radio ESKA dostępne jest w 39 miastach Polski. Realizuje format CHR,
czyli wszystkie hity na czasie. Prezentuje muzyczne największe hity z kraju i zagranicy, a także popularne audycje, takie jak: poranny program „Ranne ptaki” z udziałem
Krzysztofa „Jankesa” Jankowskiego oraz wieczorne programy: „Gorąca 20” z udziałem Marcina „Puotecka” Nozdrynia-Płotnickiego i „ImprESKA” z udziałem Janka
Pirowskiego. To także dynamika przekazu, nowoczesne produkcje, szybkie i rzetelne
serwisy informacyjne, magazyny lokalne, interakcja ze słuchaczami oraz akcje specjalne na antenie i poza nią. W ramach działalności stacji organizowane są eventy na
szeroką skalę, m.in.: gala rozdania nagród muzycznych ESKA Music Awards, trasa
koncertów plenerowych Letnia Scena ESKI czy letnia akcja specjalna ESKA Summer City. Stacja obejmuje patronatem medialnym wiele przedsięwzięć muzycznych,
sportowych i kulturalnych, aktywnie wspiera także rozmaite inicjatywy miejskie
w ramach działań na rynkach lokalnych.
Pod marką ESKA działa telewizyjna stacja muzyczna ESKA TV, gdzie znaleźć
można wideoklipy przebojów znanych z anteny Radia ESKA oraz portal muzycznorozrywkowy eska.pl, skupiający społeczność słuchaczy tej stacji. ESKA prowadzi też
wiele projektów internetowych, do których należy m.in. platforma rozrywki eskaGO.
pl, baza gier on-line eskagames.pl, serwis filmowy eskacinema.pl i portal plotkarski
hotplota.pl.
W Koszalinie Eska nadaje od lipca 2008 r. wcześniej przez15 lat funkcjonowała
w Koszalinie jako popularna lokalna rozgłośnia Radio Północ. Radio Eska Koszalin
95.9 FM, ul. Stoczniowców 11-13. Grupa radiowa TIME.
101.
Źródło informacji: Dorota Czech – Radio Eska.
127
D. Radio Jantar
Powstało w 1972 roku i od tamtego czasu działa przy Politechnice Koszalińskiej
jako radio studenckie. Miało różne nazwy i przerwę w okresie stanu wojennego. Do
2007 roku było studium radiowym, po czym przekształciło się w rozgłośnię internetową. Program emitowany jest od poniedziałku do piątku ze studia, które mieści się
w Domu Studenta nr 1 przy ul.Rejtana 15.
4.6.4. Telewizja publiczna i kablowa
A. Telewizja Polska S.A. Oddział Szczecin - Redakcja zamiejscowa w Koszalinie
W październiku 1963 roku na podstawie decyzji Komitetu ds. Radia i Telewizji
utworzono w Koszalinie Punkt Korespondencki Dziennika Telewizyjnego. Od września 1964 roku reporterem w tym punkcie został redaktor Bogdan Żołtak. W roku
1972 powstały pierwsze redakcje telewizyjne przy Rozgłośniach Polskiego Radia.
Jedną z nich była Redakcja Telewizyjna w Koszalinie w ramach struktury Koszalińskiej Rozgłośni Polskiego Radia i Telewizji. Redakcja TV działała na zasadzie autonomicznej, bezpośrednio podporządkowana Naczelnemu Redaktorowi Rozgłośni.
Od początku 1983 roku decyzja Radiokomitetu, Koszalińska Redakcja TV została
przekazana w struktury Ośrodka Telewizyjnego Szczecin. Do dzisiaj pozostaje w jego
strukturach jako Redakcja Zamiejscowa w Koszalinie. W drugiej połowie lat 90. XX
wieku kierownikiem koszalińskiej redakcji został mianowany przez OTV Szczecin
redaktor Antoni Górkiewicz. Redakcja TV mieściła się w obiektach Koszalińskiej
Rozgłośni Polskiego Radia przy ul. Marszałka Józefa Piłsudskiego. Obecna siedziba
Redakcji TV Koszalin przy ul.W. Andersa 26 jest wynikiem adaptacji pomieszczeń po
przychodni lekarskiej, z uwagi na decyzje o budowie nowej siedziby dla koszalińskiej
Rozgłośni Radiowej. Taka była konieczność. W tym czasie zmieniono także sprzęt
z elektronicznych kamer analogowych na cyfrowe, zapisujące na dyskach.
Koszalińska redakcja ma swój udział w programach regionalnych i ogólnopolskich. Przygotowuje ogólnopolski program „Wokół ryb”, którego autorem jest gdański dziennikarz Jerzy Boj. W trakcie realizacji są dwie umowy, mające na celu pozyskanie funduszy na dwa cykliczne programy ogólnopolskie – jeden o tematyce rolnej,
drugi o tematyce morskiej. Realizowany jest cotygodniowy program katolicki „Barka”, którego autorem jest redaktor Justyna Prywer, a także materiały do programu
„Wokół nas”, materiały informacyjne do „Kroniki”, jak również materiały na antenę
ogólnopolską. Średnio około trzydziestu materiałów tygodniowo przeznaczonych jest
na antenę regionalną i około trzydziestu na antenę ogólnopolską, do takich programów jak TVP Info, Dziennik Regionów, Wiadomości, Teleexpress, Panorama, Telekurier, Agrobiznes. W obecnym czasie z koszalińską redakcją współpracuje 12 dziennikarzy, 4 operatorów, 2 dźwiękowców, 2 montażystów, 2 kierowniczki produkcji,
elektryk, informatyk i kierownik redakcji102.
102.
Informacje – Antoni Górkiewicz – kierownik Koszalińskiej Redakcji TVP, Oddział Szczecin.
128
B. Telewizja MAX 103
Została utworzona w 1998 roku. TV Max nadaje codziennie od poniedziałku do
soboty od godz.17.15, dwugodzinny blok audycji powtarzany przez całą dobę. Program ma charakter uniwersalny o tematyce lokalnej skierowany do widzów odbierających sygnał Telewizji Kablowej Koszalin.
TV Max informuje o ważnych wydarzeniach i różnych problemach dotyczących
mieszkańców Koszalina i okolic. Dostarcza użytecznych informacji bieżących (zapowiedzi imprez kulturalnych, repertuar kin) i pokazuje działalność lokalnych władz
samorządowych i instytucji użyteczności publicznej (policji, straży pożarnej, służby
zdrowia). Do programów zaprasza przedstawicieli lokalnej społeczności. Ważną część
ramówki stanowią relacje reporterskie z lokalnych imprez i wydarzeń kulturalnych,
rozrywkowych, sportowych i uroczystości religijnych. Raz w miesiącu retransmituje
obrady sesji Rady Miejskiej.
Dziennikarze TV Max
Ramówka TV Max
. Informacja autorska TV Max.
103
129
C. Telewizja lokalna Gawex
Na rynku mediów koszalińskich funkcjonuje szczecinecka Telewizja Gawex. Dociera do abonentów usług telewizji cyfrowej oraz telewizji analogowej na terenie byłego województwa koszalińskiego. Najwięcej abonentów jest w Szczecinku (siedziba
TV Gawex), Bornym Sulinowie, Złocieńcu, Połczynie Zdroju, Czaplinku, Białym
Borze, Barwicach, Czarnem, Koszalinie i Kołobrzegu. Swym zasięgiem dociera do
80 tys. mieszkańców regionu, tam gdzie docierają sygnałem, mając tam swoich odbiorców.
130
Rysunek 14. Zasięg TV Gawex
Rysunek 15. Programy cykliczne TV Gawex
5. Samorząd terytorialny – miejski
131
5. SAMORZĄD TERYTORIALNY – MIEJSKI
5.1. Pojęcie i podstawy prawne działalności samorządu miejskiego
5.1.1. Pojęcie samorządu
W języku potocznym pojęcie ,,samorząd” używane jest najczęściej na określenie
władz lokalnych. Najprostsze określenie ,,samorządu” oznacza, że dana wspólnota
mieszkańców rządzi się sama, jest niezależna, autonomiczna i samodzielna.
W literaturze prawa administracyjnego pojęcie ,,samorząd terytorialny” definiowane jest najczęściej w sposób opisowy, dodający do określenia cechy samorządu. Tak określają ,,samorząd terytorialny” profesorzy: Z. Leoński, T. Rabska,
Z. Niewiadomski, E. Ochendowski, M. Chmaj, H. Izdebski, W. Kisiel, B. Dolnicki
i inni.
Przykłady definicji:
Samorząd terytorialny to społeczność lokalna o demokratycznej organizacji wewnętrznej, która została przez ustawę wyodrębniona strukturalnie i podmiotowo
w celu zdecentralizowanego wykonywania zasadniczej części lokalnych zasad z zakresu administracji publicznej z prawem do korzystania z prawnych form działania
charakterystycznych dla administracji publicznej. (W. Kisiel, 2003)104
Samorząd terytorialny stanowi wyodrębniony w strukturze państwa, powstały
z mocy prawa związek lokalnego społeczeństwa powołany do samodzielnego wykonywania administracji publicznej wyposażony w materialne środki umożliwiające
realizację nałożonych nań zadań. (E. Ochendowski, 2009)105
Samorząd terytorialny to wyodrębniona grupa społeczna (związek publicznoprawny), w której członkostwo powstaje, z mocy prawa, powołana do wykonywania zadań administracji publicznej w sposób samodzielny w określonych formach.
(B. Orlik, 2012)106
Prof. M. Chmaj definiuje samorząd terytorialny: jako wyodrębniony w strukturze
państwa, powstały z mocy prawa, związek lokalnego społeczeństwa, powołany do
samodzielnego wykonywania administracji publicznej oraz wyposażony w materialne środki umożliwiające realizację nałożonych na niego zadań107.
Reasumując, określić należy, że samorząd terytorialny to ustawowo utworzona
wspólnota obywateli w celu wykonywania odpowiednich zadań publicznych, zaW. Kisiel, Ustrój samorządu terytorialnego w Polsce. Warszawa 2003, s.17-18.
E. Ochendowski, Prawo administracyjne. Część ogólna, Dom Organizatora TNOiK, Toruń 2009, s. 335.
106.
B. Orlik, Prawo administracyjne. Repetytorium. Lex a Wolters Kluwer business, Warszawa 2012, s. 58.
107.
M. Chmaj, Prawo samorządu terytorialnego, Difin, Warszawa 2013, s.18.
104.
105.
132
mieszkujących określony typ jednostki podziału terytorialnego w państwie.
Charakterystycznymi dla definicji ,,samorządu terytorialnego” są stwierdzenia,
że jest to:
• wspólnota obywateli określonego terytorium,
• wykonywanie zadań publicznych,
• podmiot stanowiący prawo miejscowe,
• władztwo administracyjno-lokalne,
• jednostka posiadająca własną organizację,
• jednostka, której organy są wybierane powszechnie, podmiot któremu zakres
zadań ustalany jest ustawami,
• organizacja samorządu zbudowana na zasadzie decentralizacji,
• instytucja konstytucyjna,
• jednostka podległa ochronie sądowej,
5.1.2. Podstawy prawne działalności samorządu miejskiego
Ustrój samorządu terytorialnego i prawne podstawy jego działalności regulują:
• Konstytucja RP,
• Europejska Karta Samorządu Terytorialnego,
• ustawy zwykłe,
• rozporządzenia wykonawcze,
• akty prawa miejscowego,
• uchwały Rady Miejskiej,
• zarządzenia prezydenta miasta.
Ustrój samorządu terytorialnego i podstawowe zasady działalności reguluje
Konstytucja RP i Europejska Karta Samorządu Terytorialnego. Konstytucja RP
z 1997 roku zawiera normy prawne, które odnoszą się bezpośrednio lub pośrednio
do samorządu terytorialnego. Przepisy bezpośrednio odnoszące się do samorządu terytorialnego znajdują się w dwóch działach: pierwszym – „Rzeczpospolita”
i siódmym – „Samorząd terytorialny”. Normy odnoszące się także do samorządu
można znaleźć w preambule Konstytucji, gdzie mówi się o poszanowaniu wolności i sprawiedliwości, współdziałaniu władz, dialogu społecznym oraz zasadzie
pomocniczości umacniającej uprawnienia obywateli w ich wspólnotach108. Wśród
przepisów rozdziału I Konstytucji poświęconych samorządowi są artykuły 15 i 16
dotyczące decentralizacji władzy publicznej, podziałowi terytorialnemu, uczestnictwie w sprawowaniu tej władzy i wykonywaniu istotnej części zadań publicznych
w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność.
Bardziej szczegółowo problematyce samorządu terytorialnego poświęcony jest
108.
Zb. Bukowski i inni, Ustrój samorządu terytorialnego. Dom Organizatora TNOiK, Toruń 2011, s. 88.
133
rozdział VII Konstytucji (art. 163-172). Rozdział ten określa:
• kompetencje samorządu terytorialnego (art.163),
• gminę jako podstawową jednostkę (art.164),
• samodzielność samorządu – osobowość prawna i ochrona sądowa (art.165),
• zadania własne i zlecone (art.166),
• dochody własne, subwencje i dotacje celowe oraz uchwały w dochodach
publicznych (art.166, 167),
• prawo ustalania podatków lokalnych (art.168),
• organy samorządu (art.169),
• prawo do referendum lokalnego (art.170),
• nadzór nad działalnością samorządu (art.171),
• prawo jednostek samorządowych do zrzeszania się.
Wśród źródeł prawa dotyczącego samorządu terytorialnego w Polsce szczególne
miejsce zajmuje Europejska Karta Samorządu Lokalnego109, sporządzona 15 października 1985 r. w Strasburgu w ramach działalności Rady Europy, weszła w życie
1 września 1988r. Polska Kartę ratyfikowała 26 kwietnia 1993 r. Karta jest umową
międzynarodową i jest źródłem prawa powszechnie obowiązującego w Polsce110,
gdyż ratyfikowana umowa międzynarodowa stanowi część krajowego porządku
prawnego i jest bezpośrednio stosowana. Karta ta odnosi się do samorządu terytorialnego na poziomie gminy i powiatu. Stanowi ona podstawowe zasady i standardy
prawa samorządowego. Do samorządu regionalnego (województwa) odnosi się Europejska Karta Samorządu Regionalnego z 1997 roku. W Polsce jeszcze nieratyfikowana.
W preambule Europejska Karta Samorządu Lokalnego stwierdza między innymi, że:
• społeczności lokalne stanowią jedną z zasadniczych podstaw ustroju demokratycznego,
• istnienie społeczności lokalnych wyposażonych w rzeczywiste uprawnienia
stwarza warunki dla zarządzania skutecznego i pozostającego zarazem w bezpośredniej bliskości obywatela,
• prawo obywateli do uczestnictwa w kierowaniu sprawami publicznymi jest
jedną z demokratycznych zasad, wspólnych dla wszystkich państw członkowskich Rady Europy.
Karta zawiera 18 artykułów. Oto kilka z nich bezpośrednio dotyczących praw,
zakresu działania, uprawnień, struktur, kontroli i zasad finansowych.
109.
110.
Dz. U. z 1994 r., nr 24, poz. 607 oraz z 2006 r., nr 154, poz. 1107.
Art. 87 Konstytucji RP z 1997 r.
134
Artykuł 3. Koncepcja samorządu lokalnego
1. Samorząd lokalny oznacza prawo i zdolność społeczności lokalnych, w granicach
określonych prawem, do kierowania i zarządzania zasadniczą częścią spraw publicznych na ich własną odpowiedzialność i w interesie ich mieszkańców.
2. Prawo to jest realizowane przez rady lub zgromadzenia, w których skład
wchodzą członkowie wybierani w wyborach wolnych, tajnych, równych, bezpośrednich i powszechnych i które mogą dysponować organami wykonawczymi im podlegającymi. Przepis ten nie wyklucza możliwości odwołania się
do zgromadzeń obywateli, referendum lub każdej innej formy bezpośredniego
uczestnictwa obywateli, jeśli ustawa dopuszcza takie rozwiązanie.
Artykuł 4. Zakres działania samorządu lokalnego
1. Podstawowe kompetencje społeczności lokalnych są określone w Konstytucji
lub w ustawie. To postanowienie nie wyklucza jednakże możliwości przyznania
społecznościom lokalnym uprawnień niezbędnych do realizacji specyficznych
zadań, zgodnie z prawem.
2. Społeczności lokalne mają – w zakresie określonym prawem – pełną swobodę
działania w każdej sprawie, która nie jest wyłączona z ich kompetencji lub nie
wchodzi w zakres kompetencji innych organów władzy.
3. Generalnie odpowiedzialność za sprawy publiczne powinny ponosić przede
wszystkim te organy władzy, które znajdują się najbliżej obywateli. Powierzając te funkcje innemu organowi władzy, należy uwzględnić zakres i charakter
zadania oraz wymogi efektywności i gospodarności.
4. Kompetencje przyznane społecznościom lokalnym powinny być w zasadzie
całkowite i wyłączne i mogą zostać zakwestionowane lub ograniczone przez
inny organ władzy, centralny lub regionalny, jedynie w zakresie przewidzianym prawem.
5. W przypadku delegowania kompetencji społecznościom lokalnym przez organy
władzy centralnej lub regionalnej, powinny one, w miarę możliwości, mieć
pełną swobodę dostosowania sposobu wykonywania tych kompetencji do warunków miejscowych.
6. Społeczności lokalne powinny być konsultowane o tyle, o ile jest to możliwe, we
właściwym czasie i w odpowiednim trybie, w trakcie opracowywania planów oraz
podejmowania decyzji we wszystkich sprawach bezpośrednio ich dotyczących.
Artykuł 5. Ochrona granic społeczności lokalnych
Każda zmiana granic społeczności lokalnej wymaga uprzedniego przeprowadzenia konsultacji z zainteresowaną społecznością, możliwie w drodze referendum,
jeśli ustawa na to zezwala.
135
Artykuł 6. Dostosowanie struktur i środków administracyjnych do zadań społeczności lokalnych
1. Jeśli bardziej ogólne postanowienia ustawy nie stanowią inaczej, społeczności
lokalne powinny móc samodzielnie ustalać swą wewnętrzną strukturę administracyjną, tworząc jednostki dostosowane do specyficznych potrzeb i umożliwiające skuteczne zarządzanie.
2. Status pracowników samorządowych powinien umożliwiać zatrudnianie pracowników wysoko wykwalifikowanych, w oparciu o kryterium umiejętności i
kompetencji; w tym celu należy przewidzieć odpowiednie zasady szkolenia,
wynagradzania oraz możliwości awansu zawodowego.
Artykuł 7. Warunki wykonywania uprawnień na szczeblu lokalnym
1. Status przedstawicieli wybieranych do władz lokalnych powinien zapewniać
swobodne wykonywanie ich mandatu.
2. Status ten powinien zapewnić wyrównanie finansowe odpowiednio do kosztów poniesionych w związku z wykonywaniem mandatu oraz, w razie potrzeby,
wyrównanie finansowe za utracone zyski lub też wynagrodzenie za wykonaną
pracę, jak również odpowiednie ubezpieczenie społeczne.
3. Funkcje lub działania nie dające się pogodzić z mandatem przedstawiciela
wybranego do władz lokalnych mogą być określone jedynie przez ustawę lub
wynikać z podstawowych zasad prawnych.
Artykuł 8. Kontrola administracyjna działalności społeczności lokalnych
1. Wszelka kontrola administracyjna społeczności lokalnych może być dokonywana wyłącznie w sposób oraz w przypadkach przewidzianych w Konstytucji
lub w ustawie.
2. Wszelka kontrola administracyjna działalności społeczności lokalnych powinna w zasadzie mieć na celu jedynie zapewnienie przestrzegania prawa i zasad
konstytucyjnych. Kontrola administracyjna może jednakże obejmować kontrolę celowości realizowaną przez organ wyższego szczebla w odniesieniu do zadań, których wykonanie zostało społecznościom lokalnym delegowane.
3. Kontrola administracyjna społeczności lokalnych powinna być sprawowana
z zachowaniem proporcji między zakresem interwencji ze strony organu kontroli a znaczeniem interesów, które ma on chronić.
Artykuł 9. Zasady finansowe społeczności lokalnych
1. Społeczności lokalne mają prawo, w ramach narodowej polityki gospodarczej,
do posiadania własnych wystarczających zasobów finansowych, którymi mogą
swobodnie dysponować w ramach wykonywania swych uprawnień.
2. Wysokość zasobów finansowych społeczności lokalnych powinna być dostosowa-
136
na do zakresu uprawnień przyznanych im przez Konstytucję lub przez prawo.
3. Przynajmniej część zasobów finansowych społeczności lokalnych powinna pochodzić z opłat i podatków lokalnych, których wysokość społeczności te mają
prawo ustalać, w zakresie określonym ustawą.
4. Systemy finansowe, na jakich opierają się zasoby pozostające do dyspozycji
społeczności lokalnych, powinny być wystarczająco zróżnicowane i elastyczne, aby mogły w miarę możliwości odpowiadać rzeczywistym zmianom zachodzącym w poziomie kosztów związanych z wykonywaniem uprawnień.
5. Ochrona społeczności lokalnych, finansowo słabszych, wymaga zastosowania procedur wyrównawczych lub działań równoważących, mających na celu
korygowanie skutków nierównego podziału potencjalnych źródeł dochodów,
a także wydatków, jakie te społeczności ponoszą. Procedury lub działania tego
typu nie powinny ograniczać swobody podejmowania decyzji przez społeczności lokalne w zakresie ich uprawnień własnych.
6. Społeczności lokalne powinny być konsultowane, w odpowiednim trybie, co do
form przyznania im zasobów pochodzących z redystrybucji dochodów.
7. O ile jest to możliwe, subwencje przyznane społecznościom lokalnym nie powinny być przeznaczane na finansowanie specyficznych projektów. Przyznanie subwencji nie może zagrażać podstawowej wolności społeczności lokalnej do swobodnego prowadzenia własnej polityki w zakresie przyznanych jej uprawnień.
8. Dla potrzeb finansowania nakładów inwestycyjnych społeczności lokalne powinny mieć dostęp do krajowego rynku kapitałowego, w granicach określonych prawem.
Artykuł 10. Prawo społeczności lokalnych do zrzeszania się
1. Wykonując swoje uprawnienia, społeczności lokalne mają prawo współpracować z innymi społecznościami lokalnymi oraz zrzeszać się z nimi - w granicach
określonych prawem – w celu realizacji zadań, które stanowią przedmiot ich
wspólnego zainteresowania.
2. Prawo społeczności lokalnych do przystąpienia do stowarzyszenia w celu
ochrony i rozwijania wspólnych interesów oraz prawo do przystąpienia do
międzynarodowego stowarzyszenia społeczności lokalnych będzie uznane
w każdym państwie.
3. Społeczności lokalne mogą współpracować ze społecznościami innych państw
na warunkach przewidzianych prawem.
Artykuł 11. Prawna ochrona samorządu lokalnego
Społeczności lokalne mają prawo do odwołania na drodze sądowej w celu zapewnienia swobodnego wykonywania uprawnień oraz poszanowania zasad samorządności lokalnej, przewidzianych w Konstytucji lub w prawie wewnętrznym.
137
Podstawy ustawowe (wybór)
Ustawowych podstaw regulujących działalność administracji publicznej w tym
samorządu terytorialnego jest wiele, określają zakresy zadań, kompetencji, uprawnień, z obowiązków i postępowań. Są to ustawy ustrojowe, finansowo-gospodarcze,
prawa administracyjnego i materialnego. Szczególną rolę dla działalności jednostek
samorządu terytorialnego odgrywają ustawy (wybór):
- ustrojowe:
1) ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym, tekst jedn. Dz. U.
z 2016 r., poz. 446,
2) ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym, tekst jedn.
Dz. U. z 2016 r., poz. 814,
3) ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa, tekst jedn. Dz. U.
z 2016r., poz. 486.
- finansowe:
4) ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, tekst jedn. Dz. U.
z 2013 r., poz. 885 z późn. zm.,
5) ustawa z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego, tekst jedn. Dz. U. z 2016 r., poz. 198,
6) ustawa z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości, tekst jedn. Dz. U. z 2016
r., poz. 1047,
7) ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. – ordynacja podatkowa, tekst jedn. Dz. U.
z 2012 r., poz. 749,
8) ustawa z dnia 12 stycznia 1991r. o podatkach i opłatach lokalnych - tekst jedn.
Dz. U. z 2016r., poz. 716.
9) ustawa z dnia 17 grudnia 2004 r. o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny
finansów publicznych, tekst jedn. Dz. U. z 2013 r., poz. 168.
- kontroli i nadzoru:
10) ustawa z dnia 7 października 1992 r. o regionalnych izbach obrachunkowych,
tekst jedn. Dz. U. z 2016 r., poz. 561.,
11) ustawa z dnia 12 października 1994 r. o samorządowych kolegiach odwoławczych, tekst jedn. Dz. U. z 2001 r., nr 79, poz. 856 z późn. zm.,
12) ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, tekst jedn. Dz. U. z 2012 r., poz. 270 z późn. zm.,
13) ustawa z dnia 23 stycznia 2009 r. o wojewodzie i administracji rządowej, tekst
jedn. Dz. U. z 2015 r., poz. 525.
- proceduralne i wyborcze:
14) ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. – kodeks postępowania administracyjnego,
tekst jedn. Dz. U. z 2013 r., poz. 267 z późn. zm.,
15) ustawa z dnia 5 stycznia 2011 r. – kodeks wyborczy, Dz. U. nr 21,
138
poz. 211 z późn. zm.,
16) ustawa z dnia 15 września 2000 r. o referendum lokalnym, tekst jedn. Dz. U.
z 2016r., poz. 706,
17) ustawa z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo o zamówieniach publicznych, tekst
jedn. Dz. U. z 2013 r., nr 902 z późn. zm.,
18) ustawa z dnia 24 lipca 1998 r. o wprowadzeniu zasadniczego trójstopniowego
podziału terytorialnego państwa, Dz. U. nr 96, poz. 603 z późn. zm.
- materialne:
19) ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty, tekst jedn. Dz. U. z 2004 r.,
nr 256, poz. 2572 z późn. zm.,
20) ustawa z dnia 25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej, tekst jedn. Dz. U. z 2012 r., poz. 406 z późn. zm.,
21) ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, tekst jedn. Dz. U. z 2012 r., poz. 647 z późn. zm.,
22) ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, tekst jedn. Dz. U. z 2016 r., poz. 250,
23) ustawa z dnia 20 grudnia 1996 r. o gospodarce komunalnej, tekst jedn. Dz. U.
z 2016 r., poz. 573,
24) ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami, tekst jedn.
Dz. U. z 2010 r., nr 102, poz. 651 z późn. zm.,
- inne (przykłady):
25) ustawa z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych, tekst jedn.
Dz. U. z 2016 r., poz. 902,
26) ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks Pracy, tekst jedn. Dz. U. z 1998 r.,
nr 21, poz. 94 z późn. zm.,
27) ustawa z dnia 26 czerwca 1982 r. – Karta Nauczyciela, tekst jedn. Dz. U.
z 2014 r., poz. 191.
Powyższe akty prawne wybrane są z obszernego katalogu ustawodawczego dotyczącego samorządu gmin, powiatów i województw. Ponadto system rozporządzeń
wykonawczych, regulujących sposoby postępowań w działalności i funkcjonowaniu samorządu terytorialnego stanowi uzupełnienie regulacji prawnych.
Akty prawa miejscowego
Przez określenie akty prawa miejscowego rozumieć należy przepisy prawne powszechnie obowiązujące na oznaczonej części terytorium państwa, a nie na całym
obszarze i tylko wtedy, gdy wydawane są przez organy samorządu terytorialnego
lub terenowe organy administracji rządowej111.
111.
E. Ochendowski, Prawo administracyjne, część ogólna, Dom Organizatora TNOiK, Toruń 2009, s.119.
139
Aktualnie obowiązująca Konstytucja RP w art. 87 ust. 2 zalicza akty prawa
miejscowego do źródeł prawa powszechnie obowiązującego na obszarze działania
organów, które je ustanowiły. Artykuł 94 określa podstawy i zakres ustanawiania
aktów prawa miejscowego. Obecnie nie ma jednej ustawy zwykłej, która regulowałaby zasady i tryb wydawania aktów prawa miejscowego. Wydawanie takich aktów
regulują przepisy zawarte w kilku ustawach112. I tak:
– w ustawie z dn. 23 stycznia 2009 r. o administracji rządowej w województwie
znalazł się rozdział 4 zatytułowany „Akty prawa miejscowego” (art. 39-45),
– w ustawie z dn. 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa rozdział 8 „Akty
prawa miejscowego stanowionego przez samorząd województwa” (art. 89-91),
– w ustawie z dn. 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym rozdział 4 „Akty
prawa miejscowego stanowionego przez powiat” (art. 40-44),
– w ustawie z dn. 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym rozdział 4 „Akty prawa miejscowego stanowionego przez gminę” (art. 40-42),
– niektóre ustawy o organach rządowej administracji niezespolonej zawierają
upoważnienia do stanowienia aktów prawa miejscowego.
Do aktów prawa miejscowego, na podstawie przepisów uprawniających, można
zaliczyć:
1) akta zawierające statuty,
2) akta zawierające przepisy wykonawcze na podstawie upoważnień szczegółowych,
3) akta zawierające przepisy porządkowe.
Regulacje szczegółowe podstaw stanowienia prawa miejscowego, wydające je
organy oraz zasady i tryb ogłaszania ustawa o samorządzie gminnym określa w art.
40, 41 i 42. Poniżej aktualna ich treść:
Art. 40 (Podstawy stanowienia prawa)
1. Na podstawie upoważnień ustawowych gminie przysługuje prawo stanowienia
aktów prawa miejscowego obowiązujących na obszarze gminy.
2. Na podstawie niniejszej ustawy organy gminy mogą wydawać akty prawa miejscowego w zakresie:
1) wewnętrznego ustroju gminy oraz jednostek pomocniczych,
2) organizacji urzędów i instytucji gminnych,
3) zasad zarządu mieniem gminy,
4) zasad i trybu korzystania z gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej.
3. W zakresie nieuregulowanym w odrębnych ustawach lub innych przepisach
powszechnie obowiązujących rada gminy może wydawać przepisy porządkowe, jeżeli jest to niezbędne dla ochrony życia lub zdrowia obywateli oraz dla
112.
Tamże, s.126.
140
zapewnienia porządku, spokoju i bezpieczeństwa publicznego.
4. Przepisy porządkowe, o których mowa w ust. 3, mogą przewidywać za ich
naruszanie kary grzywny wymierzaną w trybie i na zasadach określonych
w prawie o wykroczeniach.
Art. 41. [Organy stanowiące prawo]
1. Akty prawa miejscowego ustanawia rada gminy w formie uchwały.
2. W przypadku niecierpiącym zwłoki przepisy porządkowe może wydać wójt,
w formie zarządzenia.
3. Zarządzenie, o którym mowa w ust. 2, podlega zatwierdzeniu na najbliższej
sesji rady gminy. Traci ono moc w razie odmowy zatwierdzenia bądź nieprzedstawienia do zatwierdzenia na najbliższej sesji rady.
4. W razie nieprzedstawienia do zatwierdzenia lub odmowy zatwierdzenia zarządzenia rada gminy określa termin utraty jego mocy obowiązującej.
5. Wójt przesyła przepisy porządkowe do wiadomości wójtom sąsiednich gmin
i staroście powiatu, w którym leży gmina, następnego dnia po ich ustanowieniu.
Art. 42. [Ogłaszanie prawa]113
Zasady i tryb ogłaszania aktów prawa miejscowego określa ustawa z dnia 20 lipca
2000 r. o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych.
Statuty
Ustrój samorządu terytorialnego jest regulowany także statutami poszczególnych jednostek samorządu terytorialnego. Statut jest aktem prawa miejscowego,
a więc źródłem prawa powszechnie obowiązującego. Jego uchwalenie jest wyrazem swobody jednostek samorządowych w kształtowaniu swojego ustroju, dlatego
często się go określa jako ,,konstytucję” danej jednostki. Statuty muszą być jednak
zgodne z regulacjami ustaw jako aktów wyżej stojących w hierarchii źródeł prawa
powszechnie obowiązującego114.
5.2. Organy samorządu, zadania i kompetencje
Reforma samorządowa z przełomu lat 1998/99 wprowadziła do systemu samorządu terytorialnego tzw. miasta na prawach powiatu. ,,Prawa powiatu przysługują
miastom, które w dniu 31 grudnia 1998 r. liczyły więcej niż 100.000 mieszkańców,
a także miastom, które z tym dniem przestały być siedzibami wojewodów, chyba
że na wniosek właściwej rady miejskiej odstąpiono od nadania miastu praw powiatu, oraz tym, którym nadano status miasta na prawach powiatu, przy dokonywaniu
pierwszego podziału administracyjnego kraju na powiaty”115. Miasto na prawach
Dz. U. z 2011 r. nr 197, poz. 1172 i nr 232, poz. 1378.
M. Chmaj, Prawo samorządu terytorialnego, Difin, Warszawa 2013, s.23.
115.
Art. 91 ustawy o samorządzie powiatowym z 5 czerwca 1998 r, tekst jedn. Dz. U. z 2016 r., poz. 814.
113.
114.
141
powiatu jest gminą o statusie miasta wykonującą zadania gminy i zadania powiatu. Ustawodawca tej gminie miejskiej powierzył rozszerzony zakres zadań. Organy
w mieście na prawach powiatu wykonują kompetencje rady gminy i powiatu, a prezydent miasta swoje i starosty. Organami są rada miasta i prezydent miasta.
„Ustrój i działania organów miasta na prawach powiatu, w tym nazwę, skład,
liczebność oraz powoływanie i odwoływanie, a także zasady sprawowania nadzoru
określa ustawa o samorządzie gminnym.”116
5.2.1. Zadania samorządu
Proste i zwykłe określenie „zadania” oznacza to, co należy wykonać, spełnić,
powierzyć komuś. Ma ono różne znaczenie w zależności od celu i adresata. W ujęciu „zadania samorządu terytorialnego” określić można jako „nałożone ustawowo
zadania publiczne gmin, powiatów i województw polegające na zaspokajaniu potrzeb, wspólnot samorządowych przy wykorzystaniu określonych środków, bliskie
obecnemu w ustawach ustrojowych pojęcie: „sprawy”117.
Podstawowy i zasadniczy zakres zadań i działania samorządów określa Konstytucja RP z 2 kwietnia 1997 r. Zgodnie z art. 164 ust. 3 gmina wykonuje wszystkie
zadania samorządu terytorialnego nie zastrzeżone dla innych jednostek samorządu terytorialnego. Artykuł 16 ust. 2 określa, ze samorząd terytorialny uczestniczy
w sprawowaniu władzy publicznej. Zatem przysługuje mu określona część zadań
publicznych wskazana w ustawach. Zadania te samorząd wykonuje w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność. Zadania te podzielone są na różne poziomy
samorządu: gminy, powiaty i województwa. Konstytucja RP w art. 167 zapewnia
jednostkom samorządowym udział w dochodach publicznych odpowiednio do przypadających zadań. Jeśli następują zmiany w zakresie zadań i kompetencji, to także
muszą nastąpić odpowiednie zmiany w podziale dochodów publicznych. Rodzaje
zadań samorządów regulują:
• Konstytucja RP (art. 166),
• ustawy ustrojowe o samorządzie gminnym, powiatowym i województwa.
Zaspokajanie potrzeb wspólnoty samorządowej wykonywane jest przez jednostkę
samorządową jako zadanie własne oraz w uzasadnionych przypadkach według ustawowego określenia jako zadania zlecone. Ustawa o samorządzie gminnym mówi także o zadaniach wykonywanych na podstawie porozumienia z organami administracji
rządowej, a także porozumienia z samorządem powiatu lub województwa118.
Tamże, art. 92 ust. 3.
B. Kumorek ( red.), Słownik samorządu terytorialnego, Zachodnie Centrum Organizacji, Zielona
Góra 2003, s. 429.
118.
Art. 8 ustawy o samorządzie gminnym, tekst jedn. Dz. U. z 2016 r., poz. 446.
116.
117.
142
Tabela 44. Rodzaje zadań gminy
Opracowanie własne na podstawie konstytucji i ustaw
Katalog zadań własnych zamieszczony w art. 7 ust. 1 ustawy gminnej nie ma
charakteru zamkniętego i nie jest wyczerpujący, jest przykładowy i może być uzupełniany zadaniami stawianymi przez organy gminy119. O tym świadczy art. 164
ust.3 Konstytucji RP: „Gmina wykonuje wszystkie zadania samorządu terytorialnego nie zastrzeżone dla innych jednostek samorządu terytorialnego”.
W tej sprawie charakterystyczny jest także art. 6 ustawy gminnej, który ustala:
„Ust 1. Do zakresu działania gminy należą wszystkie sprawy publiczne o znaczeniu lokalnym, niezastrzeżone ustawami na rzecz innych podmiotów.
Ust.2. Jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, rozstrzyganie w sprawach, o których
mowa w art. 1, należy do gminy”.
Katalog zadań własnych wynikający z artykułu 7 można uszeregować
w 5 podstawowych zakresów zadań120:
1) infrastruktury technicznej (pkt. 2,3,3a, 4, 7, 11,13,15),
2) infrastruktury społecznej (pkt. 5, 6, 6a, 8, 9, 10, 16),
3) ładu przestrzennego i ekologicznego (pkt. 1, 7, 12),
4) porządku publicznego (pkt. 14),
5) reprezentacji zewnętrznej gminy (pkt. 17, 18, 19, 20
119.
Por. Z. Bukowski, T. Jędrzejewski, P. Rączka, Ustrój samorządu terytorialnego, TNOiK, Toruń
2011, s. 76.
120
. Por. J. Zimmermann, Prawo administracyjne, Oficyna a Wolters Kluwer business, Warszawa 2010, s.189.
143
Tabela 45. Zakres zadań własnych gminy i powiatu
Źródło: Opracowanie na podstaw ustaw ustrojowych
Zadania zlecone gminie dotyczą różnych zakresów spraw ustawowo nałożonych
na gminę lub na podstawie porozumienia z organami administracji rządowej oraz mię-
144
dzy jednostkami samorządu terytorialnego121. Na realizację zadań zleconych gmina
otrzymuje środki finansowe w wysokości koniecznej do wykonywania tych zadań122.
Podstawową różnicą między zadaniami własnymi a zadaniami zleconymi jest sposób finansowania, kontroli i nadzoru. Zadania własne to zadania, które w świetle art.
16 ust.2 zadanie drugie Konstytucji RP samorząd wykonuje w imieniu własnym i na
własną odpowiedzialność, podczas gdy przy zadaniach zleconych mamy do czynienia
z przekazywaniem zadania jedynie do wykonania. Z art. 166 ust. 2 Konstytucji RP
wynika, że w stosunku do zadań zleconych rola organów lokalnych sprowadza się
do funkcji wykonawczych. Sposób wykonywania zadań własnych określają organy
stanowiące i wykonawcze jednostek samorządu terytorialnego. One też ponoszą odpowiedzialność polityczną, prawną i finansową za ich wykonywanie123.
Realizację zadań zleconych samorządowi gminy, powiatu lub województwa
przez administrację rządową w drodze ustawy lub zawartego porozumienia, kontroluje wojewoda pod względem legalności, gospodarności i rzetelności124. Kontrola
gospodarki finansowej jednostek samorządowych w zakresie zadań administracji
rządowej wykonywanych na podstawie ustaw lub porozumień dokonywana jest
przez Regionalne Izby Obrachunkowe z uwzględnieniem zgodności z prawem, celowości, rzetelności i gospodarności125.
Konstytucja RP z 1997 r. w artykule 169 stanowi, że jednostki samorządu terytorialnego wykonują swoje zadania za pośrednictwem organów stanowiących
i wykonawczych. W art. 11a ustawy o samorządzie gminnym ustalone jest, że organami gminy są:
- rada gminy,
- wójt (burmistrz, prezydent miasta).
W powiecie grodzkim funkcje organów powiatu sprawuje126:
- rada miasta,
- prezydent miasta.
Miasto na prawach powiatu jest gminą wykonującą zadania powiatu na zasadach
określonych w ustawie o samorządzie powiatowym.
Art. 166, ust. 2 Konstytucji RP, art. 8. Ustawy gminnej, art. 216 ust. 2 pkt. 2,3,4 ustawy o finansach publicznych.
122.
Art. 8 ust 3 ustawy gminnej.
123.
Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 25 lipca 2006 r. K30/04, OTK-A, 2006, poz. 86.
124.
Art. 3 ust. 2, art. 28 ust. 1, pkt. 2, art. 30 ust. 3 pkt. 1 ustawy z dnia 23 stycznia 2009 r. o wojewodzie i administracji rządowej w województwie (Dz. U. 2015, poz. 525.)
125.
Art. 5 ust. 1 i 2 ustawy z dn. 7 października 1992 r. o regionalnych izbach obrachunkowych, (tekst
jedn. Dz. U. z 2016 r., poz. 561)
126.
Art.92 ustawy o samorządzie powiatowym.
121.
145
5.2.2. Kompetencje i skład Rady Miejskiej
Według słownika języka polskiego „kompetencja” to zakres uprawnień, pełnomocnictw, zakres działania jakiejś instytucji, zakres spraw podlegających określonemu organowi127. W literaturze pojęcie „kompetencji” używane jest także jako „właściwość” podmiotu, organu, instytucji. Słownik samorządu terytorialnego określa
kompetencje rady jako „zespół uprawnień i obowiązków przypisanych radzie jako
organowi stanowiąco-kontrolnemu w jednostce samorządu terytorialnego.”128
Według Z. Leońskiego przez „kompetencje” w świetle prawa ustrojowego samorządu rozumieć będziemy prawne działania, głównie o charakterze władczym,
choć nie tylko. Będą to formy prawne realizacji zadań samorządu129.
Kompetencja jest zawsze środkiem do uzyskania celu, jakim jest realizacja zadań nałożonych na dany przedmiot. Dlatego organy samorządu terytorialnego zostały wyposażone w kompetencje stanowiące i kontrolne oraz wykonawcze.
W przepisach dotyczących zadań i kompetencji organu stanowiącego gminy
(miasta) oprócz katalogu właściwości rady podane są domniemane kompetencje
w zapisie art. 18 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym „do właściwości rady gminy
należą wszystkie sprawy pozostające w zakresie działania gminy, o ile ustawa nie
stanowi inaczej.” Katalog kompetencji, które należą do wyłącznej właściwości rady
gminy (miasta) zawarty jest w art. 18 ust. 2 ustawy gminnej.
2. Do wyłącznej właściwości rady gminy należy:
1) uchwalanie statutu gminy;
2) ustalanie wynagrodzenia wójta, stanowienie o kierunkach jego działania oraz
przyjmowanie sprawozdań z jego działalności;
3) powoływanie i odwoływanie skarbnika gminy, który jest głównym księgowym
budżetu – na wniosek wójta;
4) uchwalanie budżetu gminy, rozpatrywanie sprawozdania z wykonania budżetu
oraz podejmowanie uchwały w sprawie udzielenia lub nieudzielenia absolutorium z tego tytułu;
5) uchwalanie studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy oraz miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego;
6) uchwalanie programów gospodarczych;
6a) przyjmowanie programów rozwoju w trybie określonym w przepisach
o zasadach prowadzenia polityki rozwoju;
7) ustalanie zakresu działania jednostek pomocniczych, zasad przekazywania im
składników mienia do korzystania oraz zasad przekazywania środków budżetowych na realizację zadań przez te jednostki;
Uniwersalny słownik języka polskiego pod red. St. Dubisza, t.2, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa
2003, s. 390.
128.
B. Kumorek (pod red.), op. cit., s.143.
129.
Z. Leoński, Samorząd terytorialny w RP, wyd.5, Wyd. C.H. Beck, Warszawa 2006, s.30.
127.
146
8) podejmowanie uchwał w sprawach podatków i opłat w granicach określonych
w odrębnych ustawach;
9) podejmowanie uchwał w sprawach majątkowych gminy, przekraczających zakres zwykłego zarządu, dotyczących:
a) zasad nabywania, zbywania i obciążania nieruchomości oraz ich wydzierżawiania lub wynajmowania na czas oznaczony dłuższy niż 3 lata lub na
czas nieoznaczony, o ile ustawy szczególne nie stanowią inaczej; uchwała
rady gminy jest wymagana również w przypadku, gdy po umowie zawartej
na czas oznaczony do 3 lat strony zawierają kolejne umowy, których przedmiotem jest ta sama nieruchomość; do czasu określenia zasad wójt może
dokonywać tych czynności wyłącznie za zgodą rady gminy,
b) emitowania obligacji oraz określania zasad ich zbywania, nabywania i wykupu przez wójta,
c) zaciągania długoterminowych pożyczek i kredytów,
d) ustalania maksymalnej wysokości pożyczek i kredytów krótkoterminowych
zaciąganych przez wójta w roku budżetowym,
e) zobowiązań w zakresie podejmowania inwestycji i remontów o wartości
przekraczającej granicę ustalaną corocznie przez radę gminy,
f) tworzenia i przystępowania do spółek i spółdzielni oraz rozwiązywania
i występowania z nich,
g) określania zasad wnoszenia, cofania i zbywania udziałów i akcji przez wójta,
h) tworzenia, likwidacji i reorganizacji przedsiębiorstw, zakładów i innych
gminnych jednostek organizacyjnych oraz wyposażania ich w majątek,
i) ustalania maksymalnej wysokości pożyczek i poręczeń udzielanych przez
wójta w roku budżetowym;
10) określanie wysokości sumy, do której wójt może samodzielnie zaciągać zobowiązania;
11) podejmowanie uchwał w sprawie przyjęcia zadań, o których mowa w art. 8
zadania zlecone wykonywane przez gminę, ust. 2 i 2a;
12) podejmowanie uchwał w sprawach współdziałania z innymi gminami oraz
wydzielanie na ten cel odpowiedniego majątku;
12a) podejmowanie uchwał w sprawach współpracy ze społecznościami lokalnymi i regionalnymi innych państw oraz przystępowania do międzynarodowych
zrzeszeń społeczności lokalnych i regionalnych;
13) podejmowanie uchwał w sprawach herbu gminy, nazw ulic i placów będących drogami publicznymi lub nazw dróg wewnętrznych w rozumieniu ustawy
z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (Dz. U. z 2013 r. poz. 260),
a także wznoszenia pomników;
14) nadawanie honorowego obywatelstwa gminy;
14a) podejmowanie uchwał w sprawie udzielania stypendiów uczniom i studentom;
147
15) stanowienie w innych sprawach zastrzeżonych ustawami do kompetencji
rady gminy.
Poza powyższym katalogiem kompetencji dotyczących funkcji stanowiącej rady
gminy (miasta) należy wymienić jej kompetencje kontrolne, których adresatem jest
wójt (burmistrz, prezydent), a także jednostki pomocnicze i organizacyjne gminy.
Rada te kompetencje wykonuje przy pomocy powołanej przez siebie komisji rewizyjnej (art. 18a ustawy gminnej.)
Kompetencje rady gminy (miasta) można pogrupować następująco:
Tabela 46. Kompetencje rady gminy (miasta)
*Ustawa o samorządzie gminnym
Źródło: J. Zimmermann, Prawo administracyjne, Oficyna a Wolters Kluwer business, Warszawa 2010, s.193
Organizację, tryb pracy i zakres wewnętrzny funkcjonowania Rady Miejskiej
w Koszalinie określa aktualny Statut Miasta130 uchwalony 30 października 2014 r.
W paragrafie 1 stwierdza, że ,,Gmina-Miasto Koszalin jest miastem działającym
na prawach powiatu i stanowi lokalną wspólnotę samorządową tworzoną przez
mieszkańców Miasta.”
Rada działa na sesjach poprzez swoje Komisje oraz przez Prezydenta w zakresie
wykonywania uchwał Rady. Rada wybiera i odwołuje ze swego grona przewodniczącego Rady i dwóch wiceprzewodniczących.
W Radzie działa 7 komisji stałych:
• Komisja Spraw Społecznych,
• Komisja Kultury,
• Komisja Budżetu i Finansów,
• Komisja Gospodarki Komunalnej
• Komisja Edukacji, Sportu i Turystyki,
• Komisja Porządku Prawnego i Publicznego,
• Komisja Rewizyjna.
130.
Uchwała nr XLIX/712/2014 Rady Miejskiej.
148
W skład Komisji wchodzi 3-8 radnych (§46 Statutu). Radni mogą tworzyć kluby
radnych, warunkiem jest członkowstwo co najmniej 4 radnych (§11 Statutu).
Rada Miejska VII kadencji składa się z 25 radnych, wybranych 16 listopada
2014 r. na lata 2014-2018. Skład osobowy i uczestnictwo w pracach komisji Rady
przedstawia poniższe zestawienie wg stanu na dzień 31 października 2016 r.
Składy osobowe komisji Rady Miejskiej w Koszalinie w kadencji 2014-2018.
1. Komisja Spraw Społecznych
1. Wilke Izabela - przewodnicząca
2. Dworaczyk Joanna
3. Grygorcewicz Barbara
4. Skórka Oliwia - wiceprzewodnicząca
5. Tiece Bogumiła
2. Komisja Kultury
1. Tarnowski Ryszard - przewodniczący
2. Kościńska Krystyna
3. Krajczyński Mariusz
4. Mętlewicz Anna
5. Ostrowski Leopold - wiceprzewodniczący
6. Skórka Oliwia
7. Sławiński Krzysztof
8. Wilke Izabela
3. Komisja Budżetu i Finansów
1. Reinholz Marek - przewodniczący
2. Bernacki Tomasz - wiceprzewodniczący
3. Chałat Dorota
5. Sendlewski Łukasz
6. Sławiński Krzysztof
7. Waszkiewicz Marcin
8. Wezgraj Artur
4. Komisja Gospodarki Komunalnej
1. Bernacki Tomasz - przewodniczący
2. Janczewski Miłosz - wiceprzewodniczący
3. Kowalik Jakub
4. Reinholz Marek
5. Tarnowski Ryszard
5. Komisja Edukacji Sportu i Turystyki
1. Tałaj Sebastian - przewodniczący
2. Dworaczyk Joanna
3. Hołub Małgorzata
4. Karżanowski Sergiusz
5. Kwapisz Żaneta
6. Ostrowski Leopold - wiceprzewodniczący
7. Skórka Mirosław
8. Wiśniewski Artur
6. Komisja Rewizyjna
1. Sendlewski Łukasz - przewodniczący
2. Hołub Małgorzata
3. Kowalik Jakub
4. Tałaj Sebastian
5. Tiece Bogumiła - wiceprzewodnicząca
7. Komisja Porządku Prawnego i Publicznego
1. Waszkiewicz Marcin - przewodniczący
2. Grygorcewicz Barbara
3. Kościńska Krystyna
4. Skórka Mirosław - wiceprzewodniczący
5. Chałat Dorota
Kluby Radnych Rady Miejskiej w Koszalinie w kadencji 2014-2018
Platforma Obywatelska
Reinholz Marek - przewodniczący
Bernacki Tomasz - wiceprzewodniczący
Waszkiewicz Marcin - wiceprzewodniczący
Grygorcewicz Barbara
Hołub Małgorzata
Kościńska Krystyna
Kowalik Jakub
Ostrowski Leopold
Sendlewski Łukasz
Tałaj Sebastian
Tarnowski Ryszard
Tiece Bogumiła
Wilke Izabela
Lepszy Koszalin
Wezgraj Artur - przewodniczący
Dworaczyk Joanna
Karżanowski Sergiusz
Krajczyński Mariusz - wiceprzewodniczący
149
150
Kwapisz Żaneta
Sławiński Krzysztof
Inne ugrupowania w kadencji 2014-2018
Prawo i Sprawiedliwość
Janczewski Miłosz
Wiśniewski Artur
Mętlewicz Anna
Skórka Oliwia
Radni niezrzeszeni
Chałat Dorota
Skórka Mirosław
Niektóre dane z pracy Rady Miejskiej i radnych:
2011 2012 2013
Sesje
13
10
10
Uchwały
192
201
164
Interpelacje
170
144
144
Zapytania
85
49
81
Wnioski Rad Osiedli
(na sesji)
43
18
30
Wnioski w ramach
Trybuny Obywatelskiej
81
80
79
2014
10
133
118
31
2015
11
190
131
106
3
9
42
61
151
5.2.3. Kompetencje Prezydenta Miasta
Zadania i kompetencje organu wykonawczego nie mają jednolitego charakteru
zawartego tylko w ustawie ustrojowej. Wójt (burmistrz, prezydent miasta) jako organ wykonawczy wykonuje uchwały rady, a także realizuje prawo przez wykonywanie określonych zadań gminy oraz wydaje decyzje w indywidualnych sprawach
z zakresu administracji publicznej. Zadania i kompetencje organu wykonawczego
zawarte są głównie w ustawie o samorządzie gminnym, w szczególności są to:
Art. 26a.
ust.1. Wójt, w drodze zarządzenia, powołuje oraz odwołuje swojego zastępcę lub
zastępców i określa ich liczbę.
Art. 30.
1. Wójt wykonuje uchwały rady gminy i zadania gminy określone przepisami prawa.
2. Do zadań wójta należy w szczególności:
1) przygotowywanie projektów uchwał rady gminy;
1a) opracowywanie programów rozwoju w trybie określonym w przepisach
o zasadach prowadzenia polityki rozwoju;
2) określanie sposobu wykonywania uchwał;
3) gospodarowanie mieniem komunalnym;
4) wykonywanie budżetu;
5) zatrudnianie i zwalnianie kierowników gminnych jednostek organizacyjnych;
3. W realizacji zadań własnych gminy wójt podlega wyłącznie radzie gminy.
Art. 31.
Wójt kieruje bieżącymi sprawami gminy oraz reprezentuje ją na zewnątrz.
Art. 31a.
Wójt opracowuje plan operacyjny ochrony przed powodzią oraz ogłasza i odwołuje pogotowie i alarm przeciwpowodziowy.
152
Art. 31b.
1. Jeżeli w inny sposób nie można usunąć bezpośredniego niebezpieczeństwa dla
życia ludzi lub dla mienia, wójt może zarządzić ewakuację z obszarów bezpośrednio zagrożonych.
2. W przypadku wprowadzenia stanu klęski żywiołowej wójt działa na zasadach
określonych w odrębnych przepisach.
Art. 33.
1. Wójt wykonuje zadania przy pomocy urzędu gminy.
2. Organizację i zasady funkcjonowania urzędu gminy określa regulamin organizacyjny, nadany przez wójta w drodze zarządzenia.
3. Kierownikiem urzędu jest wójt.
4. Wójt może powierzyć prowadzenie określonych spraw gminy w swoim imieniu
zastępcy wójta lub sekretarzowi gminy.
5. Kierownik urzędu wykonuje uprawnienia zwierzchnika służbowego w stosunku
do pracowników urzędu oraz kierowników gminnych jednostek organizacyjnych.
Art. 39. ust. 1 i 2.
1. Decyzje w indywidualnych sprawach z zakresu administracji publicznej wydaje wójt, o ile przepisy szczególne nie stanowią inaczej.
2. Wójt może upoważnić swoich zastępców lub innych pracowników urzędu gminy do wydawania decyzji administracyjnych, o których mowa w ust. 1, w imieniu wójta.
Art. 40. ust. 2.
Na podstawie niniejszej ustawy organy gminy mogą wydawać akty prawa miejscowego w zakresie:
1) wewnętrznego ustroju gminy oraz jednostek pomocniczych;
2) organizacji urzędów i instytucji gminnych;
3) zasad zarządu mieniem gminy;
4) zasad i trybu korzystania z gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej.
Art. 41. ust. 2 i 5.
2. W przypadku niecierpiącym zwłoki przepisy porządkowe może wydać wójt,
w formie zarządzenia.
5. Wójt przesyła przepisy porządkowe do wiadomości wójtom sąsiednich gmin
i staroście powiatu, w którym leży gmina, następnego dnia po ich ustanowieniu.
Art. 46. ust.1.
1. Oświadczenie woli w imieniu gminy w zakresie zarządu mieniem składa jednoosobowo wójt albo działający na podstawie jego upoważnienia zastępca wójta
samodzielnie albo wraz z inną upoważnioną przez wójta osobą.
153
Art. 60. ust. 1 i 2.
1. Za prawidłową gospodarkę finansową gminy odpowiada wójt.
2. Wójtowi przysługuje wyłączne prawo:
1) zaciągania zobowiązań mających pokrycie w ustalonych w uchwale
budżetowej kwotach wydatków, w ramach upoważnień udzielonych przez
radę gminy;
2) emitowania papierów wartościowych, w ramach upoważnień udzielonych
przez radę gminy;
3) dokonywania wydatków budżetowych;
4) zgłaszania propozycji zmian w budżecie gminy;
5) dysponowania rezerwami budżetu gminy;
6) blokowania środków budżetowych, w przypadkach określonych ustawą.
Art. 61. ust. 2 i 3.
2. Wójt niezwłocznie ogłasza uchwałę budżetową i sprawozdanie z jej wykonania
w trybie przewidzianym dla aktów prawa miejscowego.
3. Wójt informuje mieszkańców gminy o założeniach projektu budżetu, kierunkach polityki społecznej i gospodarczej oraz wykorzystywaniu środków budżetowych.
Art. 90.
1. Wójt obowiązany jest do przedłożenia wojewodzie uchwał rady gminy w ciągu 7 dni od dnia ich podjęcia. Akty ustanawiające przepisy porządkowe wójt
przekazuje w ciągu 2 dni od ich ustanowienia.
2. Wójt przedkłada regionalnej izbie obrachunkowej, na zasadach określonych
w ust.1, uchwałę budżetową, uchwałę w sprawie absolutorium oraz inne
uchwały rady gminy i zarządzenia wójta objęte zakresem nadzoru regionalnej
izby obrachunkowej.
Wiele zadań i kompetencji wójtowi (burmistrzowi, prezydentowi miasta) nakłada ustawa o finansach publicznych z dnia 27 sierpnia 2009 r.131 Główne kompetencje zawarte są w dziale V-Budżet, wieloletnia prognoza finansowa i uchwała
budżetowa jednostki samorządu terytorialnego. W szczególności unormowania te
znajdują się w artykułach: 222 ust. 4, 230 ust. 1, 2, 232, 233, 238, 240 ust. 2, 241
ust. 1, 247, 248 ust. 1, 249 ust. 1, 3, 4, 6, 250, 255 ust. 1, 2, 257, 258, 259 ust. 2, 260
ust. 1, 2, 3, 266 ust. 1, 267, 270 ust. 1.
Poza ustawami ustrojową i finansowymi, zadania i kompetencje wójta (burmistrza, prezydenta miasta) uregulowane są różnymi ustawami prawa materialnego,
administracyjnego i procesowego. Kompetencje organu wykonawczego w gminie
131.
154
(mieście) – organu jednoosobowego, realizowane są najczęściej w formie projektów uchwał, wydawanych zarządzeń i decyzji.
Zadania i kompetencje Prezydenta Miasta określone są także w §13, 14, 16 Regulaminu Organizacyjnego Urzędu Miejskiego w Koszalinie. Regulamin ten jest załącznikiem do Zarządzenia nr 25/469/15 Prezydenta Miasta z dnia 30 lipca 2015 roku.
5.3. Administracja samorządowa
Prezydent miasta zadania wykonuje przy pomocy Urzędu Miejskiego. Określa
organizację i zasady jego funkcjonowania w regulaminie organizacyjnym nadanym w drodze zarządzenia. Prezydent miasta jest kierownikiem urzędu i wykonuje
uprawnienia zwierzchnika służbowego w stosunku do pracowników urzędu oraz
kierowników miejskich jednostek organizacyjnych.
Status pracowników samorządowych określa ustawa z dnia 21 listopada 2008 r.
o pracownikach samorządowych132 i przepisy wykonawcze. Urząd Miejski nie jest
organem lecz zespołem osób i środków materialnych służących do wykonywania
kompetencji i zadań organów samorządowych133.
Ustawa samorządowa przewiduje także, że gmina (miasto) wykonuje swoje zadania nie tylko przy pomocy organów i urzędów ale także przez inne jednostki
organizacyjne. Status prawny tych różnych jednostek regulują stosowne ustawy
np. o pomocy społecznej, systemie oświaty, o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej, o strażach gminnych itd.
Z uwagi na szeroki zakres kompetencji w sprawach decyzji administracyjnych
należących zarówno do zakresu administracji własnej jak i zleconej, prawo przewiduje możliwość upoważnienia przez prezydenta do wydawania w jego imieniu
decyzji przez różne podmioty, a przede wszystkim zastępcy prezydenta lub inni
pracownicy urzędu miejskiego w zakresie udzielonego im upoważnienia134.
Urząd wykonuje zadania gminne i powiatowe z zakresu administracji publicznej, wynikające z zadań własnych Miasta, zadań zleconych z mocy ustaw lub przejętych przez Miasto w wyniku porozumień z organami administracji rządowej lub
z jednostkami samorządu terytorialnego. Urząd jest pracodawcą w rozumieniu art.
3 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks Pracy i pracodawcą samorządowym
w rozumieniu art. 7 ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych. Urząd stanowi aparat pomocniczy Prezydenta. Urząd działa na podstawie przepisów prawa powszechnie obowiązującego, aktów prawnych wydawanych
przez Radę Miejską oraz Prezydenta, w szczególności Statutu Miasta, Statutu UrzęTekst jednolity Dz. U. z 2016, pozycja 902.
E. Ochendowski, Prawo administracyjne, część ogólna, Dom Organizatora TNOiK, Toruń 2009,
s. 368-369.
134.
Tamże, s.367.
132.
133.
155
du Miejskiego i Regulaminu Organizacyjnego.
Statut Urzędu Miejskiego ustalony był przez Radę Miejską 29 czerwca 2006 r.,
jego tekst stanowi załącznik do uchwały135
Załącznik do Uchwały nr XXXVI/562/2006
Rady Miejskiej w Koszalinie
z dnia 29 czerwca 2006 r.
STATUT URZĘDU MIEJSKIEGO W KOSZALINIE
§1.1. Urząd Miejski w Koszalinie, zwany dalej Urzędem, działa zgodnie z powszechnie obowiązującymi przepisami prawa oraz na podstawie Statutu Miasta
Koszalina, aktów prawnych wydawanych przez Radę Miejską w Koszalinie oraz
Prezydenta Miasta Koszalina.
2. Siedzibą i obszarem działania Urzędu jest Miasto Koszalin
3. Kierownikiem Urzędu jest Prezydent Miasta Koszalina.
§2. Przedmiotem działalności Urzędu jest świadczenie pomocy Prezydentowi
Miasta Koszalina w zakresie realizacji Uchwał Rady Miejskiej w Koszalinie oraz
zadań realizowanych przez Miasto Koszalin, określonych przepisami prawa.
§3. Organizację i szczegółowe zasady funkcjonowania Urzędu określa Regulamin Organizacyjny Urzędu Miejskiego w Koszalinie nadany przez Prezydenta Miasta Koszalina w drodze Zarządzenia.
§4.1. Urząd jest pracodawcą osób w nim zatrudnionych, w rozumieniu przepisów prawa pracy. W imieniu Urzędu wszelkie czynności z zakresu prawa pracy
wykonuje Prezydent Miasta Koszalina.
