RAPORT NA TEMAT NARKOMANII w 2007 roku
Transkrypt
RAPORT NA TEMAT NARKOMANII w 2007 roku
RAPORT NA TEMAT NARKOMANII w 2007 roku WOJEWÓDZTWO PODLASKIE Anna Solińska Ekspert wojewódzki ds. informacji o narkotykach i narkomanii Białystok 2008 I. WPROWADZENIE Czynnikiem posiadającym potencjalny wpływ na problem narkomanii w województwie podlaskim jest jego usytuowanie. Podlasie połoŜone jest w północno-wschodniej części Polski - jest województwem przygranicznym - od wschodu graniczy z Białorusią, zaś od północy z Litwą1. Taka sytuacja stwarza zagroŜenie przemytu przez pas graniczny środków psychoaktywnych. II. OPIS SYTUACJI, EPIDENIOLOGIA, CHARAKTERYSTYKA ZJAWISKA NARKOMANII NA TERENIE WOJEWÓDZTWA 1. UŜywanie narkotyków W 2007 r. nie przeprowadzono badań dotyczących rozpowszechnienia uŜywania substancji psychoaktywnych, wiedzy o substancjach psychoaktywnych oraz informacji nt. potencjalnego popytu na narkotyki. 2. Narkomania – problemowe uŜywanie narkotyków oraz konsekwencje zdrowotne i społeczne Jedną ze zdrowotnych konsekwencji uŜywania narkotyków, w szczególności drogą doŜylną, jest rozprzestrzenianie się chorób przenoszonych przez krew, wśród nich HIV/AIDS i wirusowego zapalenia wątroby. PoniŜsze wykresy przedstawiają sytuację epidemiologiczną zakaŜeń wirusem HIV (w tym u osób uŜywających narkotyki) w Polsce (Wykres 1) oraz w województwie podlaskim w latach 1999 – 2007 (Wykres 2) a takŜe zachorowań na AIDS (analogicznie Wykres 3 i Wykres 4). 1 W regionie jest 9 przejść granicznych: na granicy z Litwą - Budzisko (drogowe), Ogrodniki (drogowe), Trakiszki (kolejowe); na granicy z Białorusią - Bobrowniki (drogowe), Czeremcha (kolejowe), Kuźnica Białostocka (drogowe i kolejowe), Połowce (drogowe), Siemianówka (kolejowe – ruch towarowy). 2 Wykres 1. Liczba nowych zakaŜeń wirusem HIV w Polsce, w tym wśród narkomanów w 2007 r. (zakaŜenia rejestrowane wg miejsca zakaŜenia)2 160 136 140 120 115 100 76 80 61 60 44 40 44 20 15 18 13 3 16 18 13 9 8 6 2 2 1 42 34 31 34 22 33 27 12 12 2 88 6 14 4 5 32 23 20 7 11 3 11 3 za w ch iel od ko ni po op ls om kie or sk ie az ow ie ck op ie po o dk lsk ar ie pa po ckie dl a po sk m ie or sk ie m ku ja w sk opo m or s lu kie be ls k lu ie bu sk ie 0 Narkomani Nieznana droga zakaŜenia Ogółem liczba osób W 2007 r. w województwie podlaskim zanotowano 6 nowych przypadków zakaŜenia wirusem HIV, w tym jeden przypadek zakaŜenia wirusem wśród iniekcyjnych uŜytkowników narkotyków (w 2006 r. zanotowano 10 nowych przypadków zakaŜenia wirusem HIV, w tym jeden przypadek zakaŜenia wirusem poprzez iniekcję narkotyku). Analizując dane ujęte w powyŜszym wykresie naleŜy wnioskować, iŜ obok województwa świętokrzyskiego, województwo podlaskie jest terenem, na którym odnotowano najmniejszą ogólną liczbę nowych zakaŜeń wirusem HIV. JednakŜe w przeciwieństwie do porównywanego województwa, wśród tej liczby zarejestrowano jeden przypadek zakaŜenia wirusem poprzez iniekcję narkotyku (brak zakaŜeń wśród narkomanów w świętokrzyskim). Dodatkowo nie zarejestrowano nowych zakaŜeń wśród narkomanów w województwie opolskim i podkarpackim 2 Źródło: Zakład Epidemiologii Państwowego Zakładu Higieny. Wyjaśnienie pojęć: „Narkomani” – oznacza iniekcyjnych uŜytkowników narkotyków; „Nieznana droga zakaŜenia” – oznacza przypadki zakaŜeń, w których nie podano drogi transmisji wirusa (w ramach tej grupy mogą być równieŜ osoby uŜywające narkotyków doŜylnie); „Ogółem liczba osób” – oznacza liczbę wszystkich przypadków zakaŜeń HIV zarejestrowanych w danym roku. 3 Wykres 2. Liczba nowych zakaŜeń wirusem HIV, w tym wśród narkomanów w latach 1999 – 2007 w województwie podlaskim3 20 15 19 20 15 14 13 11 10 10 5 5 9 Ogółem liczba osób W tym narkomani 6 5 3 0 10 9 3 1 1 0 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 Jak wynika z danych Zakładu Epidemiologii Państwowego Zakładu Higieny, w latach 1999 – 2007 w województwie podlaskim nastąpił znaczący spadek zakaŜeń wirusem HIV wśród osób uŜywających substancji psychoaktywnych. Dla porównania: w 1999 roku w województwie podlaskim stwierdzono 19 przypadków zakaŜenia wirusem HIV, z czego 14 wśród osób, które przyznały się do uŜywania substancji psychoaktywnych, natomiast w roku 2007 spośród stwierdzonych 6 przypadków zakaŜenia wirusem HIV tylko jeden wiąŜe się z uŜywaniem substancji psychoaktywnych. Na opisywaną sytuację wpływ mogły mieć dwa czynniki. Po pierwsze jak wynika z raportu Janusza Sierosławskiego z Instytutu Psychiatrii i Neurologii w Warszawie dotyczącego problemu narkomanii w Polsce4 od 1999 roku znacząco wzrasta liczba osób przyjmowanych do lecznictwa stacjonarnego z powodu uŜywania środków psychoaktywnych. Powoduje to wzrost świadomości nt. konsekwencji zdrowotnych związanych z uŜywaniem narkotyków, a tym samym pojawienie się u osób, które poddały się leczeniu, poczucia zagroŜenia wirusem HIV. Po drugie, jak wynika z wyŜej wymienionego raportu, na przestrzeni ostatnich lat pojawiło się wiele nowych środków psychoaktywnych, których sposób uŜywania nie wiąŜe się bezpośrednio z ryzykiem zakaŜenia wirusem HIV. W tym kontekście naleŜałoby postawić wniosek, który łamie stereotyp narkomana – nosiciela wirusa HIV. Wynika bowiem, iŜ odsetek nowych zakaŜeń wirusem HIV wśród osób uzaleŜnionych od substancji psychoaktywnych na przestrzeni ostatnich lat zmniejsza się. Warto zaznaczyć, iŜ w 2003 roku na dziesięć przypadków nowych zakaŜeń wirusem HIV, na 3 4 Źródło: Zakład Epidemiologii Państwowego Zakładu Higieny. J. Sierosławski, Narkomania w Polsce w 2005 r. Dane z lecznictwa odwykowego. 4 terenie województwa podlaskiego, Ŝaden nie był związany z uŜywaniem środków psychoaktywnych. Wykres 3. Liczba zachorowań na AIDS w 2007 r. w Polsce, w tym wśród narkomanów (zakaŜenia rejestrowane wg miejsca zamieszkania)5 70 65 60 50 43 40 Narkomani Nieznana droga zakaŜenia Ogółem liczba osób 30 18 20 14 7 10 9 5 4 3 2 6 8 6 4 1 14 9 8 4 1 23 4 4 2 3 12 8 5 6 1 0 8 3 11 1 7 5 4 1 1 za w ch iel od ko ni po op ls om kie or sk ie az ow ie ck op ie po o dk lsk ar ie pa po ckie dl a po sk m ie or sk ie ku ja w sk m opo m or s lu kie be ls k lu ie bu sk ie 0 Wykres 4. Liczba zachorowań na AIDS, w tym wśród narkomanów w latach 1999 – 2007 w województwie podlaskim6 5 5 4 4 4 3 3 4 3 4 4 3 3 Ogółem liczba osób 2 2 2 2 1 0 1999 0 2000 2001 2 2 W tym narkomani 1 1 2002 2003 2004 2005 2006 2007 Na