Program ochrony środowiska - Urząd Miasta i Gminy Mrozy

Transkrypt

Załącznik nr 1 do
Uchwały Nr IX/46/07
Rady Gminy Mrozy
z dnia 3 lipca 2007 r.
PROGRAM OCHRONY
ŚRODOWISKA
DLA GMINY MROZY
na lata 2006 – 2009
z uwzględnieniem perspektywy
na lata 2010 - 2013
Wykonawca:
Instytut Zrównoważonego Rozwoju Sp. z o.o.
Białystok, ul. Św. Rocha 5 lok. 202
Telefon / fax: 085 744 51 87
e-mail: [email protected]
www.izr.pl
SPIS TREŚCI
1.WSTĘP 5
1.1 W PROWADZENIE.................................................................................5
1.2 PODSTAWA OPRACOWANIA....................................................................5
1.3 GŁÓWNE ZAŁOŻENIA PROGRAMU.............................................................5
1.4 CEL PROGRAMU.................................................................................5
1.5 ZAWARTOŚĆ PROGRAMU.......................................................................6
1.6. OKRES OBOWIĄZYWANIA PROGRAMU.......................................................6
2.CHARAKTERYSTYKA GMINY MROZY............................................7
2.1 KRAJOBRAZ, KLIMAT I FORMY UŻYTKOWANIA TERENU ...................................7
2.2 GOSPODARKA....................................................................................8
2.3 DEMOGRAFIA I PROCESY SPOŁECZNE.....................................................10
2.4 ZASOBY I RÓŻNORODNOŚĆ PRZYRODNICZA OBSZARU GMINY.........................10
2.4.1 Zasoby wodne......................................................................10
2.4.2 Obszary chronione, rezerwaty, pomniki przyrody...............11
Gmina Mrozy znajduje się w wschodniej części Mińskiego Obszaru
Krajobrazu Chronionego. Największym walorem tych
terenów jest obecność naturalnych wysypowych stanowisk
jodły. ....................................................................................11
2.5 INFRASTRUKTURA TECHNICZNO – INŻYNIERYJNA .......................................12
2.5.1 Drogi.....................................................................................12
2.5.2 Zaopatrzenie w wodę...........................................................13
2.5.3 Kanalizacja i oczyszczanie ścieków....................................13
2.5.4 Składowiska odpadów stałych i ich utylizacja......................14
2.5.5 Urządzenia ochrony powietrza............................................14
3.OCENA AKTUALNEGO STANU ŚRODOWISKA, ZASOBÓW
NATURALNYCH ORAZ TECHNICZNEJ INFRASTRUKTURY
OCHRONY ŚRODOWISKA.....................................................15
3.1. ZASOBY I JAKOŚĆ WÓD.....................................................................15
3.1.1. Wody powierzchniowe..........................................................15
3.1.2. Wody podziemne..................................................................15
3.1.3. Gospodarka wodno – ściekowa ...........................................16
3.1.4. Wnioski..................................................................................16
3.2. GLEBY, SUROWCE MINERALNE.............................................................16
3.2.1. Wnioski..................................................................................18
3.3. LASY............................................................................................18
3.3.1. Wnioski..................................................................................19
3.4. WALORY PRZYRODNICZE....................................................................19
3.5. POWIETRZE ATMOSFERYCZNE..............................................................20
3.5.1. Emisja zanieczyszczeń i ich źródła......................................20
2
3.5.2. Jakość powietrza..................................................................20
3.5.3. Wnioski..................................................................................20
3.6. HAŁAS..........................................................................................21
3.6.1. Wnioski..................................................................................22
3.7. PROMIENIOWANIE ELEKTROMAGNETYCZNE NIEJONIZUJĄCE...........................22
3.7.1. Wnioski..................................................................................23
3.8. GOSPODARKA ODPADAMI...................................................................23
4. WYTYCZNE DO SPORZĄDZANIA GMINNYCH PROGRAMÓW
OCHRONY ŚRODOWISKA 24
4.1 ZASADY OGÓLNE............................................................................24
4.2 LIMITY KRAJOWE UJĘTE W „II POLITYCE EKOLOGICZNEJ PAŃSTWA”.............25
4.3 PODZIAŁ LIMITÓW KRAJOWYCH NA LIMITY WOJEWÓDZKIE I POWIATOWE.........26
4.4 ŹRÓDŁA INFORMACJI WYMAGANE PRZY SPORZĄDZANIU PROGRAMÓW GMINNYCH. 27
4.5 PROGRAMY REGIONALNE I LOKALNE NA SĄSIEDNICH OBSZARACH....................27
5. ZAŁOŻENIA WYJŚCIOWE PROGRAMU OCHRONY
ŚRODOWISKA
28
5.1 UWARUNKOWANIA ZEWNĘTRZNE PROGRAMU ...........................................28
5.1.1 Polityka Ekologiczna Państwa ..............................................29
5.1.2 Integracja z Unią Europejską ................................................30
5.1.3 Strategia województwa mazowieckiego ...............................31
5.1.4 Założenia ochrony środowiska dla powiatu mińskiego .........33
5.1.5 Najważniejsze akty prawne w zakresie ochrony środowiska
.............................................................................................33
6. ZAŁOŻENIA OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY MROZY DO
2013 ROKU
34
6.1 GMINNE
LIMITY RACJONALNEGO WYKORZYSTANIA ZASOBÓW NATURALNYCH I
........................................................34
6.2 NADRZĘDNY CEL PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY MROZY.......35
6.3 PRIORYTETY EKOLOGICZNE .................................................................35
POPRAWY STANU ŚRODOWISKA
7. CELE SZCZEGÓŁOWE, OPERACYJNE I DZIAŁANIA
PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY
MROZY
37
7.1 CEL SZCZEGÓŁOWY: .........................................................................37
OGRANICZENIE EMISJI SUBSTANCJI I ENERGII .................................................37
7.2 CEL SZCZEGÓŁOWY: .........................................................................38
OCHRONA ZASOBÓW ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO I KRAJOBRAZU ...................38
7.3 CEL SZCZEGÓŁOWY: .........................................................................39
RACJONALNE GOSPODAROWANIE ŚRODOWISKIEM.............................................39
7.4 CEL SZCZEGÓŁOWY: .........................................................................39
3
ZWIĘKSZENIE AKTYWNOŚCI
OBYWATELSKIEJ I WYŻSZY STAN ŚWIADOMOŚCI
EKOLOGICZNEJ SPOŁECZEŃSTWA.......................................................39
8. HARMONOGRAM REALIZACJI PRZEDSIĘWZIĘĆ I
URUCHAMIANIA ŚRODKÓW FINANSOWYCH ....................41
8.1.1. Szacunkowe koszty realizacji Programu w latach 2006 –
2013 ....................................................................................42
9. MONITORING I ZARZĄDZANIE ŚRODOWISKIEM, W TYM
PROGRAMEM
45
9.1 MONITORING STANU ŚRODOWISKA.......................................................45
9.2 MONITORING POLITYKI EKOLOGICZNEJ..................................................45
9.3 ZARZĄDZANIE PROGRAMEM.................................................................45
9.4 HARMONOGRAM WERYFIKACJI CELÓW I KIERUNKÓW DZIAŁAŃ ORAZ TERMINÓW
PRZYGOTOWYWANIA RAPORTÓW Z WYKONANIA PROGRAMÓW.....................46
9.5 EDUKACJA EKOLOGICZNA....................................................................46
9.6 UPOWSZECHNIANIE INFORMACJI O STANIE ŚRODOWISKA I WYKONANIU PROGRAMU
...............................................................................................47
10. PIŚMIENNICTWO I MATERIAŁY WYKORZYSTANE DO
OPRACOWANIA PROGRAMU................................................49
4
1. WSTĘP
1.1 Wprowadzenie
Program ochrony środowiska ma za zadanie pomoc w rozwiązywaniu istniejących
problemów, a także przeciwdziałać zagrożeniom które mogą pojawić się w przyszłości.
„Program ochrony środowiska Gminy Mrozy” jest zarówno długoterminowym planem
strategicznym do 2013 r., jak też planem wdrożeniowym na lata 2006 – 2009.
W myśl art. 17 Ustawy Prawo ochrony środowiska z dnia 27 kwietnia 2001r. (Dz.U. z
2001r. Nr 62, poz. 627, z póź. zm.) niniejszy program ochrony środowiska został
opracowany zgodnie z polityką ekologiczną państwa. Wdrożenie programu umożliwi
osiągnięcie celów założonych w tej polityce oraz realizację zasad, a także stworzenie i
funkcjonowanie na analizowanym obszarze zintegrowanego zespołu instalacji i urządzeń
służących ochronie środowiska naturalnego, spełniającego wymagania określone w
nowych przepisach o ochronie środowiska.
1.2 Podstawa opracowania
Podstawą opracowania jest umowa zawarta przez Instytut Zrównoważonego Rozwoju
z Urzędem Gminy w Mrozach.
q
Podstawa prawna opracowania
Opracowanie niniejszego programu ochrony środowiska wynika z:
◊art. 17 Ustawy z dnia 28 lipca 2005r. Prawo ochrony środowiska (Dz.U. z 2005r. Nr 113,
poz. 954) - nakładającego na gminę obowiązek opracowania ww. programu.
Programy są opracowywane na szczeblu gminnym. Projekt gminnego programu ochrony
środowiska uchwala Rada Gminy.
1.3 Główne założenia programu
W związku z tym, że istnieje ścisła zależność pomiędzy stanem środowiska, jakością
jego poszczególnych komponentów i rozwojem gospodarczym regionu, w programie
zaprezentowano:
⇒ podejście sektorowe, w odniesieniu do analizy aktualnego stanu środowiska oraz
monitorowania jego przyszłych zmian,
⇒ podejście integralne, dotyczące określenia działań niezbędnych do realizacji w
dziedzinie ochrony środowiska, związanych z głównymi kierunkami rozwoju gminy.
1.4 Cel programu
Program ochrony środowiska daje wytyczne dla formułowania polityki ochrony
środowiska w regionie. Zawarte w nim zadania pozwolą zapewnić odpowiednie warunki
życia mieszkańców przy zakładanym rozwoju gospodarczym. Długoterminowy cel
programu sformułowany został następująco:
Harmonijny, zrównoważony rozwój gminy, w którym wymagania ochrony
środowiska mają nie tylko istotny wpływ na przyszły charakter regionu, ale również
wspierają jego rozwój gospodarczy.
5
1.5 Zawartość programu
najważniejszych walorów środowiska naturalnego i zagrożeń
wynikających z zanieczyszczenia środowiska.
Ø Wskazanie działań inwestycyjnych, organizacyjnych oraz edukacyjnych
zmierzających do poprawy stanu środowiska i zachowania równowagi ekologiczno
- społeczno - gospodarczej zgodnie z wymogami polityki ekologicznej państwa i
dyrektywami UE.
Ø Oszacowanie niezbędnych nakładów na inwestycje proekologiczne oraz ustalenie
priorytetów i źródeł ich finansowania.
Ø Ułatwienie starań o pomoc finansową podejmowanych przez władze
samorządowe i podmioty gospodarcze w instytucjach krajowych i zagranicznych
na realizację zadań proekologicznych.
Ø Identyfikacja
1.6. Okres obowiązywania programu
Okres obowiązywania Programu przyjmuje się zgodnie z ustaleniami art. 14 ust. 2
Prawa ochrony środowiska, który stanowi, iż politykę ekologiczną przyjmuje się na cztery
lata, z tym że przewidziane w niej działania w perspektywie obejmują kolejne cztery lata.
W związku z tym Program przyjmuje się na lata 2006- 2009 z perspektywą do 2013 roku.
Ocena i weryfikacja realizacji zadań Programu dokonywana będzie co 2 lata,
licząc od dnia uchwalenia Programu, zgodnie z wymogami ustawy. Aktualizacja programu
ochrony środowiska jak powinna nastąpić wraz z upływem 4 lat obowiązywania
Programu.
6
2. CHARAKTERYSTYKA GMINY MROZY
2.1 Krajobraz, klimat i formy użytkowania terenu
Położenie
Gmina Mrozy położona jest we wschodniej części województwa mazowieckiego w
powiecie mińskim. Graniczy z gminami: od zachodu z gminą Cegłów, od północy z gminą
Kałuszyn, od wschodu z gminą Kotuń, od południowego wschodu z gminą Wodynie i od
południowego zachodu z gminą Latowicz. Siedziba Gminy znajduje się we wsi Mrozy,
która ze względu na dogodne położenie jest największym miejscem koncentracji ludności,
działań inwestycyjnych oraz centralnym ośrodkiem społeczno – gospodarczym i
kulturalnym całej Gminy. Wieś Mrozy oddalona jest 58 km od centrum Warszawy i 38 km
od Siedlec.
W skład Gminy wchodzą następujące miejscowości: Borki, Choszcze, Dąbrowa,
Dębowce, Gójszcz, Grodzisk, Guzew, Jeruzal, Kołacz, Kruki, Kuflew, Lipiny, Lubomin,
Łukówiec, Mała Wieś, Mrozy, Natolin, Płomieniec, Porzewnica, Rudka, Skruda, Sokolnik,
Topór, Trojanów, Wola Paprotnia, Wola Rafałowska.
Mapa sytuacyjna
Gmina Mrozy zajmuje powierzchnie 145 km2 (dokładnie 14489 ha), co zalicza ją do
gmin średniej wielkości. W powiecie mińskim pod względem obszarowym jest największą
gminą.