2. Organizację i porządek w procesie pracy oraz związane z tym prawa i obowiązki pracodawcy oraz pracowników określa Regulamin Pracy.
§5. Urząd jest jednostką budżetową i prowadzi gospodarkę finansową zgodnie
z przepisami prawa obowiązującymi w tym zakresie.
§6. Zmiany Statutu dokonuje Rada Miejska w Koszalinie w trybie właściwym dla
jego ustanowienia.
Przewodniczący Rady Miejskiej
Ryszard Wiśniewski
Strukturę organizacyjną Urzędu Miejskiego, zasady i cele funkcjonowania Urzędu
oraz zadania poszczególnych komórek wewnętrznych i stanowisk określa Regulamin
Organizacyjny nadany Zarządzeniem Prezydenta Miasta z dnia 30 lipca 2015 r.
135.
Uchwała nr XXXVI/562/2006.
156
Regulamin organizacyjny Urzędu Miejskiego w Koszalinie
Zarządzenie Nr 125/469/15 Prezydenta Miasta
z dnia 30 lipca 2015 r.
Załącznik Nr 1
do Regulaminu Organizacyjnego Urzędu Miejskiego w Koszalinie
Stan na 01.08.2015 r.
157
5.4. Jednostki organizacyjne samorządu
Samorząd miejski ma ustawowe zadania własne (art.7) może mieć i ma obowiązek wykonywania zadań zleconych (art.8), a także zadań wynikających z porozumień między jednostkami samorządowymi (art.8, ust.2a). W celu wykonywania
tych zadań organy samorządowe powołują i tworzą jednostki organizacyjne. O tym
traktuje art.9 ustawy o samorządzie gminnym136.
Art.9. 1. W celu wykonywania zadań gmina może tworzyć jednostki organizacyjne, a także zawierać umowy z innymi podmiotami, w tym z organizacjami
pozarządowymi.
Załącznik nr 3 do Regulaminu Organizacyjnego137 Urzędu Miejskiego podaje
wykaz miejskich jednostek organizacyjnych, spółek komunalnych i instytucji kultury realizujące zadania obowiązkowe, zlecone i powierzone.
Załącznik Nr 3 do Regulaminu Organizacyjnego
Urzędu Miejskiego w Koszalinie
Wykaz miejskich jednostek organizacyjnych, spółek komunalnych oraz instytucji kultury:
Miejskie jednostki organizacyjne:
1. Urząd Miejski w Koszalinie
2. Zarząd Budynków Mieszkalnych
3. Zarząd Dróg Miejskich
4. Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej
5. Dom Pomocy Społecznej
6. Żłobek Miejski
7. Zespół Obsługi Ekonomiczno-Administracyjnej Przedszkoli Miejskich
8. Placówki opiekuńczo-wychowawcze:
1) Placówka Opiekuńczo-Wychowawcza Nr 1
2) Placówka Opiekuńczo-Wychowawcza Nr 2
9. Przedszkola:
1) Przedszkole Nr 3
2) Przedszkole Nr 7
3) Przedszkole Nr 8 im. Janusza Korczaka
4) Przedszkole Nr 9 ,,Bursztynek”
5) Przedszkole Nr 10 im. Misia Uszatka
6) Przedszkole Nr 11
8) Przedszkole Nr 13 „Mała Akademia”
136.
137.
Tekst jednolity Dz. U. z 2016, pozycja 446.
Zarządzenie nr 125/465/15 Prezydenta Miasta z dnia 30 lipca 2015 r.
158
16) Przedszkole Nr 23 ,,Stokrotka”
19) Przedszkole Integracyjne
10. Szkoły
1) Szkoły Podstawowe (samodzielne):
a) Szkoła Podstawowa Nr 4 im. płk. Władimira Komarowa
b) Szkoła Podstawowa Nr 6 im. Narodowego Święta Niepodległości
c) Szkoła Podstawowa Nr 7 im. I Armii Wojska Polskiego
d) Szkoła Podstawowa Nr 9 im. Mikołaja Kopernika
e) Szkoła Podstawowa Nr 10 im. Stefana Żeromskiego
f) Szkoła Podstawowa Nr 13 im. Jana Brzechwy
g) Szkoła Podstawowa Nr 17 im. Orła Białego
h) Szkoła Podstawowa Nr 18 im. Jana Matejki
i) Szkoła Podstawowa Integracyjna Nr 21 im. Kornela Makuszyńskiego
2) Gimnazja (samodzielne):
a) Gimnazjum Nr 2 im. Janusza Korczaka
b) Gimnazjum Nr 6 im. Polskich Nauczycieli Tajnego Nauczania w latach
1939–1945
c) Gimnazjum Nr 7 im. Konstytucji 3 Maja
d) Gimnazjum Nr 9 im. Noblistów Polskich
e) Gimnazjum Nr 11 im. Lotników Polskich
3) Zespoły szkół:
a) Zespół Szkół Nr 11 im. Ks. Jana Twardowskiego (szkoła podstawowa,
gimnazjum)
b) Zespół Szkół Nr 12 (szkoła podstawowa, gimnazjum, zasadnicza szkoła
zawodowa)
c) Zespół Szkół Nr 13 (szkoła podstawowa, gimnazjum)
d) Zespół Szkół Sportowych (szkoła podstawowa, gimnazjum)
e) Zespół Szkół Nr 1 im. Mikołaja Kopernika (technikum, zasadnicza szkoła zawodowa)
159
f) Zespół Szkół Nr 2 im. Stanisława Lema (gimnazjum, liceum ogólnokształcące)
g) Zespół Szkół Nr 7 im. Bronisława Bukowskiego (technikum, zasadnicza
szkoła zawodowa)
h) Zespół Szkół Nr 8 im. Tadeusza Kościuszki (technikum, zasadnicza szkoła
zawodowa)
i) Zespół Szkół Nr 9 im. Romualda Traugutta (technikum, zasadnicza szkoła
zawodowa)
j) Zespół Szkół Nr 10 im. Bolesława Chrobrego (technikum, zasadnicza szkoła
zawodowa)
k) I Liceum Ogólnokształcące im. Stanisława Dubois
l) II Liceum Ogólnokształcące im. Władysława Broniewskiego
m) VI Liceum Ogólnokształcące
n) Centrum Kształcenia Ustawicznego im. Stanisława Staszica (szkoły dla dorosłych)
11. Placówki oświatowo-wychowawcze:
1) Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy
2) Pałac Młodzieży
3) Bursa Międzyszkolna
4) Miejska Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna
Spółki komunalne:
1. Zarząd Obiektów Sportowych Sp. z o.o.
2. Miejski Zakład Komunikacji Sp. z o.o.
3. Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej Sp. z o.o.
4. Miejskie Wodociągi i Kanalizacja Sp. z o.o.
5. Miejska Energetyka Cieplna Sp. z o.o.
6. Koszalińskie Towarzystwo Budownictwa Społecznego Sp. z o.o.
Instytucje kultury:
1. Centrum Kultury 105
2. Bałtycki Teatr Dramatyczny im. J. Słowackiego
3. Koszalińska Biblioteka Publiczna im. J. Lelewela
4. Muzeum w Koszalinie
5. Filharmonia Koszalińska im. Stanisława Moniuszki.
5.4.1. Podstawowe dane jednostek samorządowych
A. Zarząd Budynków Mieszkalnych
Zarząd Budynków Mieszkalnych jest samorządowym zakładem budżetowym.
Działa na podstawie statutu uchwalonego przez Radę Miejska oraz aktów prawnych
rangi ustawowej: o samorządzie gminnym, o finansach publicznych, o gospodarce
komunalnej, o własności lokali, o gospodarce nieruchomościami i inne.
160
Celem działania ,,Zarządu” jest między innymi:
– wykonywanie zadań gminy w zakresie gospodarowania i zarządzania (administrowania) nieruchomościami stanowiącymi własność miasta lub gdy Miasto
Koszalin pozostaje współwłaścicielem138,
– planowanie, zlecanie i nadzorowanie remontów oraz robót remontowo-konserwacyjnych i napraw bieżących,
– współpraca z innymi zarządami nieruchomości,
– zawieranie umów o najem, dzierżawę lokali mieszkalnych i użytkowych,
– prowadzenie rozliczeń finansowych, windykacji należności z tytułu najmu lokali mieszkalnych i użytkowych,
– inne zadania ujęte w zakresie działania ,,Zarządu”.
Podstawowe wskaźniki finansowe ZBM-u w latach 2014-2015 prezentuje zestawienie139:
2014
2015
1. Przychody ogółem (w zł)
40.108.125
6.022.526
w tym dotacja z budżetu Miasta
39.984.306
4.243.252
2. Koszty ogółem
39.940.443
40.573.725
3. Wynik finansowy
167.682
-589.419
4. Zatrudnienie (etaty)
75
75
5. Przeciętne miesięczne
wynagrodzenie na 1 etat
3.487
3.756
6. Należności ogółem (zł)
28.335.426
4.095.847
7. Zobowiązania
31.861.245
5.366.918
B. Zarząd Dróg Miejskich
Zarząd Dróg Miejskich w Koszalinie został powołany jako jednostka budżetowa w dniu 1 lutego 1991 r. jako Zarząd Dróg Miejskich i Zieleni w Koszalinie.
Uchwałą nr X/81/91 Rady Miejskiej w Koszalinie z dnia 1 lutego 1991 r. Uchwałą
nr IX/192/99 Rady Miejskiej w Koszalinie z dnia 24 września 1999 r. została zmieniona nazwa jednostki na Zarząd Dróg Miejskich w Koszalinie.
Zarząd działa zgodnie ze Statutem uchwalonym Uchwałą nr LIV/646/2010 Rady
Miejskiej w Koszalinie z dnia 24 czerwca 2010 r. oraz Regulaminem Organizacyjnym zatwierdzonym Zarządzaniem nr 19/84/11 Prezydenta Miasta Koszalina z dnia
27 stycznia 2011 r. Nadzór nad działalnością Zarządu sprawuje Prezydent Miasta
Koszalina. Pracą Zarządu kieruje dyrektor na podstawie pełnomocnictwa udzielonego przez Prezydenta Miasta.
Przedmiotem działania Zarządu jest zarządzanie drogami w granicach admini§5 Statutu Zarządu Budynków Mieszkalnych.
Źródło: Sprawozdanie z wykonania budżetu Miasta Koszalin za 2015 r., Koszalin 30 marca 2016 r.,
s.258-259
138.
139.
161
stracyjnych miasta Koszalina, zielenią miejską i innymi nieruchomościami przekazanymi przez Prezydenta Miasta Koszalina w trwały zarząd i administrowanie.
Podstawowe wielkości budżetowe140 Zarządu Dróg Miejskich w latach 20142015 kształtowały się następująco (zł):
Dochody ogółem
w tym:
zadania powiatowe141
zadania gminne
Wydatki ogółem
w tym:
zadania powiatowe
zadania gminne
2014
3.015.954
2015
3.735.791
1.664.315
1.351.639
1.632.065
2.103.726
40.458.811
51.308.039
16.447.209
24.011.602
23.058.871
28.249.168
W 2013 roku dochody łączne wynosiły 2.737.315 zł, wydatki 36.461.608 zł.
C. Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej
Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Koszalinie jest jednostką budżetową,
powołaną do realizacji zadań własnych gminy i powiatu oraz zadań zleconych
przez administrację rządową. W 2015 roku działał na podstawie Statutu przyjętego
Uchwałą nr XVII/215/2011 Rady Miejskiej w Koszalinie z dnia 22 grudnia 2011 r.
ze zm. oraz Zarządzenia nr 75 Dyrektora Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej
w Koszalinie z dnia 26 sierpnia 2015 r. w sprawie wprowadzenia Regulaminu Organizacyjnego Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Koszalinie.
Podstawowym aktem prawnym, na podstawie którego funkcjonuje Ośrodek,
jest ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej. Oprócz zadań wynikających z ww. ustawy Ośrodek realizuje również zadania wynikające z innych ustaw,
a w szczególności z:
– ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej,
– ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz
o zatrudnieniu osób niepełnosprawnych,
– ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o dodatkach mieszkaniowych,
Źródło: Sprawozdanie z wykonania budżetu ZDM za lata 2014-2015.
Koszalin jako miasto na prawach powiatu ma zadania powiatowe i zadania gminy miejskiej wynikające z ustaw o samorządzie gminnym i samorządzie powiatowym z innych aktów prawnych, a także
realizuje zadania zlecone.
140.
141.
162
– ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych,
– ustawy z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów,
– ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. – Prawo energetyczne,
– ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie,
– ustawy z dnia 4 kwietnia 2014 r. o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów.
Do realizowania zadań własnych gminy należały m.in. przyznawanie i wypłacanie zasiłków stałych, celowych i okresowych, wynagrodzenie za sprawowanie
kurateli, opłacanie składek na ubezpieczenie zdrowotne i społeczne, dożywianie
dzieci i dorosłych, świadczenie usług opiekuńczych i całodobowych usług opiekuńczych i bytowych, sprawianie pogrzebów, wypłacanie dodatków mieszkaniowych,
dodatków energetycznych, wsparcie osób w podeszłym wieku, zapewnienie schronienia i pomoc osobom bezdomnym, umieszczanie i kierowanie do domów pomocy
społecznej, prowadzenie mieszkania chronionego.
W ramach zadań zleconych Ośrodek realizuje m.in. specjalistyczne usługi opiekuńcze dla osób z zaburzeniami psychicznymi, wypłacanie wynagrodzenia za sprawowanie opieki, przyznawanie i wypłacanie świadczeń rodzinnych, pielęgnacyjnych i z funduszu alimentacyjnego.
W zakresie zadań własnych powiatu Ośrodek organizuje opiekę w rodzinach
zastępczych, kierował dzieci do placówek opiekuńczo-wychowawczych, udzielał
pomocy w integracji ze środowiskiem osobom pełnoletnim mającym trudności
w przystosowaniu do życia, młodzieży opuszczającej placówki opiekuńczo-wychowawcze typu rodzinnego i socjalizującego, zakłady poprawcze, rodziny zastępcze,
prowadził poradnictwo specjalistyczne z zakresu rehabilitacji społecznej osób niepełnosprawnych.
Ośrodek uczestniczy także w realizacji programów miejskich, koordynuje wdrażanie ,,Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych Miasta Koszalina” oraz
współpracuje z różnymi instytucjami i organizacjami pozarządowymi.
Na realizację zadań pomocy społecznej i utrzymanie komórek organizacyjnych,
Ośrodek wydatkował środki finansowe142:
2013 r. – 53.210,5 tys. zł
2014 r. – 53.510,7 tys. zł
2015 r. – 53.179,0 tys. zł
W 2015 roku wydano 30.368 decyzji, z tego:
– 14 447 decyzji w sprawie świadczeń z pomocy społecznej,
– 967 decyzji w ramach zadań Działu Opieki Zastępczej,
– 4 358 decyzji w sprawie dodatków mieszkaniowych,
142.
Źródło: Sprawozdanie MOPS z działalności za rok 2015, s.10.
163
– 1 640 decyzji w sprawie dodatku energetycznego,
– 5 186 decyzji w sprawie świadczeń rodzinnych,
– 793 decyzji w sprawie koszalińskiego becikowego,
– 33 decyzje w sprawie zasiłku dla opiekuna,
– 1 415 decyzji w sprawie funduszu alimentacyjnego,
– 1 529 decyzji dla dłużników alimentacyjnych.
Według stanu na dzień 31.12.2015 r. zadania własne gminy i powiatu oraz zadania zlecone miastu przez administracje rządową realizowało 183 pracowników na
174,2 etatach, w tym 54 osoby na stanowiskach pracowników socjalnych.
5.4.2. Charakterystyka spółek komunalnych
Aktualnie (2016 r.) funkcjonuje 6 miejskich spółek prawa handlowego z ograniczoną odpowiedzialnością. W większości z nich poza MEC i PGK Miasto posiada
100% udziałów.
– Zarząd Obiektów Sportowych,
– Miejska Energetyka Cieplna,
– Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej,
– Miejskie Wodociągi i Kanalizacja,
– Miejski Zakład Komunikacji,
– Koszalińskie Towarzystwo Budownictwa Społecznego.
Zarząd Obiektów Sportowych
Spółka pod nazwą Zarząd Obiektów Sportowych Sp. z o.o. w Koszalinie została
powołana przez Zarząd Miasta Koszalina uchwałą nr 28/93 z dnia 06.03.1993 roku.
Podstawą prawną powołania spółki prawa handlowego była ustawa o samorządzie
terytorialnym z dnia 08.03.1990 roku oraz uchwała Rady Miejskiej w Koszalinie
z dnia 29.01.1993 roku nr XXVIII/501/93 w sprawie likwidacji zakładu budżetowego Koszalińskiego Ośrodka Sportu i Rekreacji w Koszalinie i uchwała nr XXVIII
/502/93 w sprawie powołania spółki z ograniczoną odpowiedzialnością Zarząd
Obiektów Sportowych w Koszalinie.
ZOS sp. z o.o. funkcjonuje od 1.04.1993 roku na bazie dorobku materialnego
Koszalińskiego Ośrodka Sportu i Rekreacji w Koszalinie. W 1998 roku włączono
do obiektów Spółki majątek Miasta użytkowany dotychczas przez kluby sportowe.
Tym samym od lipca 1998 roku głównym zarządcą największych obiektów sportowych Miasta jest Zarząd Obiektów Sportowych Sp. z o.o. Dodatkowo przekazano
Spółce tereny rekreacyjne wraz z pawilonami, tzw. tereny podożynkowe.
Podmiotem działania spółki jest stwarzanie warunków dla rozwoju sportu i rekreacji w Koszalinie poprzez zarządzanie powierzonymi obiektami sportowymi
i prowadzenie działalności gospodarczej. Zgodnie ze statutem spółki prowadzi ona
164
działalność w następującym zakresie:
– wykonywanie usług dotyczących sportu i rekreacji oraz masowej kultury fizycznej;
– udostępniania bazy sportowo-rekreacyjnej dla sportu, rekreacji i masowej kultury fizycznej;
– prowadzenia działalności gospodarczej dla potrzeb sportu, rekreacji i masowej
kultury fizycznej;
– prowadzenia działalności hotelowej i gastronomicznej;
– prowadzenia działalności handlowej;
– organizowanie imprez sportowych, rekreacyjnych, estradowych, giełd i targów;
– świadczenie usług brokerskich i reklamowych;
– zarządzanie nieruchomościami wykonywane na zlecenie.
Spółka zarządza obiektami sportowymi i rekreacyjnymi zlokalizowanymi
w Koszalinie na podstawie Uchwały XXXVII/384/97 Rady Miejskiej w Koszalinie z dnia 28.11.1997 roku. Od 1.10.1998 roku ZOS sp. z o.o. przejęła od Miasta
w nieodpłatne użyczenie obiekty sportowe i rekreacyjne:
– biura, mały basen przy ulicy Jedności;
– duży basen i halę sportowa przy ulicy Głowackiego;
– stadion lekkoatletyczny ,,Bałtyk” przy ulicy Andersa;
– stadion piłkarski i hale ,,Gwardia” przy ulicy Fałata;
– halę sportową przy ulicy Orlej;
– tereny rekreacyjne przy ulicy Orląt Lwowskich.
Od 2007 r. w użyczeniu znajduje się Park Wodny. Na zlecenie Gminy Miasta
Koszalin Spółka zajmuje się również zarządzaniem Sportową Doliną oraz kompleksami typu Orlik na ul. Głowackiego, osiedlu Wenedów, osiedlu Raduszka,
osiedlu Unii Europejskiej oraz na koszalińskim osiedlu Jamno oraz Halą Widowiskowo-Sportową w Koszalinie. Od roku 2014 Spółka jest również zarządcą nowo
powstałej Wodnej Doliny. 31 lipca 2015 roku otwarty został kompleks sportoworekreacyjny ,,Park Wodny Koszalin”. Zarządza nim Zarząd Obiektów Sportowych.
Podstawowe dane finansowe z lat 2014-2015 są następujące:
2014
2015
Przychody ogółem (w tys. zł)
8.577,0
11.812,3
Koszty ogółem
8.544,8
13.285,8
Wynik finansowy
32,2
- 1.473,5
Należności ogółem (tys. zł)
2.520,7
663,5
Zobowiązania ogółem
22.704,1
61.195,4
Zatrudnienie
64
79
Przeciętne wynagrodzenie (w zł)
3.242
3.112
Źródło: Sprawozdanie z wykonania budżetu Miasta Koszalina za rok 2015, s.261
165
Miejska Energetyka Cieplna
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością wpisana do Krajowego Rejestru Sądowego pod Nr 0000027924 w dniu 13.07.2001 roku przez Sąd Rejonowy w Koszalinie. Gmina Miasto Koszalin posiada 69,2% udziałów. Spółka jest przedsiębiorstwem energetycznym do wytwarzania, przesyłu i dystrybucji ciepła.
Zamówienie na moc cieplną przez odbiorców na koniec 2015 r. wyniosła 139,75
MW. Głównymi odbiorcami energii cieplnej jest budownictwo wielorodzinne
(59,3%), uczelnie, szkoły i przedszkola (13%), obiekty użyteczności publicznej
i urzędy (9,0%) oraz obiekty handlowo-usługowe (8,0%).
Infrastruktura przesyłu i dystrybucji ciepła liczy 114,1 km sieci ciepłowniczej,
434 szt. węzłów cieplnych, w tym własność spółki 393 szt.
Podstawowe dane finansowe Spółki są następujące (w tys. zł)
2014
2015
Przychody ogółem (w tys. zł)
57.047,9
55.694,6
Koszty ogółem
51.260,1
50.192,3
Wynik finansowy brutto
5.787,8
5.502,3
Należności
11.413,2
10.311,8
Zobowiązania
15.399,2
10.988,3
Zatrudnienie (etaty)
177,8
174,6
Przeciętne wynagrodzenie (zł)
5.161
5.405
Źródło: Sprawozdanie z wykonania budżetu Miasta Koszalina za rok 2015, s.262-263.
Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej
Spółka komunalna w obecnym kształcie prawnym działa od 1993 roku na podstawie uchwały nr 31/542/93 Rady Miejskiej w Koszalinie, mocą której ówczesny
zakład budżetowy o nazwie Zakład Gospodarki Komunalnej przekształcono w spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością. Wcześniej bo od 1950 roku, zadania komunalne realizowane były przez przedsiębiorstwo komunalne. Od 2000 roku spółka
przejęła zadania Zakładu Zieleni. Udziały w spółce mają: Gmina Miasto Koszalin
(78,24%), Koszalińska Spółdzielnia Mieszkaniowa ,,Przylesie” (12,07%), Koszalińska Spółdzielnia Mieszkaniowa ,,Na Skarpie” (5,02%), ,,Nasz Dom” (1,93%),
,,Jutrzenka” (1,00%) i gminy w powiecie koszalińskim.
Podstawowymi zadaniami w działalności Spółki między innymi są:
– ręczne i mechaniczne oczyszczanie miasta,
– prace związane z estetyzacją miasta,
– opróżnianie koszy ulicznych,
– zimowe oczyszczanie miast, zwalczanie skutków zimy,
166
– urządzanie terenów zielonych,
– utrzymanie terenów zielonych,
– urządzanie placów zabaw,
– prowadzenie stacji tankowania samochodów gazem propan-butan,
– wywóz odpadów komunalnych stałych,
– wywóz gruzu,
– wywóz odpadów segregowanych,
– prowadzenie Regionalnej Instalacji Przetwarzania Odpadów Komunalnych
w Sianowie,
– administrowanie cmentarzem komunalnym i świadczenie usług pogrzebowych.
Prowadzenie powyższej działalności Spółki oparte jest o regulacje ustawowe
dotyczące spółek handlowych, odpadów, utrzymania czystości i porządku w gminach, gospodarki komunalnej, ochrony środowiska, o samorządzie gminnym i innych rozporządzeniach, uchwałach i zarządzeniach.
Sytuację finansową Spółki143 charakteryzują poniższe dane (w tys. zł):
2014
2015
Przychody ogółem
45.676,8
48.247,1
Koszty ogółem
43.000,2
44.397,0
2.676,6
3.850,1
Należności
7.074,2
11.896,9
Zobowiązania
11.054,1
22.688,9
268
273
3.675
3.670
Miejskie Wodociągi i Kanalizacja
Miejskie Wodociągi i Kanalizacja Spółka z o.o. została zarejestrowana w Sądzie
Rejonowym – Sądzie Gospodarczym w Koszalinie w dniu 31 grudnia 1991 roku.
Decyzją Prezydenta Miasta Koszalina Nr OŚ.JRK.6210-5/03 z dnia 5 marca 2003
roku wydano zezwolenie na prowadzenie działalności w zakresie zbiorowego zaopatrzenia w wodę i zbiorowego odprowadzenia ścieków na obszarze administracyjnym miasta Koszalina.
Decyzję wydano w oparciu o ustawę z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (tj. Dz. U. z 2015 r. poz.139).
Przedmiotem działalności jest:
– pobór, uzdatnianie i dostarczanie wody,
– odprowadzanie i oczyszczanie ścieków,
– wykonywanie instalacji wodno-kanalizacyjnych, cieplnych, gazowych i kli143.
Źródło: Sprawozdanie z wykonania budżetu Miasta Koszalina za rok 2015, s.264.
167
matyzacyjnych,
– sprzedaż detaliczna drobnych wyrobów metalowych, farb i szkła prowadzona
w wyspecjalizowanych sklepach,
– badania i analizy związane z jakością żywności,
– pozostałe badania i analizy techniczne,
– roboty związane z budowa rurociągów przesyłowych i sieci rozdzielczych.
Infrastruktura wodociągowa (31.12.2015 r.):
– magistrala wodociągowa
84,8 km
– sieć rozdzielcza
216,8 km
– przyłącza wodociągowe
79,3 km
– łączna długość eksploatacyjna sieci wodociągowej 380,9 km
– hydranty
1.715
– zasuwy odcinające
8.780
– zdroje
2
– wodomierze
11.300
Infrastruktura kanalizacji sanitarnej (31.12.2015 r.)
– sieć ogólnospławna
22,0 km
– sieć rozdzielcza
201,1 km
– przyłącza
63,7 km
– długość sieci kanalizacyjnej
286,8 km
Dane finansowe144 Spółki (w tys. zł):
Przychody ogółem
Koszty ogółem
Należności
Zobowiązania
2014
53.835,4
51.580,8
2.254,6
7.902,1
26.103,3
219
4.969
2015
55.443,9
52.712,6
2.731,3
7.663,9
25.053,3
224
5.225
Miejski Zakład Komunikacji
Zakład jako spółka z ograniczoną odpowiedzialnością funkcjonuje od września
1997 r. Jej założycielem i jednoosobowym właścicielem jest Gmina Miasto Koszalin. Spółka działa na podstawie Kodeksu Spółek Handlowych i przepisów ustawy
z 1996 r. o gospodarce komunalnej. Przekształcenie z ówczesnego zakładu budże144.
Źródło: Sprawozdanie z działalności MWiK za rok 2015, Koszalin, luty 2016, s.24, 25, 28, 32, 33.
168
towego na spółkę odbyło się na mocy uchwały nr XXXIII/337/97 Rady Miejskiej
i wpisaniu do Krajowego Rejestru Sądowego. Podstawowym przedmiotem działalności spółki jest transport lądowy pasażerski miejski i podmiejski. Obsługuje miasto i niektóre sąsiednie gminy.
Według badań z wiosny 2015 roku popyt na usługi MZK wynosił:
– w dni powszednie
ok.34,5 tys. pasażerów
– w soboty
ok.15,6 tys. pasażerów
– w niedziele
ok.11,5 tys. pasażerów.
W 2015 roku z komunikacji miejskiej skorzystało 18.098.131 pasażerów. Największe obciążenie notują linie nr 16 i nr 14. Spółka dysponuje 57 pojazdami,
w tym 45 autobusów niskopodłogowych.
Miejski Zakład Komunikacji w sezonie letnim od 2009 roku uruchomił przeprawę wodną na jeziorze Jamno statkiem pasażerskim ,,Koszałek”. Z tej usługi skorzystało w 2014 r. 17.078 pasażerów, w 2015 roku 22.080 pasażerów i w 2016 r.
– 22.386 pasażerów.
Podstawowe dane finansowe spółki145 ilustrują poniższe wskaźniki (w tys. zł):
2014
2015
Przychody ogółem
36.232,6
38.790,2
Koszty ogółem
36.857,6
39.025,5
Wynik finansowy
-625,0
-235,3
Należności
885,2
694,5
Zobowiązania
4.090,6
4.557,4
202
205
w tym kierowcy
108
112
4.608
4.628
Koszalińskie Towarzystwo Budownictwa Społecznego
Spółka pod taką nazwą utworzona została ma mocy uchwały nr XXVI/230/96
z 13 września 1996 roku Rady Miejskiej w Koszalinie jako jednoosobowa spółka
Miasta z ograniczoną odpowiedzialnością. Głównym zadaniem Spółki jest budowa
budynków mieszkalnych i ich eksploatacja na zasadach najmu.
Na koniec 2015 roku KTBS dysponowało 966 lokalami mieszkalnymi (50.600,05
m2) na Osiedlu Wenedów i Unii Europejskiej i 8 lokalami usługowo-handlowymi
(426,87m2).
Działalność spółki ukierunkowana jest na:
– administrowanie własnymi zasobami mieszkaniowymi,
– bieżącą działalnością eksploatacyjną i inwestycyjną,
145.
Źródło: Sprawozdanie z wykonania budżetu Miasta Koszalina za rok 2015, s.266.
169
– planowanie i przygotowanie przyszłych zamierzeń inwestycyjnych.
Podstawowe wskaźniki finansowe146 Spółki są następujące (w tys. zł):
2014
2015
Przychody ogółem
8.102,7
8.117,8
Koszty ogółem
6.391,6
5.998,7
1.711,6
2,119,1
Należności
292,9
260,0
Zobowiązania krótkoterminowe
2.183,2
2.354,2
Zobowiązania długoterminowe
60.090,6
4.557,4
18,5
19,5
3.706
4.029
5.5. Jednostki pomocnicze - Rady Osiedli
Głównym aktem prawnym, który traktuje o jednostkach pomocniczych gminy
jest ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym147. Podstawowe uregulowania znajdują się w artykułach: 5, 7, 18, 18a, 35, 36, 37, 37a, 37b, 40, 48, 51.
Na przykład:
Art. 5.
1. Gmina może tworzyć jednostki pomocnicze: sołectwa oraz dzielnice, osiedla
i inne. Jednostką pomocniczą może być również położone na terenie gminy
miasto.
2. Jednostkę pomocniczą tworzy rada gminy, w drodze uchwały, po przeprowadzeniu konsultacji z mieszkańcami lub z ich inicjatywy.
3. Zasady tworzenia, łączenia, podziału oraz znoszenia jednostki pomocniczej
określa statut gminy.
Art. 7. Zadania własne gminy
Ust.1 pkt.17. Wspieranie i upowszechnianie idei samorządowej, w tym tworzenie
warunków do działania i rozwoju jednostek pomocniczych i wdrażania programów
pobudzania aktywności obywatelskiej.
Art. 18. Właściwości rady gminy
Ust.2 pkt.7. Ustalanie zakresu działania jednostek pomocniczych, zasad przekazywania im składników mienia do korzystania oraz zasad przekazywania środków
budżetowych na realizację zadań przez te jednostki.
146.
147.
Tamże, s.267.
Tekst jedn. Dz. U. z 2016r., poz. 446.
170
Art. 18a
Ust.1. Rada gminy kontroluje działalność wójta, gminnych jednostek organizacyjnych oraz jednostek pomocniczych gminy, w tym celu powołuje komisję rewizyjną
Art. 35. Statut jednostki pomocniczej
1. Organizację i zakres działania jednostki pomocniczej określa rada gminy odrębnym statutem, po przeprowadzaniu konsultacji z mieszkańcami.
2. Statut może przewidywać powołanie jednostki niższego rzędu w ramach jednostki pomocniczej.
3. Statut jednostki pomocniczej określa w szczególności:
1) nazwę i obszar jednostki pomocniczej;
2) zasady i tryb wyborów organów jednostki pomocniczej;
3) organizację i zadania organów jednostki pomocniczej;
4) zakres zadań przekazywanych jednostce przez gminę oraz sposób ich realizacji;
5) zakres i formy kontroli oraz nadzoru organów gminy na działalnością organów jednostki pomocniczej.
Dokumentami prawnymi regulującymi ustrój jednostek pomocniczych oraz
ich struktury są uchwały organu stanowiącego w gminie. Uchwały te dotyczą
między innymi:
– tworzenia, łączenia, podziału oraz znoszenia jednostki pomocniczej,
– uchwalania statutu gminy, a w nim podstawowe regulacje dotyczące jednostek
pomocniczych,
– uchwalanie statutów jednostek pomocniczych,
– uchwalanie środków budżetowych dla Rad Osiedli w ramach uchwał budżetowych,
– ustalania zasad przyznawania diet dla przewodniczących Rad, członków zarządu i członków Rad Osiedli,
– uchwalania zasad zwrotu kosztów podróży,
– uchwalanie ordynacji wyborczej do Rad Osiedli oraz potrzebnych dokumentów do przeprowadzenia wyborów, między innymi zarządzenie wyborów, powołanie Miejskiej Komisji Wyborczej,
– uchwalenie zasad konsultacji społecznych,
– i inne.
Ustawa o samorządzie gminnym stanowi, że powołanie jednostek pomocniczych
jest uprawnieniem „nie obowiązkiem gminy”. Ustawodawca wskazał, że organem
gminy, który ma kompetencje w tym przedmiocie jest rada gminy. Utworzenie
jednostki pomocniczej nie ma charakteru obligatoryjnego, ale jeśli je tworzy musi
przeprowadzić konsultacje z mieszkańcami albo tworzy z inicjatywy mieszkańców.
Konsultacje mają na celu zapoznanie się z opinią społeczną w tej sprawie. Konsultacje mają na celu charakter opiniotwórczy a nie decyzyjny.
Uchwała rady gminy w sprawie utworzenia jednostki pomocniczej stanowi akt
prawa miejscowego i jako taki podlega publikacji na zasadach ogólnych. Rada gminy
uchwala statut dla każdej jednostki pomocniczej oddzielnie w odrębnym statucie. Sta-
171
tut jednostki pomocniczej jest podstawowym aktem ustrojowym, który określa organizację wewnętrzną, zadania, zakres działania i tryb pracy jej organów. Statut Miasta
Koszalina w swej treści ujmuje także podstawowe zasady funkcjonowania Rad Osiedli. Regulacje te zawarte są w dziale – jednostki pomocnicze - Osiedla148.
Zapisy statutowe zawarte są w dziale V – paragrafy 77-80.
Dział V. Jednostki pomocnicze - Osiedla
§77. O utworzeniu, połączeniu, podziale lub zniesieniu jednostki pomocniczej
Miasta, a także o zmianie jej granic rozstrzyga Rada w drodze uchwały, z uwzględnieniem następujących zasad: inicjatorem utworzenia, połączenia, podziału, zmiany
granic lub zniesienia jednostki pomocniczej mogą być mieszkańcy obszaru, który ta
jednostka obejmuje lub ma obejmować albo organy Miasta, utworzenie, połączenie,
podział, zmiana granic lub zniesienie jednostki pomocniczej musi zostać poprzedzone konsultacjami, których tryb określa Rada odrębną uchwałą, projekt granic jednostki pomocniczej sporządza Prezydent, przebieg granic jednostek pomocniczych
powinien w miarę możliwości uwzględniać naturalne uwarunkowania przestrzenne,
komunikacyjne i więzi społeczne.
§78.1. Obszar Miasta podzielony jest na osiedla. Liczbę osiedli, ich nazwy i granice określa odrębna uchwała Rady. Organizację i zakres działania osiedla ustala
Rada w odrębnym statucie. Rada zarządza wybory do organów osiedli.
§79.1. Przewodniczący zarządu osiedla może uczestniczyć w pracach Rady bez
prawa głosowania. Przewodniczący Rady może udzielić w trakcie sesji Rady głosu
przewodniczącym zarządu osiedli. Przepis ust. 1 - 2 stosuje się odpowiednio do
wiceprzewodniczącego zarządu osiedla, w przypadku gdy działa on w zastępstwie
przewodniczącego zarządu osiedla.
Diety i zwrot kosztów podróży dla członków Rad Osiedli określa odrębna uchwała Rady.
§80.1. Osiedle może zarządzać i korzystać z mienia komunalnego oraz rozporządzać dochodami z tego źródła. Osiedla prowadzą gospodarkę finansową
w ramach budżetu Miasta. Rada w załączniku do uchwały budżetowej uchwala
wielkości środków na wydatki osiedli. Dochodami osiedli mogą być:
1) dobrowolne wpłaty osób fizycznych i prawnych,
2) darowizny,
3) inne wpływy.
5. Wpływy określone w ust. 4 wpłacane są na wyodrębniony rachunek Urzędu
Miejskiego.
6. Informacja o realizacji planu finansowego osiedli przedkładana jest w sprawozdaniu z wykonania budżetu Miasta w terminach określonych w ustawie
o finansach publicznych.
Uchwała nr XLIX/712/2014 Rady Miejskiej w Koszalinie z dnia 30 października 2014 r. – Statut
Miasta Koszalina.
148.
172
Rada Miejska 10 czerwca 2008 roku uchwaliła 16 nowych statutów Osiedli149.
W związku z poszerzeniem granic miasta w 2010 r. o nowe miejscowości (Jamno,
Łabusz) Rada Miejska powołała nowe osiedle i uchwaliła Statut Osiedla (Uchwała
nr XLVIII/569/2010 r.) Strukturę organizacyjną Rad Osiedli w Koszalinie ilustruje
rysunek na stronie następnej.
Rysunek 16. Struktura organizacyjna Rady Osiedla w Koszalinie
Źródło: 1. Art.37 ust.1 i 2 ustawy o samorządzie gminy. 2. §5 ust.1 i 2 Statutu Osiedla
w Koszalinie. Opracowanie własne: E. Żuber
Podstawowe zadania organów osiedlowych są następujące:
A. Organ stanowiący – Rada Osiedla
1) odbywa posiedzenia w miarę potrzeby, jednak nie rzadziej niż na dwa miesiące,
2) wybiera przewodniczącego Rady Osiedla, wiceprzewodniczącego, sekretarza
Zarządu Osiedla,
3) powołuje Komisję Rady,
4) kontroluje działalność Zarządu Osiedla,
5) wykonuje zadania i realizuje swoje kompetencje ujęte w §19 i 20 statutu osiedla.
149.
Uchwała nr XXIV/268/2014 z dnia 10 czerwca 2008 r w sprawie uchwalenia Statutów Osiedli
Rady Miasta Koszalina.
173
B. Organ wykonawczy – Zarząd Osiedla 150
1. Do kompetencji Zarządu Osiedla należy:
1) realizowanie uchwał Rady Osiedla;
2) informowanie Rady Osiedla o wykonaniu uchwał;
3) składanie sprawozdania z pracy Zarządu Osiedla z okresu pomiędzy zebraniami Rady Osiedla;
4) prowadzenie innych spraw zleconych przez Radę Osiedla;
5) prowadzenie dokumentacji organów Osiedla;
6) składanie Radzie Osiedla, Przewodniczącemu Rady Miejskiej i Prezydentowi Miasta oraz mieszkańcom, półrocznej informacji i rocznego sprawozdania z realizacji planu finansowego;
7) zarządzanie powierzonym mieniem komunalnym w ramach upoważnień
udzielonych przez Prezydenta Miasta.
2. Obowiązkiem osób uczestniczących w zarządzaniu mieniem komunalnym jest
zachowanie szczególnej staranności i wykonywanie zarządu zgodnie z przeznaczeniem tego mienia oraz jego ochrona.
3. Zarząd Osiedla wykonuje czynności kancelaryjne zgodnie z instrukcją kancelaryjną dla organów gmin i związków międzygminnych.
4. Zarząd Osiedla realizuje swoje zadania poprzez:
1) podejmowanie uchwał w sprawach będących w kompetencji Zarządu Osiedla;
2) utrzymywanie bieżącego kontaktu z mieszkańcami Osiedla, organami Miasta
Koszalina i jednostkami organizacyjnymi działającymi na terenie Osiedla;
3) przygotowywanie materiałów informacyjnych dla Rady Osiedla;
4) przygotowywanie projektów uchwał dla Rady Osiedla;
5) współdziałanie z Miejskim Ośrodkiem Pomocy Społecznej;
6) zapewnienie radnym Rady Miejskiej warunków do pełnienia dyżurów.
Wykaz jednostek pomocniczych – Osiedli w Koszalinie:
– „Bukowe” – ,,Jamno-Łabusz – „Jedliny” – „im. Tadeusza Kotarbińskiego”
– „Lechitów” – „Lubiatowo” – „Morskie” – „Na Skarpie” – „Nowobramskie”
– „Raduszka” – „Rokosowo” – „im. Jana i Jędrzeja Śniadeckich”
– „Śródmieście” – „Tysiąclecia” – „Unii Europejskiej”
– „im. Melchiora Wańkowicza” – „Wspólny Dom”
Monograficzne i szczegółowe opracowanie o jednostkach pomocniczych zawiera
książka pt. ,,Jednostki pomocnicze gminy na przykładzie Rad Osiedli w Koszalinie”151.
150.
151.
§21 ust. 1-4 Statutu Osiedli.
E. Żuber, Jednostki pomocnicze gminy, Koszalińska Biblioteka Publiczna, Koszalin 2014.
174
Podsumowanie kadencji Rad Osiedli 2010-2014
Fot. Izabela Rogowska
5.6. Młodzieżowa Rada Miasta
Podstawą prawną powołania Młodzieżowej Rady Miasta jest art. 5b ustawy
o samorządzie gminnym152. Zakres działalności, tryb wyboru jej członków określa
statut nadany przez Radę Miejską153.
Rada jest reprezentacją młodzieży – uczniów szkół na poziomie gimnazjalnym
i ponadgimnazjalnym, mających siedzibę w Koszalinie, wybrany na kadencję dwuletnią. Nie posiada osobowości prawnej.
Rada154 realizuje swoje cele poprzez:
1) opiniowanie projektów uchwał Rady Miejskiej w Koszalinie regulujących
sprawy mające wpływ na warunki rozwoju młodego pokolenia,
2) inicjowanie działań dotyczących życia młodych ludzi w mieście,
3) podejmowanie działań propagujących cele Rady,
4) inspirowanie i koordynowanie inicjatyw młodych ludzi,
5) prowadzenie działalności informacyjnodoradczej,
6) nawiązywanie współpracy z krajowymi oraz zagranicznymi organizacjami,
których cele pokrywają się z celami Rady.
16 listopada 2015 r. odbyły się wybory do Młodzieżowej Rady Miasta Koszalina
XI kadencji. Do udziału w głosowaniu uprawnionych było 6.215 uczniów, spośród
których udział w głosowaniu wzięło 2.232 osoby, co oznacza frekwencję na poziomie 35,91%.
Tekst jedn. Dz. U. z 2016r. poz. 446.
Uchwała nr XLVIII/690/2014 Rady Miejskiej z dnia 25 września 2014 r.
154.
§3 Statutu MRM.
152.
153.
175
Najwyższą frekwencję odnotowano w:
- Zespole Szkół Sportowych Gimnazjum nr 1
88,46%
- Zespole Szkół nr 11 im. ks. Jana Twardowskiego – Gimnazjum nr 3 - 75,81%
- VI Liceum Ogólnokształcące
69,82%
Najniższa frekwencja była w:
- Gimnazjum nr 6
13,99%
- II Liceum Ogólnokształcące im. W. Broniewskiego 16,93%
- Zespół Szkół nr 2 im. St. Lema
21,05%
Tabela 47. Skład Młodzieżowej Rady Miasta XI kadencji
Przewodniczącym Młodzieżowej Rady Miasta na XI kadencję wybrany został
Szymon Salwowski – uczeń z Zespołu Szkół nr 1.
176
Młodzieżowa Rada Miasta XI Kadencji
6. Gospodarka budżetowa samorządu
177
6. GOSPODARKA BUDŻETOWA SAMORZĄDU
6.1. Formy gospodarki budżetowej samorządu
Ustawa o finansach publicznych z 2009 roku155 w artykule 9 podaje katalog form
organizacyjno-prawnych sektora finansów publicznych. Z tego wyliczenia wynika,
że podstawowymi formami organizacyjnymi realizującymi zadania gospodarki budżetowej samorządu są głównie:
– jednostki budżetowe,
– samorządowe zakłady budżetowe,
– samorządowe instytucje kultury,
– samorządowe samodzielne zakłady opieki zdrowotnej,
oraz
– spółki komunalne156.
Do 2010 roku funkcjonowały także prawnie gospodarstwa pomocnicze i fundusze
celowe w gminie i powiecie. Mocą ustawy z 2009 roku zostały one zlikwidowane.
Jednostki budżetowe
Cechą charakterystyczną jednostek budżetowych jest ich powiązanie z budżetem
jednostki samorządowej metodą budżetowania brutto. Oznacza to, że uzyskane dochody odprowadzają na rachunek jednostki samorządowej, a na wydatki otrzymują środki finansowe z tej jednostki. Jednostka budżetowa nie posiada osobowości
prawnej, działa na podstawie statutu określającego jej nazwę, siedzibę i przedmiot
działalności. Prawo do tworzenia, łączenia lub likwidacji jednostek budżetowych
mają organy stanowiące jednostek samorządu terytorialnego (gminy, powiaty, województwa samorządowe). Likwidując jednostkę budżetową organ stanowiący JTS
może postanowić o utworzeniu jednostki o tej samej formie organizacyjno-prawnej.
W przypadku likwidacji należności i zobowiązania tej jednostki przejmuje urząd odpowiedniej jednostki samorządowej lub nowo utworzona jednostka organizacyjna157.
Podstawą gospodarki finansowej jednostki budżetowej jest plan dochodów
i wydatków tej jednostki158. Ujmowane one są w podziale na części, działy, rozdziały i paragrafy zgodnie z klasyfikacją.
Samorządowe zakłady budżetowe
Samorządowy zakład budżetowy jest formą organizacyjno-prawną, która tworzy,
Tekst jedn. Dz.U. z 2013 r., poz. 885.
Ustawa z 20 grudnia 1996 r. o gospodarce komunalnej, tekst jedn. Dz.U. z 2016 r., poz.573.
157.
Art.12, ust. 1-6 ustawy o finansach publicznych.
158.
Tamże, art. 11, ust 3.
155.
156.
178
łączy, przekształca i likwiduje organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego (rada gminy, rada powiatu, sejmik województwa). Tworząc taki zakład, określa
się: nazwę i siedzibę zakładu, przedmiot jego działalności, źródła przychodów własnych zakładu, stan wyposażenia zakładu w środki obrotowe, składniki majątkowe
przekazane na użytkowanie oraz zasady polityki finansowej wobec jednostki samorządu terytorialnego.
Samorządowe zakłady budżetowe mogą wykonywać jedynie zadania własne samorządu terytorialnego w zakresie159:
1) gospodarki mieszkaniowej i gospodarowania lokalami użytkowymi,
2) dróg, ulic, mostów placów oraz organizacji ruchu drogowego,
3) wodociągów i zaopatrzenia w wodę, kanalizacji, usuwania i oczyszczania
ścieków komunalnych, utrzymywania czystości i porządku oraz urządzeń sanitarnych, wysypisk i unieszkodliwiania odpadów komunalnych, zaopatrzenia w energię elektryczną i cieplną oraz gaz,
4) lokalnego transportu zbiorowego,
5) targowisk i hal targowych,
6) zieleni gminnej i zadrzewień,
7) kultury fizycznej i sportu, w tym utrzymywania terenów rekreacyjnych
i urządzeń sportowych,
8) utrzymywania różnych gatunków egzotycznych i krajowych zwierząt, w tym
w szczególności prowadzenia hodowli zwierząt zagrożonych wyginięciem,
w celu ich obrony poza miejscem naturalnego występowania,
9) cmentarzy.
Samorządowe zakłady budżetowe nie mają osobowości prawnej, co oznacza, że
ich kierownicy działają w granicy pełnomocnictwa ogólnego udzielonego przez organ, który utworzył zakład budżetowy. Organ, który powołał samorządowy zakład
budżetowy, ponosi prawną odpowiedzialność za zobowiązania zakładu, a działania
prawne są podejmowane przez kierownika zakładu budżetowego w imieniu i ze
skutkiem prawnym dla tego organu.
Podstawą gospodarki finansowej samorządowego zakładu budżetowego jest
roczny plan finansowy, obejmujący przychody i koszty oraz stan środków obrotowych, stan należności i zobowiązań na początek i koniec okresu oraz rozliczenia
z budżetem miejskim.
Samorządowy zakład budżetowy wpłaca do budżetu jednostki samorządu terytorialnego nadwyżkę środków obrotowych ustaloną na koniec okresu sprawozdawczego, chyba, że organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego postanowi
inaczej. W planie finansowym zakładu mogą nastąpić zmiany w ciągu roku w przypadku realizowania przychodów i kosztów wyższych od planowanych, ale pod wa159.
Podstawa prawna art. 14 ustawy o finansach publicznych z dnia 29 sierpnia 2009 r., tekst jedn.
Dz.U. z 2013 r., poz.885 z późn. zm.
179
runkiem, że nie spowoduje to zmniejszenia wpłat do budżetu jednostki samorządu
terytorialnego ani zwiększenia dotacji z tego budżetu. Zakład ten może otrzymywać
z budżetu jednostki samorządu terytorialnego:
– dotacje przedmiotowe160;
– dotacje celowe na zadania bieżące;
– dotacje celowe na finansowanie lub dofinansowanie kosztów realizacji inwestycji;
– dotację podmiotową;
– dotację jednorazową na pierwsze wyposażenie w środki obrotowe.
Likwidując samorządowy zakład budżetowy określa się przeznaczenie mienia
znajdującego się w użytkowaniu tego zakładu. Przekształcenia takiego zakładu
w inną formę organizacyjno-prawną wymaga uprzedniej jego likwidacji.
W obecnym stanie prawnym możliwe są następujące przekształcenia samorządowego zakładu budżetowego:
– likwidacja i powołanie jednostki budżetowej,
– likwidacja i połączenie dwóch lub więcej zakładów budżetowych,
– likwidacja w celu wniesienia całości lub zorganizowanej części mienia do
spółki prawa handlowego,
– likwidacja w celu wydzierżawienia całości lub zorganizowanej części mienia
zakładu budżetowego,
– likwidacja zakładu budżetowego bez utworzenia w jego miejsce innej jednostki organizacyjnej.
Szczegółowe regulacje w zakresie przekształcenia samorządowego zakładu budżetowego w spółkę prawa handlowego zawiera ustawa o gospodarce komunalnej.
Organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego może zdecydować w drodze
uchwały o likwidacji samorządowego zakładu budżetowego, w celu zawiązania
spółki akcyjnej albo spółki z ograniczoną odpowiedzialnością przez wniesienie kapitału spółki jako wkładu w postaci mienia samorządowego zakładu budżetowego
pozostałego po jego likwidacji.
Szczegółowe regulacje prawne dotyczące sposobu prowadzenia gospodarki finansowej jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych ujęte
są w rozporządzeniu Ministra Finansów z 7 grudnia 2010 r.161
Samorządowe instytucje kultury
Na mocy przepisów ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej jednostki samorządu terytorialnego zostały zobowiązane do organizowania
działalności kulturalnej przez tworzenie samorządowych instytucji kultury (art. 9
ust. 1 ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej) oraz zapew160.
161.
Art.15, ust. 3-5 ustawy o finansach publicznych z 29 sierpnia 2009 r.
Tekst jedn. Dz.U. z 2015 r., poz.1542.
180
nienie im środków niezbędnych do rozpoczęcia i prowadzenia działalności kulturalnej, a także do utrzymania obiektów, w których prowadzona jest taka działalność
(art. 12 ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej)162.
Instytucja kultury jest samorządową osobą prawną, która koszty bieżącej działalności i zobowiązania pokrywa z uzyskiwanych przychodów. Jednym z przychodów
instytucji kultury są dotacje z budżetu, których roczną wysokość ustala organizator
(art. 28 ust.2-3), a podstawę ich gospodarki finansowej stanowi plan działalności
zatwierdzany przez dyrektora, z zachowaniem wysokości dotacji organizatora (art.
27 ust.3). Powyższa regulacja oznacza, że finansowanie instytucji kultury z budżetu
JST jest dopuszczalne wyłącznie w formie dotacji, które w dodatku noszą znamiona
dotacji podmiotowych. Organizator został bowiem wyposażony w uprawnienie do
ustalania wysokości dotacji, jednak nie został umocowany do określania jej przeznaczenia. Ustawodawca nie sprecyzował organu, który może działać w imieniu organizatora, należy przyjąć, że będzie nim organ stanowiący JST, określający kwoty
dotacji w uchwale budżetowej (art. 215 ust.1-2 ufp). Ustawodawca nie uregulował
kwestii związanych z wysokością dotacji, pozostawiając w tym względzie swobodę
organizatorowi instytucji, co nie oznacza oczywiście całkowitej dowolności. Należy przede wszystkim wskazać na obciążenie JST obowiązkiem w zakresie prowadzenia działalności kulturalnej, co z kolei przekłada się na konieczność zapewnienia
środków finansowych przekazywanych w formie dotacji w wysokości niezbędnej
do rozpoczęcia, a następnie prowadzenia działalności kulturalnej. Organizator powinien przekazać na rzecz własnej instytucji kultury dotację, której wysokość determinują koszty prowadzonej działalności kulturalnej.
Podstawą działania instytucji kultury jest statut. Instytucja kultury uzyskuje osobowość prawną i działa od momentu wpisania do rejestru prowadzonego przez organizatora. Instytucja kultury samodzielnie gospodaruje przydzieloną częścią mienia oraz prowadzi samodzielną gospodarkę w ramach posiadanych środków. Plan
gospodarki finansowej instytucji kultury zawiera plan usług, przychodów i kosztów,
plan remontów, konserwacji środków trwałych oraz plan inwestycji. Koszty bieżące
działalności inwestycji kultury oraz jej zobowiązania są pokrywane z prowadzonej
działalności. Organizator jest zobowiązany do udzielania instytucji kultury dotacji
na działalność kulturalną i utrzymanie obiektu. Instytucje kultury mogą także pozyskiwać środki na prowadzenie działalności od sponsorów oraz z funduszy europejskich.
Formami organizacyjnymi działalności kulturalnej są w szczególności: teatry,
opery, operetki, filharmonie, orkiestry, instytucje filmowe, kina, muzea, biblioteki,
domy kultury, ogniska artystyczne, galerie sztuki orz ośrodki badań i dokumentacji
w różnych dziedzinach kultury (art.2 ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej).
162.
Tekst jedn. Dz.U. z 2012 r., poz.406 z późn.zm.
181
Samodzielne Zakłady Opieki Zdrowotnej
Jednym z zadań własnych gminy jest ochrona zdrowia mieszkańców163. W tym
celu organ stanowiący samorządu może między innymi tworzyć samorządowy samodzielny zakład opieki zdrowotnej. Podstawą prawną takiej formy organizacyjnej
jest ustawa z 15 listopada 2011 r. o działalności leczniczej164. Jednostka samorządu
terytorialnego może utworzyć i prowadzić podmiot leczniczy jako samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej w formie165:
– spółki kapitałowej,
– jednostki budżetowej.
Podstawą gospodarki samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej
jest plan finansowy ustalany przez kierownika zakładu. Koszty i zobowiązania
zakład pokrywa z posiadanych środków i uzyskiwanych przychodów. Przychodami są wpływy z kontraktów zawieranych z Narodowym Funduszem Zdrowia,
dotacje z budżetu, wpływy za odpłatne świadczenie usług medycznych i inne
przychody. Zasady organizacji, funkcjonowania i gospodarki finansowej samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej określone są w ustawie
z 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej.
Tworzenie, łączenie, likwidacja i przekształcenie samorządowych samodzielnych zakładów opieki zdrowotnej należy do kompetencji organów stanowiących
jednostek samorządowych.
Spółki jednostek samorządowych
Zadania własne samorządu miejskiego dotyczące szczególnie gospodarki komunalnej mogą być także realizowane przez spółki z udziałem jednostek samorządu
terytorialnego. Artykuł 9 ustawy z dnia 20 grudnia 1996 r. o gospodarce komunalnej
(tekst jedn. Dz. U. z 2016 r., poz. 573 z późn. zm.) reguluje:
,,1. Jednostki samorządu terytorialnego mogą tworzyć spółki z ograniczoną odpowiedzialnością lub spółki akcyjne, a także mogą przystępować do takich
spółek.
2. Jednostki samorządu terytorialnego mogą tworzyć spółki komandytowe lub
komandytowo-akcyjne, o których mowa w art.14 ust.1 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o partnerstwie publiczno-prywatnym”.
Najczęściej spółki tworzone są poprzez likwidację zakładu budżetowego w drodze uchwały organu stanowiącego jednostki samorządowej, a mienie tego zakładu
budżetowego zostaje wniesione do kapitału powoływanej spółki
163.
Art.7, ust. 1 pkt. 5 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym, tekst jedn. Dz. U. z 2016 r.
poz.446.
164.
165.
Tamże, art. 6, ust 2 i art. 7.
182
6.2. Budżet miasta
6.2.1. Pojęcie budżetu i procedura uchwalania
Podstawą gospodarki finansowej jednostek samorządu terytorialnego jest budżet
gminy, miasta, powiatu i województwa w formie uchwały budżetowej. Budżet jednostki samorządu terytorialnego jest rocznym planem dochodów i wydatków oraz
przychodów i rozchodów tej jednostki. Plan ten uchwalany jest na rok budżetowy,
który pokrywa się z rokiem kalendarzowym166.
,,Każda JST ma własny, odrębny budżet, niepowiązany organizacyjnie z żadnym
innym budżetem. Wykonując swe zadania, JST samodzielnie prowadzi gospodarkę
finansową na podstawie uchwały budżetowej, uzyskując dochody z prawnie zagwarantowanych im źródeł i przeznaczając na finansowanie wydatków. Trójpoziomowa
struktura samorządu terytorialnego determinuje funkcjonowanie kilku kategorii budżetów, do których należy:
1) budżety gmin, służące finansowaniu zadań gmin;
2) budżety powiatów, służące finansowaniu zadań powiatów;
3) budżety województw samorządowych, służące finansowaniu zadań samorządu
województwa oraz
4) budżety miast na prawach powiatu, stanowiące podstawę gospodarki finansowej miasta, które jest gminą wykonując jednocześnie zadania powiatu (art. 92
ust. 2 u.s.p.). Budżet takiego miasta obejmuje dochody i wydatki oraz przychody i rozchody realizowane przez to miasto jako gminę oraz jako powiat,
a które są wyodrębnione w ramach budżetu miasta przez wydzielone w poszczególnych jego pozycjach dochodów, wydatków przychodów i rozchodów
miasta jako gminy i jako powiatu. Szczególny charakter budżetu miasta na
prawach powiatu przejawia się tym, że w jego strukturze wewnętrznej zostały
wyodrębnione niejako dwa budżety, choć z formalnoprawnego punktu widzenia jest to odrębny, zupełny budżet tej specyficznej JST.
Budżety JST poszczególnych szczebli różnią się źródłami i rodzajem dochodów,
rodzajem zadań, które są z nich finansowane oraz strukturą dochodów i wydatków.
Jednakowa jest natomiast procedura opracowania projektów budżetów, ich uchwalania, wykonywania oraz zatwierdzania wykonywania167.”
Budżet jednostek samorządowych postrzegany jest jako:
– fundusz publiczny,
– plan finansowy,
166.
Por. art. 211 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (tekst jedn. Dz. U. z 2013 r.,
poz. 885 z późn. zm.).
167.
W. Miemiec i in., Prawo finansów publicznych sektora samorządowego, Wolters Kluwer Polska,
Warszawa 2013, s.77.
183
– akt prawny,
– instrument strategii rozwoju, polityki finansowej danego samorządu i zarządzania finansami lokalnymi.
Pojęcie budżetu można rozpatrywać także w ujęciu politycznym, ekonomicznym i prawnym. W znaczeniu politycznym budżet jest narzędziem sprawowania
władzy publicznej i realizacji zadań przypisanych samorządowi.
W znaczeniu ekonomicznym budżet jednostki samorządowej jest wyodrębniony
w systemie finansów publicznych jako zasób środków publicznych będący w dyspozycji władz uchwałodawczych i wykonawczych gminy, miasta, powiatu i województwa. Budżet ten jest formą decentralizacji finansów publicznych, jest planem
finansowym służącym do realizacji zadań społeczno-gospodarczych lokalnie i regionalnie. Plan finansowy służy realizacji strategii rozwoju, programów szczegółowych i utrzymania zasobów będących w gestii samorządu (majątek, zatrudnienie
i działalność merytoryczna jednostek organizacyjnych).
Budżet w ujęciu prawnym jest aktem normatywnym prawa lokalnego. Forma,
zakres, treść, zasady tworzenia, wykonywania i kontroli ustalone są ustawowo,
określa je ustawa o finansach publicznych.
Gospodarka budżetowa winna być prowadzona zgodnie z zasadami budżetowymi. Do podstawowych zasad zalicza się między innymi zasadę jedności budżetu,
równości, powszechności, jawności, równowagi, gospodarności i celowości168.
Budżet samorządowy ma uregulowania w wielu aktach prawnych, do nich zalicza się między innymi:
– ustawę z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (tekst jedn. Dz. U.
z 2013 r., poz. 885 z późn. zm.);
– ustawę z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (tekst jedn. Dz. U.
z 2016 r., poz. 446),
– ustawę z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (tekst jedn. Dz. U. z 2016 r., poz. 198);
– ustawę z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (tekst jedn.
Dz. U z 2016 r., poz. 716);
– ustawę z dnia 29 września 1994 roku o rachunkowości (tekst jedn. Dz. U.
z 2016 r., poz.1047);
– ustawę z dnia 17 grudnia 2004 r. o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny
finansów publicznych (tekst jedn. Dz. U. z 2013 r., poz. 168);
– ustawę z dnia 7 października 1992 r. o regionalnych izbach obrachunkowych
(tekst jedn. Dz. U. z 2016 r., poz. 561);
– rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 7 grudnia 2010 r. w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów oraz środM. Jastrzębska, Finanse jednostek samorządu terytorialnego, Wolters Kluwer business, Warszawa
2012, s.71 i następne.
168.
184
ków pochodzących ze źródeł zagranicznych (tekst jedn. Dz. U. z 2014 r., poz.
1053 z późn. zm.);
– rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 16 stycznia 2014 r. w sprawie sprawozdawczości budżetowej (Dz. U. z 2016 r., poz. 1015);
– rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 7 grudnia 2010 r. w sprawie sposobu
prowadzenia gospodarki finansowej jednostek budżetowych i samorządowych
zakładów budżetowych (tekst jedn. Dz. U. z 2015 r., poz. 1542 oraz wiele innych zarówno ustaw, jak i rozporządzeń.