podstawie danych przedstawionych na wykresie 4 wnioskujemy, iŜ odsetek 5 Źródło: Zakład Epidemiologii Państwowego Zakładu Higieny. Wyjaśnienie pojęć: „Narkomani” – oznacza iniekcyjnych uŜytkowników narkotyków; „Nieznana droga zakaŜenia” – oznacza przypadki zakaŜeń, w których nie podano drogi transmisji wirusa (w ramach tej grupy mogą być równieŜ osoby uŜywające narkotyków doŜylnie); „Ogółem liczba osób” – oznacza liczbę wszystkich przypadków zakaŜeń HIV zarejestrowanych w danym roku. 6 Źródło: Zakład Epidemiologii Państwowego Zakładu Higieny. 5 zachorowań na AIDS wśród narkomanów na przestrzeni lat 1999-2007 w województwie podlaskim jest stosunkowo stały. Warto jednak podkreślić fakt, iŜ w 2000 roku wśród zachorowań na AIDS nie stwierdzono przypadku mającego związek z uŜywaniem substancji psychoaktywnych. JednakŜe w latach 2004 – 2007 nastąpił nieznaczny wzrost zachorowań na AIDS wśród narkomanów. Wykres 5. Liczba zgonów z powodu przedawkowania narkotyków w Polsce w roku 20067 40 35 38 37 34 30 25 20 15 20 17 13 10 7 8 5 10 9 7 3 19 6 4 9 0 w ja ku e ie ie ki sk sk ls or bu be u m u l l po osk m ow az e ie ie ie IE ki sk ck sk SK ac ie ol or rp LA m op a D po dk PO po e ie ki sk ls or po m o o lk op ie w ni od h c za liczba zgonów Wykres 6. Liczba zgonów z powodu przedawkowania narkotyków w latach 2004-2006 w województwie podlaskim8 13 14 12 10 7 8 6 Liczba zgonów 4 4 2 0 2004 2005 2006 7 Źródło: Główny Urząd Statystyczny. Dane wg krajowej definicji: F11-12, F14-16, F19, X42, X62, Y12, X44, X64, Y14. 8 Źródło: Główny Urząd Statystyczny. Dane wg krajowej definicji: F11-12, F14-16, F19, X42, X62, Y12, X44, X64, Y14. 6 Wg danych GUS przedstawionych na wykresie 6, w 2006 roku w województwie podlaskim zanotowano 7 zgonów spowodowanych przedawkowaniem narkotyków. Opierając się na tych wartościach dodatkowo opracowanych przez Centrum Informacji o Narkotykach i Narkomanii Krajowego Biura ds. Przeciwdziałania Narkomanii, wskaźnik liczby zgonów na 100 000 dla województwa podlaskiego w 2006 roku wynosi 0,59 i jest niŜszy od krajowego, który ma wartość 0,63. Na przestrzeni 3 lat (2004-2006) w województwie podlaskim liczba zgonów z powodu przedawkowania narkotyków z 4 przypadków w 2004 roku (wskaźnik wojewódzki – 0,33, wskaźnik krajowy – 0,61) wzrasta do 13 przypadków w roku kolejnym (wskaźnik wojewódzki – 1,08, wskaźnik krajowy – 0,76), by następnie spaść do 7 przypadków w roku 2006. Konsekwencje społeczne uŜywania środków psychoaktywnych moŜna rozpatrywać w kontekście udzielania świadczeń osobom uzaleŜnionym od narkotyków oraz ich rodzinom. Zgodnie z art. 7 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2004 r. Nr 64, poz. 593) jednym z powodów udzielania pomocy społecznej jest narkomania. W 2007 roku województwo podlaskie uplasowało się na ostatnim miejscu w kategorii udzielania pomocy społecznej osobom i rodzinom z problemem narkomanii (Wykres 7). W omawianym roku udzielono świadczeń 53 rodzinom, w tym 3 rodzinom na obszarze wiejskim (69 rodzin, w tym 1 rodzina na wsi w 2006 r.). Wykres 7. Liczba rodzin, którym przyznano pomoc z powodu narkomanii w 2007 roku9 700 638 600 500 458 421 400 326 ogółem 288 300 w tym na wsi 204 200 177 165 197 167 158 146 123 114 84 100 34 27 13 23 30 24 20 18 66 8 65 57 53 23 3 36 20 9 ie ie sk po l ko ch od w ie l ni op om or sk e ki m or sk po ie dl as ck ar pa dk po po ol sk ie e ie c w az o m op ki ie bu sk lu be ls lu ie za ku ja w sk opo m or sk ie ki e 0 Źródło: Sprawozdanie Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej - MPiPS-03, I-XII 2007. 