Gmina Mrozy ma w stosunku do wielu gmin w Polsce korzystne położenie. Składa
się na to odległość od większych miast (Warszawa, Mińsk, Mazowiecki, Siedlce), linia
7
kolejowa o bardzo dużym znaczeniu krajowym oraz międzynarodowym i sąsiedztwo drogi
krajowej nr 2.
Rzeźba terenu
Gmina Mrozy położona jest w obrębie wysoczyzny polodowcowej, na terenie
mezoregionów: Obniżenie Węgrowskie (wschodnia część gminy) i Wysoczyzna
Kałuszyńska (część zachodnia). Obie jednostki należą do makroregionu Wysoczyzna
Siedlecka. W porównaniu z terenami wschodniej Polski, rzeźba terenu Gminy jest dobrze
zróżnicowana. Wysokości bezwzględne wahają się od około 140 m n.p.m. w dolinie
Witówki do 180 m n.p.m. na wzgórzach morenowych w rejonie wsi Wola Paprotnia
(północna część Gminy) oraz nieco ponad 170 m n.p.m. w rejonie wsi Jeruzal
(południowa część). Taka rzeźba terenu zawdzięcza swój kształt obecności i działalności
na tym terenie lądolodu. Dzięki niemu w plejstocenie i holocenie został ukształtowany
specyficzny krajobraz całych Nizin Środkowopolskich. Powierzchnia gminy jest falista i
urozmaicona licznymi dolinami rzecznymi i strumieniami.
Rzeka Witówka II płynie od wsi Kruki przez Mrozy, Rudkę do Porzewnicy, gdzie
łączy się z rz. Witówką. Rzeka Witówka swój początek bierze w okolicach wsi Kołacz,
płynie przez gminę na północny – wschód i wpada do rzeki Kostrzyń, potem do rz. Liwiec i
do Bugu. Rzeka Sitkówka wypływa z sąsiedniej gminy Kałuszyn, płynie przez północną
część gminy Mrozy. Jej rozszerzenie w Skrzekach tworzy staw, który jest atrakcją w
okresie letnim. Gleby ogólnie nieurodzajne, przeważają gleby średniej i słabej jakości.
Mikroklimat, rzeki, stawy i bogata roślinność to walory przyrodniczo – turystyczne gminy.
Średnia wysokość położenia sięga od 140 do 190 m n.p.m.
Klimat
Klimat występujący na obszarze gminy charakteryzuje się specyficznymi
parametrami o zasięgu lokalnym. Wysokość położenia i duża ilość wód zaskórnych
decyduje, że na terenie gminy tworzy się ostry w porównaniu z resztą regionu mikroklimat.
Lato jest tu chłodniejsze i bardziej wietrzne. Znacznie silniejsze ochłodzenie następuje też
zimą. Pokrywa śnieżna utrzymuje się znacznie dłużej niż okolicznych miejscowościach, co
znalazło też wyraz w projekcie herbu gminy zawierającym jako element symbol płatka
śniegu.
2.2 Gospodarka
Podmioty gospodarcze
Struktura prowadzonej działalności gospodarczej na terenie gminy Mrozy przedstawia
tabela nr 1 (pomioty gospodarki narodowej wg sekcji EKD to ogółem 439 pozycji z tego zakresu –
stan na 31.12.2002r.).
TABELA 1
Struktura działalności gospodarczej wg sekcji PKD w roku 2002.
Lp.
Dział gospodarki i usług
1.
2.
Mechanika maszyn i naprawa pojazdów
Usługi ślusarskie
Usługi budowlane, remontowe,
malarskie
Usługi transportowe i roboty ziemne
Handel, handel detaliczny
Usługi stolarskie i leśne
3.
4.
5.
6.
Liczba
zarejestrowanych
przedsiębiorców
14
6
Struktura (%)
3,2
1,4
67
15,2
27
149
29
6,1
34,0
6,6
8
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
Usługi turystyczne i hotelarskie
Gastronomia
Usługi wod. – kan., melioracja,
studniarstwo, gazowe
Oświata, ochrona zdrowia
Instalatorstwo i usługi elektryczne
Usługi weterynaryjne i obsługa zwierząt
Pozostałe
Ogółem wg rejestru gminy:
6
1,4
15
3,4
10
13
1
102
2,3
3,0
0,2
23,2
439
Źródło: Dane Urzędu Gminy w Mrozach
W strukturze podmiotów gospodarki narodowej dominują podmioty sfery usługowej oraz
handlu. Położenie gminy w obszarze bezpośredniego oddziaływania dużego miasta, jakim
jest Warszawa stwarza korzystne warunki dla rozwoju właśnie tych gałęzi gospodarki.
Działalność typowo rolnicza jest stosunkowo mocno rozwinięta i pomimo zmian w
kierunku rozwoju prywatnych inicjatyw gospodarczych w dalszym ciągu stanowi o
potencjale gminy Mrozy.
Rolnictwo
Gmina Mrozy zaliczana jest do gmin o silnej funkcji rolniczej. Jednakże sąsiedztwo
dużej aglomeracji miejskiej Warszawy, a także miasta powiatowego Mińsk Mazowiecki
sprawia, że wzdłuż głównych ciągów komunikacyjnych, przebiegających głównie w
północnej części gminy, silnie rozwinęła się działalność pozarolnicza.
TABELA 2
Struktura użytków rolnych wg przeznaczenia w GMINIE MROZY
Wyszczególnienie
Grunty orne
Sady
Użytki zielone
Pastwiska
Razem użytki rolne:
Powierzchnia w
[ha]
5 606
99
3 116
994
9 820
Udział % w użytkach
rolnych
57,09
1,01
31,73
10,12
100,0
Udział % w użytkach
ogółem
38,9
0,7
21,5
6,8
67,6
Źródło: „Plan rozwoju lokalnego gminy wiejskiej Mrozy” – 2005 r.
Obszar gminy charakteryzuje się wysokim udziałem użytków rolnych, których łączna
powierzchnia 9 820 ha stanowi 67,6% powierzchni gminy. W strukturze użytków rolnych
grunty orne stanowią ok. 57% (5 606 ha), sady 1,0%. Lasy zajmują 24% powierzchni
gminy, zaś tereny pozostałe i nieużytki ok. 7%.
TABELA 3
Struktura gospodarstw rolnych
Grupy obszarowe
użytków rolnych
ogółem
do 1 ha
1 – 5 ha
5 – 10 ha
10 – 15 ha
15 ha i więcej
Gospodarstwa w
liczbach
bezwzględnych
1 629
324
781
370
96
58
Powierzchnia
ogólna w [ha]
w tym użytków
rolnych
8 180,67
7 087,22
161,71
115,70
2 400,30
1 989,71
2 933,70
2 579,91
1 282,70
1 133,37
1 402,26
1 268,53
Źródło: dane GUS
Średnia wielkość gospodarstwa rolnego wynosi 5,02 ha gruntów i jest znacznie
niższa od przeciętnej w kraju.
9
2.3 Demografia i procesy społeczne
Gmina Mrozy należy do przeciętnych pod względem liczby mieszkańców i
powierzchni, gmin wiejskich województwa mazowieckiego. Sieć osadniczą gminy tworzy
26 miejscowości. Najliczniejszą miejscowością na terenie gminy są Mrozy. Sieć osadnicza
jest stosunkowo mocno rozdrobniona, przy czym silnie zaznacza się polaryzacja gęstości
zaludnienia w kierunku północnym, tj. w kierunku szlaków i dróg komunikacyjnych
łączących gminę z siecią dróg wojewódzkich i krajowych. Fakt niewielkiego
przestrzennego skupienia mieszkańców oraz występujące duże różnice w nasileniu
procesów urbanizacyjnych w poszczególnych częściach gminy są niekorzystne, gdyż
utrudniają wyposażenie w obiekty infrastruktury technicznej i społecznej.
Na 100 osób w wieku produkcyjnym przypadają 74 osoby w wieku nieprodukcyjnym.
TABELA 4
Ludność wg ekonomicznych grup wiekowych na dzień 30.12.2004 r.
Wyszczególnienie
Razem
w wieku przedprodukcyjnym (0 – 17 lat)
produkcyjnym (18 – 59/64 lata)
poprodukcyjnym (60 – 65 lat i więcej)
Ogółem
8 821
1 929
5 291
1 601
Mężczyźni
4 398
1 028
2 861
509
Kobiety
4 423
901
2 430
1 092
Źródło: Dane GUS
TABELA 5
Ludność GMINY MROZY z uwzględnieniem rodzaju zabudowy
Jednostka administracyjna
Gmina Mrozy
Typ zabudowy
jednorodzinna
zagrodowa
Ilość budynków
2 155
Liczba
mieszkańców
8 620
Źródło: dane z Urzędu Gminy w Mrozy – 2006r.
2.4 Zasoby i różnorodność przyrodnicza obszaru gminy
2.4.1 Zasoby wodne
Ø Wody powierzchniowe
System wód powierzchniowych na terenie gminy Mrozy jest dużym jej atutem
krajobrazowym. Liczne doliny rzeczne stanowią ciekawe urozmaicenie środowiska
przyrodniczego. Na system ten składają się głównie rzeki Witówka I i Witówka II. Rzeka
Witówka II płynie od Kruków przez Mrozy, Rudkę do Porzewnicy, gdzie łączy się z
Witówką I. Witówka I bierze swój początek w okolicach Kołacza, płynie przez gminę na
północny wschód i wpada do Kostrzynia, potem do Liwca i do Bugu. Przez północną
część gminy, dokładnie przez rezerwat Przełom Witówki płynie na niewielkim odcinku
rzeka Witkówka, która swój początek bierze w okolicach Kałuszyna. Na terenie gminy
znajdują się stawy hodowlane: Skrzeki zasilane przez Witkówkę oraz w Dębowcach –
zasilane przez rzekę Kostrzyń.
Ø Wody podziemne
Gmina położona jest na terenie głównego zbiornika wód podziemnych Subniecka
Warszawska. Zasoby dyspozycyjne zbiornika wynoszą 0,1 l/s.km2. Średnia głębokość
ujęć wody na obszarze tego zbiornika wynosi ok. 180 m. Wody te mają pochodzenie
trzeciorzędowe. Charakteryzują się zwiększoną zawartością żelaza i manganu, co
powoduje że dla celów pitnych woda musi podlegać procesowi uzdatniania.
10
Na terenie gminy nie eksploatowane są ujęcia wody trzeciorzędowej, użytkowany
poziom wodonośny pochodzi zaś z czwartorzędu. Głębokość występowania poziomu
wodonośnego waha się od 60 – 80 do 30 – 40 m.
2.4.2 Obszary chronione, rezerwaty, pomniki przyrody
Gmina Mrozy znajduje się w wschodniej części Mińskiego Obszaru Krajobrazu
Chronionego. Największym walorem tych terenów jest obecność naturalnych wysypowych
stanowisk jodły.
W gminie Mrozy znajdują się cztery rezerwaty przyrody:
Ø Rudka – rezerwat o powierzchni 125,64 ha, utworzony w 1964 r.; rezerwat
przyrody leśny utworzony ze względu na las sosnowy z domieszką jodły,
świerka, grabu, modrzewia, osiki, brzozy i dębu; drzewostan grądów tworzy
grab i dąb z udziałem sosny; podszycie stanowi leszczyna, jarzębina, kalina,
jałowiec oraz dość bogate runo, w którym dominują gwiazdnica
wielkokwiatowa, gajowiec żółty, przylaszczka pospolita, fiołek leśny, zawilec
gajowy i szczawnik zajęczy; jest trawa zwisła, kokoryczka wonna, miodownik
melisowaty, dzwonek brzoskwiniolistny, a także groszek czerniejący, wyka
kaszubska i inne; są gatunki objęte całkowitą ochroną – lilia złotogłów,
konwalia, marzanna, płożący bluszcz pospolity i in.; zwierzęta to sarny, dziki,
łosie, lisy, zające, jeże, wiewiórki oraz ptaki leśne i parkowe;
Ø Florianów – rezerwat o powierzchni 406,04 ha utworzony w 1991 r. w
okolicach Płomieńca; krajobrazowy rezerwat przyrody nieożywionej; powstał
dla ochrony form polodowcowych ozu, moreny czołowej i wydmy
parabolicznej;
Ø Przełom Witówki – rezerwat o powierzchni 92,30 ha utworzony w 1995 r.;
rezerwat przyrody florystyczny; położony jest 6 km na południowy wschód od
Grodziska k. Porzewnicy i rz. Witówki; utworzony został dla ochrony
zespołów roślinnych i leśnych;
Ø Rogoźnica – rezerwat o pow. 77,89 ha utworzony w 1998 r., położony
niedaleko Topora; rezerwat przyrody leśny.
Na terenie gminy znajduje się też Krajobrazowy park zabytkowy w Kuflewie.
Jego powierzchnia wynosi 17 ha. Do pomników przyrody zaliczono kilkanaście lip o
obwodzie 3 – 4 m tworzących wspaniałą aleję. Przy fosie, otaczającej dworek rośnie
szpaler okazałych drzew: kasztanowce, dęby, lipy. Wschodnia strona parku zakończona
jest drogą wysadzaną okazałymi jesionami.
TABELA 6
Pomniki przyrody występujące na terenie GMINY MROZY
L.p.
1
Nr
Rej.
woj.
13
2
14
3
15
4
16
Podstawa prawna
Orzeczenie UW w
Warszawie zn. Lb5/86/2735/55 z 30.
12.1955r.
Orzeczenie UW w
12.1955r.
Orzeczenie UW w
12.1955r.