Do regulacji prawnych organów stanowiących w sprawach budżetowych zaliczyć należy między innymi także:
- uchwały proceduralne (harmonogram prac nad projektem uchwały budżetowej,
uwarunkowania układu i treści budżetu),
– uchwały budżetowe (uchwalanie budżetu na dany rok),
– uchwały zmian budżetowych,
– uchwały zatwierdzające sprawozdania finansowe i z wykonania budżetu,
– uchwały absolutoryjne.
Podstawą gospodarki finansowej w samorządzie terytorialnym według ustawy
o finansach publicznych jest (art. 211, ust. 3 i 4) jest uchwała budżetowa na dany
rok. Uchwała budżetowa składa się z części tekstowej oraz kilku załączników mających charakter liczbowy art. 211, ust. 5 ustawy o finansach publicznych). Uchwała
budżetowa, a zwłaszcza liczbowe załączniki ujęte są w podziale na działy, rozdziały
i paragrafy budżetowe. Szczegółową klasyfikację ustala rozporządzenie Ministra
Finansów169.
Uchwała budżetowa określa między innymi:
– kwoty planowanych dochodów bieżących i majątkowych,
– planowany deficyt lub nadwyżkę,
– planowane przychody i rozchody,
– limit zobowiązań z tytułu zaciąganych kredytów, pożyczek i emitowanych papierów wartościowych,
– kwotę wydatków do spłaty z tytułu pożyczek, poręczeń i gwarancji udzielanych
przez samorząd,
– inne postanowienia wynikające z uchwały proceduralnej organu stanowiącego
(Rady Miejskiej).
Uchwała proceduralna określa procedurę budżetową na etapie planowania budżetowego, uchwalania, wykonywania budżetu, sprawozdawczości i kontroli wykonania.
Na podstawie art.234 ustawy o finansach publicznych z dnia 27 sierpnia 2009 r.
(tekst jedn. Dz. U. z 2013 r., poz. 885 z późn. zm.), organ stanowiący ma obowiązek
podjęcia uchwały o trybie prac nad projektem uchwały budżetowej. Uchwała taka
169.
Tekst jedn. rozporządzenia z 7 grudnia 2010 r. w Dz. U. z 2014 r., poz.1053 z późn. zm.
185
określa w szczególności:
• wymagana szczegółowość projektu budżetu jednostki samorządu terytorialnego;
• terminy obowiązujące w toku prac nad projektem uchwały budżetowej jednostki samorządu terytorialnego;
• wymogi dotyczące uzasadnienia i materiały informacyjne, które zarząd przedłoży organowi stanowiącemu jednostki samorządu terytorialnego wraz z projektem uchwały budżetowej.
Rada Miejska w Koszalinie taki typ uchwały170 podjęła 24 czerwca 2010 roku,
później dokonała zmian (uzupełnień) uchwałami nr III/21/2010 z dnia 16 grudnia
2010 r. i uchwałą nr XXXI/478/2013 z dnia 25 kwietnia 2013 r.
Uchwała ma dwa załączniki:
• załącznik nr 1 – obowiązki Prezydenta Miasta, miejskich jednostek organizacyjnych oraz rodzaj i szczegółowość materiałów informacyjnych towarzyszących projektowi budżetu,
• załącznik nr 2 – terminy obowiązujące w toku prac nad projektem budżetu oraz
procedur uchwalania budżetu.
Ustawowy termin całej procedury przedstawia poniższe zestawienie
Tabela 48. Ustawowy terminarz procedury budżetowej
170.
Uchwała nr LIV/645/2010 w sprawie określania trybu prac nad projektem uchwały budżetowej,
procedury jej uchwalania oraz rodzaju i szczegółowości materiałów informacyjnych towarzyszących
projektowi budżetu.
186
Źródło: opracowanie własne na podstawie art. 238-240, art. 249, ust 1 i 6, art. 266-267,
art. 270-271 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 roku o finansach publicznych.
Wykonywanie budżetu miasta powierzone jest organowi wykonawczemu, czyli
prezydentowi miasta (art. 247 ustawy o finansach publicznych).
Organ wykonawczy wykonuje uchwałę budżetową od dnia 1 stycznia do dnia
31 grudnia i sprawuje ogólny nadzór nad realizacją określonych uchwałą budżetową dochodów i wydatków, przychodów i rozchodów budżetu.
Gospodarka finansowa prowadzona przez samorządy podlega nadzorowi, kontroli i audytowi wewnętrznemu. Działania nadzorcze i kontrolne prowadzone są
przez organy zewnętrzne i wewnętrzne. Zewnętrznymi organami nadzoru i kontroli są głównie Regionalne Izby Obrachunkowe i Najwyższa Izba Kontroli, wewnętrznymi organy stanowiące, wykonawcze, audytorzy i skarbnicy. Regionalne
Izby Obrachunkowe zostały utworzone na mocy ustawy z 7 października 1992 r.171
Działalność kontrolna izby wykonywana jest poprzez: kontrolę kompleksową, problemową, doraźną i kontrole sprawdzające.
171.
187
Regionalne Izby Obrachunkowe wydają także różne opinie, między innymi:
– o przedkładanych projektach budżetu,
– o przebiegu wykonania budżetu za pierwsze półrocze,
– o przedkładanych sprawozdaniach z wykonania planów finansowych,
– wydawania opinii o wnioskach komisji rewizyjnych w sprawie absolutorium,
– opinii o deficycie budżetowym i prognozie długu publicznego.
Najwyższa Izba Kontroli zgodnie z art. 203 Konstytucji RP może dokonywać
kontroli organów samorządu terytorialnego w myśl art. 3 ustawy o Najwyższej
Izbie Kontroli. Izba dokonuje kontroli badając szczególnie budżet, akty prawne
w zakresie działalności finansowej, gospodarczej i organizacyjno-administracyjnej.
Kontrole te prowadzone są według kryteriów: legalności, rzetelności i gospodarności. Nie ma upoważnienia prawnego do kontroli pod względem celowości.
Audyt wewnętrzny jest działalnością wewnętrzną niezależną, której celem jest
wspieranie prezydenta miasta w realizacji celów i zadań poprzez czynności doradcze.
Art. 18a ustawy o samorządzie gminnym172 ustala, że działalność prezydenta
(wójta, burmistrza) kontroluje Rada Miasta, w tym celu powołuje komisję rewizyjną. Zasady i tryb działania komisji rewizyjnej określone są w statucie miasta.
Do zadań Rady Miejskiej należy między innymi rozpatrywanie:
– sprawozdań rocznych z wykonania budżetu,
– sprawozdania rocznego z wykonania planów finansowych, jednostek podległych,
– informacji o stanie mienia komunalnego,
– wniosków komisji rewizyjnej.
Do wyłącznej kompetencji Rady Miejskiej należy udzielenie lub nieudzielenie
absolutorium z tytułu wykonania budżetu miasta173. Według art. 18a ust. 3 ustawy gminnej komisja rewizyjna opiniuje wykonanie budżetu miasta i występuje
z wnioskiem do rady miejskiej w sprawie udzielenia lub nieudzielenia absolutorium
prezydentowi miasta. Wniosek taki podlega zaopiniowaniu przez regionalną izbę
obrachunkową.
Absolutorium wiąże się z pozytywną lub negatywną oceną działalności prezydenta miasta wykonującego budżet. Uchwała rady miejskiej w sprawie absolutorium może być podjęta bezwzględna większością głosów ustawowego składu rady
najpóźniej do 30 czerwca roku następnego po roku budżetowym. Udzielenie absolutorium prezydentowi miasta jest wyrazem akceptacji działalności budżetowej.
6.2.2. Dochody budżetu miasta
Podstawą gospodarki finansowej miasta jest corocznie uchwalany przez Radę
Miejską i opiniowany przez Regionalną Izbę Obrachunkową – budżet miasta.
172.
173.
Tamże art. 18, ust.2, pkt. 4.
188
Tabela 49. Dochody, wydatki i wynik finansowy budżetu Koszalina
w latach 2010-2016. (w mln zł)
Rok
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016174
Dochody
359.321,7
397.944,7
425.708,5
445.661,5
482.958,8
467.886,6
511.759,3
Wydatki
406.737,0
465.271,2
460.369,7
461.482,9
516.561,5
482.311,0
519.539,3
Wynik finansowy
- 47.415,3
- 67.326,5
- 34.661,2
- 15.821,4
- 33.701,7
- 14.424,4
- 7.780,0
Źródło: Na podstawie sprawozdawczości Prezydenta Miasta
Dochody budżetu miasta
Konstytucja RP z 2 kwietnia 1997 roku w art.167 ust 2 i 3 zapewnia:
2. Dochodami jednostek samorządu terytorialnego są ich dochody własne
oraz subwencje ogólne i dotacje celowe z budżetu państwa.
3. Źródła dochodów jednostek samorządu terytorialnego są określone w ustawie.
Aktem, który reguluje szczegółowo dochody jednostek samorządu terytorialnego, jest ustawa z 13 listopada 2003 r.175 Jej artykuł 3 w ust.1 i 2 określa dochody,
które są (obligatoryjnie) oraz w ust.3 które mogą być (fakultatywne).
Dochody własne 176 można pogrupować na: podatkowe, z opłat, z majątku
i pozostałe.
1) Dochody własne podatkowe:
a) podatki lokalne:
- od nieruchomości,
- rolny,
- leśny,
- od środków transportowych,
- od spadków i darowizn,
- od czynności cywilnoprawnych,
- dochodowy od osób fizycznych, opłacany w formie podatkowej,
b) udział w podatkach dochodowych
- od osób fizycznych zamieszkałych na obszarze gminy (udział 39,34%),
- od osób prawnych posiadających siedzibę na obszarze gminy (udział
6,71%)
Według uchwały nr XXIV/319/2016 Rady Miejskiej z dnia 27 października 2016 r.
Ustawa z 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego, tekst jedn. Dz. U.
z 2016 r., poz. 198.
176.
Art.4 ustawy o dochodach j.s.t.
174.
175.
189
2) Dochody własne z opłat:
- targowa,
- skarbowa,
- adiacencka, prolongacyjne,
- administracyjna za czynności urzędowe,
- od posiadania psów,
- miejscowa, uzdrowiskowa,
- za użytkowanie wieczyste,
- za korzystanie z zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych,
- za zajęcie pasa drogowego,
- za usunięcie drzew lub krzewów,
- inne na podstawie różnych odrębnych przepisów.
3) Dochody z majątku gminy:
- ze sprzedaży nieruchomości,
- czynsze z najmu i dzierżawy, leasing składników majątku komunalnego,
- odsetki od środków finansowych zgromadzonych na rachunkach bankowych
gminy,
- odsetki od udzielonych przez gminę pożyczek,
- z tytułu udziału w spółkach prawa handlowego,
- z tytułu oddania gruntu w użytkowanie wieczyste lub zarząd.
4) Dochody pozostałe:
- dochody uzyskiwane przez gminne jednostki budżetowe gminy oraz wpłaty
od gminnych zakładów budżetowych i gospodarstw pomocniczych gminnych jednostek budżetowych;
- spadki, zapisy i darowizny na rzecz gminy;
- dochody z kar pieniężnych i grzywien określonych w odrębnych przepisach;
- 5,0% dochodów uzyskiwanych na rzecz budżetu państwa w związku z realizacją zadań z zakresu administracji rządowej oraz innych zadań zleconych
ustawami, o ile odrębne przepisy nie stanowią inaczej;
- odsetki od nieterminowo przekazywanych należności stanowiących dochody
gminy;
- dotacje z budżetów innych jednostek samorządu terytorialnego;
- inne dochody należne gminie na podstawie odrębnych przepisów.
Drugim źródłem dochodów budżetu miasta jest subwencja ogólna składająca się
z części:
- oświatowej,
- wyrównawczej,
- równoważącej.
Szczegółowe regulacje postępowania w sprawach subwencji zawarte są w art.
19-40 ustawy dochodach j.s.t.
190
Trzecim konstytucyjnym źródłem dochodów gminny są (mogą być) dotacje celowe z budżetu państwa na:
– zadania z zakresu administracji rządowej oraz inne zadnia zlecone ustawami,
– zadania na mocy porozumień z organami administracji rządowej,
– usuwanie skutków klęsk żywiołowych i zagrożeń dla bezpieczeństwa i porządku publicznego,
– finansowanie lub dofinansowanie zadań własnych,
– realizację zadań wynikających z umów międzynarodowych.
Dochodami budżetowymi mogą być także dotacje udzielane ze środków funduszy celowych. Dotacje mogą także otrzymywać jednostki samorządowe na mocy
porozumień między jednostkami samorządu terytorialnego. W myśl art. 3 ust. 3
ustawy o dochodach samorządowych dochodami mogą być także środki publiczne
ze źródeł zagranicznych.
Tabela 50. Główne źródła dochodów budżetu miasta Koszalin
Źródła dochodów
DOCHODY WŁASNE
2011
w tys. zł.
216.843
w%
54,5
SUBWENCJA OGÓLNA w tys. zł.
111.136
w%
27,9
DOTACJE CELOWE
w tys. zł.
47.316
w%
11,9
ŚRODKI ZAGRANICZNE w tys. zł.
22.650
w%
5,7
DOCHODY OGÓŁEM
w tys. zł.
397.945
w%
100,0
Źródło: Sprawozdania z wykonania budżetu miasta
2012
219.170
51,5
118.442
27,8
45.341
10,6
42.855
10,1
425.708
100,0
2013
238.481
53,5
121.314
27,2
48.579
10,9
37.287
8,4
445.661
100,0
2014
2015
260.135 269.229
53,9
57,5
119.533 121.5460
24,8
26,0
52.743
53.872
10,9
11,5
55.449
23.326
10,4
5,0
482.860 467.887
100,0
100,0
Rysunek 17. Dochody własne
w latach 2010-2015 w mln zł
191
Struktura dochodów własnych budżetu miasta w latach 2013-2015 kształtowała
się następująco (w procentach):
Rodzaj dochodów własnych
1. Udział w podatkach państwowych
2. Podatki i opłaty lokalne
3. Dochody z majątku miasta
4. Pozostałe (różne) dochody
Razem 1+4
2013
46,0
39,8
5,7
8,5
100,0
2014
45,4
40,7
6,1
7,8
100,0
Rysunek 18. Subwencja ogólna i dotacje celowe
Rysunek 19. Środki zagraniczne (w mln zł)
2015
46,5
40,4
5,0
8,1
100,0
192
Rysunek 20. Kształtowanie się dochodów budżetu miasta ogółem (w mln zł).
2011
2012
Rok poprzedni = 100
110,7
107,0
2013
2014
2015
2016*
104,7
114,7
97,0
109,4
*wg Uchwały RM z 27 października 2016 r.
6.2.3. Kierunki i rodzaje wydatków budżetowych
Wydatki jednostek samorządowych są nierozerwalnie związane z ich zadaniami.
O zadaniach traktuje art. 166 konstytucji RP, a szczegółowy i podstawowy katalog
zadań ujęty jest w ustawach ustrojowych, ustawie o finansach publicznych (art.216
ust.2) i innych.
Ustawa o samorządzie gminnym w art. 7 i 8 określa zadania własne i zlecone,
na których realizację należy planować środki finansowe. O zadaniach wspólnych
i pomocowych traktują art. 9 i 10.
Zgodnie z ustawą o finansach publicznych wydatki budżetowe jednostek samorządu terytorialnego są przeznaczone na realizacje zadań określonych w odrębnych
ustawach, w szczególności na:
1) zadania własne jednostek samorządu terytorialnego,
2) zadania z zakresu administracji rządowej i inne zadania zlecone ustawami,
3) zadania przejęte przez jednostki samorządu terytorialnego do realizacji w drodze umowy lub porozumienia,
4) zadania realizowane wspólnie z innymi jednostkami samorządu terytorialnego,
5) pomoc rzeczową lub finansową dla innych jednostek samorządu terytorialnego
(określoną przez organ stanowiący samorządu),
6) programy finansowane z udziałem środków Unii Europejskiej177.
W literaturze finansowej oraz w praktyce spotyka się różne kryteria podziału
wydatków. Jednym z istotnych podziałów wydatków budżetowych jest podział na
wydatki bieżące i majątkowe.
Wydatki bieżące są przeznaczone na wynagrodzenia i tzw. pochodne od tych
wynagrodzeń (podatki, odpisy na fundusze), koszty zakupów towarów i usług,
177.
A. Borodo, Polskie prawo finansowe, Wydanie IV, Dom Organizatora TNOiK, Toruń 2010, s.131.
193
w tym także koszty remontów, świadczenia na rzecz uprawnionych podmiotów
(np. świadczenia socjalne, wydatków dodatków mieszkaniowych, zasiłki rodzinne),
dotacje wypłacone z budżetu jednostek samorządu terytorialnego dla podmiotów
uprawnionych do ich otrzymania (np. zakłady budżetowe, organizacje pozarządowe
realizujące zadania publiczne). Zasady udzielania takich dotacji z budżetu jednostek
samorządu terytorialnego określa ustawa o finansach publicznych. Do wydatków
bieżących zalicza się także wydatki na obsługę długu jednostek samorządu terytorialnego oraz z tytułu poręczeń i gwarancji udzielanych przez jednostki samorządu
terytorialnego.
Do wydatków majątkowych zalicza się:
1) wydatki na zakup i objęcie akcji, udziałów oraz wniesienie wkładów do spółek
handlowych,
2) wydatki inwestycyjne jednostek budżetowych oraz dotacje celowe na finansowanie lub dofinansowywanie kosztów realizacji inwestycji przez uprawnione
podmioty (np. zakłady budżetowe)178.
Wydatki budżetu miasta z podziałem na bieżące i majątkowe w latach 20112015 obrazuje poniższa tabela.
Tabela 51. Wydatki bieżące i majątkowe w budżecie miasta Koszalina w tys. zł.
*wg uchwały RM z dn.27.10.2016r.
Źródło: Na podstawie sprawozdań z wykonania budżetu miasta Koszalina z lat 2010-2015.
E. Kornberger-Sokołowska, Finanse jednostek samorządu terytorialnego, LexisNexis,, Warszawa
2012, s. 166-167.
178.
194
Wydatki majątkowe i w budżetach miast na prawach powiatu w Polsce kształtuje się następująco (w mln zł):179
Innym rodzajem wydatków budżetowych są wydatki grupowane według działów klasyfikacji budżetowej. Realizacja tych wydatków od kilku lat ukształtowana
jest strukturze wydatków podobnie. Dla przykładu poniżej lata 2014-2015.
Tabela 52. Wydatki budżetu Koszalina (w zł)
według działów klasyfikacji budżetowej w latach 2014-2015
Źródło: Sprawozdania z wykonania budżetu miasta Koszalina za lata 2014-2015
179.
Na podstawie sprawozdań Rady Ministrów składanych w Sejmie w latach 2010-2016.
195
W strukturze wydatków budżetu miejskiego Koszalina najwięcej środków finansowych przeznacza się na działy (w procentach):
ROK 2014
2015
1. 801 Oświata i wychowanie
31,8
35,1
1a. 854 Edukacyjna opieka wychowawcza 4,2
4,8
Razem 1+1a
36,0
39,9
2. 600 Transport i łączność
20,5
12,3
3. 852 Pomoc społeczna
7,4
8,4
3a. 853 Pozostałe zadania w zakresie
2,4
2,6
polityki społecznej
Razem 3+3a
9,8
11,0
4. 900 Gospodarka komunalna
i ochrona środowiska
5. 750 Administracja publiczna
6. 921 Kultura i ochrona
dziedzictwa narodowego
7. 926 Kultura fizyczna
8,7
8,8
9,8
4,4
11,0
4,4
1,7
2,4
W miastach na prawach powiatu, do których Koszalin także się zalicza, struktura
wydatków budżetowych według najważniejszych działów w 2015 roku kształtowała się następująco:
2015
Oświata i wychowanie
28,7%
Transport i łączność
21,5%
Pomoc społeczna
10,6%
Gospodarka komunalna
7,0%
i ochrona środowiska
Administracja publiczna
6,3%
Gospodarka mieszkaniowa
6,3%
Kultura i ochrona
3,6%
dziedzictwa narodowego
W skali wszystkich jednostek samorządu terytorialnego w Polsce (gminy, miasta, powiaty i województwa), wydatki skierowane były na działy: oświata i wychowanie (30,2%), transport i łączność (16,5%), administracja publiczna (12,6%)
i gospodarka komunalna i ochrona środowiska (7,0%) i inne.
Szczególnym wydatkiem budżetu samorządowego są dotacje. Z budżetu gminy
196
(miasta) mogą być udzielane dotacje podmiotowe, przedmiotowe i celowe. Regulacje prawne w tej sprawie zawierają artykuły 218-221 ustawy z 27 sierpnia 2009 r.
o finansach publicznych.
Przykłady dotacji udzielanych z budżetu miasta Koszalin w latach 2014-2015:
1) na zadania realizowane przez jednostki sektora finansów publicznych (w tys. zł):
2014
2015
• dotacje podmiotowe
19.441,5
20.637,6
• dotacje przedmiotowe
3.334,0
3.143,2
• dotacje celowe
8.360,8
13.286,3
ogółem:
31.136,3
37.067,1
2) na zadania własne realizowane przez podmioty nienależące do sektora finansów publicznych (stowarzyszenia, szkoły niepubliczne)
• dotacje podmiotowe
• dotacje celowe
ogółem
15.437,8
13.014,6
28.0488, 4
17.209,1
13.449,9
30.659,0
Innym przykładem dotacji z budżetu miasta są dotacje dla instytucji kultury.
Przykłady z lat 2013-2015 (w tys. zł):
2013
2014
2015
• Centrum Kultury 105
3.407,2
4.263,3
4.894,1
• Filharmonia Koszalińska
3.748,0
4.252,6
4.523,6
• Bałtycki Teatr Dramatyczny
3.000,0
3.270,2
3.355,0
• Koszalińska Biblioteka Publiczna 4.663,7
4.702,8
4.888,2
• Muzeum w Koszalinie
2.441,4
7.626,5
2.716,4
Razem
17.260,1
19.115,4
20.377,4
Wynik finansowy w budżetach jednostek samorządu terytorialnego jest dodatni
(nadwyżka budżetowa) lub ujemny (deficyt). Pojawienie się deficytu w budżecie
jednostek samorządowych powoduje naruszenie zasady równowagi budżetowej,
gdy planowane wydatki budżetowe są wyższe od możliwych do uzyskania dochodów. Deficyt budżetowy związany jest z okresem rocznym (rok budżetowy) i mierzony w skali rocznej.
Ustawa o finansach publicznych w art. 217 określa prawną definicję deficytu
oraz zamknięty katalog źródeł finansowania deficytu budżetowego. Deficyt budżetu
może być sfinansowany przychodami pochodzącymi z:
1) sprzedaży papierów wartościowych wyemitowanych przez jednostkę samorządu terytorialnego,
197
2) kredytów,
3) pożyczek,
4) prywatyzacji majątku jednostki samorządu terytorialnego,
5) nadwyżki budżetu jednostki samorządu terytorialnego z lat ubiegłych,
6) wolnych środków jako nadwyżki środków pieniężnych na rachunku bieżącym
budżetu jednostki samorządu terytorialnego, wynikających z rozliczeń wyemitowanych papierów wartościowych, kredytów i pożyczek z lat ubiegłych.
Rysunek 21. Deficyt budżetu miasta Koszalina w latach 2011-2016 (w mln zł).
*Przewidywany wg uchwały Rady Miejskiej z 27 października 2016 r.
Źródło: Sprawozdania z wykonania budżetu miasta Koszalina za lata 2011-2016.
Wynik finansowy miast na prawach powiatu zbliżonych liczbą ludności do Koszalina prezentuje poniższe zestawienie. Przykład z 2015 roku:
Miasto
Liczba ludności
Nadwyżka +
deficyt Legnica
100.886
+26.424.616
Kalisz Wlkp.
102.808
+ 5.218.106
Koszalin
107.970
-14.424.393
Chorzów
109.757
-18.215.711
Tarnów
110.664
-12.848.010
Włocławek
113.041
+32.448.103
Wałbrzych
115.453
- 60.913.919
Opole
118.931
+ 7.622.350
Elbląg
121.642
- 4.000.914
Płock
121.731
-21.834.598
198
Liczba jednostek samorządu terytorialnego w Polsce według wyników finansowych budżetu180 prezentuje poniższe zestawienie na przykładzie 2015 roku.
1. Gminy z nadwyżką
1784
z deficytem
664
2. Powiaty z nadwyżką
224
z deficytem
90
3. Miasta na prawach powiatu
z nadwyżką
29
z deficytem
37
4. Województwa
z nadwyżką
7
z deficytem
9
Dług samorządowy
Zadłużenie jednostek samorządu terytorialnego to suma zobowiązań jako dłużnika, który powinien zwrócić pożyczone kwoty i odsetki wierzycielom. Dług samorządowy powstaje w wyniku zaciągania kredytów w bankach, zaciąganiu pożyczek
w różnych instytucjach (np. funduszach), w następstwie emisji obligacji lub poprzez
opóźnianie w regulowaniu płatności.
Sprawy długu publicznego samorządu regulowane są zarówno przepisami prawa
cywilnego, jak i prawa budżetowego. Umowa kredytowa, umowa pożyczki, poręczenie to kategorie prawa cywilnego. Jednak budżetowe regulacje dotyczące roli
długów, ich granic, rodzajów, rozmiarów i procedur, zawarte w ustawie o finansach
publicznych, są także bardzo istotne. Są one w zasadzie przepisami specjalnymi
(lex specialis), dlatego powinny być traktowane jako pierwszoplanowe w stosunku
do ogólnych regulacji prawa prywatnego.
Dzięki instytucjom kredytu publicznego samorządu uzyskiwane są znaczne
środki pieniężne skierowane na finansowanie zadań samorządowych i finansowanie
różnego rodzaju przedsięwzięć. Kredyt publiczny jest więc źródłem finansowania
zadań, jest sposobem pozyskiwania znaczących środków finansowych na potrzeby
samorządu.
Zaciąganie przez samorządy kredytów w bankach lub emisja obligacji samorządowych jest następstwem występowania potrzeb pożyczkowych gminy, powiatu
i województw. Potrzeby te związane są z sytuacją, kiedy wydatki budżetowe wspomnianych podmiotów nie znajdują pokrycia w dochodach samorządowych (takich
jak: podatki, opłaty, subwencje, dotacje). Dług publiczny samorządu jest więc konsekwencją występowania deficytu budżetowego (wydatki budżetowe są wyższe od
Informacja o wykonaniu budżetów jednostek samorządu terytorialnego, opracowanie Rady Ministrów, Warszawa 2016.
180.
199
możliwych do uzyskania dochodów).
W świetle ustawy o finansach publicznych dług jednostki samorządu terytorialnego obejmuje zobowiązania z tytułu:
1) wyemitowanych papierów wartościowych opiewających na wierzytelności
pieniężne (tj. obligacji.),
2) zaciągniętych kredytów i pożyczek,
3) przyjętych przez samorząd depozytów,
4) wymagalnych zobowiązań samorządowych jednostek budżetowych,
5) zobowiązań wynikających z ustaw i orzeczeń sądu,
6) zobowiązań z tytułu udzielonych przez samorząd poręczeń i gwarancji,
7) innych tytułów.
Według ustawy o samorządzie gminnym (art.58) uchwały i zarządzenia organów
gminy dotyczące zobowiązań finansowych wskazują źródła, z których zobowiązania te zostają pokryte. Mogą to być np. odpowiednie dochody własne gminy.
Wspomniane uchwały rady gminy dotyczące zobowiązań finansowych powinny
być podejmowane bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowego składu rady.
Dług samorządowy może powstać także w sposób nieplanowany, pozaprawny,
w następstwie działań, które są wyrazem przekroczenia uprawnień finansowych
kierownika jednostki organizacyjnej samorządu.
Dług publiczny samorządu jest wielkością zmienną: wzrasta w związku z zaciąganiem nowych zobowiązań, zmniejsza się w wyniku spłaty poszczególnych rat
i należności. Znaczenie mają terminy wykonalności poszczególnych zobowiązań
składających się na całość długu jednostki samorządu. Dług ten wykazuje określony
stan na dany dzień, np. na koniec roku budżetowego181.
Tabela 53.Wielkość długu miasta Koszalina w latach 2013-2015.
Źródło: Opracowanie na podstawie sprawozdań z wykonania budżetu2013-2015.
A Borodo, Samorząd terytorialny System prawnofinansowy, Wydanie 6, LexisNexis, Warszawa
2012, s.167-168.
181.
200
Zadłużenie182 miast na prawach powiatu jest dla wielu miast znaczące. Dla przykładu dane z roku 2015.
1. Miasta duże (400 tys. ludności i więcej)
Miasto
Warszawa
Kraków
Łódź
Wrocław
Poznań
Gdańsk
Szczecin
ludność
31.12.2015
1.744.351
761.069
700.982
635.759
542.348
462.249
405.657
zobowiązanie
5.858.188,4 tys. zł
2.012.842,3
2.859.698,0
2.598.010,8
1.508.902,7
1.020.082,1
1.075.256,1
% zobowiązania
do wyk. dochodów
40,9
48,7
74,4
71,9
45,4
37,5
50,0
2. Miasta średniej wielkości (170-400 tys. ludności)
Miasto
Olsztyn
Zabrze
Rzeszów
Kielce
Toruń
Gdynia
Białystok
Katowice
Bydgoszcz
Lublin
ludność
31.12.2015
173.444
176.327
185.896
198.046
202.689
247.478
295.981
299.910
355.645
340.727
zobowiązanie
357.376,9 tys. zł
401.755,5
646.049,4
665.102,4
896.689,8
807.138,2
643.400,4
669.281,5
1.091.101,6
1.259.093,9
% zobowiązania
do wyk. dochodów
29,6
51,5
63,6
61,0
77,3
49,1
47,2
40,3
67,6
74,1
3. Miasta około 100 tys. ludności
Miasto
Słupsk
Grudziądz
ludność
31.12.2015
92.496
96.319
zobowiązanie
274.304,3 tys. zł
209.207,7
% zobowiązania
do wyk. dochodów
54,5
42,3
182.
Źródło: Informacja o wykonaniu budżetów jednostek samorządu terytorialnego, opracowanie
Rady Ministrów, Warszawa 2016.
Legnica
Kalisz
Koszalin
Tarnów
Włocławek
Wałbrzych
100.886
102.808
107.970
110.664
113.041
155.453
191.796,7
186.971,6
292.649,8
241.253,9
288.643,3
529.869,6
201
42,3
39,9
62,5
41,1
51,5
95,1
Zadłużenie wszystkich jednostek samorządowych w kraju na koniec 2015 roku
wynosiło 71.634.680 tys. zł. Struktura i relacje do dochodów kształtowały się
następująco:
Zadłużenie jst razem
71.634.680
100%
% do dochodów
1. Gminy
25.428.678
35,5
29,0
2. Miasta na prawach
33.210.280
46,4
47,1
powiatu
3. Powiaty
5.841.183
8,1
24,7
4. Województwa
7.154.539
10,0
41,8
Źródło: Sprawozdanie roczne z wykonania budżetów jst (opracowanie Ministerstwa Finansów).
Na dług całego sektora finansów publicznych na koniec 2015 roku (877.275,6
mln zł) składają się:
- podsektor rządowy
805.090,4 mln zł
91,8 %
- podsektor samorządowy
72.084,3 mln zł
8,2 %
- podsektor ubezpieczeń społecznych
100,9 mln zł
0,01%
6.3. Wieloletnia prognoza finansowa
Wieloletnia prognoza finansowa jednostki samorządowej jest aktem wieloletniego planowania finansowego przyjmowanym w formie uchwały organu stanowiącego. Obejmuje okres roku budżetowego oraz co najmniej trzech kolejnych lat.
Podstawą prawną uchwalania i wykonywania wieloletniej prognozy finansowej
samorządu są artykuły 226-232 ustawy o finansach publicznych z 2009 r. Według
artykułu prognoza ta powinna być realistyczna i określać dla każdego roku co najmniej:
1) dochody bieżące oraz wydatki bieżące budżetu jst w tym obsługę długu, gwarancje i poręczenia;
2) dochody majątkowe, w tym dochody ze sprzedaży majątku oraz wydatki majątkowe budżetu jednostki samorządy terytorialnego;
3) wynik budżetu jednostki samorządy terytorialnego;
4) przeznaczenie nadwyżki albo sposób sfinansowania deficytu,
5) przychody i rozchody budżetu jst, z uwzględnieniem długu zaciągniętego oraz
202
planowanego do zaciągnięcia;
6) kwotę długu jednostki samorządu terytorialnego oraz sposób sfinansowania
spłaty długu;
7) objaśnienia przyjętych wartości;
8) kwotę wydatków bieżących i majątkowych wynikających z limitu wydatków
na planowane i realizowane przedsięwzięcia;
9) kwotę wydatków na wynagrodzenia i składki od nich naliczane oraz wydatki
związane z funkcjonowaniem organów jednostki samorządy terytorialnego.
Inicjatywa w sprawie sporządzenia projektu uchwały w sprawie wieloletniej
prognozy finansowej i jej zmiany należy wyłącznie do organu wykonawczego (prezydenta miasta). Projekt ten przedkładany jest wraz z projektem uchwały budżetowej:
1) regionalnej izbie obrachunkowej – celem zaopiniowania
2) radzie miejskiej – celem uchwalenia.
27 października 2016 roku Rada Miejska podjęła uchwałę nr XXIV/319/2016
w sprawie zmiany Wieloletniej Prognozy Finansowej Miasta Koszalina na lata
2016-2033.
Poniżej tekst uchwały:
203
Według załączników tej uchwały podstawowe wielkości (w zł) prognozują między innymi:
2016
2017
2018
2019
1. Dochody ogółem
511.759.339
2. Wydatki ogółem
519.539.339
w tym majątkowe
57.549.434
majątkowe do ogółu
11,2%
3. Wynik budżetu
-7.780.000
4. Kwota długu
294.412.300
470.767.800
478.671.000
66.671.000
14,2%
-7.903.200
296.574.800
476.789.000
456.800.000
44.800.000
9,8%
19.989.000
274.937.300
488.789.000
466.151.000
54.151.500
11,6%
22.637.500
252.299.800
204
7. Warunki życia mieszkańców
205
7. WARUNKI ŻYCIA MIESZKANCÓW
7.1. Źródła utrzymania mieszkańców
Źródłami utrzymania mieszkańców w gospodarstwach domowych są środki
finansowe:
1) z pracy najemnej w sektorze publicznym i prywatnym,
2) z pracy na rachunek własny,
3) z niezarobkowych źródeł:
• emerytura,
• renta strukturalna,
• renta z tytułu niezdolności do pracy,
• renta rodzinna,
• renta socjalna,
• zasiłek dla bezrobotnych,
• świadczenia i zasiłki przedemerytalne,
• świadczenia pomocy społecznej,
4) dochody z własności,
5) na utrzymaniu,
6) pozostałe, nieustalone.
Według definicji GUS gospodarstwo domowe to zespół osób zamieszkujących
razem i wspólnie utrzymujących się. Osoby samotne utrzymujące się samodzielnie
tworzą jednoosobowe gospodarstwo domowe. Dokładne dane o gospodarstwach
domowych podawane są po spisach powszechnych. Inaczej są to tylko badania na
określonych próbach i prognozy. Autor książki podaje poniżej dane na podstawie
spisu ludności w 2011 r.
Według Narodowego Spisu Powszechnego Ludności w 2011r. w Koszalinie odnotowano 45.643 gospodarstw rodzinnych, w tym jednoosobowe 13.095, dwuosobowe 14.250, trzyosobowe 10.232, czteroosobowe 5.617, 5 i więcej osób 2.450183.
Głównym źródłem utrzymania gospodarstw domowych (45.643) według tego
spisu są184:
– dochody z pracy
– 24.331 gospodarstw domowych (53,3%),
– niezarobkowe źródło
– 16.924 (37,1%),
– na utrzymaniu
–
203 (0,4%).
W Polsce te proporcje kształtują się następująco:
183.
Gospodarstwa domowe i rodziny w woj. zachodniopomorskim, Urząd Statystyczny Szczecin, 2014,
s.54.
184
. Tamże, s. 94.
206
– źródło dochodu praca
– źródło niezarobkowe
– na utrzymaniu
– pozostałe
-56,4%,
-35,7%,
- 0,3%,
- 3,1%.
7.1.1. Pracujący, wynagrodzenia, emerytury i renty
W 2014 roku ogólna liczba pracujących wynosiła 31.642 osoby, w tym 16.961
kobiet i kształtowała się na poziomie 47,0% ogólnej liczby koszalinian w wieku
produkcyjnym (67.321 osób). Z ogólnej liczby pracujących ponad 60% zatrudnionych jest w sektorze prywatnym. Liczbę osób pracujących w Koszalinie w latach
2012-2014 prezentuje tabela 54.
Tabela 54. Liczba osób pracujących w Koszalinie w latach 2012-2014
Wyszczególnienie
Pracujący ogółem,
w tym: kobiety
% do ogółem
2012
30.705
16.184
52,7
2013
31.150
16.492
52,9
2014
31.642
16.961
53,6
Źródło: Roczniki „Województwo Zachodniopomorskie” z lat 2013-2015.US Szczecin
Według informacji, do pracy w Koszalinie185 przyjeżdżają z innych miejscowości 5.832 osoby, a wyjeżdża do pracy poza Koszalin 1.933 osoby.
Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w 2014 roku w Koszalinie wynosiło 3.568,03 zł, w woj. zachodniopomorskim186 3.649,27 zł, w Polsce 3.783,46 zł,
co stanowiło odpowiednio dla Koszalina 97,8% wynagrodzenia w województwie
i 89,10% do przeciętnej krajowej w gospodarce narodowej.
Biorąc pod uwagę tylko niezarobkowe źródła utrzymania jako główne środki
utrzymania ludności w Koszalinie mamy strukturę następującą187:
– emerytury
76,8%,
– renty
14,2%,
– pozostałe niezarobkowe
9,0%.
Na podstawie uzyskanych informacji z Pierwszego Urzędu Skarbowego w Koszalinie można mieć podstawę do poglądu o źródłach utrzymania mieszkańców według składanych zeznań podatkowych (PIT, CIT). Sytuację z roku 2013 obrazuje
poniższe zestawienie.
http://www.polskawliczbach.pl/Koszalin, stan na dz. 2.09.2016
Rocznik Statystyczny „Województwo Zachodniopomorskie” 2015, US Szczecin, s.140.
187.
Źródło: Ludność i gospodarstwa domowe w woj. zachodniopomorskim, Stan i struktura społecznoekonomiczna. Urząd Statystyczny Szczecin, 2014, s. 50.
185.
186.
207
A. Podatnicy podatku dochodowego od osób fizycznych w Koszalinie (PIT)
2013 rok
1) Prowadzący działalność gospodarczą
10.398
w tym: pierwszy próg podatkowy
9.064
drugi próg podatkowy
1.334
2) Nie prowadzący działalności gospodarczej
46.142
45.088
1.054
3) Emeryci i renciści
10.541
10.540
1
B. Podatnicy zryczałtowanego podatku dochodowego w Koszalinie
a) Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych
3.299
b) Karta podatkowa
578
C. Podatnicy podatku dochodowego w Koszalinie
od osób prawnych
1.763
7.1.2. Pomoc społeczna i świadczenia socjalne
Polityka społeczna miasta musi być nakierowana na pomoc, wsparcie i świadczenia dla rodzin, osób, grup społecznych o niskim standardzie życia i wymagających opieki samorządowej. Rolę tę spełniają jednostki organizacyjne administracji
rządowej i samorządowej, współpracując z organizacjami pozarządowymi, kościołami różnych wyznań, osobami prawnymi i fizycznymi. Jednym z głównych ogniw
tych instytucji i organizacji jest w Koszalinie Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej.
Na bazie jego działalności autor przedstawia główne stany sytuacji życiowej rodzin
i osób dla scharakteryzowania warunków ekonomicznych części mieszkańców miasta. Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w 2015 r., realizując zadania wynikające
z ustawy o pomocy społecznej, objął wsparciem 2.394 rodzin, obejmując 4.385
osób. Jak to się kształtuje w latach 2011-2015, ilustruje tabela 55.
Tabela 55. Mieszkańcy Koszalina korzystający z pomocy społecznej
z tytułu ustawy o pomocy społecznej w latach 2011-2015.
Źródło: MOPS Koszalin
208
Głównymi i najczęściej występującymi powodami trudnej sytuacji życiowej są:
ubóstwo, bezrobocie, niepełnosprawność i choroba. Tabela 56 przedstawia strukturę trudnej sytuacji życiowej w latach 2013-2015.
Tabela 56. Struktura trudnej sytuacji życiowej rodzin systemu pomocy społecznej w Koszalinie
w latach 2012-2015.
Źródło: Sprawozdania z działalności MOPS w Koszalinie za lata 2012-2015
Tabela 57. Osoby korzystające ze świadczeń w latach 2013-2015
Źródło: MOPS Koszalin
Wydatkowane kwoty na świadczenia rodzinne w 2015 roku wynosiły 14.201,7 tys. zł.
209
Niektóre inne wskaźniki charakteryzujące sytuacje osób i rodzaj wsparcia w latach 2014-2015 w Koszalinie188:
1) zasiłki stałe
2) zasiłki okresowe
3) zasiłki celowe
4) świadczenia niepieniężne
- posiłki (liczba osób)
- schronienie
- sprawienie pogrzebu
- za pobyt w Domu Pomocy Społecznej
5) świadczenia z funduszu alimentacyjnego
6) zasiłek dla opiekuna
7) dodatki mieszkaniowe
dla gospodarstw domowych
(liczba gospodarstw)
8) dodatki energetyczne
(liczba gospodarstw)
9) Rodzinna piecza zastępcza (liczba rodzin)
- w tym dzieci umieszczone w rodzinach
10) stypendia socjalne dla uczniów
i zasiłki szkolne
11) usługi opiekuńcze
2014
477 osoby
1672
1889
2015
466 osoby
1351
1551
1115
38
18
188
1141
258
1287
47
19
271
990
910
5555
5242
823
839
146
254
137
235
869
234
866
267
7.2. Poziom bezrobocia i bezdomności
7.2.1. Poziom i struktura bezrobocia
Sytuacja na koszalińskim rynku pracy w minionych latach charakteryzowała
się zarówno zmianami w zatrudnieniu, jak i w wielkościach bezrobocia. Bezrobocie stało się poważnym problemem w rodzinach, gminach, powiatach i w kraju.
W Koszalinie było ono wysokie w latach 2000-2004 i kształtowało się na poziomie
ponad 10 tys. osób. Stopa bezrobocia wynosiła wówczas prawie 21%. Aktywizacja
lokalnego rynku pracy spowodowała, że w latach 2006-2013 następowało pomniejszanie się stanu bezrobocia.
Stan bezrobocia w Koszalinie obrazuje tabela 58.
188.
Ocena zasobów pomocy społecznej dla miasta Koszalina za rok 2015. MOPS 2016, s.7-13.
210
Tabela 58. Bezrobocie w Koszalinie w latach 2012-2015.
Źródło:
Roczniki Statystyczne US Szczecin „Województwo Zachodniopomorskie” z lat 2013-2015
Tabela 59. Struktura bezrobotnych w Koszalinie w latach 2013-2015
Źródło: Sprawozdania PUP w Koszalinie z działalności w latach 2013-2015.
Obserwacja i analiza ostatnich kilku lat wskazuje na pozytywny kierunek zmian
w bezrobociu w Koszalinie. Zmniejszyła się liczba bezrobotnych w okresie 3 lat
o ponad 1700 osób, stopa bezrobocia spadla z 12,4% w 2012 roku do 8,6 % w 2015
roku. Dobrym prognostykiem jest fakt zwiększania się liczby ofert pracy i aktywizacja zawodowa.
7.2.2. Stan bezdomności
Jednym z powodów trudnej sytuacji życiowej jest bezdomność. Bezdomność nie
ma jednej i jednoznacznej definicji. Może być określona w ujęciu socjologicznym,
psychologicznym, gospodarczym i jako zjawisko społeczne. Najogólniej określając
jest to brak domu, brak stałego miejsca zamieszkania. Powody jej istnienia są za-
211
równo obiektywne, jak i subiektywne.
Ustawa o pomocy społecznej osobą bezdomną określa osobę niezamieszkującą
w lokalu mieszkalnym i niezameldowaną na pobyt stały (art. 6 pkt. 8 ustawy).
Według danych Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej bezdomność występowała w 2015 roku w 126 rodzinach, a przyczyną bezdomności były:
– brak stałych dochodów, życie w ubóstwie i pozostawanie bez pracy,
– uzależnienia,
– rozpad rodzin, konflikt i przemoc w rodzinie,
– eksmisja (nakaz opuszczenia lokalu).
W dniach 22 i 23 stycznia 2015 roku odbyło się ogólnopolskie badanie liczby
osób bezdomnych. Na terenie Koszalina przebywało w tym czasie 196 osób bezdomnych. Rzeczywista liczba jest większa, gdyż nie wszędzie udało się dotrzeć
gdzie przebywają bezdomni.
Na podstawie zebranych danych przez MOPS szacuje się, że na terenie miasta przebywa średnio dziennie około 220 osób bezdomnych, z czego liczna grupa ma zameldowanie w innych gminach. Według danych sprawozdawczych Towarzystwa Pomocy im. św. Brata Alberta wynika, że w okresie roku w mieście
odnotowuje się ponad 300 osób bezdomnych korzystających z pomocy instytucjonalnej (2014 r.– 372, 2015 r. – 311).
Stowarzyszenie Dom Miłosierdzia w Koszalinie w IV kwartale 2015r. przyjęło
46 osób w tym 34 uzależnione od alkoholu lub narkotyków, 7 osób z patologicznych
sytuacji rodzinnych i 5 z niezaradnością życiową.
W Centrum Kryzysowym Caritas Diecezji Koszalińsko-Kołobrzeskiej w 2015
roku średnio w kwartale przebywało 9 do 12 kobiet i od 7 do 17 dzieci zagrożonych
bezdomnością, a w Domu Samotnej Matki do 5 kobiet i ich dzieci.
W dniu 25 czerwca 2016 roku Rada Miejska uchwaliła „Miejski Program Wychodzenia i Przeciwdziałania Bezdomności na lata 2016-2020”. Przyjęto w nim
zadania zarówno dla instytucji miejskich, jak i organizacji pozarządowych oraz
różnych środowisk i podmiotów mających działać na rzecz realizacji Programu.
212
8. Koszalin polityczny
213
8. KOSZALIN POLITYCZNY
8.1. Partie polityczne
Ustawa o partiach politycznych z 27 czerwca 1997 roku189 określa partię polityczną jako dobrowolną organizację występującą pod określoną nazwą, stawiającą
sobie za cel udział w życiu publicznym poprzez wywieranie metodami demokratycznymi wpływu na kształtowanie polityki państwa lub sprawowanie władzy publicznej (art.1, ust.1). Partie polityczne wpisywane są do ewidencji partii politycznych, którą prowadzi Sąd Okręgowy w Warszawie (art.11, ust.1).
Statut partii politycznej określa jej cele, struktury i zasady działania uchwalany
przez zgromadzenie ogólne członków partii lub wybranych przedstawicieli. Ustala
także zasady tworzenia i znoszenia swoich terenowych jednostek organizacyjnych.
W 2015 roku GUS przeprowadził badania statystyczne partii politycznych190.
W trakcie realizacji tego badania oraz na podstawie danych Państwowej Komisji Wyborczej potwierdzono aktywną działalność 69 z 73 partii zarejestrowanych
na koniec 2014 roku. W ewidencji w 2014 r. wykreślono 9 partii i zarejestrowano
5 nowych ugrupowań.
Niniejsze opracowanie ujmuje partie polityczne funkcjonujące wg ustawy oraz
posiadające swoje jednostki organizacyjne w Koszalinie.
Różne ugrupowania o charakterze politycznym lub stowarzyszenia mające znamiona działalności politycznej nie są brane pod uwagę w tym opisie.
Platforma Obywatelska RP
Powstała 24 stycznia 2001 r. jako stowarzyszenie, a jako partia według ustawy
o partiach politycznych zarejestrowana została 5 marca 2002 r. Obecnie obowiązujący Statut Platformy Obywatelskiej przyjęto na Konwencji Krajowej 23 listopada
2013 r.
Aktualna deklaracja i kierunki programowe przyjęte zostały na konwencji programowej w Gdańsku (październik 2016).
Kierunkami programowymi między innymi są:
– państwo służy obywatelom,
– podstawą porządku prawnego jest ład konstytucyjny,
– silny samorząd,
– w centrum polskiej polityki musi być człowiek,. działania, instytucje, struktury
189.
190.
Tekst jedn. Dz. U. z 2011. nr 155 poz. 924 z późn.zm.
Partie polityczne w 2014 r., Notatka informacyjna GUS, Warszawa 30.03.2016 r.
214
i model funkcjonowania państwa musi stawiać w centrum człowieka we wszystkich
jego wymiarach i rolach – po to, by zmieniać i poprawiać jakość życia.
– zaufanie młodym, pomóc im wystartować,
– edukacja dla przyszłości,
– innowacyjność jako pomost ku przyszłości.
Platforma Obywatelska RP w kraju ma około 17 tys. aktywnych członków.
Platforma Obywatelska w Koszalinie liczy 340 członków, w tym Zarząd Powiatu – 14, Rada Powiatu – 44, Koło nr 1 – 48, Koło nr 2 – 37, Koło nr 3 – 126, Koło
nr 4 – 84, Koło nr 5 – 45. Do Stowarzyszenia ,,Młodzi Demokraci” – młodzieżówki
PO Koszalin należą 52 osoby.
Zarząd Powiatu Grodzkiego PO RP Koszalin
Nazwisko i imię
Funkcja
Sobieraj Tomasz
Przewodniczący
Kuriata Jan
Wiceprzewodniczący
Turowski Stefan
Wiceprzewodniczący
Waszkiewicz Marcin
Wiceprzewodniczący
Makarewicz Anna
Sekretarz
Waszkiewicz Kamilla
Skarbnik
Bernacki Tomasz
Członek Zarządu
Giszczak Jerzy
Członek Zarządu
Członek Zarządu
Kasprzyk Wojciech
Członek Zarządu
Łapczuk Janusz
Członek Zarządu
Reinholz Marek
Członek Zarządu
Zdzichowski Zbigniew
Członek Zarządu
Zientarski Piotr
Członek Zarządu
Radni Platformy Obywatelskiej RP w Radzie Miejskiej
W kadencji 2010-2014 do Klubu Radnych PO należało 14 osób na 25 radnych.
Radnymi miejskimi w kadencji 2014-2018 są:
– Tomasz Bernacki – Wiceprzewodniczący Klubu Radnych PO, Przewodniczący
Komisji Gospodarki Komunalnej;
– Barbara Grygorcewicz – Wiceprzewodnicząca Rady Miejskiej;
– Małgorzata Hołub;
– Krystyna Kościńska – Przewodnicząca Rady Miejskiej;
– Jakub Kowalik;
– Leopold Ostrowski;
– Marek Reinhoz – Przewodniczący Klubu Radnych PO, Przewodniczący Ko-
215
misji Budżetu i Finansów;
– Łukasz Sendlewski – Przewodniczący Komisji Rewizyjnej;
– Sebastian Tałaj – Przewodniczący Komisji Edukacji, Sportu i Turystyki;
– Ryszard Tarnowski – Przewodniczący Komisji Kultury;
– Bogumiła Tiece;
– Marcin Waszkiewicz – Przewodniczący Komisji Porządku Prawnego i Publicznego;
– Izabela Wilke – Przewodnicząca Komisji Spraw Społecznych.
Radnym Sejmiku Województwa Zachodniopomorskiego w kadencji 2014-2018
jest Jan Kuriata, przewodniczący Komisji Budżetowej Sejmiku.
Z ramienia Platformy Obywatelskiej z Koszalina w parlamencie są Stanisław Gawłowski – poseł na Sejm V, VI i VII kadencji i Piotr Zientarski – senator od 2005 roku.
Stanisław Gawłowski
,,Przez ostatnie lata zmieniliśmy Koszalin. Zbudowaliśmy solidne i trwałe fundamenty do dalszego rozwoju miasta. Nowe budynki, drogi, obwodnice, nowoczesne galerie handlowe są dla nas ważne. Jednak sercem Koszalina są jego mieszkańcy. Koszalin jest dobrym wyborem na życie. Stworzenie koszalińskim rodzinom jak
najlepszych warunków życia, zwiększenie poczucia stabilności i bezpieczeństwa to
było i jest najważniejsze zadanie Platformy Obywatelskiej”.
Tomasz Sobieraj
,,Mieszkańcy Koszalina to ludzie pracujący z pasją i zaangażowaniem dla swojego miasta. Koszalin inspiruje i daje możliwości. Rozwija się strefa ekonomiczna,
gdzie pracuje prawie 3 tys. osób. Zapewniamy miejsca w przedszkolach. Wodna
Dolina, Budżet Obywatelski, Karta Dużej Rodziny, blisko 50 km ścieżek rowerowych, ring drogowy – tym możemy się cieszyć. Postawiliśmy na rozwój infrastruktury technicznej i społecznej – nadal będziemy to preferować”.
Jan Kuriata
,,Inwestycje, które widzimy dookoła, w dużej części finansowane są z pieniędzy
unijnych. Nowe drogi, Filharmonia, Park Wodny czy zmodernizowane oddziały szpitalne powstają przy współpracy z marszałkiem. W naszym interesie jest, by unijne
pieniądze trafiały do Koszalina na realizację naszych lokalnych potrzeb i planów”.
Barbara Grygorcewicz
,,Dla każdej kobiety rodzina jest bardzo ważna. Chcemy, żeby nasze dzieci były
zdrowe, bezpieczne i szczęśliwe. Pracujemy i działamy dla zabezpieczenia im lepszego życia”.
216
Rzeczowe plany partii na najbliższe lata to wspieranie i dążenie do wybudowania dróg S6 i S11, tworzenia nowych miejsc pracy, modernizacji przestrzennej
Śródmieścia, modernizacji amfiteatru, budowy hali targowej, zagospodarowania
infrastrukturalnego wokół jeziora Jamno i inne. Celem działania jest poprawa warunków życia i przyjazne dla ludzi miasto w którym chce się mieszkać i wrócić, gdy
się wyjechało.
Partia Prawo i Sprawiedliwość
Powstała na kongresie założycielskim 29 maja 2001 r., zarejestrowana sądownie
13 czerwca 2001 r. Powołana przez braci Lecha i Jarosława Kaczyńskich.
Ideologia partii stanowi połączenie chrześcijańskiej demokracji, konserwatyzmu
społecznego, narodowego, solidaryzmu i eurosceptyzmu.
Działacze PiS starszej generacji wywodzą się w większości ze środowisk ,,Solidarności” i różnych ugrupowań wewnętrznych AWS-u.
Struktury partii obejmują cały kraj. Partia liczy ok. 30 tys. członków.
Partia Prawo i Sprawiedliwość rozpoczęła swoją polityczną działalność w Koszalinie w roku 2002. Grupę założycielską stanowili: Zbigniew Piłat, Artur Wiśniewski, Marcin Sychowski, Krzysztof Nieckarz, Piotr Kroll, Stanisław Truskowski, Tadeusz Buczkowski oraz Piotr Głod. Prawo i Sprawiedliwość działa w oparciu
o Statut zarejestrowany na podstawie ustawy o partiach politycznych z dnia 27 czerwca 1997 r. (Dz.U. poz. 604 z późn. zm.). Koszalińskim Komitetem Powiatowym, który
swym zasięgiem obejmuje miasto Koszalin i powiat ziemski, kieruje Zarząd Powiatowy, którego pełnomocnikiem jest, na dzień dzisiejszy, Artur Wiśniewski.
Aktualnie, siedziba i biuro PiS w Koszalinie mieści się przy Placu Wolności
2-3. Znajduje się tu również Filia biura posła na Sejm RP prezesa PiS Jarosława
Kaczyńskiego oraz biuro posła do Parlamentu Europejskiego Czesława Hoca.
11 stycznia 2016 roku powstało w Koszalinie biuro posła na Sejm RP Pawła Szefernakera przy Pl. Gwiaździstym 1.
Wychodząc naprzeciw potrzebom mieszkańców Koszalina, w wyżej wymienionych biurach prowadzone są dyżury radnych, bezpłatne porady prawne i podatkowe. Przyjmowane są skargi i wnioski mieszkańców dotyczące funkcjonowanie
miasta i regionu.
Obecnie, w 2016 r. w RM Koszalina zasiada 3 radnych PiS: Miłosz Janczewski,
Oliwia Skórka, Artur Wiśniewski, a Krzysztof Nieckarz jest radnym Sejmiku woj.
zachodniopomorskiego. Koszalin ma swojego przedstawiciela w parlamencie europejskim Czesława Hoca.
Aktywny udział członków i sympatyków partii PiS w kampaniach wyborczych,
także w naszym okręgu, przyniósł partii wymierny sukces. Prezydentem Rzeczypospolitej Polskiej został kandydat PiS Andrzej Duda, a w wyborach do Sejmu RP
uzyskaliśmy trzy mandaty. Posłami zostali: Małgorzata Golińska, Stefan Strzał-
217
kowski i Paweł Szefernaker.
4 czerwca 2016 r. w Koszalinie odbył się Okręgowy Zjazd Wyborczy partii,
który wybrał delegatów na Kongres Wyborczy Prawa i Sprawiedliwości. Delegatem
został Rafał Józef Sekuła. Ważnym wydarzeniem w roku 2016 było zorganizowanie
przez PiS w Koszalinie obchodów 6 rocznicy katastrofy smoleńskiej. Działalność
Komitetu Powiatowego PiS w Koszalinie ukierunkowana jest na realizację programu naprawy państwa, przedstawionego przez Panią Premier Beatę Szydło pod nazwą DOBRA ZMIANA oraz na zdobycie większości mandatów do Rady Miejskiej
w kolejnych wyborach samorządowych. Ogromne zadłużenie Koszalina, kosztowne i nietrafione inwestycje, przerośnięty aparat administracyjny Urzędu Miejskiego,
to tylko część błędów i patologii obecnych władz miasta. Zmiana tego stanu rzeczy,
to priorytetowe zadania, przed którymi stoją koszalińskie struktury PiS.
Prawo i Sprawiedliwość – Koszaliński Komitet Powiatowy
Koszalin, 7 października 2016 r.
Polskie Stronnictwo Ludowe
Pod taką nazwą istnieje od 5 maja 1990 r. Nazwa PSL nawiązuje do tradycji
sięgającej XIX wieku. Bezpośrednim protoplastą organizacji było Stronnictwo Ludowe założone w 1895 r. w Rzeszowie. PSL skupia w głównej mierze osoby o poglądach agrarnych, centrowych i chadeckich. W latach 1993-1997 partia współtworzyła rząd koalicyjny z Sojuszem Lewicy Demokratycznej, w okresie 2001-2003
z SLD i Unią Pracy, a w latach 2007-2015 z Platformą Obywatelską. W okresie
1993-1995 ówczesny prezes PSL Waldemar Pawlak pełnił dwukrotnie urząd premiera. PSL należy do Europejskiej Partii Ludowej. Według informacji partii, skupia ona ponad 120 tysięcy członków, co czyni ją największą partią w Polsce. Ma
rozbudowane struktury terenowe obejmujące wszystkie województwa, 90% gmin
i w około 35% wsi. Najwyższą władzą w PSL jest zwoływany co 4 lata Kongres,
a między Kongresami – Rada Naczelna. Najwyższym organem wykonawczym jest
Naczelny Komitet Wykonawczy. Polskie Stronnictwo Ludowe:
– jest partią porozumienia i reform, aktywnie działającą na rzecz narodowej zgody,
– jest organizacją o dużej wrażliwości społecznej, która pragnie służyć zwykłym
ludziom a nie wybranym elitom,
– posiada bogate, bo 120-letnie doświadczenie polityczne, w tym także doświadczenie parlamentarne, gdyż ludowi posłowie zasiadali już w parlamencie wiedeńskim i w rosyjskiej Dumie Państwowej jeszcze w czasie zaborów, skutecznie broniąc polskich interesów,
– ma racjonalny i realistyczny program zrównoważonego rozwoju kraju, w tym
także unowocześnienia polskiego rolnictwa i kompleksowego rozwoju obszarów wiejskich,
218
– ludowi kandydaci na posłów i senatorów to w większości ludzie młodzi, dobrze
wykształceni, znający problemy swoich środowisk, pragnący dobrze służyć
Polsce i Polakom.
Ludowcy zdecydowanie poparli demokratyczne przemiany w Polsce po 1989
roku. Dzięki temu możliwe było utworzenie niekomunistycznego rządu Tadeusza
Mazowieckiego, co było rezultatem zawarcia koalicji ZSL – Solidarność – SD. Od
25 lat działają aktywnie na rzecz wszechstronnego rozwoju kraju, na rzecz demokratycznych reform społecznych i ekonomicznych racjonalną drogą porozumienia narodowego. Polskie Stronnictwo Ludowe jest jedynym spadkobierca ideałów
i wartości wypracowanych przez cały ruch ludowy, ideałów realizowanych przez
największych przywódców ludowych: Wincentego Witosa, Stanisława Mikołajczyka czy Macieja Rataja.
Obecnie koszalińska organizacja Polskiego Stronnictwa Ludowego (Powiat
Grodzki) liczy ok. 40 osób podzielonych na 3 koła miejskie, tj. koło Północ, koło
Rokosowo oraz koło Śródmieście. Koła te podzielone są według okręgów wyborczych. Prezesem PSL powiatu grodzkiego w Koszalinie jest Lidia Lis, natomiast
wiceprezesami są: Piotr Iwat oraz Bartosz Domaszewicz. Oprócz tego PSL w swoich strukturach posiada także sekretarza – Przemysław Tataryn oraz skarbnika –
Łukasz Hubert. Wyżej wymienione osoby wchodzą w skład Prezydium Zarządu
PSL Koszalin, które jest organem odpowiedzialnym za kierunki działania PSL
w Koszalinie. Oprócz Prezydium drugim najważniejszym organem jest 10-osobowy
Zarząd PSL, który prowadzi bieżącą politykę PSL na terenie miasta Koszalina oraz
realizuje zadania ustalone na zjeździe delegatów.
Uchwała nr 1
Zjazdu Powiatu Grodzkiego PSL w Koszalinie obradującego w dniu 24 czerwca 2016 r. w sprawie wizerunku, kierunków rozwoju i działania Stronnictwa.
Zjazd Grodzki PSL w Koszalinie wyraża przekonanie, że przyjęte przez Kongres
Stronnictwa ideowo-programowe kierunki działania oparte na bogatej spuściźnie
historycznej i nieprzemijających wartościach ruchu ludowego pozostają wciąż aktualne i są podstawą do wzmagania aktywności szeregów członkowskich.
Jednakże PSL powinien wciąż poszukiwać nowych form i kierunków działania
adekwatnych do zmieniającej się sytuacji politycznej w kraju oraz wymogów współczesności. Zmierzać one powinny zarówno do poszerzania elektoratu wiejskiego,
jak i aktywizacji działań Stronnictwa w różnych środowiskach miejskich.
Ludowcy miasta Koszalina zwracają się też do delegatów Zjazdu Wojewódzkiego PSL i uczestników XII Kongresu Stronnictwa do rozważenia zgłaszanych
przez wielu członków postulatów odnośnie poszukiwania tzw. „trzeciej drogi”
i przekształcania PSL w partię chadecką.