7 3. Postawy wobec narkotyków i narkomanii W 2007 roku na terenie województwa podlaskiego nie przeprowadzono badań dotyczących postaw społeczeństwa wobec narkomanów. 4. Dostępność narkotyków W 2007 r. nie przeprowadzono badań dotyczących dostępności substancji psychoaktywnych na Podlasiu. Najbardziej aktualna wiedza w ww. zakresie dotyczy 2005 roku oraz Miasta Białystok10 (informacje zawarte w Raporcie na temat narkomanii w województwie podlaskim w 2005 roku). III. OPIS I OCENA POSIADANYCH ZASOBÓW ORAZ PODEJMOWANYCH DZIAŁAŃ W WOJEWÓDZTWIE 1. Ograniczanie popytu 1.1 Profilaktyka Podnoszenie kwalifikacji, doskonalenie zawodowe 1) W terminie 25 - 31 maja 2007 r. wspólnie z białostockim Stowarzyszeniem FAROS przeprowadzono streetworkingu szkolenie pn.: dla studentów „Zmniejszenie ryzyka uczelni w pedagogicznych kontekście zakaŜeń z zakresu HIV, STI w zachowaniach seksualnych”. Cel szkolenia: zwiększenie zakresu wiedzy na temat związku pomiędzy zachowaniami seksualnymi a HIV/AIDS oraz STI; doskonalenie umiejętności komunikowania się w obszarze seksualności, uświadomienie sobie trudności, barier, przeszkód w budowaniu relacji z drugą osobą. Celem rozpatrywanym w kontekście efektu było pozyskanie liderów przygotowanych do pracy streetworkera. 2) W terminie wrzesień – listopad 2007 r. przy współpracy z MłodzieŜowym Ośrodkiem Terapii i Readaptacji „ETAP” w Białymstoku przeprowadzono szkolenie pn. „Wczesne rozpoznawanie i interwencja wobec osób eksperymentujących i uzaleŜnionych od środków psychoaktywnych. Zachowania ryzykowne w szkole (HIV/AIDS, przemoc)”, 10 Źródło: J. Wieczorek-Łada, W. Jocz (pod red.), UŜywanie substancji psychoaktywnych przez młodzieŜ Białegostoku. W: Styl Ŝycia młodzieŜy Białegostoku a zdrowie, Urząd Miejski w Białymstoku Wydział Spraw Społecznych, Białystok 2006. 8 skierowane do róŜnych grup zawodowych - pedagogów, nauczycieli, wychowawców podlaskich szkół (liczba uczestników – 137 os.); - przedstawicieli gminnych komisji rozwiązywania problemów alkoholowych (liczba uczestników – 42 os.); - dyrektorów podlaskich szkół (liczba uczestników – 33 os.). Cel szkolenia: edukacja oraz kształtowanie umiejętności dotyczących działań profilaktycznych i pomocowych dla dzieci, młodzieŜy i ich rodziców. Zakres tematyczny: psychospołeczny aspekt uzaleŜnienia, profilaktyka, rodzaje narkotyków i sposoby rozpoznania osób pod ich wpływem, formy pomocy dla młodzieŜy eksperymentującej i uzaleŜnionej od środków psychoaktywnych, metody interwencji oraz procedury postępowania wobec osób eksperymentujących. 