Orzeczenie UW w
Warszawie zn. Lb-
Lokalizacja
Rodzaj
Obwód
[cm]
Wysokość
[m]
Mrozy, ul. Pokoju 10
dąb szypułkowy
414
24
dąb szypułkowy
328
21
2 dęby szypułkowe
415, 390
22, 20
Kuflew, obok muru
cmentarza
11 lip drobnolistnych
130-438
17
11
5/89/2738/55 z 30.
12.1955r.
Orzeczenie UW w
12.1957r.
Orzeczenie UW w
12.1957r.
Orzeczenie UW w
12.1957r.
Orzeczenie UW w
12.1957r.
Orzeczenie PWRN
Warszawa z
dn.1.08.1972 Nr Rlop –
931/27/72
Orzeczenie PWRN
Warszawa z
dn.14.06.1973 Nr Rlop –
831/88/73
Orzeczenie UW z
31,10,1974 r. RLSX –
831/215/74
Orzeczenie UW w
Siedlcach z 21.12 1976
r. RLS-OP-IX7140/19/76
Orzeczenie UW w
r. RLS-OP-IX-7140/4/77
5
23
6
24
7
25
8
28
9
37
10
69
11
114
12
157
13
166
14
189
Orzeczenie UW w
r. RLS-OP-IX7140/12/78
15
190
16
339
Orzeczenie UW w
r. RLS-OP-IX7140/14/78
Zarz. Woj. Siedl. 23/85 z
30.09.1985r.
17
359
Zarz. Woj. Siedl. 100/89
z 22.12.1989r.
18
358
Zarz. Woj. Siedl. 24/86 z
15.0.1986r.
kościelnego
Kuflew, granica
zabytkowego parku
54 lip drobnolistnych,
grab
62-280
170
17-23
Kuflew, park
zabytkowy
90-432
18-27
Kuflew, park
zabytkowy
164-282
18-22
Rudka Sanatoryjna,
park sanatoryjny
8 dębów
szypułkowych
233-419
20-23
Rudka Sanatoryjna,
park
dąb szypułkowy
378
20
Kuflew, przy drodze
Kuflew – Latowicz
lipa drobnolistna
422
28
Rudka Sanatoryjna
jodła pospolita
294
35
Choszcze 2
dąb szypułkowy
480
27
Mrozy, dz. Nr 656, ok.
200 m od szosy
Mrozy – Grodzisk,
Grodzisk, płn. Stok
pagórka pomiędzy
linią kolejową Siedlce
– Mińsk
Mrozy, ul. Pokoju 41,
przy bud.
mieszkalnym
buk zwyczajny
293
23
sosna pospolita
315
193
klon zwyczajny
216
22
Kuflew, w płd. – zach.
części parku
dąb szypułkowy
400
22
12 brzóz
brodawkowych
sosna pospolita
120-225
20-23
274
22
gm. Mrozy Gójszcz
oddział 71d
Źródło: Powiatowy program ochrony środowiska
2.5 Infrastruktura techniczno – inżynieryjna
2.5.1 Drogi
Powiązania komunikacyjne gminy są dość korzystne. Stanowi o tym między innymi
bliskość Mińska Mazowieckiego oraz Warszawy. Układ komunikacyjny w gminie składa
się z dróg o różnym znaczeniu, a także zróżnicowanym natężeniu ruchu. Ma to związek z
funkcją rolniczą regionu. Układ sieci drogowej na terenie gminy tworzą: drogi powiatowe,
gminne, wewnętrzne oraz drogi prywatne, których część nie posiada uregulowanego
statusu prawnego. Powiązania komunikacyjne gminy Mrozy odbywają się w oparciu o linię
12
kolejową magistrali E 20 Warszawa – Berlin – Moskwa, realizującą połączenie z
Warszawą i Siedlcami. Przez teren gminy nie przebiega żadna droga krajowa.
TABELA NR 7
Zestawienie dróg powiatowych w GMINIE MROZY.
Nazwa drogi
Opis
łączy gminę z Mińskiem Mazowieckim i Cegłowem
łączy gminę z Kałuszynem i Latowiczem
łączy miejscowość Mrozy z miejscowością Grodzisk
łączy miejscowość Grodzisk z miejscowością Topór
łączy miejscowość Guzew z miejscowością Mała
Wieś
łączy miejscowość Dąbrowa z miejscowością
Trojanów
łączy południową część gminy z północnymi rejonami
gminy Latowicz
łączy miejscowość Jeruzal z miejscowością Dębowce
Droga nr 36 – 248 Mińsk Mazowiecki – Mrozy
Droga nr 36 – 249 Kałuszyn – Mrozy - Latowicz
Droga nr 36 – 316 Mrozy - Grodzisk
Droga nr 36 – 317 Grodzisk - Topór
Droga nr 36 – 318 Guzew – Mała Wieś
Droga nr 36 – 319 Dąbrowa - Trojanów
Droga nr 36 – 320 Posiadały – Kiczki – Jeruzal
Droga nr 36 – 321 Jeruzal - Dębowce
Źródło: dane Urzędu Gminy, 2006 r.
Wszystkie ww. drogi powiatowe są sklasyfikowane jako drogi V klasy technicznej.
Oprócz wymienionych funkcji obsługują przyległe im gospodarstwa. Na terenie większych
miejscowości pełnią ponadto funkcje uliczne.
2.5.2 Zaopatrzenie w wodę
Miejscowości z terenu Gminy Mrozy zaopatruje w wodę stacja uzdatniania wody
„Piaseczno – Kuflew” położona na terenie wsi Piaseczno gmina Cegłów.
Studnie wiercone – głębinowe nr 1, 3, 4, 5 położone są na terenie wsi Piaseczno,
natomiast studnia wiercona nr 2 położona jest na terenie wsi Huta Kuflewska gm. Cegłów.
Teren stacji wodociągowej oraz studni głębinowych jest wygrodzony i wydzielony
geodezyjnie, jest współwłasnością Gminy Cegłów, Latowicz i Mrozy. Wody popłuczne,
przelewowe oraz spustowe odprowadzane są do rowu melioracyjnego kolektorem krytym
po terenie wsi Piaseczno. Ponieważ wydajność studni Qeksp. = 241 m3/h nie pokrywa
maksymalnego
godzinowego
zapotrzebowania
wody,
stację
wodociągową
zaprojektowano i wykonano w układzie dwustopniowego pompowania wody, ze
zbiornikami wyrównawczymi. Stacja wodociągowa zabezpiecza wodę zarówno na cele
bytowo gospodarcze jak i p. pożarowe.
TABELA NR 8
Sieć wodociągowa na terenie GMINY MROZY
Wyszczególnienie
sieć w [km]
przyłącza do budynków mieszkalnych
zdroje uliczne
zużycie wody w gospodarstwach domowych
wodociągowo - rozdzielcza
wodociągowe
w dam3
na 1 mieszkańca w dam3
Gmina Mrozy
119,4
2 272
3
135,5
16,49
Źródło: „Plan rozwoju lokalnego gminy wiejskiej Mrozy” – 2005 r.
Z wodociągu gminnego ma możliwość korzystania około 95% mieszkańców. Do
zwodociągowania pozostały dwie miejscowości: Porzewnica i Topór.
2.5.3 Kanalizacja i oczyszczanie ścieków
Gmina posiada lokalny system odprowadzania ścieków i unieszkodliwiania
nieczystości płynnych – oczyszczalnia ścieków wraz z systematycznie rozbudowywaną
13
siecią kanalizacji sanitarnej. Ścieki komunalne w poszczególnych miejscowościach z
indywidualnych gospodarstw domowych zagospodarowywane są w obrębie ich własnych
gruntów. Mimo postępów w sferze skanalizowania gminy w ostatnich latach wciąż
większość mieszkańców gminy odprowadza ścieki do szamb, które są często
nieszczelne, co powoduje przenikanie dużych ilości zanieczyszczeń do gruntu, a w
konsekwencji do wód powierzchniowych i podziemnych.
Oczyszczalnia ścieków posiada przepustowość 300 m3/d. Przewidziano możliwość
jej rozbudowy do przepustowości 600 m3/d. Oczyszczaniu podlegają ścieki komunalne.
Około 20% ogólnej ilości ścieków dopływających do oczyszczalni stanowią ścieki
dowożone transportem asenizacyjnym z szamb zlokalizowanych w Mrozach i okolicy.
Procesy technologiczne realizowane są w uproszczonym układzie oczyszczalni typu
mechaniczno – biologicznego bez sedymentacji wstępnej. Oczyszczanie biologiczne
ścieków odbywa się w zblokowanym ciągu technologicznym BIOBLOK-PS i oparte jest na
metodzie niekonwencjonalnego, niskoobciążonego osadu czynnego, z pełną
denitryfikacją oraz usuwaniem związków biogennych, w warunkach tlenowo –
beztlenowych. Unieszkodliwianie osadów powstających w procesie oczyszczania ścieków
polega na ich tlenowej stabilizacji, zagęszczeniu i mechanicznym odwodnieniu na prasie
filtracyjnej taśmowej.
2.5.4 Składowiska odpadów stałych i ich utylizacja
Podstawową metodą unieszkodliwiania odpadów w Gminie Mrozy, jak i w całym
powiecie mińskim jest składowanie. Według danych WIOŚ na terenie gminy nie
funkcjonuje żadne czynne składowisko przyjmujące odpady komunalne. Odpady z gminy
Mrozy są odbierane od właścicieli nieruchomości przez Zakład Gospodarki Komunalnej i
przekazywane do utylizacji uprawnionym podmiotom.
2.5.5 Urządzenia ochrony powietrza
Ciepłownictwo
W gminie nie ma sieci ciepłowniczej, gospodarstwa domowe korzystają z własnych
systemów grzewczych. Są to piece CO na paliwa stałe tj. węgiel i koks. Sytuacja taka
niekorzystnie wpływa na stan środowiska.
Gazownictwo
Gmina nie posiada sieci gazu przewodowego. W chwili obecnej zapotrzebowanie na gaz
zaspokajane jest z butli lub zbiorników napełnianych w odpowiednich punktach.
Dystrybucja gazu propan – butan prowadzona jest przez kilku prywatnych pośredników.
Najbliższe źródło gazu stanowi punkt zaporowo - upustowy w miejscowości Nart w Gminie
Jakubów na magistrali gazowej ø700 Kobryń – Warszawa.
14
3. OCENA AKTUALNEGO STANU ŚRODOWISKA,
ZASOBÓW NATURALNYCH ORAZ TECHNICZNEJ
INFRASTRUKTURY OCHRONY ŚRODOWISKA.
3.1. Zasoby i jakość wód
3.1.1.Wody powierzchniowe
Teren gminy Mrozy jak również całego powiatu mińskiego zaliczany jest do
obszaru posiadającego ubogie zasoby wodne. Niskie parametry retencjonowania wezbrań
utrudniają zagospodarowanie wód powierzchniowych. Podstawowy wpływ na stan
zasobów wodnych ma ich pobór i wykorzystanie podczas odprowadzania ścieków.
Sieć hydrologiczna powiatu charakteryzuje się dużą ilością cieków wodnych o
małych przepływach. Niewielkie zlewnie powodują, że w okresach letnich susz dochodzi
do całkowitego ich wysychania. Niskie stany wód lub ich okresowy brak powodują bardzo
słaby rozwój fauny w ciekach, ponadto powodują, że nawet niewielkie ilości
zanieczyszczeń wprowadzonych do tych wód powodują bardzo szybki wzrost poziomu ich
zanieczyszczeń.
Monitoring regionalny jakości wody w wybranych rzekach przeprowadza
Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Warszawie Delegatura w Mińsku
Mazowieckim. Klasyfikacja ogólna, uwzględniająca cechy fizyko – chemiczne,
bakteriologiczne i hydrobiologiczne, obliczona na podstawie stężeń charakterystycznych,
wykazała, że na obszarze powiatu mińskiego do 2002 roku nie było wód spełniających
kryteria dla I, II czy III klasy czystości. Badania wykonane przed 2003 r. wykazują, że
wody powierzchniowe nie odpowiadały normom (non) ani pod względem
bakteriologicznym ani fizykochemicznym. Głównymi czynnikami decydującymi o non są
przekroczone zawartości azotu ogólnego, fosforu ogólnego oraz przekroczony wskaźnik
miano coli typu fekalnego.
Podstawowe źródła zanieczyszczenia wód powierzchniowych to ścieki
(surowe lub niedostatecznie oczyszczone) komunalne z jednostek osadniczych.
Zanieczyszczenie wód powierzchniowych wskutek nieracjonalnej gospodarki ich
zasobami oraz odprowadzania do nich ścieków (nieoczyszczonych lub niedostatecznie
oczyszczonych) nadal ogranicza ich znaczenie gospodarcze, turystyczne i ekologiczne.
3.1.2.Wody podziemne
Jakość wód podziemnych na terenie całego powiatu mińskiego badana była w
ramach monitoringu krajowego (badania prowadzone przez Państwowy Instytut
Geologiczny w Warszawie). Na terenie powiatu wody podziemne pobierane są jeden raz
w ciągu roku w trzech punktach pomiarowych zlokalizowanych w miejscowościach: Huta
Kuflewska, gmina Cegłów (ujęcie które zaopatruje w wodę gminę Mrozy zlokalizowane
jest we wsi Piaseczno – gmina Cegłów) – nr otworu 26, Poręby Leśne, gmina
Stanisławów – nr otworu 27, Kałuszyn – nr otworu 1 729. Kontrolą objęte są wody z
utworów czwartorzędowych.