Zjazd Powiatu Grodzkiego PSL w Koszalinie
219
Sojusz Lewicy Demokratycznej
Przemiany społeczne, gospodarcze i polityczne w Polsce po 1989 r., doprowadziły do wykreowania lewicy jako nowoczesnego, w każdym wymiarze postępowego nurtu ideologicznego, opartego swoimi korzeniami na najszczytniejszych ideach
lewicowych, poczynając od XIX wieku, poprzez tragiczne doświadczenia XX wieku, do chwili obecnej.
Nowa partia polityczna założona została 15 kwietnia 1999 roku, sądownie zarejestrowana 17 maja 1999 r., by od czerwca tego samego roku rozpocząć swoją
statutową działalność na scenie politycznego kraju.
Sojusz Lewicy Demokratycznej, jak każda partia polityczna działa na podstawie
dwóch podstawowych dokumentów, tj. na podstawie ustawy, z dnia 27 czerwca
1997 r. o partiach politycznych, tekst jedn. Dz. U. 2011, nr 155, poz. 924 z późn. zm.
oraz na podstawie Statutu Sojuszu Lewicy Demokratycznej.
Do realizacji swoich celów, jak i programu partii, mocą Statutu powołano odpowiednie struktury partii. Najwyższymi organami uchwałodawczymi Sojuszu Lewicy Demokratycznej są: Kongres SLD, Konwencja Krajowa SLD i Rada Krajowa
SLD. Krajowymi władzami wykonawczymi partii są: Przewodniczący Krajowej
Rady SLD, obecnie tę funkcję pełni Włodzimierz Czarzasty oraz Zarząd Krajowy
SLD. Obok powyższych powołano również krajową władzę sądowniczą, tj. Krajowy Sąd Partyjny SLD oraz krajową władzę kontrolną, tj. Krajową Komisję Rewizyjną SLD.
Podobnie przedstawiają się struktury na niższych szczeblach władz partyjnych,
z tą jednak różnicą, że Kongres SLD zastąpiony został odpowiednimi zjazdami
członków SLD, tj Zjazd Wojewódzki SLD, Zjazd Powiatowy SLD itd.
Podstawową komórką organizacyjną w strukturze partii SLD jest koło skupiające minimum pięciu członków i na tej właśnie komórce spoczywa podstawowy
obowiązek realizacji celów i zadań programowych partii.
Koszalin, a szerzej region koszaliński, przez lata uznawano za tzw. „Czerwone
Zagłębie Polski”, ponieważ to tu właśnie lokalna społeczność darzyła nas większym
zaufaniem niż w innych regionach kraju. Był to okres, kiedy sam Koszalin był reprezentowany przez posłów z ramienia SLD do Parlamentu RP Ryszarda Ulickiego,
Edwarda Wojtalika, Unii Pracy senatora Andrzeja Niskiego, a w regionie koszalińskim przez posłankę Zofię Wilczyńską z Połczyna Zdroju oraz senatora Witolda
Gładkowskiego ze Szczecinka. W samym Koszalinie działało wówczas 25 kół SLD
skupiających ok. 550 członków partii, natomiast w powiecie koszalińskim, w każdej
gminie funkcjonowało koło SLD z silną reprezentacją miasta i Gminy Sianów, na
terenie którego działało pięć kół SLD, co oznaczało dalej, że w omawianym okresie
byliśmy dominującą partią polityczną w Koszalinie i jego regionie. Ta dominująca
rola na lokalnej scenie politycznej pozwoliła nam wygrywać wybory na prezydenta
220
miasta Koszalina, na burmistrzów i wójtów w poszczególnych gminach, wybory do
Rady Miasta Koszalina oraz do Rady Powiatu Koszalińskiego.
Z około 750-osobowej reprezentacji członków SLD w 2001-2004, na chwilę
obecną pozostało 126 członków skupionych w 4 kołach miejskich i 4 kołach powiatu koszalińskiego. Na Konwencji Rady Powiatowej SLD w Koszalinie w dniu
11lipca 2015 r. wybrano nowego przewodniczącego Rady Powiatowej SLD w Koszalinie, którym został Włodzimierz Niemiec, w ten oto sposób zakończył się proces rozmontowywania struktur partyjnych SLD w Koszalinie.
Członkowie SLD, będący w koszalińskich strukturach, zdają sobie sprawę z ciężaru odpowiedzialności za losy SLD na naszym terenie, priorytetowym zadaniem
na najbliższą przyszłość jest odbudowa koszalińskich struktur o nowych członków,
dostrzegających swoją przyszłość polityczną w tej właśnie partii.
Obok spraw czysto organizacyjnych, Sojusz Lewicy Demokratycznej z całą
mocą wspiera dążenia do utworzenia województwa środkowopomorskiego. SLD
po wypowiedziach pani premier Beaty Szydło w sprawie utworzenia województwa
środkowopomorskiego jako pierwsze spośród innych partii politycznych funkcjonujących w mieście Koszalinie i w regionie, czynnie poparł tę ideę. Dalej Sojusz
Lewicy Demokratycznej wspiera i będzie wspierał najsłabszą część społeczności
lokalnej, w dążeniu do faktycznego a nie iluzorycznego prawa do równych szans w
codziennej egzystencji. Powyższe ściśle wiąże się z godziwym wynagrodzeniem za
wykonywaną pracę, zapewniającą przynajmniej minimum egzystencji i zniesieniem
umów śmieciowych, tzn. przywrócenia należnej roli w systemie polskiego prawa,
prawom pracowniczym, co dalej wiąże się z istotnym ograniczeniem możliwości
zatrudniania na podstawie umów cywilnych.
W sprawach gospodarczych Sojusz Lewicy Demokratycznej wyraża głębokie
zaniepokojenie faktem braku na naszym terenie jakiegokolwiek przemysłu, bowiem
ten brak powoduje nie tylko obniżanie stopy życiowej mieszkańców regionu koszalińskiego, ale przede wszystkim wypędza młodych ludzi w świat „za chlebem”.
Niezależnie od powyższego, okres słabego poparcia społecznego dla Sojuszu
Lewicy Demokratycznej się kończy i patrząc optymistycznie w przyszłość, wyrażamy głębokie przekonanie uzyskania lepszego wyniku wyborczego w nadchodzących wyborach samorządowych 2018 r., jak również w wyborach parlamentarnych
2019 r
10.11.2016 r.
Przewodniczący Rady Powiatowej SLD w Koszalinie
Włodzimierz Stanisław Niemiec
Unia Pracy
Unia Pracy jest nowoczesną partią lewicową, opowiadającą się za społeczną
gospodarką rynkową oraz państwem opiekuńczym. Ideologia partii wywodzi się
221
z nurtu socjaldemokratycznego. Jest jedną z najdłużej funkcjonujących partii na
polskiej scenie politycznej, która od 24 lat pozostaje przy tej samej nazwie, logo
i założeniach programowych. Unia Pracy powstała 7 czerwca 1992 r. Powołało ja
do życia kilka lewicowych grup, demokratycznie funkcjonujących w Sejmie X kadencji, konsekwentnie walczących o interesy środowisk pracowniczych, naruszane
w liberalnym procesie reformowania gospodarki. Unię Pracy zbudowano, jako jedyną do tej pory liczącą się partię polityczną, ponad historycznym podziałem na
,,świat Solidarności” i ,,świat PRL-u”.
Unia Pracy swój program gospodarczy i społeczny opiera na bogatym dorobku
europejskiej lewicy socjaldemokratycznej. Dąży do tego, by w suwerennej, nowoczesnej i demokratycznej Polsce było więcej wolności, równości i sprawiedliwości
społecznej. Dopomina się o równe szanse i o godziwe warunki życia dla wszystkich
obywateli. Unia Pracy nawiązuje również do tradycji polskiego niepodległościowego socjalizmu, który ponad sto lat temu podjął bój z niewolą narodową, łącząc go
z walką z niesprawiedliwością i krzywdą społeczną.
Głównymi wartościami dla Unii Pracy są: wolność, demokracja, efektywność
ekonomiczna, sprawiedliwość społeczna, bezpieczeństwo socjalne, samorządność
obywatelska, tolerancja – w tym religijna i światopoglądowa.
Aktualnie przewodniczącym krajowym Unii Pracy jest Waldemar Witkowski,
a przewodniczącym Rady Krajowej Unii Pracy – Marek Pol. Eurodeputowany Unii
Pracy Adam Gierek należy w Parlamencie Europejskim do Postępowego Sojuszu
Socjalistów i Demokratów. Młodzieżówką Unii Pracy jest Federacja Młodych Unii
Pracy. W latach 2001- 2005 Unia Pracy tworzyła rząd koalicyjny z Sojuszem Lewicy Demokratycznej i Polskim Stronnictwem Ludowym, gdzie wicepremierami
z ramienia partii byli: Marek Pol i Izabela Jaruga-Nowacka. Unia Pracy wchodzi
w skład Międzynarodówki Socjalistycznej oraz Partii Europejskich Socjalistów.
W byłym województwie koszalińskim i w Koszalinie struktury terenowe Unii
Pracy powstały w latach 1994-1995. Koszalińska Unia Pracy angażuje się we
wszystkie inicjatywy centralne i lokalne w obronie swobód obywatelskich, równouprawnienie kobiet, równych szans dla dzieci i młodzieży oraz praw pracowniczych.
Dewizą Unii Pracy jest ,,po pierwsze człowiek, po drugie praca”. Członkowie Unii
Pracy starają się być blisko ludzkich spraw, wspierając wszystkie inicjatywy społeczne, mające na celu poprawę poziomu życia mieszkańców oraz różnych grup
społecznych i środowiskowych. Działacze Unii Pracy funkcjonują w wielu organizacjach pozarządowych i uczestniczą we wszystkich ważnych wydarzeniach miasta i regionu. Koszalińska Unia Pracy w 2004 roku w istotny sposób włączyła się
w zwycięską kampanię referendalną na rzecz przystąpienia Polski do Unii Europejskiej. W latach 2004-2006 struktury UP w pełni zaangażowały się w walkę o reaktywowanie województwa środkowopomorskiego i ten postulat w dalszym ciągu jest
ważnym założeniem programowym Unii Pracy.
222
Aktualnie przewodniczącym Zarządu Wojewódzkiego i Rady Okręgowej Unii
Pracy jest Grzegorz Andrzej Niski, który w latach 2001-2005 był senatorem RP
V kadencji z ramienia Unii Pracy, a w latach 2010-2014 radnym Rady Miejskiej
w Koszalinie. Funkcję przewodniczącej Rady Powiatowej Unii Pracy (powiatu
grodzkiego i ziemskiego) pełni dr Janina Stolc.
Przy koszalińskiej Unii Pracy powstał Koszaliński Komitet Obrony Lewicowych Tradycji, który aktywnie angażuje się w obronę dorobku i tradycji polskiej
lewicy oraz przeciwdziała zakłamywaniu najnowszej historii Polski. Przy Unii Pracy afiliowany jest też klub Obywatelskie Forum Dyskusyjne ,,PRO-KONTRA”,
im. Aleksandra Małachowskiego, organizujący w każdą środę otwarte spotkania
dyskusyjne na aktualne, często kontrowersyjne tematy polityczne, społeczne i gospodarcze.
październik 2016 r.
Grzegorz Andrzej Niski
Partia Nowoczesna w Koszalinie
13 lipca 2015 r. pełnomocnikiem Stowarzyszenia NowoczesnaPL w powiecie
koszalińskim został Rafał Rosiński. Od tego momentu zaczęły tworzyć się struktury obecnie funkcjonującego koła lokalnego partii Nowoczesnej w Koszalinie. W
wyborach parlamentarnych 25 października 2015 r. na listach KW Nowoczesnej
Ryszarda Petru w okręgu 40 znalazły się następujące osoby:
Nr
na liście
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
Imię i nazwisko kandydata
Radosław Lubczyk
Agnieszka Maria Trafas
Rafał Rosiński - Koszalin
Emilia Barbara Bury
Mirosław Antoni Kacianowski
Katarzyna Wojtkowiak
Joanna Gołaszewska - Koszalin
Kamila Barszczewska
Małgorzata Horsonek - Koszalin
Tomasz Sylwester Mróz - Koszalin
Joanna Fudali-Osak
Marzena Teresa Nowacka
Marek Paweł Śpiechowicz
Liczba uzyskanych głosów
6236
3321
2531
1162
531
452
613
395
148
313
223
875
688
W wyborach parlamentarnych do Sejmu RP mandat otrzymał Radosław
Lubczyk, reprezentując okręg wyborczy nr 40. 12 grudnia 2015 roku został powoła-
223
ny Zarząd Nowoczesnej w woj. zachodniopomorskim, na czele którego stanął poseł
na Sejm RP – Piotr Misiło. Z okręgu 40. w skład zarządu weszli: Rafał Rosiński
(Koszalin), Dariusz Graj (Koszalin), Emilia Bury (Białogard) oraz Radosław Lubczyk – wiceprzewodniczący zarządu (Szczecinek). W tym też dniu zostali powołani pierwsi członkowie partii Nowoczesna z woj. zachodniopomorskiego. Pierwsi
członkowie koła lokalnego Nowoczesnej w Koszalinie to:
– Rafał Rosiński
– przewodniczący zarządu koła lokalnego
– Dariusz Graj
– wiceprzewodniczący zarządu koła lokalnego
– Joanna Gołaszewska
– wiceprzewodniczący zarządu koła lokalnego
– Krzysztof Boroń
– członek zarządu koła lokalnego
– Tomasz Mróz
– członek zarządu koła lokalnego
– Eugeniusz Dowbusz
– skarbnik koła lokalnego
– Jan Bielerzewski
– członek koła lokalnego
– Czesław Czerwiński
– członek koła lokalnego
– Janusz Klisowski
– członek koła lokalnego.
Biuro Poselskie Nowoczesnej w Koszalinie znajduje się przy ul. Zwycięstwa
28/5. Dyrektorem Biura jest Emilia Bury.
Główne założenia programowe Nowoczesnej to:
– budowa nowoczesnego społeczeństwa opartego na innowacyjnej przedsiębiorczości;
– wolność gospodarcza;
– budowa społeczeństwa obywatelskiego;
– promowanie wykształcenia, aktywności, uczestnictwa obywateli w rządzeniu
państwem;
– obniżenie kosztów pracy;
– ograniczenie udziału państwa w gospodarce i dofinansowywania nierentownych branż;
– likwidacja przywilejów grup zawodowych (jak np. górnicy i rolnicy);
– transfer polskich odkryć naukowych dla gospodarki;
– reforma systemu opieki zdrowotnej, równy dostęp dla wszystkich, niezależnie
od dochodów, miejsca zamieszkania i stanu zdrowia;
– walka z biurokracją krępującą rozwój przedsiębiorczości, uproszczenie procedur;
– przejrzyste i jednoczesne przepisy;
– pozbawienie partii politycznych finansowania z budżetu państwa;
– ograniczenie do dwóch kadencji w parlamencie;
– możliwość głosowania w wyborach przez Internet;
– podatek liniowy: 3x16% (VAT, CIT i PIT).
Rafał Rosiński
224
Partia Razem
Partia Razem w Koszalinie zaczęła działalność mniej więcej w tym samym czasie co w całej Polsce. Na Kongres Założycielski w maju 2015 roku do Warszawy
z naszego miasta pojechały dwie osoby: Jacek Wezgraj i Magdalena Młynarczyk.
Magdalena została wybrana na nim do pierwszej kadencji Rady Krajowej Partii
Razem.
W czerwcu 2015 roku odbyło się pierwsze otwarte spotkanie Razem w Koszalinie, na które przybyło ok.10 osób. Na przełomie lipca i sierpnia formalnie powołano
okręg partii Razem w Koszalinie i utworzono Zarząd Okręgu. W jego skład weszli:
Magdalena Młynarczyk, Kinga Dolatowska (Połczyn Zdrój), Tomasz Chmielewski (Połczyn Zdrój) oraz Jacek Wezgraj. Latem 2015 r. członkinie i członkowie
Razem zaangażowali się w zbiórkę podpisów koniecznych do startu w wyborach
parlamentarnych. Przedstawicielki i przedstawiciele Razem wielokrotnie odwiedzali wtedy Szczecin i Słupsk. Po tym, jak faktem stał się start partii do parlamentu, w całym kraju ogłoszono listę wyborczą w okręgu 40, obejmującym Koszalin
i okolice. Otwierał ją Jacek Wezgraj i Magdalena Młynarczyk, a znaleźli się na niej
również ludzie z Białogardu i Połczyna Zdroju. Warto podkreślić, że Razem jako
jedyne ugrupowanie miało na listach pełen parytet oraz zastosowało tzw. suwak
w umieszczaniu kobiet i mężczyzn. Ostatecznie kandydatki i kandydaci Razem
w okręgu 40 zdobyli ponad osiem tysięcy głosów, zaś wynik w samym Koszalinie
był nieco lepszy niż ogólnopolski.
Razem to partia socjaldemokratyczna, nawiązująca do tradycji polskiej lewicy
demokratycznej z okresu międzywojennego (PPS) oraz wzorująca się na zachodnioeuropejskich ugrupowaniach lewicowych, korzystająca także z inspiracji nowych ruchów takich jak hiszpańskie Podemos czy grecka Syriza. Stawia na sprawne
państwo stojące po stronie obywatela: bezpłatną i dostępną dla wszystkich służbę
zdrowia, edukację, chce państwa ze sprawiedliwym, progresywnym systemem podatkowym, budującego mieszkania i zapewniającego obywatelom bezpieczeństwo.
W Koszalinie w latach 2015-2016 wśród tematów podejmowanych przez lokalne Razem znalazła się m.in. dostępność żłobków, polityka mieszkaniowa miasta,
przejrzystość zarobków miejskich urzędników, troska o dostępność i jakość lokalnego transportu publicznego. Razem sprzeciwiała się współpracy urzędników miejskich z prawicowymi ugrupowaniami neofaszystowskimi i protestowała przeciwko
skandalicznej prywatyzacji szpitala w Białogardzie. We wrześniu 2016 roku członkowie Razem zorganizowali manifestację ,,Czarny Protest” przeciwko zaostrzeniu
prawa aborcyjnego w Polsce.
Zarząd Partii Razem w Koszalinie (stan na 10.2016 r.):
– Agata Piotrowska
– Michał Kaczmarek
225
– Jacek Wezgraj
– Dominik Safian.
Partia Razem liczy w Koszalinie 21 członków oraz kilkunastu sympatyków.
6.10.2016 r. Jacek Wezgraj
Partia Wolność (poprzednio KORWIN)
„Wolność - pod taką nazwą postanowili prowadzić swą działalność zwolennicy niskich podatków, silnej polskiej armii i wolności gospodarczej. Nazwa została
entuzjastycznie przyjęta na kongresie założycielskim, który odbył się w Warszawie
w dniu 07.10.2016. Organizacja ta dotychczas znana jako Komitet Odnowy Rzeczpospolitej Wolność i Nadzieja (KORWiN), aktywnie brała udział w licznych akcjach własnych a także organizowanych przez inne byty polityczne. I tak np.:
• Zlot Środowisk Prawicowych
• „Wolnościówka” - impreza kilkudniowa z wykładami i panelami dyskusyjnymi
na blisko 300 osób z całej Polski - happening „spal swój PIT przed urzędem
skarbowym” jako protest przeciw poborowi podatku od dochodu rozumianego
jako kara za pracę i osiąganie dochodów inaczej zniechęcanie do pracy
• zbiórka podpisów pod projektami ustaw:
– Ustawa o Broni i Amunicji
– Ustawa o Rozszerzeniu Prawa do Obrony Koniecznej
– Ustawa o Przywróceniu Kary Śmierci, to przykłady własnych działań.
Udział w wydarzeniach innych opcji politycznych to np. liczna obecność na
„Marszu Żołnierzy Wyklętych” organizowanym przez środowiska patriotyczne czy
udział lidera Artura Jabłońskiego w debatach KODu. Doliczyć należy także częste
wystąpienia Artura Jabłońskiego traktujące o polityce podatkowej i ubezpieczeniowej oraz o broni dla obywateli i obronności w telewizjach publicznych i kanałach
internetowych oraz programach radiowych. Organizacja partii TerytoTioTn Polski
podzielone wg okręgów wyborczych do europarlamentu to regiony, które dzielą się
na okręgi odpowiadające okręgom wyborczym do Sejmu RP.
W Koszalinie liderem jest Artur Jabłoński, partia ma 25 zapisanych działaczy
oraz wielu sympatyków aktywnie ją wspierających ale niezapisanych, ponadto ma
działaczy w małych kołach powiatowych. Wiele wiąże ją ze środowiskiem Libertarian i KoLiber, gdzie też ma swoich zwolenników.
Artur Jabłoński
226
8.2. Parlamentarzyści z okręgu koszalińskiego
Po zmianach ustrojowych w Polsce od 1989 roku posłowie i senatorowie wybierani są według nowych uregulowań prawnych, wprowadzając w różnym czasie
stosowne korekty w prawie wyborczym i obszarach okręgów wyborczych.
Pierwsza kadencja w sejmie rozpoczęła się 25 listopada 1991 roku i trwała do 31
maja 1993 roku. Została skrócona zarządzeniem prezydenta RP – Lecha Wałęsy191.
Okręg wyborczy I kadencji sejmu obejmował obszar województwa koszalińskiego
i słupskiego. Wybrano 9 posłów. W I kadencji sejmu okręgu nr 21 posłami byli:
Ryszard Ulicki (SLD), Zdzisław Dubiella (Porozumienie Centrum), Wiesław Wójcik (Kongres Liberalno-Demokratyczny), Edward Miller (Niezależny Samorządowy Związek Zawodowy), Zbigniew Galek (PSL), Jan Król (Unia Demokratyczna),
Władysław Staniuch (Chrześcijańska Demokracja), Waldemar Jędryka (Partia X),
Ryszard Bogusz (Polski Związek Zachodni).
W II kadencji Sejmu, trwającej w latach 1993-1997, wybrano posłów według
nowego podziału okręgów wyborczych. Województwo koszalińskie stanowiło samodzielny okręg nr 20 i wybrano 5 posłów. Posłami z tego okręgu byli: Ryszard
Ulicki (SLD), Zofia Wilczyńska (SLD), Seweryn Jurgielaniec (SLD), Władysław
Święs (PSL), Wiesław Wójcik (Unia Demokratyczna).
A. Posłowie w Sejmie od początku XXI wieku:
1) III kadencja Sejmu 1997-2001, okręg wyborczy nr 20 – Koszalin192
- Goliński Marian (AWS) – Szczecinek
- Jurgielaniec Seweryn (SLD) – Białogard
- Madej Jerzy (UW) – Koszalin
- Ulicki Ryszard (SLD) – Koszalin
- Wilczyńska Zofia (SLD) – Połczyn Zdrój
2) IV kadencja Sejmu 2001-2005, okręg wyborczy nr 40 – Koszalin193
- Błaszczyk Bogdan (SLD-UP) – Kołobrzeg
- Lepper Andrzej (Samoobrona RP) – gm. Darłowo
- Łączny Jan (Samoobrona RP) – gm. Biesiekierz
- Rohde Małgorzata (PO) – Kalisz Pomorski
- Talewska Bogusława (SLD-UP) – Wałcz
- Ulicki Ryszard (SLD) – Koszalin
- Wilczyńska Zofia (SLD) – Połczyn Zdrój
- Wojtalik Edward (SLD-UP) – Bobolice
Źródło MP z 1993r., poz. 27, p.285.
Okręg nr 20 obejmował woj. koszalińskie.
193.
Okręg wyborczy nr 40 do Sejmu obejmuje obszar miasta Koszalin oraz powiaty: białogardzki,
choszczeński, drawski, kołobrzeski, koszaliński, sławieński, szczecinecki, świdwiński i wałecki.
Został utworzony w 2001r. wybieranych jest w nim 8 posłów.
191.
192.
227
3) V kadencja Sejmu 2005-2007, okręg wyborczy nr 40 – Koszalin194
- Bednarek Jan (Samoobrona) - Koszalin
- Gawłowski Stanisław (PO) – Koszalin
- Goliński Marian (AWS) – Szczecinek
- Hoc Czesław (PiS) – Kołobrzeg
- Karpiniuk Sebastian (PO) - Kołobrzeg
- Lepper Andrzej (Samoobrona RP) – gm. Darłowo
- Łączny Jan (Samoobrona RP) – gm. Biesiekierz
- Wziątek Stanisław (SLD) – Połczyn Zdrój
4) VI kadencja Sejmu 2007-2011, okręg wyborczy nr 40 – Koszalin
- Goliński Marian (PiS) – Szczecinek (Strzałkowski Stefan)
- Karpiniuk Sebastian (PO) - Kołobrzeg (Wiesław Suchowiejko)
- Kuriata Jan (PO) – Koszalin
- Olejniczak Danuta (PO) – Koszalin
- Suski Paweł (PO) – Wałcz
5) VII kadencja Sejmu 2011-2015, okręg wyborczy nr 40 – Koszalin
- Hok Marek (PO) – Kołobrzeg
- Lewandowski Andrzej (Ruch Palikota) – Darłowo
- Strzałkowski Stefan (PiS) – Białogard
- Suchowiejko Wiesław (PO) – Szczecinek
6) VIII kadencja Sejmu 2015-2019, okręg wyborczy nr 40 – Koszalin
Głosy w Koszalinie
7.072
3.965
- Hoc Czesław195 (PiS) – Kołobrzeg
- Romecki Stefan (Kukiz’15) – Koszalin
3.331
- Hok Marek (PO) – Kołobrzeg
3.120
- Szefernaker Paweł (PiS) – Koszalin
2.627
- Lubczyk Radosław (Nowoczesna) – Szczecinek- 1.544
W okręgu wyborczym nr 41 – Szczecin posłem V kadencji była także mieszkanka Koszalina pani
Wasilewska–Kita (Samoobrona).
195.
W związku z wyborem do Europarlamentu Czesława Hoca, mandat w sejmie objął Stefan Strzałkowski z Białogardu (492 głosy w Koszalinie).
194.
228
- Golińska Małgorzata (PiS) – Szczecinek
432
251
Do Sejmu startowali także inni mieszkańcy Koszalina lecz nie uzyskali mandatu
posła, między innymi:
- Kościńska Krystyna (PO)
2.498 głosów
- Rosiński Rafał (Nowoczesna)
1.498
- Bodendorf Robert (Korwin)
1.428
- Wiśniewski Artur (PiS)
1.421
- Wezgraj Jacek (RAZEM)
1.248
- Chyła Małgorzata (Zjednoczona Lewica)
726
- Niski Andrzej (Zjednoczona Lewica)
511
B. Senatorowie (1989-2019) – okręg wyborczy Koszalin
Okręg wyborczy – województwo koszalińskie do Senatu obejmował w latach
1989-2001 obszar województwa koszalińskiego. Wybierano w nim 2 senatorów.
W 2001r. na tym obszarze utworzono okręg nr 39, obejmował w latach 2001-2011
obszar miasta Koszalin i powiaty: białogardzki, choszczeński, drawski, kołobrzeski, koszaliński, sławieński, szczecinecki, świdwiński i wałecki. Od 2011r. wprowadzono na tym obszarze dwa okręgi nr 99 i nr 100.
Tabela 60. Senatorowie okręgu wyborczego Koszalina w latach 1989-2015
Kadencja
I kadencja
1989-1991
II kadencja
1991-1993
III kadencja
1993-1997
IV kadencja
1997-2001
V kadencja
2001-2005
VI kadencja (skrócona)
2005-2007
VII kadencja
2007-2011
Senator
Gabriela Cwojdzińska, Jerzy Madej
Jerzy Madej, Wiesław Wójcik
Jerzy Madej, Lech Czerwiński
Krzysztof Majka, Jerzy Mokrzycki
Witold Gładkowski, Grzegorz Niski
Paweł Michalak, Piotr Zientarski
Grażyna Sztark196, Piotr Zientarski197
196.
Okręg wyborczy do Senatu nr 99 Kołobrzeg utworzony został w 2011r. na podstawie Kodeksu
Wyborczego. Obejmuje obszar powiatów: białogardzkiego, choszczeńskiego, drawskiego, kołobrzeskiego, świdwińskiego i wałeckiego.
197.
Jednomandatowy okręg wyborczy do Senatu nr 100 – Koszalin został utworzony w 2011r. na podstawie
Kodeksu Wyborczego. Obejmuje obszar miasta Koszalin, powiaty: koszaliński, sławieński i szczecinecki.
VIII kadencja
2011-2015
IX kadencja
2015-2019
229
Grażyna Sztark, Piotr Zientarski
Grażyna Sztark, Piotr Zientarski
8.3. Radni z Koszalina w Sejmiku Zachodniopomorskim
Sejmik Województwa Zachodniopomorskiego istnieje od 1998 roku od czasu reformy terytorialnej kraju i nowych regulacji prawnych198, a szczególnie ustawy z dnia
5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa199. Sejmik województwa jest organem stanowiącym i kontrolnym województwa, a organem wykonawczym jest zarząd
województwa. Sejmik zachodniopomorski składa się z 30 radnych wybieranych w
wojewodowie w wyborach bezpośrednich na czteroletnią kadencję. Radni do Sejmiku
Województwa Zachodniopomorskiego wybierani są w pięciu okręgach wyborczych.
Tabela 61. Okręgi wyborcze do Sejmiku Województwa Zachodniopomorskiego
Ustawa z dnia 24 lipca 1998r. o wprowadzeniu zasadniczego podziału terytorialnego państwa
(Dz. U. z 1998r., nr 96, poz. 603).
199.
Tekst jedn. Dz. U. 2016, poz. 486.
198.
230
Aktualnie trwa V kadencja Sejmiku (2014-2018).
Kadencje poprzednie to lata:
I kadencja
1998-2002
II kadencja
2002-2006
III kadencja
2006-2010
IV kadencja
2010-2014.
Miasto Koszalin oraz obszar powiatów: koszalińskiego, sławieńskiego i szczecineckiego stanowią okręg wyborczy nr 4, w którym wybiera się do Sejmiku
5 radnych. W wyborach 16 listopada 2014r. w okręgu nr 4 zarejestrowanych było
9 list komitetów wyborczych. Dla uzyskania 5 mandatów startowało 68 kandydatów. Radnymi na V kadencję 2014-2018 zostali wybrani:
Jan Kuriata (PO) Koszalin
10.990 głosów
Adam Wyszomirski (PO) Szczecinek
7.768
Adam Ostaszewski (niezrzeszony) Koszalin
4.214
Robert Grzywacz (PSL) Świerszczewo
4.059
Krzysztof Nieckarz200 (PiS) Polanów
2.066.
Z Koszalina radnymi w Sejmiku między innymi byli:
I kadencja
1998-2002
Jerzy Mokrzycki, Stanisław Gawłowski, Władysław Husejko, Jadwiga Kilian,
Bogdan Krawczyk, Andrzej Żebrowski
II kadencja
2002-2006
Jan Bednarek, Urszula Kostuch, Jerzy Mokrzycki, Andrzej Żebrowski, Krzysztof Modliński;
III kadencja
2006-2010
Władysław Husejko, Piotr Kroll, Marek Kęsik;
IV kadencja
2010-2014
Andrzej Jakubowski, Małgorzata Chyła, Piotr Głod
V kadencja
2014-2018
Jan Kuriata, Adam Ostaszewski.
W okresie pięciu kadencji Sejmiku koszalinianie sprawowali różne funkcje
i zajmowali różne stanowiska, przykłady:
– Jerzy Mokrzycki
– przewodniczący Sejmiku w latach 1998-2000,
– Krzysztof Modliński
– wicemarszałek województwa (2002-2006),
– Władysław Husejko
– wicemarszałek województwa (2006-2008)
i marszałek (2008-2010),
Krzysztof Nieckarz uzyskał mandat radnego w związku z wyborem na posła radnego Pawła Szefernakera (PiS).
200.
– Andrzej Jakubowski
-– Tomasz Sobieraj
231
– wicemarszałek województwa (2010-2014),
– wicemarszałek województwa (2014-nadal).
8.4. Preferencje wyborcze wyborców w Koszalinie
8.4.1. Preferencje wyborcze do parlamentu
Analiza tych preferencji odnosi się do wyborów parlamentarnych na kadencje
2011-2015 i 2015-2019.
1) Wybory do parlamentu – 9.10.2011 r. w Koszalinie
- frekwencja wyborcza w okręgu nr 40 do sejmu wyniosła - 43,9%
- frekwencja wyborcza w Koszalinie - 55,2%
Preferencje grupowe partii i komitetów wyborczych w Koszalinie kształtowały
się następująco:
- Platforma Obywatelska
23.224 glosy 49,9%
- Prawo i Sprawiedliwość
9.229
19,8%
- Ruch Palikota
6.349
13,6%
- Sojusz Lewicy Demokratycznej
5.575
12,0%
- Polskie Stronnictwo Ludowe
1.109
2,4%
- Polska Jest Najważniejsza
772
1,7%
- Polska Partia Pracy
299
0,6%.
Wybrani posłowie w Koszalinie otrzymali następujące ilości głosów (preferencje osobowe):
1) Gawłowski Stanisław (PO)
11.185 24,02% gł. ważnych
2) Hoc Czesław (PiS)
3.573 7,67%
3) Lewandowski Andrzej (Ruch Palikota)
2.521 5,41%
4) Wziątek Stanisław (SLD)
1.558 3,35%
5) Hok Marek (PO)
1.479 3,18%
6) Strzałkowski Stefan (PiS)
480 1,03%
7) Suski Paweł (PO)
199 0,43%
8) Suchowiejko Wiesław (PO)
83 0,18%.
Analiza wyników wyborów do Sejmu z roku 2011 w Koszalinie nasuwa kilka
spostrzeżeń:
1) wyborcy głosujący na kandydatów z listy PiS na kandydatów z Koszalina oddali 4.406 głosów (47,8%), a na innych spoza Koszalina 4.823 głosy (52,2%).
Zabrakło głosów np. dla Anny Mętlewicz (miała 2.050 głosy) lub Mirosława
Skórki (miał 2.027 głosów).
2) wyborcy głosujący na kandydatów z listy PO na kandydatów z Koszalina oddali 19.070 głosów (82,0%), a na innych spoza miasta 4.154 głosy
(18%). Zabrakło głosów np. dla Władysława Husejko (miał 2.929 głosy)
232
lub Jana Kuriaty (miał 1.456 głosy) i Barbary Grygorcewicz (uzyskała 1.066
głosów).
3) wyborcy kandydatów SLD na 5.575 głosów w Koszalinie oddali na kandydatów
z Koszalina 3.372 głosy (60,5%), spoza Koszalina 2.203 głosy (39,5%). Zabrakło
głosów np. dla Krystyny Kościńskiej (uzyskała 2.536 głosów w Koszalinie.
4) nowy ruch wyborczy „Ruch Palikota” uzyskał w Koszalinie 6.349 głosów, w tym
kandydat z tego Ruchu z Darłowa – Andrzej Lewandowski otrzymał 2.521 głosów.
Konkludując wyniki wyborcze do Sejmu w Koszalinie i preferencje wyborców
z roku 2011, Koszalinianie 46.557 ważnie oddanych głosów oddali:
- na kandydatów z Koszalina
- 29.345 (63%)
- na kandydatów spoza miast
- 17.212 (37%).
Zwolennicy PiS-u oddali 4.823 głosy na kandydatów spoza Koszalina, wyborcy
PO przekazali 4.154 głosy poza Koszalin, wyborcy SLD oddali 2.203 głosy poza
miasto. Więcej niż co trzeci Koszalinianin głosował na kandydata spoza Koszalina. To wyborcy koszalińscy zdecydowali o ilości posłów z miasta i spoza miasta.
W okręgu wyborczym do senatu nr 100 zdecydowanie wśród 4 kandydatów wyborcy koszalińscy wybrali Piotra Zientarskiego. Uzyskał 20.370 głosów (44,15%).
Wybory do parlamentu 25.10.2015 roku w Koszalinie
- frekwencja wyborcza w okręgu nr 40 do Sejmu wyniosła - 43,63%
- frekwencja wyborcza w Koszalinie
- 55,11%
Tabela 62. Wyniki głosowania wg komitetów wyborczych 25.10.2015 r.
Polskie Stronnictwo Ludowe
Źródło: Powiatowa Komisja Wyborcza wyniki dla okręgu nr 40, miasto Koszalin
233
Tabela 63. Głosowanie Koszalinian (Sejm - 2015)
Źródło: opracowanie własne na podstawie protokołów Powiatowej Komisji Wyborczej
w odniesieniu do okręgu nr 40, miasta Koszalina
Koszalińscy wyborcy oddając glosy na kandydatów spoza miasta wsparło kandydatów między innymi z:
– Kołobrzegu
8.017 głosów
– Połczyna Zdroju
3.101
– Szczecinka
2.158
– Wałcza
1.154
– Białogardu
846
– Darłowa
674.
Najwięcej głosów z Koszalina uzyskali:
– Hoc Czesław (PiS) Kołobrzeg
3.965
– Hok Marek (PO) Kołobrzeg
3.120
– Wziątek Stanisław (SLD) Połczyn Zdrój
2.996
– Lubczyk Radosław (Nowoczesna) Szczecinek
1.544
– Trafas Agnieszka (Nowoczesna) Kołobrzeg
513
Z analizy wyborczej do Sejmu w 2011 i 2015 roku wynika wiele spostrzeżeń.
Moje subiektywne – autorskie są następujące:
1) Koszalin – miasto ponadstutysięczne przegrywa wybory parlamentarne z innymi ośrodkami wspierając je swoim kosztem,
2) A może słabość organizacji partyjnych Koszalina w oddziaływaniu na siebie
i mieszkańców?
3) Wolimy innych niż swoich, a może kandydaci Koszalina „słabsi” albo źle dobrani albo wcześniej wycięci w wersjach wstępnych?
4) Co więc z patriotyzmem lokalnym? Koszalińskie partie, organizacje pozarzą-
234
dowe i środowiska biznesowe mogłyby bardziej zadbać więcej o nasze – koszalińskie interesy.
8.4.2. Preferencje wyborcze w lokalnych wyborach samorządowych
1) Wybory do Rady Miejskiej i Prezydenta Miasta w 2010 roku
Wybory do Rady Miejskiej w 2010 roku odbyły się 21.11.2010 r. Wyborcy
(87.007 uprawnionych) wybierali 25 radnych wśród 298 kandydatów w 5 okręgach
wyborczych. Kandydatów zarejestrowało 7 komitetów wyborczych. Uzyskały one
następujące wyniki:
Komitet Wyborczy
1) Komitet Wyborczy Platforma Obywatelska RP
- kandydaci
- 50
- głosy ważne na listę
- 14.213 (43,0%)
- uzyskane mandaty
- 14
2) Koalicyjny Komitet Wyborczy Sojusz Lewicy Demokratycznej
- kandydaci
- 49
- 6.006 (17,7%)
- uzyskane mandaty
-5
3) Komitet Wyborczy „Lepszy Koszalin”
- kandydaci
- 50
- 5.604 (16,4%)
- uzyskane mandaty
-3
4) Komitet Wyborczy Wyborców Prawo i Sprawiedliwość
- kandydaci
- 50
- 5.205 (15,2%)
- uzyskane mandaty
-3
5) Komitet Wyborczy Wyborców Stefana Romeckiego
- kandydaci
- 49
- 1.803 (5,3%)
- uzyskane mandaty
-0
6) Komitet Wyborczy Polskie Stronnictwo Ludowe
- kandydaci
- 25
- 471 (1,4%)
- uzyskane mandaty
-0
7) Komitet Wyborczy Wyborców „Silny Region”
- kandydaci
- 25
- 359 (1,0%)
- uzyskane mandaty
-0
Łączna liczba głosów oddanych w wyborach – 35.496,
Liczba głosów ważnych – 34.221
235
Frekwencja wyborcza do Rady Miejskiej – 40,73%.
Uzyskane mandaty w 2010 roku:
- Komitet Wyborczy PO
14
- Komitet Wyborczy SLD
5
- Komitet Wyborczy PiS
3
- Komitet Wyborczy „Lepszy Koszalin”
3201
W wyborach prezydenta miasta startowało w I turze 5 kandydatów i uzyskali wyniki:
- Piotr Jedliński
15.711 głosów (44,66 %)
- Artur Wezgraj
11.059 głosów (31,43 %)
- Krystyna Kościńska
4.927 głosów (14,0 %)
- Paweł Michalak
3.228 głosów (9,2 %)
- Jan Krawczuk
258 głosów
(0,7 %)
W II turze wyniki były następujące:
- Piotr Jedliński
13.944 głosów (51,16 %)
- Artur Wezgraj
13.311 głosów (48,84 %)
2) Wybory samorządowe 16.11.2014 roku
Grupowe preferencje wyborcze do Rady Miejskiej w Koszalinie – 16.11.2014 r.
Komitet wyborczy
1. PO
2. Lepszy Koszalin
3. PiS
4. SLD
5. PiW
6. Yolo
Ogółem
Uprawnieni
Frekwencja w %
Okręg 1
3247
1605
1445
761
180
77
7315
16499
44,3
II
2367
1163
1498
828
189
-
III
3190
1589
1446
909
180
84
6045
16703
36,2
IV
V
1921
2898
1644
1321
1149
1533
662
1012
152
128
48
76
7395
5576
17963 16717
41,2
33,4
Razem
13623
7319
7071
4172
829
285
6968
17904
38,9
%
40,9
21,9
21,4
12,5
2,5
0,8
33299
85786
38,8
Indywidualne preferencje wyborcze radnych Rady Miejskiej w Koszalinie (2014 r.):
1) Jakubowski Andrzej (PO)
1203
2) Sobieraj Tomasz (PO)
1076
3) Romecki Stefan (Lepszy Koszalin)
1074
4) Skórka Mirosław (PiS)
1000
5) Wezgraj Artur (Lepszy Koszalin)
920
6) Jedliński Piotr (PO)
910
7) Wiśniewski Artur (PiS)
890
8) Krzyżanowski Przemysław (PO)
833
9) Grygorcewicz Barbara (PO)
832
10) Mętlewicz Anna (PiS)
757
201.
Opracowanie własne na podstawie dokumentów PKW dla miasta Koszalina.
236
11) Karżanowski Sergiusz (LK)
12) Bernacki Tomasz (PO)
13) Ostrowski Leopold (PO)
14) Janczewski Miłosz (PiS)
15) Skórka Oliwia (PiS)
16) Tiece Bogumiła (PO)
17) Chałat Dorota (SLD)
18) Sendlewski Łukasz (PO)
19-20) Kościńska Krystyna (PO)
19-20) Tałaj Sebastian (PO)
21) Reinholz Marek Zbigniew (PO)
22) Krajczyński Mariusz (LK)
23) Dworaczyk Joanna (LK)
24) Tarnowski Ryszard (PO)
25) Kwapisz Żaneta (LK)
632
628
609
591
575
568
556
543
530
530
415
406
315
272
181
W trakcie kadencji nastąpiły zmiany w składzie radnych. Z mocy prawa nie mogli
nadal być radnymi: Andrzej Jakubowski, Tomasz Sobieraj, Piotr Jedliński, Przemysław Krzyżanowski, Stefan Romecki. W ich miejsce radnymi z list wyborczych zostali: Izabela Wilke (PO - 431 głosów), Jakub Kowalik (PO – 382), Marcin Waszkiewicz
(PO – 255), Małgorzata Hołub (PO - 371), Krzysztof Sławiński (LK - 116)
W wyborach na prezydenta miasta w 2014 roku, indywidualne preferencje wyborcze były następujące:
I tura wyborów
- Piotr Jedliński
głosów
16.955
46,97%
- Artur Wezgraj
11.472
31,79%
- Anna Mętlewicz
3.920
10,89%
- Adam Ostaszewski
2.430
6,73%
- Jan Adamczyk
811
2,25%
- Edward Attenborough Kyle
498
1,38%
Frekwencja wyborcza I tury –
42,67%
II tura wyborów
- Piotr Jedliński
głosów 19.005
- Artur Wezgraj
15.327
Frekwencja wyborcza II tury –
40,45%.
55,36%
44,64%
8.4.3. Preferencje wyborcze w wyborach Rad Osiedli
Wybory do Rad Osiedli w dniu 5.10.2008 r.
Tabela 64. Zbiorcze wyniki wyborów do Rad Osiedli w dniu 5.10.2008 r.
do liczby kand.
Opracowanie: M. Dulewicz – Dyrektor Biura Rady Miejskiej
237
238
do liczby kand.
Opracowanie: M. Dulewicz – Dyrektor Biura Rady Miejskiej.
Do wyborów zgłoszono łącznie 409 kandydatów. Najwięcej w osiedlu „Lechitów”
– 45 osób, „Wspólny Dom” – 33 osoby, „Jamno-Łabusz” - 29 osób i „Rokosowo”
– 29 osób. W każdym osiedlu wybrano 15 członków Rady Osiedla. Największe zainteresowanie wyborami było na Osiedlu „Jamno-Łabusz”, na co wskazuje frekwencja
239
wyborcza – wynosiła 37,3%, na Osiedlu „Unii Europejskiej” – 16,1% i „Lubiatowo”
– 15,5%.
Najniższa frekwencja miała miejsce w osiedlach „Nowobramskie” - 3,2% i „Jedliny” – 3,9%. Nasuwa się spostrzeżenie, że w mniejszych liczbowo osiedlach zainteresowanie działalnością Rady Osiedla jest większe, potwierdzają to również poprzednie wybory z 5.10.2008 r.
240
Największą ilość głosów w poszczególnych osiedlach otrzymali (23.10.2016 r.):
1.„Bukowe”
Dobrzańska Ewa
186
Zielonka Eleonora
181
Mytnik Elżbieta
150
2.,,Jamno-Łabusz
Mielczarek Maciej Jakub
117
Woch Edward
106
Stec Izabela
97
3. „Jedliny”
Zawadzki Maciej
111
Makara Jerzy Michał
88
Kaczmarek Magdalena
80
4. „im. T. Kotarbińskiego”
Gil Zalewska Barbara Teresa 231
Pawlak Waldemar Adam
174
Sierocińska Jadwiga Bożena 174
5. „Lechitów”
Burzyński Mirosław Piotr
263
Wesołowska Izabela
258
Banasiak St. Kazimierz
247
6. „Lubiatowo”
Brzęczek Tomasz
85
Dubaj Ewa
72
Nowosad Dariusz
72
Rutkowski Sławomir
72
7. „Morskie”
Żebrowski Andrzej
196
Ostrowska Renata Teresa
195
Chacia Dawid Krystian
185
8. „Na Skarpie”
Tomczyk Teresa Grażyna
225
Strzałkowska Krystyna Aniela 213
Michalak Tadeusz
210
9. „Rokosowo”
Tałaj Teresa
250
Kamieniarz Wiktor
222
Liszenkowska Irena Małgorzata 215
10. „im. Jana i Jędrzeja Śniadeckich”
Szuster Wanda
186
Bielińska Wacława
169
Karasiński Artur Jacek
169
11. „Śródmieście”
Wróblewska Marta
92
Aleksandrowicz Krystyna
85
Wyka Irena
80
Kaszubiak Czesław
80
12. „Tysiąclecia”
Kietrys Grażyna
187
Hok Marek
155
Herman Mirosław
147
13. „Unii Europejskiej”
Turowska Teresa
170
Noga Krzysztof
157
Rek Katarzyna Agata
149
Szybisty Jarosław
149
14. „im. M. Wańkowicza”
Hołub Kazimiera
262
Gruszeczka Dorota Danuta 197
Rączy Danuta
185
Darnowska Anetta
185
Dębski Jan
185
15. „Wspólny Dom”
Ignatowicz Danuta
245
Szydło Władysława
239
Gabryś Marta
211
241
Wybory nie odbyły się w osiedlach: „Nowobramskie” i „Raduszka”. Zgłoszono
tam 15 kandydatów co oznacza, że stają się z mocy prawa wybranymi. Nie było konieczności wyborów bezpośrednich.
Udział w wyborach jest najbardziej powszechnym doświadczeniem aktywności
obywatelskiej, a w wyborach samorządowych wyrazem zaangażowania w sprawy
własnej społeczności lokalnych i regionalnych. Aktywność obywatelska w wyborach
do Rad Osiedli przedstawiona jest w poniższej tabeli.
Tabela 66. Aktywność obywatelska w wyborach do Rad Osiedli
Rok
2004
2008
2012
2016
Uprawnionych
87.052
86.705
86.940
76.599
Biorący udział
1.671
4.987
5.757
6.008
Frekwencja
1,91%
6,00%
6,62%
7,84%
Źródło: Obwieszenie Miejskiej Komisji Wyborczej (2008, 2012) i protokoły z wyborów (2004, 2016)
W wyborach do Rad Osiedli zgłoszonych było:
- w 2008 r.
397 kandydatów
- w 2012 r.
409
- w 2016 r.
383 (353+30).
W wyborach wybierano 15 radnych osiedlowych. Najwięcej kandydatów zgłoszono w osiedlach:
- „Wspólny Dom”
35 kandydatów
- „Na Skarpie”
31
- „Lechitów”
29
- „Unii Europejskiej”
28
- „Bukowe”
25
- „Morskie”
25
- „Tysiąclecia”
25
- „Jedliny”
24.
W Radach Osiedli w kadencji 2016-2020 działać będzie 255 osób jako radni osiedlowi z wyborów 23 października 2016 r.
242
9. Kościoły i wyznania religijne
243
9. KOŚCIOŁY I WYZNANIA RELIGIJNE
9.1. Podstawy prawne
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 r.202 w art. 25 stanowi
o równouprawnieniu kościołów i innych związków wyznaniowych. Władze publiczne w Rzeczypospolitej Polskiej zachowują bezstronność w sprawach przekonań religijnych, światopoglądowych i filozoficznych, zapewniając swobodę ich wyrażania
w życiu publicznym. Stosunki między państwem a kościołami i innymi związkami
wyznaniowymi są kształtowane na zasadach poszanowania ich autonomii oraz wzajemnej niezależności każdego w swoim zakresie, jak również współdziałania dla
dobra człowieka i dobra wspólnego. Stosunki między Rzeczypospolitą a kościołem
katolickim, innymi kościołami oraz związkami wyznaniowymi określają umowy
międzynarodowe ze stolicą Apostolską, stosowne ustawy oraz umowy Rady Ministrów z odpowiednimi przedstawicielami. Jedna z ustaw o gwarancji wolności sumienia i wyznania z 1989 r.203 określa zasady postępowania z tego zakresu. Ustawa
ta reguluje między innymi następujące sprawy:
Art.1.
1. Rzeczypospolita Polska zapewnia każdemu obywatelowi wolność sumienia
i wyznania.
2. Wolność sumienia i wyznania obejmuje swobodę wyboru religii lub przekonań
oraz wyrażania ich indywidualnie i zbiorowo, prywatnie i publicznie.
3. Obywatele wierzący wszystkich wyznań oraz niewierzący mają równe prawa
w życiu państwowym, politycznym, gospodarczym, społecznym i kulturalnym.
Art. 2. Korzystając z wolności sumienia i wyznania obywatele mogą w szczególności:
1) tworzyć wspólnoty religijne, zwane dalej „kościołami i innymi związkami wyznaniowymi”, zakładane w celu wyznawania i szerzenia wiary religijnej, posiadające własny ustrój, doktrynę i obrzędy kultowe;
2) zgodnie z zasadami swojego wyznania uczestniczyć w czynnościach i obrzędach religijnych oraz wypełniać obowiązki religijne i obchodzić święta religijne;
2a) należeć lub nie należeć do kościołów i innych związków wyznaniowych;
3) głosić swoją religię lub przekonania;
4) wychowywać dzieci zgodnie ze swoimi przekonaniami w sprawach religii;
5) zachowywać milczenie w sprawach swojej religii lub przekonań;
6) utrzymywać kontakty ze współwyznawcami, w tym uczestniczyć w pracach organizacji religijnych o zasięgu międzynarodowym;
202.
203.
Dz. U. z 1997 r., nr 78, poz. 483 z późn. zm.
Dz. U. z 1989 r., nr 25, poz. 155 z późn. zm.
244
7) korzystać ze źródeł informacji na temat religii;
8) wytwarzać i nabywać przedmioty potrzebne do celów kultu i praktyk religijnych oraz korzystać z nich;
9) wytwarzać, nabywać i posiadać artykuły potrzebne do przestrzegania reguł
religijnych;
10) wybrać stan duchowny lub zakonny;
11) zrzeszać się w organizacjach świeckich w celu realizacji zadań wynikających
z wyznawanej religii bądź przekonań w sprawach religii;
12) otrzymać pochówek zgodny z wyznawanymi zasadami religijnymi lub
z przekonaniami w sprawach religii.
Art. 3.
1. Uzewnętrznianie indywidualnie lub zbiorowo swojej religii lub przekonań może
podlegać jedynie ograniczeniom ustawowym koniecznym do ochrony bezpieczeństwa publicznego, porządku, zdrowia lub moralności publicznej albo podstawowych praw i wolności innych osób.
2. Korzystanie z wolności sumienia i wyznania nie może prowadzić do uchylania
się od wykonywania obowiązków publicznych nałożonych przez ustawy. (…)
Art. 6.
1. Nikt nie może być dyskryminowany bądź uprzywilejowany z powodu religii lub
przekonań w sprawach religii.
2. Nie wolno zmuszać obywateli do niebrania udziału w czynnościach lub obrzędach religijnych ani do udziału w nich. (…)
Art. 8.
Kościoły i inne związki wyznaniowe w Polsce działają w konstytucyjnych ramach ustrojowych Rzeczypospolitej Polskiej; ich sytuację prawną i majątkową
regulują przepisy rangi ustawowej.
Art. 9.
1. W Rzeczypospolitej Polskiej stosunek państwa do wszystkich kościołów i innych związków wyznaniowych opiera się na poszanowaniu wolności sumienia
i wyznania.
2. Gwarancjami wolności sumienia i wyznania w stosunkach państwa z kościołami i innymi związkami wyznaniowymi są:
1) oddzielenie kościołów i innych związków wyznaniowych od państwa;
2) swoboda wypełniania przez kościoły i inne związki wyznaniowe funkcji religijnych;
3) równouprawnienie wszystkich kościołów i innych związków wyznaniowych,
bez względu na formę uregulowania ich sytuacji prawnej.
Art. 10.
1. Rzeczpospolita Polska jest państwem świeckim, neutralnym w sprawach religii
i przekonań.
245
Inną regulacją prawną o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego jest ustawa
z 17 maja 1989 r.204, stanowi ona między innymi:
Art. 2. Kościół rządzi się w swych sprawach własnym prawem, swobodnie wykonuje władzę duchowną i jurysdykcyjną oraz zarządza swoimi sprawami.
Art. 5. W skład struktury organizacyjnej Kościoła wchodzą osoby prawne wymienione w art. 6–10.
Art. 13. 1. Kościelne jednostki organizacyjne, o których mowa w art. 7 i 8 oraz
art. 9 ust. 1 pkt. 7, nabywają osobowość prawną z chwilą powiadomienia
właściwego organu administracji państwowej o ich utworzeniu przez władzę kościelną, jeżeli ratyfikowane umowy nie stanowią inaczej.
Art. 34. Organizacjami kościelnymi w rozumieniu niniejszej ustawy są organizacje zrzeszające osoby należące do Kościoła.
Umowa międzynarodowa zwana Konkordatem205 z 28 lipca 1993 r. zawarta między Stolicą Apostolską a Rzeczypospolitą Polską jest dowodem utrzymania i umacniania więzi we wzajemnych stosunkach oraz Państwa i Kościoła Katolickiego
w Polsce. Konkordat między Stolicą Apostolską a Rzeczypospolitą Polską został
podpisany w warszawie 28 lipca 1993r. Rzeczypospolitą Polską reprezentował ówczesny minister spraw zagranicznych Krzysztof Skubiszewski, a Stolicę Apostolską
nuncjusz Józef Kowalczyk. Konkordat ratyfikowany był dopiero 23 lutego 1998r.
zarówno przez Papieża Jana Pawła II jak i prezydenta RP Aleksandra Kwaśniewskiego. Oto niektóre ustalenia konkordatowe:
Artykuł 1.
Rzeczpospolita Polska i Stolica Apostolska potwierdzają, że Państwo i Kościół
Katolicki są - każde w swej dziedzinie - niezależne i autonomiczne oraz zobowiązują się do pełnego poszanowania tej zasady we wzajemnych stosunkach i we
współdziałaniu dla rozwoju człowieka i dobra wspólnego.
Artykuł 4.
1. Rzeczpospolita Polska uznaje osobowość prawną Kościoła Katolickiego.
2. Rzeczpospolita Polska uznaje również osobowość prawną wszystkich instytucji kościelnych terytorialnych i personalnych, które uzyskały taką osobowość
na podstawie przepisów prawa kanonicznego. Władza kościelna dokonuje
stosownego powiadomienia kompetentnych organów państwowych.
3. Inne instytucje kościelne mogą na wniosek władzy kościelnej uzyskać osobowość prawną na podstawie prawa polskiego.
Artykuł 5
Przestrzegając prawa do wolności religijnej, Państwo zapewnia Kościołowi Ka204.
205.
Dz. U. z 1998r., nr 51, poz. 318.
246
tolickiemu, bez względu na obrządek, swobodne i publiczne pełnienie jego misji, łącznie z wykonywaniem jurysdykcji oraz zarządzaniem i administrowaniem
jego sprawami na podstawie prawa kanonicznego.
Artykuł 6
1. Tworzenie właściwych Kościołowi struktur należy do kompetentnej władzy
kościelnej; dotyczy to w szczególności erygowania, zmieniania i znoszenia
prowincji kościelnych, archidiecezji, diecezji, ordynariatu polowego, administratur apostolskich, prałatur personalnych i terytorialnych, opactw terytorialnych, parafii, instytutów życia konsekrowanego i stowarzyszeń życia
apostolskiego oraz innych kościelnych osób prawnych.
Konkordat składa się z preambuły i 29 artykułów. Stwarza podstawy dla współpracy między Kościołem i państwem w duchu wzajemnego poszanowania autonomii i niezależności obu stron we właściwych im sferach działania. Konkordat przewiduje m.in. uznanie osobowości prawnej Kościoła i jego instytucji, gwarantuje
swobodne sprawowanie jego misji, nauczanie religii w szkołach publicznych, możliwość zakładania i prowadzenia placówek oświatowych i wychowawczych, opiekę
duszpasterską nad żołnierzami, uznanie prawomocności małżeństwa kanonicznego,
prawo Kościoła do posiadania i wykorzystywania własnych środków społecznego
przekazu oraz do obecności w programach państwowego radia i telewizji; na mocy
Konkordatu państwo zobowiązuje się też do subwencjonowania Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie oraz Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, a także
w miarę możliwości do udziału w kosztach utrzymania dóbr kultury należących do
Kościoła katolickiego.
9.2. Podstawowe pojęcia i określenia
W strukturach, w działalności i funkcjonowaniu kościołów i związków wyznaniowych występuje wiele charakterystycznych nazw, określeń i pojęć. Dla potrzeb
tego opracowania zostają przytoczone niektóre z nich:
Konkordat – umowa zawierana między papieżem jako zwierzchnikiem Kościoła
katolickiego a państwem, normująca stosunki między władzą świecką a kościelną
w tym państwie206.
Kościół – organizacja religijna grupująca wyznawców danej religii bądź też poszczególnych jej odłamów (np. kościół katolicki, kościół prawosławny, kościoły
protestanckie itd.)207.
Chrześcijaństwo – religia monoteistyczna opierająca się na nauce Jezusa Chrystusa uznająca za źródło wiary Stary i Nowy Testament. Zróżnicowanie religijne
w doktrynie i obrządku (katolicyzm, prawosławie, protestantyzm). Można mówić
206.
207.
Uniwersalny słownik języka polskiego, Wydawnictwo Naukowe PWN, t.2, Warszawa 2003, s. 413.
Leksykon religioznawczy, Wydawnictwa Współczesne, Warszawa 1988, s. 124.
247
o chrześcijaństwie łacińskim (rzymskim) i chrześcijaństwie wschodnim (greckim).
Chrześcijaństwo to jedna z trzech wielkich religii: chrześcijaństwo, buddyzm i islam. Liczbę chrześcijan szacuje się na ok.1,8 mld (blisko 1/3 ludności świata), muzułmanów 1 mld, hindusów 700 mln, buddystów 300 mln208.
Religia – zespół wierzeń dotyczących świata, ludzkości i człowieka, związanych
z nimi zachowań (kult religijny) oraz form organizacyjnych (instytucje religijne).
Jest to jedna z form świadomości społecznej, jest zjawiskiem społeczno-kulturowym. Występuje różnorodność form i przejawów religii, jednoznaczne zdefiniowanie nie jest rzeczą łatwą209.
Ekumenizm – zabiegi i starania chrześcijan podejmowane w celu zjednoczenia różnych wyznań chrześcijańskich, ruch ekumeniczny jest tego odzwierciedleniem210.
Tolerancja – postawa oznaczająca szacunek dla innych poglądów często określana jako „wolność sumienia”, „wolność wyznania”, wolność przekonań religijnych.
Tolerowanie tego, z czym się nie zgadzamy w imię nadrzędnych przyczyn. W przypadku odmiennych wierzeń lub odmiennych światopoglądów zachowanie postawy
nacechowanej pobłażliwością lub wyrozumiałością dla dobra zasad poprawnego
współżycia w jednej społeczności, realizacji wspólnych celów społecznych. Tolerancja świadczy o kulturze współżycia z innymi ludźmi211.
Wyznanie – religia wyznawana przez grupę ludzi np. wyznanie rzymskokatolickie, wyznanie ewangelickie, prawosławne, protestanckie itd.
Wiara – określona religia lub wyznanie, przekonanie o istnieniu boga. Przykłady: wiara chrześcijańska, rzymskokatolicka, luterańska itp.
Kult religijny – oddawanie czci religijnej, ogół praktyk religijnych i ceremonii.
Jest zewnętrznym przejawem treści religii, życia religijnego, przejawem przeżyć
człowieka wierzącego. Jest to zespól czynności ludzi wierzących, manifestacja
przeżyć duchowych. Postawy i zachowania społeczności religijnych212.
Świątynia – oznaczenie budowli sakralnej: bazylika, katedra, kolegiata, kościół
parafialny, filialny, klasztorny, farny.
Cerkiew – 1) kościół parafialny jako organizacja,
2) świątynia prawosławna orientowana na wschód.
Zbór –
1) społeczność religijna protestancka, gmina protestancka,
2) świątynia protestancka.
Synagoga (bożnica) – świątynia żydowska, dom modlitwy.
Meczet
– miejsce kultu, świątynia, muzułmański dom modlitwy.
Sekta
– grupa wyznaniowa wyodrębniona w wyniku radykalneLarousse Encyklopedia Powszechna, Muza SA, Warszawa 2003, s. 264.
Leksykon religioznawczy, op. cit. 218.
210.
Uniwersalny słownik języka polskiego, op.cit., s. 810.
211.
Leksykon religioznawczy, op. cit. 288-289.
212.
Tamże, s. 142.
208.
209.
248
go, zbiorowego protestu religijnego przeciwko doktrynie, kultowi, tradycji obrzędowej bądź strukturze organizacyjnej macierzystej instytucji kościelnej213.