3) W terminie maj – grudzień wspólnie z MłodzieŜowym Ośrodkiem Terapii i Readaptacji „ETAP” w Białymstoku przeprowadzono szkolenie pn. „Grupy wsparcia dla kuratorów sądowych” będące cyklem spotkań ukierunkowanych na: rozwijanie umiejętności radzenia sobie ze stresem przy wykorzystaniu indywidualnych zasobów; systemowe wsparcie w trudnych sytuacjach związanych z pracą zawodową; pomoc w rozwiązywaniu konfliktów na płaszczyźnie pracy z młodzieŜą/rodziną; dostarczenie kompleksowej wiedzy nt. pracy z osobą przejawiającą zachowania ryzykowne, eksperymentującą ze środkami psychoaktywnymi; wypracowanie prawidłowej komunikacji w relacjach „kurator – podopieczny”, „kurator – rodzina”; monitoring własnej pracy; uczestnictwo w spotkaniach superwizyjnych oraz wymianę doświadczeń. Cykl szkoleniowy ukończyła grupa 8 kuratorów zawodowych z wydziału dla dorosłych oraz z wydziału do spraw rodziny i nieletnich. Realizowane programy profilaktyczne W terminie wrzesień – październik 2007 roku, przy współpracy z białostockim Stowarzyszeniem FAROS, w wybranych szkołach gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych województwa podlaskiego11 zrealizowano program edukacyjno – profilaktyczny pn.: „Uczymy się Ŝycia bez ryzyka AIDS”. Cel programu: przekazanie podstawowych informacji nt. HIV/AIDS oraz ocena poziomu wiedzy odbiorców w tym zakresie; edukacja dotycząca zachowań ryzykownych, zagroŜeń płynących z uŜywania narkotyków, zmian związanych z adolescencją, oraz zasobów pomocowych w sytuacji kryzysowej. Ogółem projektem objęto 286 uczniów, w tym: 93 11 Gimnazjum w Zabłudowie oraz Liceum Ogólnokształcące z Białoruskim Językiem Nauczania w Bielsku Podlaskim 9 gimnazjalistów klas trzecich, 124 licealistów klas pierwszych oraz 69 licealistów klas drugich. Liczba gmin zaangaŜowanych w realizację zadań profilaktyki I - i II – rzędowej Wsparcie finansowe programów profilaktycznych w 2007 roku przez gminy województwa podlaskiego12: - 60 gmin wsparło programy profilaktyki I – rzędowej (50 gmin w 2006 roku), - 14 gmin wsparło programy profilaktyki II – rzędowej (10 gmin w 2006 roku). 1.2 Leczenie i rehabilitacja Wydatki na realizację świadczeń zdrowotnych udzielanych w trybie ambulatoryjnej opieki zdrowotnej w zakresie leczenia i rehabilitacji uzaleŜnienia od narkotyków lub szkodliwego ich uŜywania W roku 2007 Podlaski Oddział Wojewódzki Narodowego Funduszu Zdrowia wydał na świadczenia zdrowotne udzielane w trybie ambulatoryjnym w zakresie leczenia i rehabilitacji uzaleŜnienia od narkotyków lub szkodliwego ich uŜywania środki finansowe w łącznej kwocie 163 789,20 zł. 1.3 Readaptacja społeczna Na terenie województwa podlaskiego znajdują się dwa stacjonarne ośrodki readaptacyjne: − Katolicki Ośrodek Wychowania i Terapii UzaleŜnień „Metanoia” w Czarnej Białostockiej. Do ośrodka przyjmowane są dzieci i młodzieŜ w wieku 13-18 lat uzaleŜnione od środków psychoaktywnych.. − NZOZ Ośrodek Resocjalizacji „MONAR” w Zaczerlanach. Ośrodek zajmuje się leczeniem osób w wieku 19-42 lat uzaleŜnionych od środków odurzających nie będących lub będących zakaŜonymi HIV. 12 Na 114 gmin. Źródło: „Wybrane dane z realizacji Krajowego Programu Przeciwdziałania Narkomanii przez gminy w 2007 roku”, Centrum Informacji o Narkotykach i Narkomanii Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii. 10 1.4 Ograniczanie szkód zdrowotnych Na terenie województwa podlaskiego nie są realizowane programy redukcji szkód związanych z uŜywaniem narkotyków. 