Na podstawie wyników badań z 2003 r. można stwierdzić, że przekroczenia normy
dla wód przeznaczonych do picia i na potrzeby gospodarcze, występują w zakresie żelaza
i manganu (we wszystkich punktach), a w wodach gruntowych w punkcie Poręby Leśne
15
dodatkowo w zakresie glinu, odczynu i twardości ogólnej. Pomimo tych przekroczeń
monitoring jakości wód podziemnych potwierdza stale dobrą jakość tych wód.
Zagrożenie zanieczyszczeniem wód podziemnych wynika:
z infiltracji zanieczyszczeń z wód powierzchniowych (w dolinach rzek),
z migracji wgłębnej zanieczyszczeń związków chemicznych z obszarów rolniczych,
terenów zurbanizowanych i komunikacyjnych o słabej izolacyjności gruntowej warstw
wodonośnych,
• z przenikania do wód gruntowych i warstw wodonośnych substancji szkodliwych i
trujących z niezabezpieczonych składowisk odpadów przemysłowych (rejon Płocka,
Radomia, Kozienic i Warszawy) i komunalnych,
• z eksploatacji surowców mineralnych, które mogą powodować przerwanie warstwy
izolacyjnej.
Wody podziemne wymagają ochrony przede wszystkim z uwagi na fakt
wykorzystywania ich na szeroką skalę jako podstawowe źródło dla celów zaopatrzenia
ludności w wodę oraz jako uzupełnienie wykorzystywanych wód powierzchniowych o
niższej jakości. Ponadto stanowią rezerwę wody pitnej dla przyszłych pokoleń.
•
•
3.1.3.Gospodarka wodno – ściekowa
Woda podawana z ujęć eksploatowanych na terenie gminy odpowiada normom
określonym zarówno w przepisach krajowych, tj. Rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia
19.11.2002r., jak i przepisach unijnych (Dyrektywy 98/83/EC). Należy tu zwrócić
szczególną uwagę na zawartość azotanów, która wg danych zawartych w poniższej tabeli
osiąga sporadycznie kilkanaście mg N-NO3/l, podczas gdy zarówno przepisy unijne jak i
krajowe określają wartość dopuszczalną na 50mg/l. Kolejnym istotnym parametrem jest
zawartość żelaza ogólnego i manganu, gdyż wodociągi zasilane są z ujęć wód
podziemnych. Podobnie jak w przypadku azotanów, zawartość żelaza i manganu jest
zgodna z obowiązującymi normami.
3.1.4. Wnioski
Ø Zasadnicze znaczenie dla zaopatrzenia ludności gminy w wodę
ma
czwartorzędowy poziom wodonośny, ze względu na największe zasoby (74%
zasobów eksploatacyjnych woj.), najłatwiejszą odnawialność i najpłytsze
występowanie.
Ø Niekorzystne efekty intensywnej eksploatacji wód podziemnych.
Ø Stan czystości wód powierzchniowych jest niezadowalający
Ø Brak odpowiednio rozwiniętej kanalizacji na terenie gminy.
3.2. Gleby, surowce mineralne
Uregulowania zawarte w ustawie Prawo ochrony środowiska przewidują ochronę
gleb, która prowadzona jest w ramach ochrony powierzchni ziemi. Ochrona gleb polega
na racjonalnym gospodarowaniu zachowującym możliwości ich produkcyjnego
wykorzystania oraz utrzymaniu jakości na poziomie co najmniej wymaganych standardów,
określonych rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 09.09.2002 r. w sprawie
standardów jakości gleby oraz standardów jakości ziemi.
Na terenie gminy Mrozy występują ogólnie gleby nieurodzajne, przeważają gleby
średniej i słabej jakości. Średnia wysokość położenia sięga od 140 do 190 m n.p.m.
16
Zgodnie z ustawą z dn. 3.02.1995r. (Dz. U. nr 16, poz. 78) o ochronie gruntów
rolnych i leśnych zmiana przeznaczenia gruntów rolnych i leśnych na cele nierolnicze i
nieleśne następuje w planie miejscowym:
§ grunty klasy III i wyższych wymagają zgody Ministra Rolnictwa na zmianę
przeznaczenia terenów rolnych na cele nierolnicze jeżeli ich zwarty obszar
przekracza 0.5ha,
§ wszystkie grunty pochodzenia organicznego (niezależnie od powierzchni)
grunty oraz klasy IV wymagają zgody Wojewody na zmianę przeznaczenia
terenów rolnych na cele nierolnicze jeżeli ich zwarty obszar przekracza 1ha.
Zagrożenie erozją gleb jest niewielkie, pojawia się ono w strefach krawędziowych
dolin i obniżeń morfologicznych. Spowodowane jest wzrostem spadków i wysokości
względnych. Gleby gminy wykazują naturalne zawartości metali ciężkich, co w
przypadkach niedoboru magnezu i potasu może stwarzać ryzyko pobierania tych metali
przez uprawiane rośliny.
Jakość gleb ma duży wpływ na rejonizację upraw rolniczych. Wartość użytkowa
gleb zależy od uregulowania stosunków wilgotnościowych oraz nawożenia mineralno –
organicznego. W produkcji rolnej istotną rolę odgrywają także warunki termiczne. To one
określają długość okresu wegetacyjnego, tzn. liczbę dni o średnich temperaturach
dobowych przekraczających 5 oC. Okres wegetacyjny w powiecie trwa średnio 210 – 220
dni i jest wystarczająco długi do pełnego rozwoju uprawianych tu roślin. Ważną rolę dla
produkcji roślinnej spełniają opady atmosferyczne, których średnia roczna suma wynosi
maksymalnie 550 mm, przy parowaniu 500 mm/rok.
Złoża kopalin pospolitych – kruszywa naturalnego, głównie piasku i żwiru, surowca
ilastego ceramiki budowlanej – występują na terenie gminy Mrozy dość powszechnie.
TABELA NR 9
Wykaz złóż kruszywa naturalnego
Powierzchnia Zasoby geologiczne
[ha]
[tys. ton]
0,92
66,46
1,95
182,13
0,68
128,95
1,99
254,60
1,97
291,30
0,90
115,34
1,62
212,64
0,84
91,00
2,00
258,05
1,97
182,85
Lp.
Nazwa złoża
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
Kołacz
Kuflew
Lipiny – Mrozy I
Sokolnik III
Sokolnik IV
Sokolnik V
Sokolnik VI
Sokolnik VII
Sokolnik VIII
Wola Rafałowska
11.
Jeruzal
4,17
671,00
12.
Lipiny Mrozy
3,78
310,00
13.
Sokolnik
2,80
84,00
14.
Sokolnik I
2,75
396,00
15.
Sokolnik II
5,50
809,00
Koncesja na wydobywanie
wydana przez Starostę Mińskiego
przyjęta dokumentacja geologiczna
zatwierdzona dokumentacja
geologiczna
wydana przez Wojewodę
Siedleckiego
Siedleckiego
Siedleckiego
Siedleckiego
Siedleckiego
Źródło: Program ochrony środowiska w powiecie mińskim
Problemem ciągle jeszcze jest eksploatacja kopalin, która jest rozpoczynana na tzw.
„potrzeby własne”, a następnie jest kontynuowana w sposób rabunkowy przez różne
osoby z naruszeniem wymogów ustawy Prawo geologiczne i górnicze, bez wymaganej
koncesji na wydobycie oraz bez uiszczania stosownych opłat eksploatacyjnych,
17
stanowiących w znacznej mierze dochody własne gmin. Eksploatacja kopalin powoduje
nieodwracalne zmiany w naturalnym krajobrazie i dlatego wymaga ona stworzenia
warunków racjonalnego ich zagospodarowania, zgodnie z maksymalna ochrona walorów
krajobrazowych, a następnie rekultywacji terenów poeksploatacyjnych na cele leśne lub
wodne.
3.2.1. Wnioski
Ø Najczęściej występującą formą degradacji gleb jest ich zakwaszenie.
Zmniejsza to wykorzystanie przez rośliny składników pokarmowych zatem
znacząco obniża przydatność rolniczą gruntów.
Ø Występujące punktowo skażenie gleb metalami ciężkimi, wymaga
systematycznych badań i stałego monitoringu w celu wyeliminowania produkcji
żywności w skażonych strefach.
Ø Niekontrolowana eksploatacja złóż zasobów naturalnych jest przyczyną
degradacji gleb w regionie.
3.3. Lasy
Prowadzenie gospodarki leśnej regulują następujące przepisy prawne:
• ustawa z dnia 28 września 1991 r. o lasach,
• ustawa z dnia 8 czerwca 2001 r. o przeznaczeniu gruntów rolnych do zalesień,
• ustawa z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych.
Lasy w gminie Mrozy, zajmują jedynie 24% powierzchni gminy. Tworzą pięć
zwartych kompleksów leśnych, składających się w większości z lasów państwowych.
Największy z nich, to Uroczysko Jeziorek, który łącznie z przylegającymi fragmentami
lasów prywatnych zajmuje ponad 1 100 ha. W części południowo – wschodniej tego
kompleksu znajduje się rezerwat „Rogoźnica”. Na południowy zachód od Uroczyska
Jeziorek znajduje się Uroczysko Florianów wraz z rezerwatem o tej samej nazwie, który
łącząc się poprzez lasy chłopskie z niewielkim Uroczyskiem Płomieniec tworzy następny
kompleks o powierzchni 700 ha. Trzy mniejsze kompleksy leśne znajdują się w północnej
części gminy, a są to: Uroczysko Bernatowizna z rezerwatem „Rudka” (łączna pow.
kompleksu 140 ha), Uroczysko Pagórki (wraz z przylegającymi lasami chłopskimi zajmuje
ok. 160 ha) oraz Uroczysko Gójszcz z rezerwatem „Przełom Witówki” (pow. kompleksu
200 ha). W części północno – wschodniej gminy między Ur. Gójszcz a Ur. Jeziorek w
dużym rozproszeniu występują małe kompleksy lasów niepaństwowych i podobnie w
części zachodniej i środkowej występują bardzo małe, pojedynczo porozrzucane
fragmenty lasów chłopskich. Lasy gminy Mrozy są zróżnicowane pod względem
siedliskowym (11 typów), wiekowym i gatunkowym, ale z przewagą sosny (ok. 60%).
Wpływa to na dobre funkcjonowanie ekosystemów leśnych. Ponadto lasy na terenie
gminy są dobrze zachowane, starodrzew zajmuje znaczne powierzchnie, a najcenniejsze
z przyrodniczego punktu widzenia drzewostany objęte są ochroną rezerwatową.
W założeniach polityki leśnej Państwa przyjęto podział funkcji lasu uwzględniając
ich ekologiczny, społeczny i produkcyjno-konsumpcyjny charakter. Zatem obszary leśne
spełniają funkcje począwszy od ochronnych (zapewniając ochronę pozostałym
komponentom przyrody) i gospodarczych (stanowiąc źródło surowców dla wielu gałęzi
przemysłu), po społeczne i kulturowe, których wyrazem jest rosnące zainteresowanie
społeczeństwa wypoczynkiem w środowisku leśnym.
Ważnym elementem w gospodarce leśnej są Leśne Kompleksy Promocyjne (LKP),
które stanowią większe, zwarte tereny leśne (o szczególnych walorach przyrodniczych)
wydzielone dla promocji proekologicznej polityki i gospodarki leśnej oraz edukacji
ekologicznej społeczeństwa.
18
W polityce ekologicznej państwa lasy uznano za „ważny element bezpieczeństwa
ekologicznego Polski”, a gospodarka leśna uzyskała „rangę strategiczną”.
Na obszarach, o najlepszych warunkach glebowych, lesistość jest niewielka lub są
to tereny praktycznie bezleśne. Spowodowało to negatywne skutki w środowisku
rolniczym takie jak: erozja gleb, stepowienie oraz nadmierne uproszczenie agrocenoz.
Wprowadzenie zadrzewień na tych obszarach, upodobniłoby strukturę krajobrazu
rolniczego do krajobrazu leśnego i korzystnie wpłynęłoby na stabilność tych terenów.
Zwiększenie lesistości regionu winno być realizowane w ramach „Krajowego
programu zwiększania lesistości", przyjętego przez Radę Ministrów w czerwcu 1995 r. i
zaktualizowanego w maju 2003 roku. Z uwagi na zmianę granic administracyjnych i
utworzenie województwa mazowieckiego winien być sporządzony program wojewódzki na
okres co najmniej do 2020 r.
Program dla regionu Mazowsza powinien ustalić gminy o wysokich preferencjach
zalesieniowych wg następujących kryteriów: udziału gleb najsłabszych, potrzeby ochrony
wód podziemnych, zagrożenia erozją wietrzną, niskiej lesistości, deficytu wody, obszarów
chronionych, zlewni chronionych, obszarów rekreacyjnych, zagrożeń warunków życia
ludności, rzeźby terenu i inne. Za szczególnie preferowane do zwiększenia lesistości
uznaje się obszary położone w północno-zachodniej części regionu oraz gminy
dysponujące gruntami o bardzo niskiej jakości rolniczej przestrzeni produkcyjnej.
Grunty przeznaczone do zalesień powinny być ujęte w miejscowych planach
zagospodarowania przestrzennego gmin. W przeważającej liczbie gmin wymaga to
wdrożenia procedury urbanistycznej.
3.3.1. Wnioski
W ostatnich latach stan zdrowotny i sanitarny lasów znacznie się poprawił, na co miały
wpływ korzystniejsze warunki pogodowe i zmniejszenie emisji zanieczyszczeń, zwłaszcza
ze źródeł lokalnych, poważniejsze zagrożenia ze strony owadów i grzybów
pasożytniczych nie występowały.