Schizma
– rozłam religijny, zerwanie jedności kościelnej, organizacyjne oddzielenie się dużej grupy religijnej od dotychczasowej organizacji kościelnej214.
Praktyki religijne. Dominicantes. Communicantes - praktyki religijne stanowią
jeden z 7 parametrów religijności, na który składa się 18 szczegółowych wskaźników, takich jak: uczestniczenie we mszy, przystępowanie do komunii, modlitwa
codzienna, spowiedź, przestrzeganie zwyczajów religijnych i postów, czytelnictwo
literatury religijnej.
Dominicantes (łac. dominica ‘niedziela’) – termin stosowany w badaniach praktyk religijnych określający zobowiązanych do uczestnictwa w niedzielnej mszy
lub faktycznie na niej obecnych. W sensie ścisłym wyraża proporcję między liczbą uczestników mszy św. w przeciętną niedzielę roku a liczbą wiernych zobowiązanych do tego uczestnictwa na określonym terytorium kościelnym (np. parafia,
dekanat, diecezja) lub cywilnym (np. miasto, cały kraj). W celu uzyskania liczby
prawnie i moralnie zobowiązanych do uczestniczenia w niedzielnej mszy wyłącza
się ze zbiorowości wiernych danego terytorium (np. miast) dzieci do 7 lat i tzw.
usprawiedliwionych, do których należą starcy, chorzy, matki opiekujące się małymi
dziećmi, pracujący w niedzielę i mający inne obiektywne powody absencji w mszy
niedzielnej.
Communicantes – oznacza proporcję pomiędzy liczbą przystępujących do komunii świętej w przeciętną niedzielę roku a liczbą wiernych zobowiązanych lub
obecnych w kościele w tę samą niedzielę.
Wskaźniki dominicantes i communicantes mają charakter obiektywny, gdyż
ustala się je na podstawie przeliczenia wiernych obecnych w kościele podczas spełniania obydwu praktyk religijnych.
Wierni - w statystyce kościelnej pojęcie równoznaczne z ochrzczonymi, niezależnie od wieku i realizowania obowiązkowych praktyk religijnych, które ma każdy
katolik. Z punktu widzenia prawa kanonicznego stanowią oni Lud Boży215.
Ksiądz. Proboszcz - określenie duchownego katolickiego, także prawosławnego
i ewangelickiego; równoważne z określeniem prezbiter; mężczyzna, który przyjął
sakrament święceń drugiego stopnia, zwane też święceniami kapłańskimi. Księża mogą w kościele pełnić różne funkcje wyznaczone przez biskupa, najbardziej
powszechne są: funkcja proboszcza, czyli zarządzającego parafią i prowadzącego
pracę duszpasterską oraz wikarego, który jest pomocnikiem proboszcza.
Biskup diecezjalny (ordynariusz) - osoba duchowna, zwierzchnik diecezji (orLeksykon religioznawczy, op. cit. 239
Uniwersalny słownik języka polskiego, op.cit., s. 296.
215.
Rocznik Kościoła 1991-2011, Warszawa 2012, s.299-301.
213.
214.
249
dynariusz) mianowany przez papieża. Przez konsekrację biskupią otrzymuje on
3 główne zadania: uświęcania, nauczania i rządzenia w diecezji Przez przyjęcie
świeceń biskup staje się członkiem kolegium biskupów, posiadającym łącznie z papieżem najwyższą władzę w Kościele. Każdy biskup ponosi współodpowiedzialność
za losy Ewangelii na całym świecie (poprzez udział w soborach powszechnych),
w swoim kraju (udział w konferencji episkopatu) oraz na terenie własnej diecezji.
W niektórych większych diecezjach są wyświęcani i działają biskupi pomocniczy
(tytularni), którzy wykonują funkcje biskupie w zakresie wyznaczonym im przez
biskupa ordynariusza danej diecezji.
Parafia (z łac. parochia), probostwo – podstawowa jednostka organizacyjna Kościoła katolickiego i wielu innych wyznań chrześcijańskich. Według koncepcji teologicznych to przede wszystkim określona wspólnota wiernych. Zwierzchnikiem
parafii jest proboszcz, któremu mogą pomagać inni księża wikariusze, oraz kapelani
czy rezydenci. Centralnym ośrodkiem życia parafii jest kościół parafialny (farny).
Dekanat (wikariat rejonowy, rejon) – jednostka organizacyjna kościołów katolickich oraz prawosławnych, obejmująca kilka do kilkunastu parafii z dziekanem
(wikariuszem rejonowym, archiprezbiterem) na czele (zastępuje go wicedziekan)
wizytującym parafie podległego mu rejonu w sposób określony przez biskupa diecezjalnego. Obowiązki i prawa dziekana określa prawo powszechne i partykularne.
Diecezja (biskupstwo) – jednostka administracyjna w kościołach chrześcijańskich podległa biskupowi. W prawie Kościoła rzymskokatolickiego jest określana
jako podstawowa forma Kościoła partykularnego. Jest powierzona pieczy biskupa
diecezjalnego, którego w zarządzaniu wspierają: kuria, synod, kapituła katedralna,
konsultorzy, rada kapłańska i rada duszpasterska.
Metropolia kościelna – prowincja kościelna obejmująca kilka diecezji (sufraganii) oraz archidiecezję, od której najczęściej przejmuje nazwę. Stolicą metropolii
jest równocześnie stolica archidiecezji. Zwierzchnikiem metropolii jest metropolita,
który jest jednocześnie arcybiskupem ordynariuszem archidiecezji leżącej w granicach metropolii.
9.3. Kościół rzymskokatolicki
Określenie katolicki oznacza powszechny i apostolski, jest największą wspólnotą wśród chrześcijan. Przymiotnik katolicki odnosi się do Kościoła rzymskokatolickiego (obrządek łaciński) i Kościoła greckokatolickiego (obrządek wschodni
- prawosławny). Niektóre związki wyznaniowe używają także w swych nazwach
wyraz „katolicki”.
Kościół rzymskokatolicki obecny jest na ziemiach Polski od czasu chrztu w 966
roku. Jest największy pod względem liczby wyznawców. Sprawy organizacyjne kościoła regulowane są przez Kodeks Prawa Kanonicznego. Podstawową jednostką
kościoła jest diecezja, która dzieli się na parafie, a parafie łączą się w dekanaty dla
250
wzajemnego wspierania się w pracy duszpasterskiej. Na czele każdej diecezji (aktualnie jest 42) stoi biskup ordynariusz. Diecezje pogrupowane są w 14 archidiecezji,
którymi kierują arcybiskupi.
Rysunek 22. Liczba wiernych deklarujących przynależność do kościoła
lub związku wyznaniowego (w tys.)
Rysunek 23. Struktura wyznaniowa ludności Polski w 2011 r. wg spisu powszechnego
Źródło: GUS
Tabela 67. Stosunek do wiary religijnej w 2015r. (w %) według miejsca zamieszkania
Źródło: GUS, badania 2 połowa 2015 r.
251
252
Tabela 68. Organizacja kościoła katolickiego (obrządek łaciński) w Polsce w 2014 r.
Źródło: Rocznik Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej 2015
253
254
9.3.1. Stan religijności
GUS o życiu religijnym Polaków216.
Polacy to w przeważającej części katolicy. Przynależność do tego wyznania deklaruje aż 92,8% osób. Najsłabsza jest religijność młodzieży i trzydziestolatków
oraz mieszkańców dużych miast - wynika z przeprowadzonego przez Główny
Urząd Statystyczny badania dotyczącego życia religijnego w Polsce. Jaki stosunek
do wiary religijnej mają ludzie w Polsce? Czy modlą się oraz uczestniczą w Mszach
i nabożeństwach? Czy odczuwają związek ze swoją parafią i wspólnotą religijną?
Jaka część społeczeństwa deklaruje brak przynależności do jakiegokolwiek wyznania religijnego? - na takie m.in. pytania odpowiada GUS w ramach badania spójności społecznej przeprowadzonego w 2015 roku.
Przynależność do wyznania katolickiego deklaruje aż 92,8% respondentów.
3,1% nie czuje się związanymi z żadnym wyznaniem, z kolei 2,2% odmówiło odpowiedzi na ten temat, 0,7% to wierni Kościoła prawosławnego, a 0,3% - świadkowie
Jehowy. Wierni pozostałych Kościołów i związków wyznaniowych zostali zliczeni
w jeszcze mniejszych ułamkach procenta. GUS zapytał Polaków o to, jak często
(poza sytuacjami szczególnymi, jak śluby lub pogrzeby) biorą udział w mszach św.,
nabożeństwach lub spotkaniach religijnych. Odpowiedzi podzielono pod względem
miejsca zamieszkania i wieku. Najliczniejsza grupa to Polacy uczęszczający na
msze, nabożeństwa lub spotkania religijne „raz w tygodniu”. Najrzadziej deklarują
to ludzie młodzi, w wieku 25-34 lata (33,9%) i 16-24 lata (38,4%), podczas gdy
w starszych grupach odsetek uczestniczących wzrasta (odpowiednio w grupie 35-44
- 42,1%; 45-54 - 50,7%; 55-64 - 51,1%; 65-74 - 56,7%; 75 i więcej - 54,2%). Znaczne są różnice w wynikach pod względem miejsca zamieszkania. W miastach powyżej 500 tys. osób przychodzących na msze św. „tylko z okazji świąt lub rzadziej” jest
aż 39,7%, „raz w tygodniu” jest 28,6%, „1-2 razy w miesiącu” - 15,7%, a „nigdy”
- 13,5%. Na wsi najwięcej jest z kolei uczęszczających „raz w tygodniu” (55%),
z kolei 1 lub 2 razy w miesiącu przychodzi do kościoła 20,3%, a 18,5% „tylko z okazji
świąt lub rzadziej”. Na wsi „nigdy” nie przychodzi do kościoła 2,1% Polaków.
GUS zapytał też Polaków powyżej 16. roku życia o generalny stosunek do wiary religijnej. Zdecydowana większość zadeklarowała się jako „wierzący” (ogółem
69,6%; kobiety - 71,3%, mężczyźni - 67,7%). Jako „głęboko wierzący” określiło się
10,5% respondentów, według płci -14% kobiet i 6,6% mężczyzn. Jako „niezdecydowani/ poszukujący” zdefiniowało swoją postawę 12%, „obojętni” stanowią 5,3%
a „niewierzący” - 2,6%. Dolną granicę dominującego wyniku ogólnego (czyli określający się jako „wierzący”) reprezentują respondenci w wieku 25-34 lata (66,8%),
16-24 lata (69%) oraz 35-44 lata (69,6%). W starszych grupach wiekowych ten
odsetek przekracza 70%, by spaść do 61,7% w przedziale 75 lat i więcej. Na pytanie: „Jak często się Pani/Pani modli?” 34,7% respondentów odpowiedziało, że „codziennie lub prawie codziennie”. Co czwarty (25,6%) zadeklarował, że modli się
216.
Opracowanie GUS, 22.12.2015 r.
255
„przynajmniej raz w tygodniu”, 11,1% - „kilka razy w roku”, 10,2% - „raz, dwa razy
w miesiącu”. Kilka razy w ciągu dnia modli się 5,5% Polaków. Co najwyżej raz
w roku modli się 5,2% respondentów, a „nigdy” - 7,7%. Również to pytanie pokazuje, że religijność jest najsłabsza w najmłodszych spośród badanych grup (ale jeszcze słabsza w tej nieco starszej), a wzrasta wraz z wiekiem. „Codziennie lub prawie
codziennie” modli się 22,6% 25-34-latków oraz 23,1% osób w wieku 16-24 lata, a
np. 75-latków - już 50,2%. „Przynajmniej raz w tygodniu” modli się z kolei 24,9%
16-24-latków i 28% - 25-34-latków. Najwięcej jest też w tych grupach osób, które
deklarują, że nie modlą się nigdy - odpowiednio 10,2% oraz 9,8%. Jakie jest poczucie związku z parafią i własną, lokalną wspólnotą religijną? „Bardzo silnie związany” jest w 28,2% mieszkaniec wsi, a mieszkaniec miasta powyżej 500 tys. - jedynie
w 12,3%. Z kolei mieszkaniec wsi jest „raczej związany” z parafią w 50,4%, podczas gdy mieszkaniec miasta powyżej 500 tys. - tylko w 29%. Jako „zupełnie niezwiązany” z lokalną wspólnotą religijną jest co trzeci mieszkaniec 500-tysięcznego
miasta (31,3%), z kolei mieszkaniec wsi - tylko w 5,4%. Wyniki pochodzą z II edycji badania spójności społecznej, zrealizowanego przez GUS w połowie 2015 r.
Religijność ogółu Polaków217
Opierając się na autodeklaracjach Polaków określających swój stosunek do
wiary i praktyk religijnych można stwierdzić, że powszechnie deklarowana wiara
w Boga jest dość trwałą cechą polskiego społeczeństwa. Utrzymuje się ona przez
ostatnie niemal dwadzieścia lat na dość stabilnym wysokim poziomie. Z systematycznie prowadzonych przez nas badań wynika, że od końca lat dziewięćdziesiątych
niezmiennie ponad 90% ankietowanych (92%-97%) uważa się za wierzących, w tym
mniej więcej co dziesiąty (ostatnio co jedenasty-dwunasty) ocenia swoją wiarę jako
głęboką. Odsetek osób zaliczających się do raczej lub całkowicie niewierzących pozostaje od lat stosunkowo niski (8%).
Rysunek 24. Religijność ogółu Polaków – wierzący
Na podst. zagregowanych danych z lat
1997-2014. W przypadku kategorii „niewierzący” połączono
odpowiedzi „raczej
niewierzący” i „zdecydowanie niewierzący”
Materiał CBOS na próbie badawczej 1003 osób dorosłych mieszkańców Polski, przeprowadzonej
5-11.02.2015 r. Komunikat CBOS nr 26/2015.
217.
256
Również poziom zaangażowania Polaków w praktyki religijne, który w latach
1997-2005 pozostawał w miarę stabilny, po roku 2005 dość istotnie słabnie. Zmniejszył się w tym czasie odsetek respondentów praktykujących regularnie, przynajmniej
raz w tygodniu (z 58% do 50%), przybyło zaś tych, którzy w ogóle nie biorą udziału
w praktykach religijnych (z 9% do 13%). Więcej też osób praktykuje nieregularnie
(wzrost z 33% do 37%).
Rysunek 25. Religijność ogółu Polaków – praktykujący
Z połączenia deklaracji wiary i praktyk religijnych wynika, że od 2005 roku odsetek
osób wierzących i regularnie praktykujących zmniejszył się w Polsce z 58% do 50%,
nieznacznie przybyło zaś wierzących i praktykujących nieregularnie (z 32% do 35%), niewierzących i praktykujących (z 1% do 2%) oraz niewierzących i niepraktykujących (z 3%
do 6%). Przed rokiem 2005 deklaracje w tym zakresie w zasadzie się nie zmieniały.
Rysunek 26. Religijność ogółu Polaków – wierzący i praktykujący
Prywatyzacja wiary religijnej przejawiająca się w rosnących odsetkach osób określających się jako wierzące i niepraktykujące lub praktykujące jedynie okazjonalnie
257
znajduje też potwierdzenie w innych autodeklaracjach. Od maja 2005 roku do października 2014 roku odsetek respondentów w swoim przekonaniu wierzących i stosujących się do wskazań Kościoła zmniejszył się z 66% do 39%, znacząco przybyło
natomiast tych, którzy twierdzą, że wierzą na swój własny sposób (z 32% do 52%).
Rysunek 27. Samookreślenia dotyczące wiary218
Źródło: CBOS
Jeszcze innym wskaźnikiem religijności wykazującym po roku 2005 trend spadkowy, choć w ostatnim czasie dość wyraźnie wyhamowany, jest częstość odmawiania
modlitwy.
Z tegorocznych deklaracji wynika, że codziennie modli się nieco ponad dwie piąte
spośród ogółu badanych (43%, od roku 2005 spadek o 13 punktów, ale jednocześnie
wzrost o 5 punktów w stosunku do roku 2012). Ponad jedna czwarta respondentów
(27%, od roku 2012 spadek o 5 punktów) modli się raz lub kilka razy w tygodniu,
a co dwunasty badany (8%) mniej więcej raz w miesiącu. Jeden na ośmiu ankietowanych (12%), według własnych deklaracji, modli się kilka razy w roku, a nieliczni
(w sumie 3%) - raz w roku lub rzadziej. Co czternasty Polak (7%) w ogóle się nie
modli. Od 2005 roku grupa osób niepraktykujących tej formy religijności minimalnie
się zwiększa.
Badanie „Aktualne problemy i wydarzenia” (297) przeprowadzono metodą wywiadów bezpośrednich (face-to-face) wspomaganych komputerowo (CAPI) w dniach 5-11 lutego 2015 roku na liczącej
1003 osoby reprezentatywnej próbie losowej dorosłych mieszkańców Polski.
218.
258
Rysunek 28. Wyniki ankiety: Jak często mniej więcej Pan(i) się modli?219
Według danych pochodzących z Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i
Mieszkań (NSP), w 2011r. przynależności do kościoła rzymskokatolickiego zadeklarowało 33.728 tys. osób, co stanowiło 87,6% ogółu ludności Polski i około 96% populacji o rozpoznanym statusie wyznaniowym.
Wskaźniki dominicantes220 i communicantes221 według diecezji w 2014 r.222
Diecezja
Dominicantes
Communicantes
Wyznania religijne w Polsce 2012-2014, GUS Warszawa 2016, s.34.
Oblicza się jako odsetek katolików uczęszczających na niedzielną Eucharystię w odniesieniu do
ogólnej liczby zobowiązanych.
221.
Oblicza się jako odsetek katolików przyjmujących komunię św. w trakcie niedzielnej Eucharystii
w odniesieniu do ogólnej liczby zobowiązanych.
222.
Instytut Statystyki Kościoła Katolickiego, Warszawa 2015.
219.
220.
Tabela 69. Sakramenty 2014
259
260
Źródło: Instytut Statystyki Kościoła Katolickiego, Warszawa 2015
Tabela 70. Wskaźnik religijności R według diecezji
261
Źródło: 1050 lat chrześcijanstwa w Polsce, Warszawa 2016, s.234-235.
http://stat.gov.pl/files/gfx/portalinformacyjny/pl/defaultaktualnosci/5500/4/1/1/1050_lat_internet.pdf
262
Tabela 71. Wierni i parafie 2014
Źródło: Instytut Statystyki Kościoła Katolickiego, Warszawa 2015
Rysunek 29. Diecezje i metropolie rzymskokatolickie w Polsce w 2015 r.
(księża diecezjalni i zakonni)
Źródło: jak wyżej - tab. 70
263
264
Jednym ze wskaźników religijności w parafii, dziekanacie, diecezji jest odsetek
katolików przyjmujących komunię św. W trakcie niedzielnej mszy św. w odniesieniu
do ogólnej liczby wiernych (communicantes) i odsetek katolików uczęszczających
na niedzielną mszę św. w odniesieniu do ogólnej liczby wiernych (dominicantes).
Biorąc to za podstawę oraz inne wskaźniki religijności tworzone są porównania
w skali kraju, diecezji i parafii o tego rodzaju aktywności wiernych.
Według danych za rok 2014 skala religijności w diecezji koszalińsko-kołobrzeskiej lokuje się na 39 miejscu. Zbliżone wskaźniki mają diecezje: sosnowiecka, (38
miejsce), łódzka (40 miejsce) i szczecińsko-kamieńska (41 miejsce).
9.3.2. Diecezja Koszalińsko-Kołobrzeska i Kuria Biskupia w Koszalinie
Diecezja Koszalińsko-Kołobrzeska utworzona została w 1972 roku wydzielona
z dotychczasowej dużej diecezji gorzowskiej. Stało się to na podstawie bulli papieża Pawła VI Episcoporum Poloniae Coetus wydanej w dniu 28 czerwca 1972 r.
Siedzibą diecezji został Koszalin z uwagi na jego wówczas duże znaczenie
społeczno-gospodarcze, polityczne i siedzibę władz wojewódzkich. Pierwszym biskupem ordynariuszem diecezji został bp Ignacy Jeż dotychczasowy biskup pomocniczy (sufragum) w diecezji gorzowskiej. Kościołem biskupim (katedrą) został
kościół Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny w Koszalinie. Kościół
w Kołobrzegu stał się konkatedrą ze względu na znaczenie historyczne biskupstwa
z tysięcznego roku.
Nowo utworzona diecezja w 1972 roku223 miała:
– powierzchnia
19.245 km2
– mieszkańców
871.900
– dekanaty
14
– parafie
162
– księża ogółem
328
• z tego: księża diecezjalni
209
• księża zakonni
119
– alumni
52
– żeńskie domy zakonne
35
– siostry zakonne
290
Pierwsze zmiany terytorialne i organizacyjne diecezji koszalińsko-kołobrzeskiej
miały miejsce w 1992 r. Na podstawie bulli „Totus Tuus Poloniae Populus” z dnia 25
marca 1992 r. wydanej przez papieża Jana Pawła II dokonano reorganizacji diecezji
w Polsce. Diecezji Peplińskiej zostały przekazane dokumenty Bytów, Łeba, Człuchów, Główczyce, Łupawa i Lębork. Do diecezji koszalińsko-kołobrzeskiej przyłączono dekanaty Piła i Trzcianka oraz parafie z dekanatu Drezdenko: Dzierżęcino
223.
Lech Bończa-Bystrzycki, Dzieje Koszalina na Pomorzu Zachodnim, Koszalin 2012, s.559.
265
Wielkie, Krzyż Wlkp., Wieleń nad Notecią i Żelichowo. Po tych zmianach diecezja
obejmowała obszar 15.500 km2 zamieszkany przez 950.000 ludności. Funkcjonowały 23 dekanaty i 201 parafii. W tym czasie było 492 kapłanów, w seminarium 116
alumnów, 562 kościoły224.
W 2004 roku Papież Jan Paweł II w celu lepszego dostosowania struktury administracyjnej kościoła dla potrzeb duszpasterskich podjął decyzję o utworzeniu
nowych diecezji bydgoskiej i świdnickiej. Na tej podstawie dekanat złotowski wyłączono z diecezji koszalińsko-kołobrzeskiej, włączając do diecezji bydgoskiej.
Rysunek 30. Diecezje i metropolie rzymskokatolickie w Polsce od 2004 r.
Źródło: 1050 lat chrześcijaństwa w Polsce. GUS, ISKK 2016
Stan organizacji Diecezji Koszalińsko-Kołobrzeskiej w 2014 r. przedstawia poniższe zestawienie:
Katolicy
833.058
91,3% ludności
Parafie – razem
220
w tym: diecezjalne
201
224.
Bogu dziękujcie… 25 lat diecezji koszalińsko-kołobrzeskiej 1972-1997, Kuria Biskupia Koszalin 1997.
266
zakonne
Biskupi
Księża
Księża zakonni
Bracia zakonni
Siostry zakonne
Alumni
Chrzty
Bierzmowanie
I Komunia
Małżeństwo
Dominicantes
Communicantes
19
4
475
131
5
239
48
8.615
5.668
6.514
1.913
25,8%
10,8%
Źródło: Annarium Statisticum Ecclesiae in Polonia Ad 2015, Warszawa 2015, s.5-14.
Biskupi Diecezji Koszalińsko-Kołobrzeskiej225:
A. ORDYNARIUSZE
1) Ignacy Jeż
1972-1992
2) Czesław Domin
1992-1996
3) Marian Gołębiewski
1996-2004
4) Kazimierz Nycz
2004-2007
5) Edward Dajczak
2007-obecnie
B.
C.
BISKUPI POMOCNICZY
1) Tadeusz Werno
2) Piotr Krupa
3) Piotr Cieślik
4) Krzysztof Zadarko
5) Krzysztof Włodarczyk
1974-2007
1984-1992
1995-2015
2009-nadal
2016-nadal
BISKUPI SENIORZY
1) Tadeusz Werno
2) Piotr Cieślik
od września 2007 r.
od września 2015 r.
Kuria Biskupia jest zespołem organów administracji diecezjalnej, przy pomocy której biskup kieruje sprawami kościoła diecezjalnego. W Kurii Biskupiej jako
urzędzie diecezjalnym działają m.in.: kanclerz kurii, wicekanclerz, notariusz kurii, rzecznik prasowy kurii, funkcjonują wydziały: ekonomiczny, duszpasterski,
Schematyzm Diecezji Koszalińsko-Kołobrzeskiej 2012, Kuria Biskupia, Koszalin 2012, s.15-21.
Rocznik Diecezji Koszalińsko-Kołobrzeskiej 2016, s.6-8.
225.
267
katechetyczny podzielone na referaty i określone stanowiska z różnymi zakresami zadań. W ramach Kurii Biskupiej działają: Archiwum Duszpasterskie, Rady
i Komisje dla przykładu: Rada Kapłańska, Rada Proboszczów, Rada Duszpasterska,
Rada ds. Ekonomicznych, Komisja ds. Sztuki i Architektury Sakralnej i inne. Kuria
Biskupia ma swoją siedzibę w Koszalinie.
9.3.3. Parafie rzymskokatolickie w Koszalinie
Podstawowa działalność religijna wyznawców odbywa się w parafiach. Wykaz
parafii rzymskokatolickich w Koszalinie prezentuje tabela 72.
Tabela 72. Parafie rzymskokatolickie w Koszalinie – stan na dz. 31.12.2015 r.
Źródło: Rocznik Diecezji Koszalińsko-Kołobrzeskiej 2016, s.79-84.
Parafie koszalińskie wchodzą w skład Dekanatu Koszalin. Dziekanem dekanatu
jest ks. Andrzej Hryckowian – proboszcz parafii pw. św.Wojciecha. Zakres przestrzenny dekanatu i parafii obrazuje rysunek 31.
268
Rysunek 31. Parafie w Koszalinie
Dekanat Koszalin
Źródło:
http://www.koszalin.opoka.org.pl/new/d.php?m=6&d=10
Parafia Katedralna pw. Niepokalanego Poczęcia NMP226
1) Data erygowania – 10.05.1979 r.
2) Kościół parafialny (katedra), wybudowany w latach 1300-1330
3) Proboszczowie: obecny – Dariusz Jastrząb od – 08.2016 r.
poprzedni – ks. Antoni Tofil w latach 2008-07.2016 r.
4) Liczba wiernych
ok.17.500
5) Liczba mieszkańców
ok.18.800
6) Niektóre informacje z życia parafii:
2014
2015
- Chrzty
145
140
- I Komunia (liczba dzieci)
128
119
- Bierzmowanie
80
85
226.
Źródło danych: ks. Dariusz Jastrząb - proboszcz.
269
270
- Małżeństwa zawarte w kościele
46
- Dominicantes
1978
- Comunicantes
1026
7) Grupy i organizacje religijne w parafii:
- Akcja Katolicka
- Zespół „REDENTI”
- Kościół Domowy
- Koszaliński Katedralny Klub Sportowy
- Żywy Różaniec
- Straż Honorowa NSPJ
- Odnowa w Duchu Św.
- Oaza
- Krąg Biblijny
- Liturgiczna Służba Ołtarza
- Schola dziecięca
- Duszpasterstwo Osób Głuchoniemych
39
1832
1128
Parafia pw. Ducha Św. w Koszalinie227 (ul. Staszica 38)
1) Data erygowania
4.11.1980 r.
2) Kościół parafialny, wybudowany w roku 1986
3) Proboszczowie: obecny – Kazimierz Bednarski od – 4.11.1980r.
4) Liczba katolików
ok.18.000
ok.20.000
2014
2015
- Chrzty
174
173
151
134
- Bierzmowanie
70
98
35
28
- Dominicantes
3.467
4.295
- Comunicantes
2.497
3.085
- Szkoły: podstawowa, gimnazjum, liceum ogólnokształcące
- Caritas parafialna
- poradnictwo rodzinne
- Zakon Rycerzy św. Jana Pawła II
- Mali Rycerze MSJ
- Odnowa w Duchu Świętym
- Apostolstwa Dusz Osieroconych
227.
Źródło danych: ks. Kazimierz Bednarski - proboszcz
271
- Rodzina Różańcowa
- Służba Liturgiczna
- lektorzy
- Straż honorowa NSJ
- Oaza parafialna
- Chór, schola,
- Kościół domowy
- Rodzina Przyjaciół Seminarium
8) Dodatkowe informacje wg uznania:
- Fundacja parafialna
- Siostry zakonne Maryi Gwiazdy Porannej
Parafia pw. Podwyższenia Krzyża Świętego228 (ul. Franciszkańska 1)
1) Data erygowania – 1945 (przy obecnej katedrze), klasztor erygowano w 1973 r.
2) Kościół parafialny i klasztor, wybudowany w latach 1977-1982
3) Proboszczowie: obecny – o. Stanisław Piankowski OFMC - od 1.07.2016
poprzedni – o. Piotr Pawlik od 2012 -2016
15.500
16.500
2014
2015
- Chrzty
136
124
45
114
- Bierzmowanie
44
45
28
22
- Dominicantes
1559
1355
- Comunicantes
1002
808
- Rycerstwo Niepokalanej
- Franciszkański Zakon Świeckich
- Neokatechumenat – 3 wspólnoty
- Młodzieżowa Grupa Ewangelizacyjna
- Reszta Izraela
- Drzewo Życia
- Oaza Młodzieżowa
- Oaza Dzieci Bożych
- Liturgiczna Służba Ołtarza
- Chór, orkiestra
- Żywy Różaniec
- Schola młodzieżowa
228.
Źródło danych: O. Piotr Pawlik - proboszcz
272
Parafia pw. Świętego Wojciecha229 (ul. Zwycięstwa 248)
2) Kościół parafialny wybudowany w 1987 r., konsekrowany 5.04.1987 r.
3) Proboszczowie: obecny – ks. dr Andrzej Hryckowian od 2011 roku – nadal
poprzedni – ks. Marian Błaszczuk w latach 1980-2011
8971
11.300
2014
2015
- Chrzty
85
80
110
108
- Bierzmowanie
41
52
29
33
- Dominicantes
1737
1800 (20%)
- Comunicantes
713
700
- Eucharystyczny Ruch Młodych
- Ruch Światło-Życie (Oaza)
- Schola dziecięca, młodzieżowa, dorosłych „CantaDo”
- Żywy Różaniec
- Grupa Modlitwy O. Pio
- Legion Maryi
- wspólnota emerytów i rencistów
- Krąg Biblijny
- Rodzina Przyjaciół Seminarium Koszalińskiego
- Caritas
- Rycerze Kolumba
- Lektorzy
- Rada Parafialna, Rada Duszpasterska
- Poradnictwo rodzinne
- Organizacja imprez służących integracji wiernych
- Na terenie parafii mieszkają siostry z 3 zgromadzeń zakonnych: Kongregacji
Sióstr Służebnic NMPNP, Szensztackiego Instytutu Sióstr Maryi, Wspólnoty Dzieci Łaski Bożej,
- Opieka duszpasterska obejmuje kaplicę św. Alberta Szpitalu Wojewódzkim
i koszalińskim Hospicjum im. św. M. Kolbe.
229.
Źródło danych: ks. Andrzej Hryckowian - proboszcz.
Parafia pw. Ignacego Loyoli230 (ul. Teligi 15-17)
2) Kościół parafialny wybudowany w 2000 r.
3) Proboszczowie: obecny – ks. Henryk Koszper od 1997 roku - nadal
poprzedni – ks. Włodzimierz Milewski w latach 1991-1997
6416
6500
2014
2015
- Chrzty
64
70
42
62
- Bierzmowanie
45
41
28
22
- Grupa Modlitwy św. O. Pio
- Żywy Różaniec
- Caritas
- Ministranci i lektorzy
- Odnowa w Duchu Św.
- Katolickie Stowarzyszenie Młodzieży
- Zespół muzyczny AMDG
- Schola dziecięca
- Krąg Biblijny
- Redakcja medialno-kronikarska
- Duchowa Adopcja Dziecka Poczętego
Parafia pw. Św. Kazimierza231 (ul. Jerzego Popiełuszki 2)
2) Kościół parafialny wybudowany w 2000 r.
3) Proboszczowie: obecny – ks. Ryszard Łopaciuk od 1990 roku - nadal
5870
6780
2014
2015
- Chrzty
132
128
113
103
- Bierzmowanie
75
55
79
69
230.
231.
Źródło danych: ks. Henryk Koszper - proboszcz.
Źródło danych: ks. Ryszard Łopaciuk - proboszcz.
273
274
- Akcja katolicka
- Wspólnota Filipa Neri
- Schola dziecięca, młodzieżowa
- Ministranci i lektorzy
- Żywy Różaniec
- Caritas
- Oaza
- Ruch Światło-Życie
Parafia pw. św. Józefa Rzemieślnika232 (ul.Łużycka 12a)
1) Data erygowania – 19.08.1986 r. dekretem ks. biskupa Ignacego Jeża – Ordynariusza Diecezji.
2) Obiekty sakralne parafii wybudowane zostały od podstaw.
Budowniczym kościoła był ks. kanonik Ryszard Hendzel – proboszcz parafii
od 30.08.1989r. przez następne 24 lata – do czasu przejścia na emeryturę (2013r.).
Poświęcenie kościoła miało miejsce 15.10.2000r.
3) Proboszcz: obecny – ks. Tadeusz Kanthak od 1.08.2013 r. - nadal
4) Liczba wiernych
9800
10.000
2014
2015
- Chrzty
86
99
70
98
- Bierzmowanie
51
48
15
20
- Dominicantes
1110
1222
- Comunicantes
413
470
- Akcja Katolicka
- Rada Parafialna
- Żywy Różaniec
- Parafialny Zespół „Caritas”
- Krąg Biblijny
- Katolicka Odnowa w Duchu Świętym
- Wspólnota „Emmanuel”
- Wspólnota trudnych małżeństw „Sychar”
- Katolickie Stowarzyszenie Młodzieży
- Grupa porządkowa „Totus Tuus”
- Szafarze Nadzwyczajni Komunii Św.
- Schola dziecięco-młodzieżowa
- Ministranci
232.
Źródło danych: ks. Tadeusz Kanthak - proboszcz.
275
- Duszpasterstwo Kolejarzy
- Katechezy regularne: dla kandydatów do bierzmowania, dla narzeczonych,
dla rodziców i chrzestnych
- Kurs języka włoskiego
- Diecezjalne Studium Organistowskie
- Świetlica integracyjna dla osób bezdomnych
- Grup anonimowych Alkoholików
- Towarzystwo św. Brata Alberta – codzienne obiady dla potrzebujących
- Chór Lechici
Parafia św. Marcina (ul. Zwycięstwa 202 a)
1) Parafia wojskowa w Koszalinie utworzona przez biskupa polowego Sławoja
Leszka Głodzia 11.07.1993 r.Status parafii został zmieniony 29.06.2005r. na
parafię wojskowo-cywilną na podstawie porozumienia biskupa ordynariusza
Kazimierza Nycza z biskupem polowym Tadeuszem Płoskim. Na potrzeby
kultu zaadaptowany został budynek gospodarczy na rogu ulic 4 Marca i Zwycięstwa. W dniu 16.06.1995 r. dokonano uroczystego poświecenia kaplicy.
2) Proboszcz obecny – ks. kmdr por. Andrzej Stawarz
Proboszcz poprzedni – ks. mjr Marek Reimer.
3) Liczba wiernych – 6.000.
Parafia pw. Trójcy św.233 (Kretomino)
1) Data erygowania – 12.01.1997r.
2) Kościół parafialny – budowa trwa od 2000 r.
3) Proboszczowie: obecny – ks. Andrzej Olejnik od 1997 roku - nadal
3268
3642
2014
2015
- Chrzty
41
34
28
28
- Bierzmowanie
34
29
10
9
- Caritas
- Rada Parafialna
- Szkolne Koło Caritas
- Rodzina Przyjaciół Seminarium w Koszalinie
- Żywy Różaniec
- Schola, - ministranci
233.
Źródło danych: ks. Andrzej Olejnik - proboszcz.
276
8) Dodatkowe informacje według słów ks. proboszcza: (…) parafia od momentu erygowania, tworzyła i do tej pory tworzy swoje struktury od podstaw: poprzez tworzenie wspólnoty parafialnej po budowę kościoła – wraz
z budynkiem parafialnym. To tworzenie powoduje integrację ludzi, którzy tu
się osiedlają tworząc wspólnotę osiedla Raduszka, miejscowość Kretomino
i Bonin. Wspólnotę, która można coraz bardziej dostrzec.
Parafia pw. Matki Teresy z Kalkuty234
1) Data erygowania – 1.03.2009r.
2) Kościół parafialny w budowie na Osiedlu Unii Europejskiej.
Kościół filialny pw. Matki Boskiej Różańcowej w Jamnie, obiekt zabytkowy
z XV w., przebudowywany w 1737r. i 1923 r.
3) Proboszcz: obecny – ks. Jarosław Krylik od 26.08.2011 r. – nadal,
poprzedni – ks. Kazimierz Bednarski jako administrator (2009-2011).
4) Liczba katolików - 2287
Parafia Straży Granicznej pw. Św. Faustyny235 (ul. Piłsudskiego)
1. Data erygowania – 9.10.2000 r.
2. Kościół parafialny – kaplica funkcjonuje od 1.09.2002 r.
3. Proboszcz: obecny – ks. ppłk. Lucjan Dolny od 2000 roku – nadal
4. Parafia nie jest terytorialna tylko personalna i liczy szacunkowo 750 osób (funkcjonariusze i pracownicy Ośrodka Straży Granicznej wraz z rodzinami).
5. Niektóre informacje z życia parafii:
2014
2015
- Chrzty
114
140
- I Komunia
11
8
- Bierzmowanie
7
25
12
1
9.4. Kościół greckokatolicki
Jest obrządkiem bizantyjsko-ukraińskiego i należy do diecezji (eparchii) Wrocławsko-Gdańskiej i działa w ramach dekanatu koszalińskiego. Dekanat koszaliński
tworzy 11 parafii w: Koszalinie, Sławnie, Szczecinie, Stargardzie, Ińsku, Trzebiatowie, Płotach, Kołobrzegu, Białogardzie, Świdwinie Szczecinku i Wałczu.
Parafia koszalińska erygowana jest 25.12.1971r. Cerkiew (nowa) wybudowana
w 2001r. i poświęcona 24 czerwca 2006 r. Proboszczowie:
• Poprzedni ks. Włodzimierz Pyrczek (1971-2003)
• Obecny ks. mitrat Bogdan Hałuszka
(od 2003 r.)
• Liczba wiernych 650 osób.
234.
235.
Rocznik Diecezji Koszalińsko-Kołobrzeskiej 2015, s.81-82.
Źródło danych: ks. Lucjan Dolny – proboszcz.
Parafia greckokatolicka pw. Zaśnięcia Najświętszej Bogurodzicy w Koszalinie
• Niektóre informacje z życia parafii236:
- Chrzty
- I Komunia
- Bierzmowanie
- Dominicantes
- Comunicantes
• W parafii działa Stowarzyszenie „Potok”.
236.
Źródło danych ks. proboszcz.
2014
7
4
7
4
212
178
2015
4
5
4
3
231
182
277
278
Rysunek 32. Struktura kościoła greckokatolickiego w Polsce w 2014 r.
Źródło: 1050 lat chrześcijaństwa w Polsce. Warszawa GUS 2016
279
9.5. Kościół prawosławny
Cerkiew pod wezwaniem Zaśnięcia Przenajświętszej Bogurodzicy w Koszalinie
Należy do dekanatu Koszalin Diecezji Wrocławsko-Szczecińskiej (6 dekanatów) polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego. Cerkiew przy ul.Mickiewicza pochodzi z XIII wieku przekazana parafii prawosławnej w lipcu 1953 r.
Cerkiew wpisana jest do rejestru zabytków 8 listopada 1956 r. pod nr A-768. Początki parafii – 1 sierpnia 1954 rok. Prawnym proboszczem i następnie dziekanem
był ksiądz Dymitr Doroszkiewicz. W tym okresie parafia była bardzo zróżnicowana
pod względem narodowościowym – w jej skład wchodzili Białorusini, Łemkowie,
Ukraińcy, Rosjanie. Na początku było około 50 rodzin.
W 1981 roku do Koszalina zostaje skierowany ksiądz mitrat Jan Krzemiński,
dotychczasowy proboszcz został dziekanem okręgu koszalińskiego, a następnie
przeniesiony na parafię w Słupsku. Księdza Jana Krzemińskiego zastępuje od 1987
roku nowy proboszcz ksiądz Mikołaj Lewczuk delegowany z Wrocławia. Do dziś
sprawuje obowiązki proboszcza w parafii koszalińskiej, będąc jednocześnie dziekanem okręgu koszalińskiego. Dekanat koszaliński obejmuje 5 parafii: Koszalin,
Wałcz, Słupsk, Szczecinek i Bobolice. Jako jeden z 6 dekanatów należy do Diecezji
Wrocławsko-Szczecińskiej.
280
Obecnie237 w kościele cerkwi prawosławnej jest około 100 praktykujących rodzin. Szacuje się, ze wiernych wyznania prawosławnego jest około 300 narodowości białoruskiej, rosyjskiej, ukraińskiej, łemkowskiej, ormiańskiej i polskiej.
Językiem liturgii jest starocerkiewno słowiański i polski. W parafii działają między innymi Stowarzyszenie Orthodoxia i Bractwo Młodzieży Prawosławnej. Cerkiew jest zaadaptowana z poewangelickiego kościoła, obiektu zabytkowego. Obiekt
był wielokrotnie remontowany, ma długą i złożoną historię użytkowania, odbudowy, renowacji i adaptacji.
9.6. Kościoły protestanckie i inne wyznania religijne
Kościół Chrześcijan Baptystów w Koszalinie, ul. Podgrodzie
Baptyzm to nurt chrześcijański należący do protestantyzmu. Baptyści są biblijnymi chrześcijanami, którzy swą wiarą i życiem wzorują się na zasadach podanych
w Biblii.
Stosunki pomiędzy Państwem Polskim a Kościołem Chrześcijan Baptystów
reguluje ustawa z dnia 30 czerwca 1995 roku o stosunku Państwa do Kościoła
Chrześcijan Baptystów w Rzeczpospolitej Polskiej (Dz. U. nr 97 poz. 480 ). Ustawa
stanowi gwarancję swobody realizowania misji Kościoła i jego równouprawnienie
z większościowym Rzymskokatolickim Kościołem w Polsce. Celem kształcenia
kadr kościół prowadzi Wyższe Baptystyczne Seminarium Teologiczne w Warszawie. Korzysta również z kształcenia w sekcji ewangelicznej Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie. Organem prasowym Kościoła jest miesięcznik
„Słowo Prawdy”.
Kościół Chrześcijan Baptystów jest członkiem Polskiej Rady Ekumenicznej.
Współczesny Kościół Chrześcijan Baptystów w Polsce liczy ponad 4300 pełnoprawnych członków (osób świadomie ochrzczonych na wyznanie wiary), co czyni
ogółem wspólnotę skupiającą około 9000 wiernych (razem z dziećmi i sympatyka237.
Dane Parafii z dnia 12 kwietnia 2016 r.
281
mi). Posiada 70 lokalnych zborów skupionych w 9 okręgach (Białostocki, Centralny, Dolnośląski, Gdański, Lubelski, Mazurski, Południowy, Pomorski i Śląski)238.
Kościół posiada ustrój demokratyczny to znaczy: wszystkie władze wybierane są
w demokratycznych wyborach?239
Korzenie duchowe koszalińskiego Zboru Chrześcijan Baptystów sięgają wsi
Rudka, w której w 1924 r. dokonało się wielkie przebudzenie duchowe. Dzięki Bożej wierności i opatrzności zbór rozwijał się i pod koniec wojny liczył 100 członków. W sierpniu 1947 r. większość zborowników wyjechała na Ziemie Odzyskane
z powodu nakazu władz. Z Rudki do Koszalina przybyło 54 osób, które stały się
zalążkiem zboru w Jamnie koło Koszalina. We wrześniu 1947r. odbyła sie oficjalna
uroczystość otwarcia kaplicy i pierwszy chrzest.
Zbór w Koszalinie działa nieprzerwanie od 1947 r. Został założony przez przesiedleńców z kresów wschodnich. Początkowo zbierali się oni w Jamnie. Dopiero w
końcu lat 60. otrzymali pozwolenie na budowę kaplicy w Koszalinie. Od tego czasu zgromadzenie baptystów prężnie się rozwija. W chwili obecnej liczy około stu
członków, a razem z sympatykami i dziećmi stanowi społeczność około 150 osób.
Nowy budynek zboru oddano do użytku w 1973r. w miejscu zburzonej kaplicy baptystów narodowości niemieckiej240. Zgodnie z Prawem Wewnętrznym Kościoła
Chrześcijan Baptystów w RP w zborze koszalińskim działa Rada Zboru w liczbie 5
osób. Do najważniejszych zadań Rady należy: współpraca z pastorem zboru i poszczególnymi służbami, opracowywanie i omawianie planu rocznego działań zboru, koordynacja wydatków finansowych oraz koordynowanie prac gospodarczych
Obecny pastor: Arkadiusz Sobasz – od 2004 roku
Poprzedni pastor: Henryk Skrzypkowski 1999-2004
Co roku odbywają się 2 chrzty,
Małżeństwa w 2014 r.- 2, 2015 r. – 0.
Regularne nabożeństwa odbywają się w niedzielę.
Dodatkowo działają grupy domowe dla osób, które pragną umacniać się w wierze. Wielką wagę przywiązuje się do nauczania dzieci, które w rożnych grupach
wiekowych poznają podstawy wiary. W siedzibie zboru działa księgarnia chrześcijańska, gdzie można nabyć Pismo Święte i literaturę chrześcijańską.
Zbór prowadzi różnorodną działalność241 z ludźmi i dla ludzi poprzez:
- pracę z dziećmi,
- koła młodzieżowe,
- klub seniora,
- kluby modlitewne, domowe,
- pomoc prospołeczną dla bezdomnych i uzależnień,
- katechezę.
. Tadeusz J. Zieliński, Kościół Baptystyczny, orędzie i działalność, Warszawa 2003, s.68.
Podstawowe Przepisy Kościoła Chrześcijan Baptystów w Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1996.
240.
Na dzień 31.12.1938 r. ówczesny zbór w Koszalinie liczył 131 członków.
241.
Szerzej o historii zboru koszalińskiego i formach działalności traktuje praca licencjacka Krystyny
Rybickiej Historia baptyzmu w Koszalinie po 1945 roku.
238
239.
282
Kościół Zielonoświątkowy – Zbór w Koszalinie, ul. Jutrzenki 5
1. Data utworzenia (założenia): 1953
2. Kościół-zbór wybudowany (otrzymany): Pierwszy przy ul. Zwycięstwa 127,
w którym nabożeństwa odbywały się od roku 1954. Była to przedwojenna
kaplica metodystyczna. Od początku lat 70. zbór był właścicielem 2/3 nieruchomości. W roku 2006 nieruchomość przekazano miastu w zamian za nieruchomość przy ul. Jutrzenki 5, gdzie zbór mieści się do dzisiaj.
3. Pastor obecny: Marek Kurkierewicz, od roku 2011.
Poprzedni: Marek Kamiński, od roku 1990;
Jan Rudkowski, w latach 1960-1990;
Mieczysław Suski, w latach 1954-56.
4. Liczba wiernych: ok. 180 osób.
5. Niektóre informacje z życia religijnego:
Chrzty 14 (2014 r.), 9 (2015 r.)
Małżeństwa 2 (2015 r.)
Poza głównym nabożeństwem niedzielnym, wierni zboru spotykają się w tzw.
grupach domowych, gdzie pogłębiają znajomość Pisma Świętego, modlą się o indywidualne potrzeby życiowe i zacieśniają wzajemne relacje. Ważnym przejawem
życia duchowego zielonoświątkowców jest tzw. braterstwo, czyli praktykowanie
postawy przyjaźni i wzajemnej pomocy.
Przy zborze działa pozaszkolny punkt katechetyczny, gdzie dzieci pobierają
edukację religijną w czterech grupach wiekowych (nauczania początkowego, klas
IV-VI, gimnazjalna i ponadgimnazjalna). W roku 2015-2016 uczy się 40 dzieci
i młodzieży. Katecheci Kościoła Zielonoświątkowego pracują w ramach systemu
oświaty, co oznacza, że oceny z lekcji religii wpisywane są na świadectwa. Zajęcia
odbywają się w salkach katechetycznych zboru.
Przy zborze od kilkunastu lat działa Stowarzyszenie RAZEM, którego celem
jest stworzenie ludziom (ze szczególnym uwzględnieniem dzieci, młodzieży i osób
zagrożonych wykluczeniem społecznym) warunków równych szans rozwoju intelektualnego, społecznego, zawodowego i kulturowego, we współpracy z samorządowymi, rządowymi, pozarządowymi organizacjami instytucjami i innymi instytucjami działającymi na rzecz dobra społecznego, jak również propagowanie idei
społeczno-kulturalnej integracji państw Unii Europejskiej, państw i narodów Europy Wschodniej i Środkowej oraz USA.
Od stycznia 2015 roku działa przy zborze Akademia Biblijna, czyli cykliczne spotkania pogłębiające znajomość Biblii, archeologii, historii oraz zagadnień
z pogranicza wiary i nauki. Kościół Zielonoświątkowy w Koszalinie w trakcie roku
organizuje konferencje, seminaria, różne zajęcia, spotkania i zbiórki pomocy materialnej.
283
Parafia Polskokatolicka pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa
w Bukowie Morskim242
1. Data utworzenia (założenia): 14.04.1964r.
2. Kościół wybudowany w XIII/XIV wieku
3. Proboszcz obecny: ks. Dominik Gzieło od roku 1984
poprzedni: ks. Daniel Olesiński w latach 1979-1984
4. Liczba wiernych: 230 osób, w tym z Koszalina 7 osób.
5. Niektóre informacje z życia religijnego:
2014
2015
w tym Koszalin
- Chrzty
11
2
1
- Bierzmowania
19
- Małżeństwa
1
1
- Inne fakty religijne: w każdym roku parafia przeżywa Uroczystość I Komunii
św. 28.06.2014 r. parafia obchodziła Jubileusz 50-lecia istnienia. W uroczystości
uczestniczyli kapłani Koszalińskiego Oddziału Polskiej Rady Ekumenicznej.
- Grupy i organizacje religijne własne: Liturgiczna Służba Ołtarza, do której należą dzieci i młodzież i dorośli obojga płci. Ich przekrój wiekowy: od
6 do 38. roku życia. Liturgię wzbogaca zespół wokalno-instrumentalny, który
istnieje od 1997 r.
Parafia243 Ewangelicko-Augsburska Jezusa Dobrego Pasterza – ul. Połczyńska 1
Kościół Ewangelicko-Augsburski w RP zwierzchnik ks. bp Jerzy Samiec.
Diecezja Pomorsko-Wielkopolska zwierzchnik ks. bp prof. M. Hintz.
Powołana jako Parafia Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego 13 maja 1994
roku, jako dwujęzyczna wspólnota ewangelików luteran w Koszalinie. Historia
Luteranizmu na Pomorzu sięga samych początków Reformacji – wystąpienia ks.
dra M. Lutra z programem naprawy Kościoła Zachodniego 31.10.1517 roku. Po
Sejmie w Trzebiatowie 13.12.1534 roku Pomorze stało się w całości księstwem
luterańskim. Do roku 1945 takim pozostawało. Duszpasterstwo dla pozostałej po
wojnie ludności niemieckojęzycznej prowadzone jest praktycznie od końca wojny
aż do dziś. Od roku 1980 działa duszpasterstwo w języku polskim. Wcześniej ewangelicy Polacy, osiadli po wojnie w Koszalinie i okolicach, jeździli na nabożeństwa
do parafii swego pochodzenia lub do Słupskiej Parafii Ewangelicko-Augsburskiej.
1. Na terenie całego dawnego województwa koszalińskiego mieszka kilkaset
ewangelików. Parafia posiada Filiały (kościoły i kaplice, gdzie odprawiane są
nabożeństwa) w Białogardzie, Świdwinie i Szczecinku. W planach od wielu lat
jest utworzenie duszpasterstwa w Kołobrzegu.
2. W parafii prowadzone są księgi: Chrztów, Konfirmantów, Zawartych Małżeństw, Odwiedzin u Chorych oraz księga Zmarłych, wszystkie od roku 1997,
wcześniejsze znajdują się w Parafii Ewangelicko-Augsburskiej w Słupsku.
242.
243.
Źródło danych: Proboszcz ks. Dominik Gzieło.
Ks. Janusz Staszczak - Proboszcz
284
W Parafii nie są zachowane żadne przedwojenne Księgi Metrykalne.
3. Proboszczowie:
- ks. Janusz Staszczak:
• 1997-2001 jako wikariusz
• 2001 - nadal jako proboszcz, Radca Diecezji, Radca Konsystorza
- ks. Paweł Badura
1991 - 1997 duszpasterz polskojęzyczny
- ks. Mirosław Sikora
1991 – 1997 duszpasterz niemieckojęzyczny
4. Organizacja i działalność parafialna
a. Diakonia Parafii Ewangelicko-Augsburskiej (Diakonia Koszalin)
b. Diakonia Koszalin jest charytatywną organizacją kościelną, która należy
do struktur Diakonii Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w RP. Celem
diakonii jest aktywna troska o ludzi słabych, bezbronnych, starych i dzieci,
niepełnosprawnych, wszystkich potrzebujących opieki i wsparcia, znajdujących się w sytuacjach wyjątkowych czy konfliktowych, udzielanie pomocy
i porady, a także podejmowanie działań, które koncentrują się na eliminacji
przyczyn zagrożeń, wszelkich patologii i zła. Działa na rzecz ewangelików,
ale podejmuje też działania i projekty wykraczające poza ramy Parafii.
c. Polskie Towarzystwo Ewangelickie (PTEw) Oddział w Koszalinie
jest świeckim stowarzyszeniem o charakterze społeczno-kulturalnym, działającym w obrębie polskich Kościołów ewangelickich.
d. Chór Ekumeniczny działający przy Parafii – od powstania pod dyrekcją
Marii Dąbrowskiej. Jest miejscem współpracy ekumenicznej ludzi o różnej
przynależności kościelnej. Śpiewa podczas nabożeństw, uroczystości, Zjazdów Chórów w Diecezji Pomorsko-Wielkopolskiej i innych okazji. Działalność chóru ekumenicznego, jest przejawem otwartości i gościnności Parafii
Ewangelickiej, dała impuls do podjęcia inicjatywy wspólnego, ekumenicznego kolędowania. Od kilku lat odbywają się w Centrum Luterańskim Parafii okresie Bożego Narodzenia „Wieczory Kolęd”.
e. Katecheza w Parafii organizowana jest dla różnych grup wiekowych w tygodniu w siedzibie Parafii oraz podczas nabożeństw w postaci szkółki niedzielnej dla dzieci (część nabożeństwa po liturgii wstępnej oddzielnie dla
dzieci). Program katechezy jest zatwierdzony przez Ministerstwo i podlegający nadzorowi władz oświatowych.
f. Parafia zaangażowana jest w działalność ekumeniczną. W Centrum Parafialnym odbywają się nabożeństwa z okazji świąt narodowych czy państwowych. Od początku odbywa się Ekumeniczne Spotkanie Opłatkowe, podczas którego wręczane są nagrody za zaangażowanie ekumeniczne (między
innymi: Prezydent Koszalina M. Mikietyński, red. Anna Rawska, dyr. Jerzy Kalicki, ks. prałat K. Bednarski, Wiceprezydent. P. Krzyżanowski, płk.
K. Olkowicz). Koncerty i występy chrześcijańskich muzyków.
g. Od wielu lat Parafia uczestniczy w krzewieniu wartości i edukacji ekumenicznej, realizacji audycji ewangelickich na falach Polskiego Radia
Koszalin. Audycje ekumeniczne nadawane są od 2001 roku. Dzięki tym
comiesięcznym audycjom mieszkańcy Koszalina, mogą lepiej poznać swo-
285
ich współmieszkańców innego wyznania oraz uzyskać informacje z bieżącej działalności Parafii, Diakonii Koszalin oraz Kościoła Ewangelickiego
w Polsce.
h. Parafia angażuje się w życie lokalnej społeczności. Zawsze chętnie wspiera wszystkie inicjatywy zmierzające do poprawy jakości życia w Koszalinie. Chętnie uczestniczy w wszystkich ważnych imprezach kulturalnych,
wspiera władze miasta dobrych i godnych inicjatywach, ważnych dla lokalnej społeczności. Chętnie nawiązuje współpracę z koszalińskimi szkołami
i uczelniami oraz innymi instytucjami w mieście tj. Muzeum, CK 105 czy
też Archiwum Państwowe.
i. Od kilku lat Parafia wspiera akcję „Noc Muzeów”, udostępniając mieszkańcom Koszalina Kościół Św. Gertrudy, organizując we współpracy z Ogniskiem Muzycznym koncerty oraz zapewniając koszalińskim dzieciom w tę
szczególną noc co roku inną atrakcję. Ważnym przedsięwzięciem był projekt realizowany we współpracy z Aresztem Śledczym w Koszalinie, podczas którego więźniowie porządkowali dawne ewangelickie cmentarze na
terenie Koszalina.
Rok 2017 jest dla ewangelików szczególny, bo to jest rok Jubileuszu
500-lecia Reformacji.
Kaplica Świętej Gertrudy wzniesiona w latach 1382-1383, przekazana przez
Wojewodę Koszalińskiego Annę Sztark Parafii 1 sierpnia 1999 roku. Dnia 7 maja
2000 roku ponownie poświęcona do Służby Bożej, przez biskupa Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w RP ks. Jana Szarka podniesiona do rangi kościoła parafialnego Parafii Ewangelicko-Augsburskiej w Koszalinie. W roku 2001 rozpoczęto budowę Centrum Parafialnego przy ulicy Połczyńskiej 1, które uroczyście poświęcono
i oddano do użytku 17 maja 2008 roku. W Centrum mieści się duża kaplica i siedzi-
286
ba parafii, mieszkanie proboszcza, pomieszczenia katechetyczne, pokoje gościnne,
siedziba Diakonii Koszalin oraz Polskiego Towarzystwa Ewangelickiego Oddział
w Koszalinie.
Kościół Ewangelicko-Metodystyczny Parafia w Koszalinie
1. Data erygowania 1945 (parafia polskojęzyczna)
2. Kościół parafialny p.w. Chrystusa, wybudowany w roku 1931, wyburzony
w roku 2005.
3. Proboszczowie: obecny probator Sebastian Bestrzyński pod opieką ks. superintendenta Sławomira Rodaszyńskiego od 15 sierpnia 2016 roku poprzedni
ks. prezbiter Sebastian Maria Niedźwiedziński w latach 2008-2016.
4. Liczba wiernych 15 + 1 duchowny
5. Niektóre informacje z życia parafii od 2008 r.:
- Konwersje 1 (2009)
- Pogrzeby 2 (2009 i 2010)
- Chrzty Święte 1 (2013)
- Przeniesienia z innej parafii
- Przeniesienia do innej parafii 1
- Grupy i organizacje religijne w parafii Koło Kobiet, Rada Parafialna
Kościół Ewangelicko-Metodystyczny (United Methodist Church) jest spadkobiercą ideałów reformy Kościoła Anglikańskiego, wyrażonej w XVIII-wiecznym
ruchu odnowy religijnej. Współinicjatorami i pierwszymi przywódcami przebudzenia metodystycznego byli dwaj kapłani anglikańscy: Jan Wesley i jego brat
Karol. Społeczności metodystyczne szybko ogarnęły Wyspy Brytyjskie i kolonie
brytyjskie w Ameryce Północnej, aby wyodrębnić się od Kościoła Anglii. Episkopalny Kościół Metodystyczny w USA ukonstytuował się w czasie tzw. konferencji
bożonarodzeniowej w 1784 r. Zjednoczony Kościół Metodystyczny (ang. United
Methodist Church) powstał w 1968 r. w wyniku fuzji Kościoła Metodystycznego
z Ewangelickim Kościołem Zjednoczonych Braci. Obszar episkopalny (diecezja)
konferencji centralnej Europy Środkowej i Południowej obejmuje m.in. Polskę.
Początki metodyzmu na ziemi koszalińskiej sięgają lat 60. XIX wieku, kiedy to
z Kołobrzegu prowadzona była praca misyjna. W 1870 roku pierwszy koszalinianin przystąpił do Episkopalnego Kościoła Metodystycznego. Z początkiem wieku
XX w Koszalinie zamieszkał pierwszy metodystyczny duszpasterz. Innymi słowy,
w Koszalinie erygowano parafię (niemieckojęzyczną) przed rokiem 1900. W roku
2005 nastąpiła zmiana siedziby parafii z kościoła przy ul. Zwycięstwa 127 na dom
modlitwy z kaplicą Zmartwychwstania Pańskiego przy ul. Józefa Piłsudskiego 37.
Parafia mimo swojej kameralności aktywna jest ekumenicznie i społecznie. Stara się też, dzięki pomocy krajowej i zagranicznej, ubogacać ofertę kulturalną dla
287
koszalinian. W swojej działalności metodyści (z języka greckiego połączenie: meta+hodos, czyli według drogi) kierują się hasłem: „Otwarte serce, otwarty umysł,
otwarte drzwi”.
Koszalin, dnia 15 października 2016 r. ks. Sebastian Niedźwiedziński
Kościół Adwentystów Dnia Siódmego w RP, ul. Energetyków 10
Nazwa Adwentyści pochodzi od łacińskiego słowa „adventus”, czyli „przyjście”
i używana jest przez wspólnoty wyznaniowe głoszące bliskie przyjście Chrystusa.
Określenie „dnia siódmego” odnosi się do soboty, która według Dekalogu jest siódmym dniem tygodnia, dniem poświęconym na odpoczynek i kult Boga.
Adwentyści Dnia Siódmego zorganizowali się w Kościół w 1863 roku w USA.
W Polsce pierwszy ośrodek powstał w 1888r. na Wołyniu, a następny w 1893
roku w Łodzi.
Kościół posiada osobowość prawną uregulowaną odrębną ustawą z 30.06.1995 r.
o stosunku państwa do Kościoła Adwentystów Dnia Siódmego w Rzeczpospolitej Polskiej (Dz. U. nr 97, poz.481 z późn. zm.).
Według danych pochodzących z Narodowego Spisu Powszechnego Ludności
i Mieszkań (NSP), w 2011 roku przynależność do Kościoła Adwentystów Dnia
Siódmego w RP zadeklarowało 4.947 osób.
Kościół Adwentystów Dnia Siódmego w Polsce administracyjnie dzieli się na
trzy diecezje: wschodnią z siedzibą w Warszawie, zachodnią w Poznaniu i diecezję
południową w Krakowie. Na koniec 2014 roku w Polsce było 9.734 wiernych, 68
duchownych, 93 świątyń i 150 parafii. W województwie zachodniopomorskim Kościół Adwentystów Dnia Siódmego liczy 520 wiernych, 4 duchownych, 6 świątyń
i 12 parafii244.
Początki Kościoła w Koszalinie datuje się na rok 1962. Od 1978 roku wierni
spotykają się w aktualnym miejscu nabożeństw przy ul. Energetyków 10.