2. Ograniczanie podaŜy Walka z nielegalnym rynkiem narkotykowym Działania Podlaskiej Policji13 1) działania wykrywcze: - we współpracy ze StraŜą Graniczną, M/KRPA kontrolowano miejsca dystrybucji środków psychoaktywnych (bazary, targowiska, rejony przejść granicznych itp.), - prowadzono działania operacyjne, mające na celu zwalczanie przestępczości narkotykowej. 2) działania interwencyjne: - prowadzono procedurę „śółta Kartka” w stosunku do lokali w których podejrzewano brak reakcji personelu na sytuacje związane z łamaniem przepisów ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii. 3) działania edukacyjno - informacyjne: - opracowano i rozesłano do szkół prezentacje multimedialne z zakresu profilaktyki narkomanii i działalności subkultur młodzieŜowych (KMP w Białymstoku), będące materiałem szkoleniowym do samodzielnego prowadzenia przez pedagogów spotkań/szkoleń dla nauczycieli i rodziców; - organizowano spotkania edukacyjne dla dzieci, młodzieŜy i rodziców z zakresu prawnych konsekwencji ryzykownych zachowań dzieci i młodzieŜy; - przeprowadzono łącznie 127 szkoleń dot. problematyki narkomanii, w tym 102 dla przedstawicieli róŜnych grup zawodowych (samorządów, instytucji administracji rządowej, organizacji pozarządowych oraz pracowników szkół i innych placówek systemu oświaty, zakładów dla nieletnich, więziennictwa, wojska). W szkoleniach uczestniczyło łącznie 3 085 osób, w tym 2 681 przedstawicieli podmiotów pozapolicyjnych; 13 Źródło: Komenda Wojewódzka Policji w Białymstoku. 11 Szkolenia funkcjonariuszy Policji dotyczyły m.in. sposobu wykorzystywania urządzeń do wykrywania narkotyków w organizmie oraz opisu środków psychoaktywnych, ich wyglądu i sposobu działania. Podczas szkoleń dla przedstawicieli innych grup zawodowych omawiano narkomanią/alkoholizmem procedury (sposób postępowania w sytuacji zagroŜenia zabezpieczenia środków psychoaktywnych, postępowanie z osobami posiadającymi ww. środki i będącymi pod ich wpływem /uzaleŜnionych od nich). - propagowano profilaktykę narkomanii w lokalnych mediach (Radio Białystok, TV Białystok, Radio Akadera). 4) działania alternatywne: - na terenie KMP w Białymstoku przeprowadzono konkurs plastyczny dla uczniów szkół gimnazjalnych pn. „śyj z pasją”. W 2007 roku główną ideą przedsięwzięcia było promowanie konstruktywnych postaw, zdrowego stylu Ŝycia oraz atrakcyjnych dla dzieci i młodzieŜy alternatywnych form spędzania wolnego czasu. Uczestnicy konkursu, za pomocą techniki plastycznej, „opowiadali” o świecie swoich zainteresowań, pasji, o sposobach na nudę i bezczynność, zachęcając tym samym rówieśników do podobnych poszukiwań; - we wrześniu 2007 r. we współpracy z Urzędem Miejskim w Białymstoku oraz Polskim Stowarzyszeniem Pedagogów i Animatorów „Klanza” Oddział Białostocki zorganizowano cykliczną imprezę rodzinną pod nazwą Targi Profilaktyczne „Znajdź czas dla swojego dziecka”. W ramach Targów odbyły się występy artystyczne i pokazy sportowe dzieci i młodzieŜy, zabawy, konkursy dla widowni oraz zaprezentowały się (w formie stoisk) białostockie placówki kulturalno – oświatowe, sportowe i pomocowe. W