Ø Udział wielogatunkowych drzewostanów sprzyja odporności drzewostanów na
czynniki biotyczne i abiotyczne.
Ø Duże szkody w środowisku leśnym wyrządzają pożary, na które najbardziej
narażone są siedliska borowe, położone w sąsiedztwie terenów komunikacyjnych i
zabudowanych.
Ø Lokalnie nadmierna penetracja rekreacyjna oraz niewystarczająca ilość
infrastruktury turystycznej i komunalnej powoduje zaśmiecanie terenów leśnych.
Ø Występujące duże zróżnicowanie lesistości w gminie, gdzie udział lasów nie
przekracza 10%, niekorzystnie wpływa na kształtowanie stabilności krajobrazu
ekologicznego.
Ø Niska lesistość oraz potrzeba racjonalizacji struktury użytkowania ziemi
(zagospodarowanie gruntów mało przydatnych dla rolnictwa) wskazują
na potrzebę i możliwość zwiększenia powierzchni leśnej.
3.4. Walory przyrodnicze
Gmina Mrozy jest obszarem bogatym w cenne obiekty przyrodnicze. Przez jej teren
przebiega sieć obszarów, tworzących korytarze ekologiczne na które składają się obszary
chronionego krajobrazu oraz rezerwaty przyrody. Na terenach cennych przyrodniczo
rozwinęła się rekreacja, turystyka. Tereny te wymagają dofinansowania (budowa
parkingów, ścieżek rowerowych, przyrodniczo – dydaktycznych, pól namiotowych,
systemów kanalizacji i usuwania ścieków). Konieczna jest stała współpraca Wojewody
19
Mazowieckiego, funduszy ochrony środowiska z samorządami gmin i powiatów,
administracją lasów państwowych w celu właściwego funkcjonowania obszarów
przyrodniczych prawnie chronionych. Konieczne jest opracowanie specjalnych programów
ekonomicznych rozwoju gmin, godzących postęp gospodarczy i społeczny z ochroną
przyrody.
3.5. Powietrze atmosferyczne
3.5.1.Emisja zanieczyszczeń i ich źródła
W ramach dostosowywania polskiego prawa do standardów obowiązujących w
Unii Europejskiej, Prawo ochrony środowiska wprowadziło nowe zasady oceny, kontroli i
kształtowania jakości powietrza. W 2002 roku uruchomiony został system oceny jakości
powietrza w jednostkach terytorialnych – strefach. Strefami są aglomeracje powyżej 250
tys. mieszkańców lub obszary powiatów nie wchodzące w skład aglomeracji.
Największym udziałem w emisji SO2, NO2 charakteryzują się źródła punktowe
dostarczające odpowiednio 82,3% i 56,8% w/w gazów. Są to emitory energetyczne o
różnej sile emisji zależnej od pory roku, emitory technologiczne. Emisja CO związana jest
ze wspomnianymi wcześniej emitorami oraz źródłem komunikacyjnym w zbliżonym
procencie. Największe znaczenie dla emisji pyłu zawieszonego ma rodzaj paliwa
używanego do celów grzewczych, powierzchnia ogrzewana oraz terytorialne
zróżnicowanie obszarów o różnych charakterystykach emisji zanieczyszczeń.
3.5.2.Jakość powietrza
Na terenie gminy Mrozy nie ma zlokalizowanej stacji pomiaru zanieczyszczeń
powietrza. Gmina Mrozy jest zlokalizowana w strefie mińskiej. Dla terenu tej strefy stacja
monitoringu powietrza jest w Siedlcach (Oddział Zamiejscowy Wojewódzkiej Stacji
Sanitarno – Epidemiologicznej w Warszawie).
W wyniku przeprowadzonych badań teren całego powiatu mińskiego należy
zakwalifikować do strefy A, tj. obszarów na których nie występują przekroczenia poziomu
dopuszczalnego dwutlenku siarki, dwutlenku azotu, pyłu zawieszonego PM10, ołowiu,
benzenu, tlenku węgla i ozonu.
Na terenie gminy Mrozy źródłami emisji zanieczyszczeń powietrza są: kotłownie,
paleniska indywidualne (domowe), środki transportu oraz rolnictwo (np. rozsiewanie
nawozów sztucznych, stosowanie środków ochrony roślin).
3.5.3. Wnioski
• W ostatnich latach obserwuje się systematyczny spadek emisji większości
•
•
•
zanieczyszczeń w wyniku działań podejmowanych na rzecz ograniczenia emisji
głównie przez duże obiekty przemysłu energetycznego i zmiany strukturalne.
Poziomy stężeń SO2, NO2, CO i ołowiu nie przekraczają dopuszczalnych wartości i
ulegają zmniejszeniu. Podwyższone wartości stężeń SO2 mają charakter chwilowy,
zależą od warunków meteorologicznych, dotyczą małych obszarów.
Niekorzystna sytuacja występuje w przypadku stężeń benzenu, ozonu i pyłu
zawieszonego (PM 10). Przekroczenia dopuszczalnych poziomów stężeń pyłu
zawieszonego stwarza konieczność opracowania programów ochrony powietrza.
Problemem jest nielegalne spalanie śmieci w gospodarstwach wiejskich i innych
obiektach (np. małej i średniej wielkości podmiotach gospodarczych). Istniejące
20
instrumenty prawne w tym zakresie wydają się być mało skuteczne. Proponuje się
stosowanie administracyjnych kar pieniężnych za nieprzestrzeganie zakazu rozpalania
ognisk w celu likwidacji odpadów oraz egzekwowanie obowiązku posiadania umowy
na odbiór odpadów przez podmiot uprawniony.
3.6. Hałas
Stan akustyczny środowiska oceniany jest na ogół na podstawie danych
wynikających z mapy akustycznej danego obszaru (gminy). Według danych WIOŚ, na
terenie województwa mazowieckiego częściowe mapy akustyczne posiadały
następujące miejscowości: Warszawa, Radom, Płock, Gostynin, Sierpc, Gąbin,
Wyszogród, Drobin, Sochaczew, Garbatka – Letnisko.
W ostatnich latach badaniami przeprowadzonymi przez Inspekcję Ochrony
Środowiska we współpracy z Instytutem Ochrony Środowiska na terenie województwa
mazowieckiego objęto hałas: przemysłowy, drogowy (uliczny), kolejowy, tramwajowy i
lotniczy.
W roku 2002 przeprowadzono pomiary hałasu przemysłowego w 113 obiektach.
Po analizie danych pomiarowych hałasu stwierdzono przekroczenie dopuszczalnego
poziomu dźwięku A w porze dziennej w 31 przypadkach, a w porze nocnej w 29. Źródłem
hałasu były przede wszystkim systemy wentylacyjne, urządzenia chłodnicze, sprężarki,
szlifierki, piły tarczowe oraz transport wewnątrzzakładowy.
Wynika stąd, że do obiektów uciążliwych w tym zakresie można zaliczyć: zakłady
przemysłu spożywczego, zakłady przemysłu chemicznego, kotłownie komunalne, zakłady
rzemieślnicze o zróżnicowanym profilu: ślusarstwo, warsztaty samochodowe, betoniarnie,
zakłady stolarskie. Jednak w chwili obecnej ze względu na postęp technologiczny hałas
przemysłowy nie stanowi już takiego zagrożenia jak 20 lat temu.
Na obszarze województwa mazowieckiego hałas komunikacyjny jest jednym z
największych zagrożeń i uciążliwości. Badania monitoringowe przeprowadzone w 2002 r.
przez WIOŚ w Warszawie wykazały przekroczenie dopuszczalnego hałasu większości
punktów pomiarowych.
Hałas komunikacyjny o wartościach ponadnormatywnych występuje na ok.
60-92% długości dróg krajowych i wojewódzkich. Jest on szczególnie dotkliwy dla
mieszkańców miast: Warszawa, Sochaczew, Białobrzegi, Mińsk Maz., Pułtusk, Płock,
Garwolin, Wyszków, Ostrów Mazowiecka, Ciechanów nie posiadających obwodnic
(obejść drogowych dla ruchu tranzytowego).
Aglomeracja warszawska należy do (czołówki krajowej) obszarów najbardziej
zagrożonych hałasem, gdzie praktycznie występują wszystkie rodzaje źródeł hałasu:
• uliczny (samochody, tramwaje) – komunikacja miejska, tranzytowa o ekwiwalentnym
poziomie – 70 decybeli (dB),
• lotniczy (znaczną uciążliwość stanowią loty w porze nocnej) – w rejonie Okęcia
i Bemowa (80-100 dB),
• kolejowy (ca 70 dB).
Na terenie gminy Mrozy nie występują zakłady przemysłowe mające znaczący
wpływ na jakość klimatu akustycznego charakteryzowanego obszaru. Jednak
odnotowuje się zanieczyszczenia hałasem powodowane przez działalność
niektórych zakładów. Głównym źródłem hałasu w północnej części gminy jest kolej.
Na pozostałych terenach zaburzenia klimatu akustycznego pojawiają się w ciągu
dróg powiatowych o wzmożonym ruchu.
21
3.6.1. Wnioski
Ø Największą uciążliwość stanowi hałas komunikacyjny występujący wzdłuż linii
kolejowej oraz wzdłuż dróg o wzmożonym ruchu.
3.7. Promieniowanie elektromagnetyczne niejonizujące
Promieniowanie
elektromagnetyczne
niejonizujące
obejmuje
pola
elektromagnetyczne w zakresie 0-300 GHz. Źródłem tego promieniowania są wszystkie
urządzenia elektryczne, stacje radiowe i telewizyjne, stacje bazowe i odbiorniki telefonii
komórkowej, radiotelefony itp.
TABELA NR 10
Źródła oraz zakresy częstotliwości emitowanych pól elektromagnetycznych.
Opis pola
Przedział
Źródła oraz okoliczności
Długość fali
elektromagnetycznego
częstotliwości
występowania pól
Silniki elektryczne, elektroliza i
Stałe pola elektryczne
0
przemysł
i magnetyczne
Pola sieciowe
50 lub 60 Hz
6000 lub 5000 km Elektroenergetyka, oświetlenie,
Pola bardzo niskich
częstotliwości
Pola niskich częstotliwości
Fale radiowe
0,1-1,0 kHz
300-3000 km
1-100 kHz
0,1-300 MHz
3-300 km
1-3000 m
Mikrofale
0,3-300 GHz
1-1000 mm
ogrzewanie, silniki, urządzenia
zasilane z sieci, przemysł
Urządzenia przemysłowe
Urządzenia przemysłowe
Radiofonia (fale długie, średnie,
krótkie i UKF), radiotelefony,
urządzenia medyczne
Radiolokacja, radionawigacja,
telefonia komórkowa, urządzenia
medyczne, domowe oraz
przemysłowe
Źródło: Raport WIOŚ – Stan środowiska w woj. mazowieckim Warszawa 2003 r.
Na obszarze województwa mazowieckiego zlokalizowane są źródła energii
elektrycznej: elektrownia Kozienice o mocy 2600 MW i zespół elektrowni w Ostrołęce o
łącznej mocy 693 MW, włączone do Krajowego Systemu Przesyłowego oraz systemu
sieci rozdzielczych.
Krajowy System Przesyłowy tworzą:
- stacja 400/220/110 kV przy elektrowni Kozienice z liniami 400 kV relacji Kozienice:
Ostrowiec Świętokrzyski, Miłosna, Lublin oraz liniami 220 kV relacji Kozienice: Mory,
Piaseczno, Rożki k/Radomia, Puławy, Siedlce;
- stacja 400/220/110 kV Miłosna z liniami 400 kV relacji Miłosna: Mościska, Narew,
Płock (Kruszczewo), Kozienice oraz liniami 220 kV relacji Miłosna: Mory, Ostrołęka;
- stacja 220/110 kV Mory z liniami 220 kV relacji Mory: Miłosna, Płock (Podolszyce),
Sochaczew, Janów, Kozienice i Piaseczno;
- stacja 220/110 kV Warszawa Towarowa zasilana promieniowo linią 220 kV (własność
STOEN) ze stacji Mory;
22
-
-
stacja 220/110 kV Piaseczno z liniami 220 kV relacji Piaseczno: Mory, Kozienice;
stacja 400/110 kV Mościska z liniami 400 kV relacji Mościska: Rogowiec, Miłosna;
stacja 400/110 kV Płock (Kruszczewo) z liniami 400 kV relacji Płock: Grudziądz,
Miłosna, Rogowiec;
stacja 220/110 kV Płock (Podolszyce) z liniami 220 kV relacji Płock: Mory, Pątnów;
stacja 220/110 kV Sochaczew z liniami 220 kV relacji Sochaczew: Mory, Konin;
stacja 220/110 kV Ostrołęka z liniami 220 kV relacji Ostrołęka: Miłosna, Ełk, Olsztyn;
stacja 220/110 kV Rożki k/Radomia z liniami 220 kV relacji Rożki: Kozienice, Puławy,
Kielce.
Gmina Mrozy zasilana jest w energię elektryczną SN 15kV ze stacji 110/15 kV w
Mrozach. W stanach awaryjnych część obszaru gminy zasilana jest także ze stacji w
Mińsku Mazowieckim, Pilawie, Garwolinie oraz Stoczku Łukowskim. Dostawa energii
elektrycznej średniego napięcia 15 kV z ww. stacji 110/15 kV odbywa się systemem
magistralnych linii napowietrznych, łączących w układzie zamkniętym sąsiednie stacje
zasilania rezerwowego i podstawowego.