Jesteśmy chrześcijanami. Jako wspólnota ludzi wierzących w Boga opieramy
swoją wiarę na Piśmie Świętym. Naszym największym pragnieniem jest odkrywanie napełnionego miłością charakteru Bożego i na tej podstawie budowanie głębokiej relacji z naszym Stwórcą i Zbawicielem. Naszym celem i powołaniem jest
głoszenie wiecznej Ewangelii Słowa Bożego w kontekście poselstwa trzech aniołów
z Księgi Objawienia św. Jana 14,6-12, prowadzenie ludzi do uznania Pana Jezusa
za osobistego Zbawiciela i do łączności z kościołem oraz wspieranie wierzących
w przygotowaniu się na bliski powrót Chrystusa.
Jako kościół, prowadzimy również działalność charytatywną, prorodzinną, propagujemy zdrowy tryb życia i staramy się przeciwdziałać patologiom społecznym,
244.
Wyznania religijne w Polsce 2012-2014, GUS, Warszawa 2016, s. 66-67.
288
a także krzewić wśród ludzi idee pokoju i braterstwa oraz wolności religii i przekonań. Świętem adwentystycznym jest sobota, a wierni Kościoła mają prawo do zwolnienia od nauki na czas święta adwentystycznego tj. od zachodu słońca w piątek do
zachodu słońca w sobotę.
Marek Jankowski – pastor
20 listopada 2016 r.
Kościół Zbór w Koszalinie należy do Okręgu zachodniopomorskiego Diecezji Zachodniej w Polsce. W Okręgu zachodniopomorskim jest 7 zborów. Zborem
w Koszalinie opiekuje się duchowny – pastor – obecnie Marek Jankowski.
Kościół Chrystusowy RP w Koszalinie
Kościół Chrystusowy RP w Koszalinie w swej historii miał różne nazwy. Pod
obecną nazwą Kościół Chrystusowy RP funkcjonuje od 2011 r. zgodnie z decyzją
Departamentu Wyznań MSWiA. W rejestrze kościołów i innych związków wyznaniowych figuruje w dz. A poz. 24. Liczy około 5000 wiernych, 32 zbory, 12 stacji
misyjnych i 6 agend. Jednym z głównych dokumentów kościoła jest Deklaracja
Zasad Wiary Celów i Wartości.
W Koszalinie zbór mieści się przy ul. Gnieźnieńskiej 91. Tam odbywają się nabożeństwa i spotkania. Pastorem zboru jest Piotr Kiciński.
Społeczność Mesjańska „Szalacheni” w Koszalinie
Jest to wspólnota Żydów mesjanistycznych tworząca zbór kościoła chrystusowego RP działająca jako drugi oddzielny zbór tego kościoła. Nabożeństwa odbywają
się przy ul. Zwycięstwa 168 w soboty, szabat i środy. Pastorem zboru jest Stanisław
Kotliński.
Kościół Wolnych Chrześcijan w Koszalinie
Działalność Kościoła Wolnych Chrześcijan na terenie Koszalina zaczęła się
w 1985 r. Rozpoczęli ją Alfred i Jadwiga Pastucha. Znacząca była pomoc i współpraca z braćmi z Niemiec. Zbór powstał w 1986 roku. W budynku zborowym odbywają się obozy i kursy dla dzieci i młodzieży, wczasy rodzinne polsko-niemieckie.
Organizowane są konferencje biblijne, młodzieżowe i zjazdy. Dzięki pracy misyjnej
powstały nowe zbory i miejsca spotkań wierzących na terenie północnej Polski,
np. Szczecinek, Piła, Białogard. Nabożeństwa odbywają się w niedzielę, czwartki
i piątki (spotkania młodzieżowe) w budynku zboru przy ul. Piłsudskiego 65.
W Polsce istnieje 40 zborów liczących 2700 wiernych245.
245.
Witryna zboru www.koszalin.kwch.org dostęp 13.10.2016 r.
289
Kościół „Woda Życia”
Misją kościoła jest budowanie lokalnej społeczności chrześcijańskiej w oparciu
o wartości zawarte w Piśmie Świętym. Nie tworzymy nowej religii - tworzymy
nową kulturę życia, w której zwykły człowiek może doświadczać mocy niezwykłego Boga. Wiara w Kościół zbudowany przez wzajemnie wspierających się ludzi.
Kościół otwarty, w którym każdy bez względu na wiek, płeć czy pochodzenie, może
rozwijać się we wszystkich dziedzinach swojego życia. Kościół ugruntowany na
wiecznym Słowie Bożym. Kościół, którego głową jest Jezus Chrystus. Centrum
Chrześcijańskie Woda Życia jest częścią Kościoła Bożego w Chrystusie (zarejestrowany 27 lutego 1988 r.; wpisany do Rejestru Kościołów i Związków Wyznaniowych, prowadzonych przez Departament Wyznań MSWiA, do działu A, poz. 28.)
Kościół Boży w Chrystusie jest kościołem charyzmatycznym, należącym do nurtu
kościołów ewangelicznych. Jest członkiem Aliansu Ewangelicznego w Polsce, który
należy do Europejskiego Aliansu Ewangelicznego (European Evangelical Alliance)
oraz Światowej Społeczności Ewangelicznej (World Evagelical Fellowship).
Koszalińska historia
1990 - Wspólnota Woda Życia (kościół został zarejestrowany prawnie jako część
Kościoła Bożego w Chrystusie)
1992 - pierwsza lokalizacja (budynek przy ulicy Gnieźnieńskiej w Koszalinie).
1994 - pierwsza letnia konferencja (rozpoczęcie letnich konferencji początkowo
o nazwie „Camp” później „Konwencja”, obecnie „Niepokonani”)
1997 - Centrum Chrześcijańskie Woda Życia (zakup budynku przy ulicy Władysława IV i przekształcenie wspólnoty w Centrum Chrześcijańskie „Woda
Życia”).
2005 - Telewizja (rozpoczęcie transmisji własnych programów w lokalnej stacji
telewizyjnej TV Max).
Świadkowie Jehowy246
Związek Wyznania Świadków Jehowy jest trzecim pod względem liczby wiernych Polsce. Na terenie Polski powstał w 1917 r. jest związkiem integralnie związanym ze światową organizacją świadków Jehowy, która w 2015r. liczyła prawie
8 mln wyznawców skupionych w 118.016 zborach w 240 krajach. Doktryna Świadków Jehowy opiera się na Starym i Nowym Testamencie. Głównym zadaniem wyznawców jest dosłowna i drobiazgowa analiza wersetów Biblii oraz propagowanie
od domu do domu swojej pracy i nawracanie.
Podstawowymi jednostkami organizacyjnymi są liczące po kilkadziesiąt osób
– zbory, pogrupowane w obwody, a te z kolei w okręgi. Wyznawcy spotykają się co
najmniej dwa razy na tydzień w salach zboru (Salach Królewskich) na wykładach
246.
Wyznania religijne w Polsce 2012-2014, GUS Warszawa 2016, s.130-131.
290
i biblijnych studiach kaznodziejskich. Systematycznie organizowane są zgromadzenia
obwodowe, okręgowe i krajowe, na których odbywają się wykłady, prezentacje biblijne, rozprowadzana jest literatura biblijna i dokonuje się chrztów przez zanurzenie.
Według danych pochodzących z Narodowego Spisu Powszechnego Ludności
i Mieszkań w 2011 r. przynależność do Związku Wyznania Świadków Jehowy
w Polsce zadeklarowało 137.308 osób, co stanowiło 0,36% ogółu ludności Polski.
W województwie zachodniopomorskim na koniec 2014 roku było 8278 głosicieli i 87 zborów247. W Koszalinie Świadkowie Jehowy zorganizowani są w siedmiu
zborach: Koszalin- Wschód, Koszalin - Stare Miasto, Koszalin – Na Skarpie, Koszalin – Lechicka, Koszalin – Rokosowo, Koszalin – Konikowo. Wyznawcy spotykają się w Salach Królestwa (dwie) przy ul.Lechickiej 60 i 60 A. Sala Królestwa
jest miejscem zebrań i lokalnym ośrodkiem życia religijnego, danego zboru. Są one
obiektem użyteczności publicznej służącym biblijnej działalności edukacyjnej oraz
uwielbienia Boga Jehowy.
Światową248 działalnością świadków Jehowy kieruje Ciało Kierownicze w Nowym Jorku, a oddziałem polskim mianowany przez centralę 7-osobowy Komitet,
którego biuro mieści się w Nadarzynie k. Warszawy, w ośrodku zwanym „Dom
Betel” (Dom Boży).
9.7. Rada Ekumeniczna w Koszalinie
Rada Ekumeniczna jest społecznością kościołów w niej zrzeszonych. Działa na
rzecz rozwoju dialogu ekumenicznego, tolerancji religijnej oraz zbliżenia i pielęgnowania braterskich stosunków między kościołami. Swą działalność prowadzi na
wielu polach: organizuje ekumeniczne nabożeństwa, konferencje, obozy i wymiany
młodzieżowe, podejmuje inicjatywy charytatywne, prowadzi dialog międzywyznaniowy, konsultacyjny, współpracuje z mediami, realizuje różne projekty.
Polska Rada Ekumeniczna działa na podstawie statutu, poprzez komisje i oddziały regionalne. Działania podejmowane przez Koszaliński Oddział Polskiej
Rady Ekumenicznej mają na celu zbliżenie mieszkańców Koszalina i regionu, ludzi
różnych wyznań, narodowości i zwyczajów, aby nikt nie czuł się w żaden sposób
wykluczony czy pominięty. Koszalińskie środowisko ekumeniczne usilnie pragnie
przełamywać stereotypy i propagować przesłanie, że inny człowiek to nie znaczy
gorszy człowiek. Okazji tak do ekumenicznej modlitwy, jak i uczenia się wzajemnego szacunku, jest w Koszalinie i okolicach sporo: akcje charytatywne, Ekumeniczne Spotkania Opłatkowe, nabożeństwa z okazji Tygodnia Modlitw o Jedność
Chrześcijan i Światowego Dnia Modlitwy, nabożeństwa w intencji Polski i wszystkich jej obywateli, uroczystości parafialne, koncerty, wernisaże, prelekcje, projek247.
248.
W 2014 r. w Polsce 124112 było głosicieli zorganizowanych w 1339 zborach.
Wyznania religijne w Polsce 2012-2014, GUS Warszawa 2016, s.131.
291
cje, wieczory kolęd oraz audycje radiowe.
W każdą niedzielę o godz. 8.30 na falach Radia Koszalin emitowany jest
25-minutowy Magazyn Ekumeniczny. Audycja ta porusza tematy związane z życiem parafii, kwestiami liturgicznymi i doktrynalnymi bądź historią kościołów
członkowskich oddziału. Omawia też wydarzenia ekumeniczne na Pomorzu Środkowym oraz zajmuje się sprawami społecznymi. Można także usłyszeć wiele muzyki związanej z tradycjami wyznaniowymi kościołów członkowskich oddziału.
Kościoły członkowskie Oddziału
– Kościół Ewangelicko-Augsburski
– Kościół Ewangelicko-Metodystyczny
– Kościół Polskokatolicki
– Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny
Zarząd Oddziału
– ks. Sebastian Niedźwiedziński (Kościół Ewangelicko-Metodystyczny, Słupsk)
– przewodniczący
– ks. Dominik Gzieło (Kościół Polskokatolicki, Bukowo Morskie) - zastępca
przewodniczącego
– ks. Mikołaj Lewczuk (Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny, Koszalin)
– sekretarz
Abp Światosław Szewczuk249:
Jak ważny jest ekumenizm dla Kościoła greckokatolickiego?
Ekumenizm to jest dążenie do jedności Kościoła Chrystusa. Dążymy do tej jedności nie dlatego, że nas motywuje jakaś dyplomacja kościelna czy polityka dzisiejsza. Nie, to jest przykazanie naszego Pana Jezusa Chrystusa. Być chrześcijaninem
dzisiaj znaczy być ekumenicznym, pracować nad pojednaniem chrześcijan, na rzecz
zjednoczenia wszystkich chrześcijan w jednym Kościele, w jednym Ciele Jezusa
Chrystusa.
Prof. Szewach Weiss, ambasador Izraela w Polsce w latach 2001-2003250
Człowiek przede wszystkim jest człowiekiem. Dopiero potem należy do jakiejś
religii, do jakiegoś narodu, potem jest mieszkańcem konkretnego miasta, konkretnej
ulicy. Na czele wszystkiego jest ludzkość, a dla osób religijnych jeszcze wyżej jest
Bóg. To jest piramida moich wartości
Światosław Szewczuk jest arcybiskupem kościoła greckokatolickiego. KAI – Katolicka Agencja
Informacyjna – rozmowa przeprowadzona w 2015 r.
250.
Rozmowa prasowa, Głos Koszaliński z 5.02.2016 r.
249.
292
Źródło: Miasto 24-30.12.2015 r.
Źródło: Miasto 29.01-4.02.2016 r.
293
294
10. Współczesna rola i miejsce Koszalina na mapie kraju
295
10. WSPÓŁCZESNA ROLA
I MIEJSCE KOSZALINA NA MAPIE KRAJU
10.1. Rola i znaczenie Koszalina w regionie
Koszalin – nowoczesne i ruchliwe miasto powiatowe we wschodniej części woj.
zachodniopomorskiego – takie jest pierwsze wrażenie wielu turystów odwiedzających Koszalin. W ciągu 800 lat Koszalin zmienił się z przyklasztornej wioseczki
w prężny ośrodek handlowy i przemysłowy, zamieszkany przez 109 tysięcy mieszkańców. Wojny toczone w ciągu wieków nie oszczędzały miasta, stąd też nie za wiele
jest w nim zabytków. Największe znaczenie w rozwoju miasta miał fakt, że ponad
200 lat było stolicą – najpierw rejencji, a potem województwa. Życie w mieście toczy się szybko, ale mimo pospiechu są miejsca, które pozwalają odkryć prawdziwe
oblicze Koszalina – miasta o prawie 750-letniej historii, wyjątkowo zielonego i dobrze skomunikowanego z morzem (kursujący w sezonie szynobus dociera do Mielna
w 15 minut)251.
Dzieje Pomorza Środkowego, gdzie Koszalin i Słupsk są centralnymi i wiodącymi miastami, mają bogatą i złożoną historię procesów politycznych, kulturowych,
demograficznych, gospodarczych i administracyjnych. Nie jest intencją autora ukazywanie w tych opracowaniach szerokiej i głębokiej historii i znaczenia Koszalina
lecz wskazanie na jego rolę głównie w XIX-XX wieku.
Sięgając do czasów dziewiętnastego wieku stwierdzić trzeba, że znaczącym wydarzeniem stały się postanowienia Kongresu Wiedeńskiego z 1815 roku. Pomorze
będące w ramach Królestwa Pruskiego, na mocy ustawy z 30 kwietnia 1818 roku
stało się częścią tworzonych w państwie pruskim prowincji. Jedną z prowincji było
Pomorze Zachodnie (Pommern) w skład której wchodziły rejencje: koszalińska,
szczecińska i strzałkowska (Stralsund).
Pod względem wielkości Pomorze Zachodnie obejmowało około 30 tys. km2
i w ówczesnym podziale administracyjnym zajmowało 5 miejsce wśród 10 prowincji pruskich. W skład Rejencji Koszalińskiej wchodziły powiaty: Białogard, Bytów,
Drawsko, Koszalin („Księstwo Kamieńskie”), Sławno, Słupsk, Szczecinek i Świdwin. Z dniem 1 kwietnia 1923 r. wyłączono z powiatu koszalińskiego miasto Koszalin
i utworzono odrębny powiat miejski.
Rejencję koszalińską w ramach Prowincji Pomorza Zachodniego w 1880 r. zamieszkiwało 586.115 osób, co stanowiło 38,1% ludności Prowincji252.
Co było u podstaw decyzji wyboru Koszalina na stolicę rejencji? Niewątpliwie
J. Ellwart, Pomorze Środkowe, Region, Gdynia 2011, s. 50.
Rejencja Szczecińska 737.389 ludności (47,9% Prowincji) i Rejencja Stralsundska 261.130 osób
(14,0%).
251.
252.
296
duży wpływ miało położenie miasta na ważnym szlaku komunikacyjnym i handlowym między Szczecinem a Gdańskiem. Jednakże najważniejszą przyczynę należy
upatrywać w istnieniu na terenie miasta ważnych instytucji i urzędów o zasięgu
prowincjonalnym253.
Pierwszą siedzibą władz rejencyjnych był budynek przy ul. Andersa (obecnie
siedziba Komendy Policji). W 1939r. po oddaniu do użytku nowego budynku (obecnie Delegatura Urzędu Zachodniopomorskiego przy ul. Andersa 34) przemieszczono urzędy rejencji do nowych pomieszczeń. Nowy układ terytorialny po drugiej
wojnie światowej spowodował, ze władze Rejencji Koszalińskiej w lutym 1945r.
ewakuowały się z Koszalina.
W marcu 1945 r. Rada Ministrów powzięła decyzję zorganizowania na terenie tzw. Ziem Odzyskanych administracji polskiej254. Całość została podzielona
na cztery okręgi: Dolny Śląsk, Górny Śląsk, Pomorze Zachodnie, Warmię i Mazury. Siedzibą Okręgu Pomorza Zachodniego w okresie 25.05.1945-17.02.1946 r.
był Koszalin. Województwo szczecińskie utworzone zostało mocą Rozporządzenia
Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 r. (Dz. U. nr 28, poz. 177)255. W powojennej
historii Koszalin był miastem na prawach powiatu od czerwca 1950 r. na mocy
Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 21 czerwca 1950 r. Paragraf trzeci tego
rozporządzenia256 ustala „z powiatu koszalińskiego w województwie szczecińskim
wyłącza się miasto Koszalin i tworzy się z jego obszaru powiat miejski.”
Tak pozostało do reformy administracyjnej w 1975 r. gdy podział terytorialny uchwalono na dwustopniowy bez powiatów. Powtórnie miasto stało się powiatem grodzkim
od 1999 roku gdy wprowadzono ponownie trójstopniowy podział terytorialny państwa
w układzie: gmina-powiat-województwo. Koszalin administracyjnie od 1946 r. należał
do województwa szczecińskiego257, w latach 1950-1998 do województwa koszalińskiego, od 1999 roku do województwa zachodniopomorskiego (szczecińskie).
Koszalin, niegdyś stolica województwa koszalińskiego „dużego”258 i „małego”259, obecnie jest miastem na prawach powiatu (powiat grodzki)260.
E. Buczak (red.), Koszalin współczesny, wyd. Stowarzyszenie Przyjaciół Koszalina, Koszalin
1998, s.18.
254.
Podziały administracyjne Pomorza Zachodniego w latach 1800-1970. Praca zbiorowa pod red.
T. Białeckiego, Instytut Zachodnio-Pomorski, Szczecin 1970, s.141.
255.
Tamże, s.75.
256.
Dz. U. nr 28, poz. 260.
257.
Rozp. Rady Ministrów z dn. 29 maja 1946 r., powołano trzy województwa: olsztyńskie, szczecińskie i wrocławskie (Dz. U. nr 28, poz. 177).
258.
Woj. koszalińskie po II wojnie światowej utworzono w 1950 r. Ustawa z 28.06.1950 r. (Dz. U. nr 28
poz.255, art. 2 i 3).
259.
W 1975 r. w ramach nowego podziału terytorialnego kraju utworzono 49 województw, w tym koszalińskie ze stolicą w Koszalinie. Ustawa z dnia 28 maja 1975 r., art. 2 (Dz. U. nr 16, poz. 91).
260.
Rozp. Rady Ministrów z dn. 7 sierpnia 1998r. w sprawie utworzenia powiatów (Dz. U. nr 103,
poz. 652).
253.
297
Koszalin w województwie zachodniopomorskim jest drugim miastem co do
wielkości i znaczenia na Pomorzu Środkowym. Spełnia wiodącą rolę we wschodniej części województwa. Jest siedzibą m.in.: Wydziału Zamiejscowego Urzędu
Marszałkowskiego, Delegatury Urzędu Wojewódzkiego, powiatu koszalińskiego,
Sądu Okręgowego, Archiwum Państwowego i innych. Miasto jest prężnym ośrodkiem kultury, mając profesjonalne instytucje kultury (teatr, filharmonia, muzeum,
biblioteka z filiami, dom kultury – CK 105) oraz liczne kluby i zespoły zainteresowań. Miasto dysponuje wielkością szkół różnego typu, daje możliwości kształcenia i studiowania. Jest ośrodkiem do uprawiania różnych dyscyplin sportowych,
prezentując nie tylko poziom regionalny, ale także krajowy. Posiada odpowiednie
obiekty i urządzenia. W Koszalinie odbywa się corocznie wiele festiwali i imprez
o charakterze międzynarodowym, państwowym, krajowym i regionalnym.
W Koszalinie znajduje się także siedziba diecezji koszalińsko-kołobrzeskiej (kuria biskupia).
Koszalin i powiaty: kołobrzeski, koszaliński, białogardzki i sławieński tworzą
podregion koszaliński – w ramach podziałów statystycznych w Polsce. Województwo zachodniopomorskie podzielone jest na cztery podregiony261, podregion koszaliński zamieszkuje 360,3 tys. i obejmuje 4.364 km2.
Historyczne i współczesne obserwacje roli i znaczenia miasta wskazują na jego
ważną rangę nie tylko na Pomorzu Środkowym, ale w Polsce Północnej. To uzasadnia, że w polityce przestrzennej, gospodarczej, kulturalnej, terytorialnej i administracyjnej państwa – miasto winno mieć zawsze stosowne i właściwe miejsce na
mapie kraju, ma możliwości, uwarunkowania i potencjał intelektualny – co potwierdzają fakty historyczne i współczesne.
10.2. Koszalin na tle innych miast
Koszalin wśród 66 miast na prawach powiatu na przykładzie roku 2014 zajmował następujące miejsca:
1) Ludność
37
2) Powierzchnia
26
3) Dochody własne budżetu na 1 mieszkańca
43
4) Wydatki budżetu na 1 mieszkańca
38
5) Podmioty w rejestrze Regon na 10 tys. ludności
6
6) Stopa bezrobocia rejestrowanego
40
7) Mieszkania oddane do użytku na 10 tys. ludności
10
8) Przeciętna powierzchnia użytkowa mieszkania
w zasobach mieszkaniowych na 1 osobę w m2
19
9) Turystyczne obiekty noclegowe
26
Stan i struktura ludności oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym w 2014 r., stan w dn. 31.XII
2014 r., GUS, Warszawa 2015.
261.
298
10) Ludność korzystająca z sieci wodociągowej
w % ogółu ludności
11) Ludność korzystająca z sieci kanalizacyjnej
12) Ludność korzystająca z sieci gazowej
13) Saldo migracji na 1000 ludności
14) Udział osób korzystających ze środowiskowej
pomocy społecznej w % ogółu ludności
15) Ranking „Wspólnoty” o aktywności społecznej
16) Ranking „Wspólnoty” inwestuje
w infrastrukturę techniczną
17) Ranking „Wspólnoty” wydatki na kulturę
18) Ranking „Wspólnoty” wydatki bieżące
na administrację w przeliczeniu na 1 mieszkańca
19) Ranking „Wspólnoty” wykorzystanie środków z UE
20) Ranking samorządów „Rzeczpospolitej”
21) Ranking miast (najzamożniejsze)
22) Ranking zrównoważony rozwój miast (Europolis)
(Gazeta Wyborcza)
Rysunek 33. Ranking zrównoważony rozwój miast
Źródło:http://www.
schuman.pl/pl/383k o n f e re n c j a - e u ro polis/3970-rankingeuropolis-fundacjischumana-ogloszony
dostęp 28.08.2016
1
11
10
17
19
6
10
4
35
35
23
32
7
299
Koszalin nie jest miastem w ściślej czołówce miast na prawach powiatu (66), ale
nie jest także w drugiej połowie tej stawki. Nie było łatwe „pozbierać się” po utracie województwa i statusu stolicy województwa, ale mieszkańcy i władze miasta
po „krótkiej zapaści” postawiły na rozwój i kształtowanie miasta w nowej formule
prawnej i nowej rzeczywistości społeczno-gospodarczej.
Czy to się udało? Każdy mieszkaniec i czytelnik tej publikacji może mieć swoje zdanie i opinie. Autor tej książki uważa, że Koszalin, będąc drugim miastem
w województwie i położony w jego wschodniej części, umie spełniać swoją rolę
w regionie, na Pomorzu Środkowym i wśród powiatów grodzkich w kraju. Ma swoje ambicje, potrzeby i strategie dalszego rozwoju.
Tabela 73. Miasta na prawach powiatu. Stan na 31.12.2015 r.
Miejsce Koszalina w określonych przedziałach
Źródło: Mały Rocznik Statystyczny Polski 2016, GUS, s.68.
300
10.3. Udział miasta w związkach i stowarzyszeniach262
1. Związek Miast Polskich
Mocą Uchwały Rady Miejskiej nr XXXV/605/93 z dnia 28.10.1993 r. Koszalin
przystąpił do Związku Miast Polskich. Zarząd związku przyjął Koszalin w poczet
związku z dniem 01.12.1993 r.
Związek ma na celu wspieranie idei samorządu terytorialnego oraz obronę
i promowanie interesów i potrzeb miast, wymianę doświadczeń, dążenie do gospodarczego i kulturalnego rozwoju miast polskich. Reprezentanci związku biorą aktywny udział w posiedzeniach Senackich i Sejmowych Komisji, uczestniczą
w rozmowach z rządem. Działalnością Związku jest promocja miast polegająca
na atrakcyjnym przedstawieniu możliwości gospodarczych miast partnerom zagranicznym i krajowym.
Działalność Związku skupia się głównie na działalności legislacyjnej. Swoje stanowisko, wypracowane przez komisje lub na zjazdach i konferencjach, Związek
przedstawia podczas posiedzeń komisji sejmowych oraz na posiedzeniach Komisji
Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego. W sprawach najważniejszych, jeżeli
opinie samorządów miejskich nie zostały uwzględnione, a uchwalona ustawa jest
niekorzystna, związek wraz z miastami i gminami występuje do Trybunału Konstytucyjnego. Wymiana doświadczeń odbywa się przede wszystkim podczas zjazdów,
konferencji lub warsztatów z udziałem przedstawicieli miast.
2. Stowarzyszenie Gmin Polskich Euroregionu ,,Pomerania”
Koszalin został przyjęty w poczet członków SGPE ,,Pomerania” w dniu 14 grudnia 2001 roku. Realizacja zadań i celów Stowarzyszenia odbywa się na wielu płaszczyznach:
– poszukiwanie oraz pozyskiwanie pozabudżetowych źródeł finansowania zadań, w
tym również organizacja szkoleń i spotkań informacyjnych dla wnioskodawców,
– podejmowanie działań na rzecz promocji gmin i miast członkowskich Stowarzyszenia,
– obsługa finansowa i merytoryczna programów Polsko-Niemieckiej Współpracy
Młodzieży oraz organizacja szkoleń dla organizatorów i opiekunów wymiany,
– kształcenie w zakresie problematyki Unii Europejskiej,
– pomoc w nawiązywaniu i rozwoju kontaktu,
– współpraca w strukturach Prezydium i rady Euroregionu Pomerania,
– wspieranie i rozwijanie samorządności gmin,
– reprezentowanie interesów gmin,
– informowanie społeczności lokalnych o idei integracji europejskiej,
262.
E. Żuber, Działalność samorządu miejskiego w Koszalinie, Koszalin 2014, s. 229-234.
301
– koordynowanie i wspieranie współpracy przygranicznej w regionie.
Stowarzyszenie Gmin Polskich Euroregionu ,,Pomerania” jest instytucją prowadzącą długofalową politykę edukacyjną w zakresie procesów integracyjnych Polski
z Unią Europejską, funduszy pomocowych oraz przedsięwzięć integrujących społeczności lokalne w ramach współpracy transgranicznej.
3. Stowarzyszenie Gmin i Powiatów Pomorza Środkowego w Koszalinie
Powstało z dniem 26.04.2002 r., kontynuując działalność i zadania Związku
Gmin Pomorza Środkowego w Koszalinie utworzonego w 1994 r. przez władze
gmin Będzino, Manowo, Mielno, Sianów oraz miasto Koszalin.
Głównym celem Stowarzyszenia jest wspierania idei samorządu terytorialnego,
obrony wspólnych interesów oraz współdziałania na rzecz harmonijnego rozwoju
społeczno-gospodarczego członków. Ponadto celami Stowarzyszenia są:
• inicjowanie, przygotowanie i realizacja na terytorium zrzeszonych w Stowarzyszeniu gmin i powiatów wspólnych przedsięwzięć służących rozwojowi
i współpracy samorządów,
• programowanie i realizacja regionalnej polityki ekorozwoju,
• tworzenie warunków do rozwoju turystyki w szczególności poprzez polepszanie i rozwój infrastruktury turystycznej, promocję turystyki, pozyskiwanie inwestorów, monitoring ruchu turystycznego,
• pozyskiwanie i wykorzystywanie środków pomocowych Unii Europejskiej oraz
innych krajowych i międzynarodowych instytucji finansowych,
• podejmowanie działań organizacyjnych i inwestycyjnych mających na celu
zrównoważony rozwój członków, poprawę warunków życia ich mieszkańców
oraz rozwój przedsiębiorczości na terenie objętym działaniem Stowarzyszenia,
Od 1 marca 2004 r. Stowarzyszenie posiada status organizacji pożytku publicznego.
4. Stowarzyszenie Gmin, Powiatów i Województw ,,Droga S11”
Uchwałą Nr VIII/61/2007 Rady Miejskiej w Koszalinie z dnia 15 marca 2007 r. miasto Koszalin przystąpiło do Stowarzyszenia i przyjęło jego statut. W dniu 10 stycznia
2011 r. odbyło się V Walne Zebranie Członków Stowarzyszenia Gmin, Powiatów i Województw „Droga S-11”, podczas którego Prezydent Miasta Koszalina Piotr Jedliński
uchwałą Nr 11/2011 został wybrany Wiceprezesem Zarządu Stowarzyszenia.
Stowarzyszenie realizuje cele poprzez:
1. reprezentowanie interesów jednostek samorządu terytorialnego na forum
ogólnopaństwowym i międzynarodowym,
2. podejmowanie inicjatyw, promowanie oraz aktywne popierania wszelkich
działań mających na celu budowę drogi ekspresowej S11,
3. inspirowanie i podejmowanie wspólnych inicjatyw służących społeczno-gospodarczemu rozwojowi gmin i powiatów, nawiązywanie kontaktów zagra-
302
nicznych,
4. prowadzenie pracy informacyjnej, konsultacyjnej i programowej mającej na
celu budowę drogi ekspresowej S11,
5. prowadzenie działalności wydawniczej, szkoleniowej i promocyjnej dotyczącej problematyki Stowarzyszenia i jego członków,
6. organizację szkoleń, konferencji, seminariów, wystaw, wyjazdów studyjnych
oraz prezentacji,
7. koordynowanie i wspieranie współpracy na rzecz budowy drogi ekspresowej S11.
5. Stowarzyszenie Samorządowe S6
21 listopada 2013 roku Rada Miejska podjęła uchwałę nr XXXVII/574/2013
o utworzeniu ,,Stowarzyszenie Samorządowego S6”. Paragraf 1 tej uchwały brzmi:
,,W celu wspierania idei samorządu terytorialnego oraz obrony i realizacji wspólnych interesów Gmina Miasto Koszalin wyraża wolę utworzenia ,,Stowarzyszenia Samorządowego S6” jako formę współdziałania wspólnot samorządowych na
rzecz budowy drogi ekspresowej S6.”
Droga S6 ma przebiegać przez obszar 38 samorządów. 22 listopada 2013 roku
w Kobylnicy 16 przedstawicieli samorządów utworzyło stowarzyszenie, by lobbować przyspieszenie realizacji inwestycji drogowej S6 od Szczecina do Gdańska. Prezesem Stowarzyszenia wybrano Piotra Jedlińskiego prezydenta Koszalina.
W składzie władz Stowarzyszenia znajdują się m.in. przedstawiciele Goleniowa,
Kołobrzegu, Sławna, Słupska. Obecnie członkami stowarzyszenia jest 21 samorządów.
Ze Statutu wynika, że celem Stowarzyszenia jest:
• podejmowanie działań mających na celu wsparcie przygotowania i realizacji
inwestycji związanej z budową drogi ekspresowej S6;
• podejmowanie działań na rzecz rozwoju gospodarczego i wykorzystania atrakcyjności terenów położonych wzdłuż projektowanej drogi ekspresowej S6;
• promocja terenów przyległych do drogi ekspresowej S6 i wokół węzłów komunikacyjnych oraz dróg dojazdowych;
• wyrażanie wspólnego stanowiska w ważnych sprawach związanych z budową
drogi ekspresowej S6 wobec organów władzy i administracji publicznej, inwestora i wykonawców;
• udzielanie pomocy członkom w celu ochrony ich uzasadnionych interesów,
• wspieranie działań mających na celu modernizację i rozbudowę dróg dojazdowych do węzłów drogi ekspresowej S6, dla udostępnienia terenów przy tych
drogach celem stworzenia nowych miejsc pracy,
• promocja oferty inwestycyjnej oraz jej atrakcyjności w kraju i zagranicą;
• wykorzystanie możliwości pozyskiwania środków pomocowych krajowych
i zagranicznych;
303
• udział w projektach unijnych, służących realizacji i rozwoju drogi ekspresowej
S6 oraz strefy Korytarza Północnego;
• popularyzacja dobrych praktyk współpracy jednostek samorządu terytorialnego, dla poprawy ich dostępności komunikacyjnej.
Budowa S6 pozwoli na uaktywnienie gmin, które są wokół niej zlokalizowane,
a także przyczyni się do ożywienia ich sytuacji społeczno-ekonomicznej. Dla Koszalina inwestycja ta stanowi jedno z priorytetowych przedsięwzięć rozwojowych.
Z punktu widzenia miasta i regionu i wobec zwiększającego się natężenia ruchu na
drogach krajowych, niezbędne staje się przyspieszenie budowy ekspresowej trasy
nadmorskiej.
6. Zachodniopomorska Regionalna Organizacja Turystyczna
Zachodniopomorska Regionalna Organizacja Turystyczna powołana została na
zebraniu założycielskim w dniu 15 lutego 2001 r. Dwunastu członków założycieli
(w tym województwo zachodniopomorskie) zadeklarowało chęć tworzenia w województwie ROT-u w formie związku stowarzyszeń.
Miasto Koszalin przystąpiło do ZROT na podstawie uchwały Rady Miejskiej
nr V/40/2011 z dnia 20 stycznia 2011 r. Podstawowe cele:
• kreowanie wizerunku Województwa Zachodniopomorskiego jako regionu atrakcyjnego turystycznie,
• integrowanie środowisk samorządu terytorialnego, gospodarczego i zawodowego oraz osób, instytucji i organizacji zainteresowanych rozwojem turystycznym
województwa zachodniopomorskiego,
• stworzenie regionalnego systemu informacji turystycznej oraz włączenie go
w krajowe zarządzanie systemem ,,it”,
• wspomaganie tworzenia lokalnych organizacji turystycznych,
• działanie na rzecz poprawy infrastruktury turystycznej,
• kumulowanie środków finansowych na rzecz rozwoju turystyki.
7. Związek Miast Bałtyckich
Uchwałą Rady Miejskiej Nr XL/421/98 z dnia 20 marca 1998 r. miasto Koszalin przystąpiło do Związku Miast Bałtyckich. Związek Miast Bałtyckich powołano
w 1991 r. celem rozwijania współpracy i wymiany doświadczeń między Miastami
członkami. Do Związku należy ponad 100 miast z 10 państw Morza Bałtyckiego.
Podstawowymi celami Związku są:
• udzielanie poparcia i pomocy miastom członkowskim w prowadzeniu prac badawczych i publikowaniu wydawnictw poświęconych problematyce Morza
Bałtyckiego i obszarów do niego przylegających,
• promocja zainteresowania historią, ekologią i dziedzictwem kulturalnym regionu bałtyckiego, współdziałanie w zakresie ochrony walorów krajobrazowych
304
regionu, jak również ochrona dóbr kulturalnych i historycznych,
• udzielanie poparcia wszelkim staraniom zmierzającym do rozwoju kontaktów
międzyludzkich, w szczególności między młodzieżą miast członkowskich,
• współdziałanie i podejmowanie inicjatywy z rządami państw regionu bałtyckiego oraz z organizacjami międzynarodowymi na rzecz rozwiązywania problemów wynikających z rozwoju gospodarczego Regionu Morza Bałtyckiego oraz
ochrony środowiska naturalnego Morza Bałtyckiego,
• utrzymywanie kontaktu ze strukturami Unii Europejskiej oraz z Radą Europy.
8. Związek Miast Hanzeatyckich
Międzynarodowy Związek Hanzy powstał w 1980 roku na I Zjeździe Miast
Hanzeatyckich w Zwolle w Holandii. Jego celem jest kontynuacja tradycji XVIwiecznej Hanzy, a przede wszystkim pielęgnowanie współpracy gospodarczej i kulturalnej pomiędzy miastami hanzeatyckimi. Główne zadania Hanzy to:
1) prezentacja historycznych korzeni oraz współczesnego dorobku miast Hanzy,
2) pielęgnowanie wspólnoty hanzeatyckiej,
3) integracja miast związku, stymulowanie nawiązywania bezpośrednich kontaktów międzyludzkich,
4) stworzenie forum wymiany inicjatyw gospodarczych, kulturalnych i turystycznych,
5) prezentacja dorobku miast członkowskich,
6) działania w kierunku integracji osób niepełnosprawnych, ze światem ludzi
zdrowych, współpraca organizacji pozarządowych z miast hanzeatyckich.
10.4. Współpraca z miastami partnerskimi
Gmina Miasto Koszalin ma podpisane umowy o współpracy partnerskiej z 11
miastami europejskimi i 1 azjatyckim. Koszalin należy do grona miast, które podejmują wiele inicjatyw na rzecz promowania myśli europejskiej oraz budowania
zjednoczonej Europy. Wyrazem uznania dla tych działań społeczności lokalnej są
zaszczytne wyróżnienia Rady Europy: Dyplom (1998), Honorowa Flaga Rady Europy (1999) oraz Honorowa Tablica Rady Europy, którą Koszalin otrzymał w 2001
roku decyzją Podkomitetu ds. Nagród Europejskich Rady Europy. Tak wysoka ocena współpracy międzynarodowej Koszalina to najlepszy dowód, że Koszalin stał się
miastem europejskim, dobrze postrzeganym i ocenianym przez turystów i kontrahentów, partnerem międzynarodowym.
Koszalin od 1966 roku utrzymuje partnerskie kontakty z Neubrandenburgiem,
podobnie z gminą Gladsaxe (od 1967 r.), gminą duńską – dzielnicą Kopenhagi.
Wielkim partnerem i miłośnikiem współpracy z Koszalinem była burmistrz Gladsaxe (1974-1985) Tove Smidth, która za aktywną współpracę otrzymała 22.10.2009
r. medal honorowy ,,Za zasługi dla Koszalina”.
Z miastem Bourges (Francja) rozpoczęły się kontakty poprzez stowarzyszenia:
France-Pologne i Towarzystwo Przyjaźni Polsko-Francuskiej, wspominając między
innymi osoby: Stanisław Harland, Anna i Alfred Krzemińscy, Stanisław Flis, Leon
305
Balcerzak po stronie francuskiej i Bernard Kokowski, Eugeniusz Żuber, Jan Kuriata, Roman Kłosowski, Stanisław Polańczyk i inni po stronie polskiej. Z miastem
Bourges Koszalin podpisał najpierw ,,Kartę Przyjaźni” (1982 r.), a potem umowę
partnerską o współpracy (1999 r.)
W październiku 1990 roku podpisane zostało trójstronne porozumienie między
Neubrandenburgiem, Gladsaxe i Koszalinem. Od tego czasu przedstawiciele tych
miast spotykają się co dwa lata, omawiając wyznaczone problemy i ustalają zakres
współpracy na kolejne lata. W marcu 2014 roku w Gladsaxe w ramach trójporozumienia odbyło się spotkanie poświęcone tematowi rehabilitacji osób starszych.
Aktualnie Miasto Koszalin posiada 12 miast partnerskich. Są to: Neubrandenburg (Niemcy), Neumünster (Niemcy), Berlin Tempelhof-Schöneberg (Niemcy),
Gladsaxe (Dania), Seinäjoki (Finlandia), Bourges (Francja), Lida (Republika Białoruś), Kristianstad (Szwecja), Schwedt n. Odrą (Niemcy), Fuzhou (Chiny), Albano
Laziale (Republika Włoska) i Iwano-Frankiwsk (Ukraina).
Współpraca z miastami partnerskimi ma różny zakres i różną dynamikę, kształtuje się w zależności od aktywności stron, podmiotów współpracujących i posiadanych środków finansowych. Najczęściej zakres przedmiotowej współpracy i kontaktów obejmuje:
- problematykę społeczną i gospodarczą,
- działalność kulturalną i sportową,
- działalność oświaty i nauki,
- dziedziny: promocji, targów, usług turystycznych,
- praktyki zawodowe, współdziałanie w ramach pozyskiwania funduszy unijnych
na wspólne przedsięwzięcia,
- i inne.
- Zakres podmiotowy współpracy obejmuje głównie:
- urzędy i instytucje kultury,
- jednostki gospodarcze, spółdzielcze i spółki,
- szkoły i uczelnie,
- kluby, stowarzyszenia, związki,
- organizacje społeczne,
- mieszkańców (rodziny, indywidualne przyjaźnie i kontakty).
Neubrandenburg (Niemcy)
Data podpisania partnerstwa: 1987
1990 – Trójporozumienie z Gladsaxe (Dania)
www.neubrandenburg.de
Kristiansta (Szwecja)
www.kristianstad.se
306
Neumünster (Niemcy)
www.neumuenster.de
Schwedt nad Odrą (Niemcy)
Data podpisania partnerstwa: 2004 www.
schwedt.de
Bourges (Francja)
www.villebourges.fr
Fuzhou (Chińska Republika Ludowa)
www.fuzhou.gov.cn
Lida (Republika Białoruś)
www.lida.by
Kristiansta (Szwecja)
www.kristianstad.se
Gladsaxe (Dania)
www.gladsaxe.dk
Seinäjoki (Finlandia)
www.sjk.fi
Iwano-Frankiwsk (Ukraina)
www.mvk.if.ua
Albano Laziale (Republika Włoska)
Podpisanie partnerstwa: 2008
www.comune.albanolaziale.roma.it
11. Atuty miasta, strategia i programy rozwoju
307
11. ATUTY MIASTA, STRATEGIA I PROGRAMY ROZWOJU
11.1. Atuty miasta
1. Położenie w pobliżu morza, w sąsiedztwie z jeziorami Jamno i Lubiatowo oraz
kompleksem leśnym Góry Chełmskiej. Otoczenie miasta wodami i lasami.
2. Walory środowiskowe – duży udział zieleni, obszarów przyrodniczych, obiektów i terenów wypoczynkowo-rekreacyjnych.
3. Rezerwy terenów do zainwestowania posiadających uzbrojenie techniczne
i miejski program zagospodarowania przestrzennego.
4. Preferencje i ulgi podatkowe na terenie Podstrefy ,,Koszalin” Słupskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej.
5. Rozwinięta sieć placówek i instytucji dla opieki, wychowania i kształcenia
dzieci i młodzieży.
6. Możliwość wyboru różnych kierunków studiów na kilku uczelniach w mieście
i oddziałach (filiach, punktach) zamiejscowych szkół wyższych.
7. Dobra infrastruktura dla uprawiania sportu, działalności i usług kulturalnych,
opieki społecznej i ochrony zdrowia.
8. Rozwinięta sieć informacji i komunikacji medialnej (prasa, radio, TV).
9. Aktywność i przedsiębiorczość podmiotów gospodarczych publicznych i prywatnych.
10. Duża aktywność wielu organizacji pozarządowych, wzrost świadomości społecznej i edukacyjnej mieszkańców.
11. Spółki komunalne – ustabilizowane i dobrze funkcjonujące w usługach miejskich.
12. Szeroka gama podaży i usług gastronomicznych i innych, małego i dużego
formatu.
13. Deweloperzy różnych branż.
14. Dobrze działające samorządy osiedlowe.
15. Miasto z poczuciem bezpieczeństwa publicznego.
16. Przynależność miasta do związków i stowarzyszeń regionalnych i krajowych.
17. Współpraca z miastami partnerskimi szczególnie w ramach Unii Europejskiej.
18. Organizowanie i szeroka oferta koncertów, festiwali i imprez o znaczeniu
regionalnym, krajowym i międzynarodowym.
19. Bliskość portów morskich w Kołobrzegu (40 km) i w Darłowie (25 km).
20. Rozważnie działające organy samorządowe i jednostki organizacyjne miasta.
21. Aktywni ludzie gospodarki, nauki, kultury, sportu, służb komunalnych i wolontariatu społecznego.
308
11.2. Strategia Rozwoju Koszalina
Ustawowym zadaniem i obowiązkiem samorządu województwa263 jest określanie strategii rozwoju województwa, mając na celu między innymi:
– pobudzanie aktywności gospodarczej,
– kształtowanie i utrzymanie ładu przestrzennego,
– podnoszenie poziomu konkurencyjności i innowacyjności gospodarki województwa,
– prowadzenie zrównoważonego rozwoju.
Strategia rozwoju województwa jest realizowana przez programy wojewódzkie
i regionalny program operacyjny (RPO).
Dla realizacji programów samorząd wojewódzki wnioskuje także o dofinansowania z budżetu państwa, ze środków pochodzących z Unii Europejskiej oraz innych środków pochodzących z innych źródeł zagranicznych.
Samorząd wojewódzki przy formułowaniu i realizacji strategii rozwoju województwa współpracuje z jednostkami samorządowymi gmin, miast i powiatów,
różnymi podmiotami gospodarczymi, zawodowymi, naukowo-badawczymi i administracja rządową.
W strategii rozwoju województwa zachodniopomorskiego do roku 2020 wyodrębnionych zostało 6 obszarów wielkoprzestrzennych, wśród nich ,,Koszaliński
obszar węzłowy”. Określono go jako ,,obszar dynamicznej aktywizacji gospodarczej, intensywnego wielofunkcyjnego rozwoju i przekształceń przestrzennych
w Koszalinie i na terenach przyległych. Komplementarny w stosunku do Szczecina
ośrodek obsługi regionu, centrum gospodarczo-naukowo-kulturalne i obsługi ruchu
turystycznego. Strefa podmiejska - gminy Sianów, Manowo, Świeszyno - rejon intensywnego rozwoju i przekształceń przestrzennych. Znaczące powiązanie funkcjonalno-przestrzenne z obszarem I. Modernizacja dróg krajowych nr 6 i 11. Ochrona
walorów środowiska i krajobrazu”.
Podstawowym celem działania samorządu jest osiągniecie zrównoważonego
rozwoju prowadzącego do poprawy jakości życia lokalnej społeczności. Zgodnie
z ustawą o samorządzie gminnym264 do zadań własnych miasta należy zaspokajanie
zbiorowych potrzeb wspólnoty poprzez realizacje szeregu zadań własnych określonych ustawą. Realizacja i wzajemne powiązanie tych zadań wymaga odpowiedniego planowania.
Strategia Rozwoju Koszalina (SKR) jest dokumentem strategicznym wyznaczającym najważniejsze warunki rozwojowe miasta w perspektywie do 2020 roku.
Określa wizję Miasta - rozumianą jako obraz przyszłości Koszalina, misję - pełniącą funkcję motywacyjną, dotykającą wartości istotnych dla lokalnej społeczności
263.
Art.11 i 12 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. O samorządzie województwa – tekst jedn. Dz. U.
z 2016, poz.486.
264.
Art. 7 ust.1 ustawy o samorządzie gminnym. Tekst jedn. Dz. U. z 2016, poz.446.
309
oraz cech ją wyróżniających, a także wyznacza cele strategiczne i operacyjne przeznaczone do realizacji w przyjętym horyzoncie czasowym.
W systemie zarządzania polityką rozwoju Strategia pełni kluczową rolę jako
generalny plan postępowania, ale również jako narzędzie komunikowania się i partnerskiej współpracy z mieszkańcami. Strategia Rozwoju Koszalina wskazuje na to,
co jako lokalna społeczność możemy i chcemy osiągnąć w perspektywie następnych ośmiu lat.
Aktualnie obowiązująca ,,Strategia Rozwoju Koszalina” została uchwalona
przez Radę Miejską 23 maja 2013 r.
UCHWAŁA NR XXXII/486/2013
RADY MIEJSKIEJ W KOSZALINIE
z dnia 23 maja 2013 r.
w sprawie przyjęcia ,,Strategii Rozwoju Koszalina”
Na podstawie art.18 ust. 2 pkt.6 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie
gminnym (Dz.U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591, z 2002 r. Nr 23, poz. 220, Nr 62, poz.
558, Nr 113, poz. 984, Nr 214, poz. 1806, Nr 153, poz.1271, z 2003 r. Nr 80, poz.
717, Nr 162, poz. 1568, z 2004 r. Nr 102, poz. 1055, Nr 116, poz. 1203, z 2005 r.
Nr 172, poz.1441, Nr 175, poz. 1475, z 2006 r. Nr 17, poz. 128, Nr 181, poz. 1337,
z 2007 r. Nr 48, poz. 322, Nr 48, poz. 327, Nr 138, poz. 974, Nr 173, poz.1218, z
2008 r. Nr 180, poz. 1111, Nr 223 poz. 1458, z 2009 r. Nr 52, poz. 420, Nr 157, poz.
1241, z 2010 r. Nr 28, poz. 142, Nr 28, poz.146, Nr 106, poz. 675, Nr 40, poz. 230,
z 2011r. Nr 117 poz. 679, Nr 134, poz. 777, Nr 21,poz. 113, Nr 217, poz. 1281, Nr
149, poz. 887, z 2012 r. poz. 567, z 2013 r. poz. 153),
Rada Miejska w Koszalinie uchwala, co następuje:
§ 1. Przyjmuje „Strategię Rozwoju Koszalina”, stanowiącą załącznik do niniejszej
uchwały.
§ 2. Wykonanie uchwały powierza się Prezydentowi Miasta Koszalina.
§ 3. Traci moc uchwała nr XXII/400/2001 Rady Miejskiej w Koszalinie z dnia 29
marca 2001 roku w sprawie uchwalenia „Strategii Rozwoju Koszalina”.
§ 4. Uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia.
Przewodniczący Rady Miejskiej
Stefan Turowski
310
Załącznik do Uchwały Nr XXXII/486/2013
Rady Miejskiej w Koszalinie
z dnia 23 maja 2013 r.
STRATEGIA ROZWOJU KOSZALINA
Koszalin, kwiecień 2013 r.
Strategia Rozwoju Koszalina składa się z trzech części merytorycznych i dwóch
załączników. Części merytoryczne obejmują: analizę sytuacji społeczno – gospodarczej
Miasta; założenia strategiczne (wizja, misja i cele)265 oraz procedury realizacji Strategii.
W załącznikach do dokumentu określono: wykaz sektorowych programów rozwoju stanowiących instrument wdrażania Strategii oraz bazę wskaźników monitorowania Strategii. Zapisy Strategii Rozwoju Koszalina po aktualizacji jest wynikiem prac Zespołu
zadaniowego ds. aktualizacji Strategii Rozwoju Koszalina, ale również efektem weryfikacji koszalinian, dokonanej w szerokim procesie konsultacji społecznych.
Zapisy Strategii Rozwoju Koszalina są zaproszeniem do podejmowania wspólnych działań na rzecz Miasta. Działania zmierzają do urzeczywistnienia wizji Koszalina w 2020 roku, zgodnie z którą Koszalin ma być znaczącym ośrodkiem rozwoju w obszarze basenu Morza Bałtyckiego, miastem dobrze zorganizowanym
komunikacyjnie, z przyjazną przestrzenią miejską, rozwiniętą turystyką oraz nowoczesną gospodarką opartą na współpracy regionalnej, krajowej i międzynarodowej.
Przedsięwzięcia wynikające z założeń tego dokumentu przyczyniać się mają do
promowania Marki Miasta Koszalina.
• WIZJA
Wizja jest stanem miasta, do którego dążymy. Można powiedzieć, że wizja stanowi cel nadrzędny nad wszystkimi, zawierający w sobie cele strategiczne i operacyjne sformułowane w Strategii. Wizja wskazuje konkretny kierunek działania,
tym samym pozwala na wyklarowanie jasno określonych celów, stojących przed
władzami i mieszkańcami Koszalina.
Wizja rozwoju Miasta Koszalina określa stan docelowy, jaki chcielibyśmy widzieć na koniec przyjętego okresu planistycznego tj. w 2020 roku. Stan, do którego
władze lokalne oraz jej partnerzy będą dążyć, wykorzystując możliwości wynikające z mocnych stron miasta i szans pojawiających się w otoczeniu.
• MISJA
Misja jednostki samorządu terytorialnego precyzuje istotę działań samorządu, ze względu na jego rolę i podstawowe funkcje do spełnienia na rzecz rozwoju
265.
Strategia Rozwoju Koszalina do 2020 r.,s.30.
311
i zaspokojenia potrzeb mieszkańców. Misja służy określeniu systemu wartości, jakie przyświecają władzom i społeczności w drodze do osiągnięcia przyjętego w
wizji przyszłego obrazu Koszalina. Misja ukierunkowuje na szczegółowe działania,
definiuje również wewnętrzny klimat działań w gminie.
Głównym realizatorem celów przyjętych w Strategii Rozwoju Koszalina jest
samorząd, który z mocy Ustawy o samorządzie gminnym odpowiedzialny jest za
zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty.
• CELE
Cele strategiczne i operacyjne ujęte są w poniższej tabeli.
Tabela 74. Misja, wizja i cele strategiczne Strategii Rozwoju Koszalina do 2020 r.
MISJA
Samorząd mieszkańców Koszalina, wykorzystując dziedzictwo kulturowe, walory
środowiska i położenie Miasta oraz jego potencjał społeczny, gospodarczy, turystyczny,
kulturalny i akademicki, dąży do wzrostu poziomu życia we wszystkich sferach
WIZJA
Koszalin w 2020 roku to znaczący ośrodek rozwoju w obszarze basenu Morza Bałtyckiego. Miasto dobrze zorganizowane komunikacyjnie, z przyjazną przestrzenią publiczną,
rozwiniętą turystyką oraz nowoczesną gospodarką opartą na współpracy regionalnej,
krajowej i międzynarodowej
Cele strategiczne
Koszalin sprawny komunikacyjnie
Nowoczesna gospodarka
Cele operacyjne
1. Rozbudowa i modernizacja układu komunikacyjnego miasta
2. Modernizacja systemu zarządzania
i sterowania ruchem drogowym
3. Podnoszenie atrakcyjności oferty usług
transportu publicznego
4. Wprowadzanie rozwiązań systemowych
i infrastrukturalnych w komunikacji
pieszej i rowerowej
5. Wspieranie i inicjowanie działań na rzecz
poprawy zewnętrznej dostępności Miasta
6. Wspieranie sprawnego rozwoju oraz
funkcjonowania społeczeństwa informacyjnego
1. Wspieranie progospodarczych postaw
społecznych
2. Wspieranie funkcjonowania i rozwoju lokalnej przedsiębiorczości
3. Pozyskiwanie inwestorów krajowych i zagranicznych
4. Wspieranie rozwoju Koszalina jako innowacyjnego ośrodka naukowego oraz
współpracy środowisk nauki, biznesu
i samorządu
5. Rozwój turystyki z wykorzystaniem istniejących i planowanych zasobów
312
Cele strategiczne
Przyjazna przestrzeń miejska
Czyste środowisko
Cele operacyjne
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
Kreowanie przestrzeni publicznej
Wspieranie gospodarki mieszkaniowej
Rozwijanie działań społecznych
Propagowanie innowacyjności i podnoszenie jakości edukacji
Podnoszenie roli Koszalina jako znaczącego ośrodka akademickiego
Propagowanie zdrowego stylu życia
Poprawa stanu bezpieczeństwa oraz porządku publicznego
Wzmocnienie pozycji Koszalina jako
atrakcyjnego ośrodka kultury
Koszalin sportowym centrum regionu
1. Usprawnianie systemu gospodarowania
odpadami
2. Ograniczanie emisji zanieczyszczeń
do powietrza
3. Rozwój gospodarki wodno-ściekowej
4. Poprawa klimatu akustycznego
5. Zachowanie ilości terenów zielonych,
w tym obszarów i obiektów chronionych
przyrodniczo
6. Podnoszenie świadomości ekologicznej
mieszkańców
Źródło: Strategia Rozwoju Koszalina do 2020 r., s.31
Strategia jest monitorowana. Corocznie Raport z realizacji Strategii przedstawiany jest radzie miejskiej. Raport za 2015 rok radni miejscy analizowali
i oceniali w czerwcu 2016 roku266.
11.3. Programy rozwoju miasta
Strategia Rozwoju Koszalina w perspektywie do 2020 roku jest dokumentem – drogowskazem do wdrażania wieloletniej polityki rozwoju miasta,
nakreśla ogólne ramy tego rozwoju. Wdrażanie Strategii w życie odbywa się
praktycznie poprzez programy sektorowe ustalone na starcie pierwotne) jak
też modernizowane (aktualizowane) i tworzone nowe. Dokumentem programowym stają się: studia, plany i tematyczne strategie resortowe.
Programy realizacji Strategii można podzielić na ogólne, służące realizacji różnych (wszystkich) celów strategicznych i operacyjnych oraz programy
obejmujące szczegółowe obszary działania.
Programy ogólne
• Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego
• Wieloletnia Prognoza Finansowa
Raport z realizacji Strategii Rozwoju Koszalina za 2015 rok jest załącznikiem do uchwały
nr XXII/285/2016 Rady Miejskiej.
266.
313
• Budżet Miasta
• Środki finansowe – zewnętrzne krajowe i zagraniczne
• Program Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych (ZIT)
Programy szczegółowe – sektorowe (wybór)
Niektóre z nich obowiązywały w określonym czasie, inne nadal są aktualne, jeszcze inne wdrażane do realizacji. Nad niektórymi nowymi trwają
prace projektowe.
Tabela 75. Programy sektorowe
314
Źródło: Raport z realizacji Strategii Rozwoju Koszalina do 2020, opracowanie UM, 2016 r., s.60-61
12. Kalendarium współczesnych wydarzeń w Koszalinie
315
12. KALENDARIUM WSPÓŁCZESNYCH WYDARZEŃ
W KOSZALINIE
12.1. Kalendarium wydarzeń
1950 r. - Koszalin stał się stolicą nowoutworzonego województwa koszalińskiego.
Miasto zostaje wydzielone z powiatu.
1953 r. - Uruchomienie oddziału Polskiego Radia w Koszalinie.
- Powstał Bałtycki Teatr Dramatyczny (1.XII).
1954 r. - Przyłączenie wsi Rokosowo do miasta.
1956 r. - Inauguracja działalności Koszalińskiej Orkiestry Symfonicznej (15.XII).
1959 r. - Rada Miejska uchwala nowy herb miasta, barwy i hymn (10.III).
1961 r. - Utworzono Wojewódzkie Archiwum Państwowe (1.II).
1962 r. - Oddano do użytku nową siedzibę władz miejskich, obecny Ratusz.
1964 r. - Uruchomiono nowy dworzec autobusowy.
1965 r. - Otwarto lotnisko w Zegrzu Pomorskim.
1966 r. - I Festiwal Organowy w Koszalinie.
1968 r. - Rozpoczyna działalność Wyższa Szkoła Inżynierska.
1970 r. - Oddano do użytku stadion „Gwardia”.
- Zorganizowano I Festiwal Chórów Polonijnych.
1972 r. - Utworzono Diecezję Koszalińsko-Kołobrzeską.
Koszalin stał się siedzibą Kurii Biskupiej.
1973 r. - Otwarcie nowego budynku Wojewódzkiej i Miejskiej Biblioteki
Publicznej przy ul.Kościuszki (12.IX).
- Oddanie do użytku amfiteatru w parku (bez zadaszenia).
- I edycja Koszalińskich Spotkań Filmowych „Młodzi i Film”.
1975 r. - Ogólnopolskie Centralne Dożynki na stadionie „Gwardii”.
- Zadaszenie sceny i widowni amfiteatru.
1976 r. - Odsłonięcie pomnika „Więzi Polonii z Macierzą” na placu Polonii
przed Wojewódzką i Miejską Biblioteką Publiczną.
1982 r. - Pierwszy rok akademicki w Seminarium Duchownym w Wilkowie
pod Koszalinem.
- Odsłonięcie pomnika Władysława Hasiora „Tym co walczyli o polskość
i wolność Pomorza” zwane potocznie „płonącymi ptakami”. Rzeźba rozciągająca się na długość 80 m. Artysta pracował nad nią osobiście przez 2 lata.
1985 r. - Koszalin staje się miastem 100-tysięcznym. Stutysięczna mieszkanka
otrzymała imię Ewa, a rodzina nowe mieszkanie.
1989 r. - Miejscowości: Chełmoniewo, Dzierżęcino, Konikowo, Lubiatowo,
Raduszka, Sarzyno i Wilkowo zostają włączone w granice miasta
(od 1 stycznia).
316
1990 r. - Pierwsze demokratyczne wybory samorządowe.
1991 r. - Wizyta Ojca św. Jana Pawła II w Koszalinie (1 i 2 czerwca).
1992 r. - Powstaje Centralny Ośrodek Szkolenia Straży Granicznej.
1994 r. - Oddanie do użytku I etapu oczyszczalni na Jamnie dla miasta.
- Powstała Bałtycka Wyższa Szkoła Humanistyczna jako uczelnia
niepubliczna.
1996 r. - Odsłonięto pomnik Papieża Jana Pawła II.
- Wyższa Szkoła Inżynierska staje się Politechniką Koszalińską.
1998 r. - Koszalin otrzymuje Honorowy Dyplom Rady Europy.
1999 r. - Koszalin otrzymuje Honorową Flagę Rady Europy.
- Od 1 stycznia, w wyniku reformy administracyjnej kraju, którego część
zostaje włączona do woj. zachodniopomorskiego, część do woj. pomorskiego i woj. wielkopolskiego Koszalin stał się miastem na prawach
powiatu (powiat grodzki) i drugim ośrodkiem w nowym województwie
ze stolicą w Szczecinie.
2001 r. - Koszalin uhonorowano „Tablicą Rady Europy”.
2001 r. - Pierwsze bezpośrednie wybory Prezydenta miasta (wybrano Mirosława
Mikietyńskiego).
2002 r. - Otwarcie Galerii Handlowej Emka przy ul.Jana Pawła II.
2003 r. - Odsłonięcie pomnika Józefa Piłsudskiego (11.XI).
- Zapoczątkowano Europejski Festiwal Filmowy „Integracja Ty i Ja”.
2006 r. - Agata Szymczewska (Koszalin) zdobyła I nagrodę i złoty medal oraz
23 nagrody pozaregulaminowe (m.in. w formie konkursów i recitali)
na XIII Międzynarodowym Konkursie Skrzypcowym im. Henryka
Wieniawskiego w Poznaniu 14-29.X). Przewodniczącym jury był prof.