imprezie wzięło udział ok. 3 tys. osób. 5) działania konsolidujące: - uczestniczono w pracach szkolnych zespołów ds. bezpieczeństwa (KPP w Wysokiem Mazowieckiem) i lokalnych zespołów/koalicji ds. profilaktyki uzaleŜnień (KMP w Białymstoku, KPP w Siemiatyczach); - uczestniczono w spotkaniach roboczych zespołu zadaniowego do współpracy z Komitetem Sterującym Ogólnopolskiej Sieci Uczelni Wolnych od UzaleŜnień, w ramach którego opracowano formy i zakres współpracy Policji z uczelniami wyŜszymi. 12 Ujawnienia narkotyków (narkotyki zabezpieczone) 1) Działania Podlaskiej Policji W 2007 r. Podlaska Policja zabezpieczyła następujące narkotyki:14 1. konopie – 1 110 szt., 2. marihuana – 5 542g, 3. amfetamina – 3 450g, 4. kokaina – 1700g, 5. ecstasy – 13 343 szt., 6. heroina – 228g, 7. grzyby halucynogenne – 1g, 8. haszysz – 4g, 9. barbiturany/benzodiazepiny (Relanium itp.) – 8 280 szt. 2) Działania Podlaskiego Oddziału StraŜy Granicznej oraz Izby Celnej w Białymstoku W 2007 roku funkcjonariusze Podlaskiego Oddziału StraŜy Granicznej ujawnili 10,09g marihuany15. Natomiast funkcjonariusze celni ujawnili następujące środki psychoaktywne16: Marihuana: 5,31g17 Metaamfetamina: 5526,73g18 Amfetamina: 20g19 Kokaina: 776,28g i Ekstazy: 2470,97g20. Ujawnianie i ściganie przestępstw związanych z narkotykami Analizując przestępczość narkotykową w województwie na przestrzeni pięciu ostatnich lat stwierdza się, iŜ nie jest ona zjawiskiem dynamicznym i posiada tendencję do stabilizacji. Liczbę przestępstw naruszających przepisy ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii w latach 2003 – 2007 przedstawia Wykres 8. 14 Źródło: Komenda Wojewódzka Policji w Białymstoku. Źródło: Podlaski Oddział StraŜy Granicznej w Białymstoku 16 Źródło: Izba Celna w Białymstoku 17 Ujawniono w Białymstoku, ŁomŜy i Bobrownikach 18 Ujawniono na przejściu granicznym w Budzisku 19 Ujawniono na przejściu granicznym w Kuźnicy 20 Ujawniono na przejściu granicznym w Ogrodniczkach 15 13 Wykres 8. Liczba przestępstw narkotykowych w latach 2003 – 2007 w województwie podlaskim21. 1 250 1 200 1 239 1 198 1 164 1 151 1 150 1 100 Liczba przestępstw 1 073 1 050 1 000 950 2003 2004 2005 2006 2007 W 2007 roku stwierdzono ogółem 1.164 przestępstwa naruszające przepisy ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii, co stanowi ponad 4% ogólnej liczby odnotowanych w tym roku przestępstw (26.652) oraz 8% wzrost liczby przestępstw w porównaniu z rokiem poprzednim (1.073 - 2006 r.). Przestępczość narkotykową (wg kwalifikacji czynu), na podstawie danych Komendy Wojewódzkiej Policji w Białymstoku, w województwie podlaskim w latach 2006 - 2007 przedstawia Tabela 1. Tabela 1. Przestępstwa naruszające przepisy ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii w latach 2006-2007 Kwalifikacja prawna art. 62, ust. 1 i 3 posiadanie art. 59 udzielanie w celu osiągnięcia korzyści majątkowej art. 58 udzielanie 21 Lata Przestępstwa stwierdzone ogółem 2006 423 2007 509 2006 288 2007 317 2006 172 2007 199 Opracowanie własne na podstawie danych z Komendy Wojewódzkiej Policji w Białymstoku 14 art. 56 ust. 3 wprowadzanie do obrotu znacznej ilości art. 63 ust. 1 uprawa