Ocenę pól elektromagnetycznych oddziaływujących na środowisko i zdrowie
należy wykonywać w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska na podstawie badań.
Według ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 roku Prawo ochrony środowiska (Dz. U. Nr 62,
poz. 627 z późn. zm.) w ramach PMŚ powinno się prowadzić:
• okresowe badania kontrolne poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku,
• aktualizowany corocznie rejestr zawierający informacje o terenach, na których
stwierdzono przekroczenie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych z
wyszczególnieniem przekroczeń dotyczących terenów przeznaczonych pod zabudowę
mieszkaniową i miejsc dostępnych dla ludności,
• elektroniczną bazę danych dostępną za pośrednictwem publicznej sieci
telekomunikacyjnej zawierającą:
- wyniki
pomiarów
okresowych
badań
kontrolnych
poziomów
pól
elektromagnetycznych,
- informacje o terenach, na których stwierdzono przekroczenie dopuszczalnych
poziomów pól.
3.7.1. Wnioski
Ø Brak stałego monitoringu w zakresie elektromagnetycznego promieniowania
niejonizującego
uniemożliwia
ocenę
stopnia
zanieczyszczenia
powietrza
atmosferycznego wokół obiektów i urządzeń będących jego źródłem.
Ø Określenie granic obszarów ograniczonego użytkowania dla linii i stacji
elektroenergetycznych oraz obiektów radiokomunikacyjnych, radionawigacyjnych i
radiolokacyjnych wymaga prowadzenia pomiarów kontrolnych promieniowania.
3.8. Gospodarka odpadami
Problematyka gospodarowania odpadami na terenie gminy Mrozy została opisana
w opracowaniu pt. „Plan gospodarki odpadami dla gminy Mrozy na lata 2006 – 2009 z
uwzględnieniem perspektywy na lata 2010-2013”.
23
4.
WYTYCZNE DO SPORZĄDZANIA GMINNYCH
PROGRAMÓW OCHRONY ŚRODOWISKA
Ustawa Prawo ochrony środowiska w art. 17 i 18 stanowi, że w celu realizacji
polityki ekologicznej państwa samorządy sporządzają wojewódzkie, powiatowe i gminne
programy ochrony środowiska, które następnie są przyjmowane do realizacji w drodze
uchwały sejmiku województwa albo rady powiatu lub gminy. Programy te, podobnie jak
politykę ekologiczną państwa, sporządza się na 4 lata, z tym, że przewidziane w niej
działania obejmują w perspektywie kolejne 4 lata. Programy powinny określać cele
ekologiczne, priorytety, rodzaj i harmonogram działań proekologicznych oraz środki
niezbędne do osiągnięcia celów, w tym mechanizmy prawno-ekonomiczne i środki
finansowe.
Prace nad gminnym programem ochrony środowiska winny być prowadzone przy
udziale wszystkich instytucji działających na terenie gminy w sferze ochrony środowiska i
zagospodarowania przestrzennego. Do prac tych należy włączyć także reprezentantów
społeczeństwa w postaci przedstawicieli gminnych organów samorządu terytorialnego
(radnych, członków komisji itp.), samorządu gospodarczego i ekologicznych organizacji
pozarządowych (jeśli istnieją lub prowadzą swoje agendy na terenie gminy).
4.1 Zasady ogólne
Przy sporządzaniu gminnych programów ochrony środowiska należy uwzględniać
ustalenia zawarte w dokumentach:
- Programie wykonawczym do II polityki ekologicznej państwa,
- Polityce ekologicznej państwa na lata 2003 - 2006 z uwzględnieniem perspektywy na
lata 2007-2010,
- Programie ochrony środowiska województwa mazowieckiego.
- Programie ochrony środowiska powiatu mińskiego.
Cele i zadania ujęte w wymienionych dokumentach, a konkretniej – zawarte w nich tabele
przedsięwzięć inwestycyjnych i pozainwestycyjnych, powinny być wykorzystywane przy
sporządzaniu gminnych programów ochrony środowiska w trojaki sposób:
§ jako podstawa wyjściowa do konkretyzacji zadań w nawiązaniu do specyfiki i potrzeb
danego regionu (np. do sporządzenia na szczeblu gminnym konkretnego wykazu
planowanych do budowy lub modernizacji oczyszczalni ścieków komunalnych,
oczyszczalni ścieków przemysłowych, składowisk odpadów, systemu segregacji
odpadów itd.). Podstawą wyjściową dla wielu zadań będzie wykaz zadań własnych
samorządów gminnych przedstawiony w rozdziale 8 niniejszego opracowania;
§ jako analog do sformułowania regionalnych lub lokalnych celów, planowanych
do uzyskania na danym terenie;
§ jako inspiracja do wprowadzenia podobnego zadania na szczeblu regionalnym bądź
lokalnym, jeśli zadanie ujęte w wymienionych wyżej dokumentach jest sformułowane
ogólnie bądź dotyczy szczebla krajowego, wojewódzkiego lub powiatowego.
Struktura gminnego programu ochrony środowiska powinna nawiązywać do struktury
24
„Polityki ekologicznej państwa na lata 2003-2006 z uwzględnieniem perspektywy na lata
2007-2010”, a więc powinna zawierać co najmniej następujące rozdziały:
§ racjonalne użytkowanie zasobów naturalnych (zmniejszanie materiałochłonności,
energochłonności i wodochłonności gospodarki, ochrona gleb, racjonalna eksploatacja
lasów, ochrona zasobów kopalin),
§ poprawa jakości środowiska (ochrona wód, ochrona powietrza, gospodarowanie
odpadami, hałas, pola elektromagnetyczne, bezpieczeństwo chemiczne i biologiczne,
nadzwyczajne zagrożenia środowiska, ochrona przyrody i bioróżnorodności),
§ narzędzia i instrumenty realizacji programu (ramy prawa, planowanie
przestrzenne, powiązania formalne i merytoryczne z analogicznymi programami
wyższego szczebla administracyjnego, mechanizmy finansowania ochrony
środowiska, dostęp do informacji i udział społeczeństwa),
§ nakłady na realizację programu (wielkość nakładów i źródła finansowania),
§ kontrola realizacji programu (procedury kontroli, mierniki realizacji programu,
procedury weryfikacji programu).
Programy gminne powinny się składać z dwóch części:
§ zadań własnych gminy (pod zadaniami własnymi należy rozumieć te
przedsięwzięcia, które będą finansowane w całości lub częściowo ze środków
będących w dyspozycji gminy);
§ zadań koordynowanych (pod zadaniami koordynowanymi należy rozumieć pozostałe
zadania związane z ochroną środowiska i racjonalnym wykorzystaniem zasobów
naturalnych, które są finansowane ze środków przedsiębiorstw oraz ze środków
zewnętrznych, będących w dyspozycji organów i instytucji szczebla powiatowego,
wojewódzkiego i centralnego, bądź instytucji działających na terenie gminy, ale
podległych bezpośrednio organom powiatowym, wojewódzkim, bądź centralnym).
Zadania własne powinny być w programie ujęte z pełnym zakresem informacji
niezbędnej do kontroli ich realizacji (opis przedsięwzięcia, terminy realizacji, instytucja
odpowiedzialna, koszty, źródła finansowania). Zadania koordynowane powinny być w
programie ujęte z takim stopniem szczegółowości, jaki jest dostępny na terenie gminy.
Gminny program ochrony środowiska powinien być skoordynowany ze sporządzanymi na
szczeblu gminy programami sektorowymi (np. programem gospodarki leśnej, programem
ratowniczo-gaśniczym sporządzanym przez gminne komendy państwowej straży
pożarnej, itp.), gminnymi programami rozwoju infrastruktury (jeśli są): mieszkalnictwa,
transportu, zaopatrzenia w wodę, itd., gminnym planem gospodarowania odpadami
sporządzonym zgodnie z ustawą o odpadach, a także obejmującym obszar gminy
programem ochrony powietrza, programem ochrony środowiska przed hałasem i
programem ochrony wód (jeżeli programy takie dla obszarów obejmujących daną gminę
zostały lub zostaną opracowane w związku z wymaganiami wynikającymi z ustawy Prawo
ochrony środowiska).
4.2
Limity krajowe ujęte w „II Polityce ekologicznej
państwa”
W „II Polityce ekologicznej państwa”, przyjętej przez Radę Ministrów w czerwcu
2000 r. a następnie przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej w sierpniu 2001 r., ustalone
zostały następujące ważniejsze limity krajowe, związane z racjonalnym wykorzystaniem
zasobów naturalnych i poprawą stanu środowiska:
• zmniejszenie wodochłonności produkcji o 50% w stosunku do stanu w 1990 r.
(w przeliczeniu na PKB i wartość sprzedaną w przemyśle);
• ograniczenie materiałochłonności produkcji o 50% w stosunku do 1990 r. w taki
sposób, aby uzyskać co najmniej średnie wielkości dla państw OECD (w przeliczeniu
25
na jednostkę produkcji, wartość produkcji lub PKB);
ograniczenie zużycia energii o 50% w stosunku do 1990 r. i 25% w stosunku do 2000
r. (w przeliczeniu na jednostkę produkcji, wartość produkcji lub PKB);
• dwukrotne zwiększenie udziału odzyskiwanych i ponownie wykorzystywanych
w procesach produkcyjnych odpadów przemysłowych w porównaniu ze stanem z
1990r.;
• odzyskanie i powtórne wykorzystanie co najmniej 50% papieru i szkła z odpadów
komunalnych;
• pełna (100%) likwidacja zrzutów ścieków nieoczyszczonych z miast i zakładów
przemysłowych;
• zmniejszenie ładunku zanieczyszczeń odprowadzanych do wód powierzchniowych, w
stosunku do stanu z 1990 r., z przemysłu o 50%, z gospodarki komunalnej (na terenie
miast i osiedli wiejskich) o 30% i ze spływu powierzchniowego – również o 30%;
• ograniczenie emisji pyłów o 75%, dwutlenku siarki o 56%, tlenków azotu o 31%,
niemetanowych lotnych związków organicznych o 4% i amoniaku o 8% w stosunku do
stanu w 1990 r.;
• do końca 2005 r. wycofać z użytkowania etylinę i przejść wyłącznie na stosowanie
benzyny bezołowiowej.
Wszystkie wymienione limity dotyczą celów do osiągnięcia najpóźniej do 2010 r. Limity
powyższe nie były korygowane przy sporządzaniu „Polityki ekologicznej państwa na lata
2003 – 2006 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2007-2010”. W programach
gminnych mogą zostać ujęte w zależności od specyficznych warunków danej gminy.
•
4.3
Podział limitów krajowych na limity wojewódzkie i
powiatowe
Brak dostatecznych podstaw planistycznych spowodował, że zarówno Rada
Ministrów, przyjmując w czerwcu 2000 r. II Politykę ekologiczną państwa, jak i ustawa
Prawo ochrony środowiska nie dokonały podziału limitów krajowych na limity regionalne.
Dlatego też przytoczone powyżej wskaźniki liczbowe należy traktować jako wielkości
orientacyjne, przeznaczone do porównań międzyregionalnych i porównań tempa realizacji
celów polityki ekologicznej państwa w poszczególnych powiatach i gminach z tempem
realizacji tej polityki na szczeblu krajowym.
Tylko w dwóch przypadkach może mieć miejsce określona procedura „przydziału”
limitów dla poszczególnych powiatów. Chodzi o ładunki zanieczyszczeń odprowadzanych
do wód powierzchniowych i do powietrza w takim zakresie, w jakim w ramach monitoringu
środowiska zostaną zidentyfikowane obszary, w których nie są osiągnięte wymagane
poziomy jakości wód oraz obszary przekroczeń dopuszczalnych poziomów substancji w
powietrzu. Ustalone programy działań naprawczych dla tych obszarów (w postaci
programów ochrony wód i programów ochrony powietrza), mogą ustalać limity regionalne.
Nie przewiduje się natomiast żadnej procedury odgórnego ustalania limitów
gminnych, poza ewentualnymi porozumieniami między Ministerstwem Środowiska a
zainteresowanymi samorządami. Przypadki takie mogłyby mieć miejsce, na przykład, w
odniesieniu do miast przygranicznych, jeśli wynikałoby to z umów dwustronnych z
państwami sąsiednimi.
Sporządzając programy ochrony środowiska poszczególne powiaty lub gminy,
kierując się interesem swoich mieszkańców, mogą ustalić własne limity powiatowe lub
gminne, wzorowane na wymienionych wyżej wskaźnikach. Samorządy szczebla
podstawowego powinny także sprecyzować zadania szczegółowe w zakresie ochrony
środowiska dotyczące estetyki terenów ogólnodostępnych, postępowania ze zwierzętami
(w tym domowymi), utrzymania obiektów użyteczności publicznej oraz posesji prywatnych
itp.
26
4.4 Źródła informacji wymagane przy sporządzaniu
programów gminnych
Przy sporządzaniu gminnych programów ochrony środowiska muszą być
uwzględniane wszystkie wymagania obowiązujących przepisów prawnych, dotyczących
ochrony środowiska i racjonalnego wykorzystania zasobów naturalnych.
Przy sporządzaniu gminnych programów ochrony środowiska powinny być brane
pod uwagę także różne programy rządowe, które w tym, czy innym stopniu dotyczą
ochrony środowiska i racjonalnego wykorzystania zasobów naturalnych. Są to dokumenty
takiego typu jak na przykład:
⇒ II Polityka ekologiczna państwa,
⇒ Program wykonawczy do II Polityki ekologicznej państwa,
⇒ Program ochrony środowiska województwa mazowieckiego,
⇒ Raport o stanie środowiska województwa mazowieckiego,
⇒ Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Mrozy,
⇒ Program ochrony środowiska powiatu mińskiego.