Konstanty Andrzej Kulka.
2007 r. - Zagospodarowano teren przy ul. Podgrodzie, przekazano do użytkowania,
jako miejsce dla rekreacji i wypoczynku pod nazwą
„Sportowa Dolina”.
2008 r. - AZS Politechnika Koszalin w piłce ręcznej kobiet zdobyła Puchar
Polski zajmując w finale I miejsce pokonując SPR Lublin.
- Oddanie do użytku kompleksu handlowego (Forum) przy ul.Paderewskiego (27.XI).
2009 r. - Została powołana Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa – druga
publiczna uczelnia w mieście (1.X). Inauguracja odbyła się 16.XI.
2010 r. - Koszykarze AZS Koszalin zdobyli Puchar Polski, pokonując w finale
Turów Zgorzelec, a w 2013 r. koszykarze zajęli II miejsce przegrywając
w finale z Treflem Sopot.
- Do miasta zostają przyłączone wsie Jamno i Łabusz (1.I).
2012 r. - Przekazano do użytku halę widowiskowo-sportową przy ul.Śniadeckich (czerwiec).
317
2012 r. - Międzypaństwowy mecz koszykówki mężczyzn reprezentacji Polski
i Finlandii w ramach kwalifikacji do Mistrzostw Europy 2013 (21.VIII
– Hala Widowiskowo-Sportowa przy ul.Śniadeckich).
2013 r. - Otwarcie nowej siedziby Filharmonii Koszalińskiej przy ul.Piastowskiej (7.11).
- Towarzyski mecz reprezentacji narodowych Polski i Szwajcarii w siatkówce kobiet (19.VII – Hala Widowiskowo-Sportowa przy ul.Śniadeckich).
2014 r. - Rynek Staromiejski uzyskuje nowe oblicze.
- Otwarcie wewnętrznej obwodnicy (ringu) Koszalina. Połączenie
ul. Gnieźnieńskiej z ul.Władysława IV. Połączenie części południowej miasta z częścią północną nowymi ulicami. Łącznie 11
km długości.
- Na rzece Dzierżęcince, w pobliżu ul.Sybiraków udostępniono zagospodarowane tereny rekreacyjne pod nazwą „Wodna Dolina” (28 czerwca).
- Dwumecz reprezentacji narodowych Polski i Hiszpanii w siatkówce
kobiet rozegrany w ramach Ligi Europejskiej (11-12.VII – Hala Widowiskowo-Sportowa).
- Grand Prix w siatkówce kobiet: mecze reprezentacji Polski i Belgii oraz
Polski i Portoryko (15-16.VIII – Hala Widowiskowo-Sportowa).
- Mecz koszykarski narodowych reprezentacji Polski i Luksemburga rozegrany w ramach kwalifikacji do Mistrzostw Europy 2015 (24.VIII – Hala).
2015 r. - Zakończenie budowy Aquaparku, jako Park Wodny udostępniony do
użytkowania 31 lipca.
- Rozpoczęcie budowy obwodnicy Koszalin i Sianów w ramach trasy
ekspresowej S6.
- Otwarto samorządowy Dom Pomocy Społecznej przy ul.Teligi.
- Odsłonięto pomnik biskupa Ignacego Jeża przy ul. Zwycięstwa.
2016 r. - Bogaty program obchodów 750-lecia nadania praw miejskich, w tym
uroczysta sesja Rady Miejskiej w sali Filharmonii Koszalińskiej
z udziałem przedstawicieli miast partnerskich zagranicznych parlamentarzystów, samorządowców, osobistości, zasłużonych mieszkańców. Po raz pierwszy przyznane zostały tytuły „Ambasadora Koszalina” (5 osób), (23 maja).
- Umieszczenie na Rynku Staromiejskim „Kapsuły czasu” do odczytania
za 50 lat (23 maja).
- Uruchomienie bezpośredniej linii kolejowej Kołobrzeg-KoszalinGdynia-Warszawa-Kraków, obsługiwane przez pociągi Pendolino.
- Po adaptacji budynku przy ul.Młyńskiej oficjalnie został otwarty Dom
Miłosierdzia.
318
Odbyły się w Koszalinie (wybór):
• 50 Międzynarodowy Festiwal Organowy
• 41 Festiwal Ukraińskich Zespołów Dziecięcych
• 36 Festiwal Rockowy „Generacja”
• 35 edycja Koszaliński Festiwal Debiutów Filmowych „Młodzi i Film”
• XXIV Koszalińskie Dni Kultury Chrześcijańskiej
• XVII Letni Festiwal Kabaretu
• 15 Międzynarodowy Festiwal Muzyki Organowej
• 13 Europejski Festiwal Filmowy „Integracja Ty i Ja”
• 13 Ogólnopolski Festiwal Piosenki Aktorskiej „Reflektor”
• XII Hanza Jazz Festiwal 2016
• 7 Koszalińskie Konfrontacje Młodych „M-Teatr”
• 3 Telewizyjny Festiwal „Na Fali” w Amfiteatrze
• Koszaliński Kongres Kultury (14-15 października)
• II Forum Made in Koszalin
12.2. Ciekawostki miejskie
1. Rozpiętość granic miasta:
• Północ-Południe - 15,5 km (Kłos-Konikowo)
• Wschód-Zachód – 13,9 km (Maszkowo-ul.Szczecińska).
2. W ogólnej powierzchni miasta udział terenów zielonych wynosi 38,43%.
3. Liczba ulic, placów i rond – 578 o łącznej długości 326,5 km.
4. Najdłuższe ulice:
• ul.Zwycięstwa
9,3 km
• ul.Lubiatowska
5,8 km
• ul.Słupska
5,1 km
• ul.Gdańska
5,0 km
• ul.Morska
4,6 km
5. Najkrótsze ulice:
• ul.Rudolfa Clausiusa
53 m
• ul.Stefana Okrzei
59 m
• ul.Szkolna, ul.Młodości, ul.Kadetów 62 m
319
6. Według spisów ludności w 1950 roku Koszalin liczył 19.946 mieszkańców,
w 1960 – 44.410, w 1970 – 64.414. Według danych GUS na koniec roku
1980 Koszalin miał 93.460 mieszkańców, w 1985 roku osiągnął i przekroczył 100 tys. w 1990 roku było 108.697 osób, w 2000 roku – 111.618 osób,
w 2010 roku - 107.948 osób, a na koniec 2015 roku ma 107.970 mieszkańców.
7. W obecnej populacji największą grupę Koszalinian stanowią mieszkańcy
w wieku 30-39 lat (17,4% ludności, 18.803).
8. Według danych GUS na dz. 31.12.2015 r. w Koszalinie było o 6.100 kobiet
więcej niż mężczyzn. Kobiety – 57.035 osób, 50.935 - mężczyźni.
9. Wiek środkowy (mediana wieku) ludności Koszalina:
- 2014 r. 41,6 lat, mężczyźni
39,3 lat, kobiety
44,2
- 2015 r. 42,0 lat, mężczyźni
39,8 lat, kobiety
44,6
10. Ludność miasta według struktury ekonomicznej na dzień 31.12.2015 r.
kształtowała się następująco:
- wiek przedprodukcyjny
- 16.995 osób (15,7%)
- wiek produkcyjny
- 65.752 osób (61,0%)
- wiek poprodukcyjny
- 25.223 osób (23,3%)
11. Migracja wewnętrzna (krajowa) ludności na pobyt stały w Koszalinie:
2014
2015
- napływ do miasta
1202
1198
- odpływ z miasta
1141
982
- saldo migracji
+ 61
+216
12. Migracja zagraniczna ludności na pobyt stały w Koszalinie:
2014
2015
- napływ do miasta
83
83
- odpływ z miasta
312
312
- saldo migracji
-229
-229
13. Migracja krajowa i zagraniczna łącznie:
2014
2015
- napływ do miasta
1285
1281
- odpływ z miasta
1453
1294
- saldo migracji
-168
-13
14. W Urzędzie Stanu Cywilnego w 2015 roku sporządzono 637 aktów małżeństw, w tym 9 z cudzoziemcami z Wielkiej Brytanii, Niemiec, Białorusi,
Ukrainy i Tunezji. Wśród 637 - 389 (61%) to akta związku cywilnego, 248
(39%) akta związku konkordatowego.
15. W 2015 roku miały miejsce 222 rozwody i 4 separacje.
16. W USC w 2015 r. obchodzono 36 jubileuszy długoletniego pożycia małżeńskiego, 2 pary – 70-lecie małżeństwa.
17. W 2015 roku 2 osoby obchodziły 100-lecie urodzin.
18. Najpopularniejsze imiona nadane w 2015 roku w Koszalinie: Julia (52), Han-
320
na (48), Zuzanna (44), Antoni (42), Jakub (37), Szymon (34), Jan (28).
19. Dla dzieci w wieku żłobkowym w mieście jest ponad 800 miejsc (2015r.).
Żłobek miejski w swoich oddziałach ma 440 miejsc, w żłobkach niepublicznych są 354 miejsca, klub malucha – 25 miejsc.
20. W Ratuszu zarejestrowanych było:
na dzień 1 stycznia 2016 r. – 70.042 pojazdy, w tym osobowych 49.404
na dzień 1 stycznia 2006 r. – 50.130 pojazdów, w tym osobowych 37.020
na dzień 1 stycznia 1996 r. – 34.140 pojazdów, w tym osobowych 22.477.
21. Budżet miasta na dzień 31.10.2016 r. wynosił:
- po stronie dochodów – 519.539,3 tys. zł
- po stronie wydatków – 461.589,9 tys. zł
- deficyt – 7.780 tys. zł.
22. W strukturze wydatków w budżecie miasta w 2015 r. wydatki na oświatę
i wychowanie oraz edukacyjną opiekę wychowawczą stanowiły 36%, na drugiej pozycji były wydatki w dziale transport i łączność 21%. Stanowią one
57% wydatków budżetowych. Wydatki majątkowe budżetu miejskiego kształtowały się następująco: w 2013 r – 17,6%, wydatków ogółem, w 2014 r. – 22,8%
i w 2015 r. -14,7%.
23. Udział w podatkach od osób fizycznych (PIT) stanowiących dochód budżetu
państwa w budżecie Koszalina wynosił w 2015 r. – 119.856 mln zł (25,6%
dochodów ogółem budżetu miasta). Jedna czwarta dochodów budżetowych
miasta pochodzi z podatków od osób fizycznych (PIT).
24. Rada Miejska w latach 2011-2015 podjęła: 192 uchwały (2011r.), 201
uchwał (2012r.), 164 uchwały w 2013r., 133 uchwały w 2014r. i 190 uchwał
w 2015 r.
25. Rada Miejska ustawowo składała się w latach 1990-2002 z 45 radnych, od
2002 roku liczy 25 radnych.
26. Od 2002 roku Prezydent Miasta wybierany jest w wyborach bezpośrednich
i zarządza miastem jednoosobowo. Nastąpiła ustawowa likwidacja Zarządu
Miasta. Pierwszym Prezydentem Miasta wybranym bezpośrednio przez wyborców był Mirosław Mikietyński, uzyskał 15.391 głosów (50,75%). Startowało 5 kandydatów.
27. Koszalin oprócz Honorowych Obywateli Miasta (5) od 23 maja 2016 r. ma
5 obywateli z tytułem „Ambasador Koszalina”.
28. Biskup Ignacy Jeż miał otrzymać godność kardynała. Zmarł w Rzymie
w przeddzień nominacji (16.10.2007 r.).
29. Honorowy Obywatel Koszalina Papież Jan Paweł II – został kanonizowany
jako święty w dniu 27.04.2013 r.
30. Personalia krajowe i wojewódzkie:
• Sekretarz stanu w Ministerstwie Środowiska - Stanisław Gawłowski (2007-
321
2015),
• Podsekretarz stanu w MEN – Przemysław Krzyżanowski (2013-2015),
• Marszałek Województwa Zachodniopomorskiego – Władysław Husejko
(2008-2010),
• Wicewojewoda Zachodniopomorski z Koszalina – Władysław Husejko
(1998-2012), Marcin Sychowski (2005-2007),
• Wicemarszałkowie Województwa Zachodniopomorskiego z Koszalina:
Władysław Husejko, Krzysztof Modliński, Andrzej Jakubowski, Tomasz
Sobieraj,
• Nowi biskupi pomocniczy Diecezji Koszalińsko-Kołobrzeskiej: dr Krzysztof Zadarko (od 2009 r.), dr Krzysztof Włodarczyk (od 2016 r.).
31. Katedrę w Koszalinie budowano przez 33 lata (1300-1333). W 1534 r. przejęli ją protestanci, od 1945 r. ponownie stała się katolicka. Podstawowe wymiary katedry:
• zewnętrzna długość
56,5 m
• zewnętrzna szerokość 25,1 m
• wysokość wieży
57,1 m
• wysokość nawy głównej 18,2 m
• powierzchnia użytkowa 1150 m2
Kościół jest katedrą (kościołem biskupa diecezjalnego) od 28.06.1972 r.
32. W jednym z witraży w katedrze jest umieszczona postać Marcina Lutra. Przez
wieki kościół był ewangelicki. Pierwsza msza św. katolicka w kościele mariackim odprawiona była przez franciszkanów 17.06.1945 r. Ojcowie franciszkanie
prowadzili parafię mariacką do 17.06.1974 r. od tego czasu pracę duszpasterską
w parafii katedralnej prowadzą księża diecezjalni.
33. Parafia katedralna. Najdłużej pracujący proboszczowie:
- ks. Jan Borzyszkowski – senior 15 lat (1979-1991, 1992-1995),
- ks. Tadeusz Piasecki – 13 lat (1995-2008),
- ks. Antoni Tofil 8 lat (2008-2016).
34. Proboszczowie parafii rzymskokatolickich, którzy wybudowali obiekty sakralne (kościoły i obiekty towarzyszące) i są nadal proboszczami:
- ks. dr Kazimierz Bednarski, parafia pw. Ducha Świętego, erygowana
w listopadzie 1980 r. Proboszcz od utworzenia parafii, kościół parafialny
wybudowany w 1986 r.,
- ks. mgr Ryszard Łopaciuk, parafia p.w. Kazimierza erygowana w marcu
1990 r. Proboszcz od utworzenia parafii, kościół parafialny wybudowany
w 2000 r.
35. Według rocznika Diecezji Koszalińsko–Kołobrzeskiej (wydanie 2016) wyznawcy kościoła rzymskokatolickiego w Koszalinie stanowią 89,1% ludności (96.244 osoby – w 11 parafiach).
322
36. Liczba pracujących w Koszalinie według danych GUS wynosi 31.642 (na
dzień 31.XII.2014 r.).
37. Obserwuje się w mieście spadek liczby osób w wieku produkcyjnym (2010 r.
– 65,6%, 2015r. - 60,9%), a zwiększenie w wieku poprodukcyjnym produkcyjnym (2010r. – 19,0%, 2015r. - 23,4%),
38. Przeciętne miesięczne wynagrodzenie w gospodarce narodowej na dzień
31.XII.2015 r. wynosiło: w Koszalinie – 3.644,39 zł, w relacji do średniej
krajowej stanowi to 87,8%, w relacji do średniej w woj. zachodniopomorskim – 96,07%.
39. Na dzień 30 czerwca 2016 r. w rejestrze REGON zarejestrowanych jest
w Koszalinie 18.245 podmiotów gospodarki narodowej w tym 13.271 osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą. Na ten czas działa 1545 spółek handlowych (273 z udziałem kapitału zagranicznego) i 1281 spółek cywilnych.
40. Z ogólnej liczby zarejestrowanych podmiotów gospodarczych w mieście
97% działa w sektorze prywatnym, największą liczbę stanowią podmioty zatrudniające do 9 pracowników.
41. „Podstrefa Koszalin” Słupskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej ustanowiona
została 22.10.2003 r. na powierzchni 22 ha. Jej obszar w latach 2006, 2007,
2012 i 2015 został czterokrotnie powiększony. Obecnie teren „Podstrefy”
obejmuje 150 ha z tego 59 ha to tereny inwestycyjne do zagospodarowania.
42. Na tereny „Podstrefy Koszalin” gospodaruje 25 inwestorów zatrudniających
łącznie 1854 pracowników (stan na dzień 30.09.2016 r.).
43. Liczba bezrobotnych i stopa bezrobocia w Koszalinie na koniec roku:
• 2012 – 6037
stopa bezrobocia
12,4%
• 2013– 5928
stopa bezrobocia
12,2%
• 2014– 5053
stopa bezrobocia
10,4%
• 2015– 4166
stopa bezrobocia
8,6%
• 2016 – 3368
(31.10. 2016 r.) stopa bezrobocia
6,8%
44. Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej na podstawie ustawy o pomocy społecznej obejmował wsparciem w 2015 roku 2.394 rodziny (4.385 osób), wynosi to 4,1% mieszkańców.
45. Według ogólnopolskich badań w styczniu 2015 roku na terenie Koszalina
przebywało 196 osób bezdomnych.
46. Trasy linii autobusowych MZK – 159 km.
47. Liczba pasażerów przewiezionych komunikacją miejską w Koszalinie:
• 2013– 19.067.488 osób
• 2014– 18.400.000
• 2015– 18.098.131
323
48. Przewozy statkiem „Koszałek” w sezonie letnim:
• 2013 – 21.348 osób
• 2014 – 17.078
• 2015 – 22.082
• 2016 - 22.386
49. Długość ścieżek i tras rowerowych w mieście – 52 km (2015 r.).
50. Długość dróg publicznych – 231,7 km (2015 r.).
51. W granicach administracyjnych miasta w 2015 r. odnotowano 1380 kolizji
drogowych i 35 wypadków drogowych.
52. Skradziono 40 samochodów (2015 r.), 64 (2014 r.).
53. Stwierdzono 85 porzuconych pojazdów, a odholowano na parking drogowy
17 samochodów tzw. wraków (2015 r.).
54. Mandaty karne dla kierowców 18.300 (2015 r.):
• głównie za przekroczenie prędkości,
• za rozmowy komórkowe w trakcie jazdy (2.000 osób),
• za niezapinanie pasów (2.500 osób).
55. Zatrzymano 490 dokumentów uprawniających do kierowania pojazdem.
56. Odnotowano (2015 r.) między innymi 70 pożarów w obiektach mieszkalnych.
Straż pożarna odebrała w 2015 r. 58 fałszywych alarmów (43 w 2014 r.)
57. Amfiteatr – 4,5 tys. miejsc. Dach ma 100 m długości i 60 m szerokości. Zadaszenie amfiteatru w 1975 r.
58. Koszalińska Filharmonia – 513 miejsc.
59. W 2015 roku z miejskich obiektów kultury skorzystały 697.554 osoby.
60. Hala Widowiskowo-Sportowa – na trybunach 3.000 miejsc (stałe – 2.242,
składane -758).
Arena sportowa o wymiarach 45x24 m.
324
61. Park Wodny ul. Rolna.
• Rekordy frekwencji:
- w ciągu dnia
2.943 osoby (5.08.2016 r.),
- w miesiącu
58.049 osoby (sierpień 2016 r.),
- liczba osób odwiedzających w okresie 31.07.2015-31.07.2016 – 352.614
osób,
- rekord frekwencji na Spa w ciągu miesiąca – 10.353 osoby (luty 2016).
62. Liczba fundacji, stowarzyszeń i organizacji społecznych – 452 (2015 r.).
63. Liczba absolwentów szkół wyższych – 3.212 (2014 r.), liczba studentów
szkół wyższych – 9.011 (2014 r.).
64. Koszalin ma 16 turystycznych obiektów noclegowych z 786 miejscami.
W 2015 roku korzystało z nich 50.797 osób, w tym 5.808 turystów zagranicznych (11,4%). Stopień wykorzystania miejsc noclegowych w 2015 roku
wynosił 31%.
65. Medalista olimpijski z Koszalina – Marian Tałaj, Montreal 1976 r. medal
brązowy w judo.
66. Medal złoty na igrzyskach paraolimpijskich – Rio 2016, Maciej Sochal.
67. Medal srebrny na igrzyskach paraolimpijskich – Rio 2016, Robert Jachimowicz.
68. Ryszard Fornalczyk w swej karierze zdobył 4 złote medale, uczestnik 6 olimpiad paraolimpijskich.
69. Aleksander Popławski w startach na igrzyskach paraolimpijskich zdobył
2 złote medale.
70. Koszalińskie drużyny ekstraklasy w dotychczasowych rozgrywkach – najwyżej w tabeli zajęli trzecie miejsca:
325
• Koszykarze AZS Koszalin – sezon 2012/2013
• Piłkarki ręczne AZS Politechnika – sezon 2012/2013.
71. W 2015 r. wyłapano 285 bezdomnych psów.
72. Średnia miesięczna ilość przebywających w schronisku psów wynosiła
w 2015 r. – 197, kotów 86.
73. Oddano do adopcji 573 psy (2015 r.).
74. Po utracie województwa (od 1 stycznia 1999 r.) powstało obywatelskie Stowarzyszenie Pomorza Środkowego „Integracja dla Rozwoju”. Doprowadziło
ono do powstania obywatelskiego projektu ustawy o utworzenie województwa środkowopomorskiego. Zebrano 136.435 podpisów z terenu Pomorza
Środkowego. Projekt obywatelski złożono w Sejmie 29 grudnia 2003 roku.
75. W Sejmie odbyły się dwukrotnie pierwsze czytania obywatelskiego projektu o utworzeniu woj. środkowopomorskiego ze stolicami w Koszalinie i w Słupsku. W dniu 18 marca 2004 r. Sejm IV kadencji po plenarnej
dyskusji sejmowej przekazał projekt do dalszych prac w komisjach sejmowych. Tam projekt „przeleżał” do końca kadencji. Sejm V kadencji ponowił rozpatrywanie projektu obywatelskiego na obradach Sejmu
w dniu 23 lutego 2006 r. Ponownie projekt został przedstawiony Sejmowi. Projektu nie odrzucono, po dyskusji „za” i „przeciw” projekt skierowany został do dalszych prac w komisjach sejmowych. Tam też „przeleżał” i nie wrócił do drugiego czytania na obrady plenarne. Zatem projekt
ustawy o utworzenie woj. środkowopomorskiego nie doczekał się głosowania na „tak” lub „nie”. Oba projekty 18.03.2004 r. i 23.02.2006 r. prezentował
w imieniu Obywatelskiego Komitetu Inicjatywy Ustawodawczej pełnomoc-
326
nik komitetu na obradach sejmowych – dr Eugeniusz Żuber.
327
76. W bezpośrednich wyborach do Rad Osiedli frekwencja wynosiła:
• w 2008 r. – 6,0%,
• w 2012 r. – 6,62%,
• w 2016 r. – 7,84%.
77. W wyborach do Rad Osiedli 23.10.2016 r. najwięcej głosów otrzymali:
1) Burzyński Mirosław 263 głosy
(Osiedle „Lechitów”)
2) Hołub Kazimiera
262
(Osiedle „Wańkowicza”)
3) Wesołowska Izabela 258
4) Tałaj Teresa
250
(Osiedle „Rokosowo”)
5) Banasiak Stanisław
247
6) Ignatowicz Danuta
245
(Osiedle „Wspólny Dom”)
78. W konsultacjach obywatelskich w sprawie koszalińskiego budżetu obywatelskiego glosowano:
• 2014 r. (budżet na 2015)
18.569 głosów
• 2015 r. (budżet na 2016)
13.629 głosów
• 2016 r. (budżet na 2017)
7.498 głosów
79. Ronda w Koszalinie:
A. Nazwane
1. Skrzyżowanie ulic Władysława IV - Tadeusza Mazowieckiego „Rondo
gen. Stanisława Maczka”,
2. Skrzyżowanie ulic Franciszkańska - Tadeusza Mazowieckiego – Kresowian „Rondo Marii i Lecha Kaczyńskich”,
3. Skrzyżowanie ulic Morska – Kresowian – Bojowników o Wolność i Demokrację „Rondo gen. Stanisława Sosabowskiego”,
4. Skrzyżowanie ulic Morska – Krańcowa – Karola Mytnika „Rondo Sebastiana Karpiniuka”,
5. Skrzyżowanie ulic Bojowników o Wolność i Demokrację – Przemysłowa –
Władysława Grabskiego „Rondo gen. Augusta Emila Fieldorfa NILA”,
6. Skrzyżowanie ulic Bojowników o Wolność i Demokrację – Morska „Rondo Władysława Husejki”,
7. Skrzyżowanie ulic Bojowników o Wolność i Demokrację – Łukasiewicza
– Bohaterów Warszawy „Rondo gen. Stefana Roweckiego „Grota”,
8. Skrzyżowanie ulic Bohaterów Warszawy – Syrenki „Rondo Danuty Sędzikówny Inki”,
9. Skrzyżowanie ulic Syrenki – Szczecińska „Rondo mjra Zygmunta Szendzielarza Łupaszki”,
10. Skrzyżowanie ulic Wołyńska – Lechicka – Słowiańska „Rondo 27 Wołyńskiej Dywizji Piechoty AK”,
328
11. Skrzyżowanie ulic Połczyńska – Słowiańska – Dobrzyckiego „Rondo
Działkowiczów”,
12. Skrzyżowanie ulic Krakusa i Wandy – Połczyńska – Janka Stawisińskiego – Gnieźnieńska „Rondo Solidarności”,
13. Skrzyżowanie ulic Wojska Polskiego – 4 Marca „Rondo Polskich Żołnierzy Misji ONZ”,
14. Skrzyżowanie ulic Młyńska – Piastowska – Batalionów Chłopskich
„Rondo Henryki Rodkiewicz”,
15. Skrzyżowanie ulic Fałata – Gdańska - Jana Pawła II – Orląt Lwowskich
„Rondo Kardynała Ignacego Jeża”.
16. Skrzyżowanie ulic Heleny Modrzejewskiej – 1 Maja – Konstytucji 3
Maja – Połczyńska „Rondo Lecha Żyły”,
17. Skrzyżowanie ulic Śniadeckich – Józefa Chrząszczyńskiego „Rondo Larysy Ewy Krauze”
B. Bez nazw
18. Skrzyżowanie ulic Władysława IV - Jana Pawła II
19. Skrzyżowanie ulic Jana Pawła II - Śniadeckich
20. Skrzyżowanie ulic Tadeusza Kościuszki – Rotmistrza Witolda Pileckiego
– Monte Cassino,
21. Ulica Paderewskiego (przy Castoramie),
22. Ulica Paderewskiego (minirondo),
23. Skrzyżowanie ulic Paderewskiego – Sybiraków (przy zalewie),
24. Skrzyżowanie ulic Zwycięstwa – Zielona – Ruszczyca,
25. Skrzyżowanie ulic Św. Wojciecha – Artylerzystów – Zwycięstwa.
80. Tabela 76. Wykaz firm działających w „Podstrefie Koszalin” SSE.
329
330
81. Reprezentanci Koszalina uczestniczący w igrzyskach olimpijskich
82. Reprezentanci Koszalina uczestniczący w igrzyskach paraolimpijskich
331
332
83. Człowiek Roku 2016
Redakcja „Głosu Koszalińskiego” w listopadzie 2016 roku prowadziła na terenie Pomorza Środkowego plebiscyt na „Człowieka Roku 2016” i „Osobowość
Roku 2016”. Plebiscyt miał kilka etapów. W wyniku przesłanych SMS-ów i decyzji kapituły plebiscytu „Człowiekiem Roku 2016” został Przemysław Piskorski
– strażak z komendy Powiatowej Straży Pożarnej w Koszalinie. Uratował po służbie kilkanaście osób z pożaru budynku socjalnego przy ul.Słowiańskiej. Gdy przejeżdżał z żoną na zakupy zauważył silne zadymienie i natychmiast ruszył z pomocą.
Osobiście zdołał wyprowadzić z pożaru kilkanaście osób. Ci ludzie zawdzięczają
mu życie.
(„Głos Koszaliński”, 2.10.2016).
84. Osobowość Roku 2016
Osobowościami Roku 2016 zostali wybrani:
• Jarosław Loos (Koszalin) – kategoria zarządzanie i biznes,
• Czesław Ignaszewski (Koszalin) – kategoria działalność społeczna,
• Grzegorz Czachorowski (Ustronie Morskie) – kategoria kultura, nauka
i sport
(„Głos Koszaliński”, 2.10.2016).
85. Źródła danych do „ciekawostek miejskich”:
• Urząd Miejski, Wydziały i Pełnomocnicy,
• Dane GUS (Warszawa, Szczecin),
• Roczniki Diecezji Koszalińsko-Kołobrzeskiej,
• ZDM Koszalin,
• MZK Koszalin,
• ZOS Koszalin,
• strony internetowe,
• informacje i artykuły prasowe,
• archiwalne notatki autora,
• bezpośrednie informacje od osób.
13. Zamiast zakończenia – wypowiedzi i opinie
333
ZAMIAST ZAKOŃCZENIA
– wypowiedzi i opinie
1. Poseł Stefan Romecki
– oświadczenie poselskie wygłoszone w Sejmie 12 maja 2016 r.
Poseł Stefan Romecki267:
Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Chcę złożyć oświadczenie w związku z jubileuszem 750-lecia mojego ukochanego miasta, pięknego Koszalina.
750 lat temu założony został Koszalin. Mam zaszczyt reprezentować dziś w Sejmie Rzeczypospolitej Polskiej 100-tysięczne miasto nadbałtyckie ze słowiańską, pomorską, pruską, niemiecką i polską przeszłością. Sama nazwa „Koszalin”, podobnie jak nazwa „Pomorze”, jest pochodzenia słowiańskiego, bo też miasto powstało
na ziemi słowiańskiej, która już wcześniej wchodziła w skład państwa piastowskich
władców Polski: Mieszka I, Bolesława Chrobrego i Bolesława Krzywoustego. Dzieje Polski, tak jak dzieje Koszalina, nierozerwalnie związane są z chrześcijaństwem.
Tak jak Polska rozpoczyna swój byt państwowy od chrztu w 966 r., tak Koszalin
rozpoczyna swoją historię miejską od biskupiego aktu lokacyjnego w 1266 r.
Nowy Koszalin lokowany został na prawie lubeckim, co podkreślało jego związki
z morzem i gospodarką morską. Wchodził w skład księstwa biskupiego, swoistej
republiki teokratycznej, w ramach której miasto cieszyło się pełną autonomią. Będę
musiał skracać, bo troszeczkę czasu mam mało, a szkoda. Miasto rozwijało się przez
wieki, starając się odnosić korzyści z położenia nadmorskiego, rozwijało flotę i handel morski, należało do Ligi Hanzeatyckiej, nabywało kolejne posiadłości nadmorskie. W 1446 r. stoczyło zwycięską bitwę z Kołobrzegiem, wywalczając prawa do
handlu morskiego. Były też w dziejach miasta epizody mniej chlubne: dyskryminacja ludności słowiańskiej w miastach i urzędowe ograniczenie jej praw. W czasach
pruskich i niemieckich zarządzeniami rasistowskimi objęto ludność żydowską.
W 1945 r. Pomorze stało się areną największej bitwy toczonej przez wojsko polskie od czasu września 1939 r., bitwy okupionej ogromną daniną krwi. Przełamanie
Wału Pomorskiego, walki o Wałcz i Mirosławiec, ciężkie boje w okolicach Wierzchowa Złocienieckiego, Drawska, bitwa o Kołobrzeg, walki w rejonie Dziwnowa to tylko niektóre epizody tej kampanii. W ramach operacji pomorskiej został zdobyty
Koszalin, stając się z czasem miastem polskim.
Z całym bagażem historycznym przyjęli Koszalin po wojnie pierwsi przybysze z Gniezna, Pomorza, Wielkopolski, a także innych rejonów kraju, repatrianci
267.
Stenogram z 18 posiedzenia Sejmu RP w dniu 12 maja 2016 r., s. 305-306.
334
ze Wschodu, z Zachodu, warszawiacy, którzy nie mogli wrócić do zburzonej stolicy.
Rozpoczęła się najpierw odbudowa zniszczonego działaniami wojennymi miasta,
później jego gwałtowna rozbudowa. W 1972 r., po normalizacji stosunków z Republiką Federalną Niemiec, powstała nowa diecezja koszalińsko-kołobrzeska ze stolicą biskupią w Koszalinie.
Dziś jest to nowoczesne, europejskie, dobrze zorganizowane miasto, nadal realizujące tradycyjne ambicje morskie, miasto pełne zieleni i pamiątek przeszłości. ale
przede wszystkich pięknych dzielnic i osiedli. Koszalin - miasto, z którego Polska
powinna być dumna, bo właśnie w Polsce Koszalin przeżył najświetniejszy, najwspanialszy okres swego rozkwitu. Cudowne położenie między morzem od północy,
najwyższym wzniesieniem na południowym Bałtyku - Górą Chełmską od wschodu, gęstymi, zwartymi lasami iglastymi od południa i lasem bukowym od zachodu,
z wieloma jeziorami i rzeczkami, śródleśnymi dworami i pałacami czyni z Koszalina
jedno z najpiękniej położonych miast w Polsce. Wciąż jednak trudno tutaj dojechać,
bo duże inwestycje drogowe omijają raczej nasz region.
W Koszalinie wyrasta kolejne pokolenie, dla którego miasto jest ojczyzną, miejscem na ziemi, ziemią przodków. Przed kilku laty Koszalin oparł swoje granice
o nadmorskie jezioro Jamno, stając się miastem morskim, inwestując miliony
w polskie Wybrzeże. w regulacje wodne i budowle hydrotechniczne, przysparzając
sobie korzyści, a Polsce potencjału morskiego.
Z okazji 750-lecia miasta, pamiętając o historycznych doświadczeniach tej ziemi, o dobrych i złych momentach przeszłości, chciałbym wyrazić w Sejmie Rzeczypospolitej Polskiej głęboką nadzieję, że nie tylko Koszalin otaczać będzie troską
ojczyznę, przysparzając jej korzyści i przydając jej blasku, ale i Polska dostrzeże
swoją szansę w Koszalinie, mieście wyjątkowym, otwartym, gościnnym, oddanym
i wiernym Polsce. Polsko, bądź dumna z Koszalina. Dziękuję bardzo. (Oklaski).
2. Sonda268 na urodziny Koszalina.
O tym, z czym kojarzą Koszalin i jak go zapamiętały, mówią gwiazdy polskiej
estrady i filmu.
Justyna Steczkowska, piosenkarka, kompozytorka i autorka tekstów: Ach! Koszalin piękne miasto i serdeczni ludzie! Nasz ostatni cygański koncert w Teatrze Variete
Muza był fantastyczny! Publiczność była po prostu wspaniała! Bawiliśmy sie do upadłego! Mam nadzieję, że podobne emocje będą nam towarzyszyć podczas naszej najnowszej produkcji z agencją Royal Concert z Koszalina zresztą, czyli wielkiej trasy
koncertowej muzyki filmowej, gdzie grać będziemy największe światowe.
268.
Andrzej Rembowski, Prestiżowa sonda, „Prestiż” 2016, nr 5 (73) maj, s.78-79.
335
Anna Wyszkoni, wokalistka: Koszalin kojarzy mi się z pięknym amfiteatrem
i wspaniałą publicznością. Występowałam tam kilkakrotnie, ale najmilej wspominam występ podczas festiwalu „Na fali” oraz mój solowy koncert w 2011 roku
w wypełnionym po brzegi amfiteatrze. Za każdym razem jest uroczo, publiczność
w Koszalinie jest wdzięczna, radosna i ujmująca. Koszalin kojarzy mi się również
z długą i mozolną drogą z Wrocławia, gdzie mieszkam. Niestety, w sezonie letnim,
a wtedy właśnie najczęściej zmierzam w tamtym kierunku, podróż z Wrocławia przez
Poznań, Piłę potrafi trwać nawet siedem, osiem godzin, co jest prawdziwą gehenną.
Zwłaszcza, że ze względu na moje nadwrażliwe gardło nie mogę używać klimatyzacji w samochodzie. Na szczęście cel podróży rekompensuje mi wszelkie jej trudy.
Maryla Rodowicz, piosenkarka, ikona polskiej muzyki rozrywkowej: Byłam
wielokrotnie w Koszalinie i w Kołobrzegu. Bardzo lubię te rejony i jak mam okazję, to chętnie odwiedzam Pomorze Środkowe. Koszalin pamiętam jeszcze z 1975
roku, gdy w waszym mieście odbyły się Centralne Dożynki. Wówczas zaśpiewałam w koszalińskim amfiteatrze między innymi „Małgośkę”. Pamiętam, że Koszalin
na okazję dożynek był specjalnie przygotowywany. Zmiany te były jednak w dużej mierze bardzo pozorne. Moją uwagę zwróciły budynki wzdłuż najważniejszych
ulic. Wszystkie były odmalowane. Ale tylko od frontu, reszta była niepomalowana.
Prawdą jest także to, że nawet trawę malowano na zielono. Z dużym sentymentem
wspominam też koncert w amfiteatrze we wrześniu 2014 roku. To miłe, że na koncert
przybył tłum ludzi, którzy w tak fantastyczny sposób reagowali na moje przeboje.
Chętnie bym tam wróciła i pewnie wrócę.
Bardzo dobrze wspominam też współpracę z koszalińskimi muzykami. Daria
Zawiałow śpiewała przez kilka miesięcy w moim chórku. Świetna, bardzo ładna
i bardzo zdolna dziewczyna. Pracowałam także z Adamem Sztabą. Były to czasy, gdy
był on jeszcze bardzo młody i miał włosy do pasa. Świetny muzyk. Obserwuję jego
karierę. To dziś absolutna polska czołówka!
Weronika Książkiewicz, aktorka teatralna i filmowa: Przez Koszalin przejeżdżałam kilka razy w drodze na letni wypoczynek nad morzem. Zawsze zatrzymujemy
się ze znajomymi tu na kawę i chwilę odpoczynku. Wybieramy różne kawiarnie, nie
mam swojej ulubionej. Nie miałam okazji przyjrzeć się bliżej całemu miastu, ale
samo centrum jest bardzo przyjemne.
Kameralna zabudowa, w którą wpasowany jest gotycki kościół. Uśmiechnięci,
przyjaźni ludzie. Zwróciłam uwagę na duży park w centrum. Pas zieleni z oświetloną fontanną robią wrażenie. W ostatnim czasie zauważyłam, że zmienił się także
rynek przed ratuszem. Restauracja i duża fontanna to chyba miejsce, które skłania
wielu koszalinian do odpoczynku w letnie dni właśnie w tym miejscu.
336
Koszalin kojarzy mi się także z ważną dla środowiska filmowego imprezą - Koszalińskim Festiwalem Debiutów Filmowych „Młodzi i Film”. Wiem, że to największa w Polsce impreza, w czasie której wielu młodych filmowców ma szansę zadebiutować. Wśród
nich są późniejsze gwiazdy. Wystarczy wspomnieć, że w Koszalinie jedne z pierwszych
swoich filmów pokazywali m.in. Agnieszka Holland i Krzysztof Kieślowski.
Krzysztof Skiba, wokalista rockowy, autor tekstów, satyryk, publicysta, konferansjer: Koszalin kojarzy mi się przede wszystkim z kabaretem „Koń Polski” Leszka
Malinowskiego. Wspaniały kabaret, którego byłem gościem w różnych programach
telewizyjnych oraz w nieistniejącym już Radiu Północ. W 2003 roku uczestniczyłem
w organizowanym przez Leszka kabaretonie, w czasie którego zaśpiewałem moją
solową piosenkę „Każdy coś ma”.
Znam zatem dobrze amfiteatr. Kojarzę centrum miasta. Pamiętam też, jako wielki fan sztuki awangardowej, rzeźby Hasiora przy wjeździe do Koszalina. Blisko nich
jest klub studencki „Kreślarnia”. Prowadziłem w nim imprezę studencką, w czasie
której odbywał się konkurs miss mokrego podkoszulka. Jedna z uczestniczek złamała regulamin i zbyt zaangażowała się w konkurs, a mi nie pozostało nic innego jak...
dyplomatycznie zemdleć.
Maciej Tacher, wokalista zespołu Manchester: Z Koszalina wyjechałem w 1999
po maturze. Pojechałem do Torunia studiować filozofię i tam mieszkam do dziś.
Z sentymentem wspominam mury „Plastyka”, w którym spędziłem ostatnie koszalińskie pięć lat. Niedawno odwiedziłem szkołę i na uroczystości jej 40-lecia zagrałem dwie piosenki z autorskiego albumu, który przygotowuję. Wewnątrz unosił się
znajomy zapach wypalanej gliny, sprzed budynku zniknął zaś bazar, na którym robiliśmy „Zenitami” swoje pierwsze zdjęcia reportażowe na lekcje fotografii. Teraz jest
tam ruchliwa droga. Na piwo chodziliśmy do pubu 36’6, a na wagary jeździliśmy
nad morze do Mielna.
Marta Dąbrowska, aktorka teatralna i filmowa: Koszalin pamiętam głównie
z wyjazdu nad morze. Wjeżdżając do miasta, przejeżdżaliśmy przez porośnięte lasem wzgórza – to jak się później dowiedziałam – całkiem wysoka Góra Chełmska.
Zatrzymaliśmy się blisko centrum. Z jednej strony nawiązujące do PRL-u dworzec
kolejowy i autobusowy, z drugiej urocze, zadbane kamienice przy głównej ulicy
miasta. Miasto jest czyste i zielone. Mimo że był to środek dnia, ruch na ulicach
i chodnikach nie był duży. Myślę, że takie spokojne życie w Koszalinie, podobnie jak
w wielu średniej wielkości miast, ma swój urok.
Z Koszalinem kojarzy mi się również coroczny kabareton, który odbywa się właśnie w wakacje i który parę razy widziałam w telewizji. Wiem też, że wasze miasto
co roku organizuje Koszaliński Festiwal Debiutów Filmowych „Młodzi i Film” To
337
najstarszy w Polsce festiwal młodego kina i ważne wydarzenie dla mojej branży.
Dokładnie 750 lat temu Koszalinowi nadano prawa miejskie. Oglądając stare
widokówki i zdjęcia, widzimy jak przez te lata nasze miasto rozwijało się i jak zmieniało swoje oblicze. Z okazji tego jubileuszu zapytaliśmy kilku mieszkańców o to, za
co lubią Koszalin269.
Małgorzata Hołub (lekkoatletka i radna koszalińska): Koszalin jest moim domem, do którego zawsze chętnie wracam z wyjazdów sportowych, czy prywatnych
wycieczek. To jest miejsce, gdzie potrafię odpocząć, wyciszyć się i złapać oddech
przed kolejnymi startami w zawodach. Otaczają nas piękne miejsca takie jak - Park
Książąt Pomorskich i Góra Chełmska, gdzie można pospacerować, obcować z przyrodą, ale również spędzić czas aktywnie - biegając czy jeżdżąc na rowerze. Dla
mnie jako sportowca istotne jest to, że Koszalin ma bogatą ofertę sportową dla
młodzieży. Można spełniać się w najróżniejszych dyscyplinach - tańcu, gimnastyce,
lekkoatletyce i sztukach walki. Jest mnóstwo imprez sportowych podczas, których
można sprawdzić swoje umiejętności. W Koszalinie funkcjonują również nieformalne grupy ludzi, których łączą wspólne pasje. Jeżeli ktoś ma pasję - może ją swobodnie rozwijać pod okiem profesjonalnych instruktorów.
Tomasz Królikowski (profesor, prorektor Politechniki Koszalińskiej): Jestem
związany z dwoma miastami, Kołobrzegiem, w którym mieszkam i Koszalinem,
w którym pracuję. Oba miejsca są bliskie mojemu sercu, w jednym mam rodzinę,
w drugim pracę, którą uwielbiam. Gdyby było inaczej - nie pokonywałbym codziennie 40 kilometrów. Koszalin jest miejscem, które ma olbrzymie możliwości rozwoju,
szczególnie gospodarczego i przemysłowego. Wystarczy popatrzeć na strefę ekonomiczną, która powiększa się i pozyskuje nowe firmy. To daje nie tylko miastu możliwości zaistnienia na rynku ogólnopolskim i światowym, ale również tworzy miejsca
pracy. A to wiąże się z tym, że coraz więcej absolwentów uczelni chce zostać w tym
mieście. Koszalin jest miastem bardzo przyjaznym, czystym i zielonym. Jest również
bardzo dobrze położone. Myślę, że gdy zostanie zbudowana droga S6 i może kiedyś
S11 - sprawi to, że Koszalin stanie się ważnym węzłem komunikacyjnym. Wysoko
oceniam ofertę kulturalną, którą proponuje Bałtycki Teatr Dramatyczny, którego
sam jestem częstym gościem.
Ewa Marczak (dziennikarka „Miasta”): Koszalin to moje miejsce na ziemi. Miasto, gdzie zamierzam spędzić całe moje życie. Wszędzie jest blisko i można dotrzeć
pieszo. Do tego olbrzymim atutem jest to, że większość ścieżek prowadzi przez Park
Książąt Pomorskich, gdzie można odprężyć się, patrząc na drzewa i posłuchać szu. Wioletta Jędrzejczyk-Betlińska, Prestiżowa sonda, „Prestiż” 2016, nr 5 (73) (maj), s.75-76.
269
338
mu fontanny. Moim ulubionym miejscem jest także Góra Chełmska, gdzie można
pospacerować w ciszy i spokoju, zawitać do Sanktuarium Matki Bożej Trzykroć
Przedziwnej. Koszalin jest miastem ciekawym ekumenicznie, funkcjonuje tutaj wiele
kościołów i religii. Różna kultura i wiara przeplatają się. Koszalin jest również miastem bezpiecznym i bardzo czystym. Myślę, że ma do zaoferowania również bogatą
ofertę kulturalną. Uważam, że na tym polu jest jeszcze wiele do zrobienia, ale można wybrać się do teatru i filharmonii. Mamy również Europejski Festiwal Filmowy
Integracja Ty i Ja, Młodzi i Film, a także wiele ciekawych koncertów organizowanych przez prywatne kluby. Każdy znajdzie dla siebie coś ciekawego.
Ryszard Fornalczyk (Stowarzyszenie Sportu Niepełnosprawnych Start): Koszalin to miasto mojego życia, miłości i zawodowego spełnienia. Przyjechałem tutaj w 1974 r. do pracy w Spółdzielni Inwalidów. To właśnie tam poznałem niepełnosprawnych sportowców i moich pierwszych trenerów. To oni przygotowali mnie
i przekonali do startów w imprezach krajowych i zagranicznych. Mimo kilku poważnych propozycji zmiany klubu, nigdy nie zdecydowałem się opuścić Koszalina.
Po pierwsze, dlatego że nigdzie wcześniej nie spotkałem tylu prawdziwych przyjaciół, wspaniałych ludzi, którzy przez te lata wspierali mnie. Po drugie, tutaj poznałem również moją żonę i na świat przyszły dwie córki. Obie zresztą zostały również
w Koszalinie. Nic dziwnego, bo jest to piękne miasto. Miło się robi na sercu, kiedy
widzi się jak młodzi ludzie spędzają czas aktywnie. Koszalin jest miejscem bezpiecznym, można wieczorem swobodnie chodzić po ulicach. Nie wyobrażam sobie mieszkania gdzie indziej, tutaj można oddychać pełną piersią, oglądać zachody słońca
u podnóża Góry Chełmskiej, czy w ciągu kilku minut siąść na promenadzie i patrzeć
na morze. Jednak najważniejsi są ludzie - tutaj mam moją rodzinę, sportowców
i przyjaciół. Dlatego z całą odpowiedzialnością mogę powiedzieć, że Koszalin to
miasto, gdzie się zestarzeję.
Marzena Jermak, dyrektor Zespołu Szkół Plastycznych: Lubię Koszalin, za to,
że jest moim miastem, że je dobrze znam i czuję się w nim wyśmienicie. To miejsce,
gdzie mieszkam i pracuję. A nie ma nic ważniejszego jak połączenie pasji z wygodą.
Jeszcze kilka lat temu narzekałam na brak w Koszalinie wystarczającej oferty kulturalnej i chętniej jeździłam do Warszawy. Jednak zawsze wracając oddychałam z ulgą
- cieszyłam się, że jestem u sobie. Dlaczego? Ponieważ dojazd do pracy nie zajmuje
mi pół dnia, a jedynie sześć minut, że nie ma kroków, w których traciłabym czas.
A wolę przeznaczyć tę godzinę na spacer z psem czy jazdę na rowerze. Warto dodać,
że infrastruktura drogowa znacznie się poprawiła. Zarówno w samym Koszalinie,
jak i wokół jest wiele bezpiecznych ścieżek, gdzie można zarówno pojeździć na rowerze, rolkach czy pobiegać. I jak widać, coraz więcej ludzi właśnie tak spędza czas
wolny. Tym bardziej, że okolice miasta są po prostu piękne, jest dużo rezerwatów
339
przyrody, mnóstwo jezior, rzek i wiele takich miejsc, gdzie można obcować z naturą.
Jeżeli chodzi o ofertę kulturalną, to ona również się rozwinęła. Powstało mnóstwo
prywatnych klubów, gdzie organizowane są koncerty, kabaretony. Mamy również
Festiwal Debiutów filmowych Młodzi i Film, który jest po prostu fantastyczny. Lubię również Hanza Jazz Festiwal, doceniam także działalność Koszalińskiej Biblioteki Publicznej, która zrywa z obrazem skostniałej instytucji, gdzie się tylko czyta.
Barbara Jaroszyk (dyrektor Europejskiego Festiwalu Filmowego Integracja
Ty i Ja): Za co lubię Koszalin? Za wszystko! Koszalin jest przepięknie położony,
u podnóża Góry Chełmskiej. Jest tutaj cudowny klimat i życzliwi ludzie. Nie mamy
czego się wstydzić, jeżeli chodzi o wydarzenia kulturalne. Mało tego, kilka imprez
zasłynęło już w całej Polsce. Mówię o Konfrontacjach M - Teatr, Festiwalu Młodzi
i Film, a także o Europejskim Festiwalu Filmowym Integracja Ty i Ja. Nie można
zapomnieć o szerokiej działalności Teatru Dialog. Mamy również wiele ciekawych
koncertów i wydarzeń sportowych. Miasto pięknieje, stare kamienice są remontowane, skwery ożywiają fontanny i kolorowe nasadzenia. Myślę, że Koszalin jest
doskonałym miejscem do życia.
Adam Szałek (współwłaściciel firmy ADT Europa Group): Wbrew pozorom
odpowiedź na to krótkie pytanie nie jest prosta. Koszalin dla mnie jest miejscem
wyjątkowym. To właśnie tutaj urodziłem się, dorastałem, chodziłem do szkoły. Stąd
pochodzą moim przyjaciele z dzieciństwa i z czasów młodzieńczych. Dzięki bogatej
ofercie edukacyjnej miasta, bez potrzeby migracji - zdobyłem dobre wykształcenie
i zacząłem swoją karierę zawodową. Jest to doskonałe miejsce do życia, dlatego
razem z żoną zdecydowaliśmy się, że właśnie w Koszalinie wychowamy nasze dzieci. Jest to miasto bezpieczne, czyste i pełne zieleni. Wspólnie z rodziną lubię spędzać czas aktywnie i tutaj mogę szczerze powiedzieć, że wybór jest naprawdę duży.
Można skorzystać z kąpieli na Wodnej Dolinie, Parku Wodnym, pograć w piłkę na
orlikach czy w Sportowej Dolinie. W Koszalinie i jego okolicach powstało również
sporo ścieżek rowerowych, dzięki którym można spędzić przyjemny dzień na świeżym powietrzu, podziwiając piękno przyrody. Nasze miasto jest również atrakcyjne
dla przedsiębiorców. Funkcjonuje tutaj strefa ekonomiczna, która przyciąga firmy
z całej Polski, a także koszaliński Inkubator Przedsiębiorczości.
Michał Mętlewicz (menedżer firmy StukStuk.pl): Koszalin to jedno z najlepszych miejsc do życia. Stutysięcznik, czyli miasto nie za duże i nie za małe. Brakuje
w nim wszystkich elementów charakterystycznych dla dużych miast - korków, zgiełku, pogoni za pieniądzem. Koszalin jest również miastem bezpiecznym, mamy mały
odsetek drobnej przestępczości. Ludzie, którzy odwiedzają nasze miasto, twierdzą,
że zakochać się można w naszym środowisku naturalnym. I ja się z nimi zgadzam:
340
świeże powietrze, duża ilość parków i lasów, czysta woda, Góra Chełmska. To nasze
atuty, których nie można przeliczyć na pieniądze. Są nie do przecenienia. Olbrzymią
zaletą jest również to, że mamy blisko nad morze. Warto iść w tym kierunku również
w aspekcie przyszłych miejskich inwestycji. Do tego dodałbym wątek osobisty. Kocham Koszalin również za Politechnikę Koszalińską, w życiu której aktywnie uczestniczyłem, spędzając tam najlepsze chwile w swoim życiu. Miałem okazję poznać tam
naprawdę wspaniałych ludzi.
Beata Kempa (studentka, piosenkarka w Teatrze Variete Muza): Koszalin zajmuje w moim sercu wyjątkowe miejsce. To gniazdo rodzinne, gdzie się urodziłam
i wychowałam. Teraz, kiedy studiuję w Trójmieście, wracam do niego jeszcze chętniej. Bliskość rodziny i przyjaciół, obcowanie z naturą, daje mi poczucie wolności.
Łapię tutaj oddech i ładuję akumulatory. Jest to nie tylko moje miasto rodzinne, ale
także miejsce, gdzie rozpoczęłam swoją karierę piosenkarską. Uważam, że Koszalin
przez to, że nie jest duży, pozwala młodzieży rozwijać swoje pasje. Mamy tutaj dostęp
do warsztatów wokalnoaktorskich, profesjonalnych instruktorów, którzy pomagają
nam doskonalić nasze umiejętności. Studiuję na III roku Filologii Romańskiej na
uniwersytecie w Gdańsku, a także na I roku Studium Wokalno-Aktorskiego w Gdyni.
Mam za sobą już występy na kilku poważnych scenach, jest mi o wiele łatwiej niż
tym osobom, które zaczynają. W Koszalinie podoba mi się również to, że rozwija się
w odpowiednim tempie. Każde powstające osiedle ma niewielki trawnik czy plac dla
dzieci. W Trójmieście zabudowuje się każdy wolny skwer, nie myśląc o zachowaniu
choć odrobiny zieleni. Ważne jest również to, że zaczęliśmy być znaczącym miastem
na mapie wydarzeń kulturalnych. Poważne zespoły, jadąc do np. Szczecina, nie omijają Koszalina. Z roku na rok ta oferta jest coraz bogatsza.
3. O Śródmieściu270 – Bartosz Warzecha – architekt: Centrum Koszalina –
jakie jest, każdy widzi. Jakie może być w siedemnastu projektach pokazali architekci
z całej Polski, biorąc udział w konkursie „na opracowanie koncepcji urbanistyczno-architektonicznej dla obszaru śródmieścia Koszalina ze szczegółowym rozwiązaniem zagospodarowania ulic: Zwycięstwa, 1 Maja, Młyńskiej”. Jego przeprowadzenie miasto powierzyło Stowarzyszeniu Architektów Polskich w Koszalinie. Konkurs
ważny, bo zwycięski projekt będzie realizowany w najbliższych latach. Wygrała
koncepcja Pracowni Architektonicznej To projekt z Rybnika Karola Wawrzyniaka,
łącząca nowoczesne rozwiązania urbanistyczne ze staromiejskim sznytem. Dlaczego
tę właśnie wizję wybrali jurorzy - mówi Bartosz Warzecha, architekt, prezes SARP
w Koszalinie, sędzia referent konkursu.
„Jakie są obecnie największe grzechy urbanistyczne śródmieścia Koszalina?
270.
Anna Makochonik, Prestiż 2016, nr 5 (73) (maj), s.70-71.
341
– Grzechów jest wiele, a narastały od lat 50. ubiegłego wieku do początków XXI
wieku. Przyzwyczailiśmy się do takiego Koszalina, więc nie zauważamy ani jego
estetycznych braków, ani bolączek. Główną cechą śródmieścia jest zaburzona skala
ulicy: za szeroki pas drogowy pomiędzy budynkami z przerostem komunikacji kołowej przy niewystarczającej ilość miejsc postojowych. Konsekwencją takiego układu
jest „autostrada”, czyli ulica Zwycięstwa, przecinająca centrum miasta i generująca cały szereg uciążliwości z hałasem na czele.
– Skąd te problemy?
– Centrum – i miasto – tną cztery ulice. Kiedyś jeździły po nich powozy, teraz
samochody. Przed II wojną światową siatka ulic mniej więcej pokrywała się z obecną, ale ulice miały inną szerokość i proporcje zabudowy. Budynki były bardziej zsunięte, a między nimi rosły drzewa. Tym samym atmosfera była bardziej kameralna,
przyjemniejsza. Główne ulice miały właściwe proporcje: nie były ani za szerokie,
ani za wąskie, a otaczająca je zabudowa miała odpowiednią wysokość. Po wojnie
Koszalin został zburzony, a potem projektowany według źle pojętego modelu zabudowy angielskiej, czyli poszerzania przestrzeni między budynkami. Stąd domy mamy
wyższe, rozsunięte, a między nimi są trawniki. Ta idea się nie sprawdziła ani w Koszalinie, ani w żadnym innym mieście na Pomorzu Zachodnim. Urbanistycznie nie
działa to dobrze, wspomniane przestrzenie ulegają dewastacji, podobnie jak ulice.
Jedynym udogodnieniem było poszerzanie ulic, tak by mieszkańcy mogli się po nich
przemieszczać samochodami. Tymczasem jak twierdzi Jan Gehl (duński architekt
i urbanista - dop. am) ruch samochodowy w centrum miasta zabija wszystko.
– Mamy jednak zmianę – odnowiony plac przed ratuszem. To dobra zmiana?
– Zmiana jakościowa jest niezaprzeczalna i chyba wszyscy się z tym zgadzamy.
Mieszkańcy się nią ucieszyli, natychmiast zaczęli spacerować po placu, by zobaczyć
fontannę, czy napić się kawy w lokalu o obiegowej nazwie City Box albo posiedzieć
na ławce. Tylko co dalej?
– No właśnie - porozmawiajmy o konkursie, który to „dalej” zapowiada. Jakie
zadanie dostali projektanci?
– Celem konkursu było zaplanowanie naprawy „kręgosłupa” miasta, czyli ulicy
Zwycięstwa z ulicami przyległymi oraz stworzenie pomysłu na odnowę śródmieścia.
Nie chodziło o to, by zaplanować wymianę posadzki i nasadzenia zieleni - na to
nie potrzeba konkursu - ale stworzenie koncepcji całościowej. Ulica Zwycięstwa
zawsze była i jest najbardziej prestiżową w naszym mieście i zachowanie tej reprezentacyjności w projektach stanowiło sine qua non.
– Do konkursu zgłoszono 17 propozycji z całego kraju. To dużo czy mało?
– Dużo. Niewiele jest dziś konkursów z taką liczbą uczestników. Mieliśmy spory
wachlarz wyboru, a różnice między projektami były duże. Niektóre sugerowały proste rozwiązania, czyli ograniczenie ruchu, postawienie ławek, a niektóre były skomplikowane i zakładały wyłączenie mniejszej lub większej części ruchu z centrum…
342
4. Prezydent Miasta - Piotr Jedliński
Są zadania, które przekraczają granice czasowe jednej czy dwóch kadencji. Nie
boimy się ich. Będziemy zmieniać Koszalin, bo robimy to nie tylko dla siebie. Mamy
ambicję, żeby z nowego śródmieścia i Koszalina w ogóle były dumne nasze wnuki mówi w rozmowie z „Prestiżem” Piotr Jedliński, prezydent miasta271.
– Takich ludzi jak Pan i ja w Koszalinie jest sporo. Przyjeżdżają, zostają. Jak Pan
sądzi, na czym można budować wspólną tożsamość koszalińską?
– Myślę, że my ją budujemy głównie naszą otwartością. Każdy z nas jest skądś.
Nawet ci, którzy byli tuż po wojnie jako pierwsi, dotarli tutaj w 1945 roku z Gniezna.
To jest charakterystyczne dla tych ziem, kiedyś nazywanych odzyskanymi, a więc
i dla Koszalina - brak jednolitej migracji. Lwów przenosił się do Wrocławia, Stanisławów w okolice Opola, wielu ludzi z Wilna trafiło do Słupska. Tamta stara tożsamość stała się cząstką nowej. W Koszalinie tożsamość powstaje od zera. Do niego
przyjeżdżali ludzie z całej Polski. Niektórzy zresztą uważają, że są z tego korzyści.
Mówimy ponoć najczystszą polszczyzną, bo pozbyliśmy się bardzo szybko dialektów,
naleciałości regionalnych. Poprawna polszczyzna stała się naszą wspólną mową.
– Budowanie tożsamości to bardzo powolny proces.
– Obserwuję w ostatnich latach, że on przyspiesza. Można tak sądzić po coraz
większej aktywności ludzi. Moją rolą jako prezydenta, wcześniej pracownika ratusza, było uczestniczyć w różnego rodzaju uroczystościach, spotkaniach, zebraniach.
Pamiętam, jak uruchomialiśmy rady osiedli. Na imprezy przychodziła tylko rada
osiedla i kilka zaprzyjaźnionych osób. W tej chwili jest zupełnie inaczej. Ludzie chcą
się integrować, wyjść poza opłotki, poza najbliższe środowisko. Jesteśmy miastem
otwartym na tych, którzy tutaj się osiedlają. Sami dopiero co przyjechaliśmy - bo
w historii kilkadziesiąt lat to moment, więc nie dzielimy się na „my” i „oni”, na
„miejscowych” i „obcych”.
– Nowych mieszkańców stopniowo przybywa, ale i ubywa urodzonych już
w Koszalinie...
– Mamy do czynienia z procesami typowymi dla 100-tysięcznych miast. Narzekamy, że młodzież wyjeżdża na studia do dużych ośrodków. Ale to przecież po części
efekt naszych, rodziców doświadczeń. My również migrowaliśmy. Na tej zasadzie
się tutaj znaleźliśmy. Nic dziwnego, że nasze dzieci nie mają zahamowania w poszukaniu własnego miejsca na ziemi. Czasami wracają po latach do Koszalina, ale już
bogatsi o wiedzę i rozmaite przeżycia...
– (…) Każdy burmistrz, prezydent coś po sobie pozostawia. Z jakichś powodów
jest później wspominamy. Przez co albo przez realizację jakiego planu chciałby Pan
być zapamiętany?
271.
Andrzej Mielcarek, „Prestiż” 2016, nr 5 (73) (maj), s.64-66.
343
– Kilka rzeczy, o których mieszkańcy marzyli chyba od lat. Jest nowa filharmonia, wyremontowany teatr, Park Wodny Koszalin, będzie duża obwodnica. Jej
jeszcze nie widzimy bo te prace za moment się zaczną, ale duża obwodnica miasta
jako fragment S6 ma przełomowe znaczenie. To trzeba było „wychodzić”, wylobbować wspólnie z naszymi parlamentarzystami. Może dojdzie jeszcze S11. Trzeba
oczywiście również powiedzieć o inwestycjach w strefie ekonomicznej, które stabilizują Koszalin. Firmy, które się tam ulokowały, tworzą nowe miejsca pracy. Czasami
marzymy o wielkim inwestorze, ale kiedy zaczęły się turbulencje w gospodarce, to
okazało się, że małe i średnie firmy z naszego regionu lepiej je zniosły (…).