maku art. 62 ust. 2 posiadanie znacznej ilości art. 56 ust. 1i 2 wprowadzanie do obrotu art. 55 ust. 1-3 przewoŜenie, wywoŜenie, przywoŜenie art. 53 ust. 1i 2 wytwarzanie, przerabianie, przetwarzanie 2006 92 2007 57 2006 44 2007 18 2006 23 2007 22 2006 17 2007 19 2006 1 2007 14 2006 6 2007 6 art. 61 wytwarzanie, przetwarzanie, przerabianie, przewoŜenie i wywoŜenie prekursorów 2006 2 2007 2 Suma 2006 1 073 2007 1 164 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Komendy Wojewódzkiej Policji w Białymstoku W 2007 roku najwięcej czynów przeciwko ustawie o przeciwdziałaniu narkomanii odnotowano w kategorii posiadanie środków odurzających lub substancji psychotropowych (509 czynów), udzielanie ww. środków w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub osobistej (317 czynów) oraz udzielanie albo nakłanianie do uŜycia ww. środków (199 czynów). Ponadto z danych KWP w Białymstoku wynika, iŜ: - Większość czynów przeciwko ustawie o przeciwdziałaniu narkomanii popełniły osoby dorosłe (960 czynów). - Wśród ogólnej liczby 620 podejrzanych o czyny przeciwko ustawie odnotowano: 171 osób w przedziale wiekowym 21 - 24 lata, 244 osoby w przedziale wiekowym 17 - 20 lat oraz 69 osób nieletnich. - Wśród ogólnej liczby podejrzanych najwięcej odnotowano osób bezrobotnych – 274, ponadto187 uczniów oraz 25 studentów. W przewaŜającej większości sprawcami czynów łamiących przepisy ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii byli męŜczyźni, jedynie 29 osób – to kobiety. 15 - Nieletni sprawcy popełnili ogółem 125 czynów, przy czym działali przede wszystkim w mieście, gdzie popełnili ich zdecydowaną większość (114 czynów). Wszystkie czyny były popełnione indywidualnie. Analogicznie do przestępczości dorosłych, największy udział nieletnich odnotowano w kategoriach dot. posiadania, posiadania znacznej ilości i udzielania w celu osiągnięcia korzyści majątkowej. IV. WNIOSKI I REKOMENDACJE W związku z przedstawionymi informacjami nt. problemu narkomanii w województwie podlaskim oraz z podejmowanymi w tym przedmiocie działaniami, rekomenduje się podjęcie dodatkowych przedsięwzięć mających na celu poprawę skuteczności realizowanych zadań, tj.: 1. Przeprowadzenie kompleksowych badań nt. uŜywania środków psychoaktywnych przez młodzieŜ szkolną/akademicką z terenu województwa podlaskiego (rozpowszechnienie zjawiska uŜywania substancji psychoaktywnych, identyfikacja i pomiar czynników mających wpływ na podaŜ i popyt na środki psychoaktywne). 2. Rozwój pracy streetworkerskiej poprzez zaangaŜowanie liderów rówieśniczych w realizację działań środowiskowych oraz stworzenie formalnych grup „pracowników ulicznych” . 3. Rozszerzenie szkoleń dla nauczycieli, wychowawców, pedagogów szkolnych z zakresu przeciwdziałania narkomanii o treść merytoryczną dotyczącą narzędzi i metod praktycznych w pracy z dziećmi/młodzieŜą przejawiającą zachowania ryzykowne. Załącznik do Raportu: Wykaz - „Placówki udzielające pomocy osobom z problemem narkotykowym w województwie podlaskim”. Przygotowała: Anna Solińska. Ekspert wojewódzki ds. informacji o narkotykach i narkomanii. Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej w Białymstoku. 16