Gminne programy ochrony środowiska muszą spełniać (po uzyskaniu członkostwa w UE)
warunki pozyskania wsparcia finansowego z funduszy strukturalnych i Funduszu
Spójności, które w głównej mierze udzielane będzie jednostkom samorządu terytorialnego
na realizację inwestycji ekologicznych. Powinny więc być zgodne z dokumentami
programowymi, które będą stanowiły podstawę otrzymania takiego wsparcia.
4.5 Programy regionalne i lokalne na sąsiednich
obszarach
Istnieją dwa specyficzne obszary ochrony środowiska, które wymagają koordynacji
poziomej między programami ochrony środowiska dla sąsiednich jednostek
administracyjnych. Są to: zależność jakości pobieranej wody powierzchniowej w danej
jednostce (gminie, mieście) od zrzutu ścieków w jednostkach ulokowanych w górę biegu
rzeki, oraz przepływy zanieczyszczeń powietrza pomiędzy sąsiadującymi jednostkami
administracyjnymi. Dlatego konieczna jest koordynacja programów ochrony wód w
układzie zlewniowym oraz koordynacja programów ochrony powietrza na dużych
obszarach.
W pierwszym przypadku dobrym mechanizmem tej koordynacji byłoby
sporządzanie programów ochrony wód w trybie porozumienia gmin lub związku gmin o
zasięgu zlewniowym. Wówczas gminne, a także powiatowe programy ochrony środowiska
mogłyby być sporządzane (w części dotyczącej ochrony wód) bezpośrednio na podstawie
programu zlewniowego.
W przypadku ochrony powietrza problem jest trudniejszy, gdyż skuteczność
lokalnych i regionalnych strategii ograniczania emisji musiałaby być oceniania na
podstawie,
testowanych
obecnie,
odpowiednich
wielkoobszarowych
modeli
matematycznych, uwzględniających efekty oddziaływania zarówno własnej emisji, jak i
napływu zewnętrznego.
Przy opracowywaniu programów ochrony środowiska należy również zwrócić
uwagę na konieczność integrowania pomiędzy gminami planów dotyczących ochrony
różnorodności przyrodniczej. Jest to niezbędne w celu zachowania spójności korytarzy
27
ekologicznych oraz planów ochrony parków narodowych i krajobrazowych oraz
rezerwatów przyrody, leżących na sąsiadujących terytoriach.
Szczegółowe wytyczne sporządzania programów ochrony środowiska na szczeblu
regionalnym i lokalnym przygotowało Ministerstwo Środowiska. Dokument jest dostępny
na stronach internetowych Ministerstwa (www.mos.gov.pl).
5. ZAŁOŻENIA WYJŚCIOWE PROGRAMU OCHRONY
ŚRODOWISKA
Jako założenia wyjściowe do Programu ochrony środowiska dla gminy Mrozy
przyjęto uwarunkowania zewnętrzne i wewnętrzne, wynikające z obowiązujących aktów
prawnych,
programów
wyższego
rzędu
oraz
dokumentów
planistycznych
uwzględniających problematykę ochrony środowiska. Niezbędne było również
uwzględnienie zamierzeń rozwojowych gminy, zarówno w zakresie gospodarczym
i przestrzennym, jak i społecznym.
Uwarunkowania te, w powiązaniu z aktualnym stanem środowiska w gminie były
podstawą do zdefiniowania priorytetów i celów w zakresie ochrony środowiska i
racjonalnego użytkowania zasobów naturalnych.
5.1 Uwarunkowania zewnętrzne Programu
Zasady ochrony środowiska wymuszają zachowanie kompleksowego, a zarazem
sektorowego podejścia. Gmina nie jest układem zamkniętym, a poszczególne elementy
środowiska zachowują ciągłość bez względu na granice terytorialne. Z tego względu,
konieczne jest przyjęcie uwarunkowań wynikających z programów, planów i strategii
zewnętrznych wyższego rzędu, umożliwiających szersze spojrzenie na poszczególne
dziedziny ochrony środowiska.
Główne uwarunkowania zewnętrzne dla gminy Mrozy w zakresie ochrony środowiska
wynikają z następujących dokumentów:
• strategii trwałego i zrównoważonego rozwoju kraju i województwa mazowieckiego,
• strategii rozwoju regionalnego kraju,
• koncepcji zagospodarowania przestrzennego kraju i województwa mazowieckiego,
• polityki ekologicznej państwa wraz z programem wykonawczym,
• systemu prawa ochrony środowiska w Polsce, w tym projektowanych aktów
prawnych,
• międzynarodowych zobowiązań Polski w zakresie ochrony środowiska,
• zobowiązań Polski przyjętych w zakresie ochrony środowiska w ramach procesu
akcesji do Unii Europejskiej,
• programu ochrony środowiska dla województwa mazowieckiego,
• strategii i polityk sektorowych (zwłaszcza w zakresie energetyki, energetyki
odnawialnej, rolnictwa i obszarów wiejskich, rozwoju regionalnego, edukacji
ekologicznej, transportu, leśnictwa),
• programu ochrony środowiska dla powiatu mińskiego.
28
5.1.1 Polityka Ekologiczna Państwa
Zasady realizacji polityki ekologicznej, cele i zadania ujęte w "Programie
wykonawczym do II Polityki Ekologicznej Państwa na lata 2002 - 2010" oraz, w
dostosowanej do wymagań ustawy Prawo ochrony środowiska, "Polityce ekologicznej
państwa na lata 2003-2006 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2007 -2010", zostały
przyjęte jako podstawa niniejszego Programu.
Nadrzędną zasadą przedstawioną w Polityce ekologicznej państwa jest zasada
zrównoważonego rozwoju. Zrównoważony rozwój nie narusza w sposób istotny i trwały
środowiska życia człowieka i godzi prawa przyrody, ekonomii oraz rozwoju społeczeństw
wraz ze zrównoważeniem szans dostępu do zasobów obecnym i przyszłym pokoleniom.
W skrócie więc zapewnia rozwój wynikający z działalności człowieka odbywający się
w harmonii z przyrodą. Najważniejszymi czynnikami, które należy uwzględniać przy
programowaniu zrównoważonego rozwoju są: czynniki społeczne, ekologiczne,
przestrzenne i ekonomiczne.
Rozwój zrównoważony oznacza taką filozofię rozwoju globalnego, regionalnego i
lokalnego, która przeciwstawia się ekspansji opartej wyłącznie o wzrost gospodarczy.
W Polityce ekologicznej państwa jako zasady szczegółowe przyjęto:
Zasadę prewencji, oznaczającą w szczególności:
- zapobieganie powstawaniu zanieczyszczeń poprzez stosowanie najlepszych
dostępnych technik (BAT),
- recykling, czyli zamykanie obiegu materiałów i surowców, odzysk, energii, wody i
surowców ze ścieków i odpadów oraz gospodarcze wykorzystanie odpadów
zamiast ich składowania,
- zintegrowane podejście do ograniczania i likwidacji zanieczyszczeń i zagrożeń
zgodnie z zaleceniami Dyrektywy Rady 96/61/WE w sprawie zintegrowanego
zapobiegania i ograniczania zanieczyszczeń (tzw. dyrektywa IPPC),
- wprowadzanie prośrodowiskowych systemów zarządzania procesami produkcji i
usługami, zgodnie z ogólnoświatowymi i europejskimi wymogami w tym zakresie,
wyrażonymi m.in. w standardach ISO 14000 i EMAS, programach czystszej
produkcji, Responsible Care, itp.
Zasadę "zanieczyszczający płaci” odnoszącą się do odpowiedzialności za skutki
zanieczyszczenia i stwarzania innych zagrożeń. Odpowiedzialność tę ponosić powinny
wszystkie jednostki użytkujące środowisko, a więc także konsumenci, zwłaszcza, gdy
mają możliwość wyboru mniej zagrażających środowisku dóbr konsumpcyjnych.
Zasadę integracji polityki ekologicznej z politykami sektorowymi oznaczającą
uwzględnienie w politykach sektorowych celów ekologicznych na równi z celami
gospodarczymi i społecznymi.
Zasadę regionalizacji, oznaczającą m.in. skoordynowanie polityki regionalnej z
regionalnymi ekosystemami w Europie (np. doliny rzeczne i obszary wodno-błotne,
szczególnie w strefach przygranicznych).
Zasadę subsydiarności, oznaczającą przekazywanie części kompetencji i uprawnień
decyzyjnych dotyczących ochrony środowiska na właściwy szczebel regionalny lub
lokalny tak, aby był on rozwiązywany na najniższym szczeblu, na którym może zostać
skutecznie i efektywnie rozwiązany.
29
Zasadę skuteczności ekologicznej i efektywności ekonomicznej odnoszącą się do
wyboru planowanych przedsięwzięć inwestycyjnych ochrony środowiska a oznaczającą
potrzebę minimalizacji nakładów na jednostkę uzyskanego efektu.
W Polityce Ekologicznej Państwa przedstawione zostały także cele ogólne
o charakterze strategicznym i realizacyjnym, w różnych horyzontach czasowych.
Jako oddzielne zagadnienie omówione zostało zagadnienie włączania aspektów ochrony
środowiska do polityk sektorowych takich jak: przemysł i energetyka, transport, rolnictwo,
leśnictwo, budownictwo i gospodarka komunalna, zagospodarowanie przestrzenne,
turystyka, ochrona zdrowia, handel i działalność obronna. Wskazane zostały przede
wszystkim cele i działania, które należy podjąć w ramach programów sektorowych, jako
konieczny udział sektorów w realizacji zrównoważonego rozwoju.
5.1.2 Integracja z Unią Europejską
Przystąpienie Polski do członkostwa w Unii Europejskiej narzuca na władze
samorządowe obowiązek dostosowania się do norm przez nią przyjętych, także w
zakresie ochrony środowiska. Obecnie całe ustawodawstwo polskie jest zgodne z unijnym
i zorientowane głównie na ochronę poszczególnych komponentów środowiska oraz
regulację procesów technologicznych i produktów w celu ochrony zdrowia człowieka i
środowiska. Niezbędnym i niezwykle istotnym czynnikiem w procesie integracji
europejskiej jest uwypuklenie roli planowania i zarządzania środowiskowego. VI Program
działań Wspólnoty Europejskiej w dziedzinie ochrony środowiska na lata 2001 – 2010
podkreśla, ze realizacja zrównoważonego rozwoju ma nastąpić poprzez poprawę
środowiska i jakości życia obywateli krajów należących do Unii Europejskiej.
Problemem szczególnej wagi dla gminy jest spełnienie standardów ekologicznych
Unii Europejskiej. Będzie to oznaczało konieczność dostosowania stanu aktualnego do
wymagań, szczególnie w zakresie gospodarki odpadami, gospodarki wodno – ściekowej,
ochrony gleb, powierzchni ziemi i ochrony przyrody.
Bardzo istotnym zagadnieniem jest zapewnienie źródeł finansowania dla
zaplanowanych działań i inwestycji. Pojedyncza gminy nie ma możliwość samodzielnego
wykorzystania większych funduszy pochodzących ze źródeł Unii Europejskiej,
przykładowo wymogi Funduszu Spójności pozwalają bowiem na finansowanie projektów
przekraczających 10 mln euro. Wsparciem dla zwiększenia szansy na uzyskanie środków
z funduszy mogą być projekty grupowe, o charakterze zintegrowanym, obejmującym
grupę gmin lub nawet powiatów oraz łączące w jednym projekcie różne zagadnienia.
Konieczne jest zatem zawiązywanie regionalnych struktur w celu rozwiązania
ponadlokalnych problemów z zakresu ochrony środowiska i rozwoju infrastruktury, w
których gmina Mrozy może uczestniczyć jako beneficjant.
Niebagatelną rolę będzie pełnił w tym względzie Fundusz Spójności, dlatego
istotne jest, aby na etapie programowania zadań z zakresu ochrony środowiska
uwzględnić zasady i kryteria przyznawania środków finansowych z funduszy Unii
Europejskiej. Priorytety części środowiskowej Funduszu Spójności, istotne z punktu
widzenia gminy są następujące:
Priorytet 1. Poprawa jakości wód powierzchniowych, polepszenie dystrybucji i jakości
wody do picia poprzez takie działania jak:
-
-
budowa i modernizacja kanalizacji sanitarnej i opadowej oraz oczyszczalni ścieków
tam, gdzie przyniesie to największy efekt ekologiczny przy uwzględnieniu
efektywności kosztowej,
budowa i modernizacja urządzeń uzdatniających wodę i sieci wodociągowej (w
powiązaniu z systemami sanitacji),
30
Priorytet 2. Racjonalizacja gospodarki odpadami i ochrona powierzchni ziemi poprzez:
-
-
budowę, rozbudowę lub modernizację składowisk odpadów komunalnych oraz
tworzenie systemów recyklingu i unieszkodliwiania odpadów komunalnych (sortownie,
kompostownie itp.).
tworzenie systemów zagospodarowania osadów ściekowych, co umożliwi spełnienia
wymogów dyrektywy 86/278 w sprawie osadów ściekowych,
rekultywację terenów zdegradowanych przez działalność przemysłową.