5. Beata Szydło – premier RP
W naszym programie mamy zapisane powstanie województwa środkowopomorskiego(…). Tamten rząd się tym nie zajął, my się tym zajmiemy.
(„Głos Koszaliński”, 31 sierpnia 2015 r.)
6. Jarosław Kaczyński – prezes PiS
Zmiany administracyjne zapowiadał Jarosław Kaczyński pod koniec września
2015 roku na konwencji PiS w Koszalinie: Istnienie w regionie koszalińskim ośrodka administracyjnego na poziomie wojewódzkim pomogłoby w rozwoju tej części
ojczyzny – przekonywał.
(wyborcza.pl/Szczecin 20.11.2015 r.)
7. Czesław Hoc – europoseł PiS
Utworzenie środkowopomorskiego byłoby korzystne i prorozwojowe dla tych terenów(…) („Gazeta Wyborcza” 20.11.2015 r.)
8. Prof. Leon Kieres – były prezes IPN, sędzia Trybunału Konstytucyjnego
Leon Kieres, absolwent koszalińskiej Szkoły Podstawowej nr 2, Liceum Ogólnokształcącego im. St. Dubois oraz Szkoły Muzycznej przyznawał, że jego związki
z Koszalinem są niezwykle mocne: dzieciństwo, wspomnienia, grób ojca i to szczególne przywiązanie do korzeni, które są w tym mieście, wśród tych mieszkańców.
– Będę poirytowany niepowodzeniami Koszalina i będę cieszył się jego rozwojem sukcesami miasta i każdego z was. Słowo „mała ojczyzna” dla mnie jest wielkim wyzwaniem, wielką nadzieją i serdecznym przywiązaniem – zapewniał.
(Wypowiedź na Sesji Rady Miejskiej 23 maja 2016 r.)
9. Ks. biskup dr Edward Dajczak – ordynariusz diecezji koszalińsko-kołobrzeskiej: – Jestem dzieckiem ludzi, którym kazano się spakować, wsiąść do wagonu
towarowego i jechać wiele kilometrów w nieznane. W mojej rodzinie, dla rodziców
344
i dziadków, święte słowo „dom” oznaczało „tam”. My jesteśmy już u siebie, w domu,
a to jest niezwykle ważne, bo o dom dba się zupełnie inaczej. Ja przyjechałem do
tego domu niedawno, ale życzę temu miastu, cudownego wzrastania. Niech Bóg
Koszalinowi błogosławi
(Wypowiedź na Sesji Rady Miejskiej 23 maja 2016 r.)
10. Eugeniusz Żuber
Naszemu Miastu,
naszej Małej Ojczyźnie,
naszym Mieszkańcom – pomyślności!
14. Literatura, wykaz tabel i rysunków
345
LITERATURA
1. 1050 lat chrześcijaństwa w Polsce, GUS, Warszawa 2016.
2. Album 750-lecia Koszalina, Urząd Miejski, Koszalin 2016.
3. Album Koszalin, Permedia SA, Koszalin 2009.
4. Almanach Kultury Koszalińskiej, 2015, KBP, Koszalin 2016.
5. Annuarium Statisticum Ecclesiae in Polonia AD 2015. Warszawa 2015.
6. Bałtycka Wyższa Szkoła Humanistyczna w Koszalinie. 15 lat BWSH, Koszalin 2009.
7. Biuletyn statystyczny województwa zachodniopomorskiego IV kwartał 2015 r.,
US Szczecin 2016.
8. Biuletyn Statystyczny Województwa Zachodniopomorskiego, US Szczecin 2016.
9. Bogu dziękujcie… 25 lat diecezji koszalińsko-kołobrzeskiej 1972-1997, Kuria
Biskupia Koszalin 1997.
10. Bończa-Bystrzycki L., Dzieje kościoła katolickiego na Pomorzu Zachodnim
w granicach Diecezji Koszalińsko-Kołobrzeskiej, Koszalin 2012.
11. Borodo A., Polskie prawo finansowe, Dom Organizatora TNOiK, Toruń 2010.
12. Borodo A., Samorząd terytorialny System prawnofinansowy, LexisNexis, Warszawa 2012.
13. Buczak E. (red.), Koszalin współczesny, Wyd. Stowarzyszenie Przyjaciół Koszalina, Koszalin 1998.
14. Budżety jednostek samorządu terytorialnego w województwie zachodniopomorskim w 2015 r., US Szczecin 2016.
15. Bujak A., Miasto Papieskie Koszalin, Biały Kruk, Kraków 2007.
16. Bukowski Zb. i inni, Ustrój samorządu terytorialnego. Dom Organizatora
TNOiK, Toruń 2011.
17. Chmaj M., Prawo samorządu terytorialnego, Difin, Warszawa 2013.
18. Chotkowski J. (red.), Marketing w rozwoju turystki, Politechnika Koszalińska,
Koszalin 2009.
19. Czerwiński J., Dobre praktyki lokalne w: Przewodnik po społecznych formach
aktywności, Lokalna Agenda 21, Koszalin 2009.
20. Gaziński R.,Włodarczyk E., Dzieje Koszalina,T.1.Archiwum Państwowe i Muzeum
w Koszalinie, Koszalin 2016.
21. Gospodarstwa domowe i rodziny w woj. zachodniopomorskim, Urząd Statystyczny Szczecin.
22. Gumowski M., Koszalin – jego herb i pieczęcie. w: Biblioteka Słupska, t.7.
Z dziejów Koszalina, Poznań 1970.
23. Informacja o stanie realizacji zadań oświatowych gminy miasto Koszalin w roku
szkolnym 2014/2015 i 2015/2016.
24. Informacja o wykonaniu budżetów jednostek samorządu terytorialnego, opraco-
346
wanie Rady Ministrów, Warszawa 2016.
25. Informacja z działalności Straży Miejskiej w 2015 roku, Koszalin luty 2016.
26. Informacja Komendanta Miejskiej Państwowej Straży Pożarnej z zakresu ochrony przeciwpożarowej w 2015 roku. Koszalin luty 2015.
27. Jastrzębska M., Finanse jednostek samorządu terytorialnego, Wolters Kluwer
business, Warszawa 2012.
28. Jędrzejczyk-Betlińska W., Prestiżowa sonda, „Prestiż” 2016, nr 5 (73).
29. Kisiel W., Ustrój samorządu terytorialnego w Polsce, Warszawa 2003.
30. Korczak J. i inni, Ustrój samorządu terytorialnego. Kolonia Limited 2011.
31. Kornberger-Sokołowska E., Finanse jednostek samorządu terytorialnego, LexisNexis, Warszawa 2012.
32. Koszalin na starych pocztówkach, Wyd. STOLPBUD, Słupsk 2008.
33. Koszaliński inkubator energii społecznej – razem możemy więcej, Fundacja Nauka dla Środowiska, Koszalin 2012.
34. Koszalińskie Ratusze, oprac. Józef Maciej Sprutta, Józef Leitgeber, Stowarzyszenie Przyjaciół Ratusza Koszalina. Koszalin.
35. Kościół katolicki w Polsce 1991-2011. Instytut Statystyki Kościoła Katolickiego, Warszawa 2014.
36. Kronika Wendlanda, Koszalin 2006.
37. Kumorek B. (red.), Słownik samorządu terytorialnego, Zachodnie Centrum Organizacji, Zielona Góra 2003.
38. Larousse Encyklopedia Powszechna, Muza SA, Warszawa 2003.
39. Laskowski L., Pomniki Koszalina, KBP, Koszalin 2009.
40. Leksykon religioznawczy, Wydawnictwa Współczesne, Warszawa 1988.
41. Leoński Z., Samorząd terytorialny w RP, Wyd. C.H. Beck, Warszawa 2006.
42. Ludność i gospodarstwa domowe w woj. zachodniopomorskim, Stan i struktura
społeczno-ekonomiczna. Urząd Statystyczny Szczecin, 2014,
43. Ludność, stan i struktura oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym. GUS
Warszawa 2016.
44. Makochonik A., Prestiż 2016, nr 5 (73) (maj).
45. Media Koszalińskie w umocnieniu tożsamości lokalnej, Politechnika Koszalińska, Koszalin 2014.
46. Mielcarek Andrzej, „Prestiż” 2016, nr 5 (73) (maj).
47. Miemiec W. i in., Prawo finansów publicznych sektora samorządowego, Wolters Kluwer Polska, Warszawa 2013.
48. Miesięcznik „Perspektywy”, styczeń 2014, 2015, 2016.
49. Ochendowski E., Prawo administracyjne, część ogólna, Dom Organizatora
TNOiK, Toruń 2009.
50. Orlik B., Prawo administracyjne. Repetytorium. Lex a Wolters Kluwer business,
Warszawa 2012.
347
51. Podmioty gospodarki narodowej w rejestrze Regon w woj. zachodniopomorskim, US Szczecin, opracowania z lat 2014-2016.
52. Podstawowe przepisy Kościoła Chrześcijan Baptystów w Rzeczpospolitej Polskiej, Warszawa 1996.
53. Podziały administracyjne Pomorza Zachodniego w latach 1800-1970. Praca zbiorowa pod red. T. Białeckiego, Instytut Zachodniopomorski, Szczecin 1970.
54. Polechoński P., Koszalin w magicznym zwierciadle, Koszalin 2010.
55. Polechoński P., Koszalinianie. Zdarzyło się wczoraj. Koszalin 2016.
56. Polechoński P., Mój sen o Koszalinie. Koszalin 2016.
57. Polechoński P., Wielki lifting Koszalina…, „Głos Koszaliński” 18.11.2016
58. „Prestiż” 2016, nr 5.
59. Raport DNA Miasta Koszalin 2016, Politechnika Kulturalna, Res Publica
2016.
60. Raport z realizacji Strategii Rozwoju Koszalina za 2015 r., UM Koszalin 2016.
61. Rembowski Andrzej, Prestiżowa sonda, „Prestiż” 2016, nr 5 (73) maj.
62. Rocznik „Województwo Zachodniopomorskie 2015, Podregiony, Powiaty, Gminy”, US Szczecin 2015.
63. Rocznik Diecezji Koszalińsko-Kołobrzeskiej. 2016.
64. Rocznik Koszaliński nr 42, KBP, Koszalin 2014.
65. Rocznik Statystyczny „Województwo Zachodniopomorskie” 2015, US Szczecin.
66. Roczniki Statystyczne GUS z różnych okresów.
67. Rypniewscy K. i D, Koszalin – zabytki, informacje, okolice. Wyd. KADR, Koszalin, 1997.
68. „Rzeczpospolita” – 14 lipca 2015 r. (ranking samorządów)
69. „Rzeczpospolita” – 19 lipca 2016 r. (ranking samorządów).
70. Schematyzm Diecezji Koszalińsko-Kołobrzeskiej 2012, Kuria Biskupia, Koszalin 2012.
71. Słownik samorządu terytorialnego, Zachodnie Centrum Organizacji, Zielona
Góra 2003.
72. Sprawozdania Rady Ministrów z realizacji budżetu państwa składanych w Sejmie w latach 2010-2016.
73. Sprawozdania roczne z działalności spółek miejskich za lata 2014-2015.
74. Sprawozdania z wykonania budżetu miasta za rok 2013, za rok 2014 i za rok
2015.
75. Sprawozdanie MOPS z działalności za rok 2014, 2015.
76. Sprawozdanie Prezydenta Miasta z realizacji Programu współpracy z organizacjami pozarządowymi w roku 2015.
77. Sprawozdanie z działalności MWiK za rok 2015, Koszalin, luty 2016.
78. Sprawozdanie komendanta Miejskiej Policji w Koszalinie z działalności policji
w 2015 roku, Koszalin luty 2015.
348
79. Sprawozdanie z działalności Powiatowego Urzędu Pracy w Koszalinie za rok
2015, PUP Koszalin 2016.
80. Sprawozdanie z wykonania budżetu Miasta Koszalina za rok 2015.
81. Sprutta J.M., Koszalin Mały, Koszalin Wielki, Koszalin 2016.
82. Stahl M., Jaworska-Dębska B., (red. nauk.), Encyklopedia Samorządu Terytorialnego, Difin, Warszawa 2010.
83. Stan i ruch naturalny ludności w województwie zachodniopomorskim w 2014 r.,
US Szczecin 2015.
84. Statut Zarządu Budynków Mieszkalnych w Koszalinie
85. Statut Miasta Koszalina
86. Statystyczne vademecum samorządowca 2015, Miasto Koszalin, US Szczecin
2016.
87. Stenogram z 18 posiedzenia Sejmu RP w dniu 12 maja 2016 r.
88. Strategia rozwoju województwa zachodniopomorskiego do roku 2020.
89. Szewczyk D., Koszalin od średniowiecza do współczesności, Muzeum Koszalińskie, Koszalin 2010.
90. Szewczyk D., Koszalin, Koszalin 1999.
91. Trendy Koszalin 2016, CK 105, nr 38-42.
92. Turystyczny Koszalin, UM Koszalin 2016.
93. Turystyka w województwie zachodniopomorskim w latach 2013-2015. US Szczecin 2016.
94 Wyznania religijne w Polsce 2012-2014, GUS, Warszawa 2016
95. Uniwersalny słownik języka polskiego pod red. St. Dubisza, Wyd. Naukowe
PWN, Warszawa 2003.
96. Warunki życia ludności w województwie zachodniopomorskim w latach 20122014, US Szczecin 2016.
97. Województwo Zachodniopomorskie, podregiony, powiaty, gminy, US Szczecin. 2015.
98. Wspólnota pismo samorządowe – dwutygodnik ogólnopolski, 2016 - nr 8,
10,14, 17, 20, 21, 2015 - nr 13, 16,18, 20, 22.
99. Zawsze w centrum kultury, CK 105, Koszalin 2016.
100. Zieliński T. J., Kościół Baptystyczny, orędzie i działalność, Warszawa 2003.
101. Zimmermann J., Prawo administracyjne, Oficyna a Wolters Kluwer business,
Warszawa 2010.
102. Źródła do historii Koszalina, Zeszyt I, KBP, Koszalin 2006.
103. Żuber E., Województwo Środkowopomorskie. Dlaczego być powinno? cz.I
i cz.II. KBP, Koszalin 2010.
104. Żuber E., Jednostki pomocnicze gminy, KBP, Koszalin 2014.
105. Żuber E., Działalność samorządu miejskiego w Koszalinie, KBP, Koszalin 2014.
106. Żuber E., 25-lecie samorządu terytorialnego 1990-2015, Koszalin 2015.
349
Źródła internetowe:
1. http://www.koszalin.pl/pl/page/historia-hymnu dostęp 2.07.2016.
2. http://www.polskawliczbach.pl/Koszalin, stan na dz. 2.09.2016.
3. http://www.przyjaciele.koszalin.pl/pl/historia-miasta/wiek-xix-xviii/
135-qo-kamiennym-krolu-na-koszaliskim-rynkuq.html dostęp 2.07.2016.
4. http://www.koszalin.pl dostęp 2.07.2016.
5. http://bip.koszalin.pl dostęp 2.07.2016.
SPIS TABEL
Tabela 1. Struktura powierzchni Koszalina
Tabela 2. Struktura użytkowania gruntów od 1 stycznia 2010 r.
Tabela 3. Stan prawny gruntów
Tabela 4. Rozwój demograficzny dawnego Koszalina
Tabela 5. Ludność Koszalina w latach 1946-2015.
Tabela 6. Ludność Koszalina wg płci i wieku 31.12.2015 r.
Tabela 7. Ludność w wieku przedprodukcyjnym, produkcyjnym
i poprodukcyjnym w latach 2010, 2012, 2014, 2015
Tabela 8. Ruch naturalny ludności miasta w latach 2000-2015
Tabela 9. Migracje wewnętrzne i zagraniczne ludności na pobyt stały
w latach 2000, 2005, 2010-2014
Tabela 10. Ruch ludności w latach 2010-2014
Tabela 11. Podmioty gospodarcze w Koszalinie według sektorów
w latach 2013-2014
39
40
41
43
44
44
45
45
46
46
51
350
Tabela 12. Struktura podmiotów gospodarczych w Koszalinie
w latach 2013-2015
Tabela 13. Podmioty według wielkości zatrudnienia w latach 2013-2015
Tabela 14. Liczba firm prowadzących działalność gospodarczą
w Koszalinie
Tabela 15. Ruch rejestracyjny podmiotów w Regonie
Tabela 16. Mieszkania oddane do użytku w Koszalinie
w latach 2011-2015
Tabela 17. Dane przedszkoli prowadzonych przez Gminę Miasta Koszalin
Tabela 18. Przedszkola dotowane przez Gminę Miasto Koszalin
Tabela 19. Szkoły podstawowe w latach 2013-2015
Tabela 20. Gimnazja w latach 2013-2015
Tabela 21. Zasadnicze szkoły zawodowe dla młodzieży w latach 2013-2015
Tabela 22. Licea ogólnokształcące w latach 2013-2015
Tabela 23. Licea profilowane w latach 2013-2015
Tabela 24. Technika w latach 2013-2015
Tabela 25. Szkoły policealne w latach 2013-2015
Tabela 26. Sprawdzian 2016 - wyniki szkół podstawowych
prowadzonych przez Gminę Miasto Koszalin
Tabela 27. Sprawdzian 2016 - wynik procentowy miasta,
województwa, okręgu i kraju
Tabela 28. Zestawianie wyników egzaminu gimnazjalnego
w Koszalinie 2015 r.
Tabela 29. Zdawalność egzaminu maturalnego w latach 2014-2016
w szkołach
Tabela 30. Licea Koszalina w rankingu „Perspektywy”
w latach 2014-2016.
Tabela 31. Technika koszalińskie w rankingu „Perspektyw”
w latach 2014-2016.
Tabela 32. Działalność Centrum Kultury 105 w Koszalinie
w latach 2013-2015
Tabela 33. Czytelnicy, odwiedziny, księgozbiór i wypożyczenia
w latach 2013-2015
Tabela 34. Liczba koncertów i słuchaczy Filharmonii Koszalińskiej
w latach 2013-2015
Tabela 35. Spektakle, widzowie i premiery BTD w latach 2013-2015
Tabela 36. Liczba wystaw, lekcji muzealnych i imprez w Muzeum
w latach 2013-2015
Tabela 37. Finanse instytucji kultury w latach 2014-2015
Tabela 38. Porównanie wydatków bieżących na kulturę w 100 miastach
51
52
52
53
54
58
59
60
60
60
61
61
61
52
63
64
64
65
65
66
79
81
83
85
88
88
96
Tabela 39. Wykaz zakładów opieki zdrowotnej w Koszalinie
w zakresie podstawowej opieki zdrowotnej
posiadających kontrakt z NFZ
Tabela 40. Plan finansowy Domu Pomocy Społecznej w roku 2016
Tabela 41. Wysokość środków finansowych przeznaczonych
na realizację zadań publicznych przez organizacje w ramach
poszczególnych priorytetów Programu w 2014 roku
Tabela 42. Wysokość środków finansowych przeznaczonych
na realizację zadań publicznych przez organizacje w ramach
poszczególnych priorytetów Programu w 2015 roku
Tabela 43. Nakłady finansowe na zadania publiczne realizowane przez
organizacje pozarządowe w Koszalinie w latach 2013-2015
Tabela 44. Rodzaje zadań gminy
Tabela 45. Zakres zadań własnych gminy i powiatu
Tabela 46. Kompetencje rady gminy (miasta)
Tabela 47. Skład Młodzieżowej Rady Miasta XI kadencji
Tabela 48. Ustawowy terminarz procedury budżetowej
Tabela 49. Dochody, wydatki i wynik finansowy budżetu Koszalina
Tabela 50. Główne źródła dochodów budżetu miasta Koszalina
Tabela 51. Wydatki bieżące i majątkowe w budżecie miasta Koszalina
Tabela 52. Wydatki budżetu Koszalina według działów klasyfikacji
budżetowej w latach 2014-2015
Tabela 53.Wielkość długu miasta Koszalina w latach 2013-2015
Tabela 54. Liczba osób pracujących w Koszalinie w latach 2012-2014
Tabela 55. Mieszkańcy Koszalina korzystający z pomocy społecznej
z tytułu ustawy
Tabela 56. Struktura trudnej sytuacji życiowej rodzin systemu pomocy
społecznej
Tabela 57. Osoby korzystające ze świadczeń w latach 2013-2015
Tabela 58. Bezrobocie w Koszalinie w latach 2012-2015
Tabela 59. Struktura bezrobotnych w Koszalinie w latach 2013-2015
Tabela 60. Senatorowie okręgu wyborczego Koszalina
w latach 1989-2015
Tabela 61. Okręgi wyborcze do Sejmiku Województwa
Zachodniopomorskiego
Tabela 62. Wyniki glosowania wg komitetów wyborczych 25.10.2015 r.
Tabela 63. Głosowanie Koszalinian (Sejm – 2015)
Tabela 66. Aktywność obywatelska w wyborach do Rad Osiedli
351
99
104
115
117
118
142
143
147
175
185
188
190
193
194
199
206
207
208
208
210
210
228
229
232
233
237
238
241
352
Tabela 67. Stosunek do wiary religijnej w 2015 r.
według miejsca zamieszkania
Tabela 68. Organizacja kościoła katolickiego (obrządek łaciński)
w Polsce w 2014 r.
Tabela 69. Sakramenty 2014.
Tabela 70. Wskaźnik religijności R według diecezji
Tabela 71. Wierni i parafie 2014
Tabela 72. Parafie rzymskokatolickie w Koszalinie – stan na dz. 31.12.2015 r.
Tabela 73.Miasta na prawach powiatu. Stan na dz. 31.12.2015 r.
Tabela 74. Misja, wizja i cele strategiczne Strategii
Rozwoju Koszalina do 2020 r.
Tabela 75. Programy sektorowe
Tabela 76. Wykaz firm działających w „Podstrefie Koszalin” SSE
251
252
259
260
262
267
299
311
313
329
SPIS RYSUNKÓW
Rysunek 1. Pierwszy herb miasta Koszalina
Rysunek 2. Drugi herb miasta Koszalin
Rysunek 3. Modyfikacja herbu św. Jana Chrzciciela
Rysunek 4. Trzeci herb Koszalina
Rysunek 5. Czwarty herb Koszalina
Rysunek 6. Książka „Dzieje Koszalina” t.1 pod red R.Gazińskiego
i E.Włodarczyka
Rysunek 7. Gmina miejska Koszalin i gminy sąsiadujące
Rysunek 8. Koszalin podział na osiedla
Rysunek 9. Wykaz gruntów w granicach administracyjnych miasta
Rysunek 10.Uczniowie szkół ponadgimnazjalnych wg typów szkół
w roku szkolnym 2014/2015
Rysunek 11. Szkoły ponadgimnazjalne w Koszalinie
Rysunek 12. Liczba studentów w Koszalinie w latach 2010-2014
Rysunek 13. Zasięg nadawania Polskiego Radia Koszalin
Rysunek 14. Zasięg TV Gawex
Rysunek 15. Programy cykliczne TV Gawex
Rysunek 16. Struktura organizacyjna Rady Osiedla w Koszalinie
Rysunek 17. Dochody własne w latach 2010-2015
Rysunek 18. Subwencja ogólna i dotacje celowe
Rysunek 19. Środki zagraniczne
12
13
13
14
14
31
38
39
40
62
63
68
125
130
130
172
190
191
191
Rysunek 20. Kształtowanie się dochodów budżetu miasta ogółem
Rysunek 21. Deficyt budżetu miasta Koszalina w latach 2011-2016
Rysunek 22. Liczba wiernych deklarujących przynależność do kościoła
lub związku wyznaniowego
Rysunek 23. Struktura wyznaniowa ludności Polski w 2011 r.
wg spisu powszechnego
Rysunek 24. Religijność ogółu Polaków – wierzący
Rysunek 25. Religijność ogółu Polaków – praktykujący
Rysunek 26. Religijność ogółu Polaków – wierzący i praktykujący
Rysunek 27. Samookreślenia dotyczące wiary
Rysunek 28. Wyniki ankiety: Jak często mniej więcej Pan(i) się modli?
Rysunek 29. Diecezje i metropolie rzymskokatolickie w Polsce w 2004 r.
Rysunek 30. Diecezje i metropolie rzymskokatolickie w Polsce od 2015 r.
Rysunek 31. Parafie w Koszalinie
Rysunek 32. Struktura kościoła grekokatolickiego w Polsce w 2014 r.
Rysunek 33. Ranking zrównoważony rozwój miast
353
192
197
250
250
255
256
256
257
258
263
265
268
278
298
354
355
15. Aneks
ANEKS
1. Honorowi Obywatele miasta Koszalina
2. Honorowi Ambasadorzy Koszalina
3. Galeria radnych Rady Miejskiej Koszalina I-VII kadencji (1990-2018)
4. Przewodniczący Rady Miejskiej w Koszalinie
5. Galeria Prezydentów Miasta Koszalina
6. Wiceprezydenci i zastępcy Prezydenta Miasta od 1973 roku
9. Dyrektorzy, kierownicy i pełnomocnicy Urzędu Miejskiego
10. Dyrektorzy miejskich jednostek organizacyjnych
11. Dyrektorzy instytucji kultury w Koszalinie
12. Prezesi spółek komunalnych w Koszalinie
13. Przewodniczący Rad Osiedli
14. Rady doradczo-opiniodawcze Prezydenta Miasta
14.2. Rada Kultury (2015-2018)
14.3. Rada Sportu (2016-2019)
14.4. Rada Seniorów (2015-2018)
14.5. Rada Działalności Pożytku Publicznego
365
370
375
385
386
387
388
389
390
391
391
392
392
393
393
394
394
395
395
356
Aneks 1. Honorowi Obywatele miasta Koszalina
Jego Ekscelencja Ksiądz Biskup Ignacy Jeż
15. Aneks
Marek Kamiński
357
358
Jego Świętobliwość Papież Jan Paweł II
15. Aneks
Mirosław Mikietyński
359
360
Maria Hudyma
15. Aneks
361
Aneks 2. Honorowi Ambasadorzy Koszalina
Podniosłym akcentem obchodów 750-lecia nadania praw miejskich była
uroczysta sesja Rady Miejskiej w Sali koncertowej Filharmonii Koszalińskiej
(23 maja 2016 r.). Uczestnikami sesji byli przedstawiciele partnerskich miast z innych państw, parlamentarzyści, samorządowcy sąsiednich miast i gmin, zasłużeni
obywatele miasta, ludzie nauki, gospodarki, kultury i środowisk społecznych. Podczas sesji wręczone zostały tytuły „Ambasadorów Koszalina”. Otrzymało je pięć
osób: Robert Antretter, Jacek Bromski, prof. Leon Kieres, Krzysztof Majka i kardynał Kazimierz Nycz272.
1. ROBERT ANTRETTER
Honorowy przedstawiciel Zgromadzenia
Parlamentarnego Rady Europy, członek Bundestagu w latach 1980-1998, członek założyciel, zastępca przewodniczącego zespołu doradczego, członek kuratorium Fundacji Sztuki
(Kunststiftung) Badenii Wirtembergii w latach
1977-2010, w latach 1993-1999 Wiceprezes
Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy,
Honorowy Przewodniczący Federalnego Zrzeszenia Lebenshilfe (Pomoc dla Życia), Członek
Komisji Bioetyki bawarskiego rządu krajowego. To tylko niektóre sprawowane przez Roberta Antrettera funkcje. Za swoją działalność wyróżniony Wielkim Krzyżem Orderu
Zasłużonych Niemiec, tytułem Rycerza i komtura papieskiego Orderu Świętego
Grzegorza Wielkiego, Laureat Nagroda im. Eugena Bolza 2014. Wyróżniony także
Medalem za zasługi dla Koszalina w 2001 roku.
Koszalin należy do grona miast, które od wielu lat podejmują działania na rzecz
promowania myśli europejskiej oraz budowania zjednoczonej Europy. Działania
te zostały dostrzeżone przez Radę Europy, która przyznała Miastu w 1998 roku
Dyplom, w 1999 roku Honorową Flagę, a w 2001 roku Honorową Tablicę Europy.
Wręczenie tych wyróżnień było prawdziwym świętem dla miasta i każdego koszalinianina. Oznaczało bowiem, że jesteśmy miastem prawdziwie europejskim, jesteśmy członkami wielkiej europejskiej rodziny.
Wielkim orędownikiem przyznania tych zaszczytnych wyróżnień Koszalinowi
był honorowy ambasador Rady Europy Pan Robert Antretter. To nie tylko dyplomata, Europejczyk ale wielki przyjaciel Koszalina. Nasz Ambasador, stale utrzymujący kontakt z Miastem, jego mieszkańcami, śledzący rozwój Koszalina.
Treści charakteryzujące ambasadorów Koszalina, zaczerpnięte są z laudacji wygłoszonych na sesji
Rady Miejskiej 23 maja 2016 r.
272.
362
2. JACEK BROMSKI
Humanista, społecznik, dziennikarz muzyczny i oczywiście filmowiec – taki „z krwi i kości”.
Na koncie ma niemal 70 produkcji, których był
bądź reżyserem, bądź producentem, bądź autorem
scenariusza. Jacek Bromski jest też jednym z najbardziej aktywnych polskich działaczy kultury.
Od 1996 roku nieprzerwanie pełni funkcje prezesa Stowarzyszenia Filmowców Polskich, obecnie
czwartą kadencję. Za jego kadencji Stowarzyszenie Filmowców Polskich zajęło jedną z czołowych
pozycji wśród pokrewnych organizacji w Europie.
Jest szeroko znany w Polsce i w Europie jako znawca branży audiowizualnej oraz prawa autorskiego
i filmowego. Współorganizował Polski Instytut
Sztuki Filmowej. Jest założycielem działającej przy Stowarzyszeniu organizacji
zbiorowego zarządzania prawami autorskimi Związku Autorów i Producentów Audiowizualnych.
O Jacku Bromskim należy mówić i pamiętać w kontekście koszalińskiego Festiwalu Debiutów Filmowych „Młodzi i Film”. To dzięki ścisłej współpracy udało się
wypracować jednorodną i istotną dla środowiska filmowego formułę koszalińskiego
festiwalu. Skupienie się w części konkursowej wyłącznie na produkcjach polskich
w krótkim czasie przyniosło pożądane efekty, czyli wyniosło konkurs do rangi najważniejszych imprez filmowych w Polsce, dowodem czego jest powiększająca się
z roku na rok frekwencja, rośnie liczba odbiorców, rośnie też liczba twórców, którzy
chcą swoje filmy pokazać w Koszalinie.
Jacek Bromski utrzymuje bliskie więzi z Koszalinem i całym Pomorzem Zachodnim, pomaga debiutującym twórcom, służy im radą, wsparciem. Jest laureatem
Nagrody Jantar Trzydziestolecia dla Mentora, Mecenasa i Wizjonera Festiwalu. Jest
ambasadorem koszalińskiego festiwalu w kraju oraz poza jego granicami, a także
w Polskim i europejskim środowisku filmowców. Jest ambasadorem Koszalina.
3. PROF. LEON KIERES
Prawnik, samorządowiec, senator RP, przewodniczący senackiej Komisji Spraw Zagranicznych, prezes Instytutu Pamięci Narodowej, członek Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy, sędzia Trybunału Konstytucyjnego. Wybitny uczony, autor wielu
publikacji naukowych o tematyce prawniczej, zwłaszcza z zakresu publicznego prawa
gospodarczego oraz prawa administracyjnego. Członek polskich i zagranicznych towarzystw naukowych. Ukończył studia prawnicze na Uniwersytecie Wrocławskim.
Leon Kieres jest absolwentem koszalińskich szkół - Szkoły Podstawowej
Nr 2, I Liceum Ogólnokształcącego im. Stanisława Dubois oraz Szkoły Muzycznej
I stopnia. Tak wspomina swoją przygodę z muzyką: „W 1956 roku - miałem
osiem lat - mama kupiła mi skrzypce i zaprowadziła do ogniska muzycznego (róg
15. Aneks
363
ul. Kościuszki i Gwardii Ludowej). Po trzech
latach zdałem egzamin do szkoły muzycznej
- przyjęto mnie od razu do drugiej klasy. Na
egzaminie końcowym w dziesiątej klasie liceum zagrałem „Cztery pory roku” Vivaldiego, razem z Krzysztofem Majką, obecnym
ambasadorem w Indiach, pod batutą Andrzeja Cwojdzińskiego.” Odznaczony Krzyżem
Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski za
wybitne osiągnięcia w działalności na rzecz
rozwoju samorządu lokalnego oraz zasługi w pracy naukowo-dydaktycznej. Otrzymał od Jana Pawła II Order św. Sylwestra.
Prof. Leon Kieres to wielki społecznik. W jednym z wywiadów stwierdził:
„Przeszedłem twardą szkołę życia. Nie każdemu jest ona potrzebna, ale dzięki niej
wiem, co to bieda, potrafię spojrzeć na skomplikowane losy ludzkie i nigdy nikogo nie poniżyłem.” W 2002 r. za „zmaganie ze złem i uparte budowanie dobra
w życiu społecznym” został uhonorowany przez „Tygodnik Powszechny” Medalem
św. Jerzego. W 2004 r. otrzymał również z rąk abp. Józefa Życińskiego Medal „Lumen Mundi”, przyznawany za postawy zaangażowania społecznego. W swoich wypowiedział zawsze podkreśla że „Koszalin to moje miasto, choć się tu nie urodziłem.
Zawsze, kiedy przyjeżdżam, stwierdzam, że wypiękniało”. Choć nie jest częstym gościem w Koszalinie zawsze pamięta o swoich mieście i w miarę możliwości uczestniczy w życiu jego mieszkańców, choćby poprzez wykłady dla studentów koszalińskich
uczelni. Prof. Leon Kieres promuje Koszalin i jest jego ambasadorem.
4. KRZYSZTOF MAJKA
Polityk, dyplomata, były senator RP, Ambasador RP.
Urodził się w Gdańsku. Szkołę średnią ukończył
w Koszalinie, a studia wyższe odbył na Politechnice
Gdańskiej. Był stypendystą, a następnie pracownikiem naukowym Wyższej Szkoły Inżynierskiej w Koszalinie (obecnie Politechniki Koszalińskiej). Uzyskał
także tytuł doktora nauk technicznych na Politechnice
Gdańskiej. Posiada bogaty dorobek naukowy. Jest autorem wielu patentów. Posiada również tytuł doktora
nauk filozoficznych. Pełnił w pierwszej połowie lat
90. funkcję konsula Rzeczypospolitej Polskiej w Bombaju. W latach 1997-2001 był
senatorem IV kadencji wybranym przez mieszkańców województwa koszalińskiego. W latach 2001-2008 był Ambasadorem RP w Republice Indii.
Obecnie pełni funkcję ambasadora nadzwyczajnego i pełnomocnego RP w Republice Korei, gdzie promuje wizerunek Polski jako pewnego i atrakcyjnego partnera oraz członka Unii Europejskiej. Wspiera środowiska polonijne, bardzo aktywne
w Korei. Propaguje tłumaczenia polskiej literatury i języka polskiego. W sposób
szczególny promuje polski dorobek kulturowy, w tym koszalińskich artystów
364
Krzysztofa Rapsy, Zbigniewa Murzyna czy Zygmunta Wujka. Potwierdzeniem zasług Pana Ambasadora na polu nauki, kultury, polityki i ekonomii oraz budowania
przyjacielskich relacji między Polską a Koreą było przyznanie tytułu honoris causa
Uniwersytetu w Keimyung (w Kejmjung).
Krzysztof Majka, obejmując urząd ambasadora w jednym z licznych wywiadów
zapewniał – „wyjeżdżam na drugi koniec świata, ale na pewno tu wrócę – nigdy nie
planowaliśmy z żoną opuścić Koszalina na stałe. Tu jest nasze miejsce na Ziemi.”
Krzysztof Majka pamięta o Koszalinie, gdziekolwiek pełni służbę dyplomatyczną.
5. KARDYNAŁ KAZIMIERZ NYCZ
Doktor nauk teologicznych, w latach 1988-2004 biskup
pomocniczy krakowski, w latach 2004-2007 biskup diecezjalny koszalińsko-kołobrzeski, od 2007 r. arcybiskup metropolita warszawski a także ordynariusz wiernych obrządku wschodniego w Polsce, kardynał prezbiter od 2010 roku.
Od 2014 r. członek papieskiej rady ds. Kultury. Wielki promotor Pomorza Środkowego i orędownik naszego miasta,
który jednocześnie konsekwentnie wspiera samorządowe
działania lokalne i regionu. Ojciec duchowny i organizator
życia Kościoła. A przede wszystkim człowiek skromny, bezpośredni. Wrażliwy i otwarty na sprawy ludzkie. Pracowity,
twórczy i przebogaty intelektualnie. Kapłan o wysokiej kulturze wobec każdej osoby i każdego środowiska. Z dużym szacunkiem odnosi się do wspólnot samorządowych, wspierając różnorodne inicjatywy i przedsięwzięcia ukierunkowane dla
wspólnego dobra.
Poprzez swoją aktywność zawsze promował i promuje Koszalin i piękną ziemię
środkowopomorską, która – jak twierdzi - potrzebuje wraz z mieszkańcami swojego
województwa. Różne formy i metody działalności edukacyjnej, uroczystości religijnych i patriotycznych, inicjowane przez Jego Eminencję, a zwłaszcza realizowany
wspólnie z koszalińskim samorządem program edukacyjny „Barka” dla uzdolnionej
młodzieży z ubogich środowisk były wyrazem dużego osobistego zaangażowania
w kształtowanie codziennego życia społecznego miasta i regionu.
Za tę pełną zasług aktywność, wspieranie i promowanie koszalińskiego środowiska Jego Ekscelencja w 2007 r. otrzymał Medal „Za zasługi dla Koszalina”, Rada
Miejska z wielką aprobatą środowiska samorządowego przyznała jego Eminencji Kardynałowi tytuł „Ambasadora Koszalina”. Tytuł jest wyrazem wyróżnienia
i uznania.
15. Aneks
Aneks 3. Galeria radnych Rady Miejskiej Koszalina I-VII kadencji
(1990-2018)
Kadencje Rady Miejskiej
I kadencja
1990-1994
II kadencja
1994-1998
III kadencja
1998-2002
IV kadencja
2002-2006
V kadencja
2006-2010
VI kadencja
2010-2014
VII kadencja
2014-2018
Kadencja I (1990-1994)
Bagier Henryk
Biczyk Jerzy
Borowski Jan
Burzyński Edward
Cybulska Danuta
Czerwiński Lech
Dąbrowski Wacław
Derebecki Zdzisław
Derkacz Andrzej
Drozdowska Elżbieta
Dryja Maria
Gębka Tadeusz
Gołka Stanisław
Górecki Marian
Kaźmierczak Leon
Kobus Mikołaj
Kobylińska Bożenna
Kołodziejczyk Janusz
Korczyc Halina
Kowalczuk Wiesław
Koziołowska Lucyna
Krawczyk Bogdan
Kuberski Jerzy
Kurowski Zdzisław
Kurtek Jerzy
Madej Marian
Mrowiec Kazimierz
Niekrasz Józef
wiceprzewodniczący RM
Okulicz Romuald
Panek Czesław
Pikutowski Stanisław
Popławski Aleksander
Recław Henryk
Rozbicki Kazimierz
Skarbek Andrzej
Smaczyńska Romana
Socha Stanisław
Solczak Dariusz
Soroko Ryszard
Stanisławski Paweł
Stasiewicz Barbara
Sycz Miron
Szyntar Tadeusz
Śmiałek Irena
Tałaj Kazimierz
Turowski Stefan
Winnicki Marek
Wiśniewski Ryszard
przewodniczący RM
Wójcik Wiesław
Wytyk Maciej
365
366
Kadencja II (1994-1998)
Barczak Konrad
Biczyk Jerzy
Cichocki Waldemar
Czubaj Andrzej
Dubiella Zdzisław
Gackowski Zbigniew
Gębka Tadeusz
Grzechowski Antoni
delegat do Sejmiku
Gumienny Witold
Husejko Władysław
Janas Ryszard
Jankowski Wiesław
Jaśkiewicz Antoni
Jędrzejewski Ryszard
Kęsik Marek
Przewodniczący RM (1994 r.)
Kijko Emilia
Kisieliński Janusz
Kobus Mikołaj
Kowal Jerzy
Kowalska-Karaczun Gabriela
Krawczyk Bogdan
Kuszmar Jan
Lichwiarz Halina
Michta Zbigniew
Bagier Henryk
Mrowiec Kazimierz
Myśliwiec Jan
Niekrasz Józef
Niewadził Czesław
Olszyńska Barbara
Pajor Zbigniew
delegat do Sejmiku
Paprocki Anatol
Popławski Aleksander
Raszewski Marek
Romanowski Wiesław
Sendlewski Eugeniusz
Sobolewski Henryk
Stramski Leszek
Tałaj Marian
Turowski Stefan
przewodniczący RM (1995-1998)
Urbański Ryszard
Winnicki Marek
Wiśniewski Ryszard
Wójcik Wiesław
Wujek Zygmunt
Zych Tadeusz
Żebrowski Andrzej
delegat do Sejmiku
Żuber Eugeniusz
delegat do Sejmiku
Kadencja III (1998-2002)
Czajkowska Agnieszka
Czubaj Andrzej
Dąbrowski Wacław
Erdmann Roman
Fanslau-Dziduch Helena
Ficek Henryk
Gębka Tadeusz
Grzechowski Antoni
Gumienny Witold
Romecki Stefan
Sak Franciszek
Słowik Ewa
Smaczyńska Romana
Sobolewski Henryk
Soroko Ryszard
Stefańczak Karolina
Studzińska Adrianna
Surowa Danuta
15. Aneks
Jaroszyk Paweł
Kamieniarz Wiktor
Kęsik Marek –
Klim Marek
Kowal Jerzy
Kruk Tomasz
Kudelski Jacek
Kurek Janina
Kuriata Czesław
Majka Zofia
Małkiewicz Stanisław
Michalak Paweł
Michta Zbigniew –
przewodniczący RM
od V 2001 do XII 2001
Nowakowska Krystyna
Piłat Zbigniew
Rajca Ewa
Talecka Anna
Tarnowski Ryszard
Turowski Stefan
Wasiak Janusz
Winnicki Marek
(1998-2001)
Wiśniewski Artur
Wiśniewski Ryszard
przewodniczący RM
(2001- 2002)
Zaroda Jerzy
Zieliński Adam
Zieliński Radosław
Zych Tadeusz
Żyła Lech
Kadencja IV (2002-2006)
Barczak Konrad
Bawiec-Kusz Barbara
Bętkowski Jan –
Dziekan Małgorzata
Gębka Tadeusz
Grzesik Władysław
Husejko Władysław
Ignaszewski Czesław
Szamrej Wojciech
Szuster Wanda
Tarnowski Ryszard
Turowski Stefan
Wasilewska-Kita Regina
Wezgraj Artur
Winnicki Marek
Wiśniewski Artur
– wiceprzewodniczący RM
367
368
Kowalska-Karaczun Gabriela
Lickiewicz Włodzimierz
Łęgowski Marek
Madej Wiesław
Ostaszewski Adam
Romecki Stefan
Sobolewski Henryk
Wiśniewski Ryszard
– przewodniczący RM
Włodarczyk Wanda
Załuski Mieczysław
Zaroda Jerzy
Żuber Eugeniusz
- wiceprzewodniczący RM
Kadencja V (2006-2010)
Bernacki Tomasz
Czuczak Tomasz
Grzesik Władysław
Gurgurewicz Jadwiga do 20.03.2008
Janus Danuta
Karaczun Andrzej
Kochaniewicz Tadeusz
Kowalczyk Ryszard
Krawczyk Bogdan
Kruk Tomasz
Kurek Janina
Kuriata Jan
- przewodniczący RM (2006-2007),
(radny do 30.10.2007)
Macioszek Piotr
Mętlewicz Anna
Piech Henryk
Polańczyk Stanisław
Reinholz Marek
Rokaszewicz Robert
Romecki Stefan
Sendlewski Łukasz
Sobolewski Henryk
- do 19.04.2009
Tarnowski Ryszard
Turowski Stefan
Wiśniewski Artur –
Zaroda Jerzy
Zdrojewski Czesław
Żuber Eugeniusz –
15. Aneks
Kadencja VI (2010-2014)
Bernacki Tomasz
Chałat Dorota
Czuczak Tomasz - do 6.07.2012r.
Husejko Władysław
przewodniczący RM (2010-2012),
radny do 27.09.2012 r.
Karżanowski Sergiusz
wiceprzewodnicząca RM
Krajczyński Mariusz
od 27.06.2013 r.
Kruk Tomasz
- do 23.05.2013 r.
Mętlewicz Anna
Mikietyńska Urszula
Niski Grzegorz Andrzej
Reinholz Marek
Rokaszewicz Robert od 27.09.2012 r.
Sapieha Agata
Sendlewski Łukasz
Skórka Mirosław
Tałaj Sebastian
Tarnowski Ryszard
Tiece Bogumiła
- od 25.10.2012 r.
Turowski Stefan
przewodniczący RM
od 25.10.2012 r.
Waszkiewicz Marcin
Wezgraj Artur
Wilke Izabela
Wiśniewski Artur
Zaroda Jerzy
Żuber Eugeniusz
- wiceprzewodniczący RM
369
370
Kadencja VII (2014-2018)
15. Aneks
371
WYNIKI WYBORCZE - indywidualne - Radnych Rady Miejskiej
16.11.2014 w Koszalinie
1. Jakubowski Andrzej
(PO)
2. Sobieraj Tomasz
(PO)
3. Romecki Stefan
(Lepszy Koszalin)
4. Skórka Mirosław
(PiS)
5. Wezgraj Artur
(Lepszy Koszalin)
6. Jedliński Piotr
(PO)
7. Wiśniewski Artur
(PiS)
8. Krzyżanowski Przemysław (PO)
9. Grygorcewicz Barbara* (PO)
10. Mętlewicz Anna
(PiS)
11. Karżanowski Sergiusz (Lepszy Koszalin)
12. Bernacki Tomasz
(PO)
13. Ostrowski Leopold
(PO)
14. Janczewski Miłosz
(PiS)
15. Skórka Oliwia
(PiS)
16. Tiece Bogumiła
(PO )
17. Chałat Dorota
(SLD)
18. Sendlewski Łukasz
(PO)
19-20. Kościńska Krystyna (SLD)
19-20. Tałaj Sebastian
(PO)
21. Reinholz Marek
(PO)
1203 - Wiceprzewodniczący Rady
1076
1074
1000 - Wiceprzewodniczący Rady
920
910
890
833
832 - Wiceprzewodnicząca Rady
757
632
628
609
591
575
568
556
543
530 - Przewodnicząca Rady
530
415
372
23. Dworaczyk Joanna
24. Tarnowski Ryszard
25. Kwapisz Żaneta
(Lepszy Koszalin)
(Lepszy Koszalin)
(PO)
(Lepszy Koszalin )
406
315
272
181
Uwagi!
1. Zmiany i uzupełnienia w składzie radnych po wyborach 16.XI.2014r.:
• za Piotra Jedlińskiego – Marcin Waszkiewicz – PO
(głosów
• za Tomasza Sobieraja – Izabela Wilke PO
• za Stefana Romeckiego – Krzysztof Sławiński (Lepszy Koszalin)
• za Przemysława Krzyżanowskiego – Małgorzata Hołub (PO)
• za Andrzeja Jakubowskiego – Jakub Kowalik (PO)
*Grygorcewicz Barbara (PO) – Wiceprzewodnicząca Rady
w miejsce Andrzeja Jakubowskiego
255) ,
(431),
(116)
(371),
(382),
15. Aneks
373
Zmiany w trakcie kadencji 2010-2014:
- Okręg I
• Tiece Bogumiła (255) zamiast Władysława Husejki – zmarł.
- Okręg II
• Sendlewski Łukasz (280) zamiast Piotra Jedlińskiego – wybrany na Prezydenta Miasta.
- Okręg III
• Sapieha Agata (306) zamiast Przemysława Krzyżanowskiego – został zastępcą Prezydenta Miasta.
- Okręg V
• Krajczyński Mariusz (131) zamiast Tomasza Kruka – rezygnacja z mandatu.
• Rokaszewicz Robert (327) zamiast Tomasza Czuczaka – został Sekretarzem Miasta;
*MM – Stowarzyszenie „Moje Miasto”
Aneks 4. Przewodniczący Rady Miejskiej w Koszalinie
I kadencja
Wiśniewski Ryszard
(1990-1994)
II kadencja
Kęsik Marek
Turowski Stefan
(1994-1998)
(1994)
(1995-1998)
III kadencja
Kęsik Marek
Michta Zbigniew
Wiśniewski Ryszard
(1998-2002)
(1998-2001)
(2001)
(2002)
IV kadencja
Wiśniewski Ryszard
(2002-2006)
V kadencja
Kuriata Jan
Czuczak Tomasz
(2006-2010)
(2006-2007)
(2007-2010)
VI kadencja (2010-2014)
Husejko Władysław
Turowski Stefan
(2010-2012)
(25.10.2012-2014)
VII kadencja
(2014-2018)
(od 1.12.2014- nadal)
374
Aneks 5. Galeria Prezydentów Miasta Koszalina
Imię i Nazwisko
Bernard Kokowski
Jan Kuć
Stanisław Mazur
Eugeniusz Żuber
wiceprezydent Miasta
Janusz Wojtych
Bogdan Krawczyk
Eugeniusz Redlarski
p.o. Prezydenta Miasta
Antoni Grzechowski
Henryk Sobolewski
p.o. Prezydenta Miasta
Mirosław Mikietyński
Piotr Jedliński
Zastępca Prezydenta Miasta
Okres urzędowania
09.12.1973 - 21.04.1981
22.04.1981 - 22.05.1983
01.08.1983 - 03.04.1986
04.04.1986 - 11.08.1986
1.06.1979 - 3.04.1986
12.08.1986 - 06.06.1990
1.11.1976 - 15.03.1979
07.06.1990 - 30.06.1994
01.07.1994 - 21.10.1994
10.12.1994-18.02.1995
18.02.1995 - 30.10.1998
30.10.1998 - 18.11.2002
01.03.1981-21.04.1981
15.11.1976-15.04.1986
22.04.1994-16.02.1995
18.11.2002 - 05.12.2006
06.12.2006- 09.12.2010
09.12.2010 - nadal
01.07.2010-09.12.2010
Źródło: Urząd Miejski, Wydział Organizacyjno-Administracyjny
Aneks 6. Wiceprezydenci i zastępcy Prezydenta Miasta od 1973 roku
15. Aneks
375
376
Aneks 7. Kadra kierownicza Urzędu Miejskiego - kadencja 2010-2014
Aneks 8. Kadra kierownicza Urzędu Miejskiego - kadencja 2014-2018
(stan na dzień 31.10.2016 r.)
15. Aneks
Aneks 9. Dyrektorzy, kierownicy i pełnomocnicy Urzędu Miejskiego
(na dzień 31.10.2016r.)
377
378
Aneks 10. Dyrektorzy miejskich jednostek organizacyjnych
(na dzień 31.10.2016 r.)
Aneks 11. Dyrektorzy instytucji kultury w Koszalinie
(na dzień 31.10.2016 r.)
Aneks 12. Prezesi spółek komunalnych w Koszalinie
(na dzień 31.10.2016 r.)
15. Aneks
379
Aneks 13. Przewodniczący Rad Osiedli
(na dzień 30.11.2016 r.)
Aneks 14. Rady doradczo-opiniodawcze Prezydenta Miasta
1. Adam Basałaj – Prezes Zarządu Espersen Polska Sp. z o.o.
2. Jarosław Bihun – Prezes Zarządu Telewizji Kablowej Koszalin Sp. z o. o.
3. Tadeusz Bohdal – Rektor Politechniki Koszalińskiej
4. Violetta Małgorzata Chodkowska – Właściciel Piekarni „Drzewiańska”
5. Maciej Downar – Dyrektor ds. kooperacyjnych ING Banku Śląskiego S.A.
6. Justyna Grosicka – Prezes Zarządu Fundacji Centrum Innowacji i Przedsiębiorczości
7. Zbigniew Albin Harasym – Właściciel Akant Sp. j.
8. Tomasz Heese – Prezes Zarządu Środkowopomorskiej Rady Naczelnej Organizacji Technicznej
380
9. Janusz Jankowiak – Prezes Zarządu Q4GLASS, ABJ Investors Sp. z o.o.
Sp. komandytowa
10. Soren Jylling - Właściciel ALTO S.C.
11. Monika Kaczmarek-Śliwińska – Prezes Zarządu Parku Technologicznego S.A.
12. Bożena Kępa – Naczelnik Urzędu Celnego Oddział w Koszalinie
13. Maria Kowalczyk – Naczelnik Pierwszego Urzędu Skarbowego w Koszalinie
14. Henryk Kozłowski – Dyrektor Powiatowego Urzędu Pracy w Koszalinie
15. Tomasz Królikowski – Pełnomocnik Rektora ds. Kształcenia Zdalnego, Profesor Politechniki Koszalińskiej
16. Jan Kuriata – Rektor Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Koszalinie
17. Jarosław Loos – Prezes Zarządu PUF Sp. z o. o.
18. Grzegorz Łajca – Prezes Zarządu Nordglass Sp. z o. o.
19. Sławomir Michalik – Prezes Zrzeszenia Kupców i Przedsiębiorców
20. Kazimierz Okińczyc – Prezes Zarządu Koszalińskiej Spółdzielni Mieszkaniowej „Przylesie”
21. Wojciech Okupski – Dyrektor Wojewódzkiego Urzędu Pracy Filia w Koszalinie
22. Marek Pogonowski – Dyrektor Oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych
w Koszalinie
23. Romuald Sobieralski – Prezydent Koszalińskiej Izby Przemysłowo-Handlowej
24. Wanda Stypułkowska – Prezes Zarządu MPS International Sp. z o. o.
25. Małgorzata Szatkowska – Prokurent Total Wind PL sp. z o. o.
26. Sylwester Szymanik – Prokurent Royal Greenland Seafood Sp. z o.o.
27. Milena Trojanowska – Właściciel Fabryki Flag Linea
28. Viktor Wanli – Prezes Zarządu VIWA Entertainment Poland Sp. z o. o.
29. Lech Wojciechowski – Prezes Zarządu EkoWodrol Sp. z o. o.
30. Wiesław Zinka – Prezes MEDEN-INMED Sp. z o. o.
31. Eugeniusz Żuber – nauczyciel akademicki, koszaliński samorządowiec
14.2. Rada Kultury (2015-2018)
• Edward Grzegorz Funke – przewodniczący Rady, doktor nauk technicznych, artysta-fotografik. Członek rzeczywisty Fotoklubu RP, wiceprezes
Bałtyckiego Towarzystwa Fotograficznego do 2006 r. i uczestnik kilkudziesięciu wystaw i konkursów fotograficznych, krajowych i zagranicznych.
W Radzie Kultury od 2009 r.
• Greta Grabowska – architekt wnętrz, laureatka drugiej edycji zachodniopomorskiego konkursu „Wnętrze Roku” w 2001 roku. Zajmuje się również
malarstwem i rysunkiem, uczestniczka wielu wystaw zbiorowych i indywidualnych. W Radzie Kultury od 2011 r. Powołana do Kapituły Nagrody
Prezydenta na 2015 rok.
15. Aneks
381
• Maria Ulicka – prezes stowarzyszenia Teatr Propozycji „Dialog”, redaktor naczelny Pisma Społeczno-Kulturalnego „Miesięcznik”. Uczestniczy
w pracach Rady od 2011 r.
• Joanna Chojecka – dyrektor Archiwum Państwowego w Koszalinie.
• Magdalena Muszyńska-Płaskowicz – członek koszalińskiej Izby Przemysłowo - Handlowej, prezes Fundacji Consilium, w Radzie Kultury od 2013 r.
• Wojciech Szwej – artysta – fotografik, otrzymał I wyróżnienie w Foto Konkursie 2009 – National Geographic Socjety, oficjalny fotograf KFDF „Młodzi i Film”. Uczestniczy w Radzie Kultury od 2011 r.
• Jarosław Barów – kompozytor, aranżer i pianista. Kierownik muzyczny
wielu produkcji telewizyjnych. Współwłaściciel Teatru Variete „Muza”.
• Barbara Jaroszyk – wiceprezes Koszalińskiego Towarzystwa Społecznokulturalnego. Od 2003 roku dyrektor Festiwalu Filmowego „Integracja Ty
i Ja”. Uczestniczy w Radzie Kultury od 2007 r.
• Wojciech Bałdys – muzyk, od 1980 r. związany z Filharmonią Koszalińską
i Państwową Szkołą Muzyczną w Koszalinie. Popularyzator muzyki w regionie, od 1985 r. Prezes Koszalińskiego Oddziału Stowarzyszenia Polskich
Artystów Muzyków. Uczestnik Rady Kultury od 2005 r. Powołany do Kapituły Nagrody Prezydenta na 2015 rok.
• Antoni Górkiewicz – kierownik Koszalińskiej redakcji Oddziału Telewizji
Polskiej w Szczecinie. W Radzie Kultury od 2013 roku. Powołany do Kapituły Nagrody Prezydenta na 2015 rok.
• Rafał Wołyniak – specjalista ds. promocji i reklamy w Bałtyckim Teatrze
Dramatycznym, absolwent Akademii Finansów w Warszawie. W Radzie
Kultury od 2015 roku.
14.3. Rada Sportu (2016-2019)
1. Andrzej Adamski
2. Cezary Banasiak
3. Emil Bożek
4. Andrzej Curyl
5. Ryszard Fornalczyk – zastępca
przewodniczącego Rady
6. Edward Jacewicz
7. Marek Januszewski
8. Zygmunt Kret
9. Jan Kuczko
10. Wiesław Madej
11. Henryk Niski – przewodniczący
Rady
12. Stanisław Olek
13. Remigiusz Oszmian
14. Zbigniew Pietrzak
15. Sebastian Tałaj
16. Monika Tkaczyk
17. Grzegorz Zaganiacz
382
14.4. Rada Seniorów (2015-2018)
Przewodnicząca Rady – Genowefa Charkiewicz
Wiceprzewodniczący Rady – Jan Bętkowski
• 3 przedstawicieli Rady Miejskiej w Koszalinie:
1) Tadeusz Lenartowicz
2) Maria Adamczyk
3) Urszula Kostuch
• 3 przedstawicieli Prezydenta Miasta Koszalina:
1) Genowefa Charkiewicz
2) Irena Sochańska – przedstawiciel Uniwersytetu Trzeciego Wieku
przy Państwowej Wyższej Szkole Zawodowej w Koszalinie
3) gen. bryg. Mirosław Siedlecki
• przedstawiciel Uniwersytetu Trzeciego Wieku przy Politechnice Koszalińskiej:
1) Jadwiga Litwin
• 8 osób pochodzących z publicznego naboru:
1) Jan Bętkowski
2) Tadeusz Motyczyński
3) Jerzy Musiał
4) Alojzy Biront
5) Aniela Przewdziękowska
6) Krystyna Stobiecka
7) Stanisław Woźniak
8) Anna Komadowska.
14.5. Rada Działalności Pożytku Publicznego powołana 1 czerwca 2015 r.
1. Przedstawiciele Rady Miejskiej w Koszalinie:
1) Dorota Chałat
2) Izabela Wilke
3) Anna Mętlewicz
2. Przedstawiciele Prezydenta Miasta Koszalina:
5) Tomasz Czuczak – Sekretarz Miasta
6) Dorota Pawłowska – Dyrektor Wydziału Kultury i Spraw Społecznych
3. Przedstawiciel organizacji pozarządowych:
7) Monika Widocka – Pracownia Pozarządowa; Przewodnicząca Rady
8) Krzysztof Plewa – Hospicjum im. Św. Maksymiliana Kolbego w Koszalinie
9) Rafał Klejbach – Stowarzyszenie Sportu Niepełnosprawnych „Start”;
– Wiceprzewodniczący Rady
10) Sylwia Pawłowska-Sipak – Fundacja Nauka dla Środowiska w Koszalinie
11) Wiesław Gronkiewicz – Fundacja Centrum Innowacji i Przedsiębiorczości
15. Aneks
383
12) Sylwia Mytnik – Towarzystwo Wychowanków, Wychowawców i Przyjaciół
Gimnazjum i Liceum im. Stanisława Dubois
13) Krzysztof Głowacki – Stowarzyszenie Studentów i Absolwentów Politechniki Koszalińskiej „Millenium”
14) Wojciech Jaskólski – Fundacja Chłopaki Znad Morza.
384
16. Koszalin w fotografii
385
Koszalin w fotografii
Pocztówka Grzegorz Kruk
Koszalin - centrum
Fot. Arch. UM
386
Rynek Staromiejski
Fot. Arch. UM
Ulica Zwycięstwa
Fot. Arch. UM
Rynek Staromiejski - świątecznie
Fontanna w parku
387
Fot. Arch. UM
Fot. Mikołaj Kobus
388
Koszalin z lotu ptaka
Fot. Cezary Skórka
Ulica Władysława IV
Ulica Jana Pawła II
389
Fot. Mariusz Czajkowski
Fot. Arch. UM
390
Zdjęcie 7. Galeria handlowa Atrium
Galeria handlowa „Emka”
Fot. Urszula Żuber
Fot. Arch. UM
Filharmonia Koszalińska
Fot. Mikołaj Kobus
Pomnik
„Byliśmy-Jesteśmy-Będziemy” (Park)
Fot. Urszula Żuber
391
392
Hala widowiskowo-sportowa
Mecz koszykówki AZS Koszalin
Fot. Arch. UM
Fot. Arch. UM
Park Wodny
Koszałek - przeprawa wodna Jamno-Mielno
393
Fot. Arch. UM
394
Wodna Dolina - ul.Sybiraków
Sportowa Dolina
Fot. Arch. UM
Strefa Ekonomiczna - Koszalin zachód
395
Fot. Arch. UM
Pendolino w Koszalinie. Połączenie Kołobrzeg-Koszalin-Gdańsk-Warszawa-Kraków
fot. Mariusz Czajkowski
396
Zdjęcie 18. Rondo kard. I. Jeża
Pomnik „Tym, którzy walczyli o polskość i wolność Pomorza” Władysława Hasiora
Koszalińska Giełda
Góra Chełmska
397
Fot. Antoni Górkiewicz
Fot. Arch. UM
398
Park Książąt Pomorskich
Mostek Zakochanych w Parku Książąt Pomorskich
Fot. Mikołaj Kobus
Fontanna w Parku Książąt Pomorskich
Widok na staw w parku
399
Fot. Urszula Żuber
Fot. Urszula Żuber
400
Amfiteatr jesienią
Centrum Pielgrzymkowo-Turystyczne w budowie - Góra Chełmska
Fot. Mikołaj Kobus
Fot. Sanktuarium

Pobierz PDF - Koszalińska Biblioteka Publiczna

Transkrypt

Podobne dokumenty

Chrzest Polski w naszych oczach

Praca w systemie „WET SYSTEMS”

Skład Rady Budżetu Obywatelskiego

jarmark-swiateczny-w-stralsundzie

Gazeta Odkrywcza nr 23