Wspierane będą zintegrowane systemy zagospodarowania odpadów, łączące kilka
elementów, np. selektywną zbiórkę, odzysk i unieszkodliwienie odpadów ulegających
biodegradacji, itp. W ramach tego priorytetu będą mogły być wspierane związki
komunalne, działające na rzecz poprawy w dziedzinie gospodarki odpadami.
Priorytet 3. Poprawa jakości powietrza poprzez:
-
systemową konwersję palenisk domowych na rozwiązania przyjazne zdrowiu i
środowisku (głównie zamiana węgla na gaz, w okresie początkowym eliminacja węgla
niskiej jakości, przejście na paliwa bezdymne).
5.1.3 Strategia województwa mazowieckiego
Najważniejszym dokumentem będącym podstawą programowania rozwoju województwa
jest „Strategia rozwoju województwa mazowieckiego”. Wojewódzkie programy, w tym
program ochrony środowiska, są realizacją strategii rozwoju województwa. Z tego powodu
w pracach nad Programem wykorzystano cele i zadania związane z ochroną środowiska i
użytkowaniem zasobów naturalnych, sprecyzowane w ramach priorytetów "Strategii ...".
Cele wojewódzkiej polityki ekologicznej ujęte w Programie ochrony środowiska
są celami przyjętymi w „Strategii”.
Cele sformułowane w „Strategii” zostały zaadaptowane dla potrzeb Programu
ochrony środowiska. Tym sposobem jest zachowany ścisły związek ze „Strategią”, a
Program ochrony
środowiska stanowi rozwinięcie strategii rozwoju województwa
w odniesieniu do ochrony środowiska. Cele główne:
1. Zmniejszanie zanieczyszczeń środowiska.
2. Racjonalna gospodarka wodą.
3. Zwiększenie lesistości i ochrony lasów.
4. Poprawa stanu bezpieczeństwa ekologicznego.
5. Podnoszenie poziomu wiedzy ekologicznej.
6. Rozwój proekologicznych form działalności gospodarczej.
7. Utworzenie spójnego systemu obszarów chronionych.
Dla gminy z punktu ochrony środowiska największe znaczenie będą miały następujące
cele strategiczne i operacyjne:
Cel główny: Zmniejszanie zanieczyszczeń środowiska
Cele szczegółowe:
31
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
poprawa jakości wód;
poprawa jakości gleb
uporządkowanie gospodarki odpadami;
zapewnienie wysokiej jakości powietrza atmosferycznego;
ograniczenie uciążliwości hałasu.
Cel główny: Racjonalna gospodarka wodą
Cele szczegółowe:
Ø zmniejszenie deficytu wód powierzchniowych;
Ø ograniczenie poboru wód podziemnych dla celów gospodarczych, produkcji i usług;
Ø ograniczenie wodochłonności;
Ø poprawa standardów zaopatrzenia w wodę.
Cel główny: Zwiększenie lesistości i ochrony lasów
Cele szczegółowe:
Ø
Ø
Ø
Ø
osiągnięcie wskaźnika lesistości Mazowsza do ok. 25% w 2002 r.;
zmiana struktury własnościowej lasów;
racjonalizacja gospodarki leśnej;
rozwój funkcji ochronnych i buforowych lasu.
Cel główny: Poprawa stanu bezpieczeństwa ekologicznego
Cele szczegółowe:
Ø ochrona przeciwpowodziowa;
Ø ochrona przeciwpożarowa;
Ø zmniejszenie ryzyka awarii związanych z wykorzystaniem lub transportem substancji
niebezpiecznych.
Cel główny: Podnoszenie poziomu wiedzy ekologicznej
Cele szczegółowe:
Ø kształtowanie postaw i zachowań zgodnych z zasadami ekorozwoju;
Ø wiedza ekologiczna jako ważny czynnik w procesie zarządzania;
Ø tworzenie ekologicznych podstaw kształtowania tożsamości regionalnej i lokalnej.
Cel główny: Rozwój proekologicznych form działalności gospodarczej
Cele szczegółowe:
Ø wzrost ilości podmiotów gospodarczych posiadających certyfikaty jakości;
Ø rozwój proekologicznych form produkcji rolniczej;
Ø wzrost wykorzystania energii odnawialnej;
Ø zwiększenie udziału transportu szynowego w przewozach osób i towarów;
Ø zmniejszenie materiałochłonności i energochłonności produkcji.
Cel główny: Utworzenie spójnego systemu obszarów chronionych.
Cele szczegółowe:
32
Ø zwiększenie
Ø
Ø
Ø
Ø
obszarów objętych ochroną prawną do 35% powierzchni
województwa, ze szczególnym uwzględnieniem dolin rzecznych, kompleksów
leśnych, a także obszaru funkcjonalnego „Zielone Płuca Polski”;
określenie do roku 2006 zasad gospodarowania na wszystkich obszarach
chronionych oraz sporządzenie planów ochrony dla tych obszarów;
utrzymanie i wzmocnienie ciągłości powiązań przyrodniczych w ramach korytarzy
ekologicznych krajowych, regionalnych i lokalnych;
partnerstwo samorządowe i partycypacja społeczna w działaniach na rzecz
tworzenia obszarów chronionych;
utworzenie nowych obszarów chronionych zgodnie z wymogami europejskiej sieci
ekologicznej NATURA 2000.
5.1.4 Założenia ochrony środowiska dla powiatu mińskiego
Naczelną zasadą przyjętą w Programie ochrony środowiska dla powiatu mińskiego jest
lepsza jakość życia mieszkańców powiatu w zjednoczonej Europie oraz poprawa stanu
środowiska przyrodniczego i ochrona jego zasobów. Będzie to osiągane przez:
Ø Ograniczenie emisji substancji i energii:
- osiągnięcie lepszej jakości wód w zakresie badanych parametrów,
- osiągnięcie lepszej jakości powietrza, zwłaszcza w zakresie zmniejszenia
emisji pyłów i odorów,
- ograniczenie emisji hałasu i promieniowania elektromagnetycznego do
poziomu obowiązujących norm,
- minimalizacja składowania oraz wytwarzania odpadów oraz osiągnięcie
maksymalnych poziomów odzysku odpadów,
- zapobieganie skutkom awarii przemysłowych.
Ø Ochrona zasobów środowiska przyrodniczego i krajobrazu:
- ochrona przyrody i krajobrazu z uwzględnieniem wymogów UE,
- zwiększenie lesistości w powiecie do 22%,
- ochrona gleb i terenów zdegradowanych,
- ochrona zasobów kopalin i wód podziemnych.
Ø Racjonalne gospodarowanie środowiskiem:
- ograniczenie materiałochłonności, wodochłonności, energochłonności i
odpadowości gospodarki,
- wykorzystanie energii odnawialnej do 7,5% ogółu energii zużywalnej,
- usprawnienie zarządzania środowiskiem.
Ø Zwiększenie aktywności obywatelskiej i wyższy stan świadomości ekologicznej
społeczeństwa:
- większa aktywność społeczeństwa na rzecz środowiska,
- wyższa świadomość ekologiczna społeczeństwa.
5.1.5 Najważniejsze akty prawne w zakresie ochrony środowiska
Podstawowymi aktami prawnymi w dziedzinie ochrony środowiska są następujące
ustawy:
Ø Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. 2001. 62.
627 z późniejszymi zmianami);
Ø Ustawa z dnia 16 października 1991 r. o ochronie przyrody ( tekst jednolity Dz.U.
2001.99.1079 ze zmianami);
Ø Ustawa z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych (tekst jednolity
Dz. U. 95.16.78);
33
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ustawa z dnia 28 września 1991 r. o lasach (tekst jednolity D.U. 2000.56.679 z
późniejszymi zmianami);
Ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (Dz. U. 2001.115. z późniejszymi
zmianami);
Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. Prawo geologiczne i górnicze (Dz. U.94.27.96 z
późniejszymi zmianami);
Ustawa z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym
odprowadzaniu ścieków (Dz. U. 2001.72.747 z późniejszymi zmianami);
Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz.U.2001.62.628 z późniejszymi
zmianami).
6. ZAŁOŻENIA OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY
MROZY DO 2013 ROKU
Naczelną zasadą przyjętą w Programie ochrony środowiska dla gminy Mrozy jest
lepsza jakość życia mieszkańców gminy Mrozy w Zjednoczonej Europie oraz poprawa
stanu środowiska przyrodniczego i ochrona jego zasobów.
Na podstawie kompleksowego raportu o stanie środowiska oraz źródłach jego
przekształcenia i zagrożenia przedstawiono poniżej propozycję działań programowych
umożliwiających spełnienie zasady zrównoważonego rozwoju poprzez koordynację
działań w sferze gospodarczej, społecznej i środowiskowej. Daje to możliwość planowania
przyszłości gminy w perspektywie kilkunastu lat i umożliwia aktywizację społeczeństwa
gminy - zwiększenie inicjatywy i wpływu społeczności na realizację działań rozwojowych.
Cele i działania proponowane w programie ochrony środowiska powinny posłużyć do
tworzenia warunków dla takich zachowań ogółu społeczeństwa, które polegać będą w
pierwszej kolejności na niepogarszaniu stanu środowiska przyrodniczego na danym
terenie, a następnie na jego poprawie. Realizacja wytyczonych celów w programie
powinna spowodować zrównoważony rozwój gospodarczy, polepszenie warunków życia
mieszkańców przy zachowaniu walorów środowiska naturalnego na terenie gminy Mrozy.
6.1 Gminne limity racjonalnego wykorzystania zasobów
naturalnych i poprawy stanu środowiska
W związku z racjonalnym wykorzystaniem zasobów naturalnych i koniecznością
ograniczenia wprowadzania zanieczyszczeń do środowiska ustalone zostały limity
krajowe (do osiągnięcia do 2010 roku), przedstawione w "II Polityce ekologicznej państwa.
Limity te nie zostały zmienione w "Polityce ekologicznej państwa na lata 2003 - 2006 z
uwzględnieniem perspektywy na lata 2007 -2010". W skali kraju są one następujące:
• zmniejszenie wodochłonności produkcji o 50% w stosunku do stanu w 1990 r. (w
przeliczeniu na PKB i wartość sprzedaną w przemyśle),
• ograniczenie materiałochłonności produkcji o 50% w stosunku do 1990 r. w taki
sposób, aby uzyskać co najmniej średnie wielkości dla państw OECD (w
przeliczeniu na jednostkę produkcji, wartość produkcji lub PKB),
• ograniczenie zużycia energii o 50% w stosunku do 1990 r. i o 25% w stosunku do
2000 r. (w przeliczeniu na jednostkę produkcji, wartość produkcji lub PKB),
34
•
•
•
•
•
dwukrotne zwiększenie udziału odzyskiwanych i ponownie wykorzystywanych
w procesach produkcyjnych odpadów przemysłowych w porównaniu ze stanem
z 1990 r,
odzyskanie i powtórne wykorzystanie co najmniej 50% papieru i szkła z odpadów
komunalnych,
pełna likwidacja zrzutów ścieków nieoczyszczonych z miast i zakładów
przemysłowych,
zmniejszenie
ładunku
zanieczyszczeń
odprowadzanych
do
wód
powierzchniowych, w stosunku do stanu z 1990 r., z przemysłu o 50%, z
gospodarki komunalnej (na terenie miast i osiedli wiejskich) o 30% i ze spływu
powierzchniowego - również o 30%,
ograniczenie emisji pyłów o 75%, dwutlenku siarki o 56%, tlenków azotu o 31%,
niemetanowych lotnych związków organicznych o 4% i amoniaku o 8% w stosunku
do stanu z 1990 r.
Z uwagi na brak podstaw planistycznych nie można obecnie dokonać podziału limitów
krajowych na regionalne. Dlatego też, dla gminy Mrozy założono realizację polityki
długoterminowej, sprzyjającej osiągnięciu wymienionych w limitach krajowych działań i
ograniczania emisji zanieczyszczeń, natomiast szczegółowe wytyczne przyjęto jedynie dla
gospodarki odpadami, zgodnie ze sporządzonym Planem gospodarki odpadami.
6.2 Nadrzędny cel Programu ochrony środowiska dla
gminy Mrozy
Nadrzędny cel Programu ochrony środowiska dla gminy Mrozy
następująco:
sformułowano
Lepsza jakość życia mieszkańców gminy Mrozy w Zjednoczonej
Europie oraz poprawa stanu środowiska przyrodniczego i ochrona
jego zasobów.
6.3 Priorytety ekologiczne
Kompleksowość zagadnień ochrony środowiska na terenie gminy wymusiła
wyznaczenie celów strategicznych, długo i krótkoterminowych, a także przyjęcie zadań
z zakresu wielu sektorów ochrony środowiska. Spośród nich dokonano wyboru
najistotniejszych zagadnień, których rozwiązanie przyczyni się w najbliższej przyszłości
do poprawy stanu środowiska na terenie gminy.
Wyboru priorytetów ekologicznych dokonano w oparciu o diagnozę stanu poszczególnych
komponentów środowiska na terenie gminy, uwarunkowania zewnętrzne (obowiązujące
akty prawne) i wewnętrzne, a także inne wymagania w zakresie jakości środowiska.
Wybór priorytetowych przedsięwzięć ekologicznych na terenie gminy Mrozy na lata 2006
-2008 przeprowadzono przy zastosowaniu następujących kryteriów organizacyjnych
i środowiskowych.
Kryteria o charakterze organizacyjnym
• wymiar przedsięwzięcia (ponadlokalny i publiczny),
• zaawansowanie przedsięwzięcia w realizacji,
• konieczność realizacji przedsięwzięcia ze względów prawnych,
35
•
•
•
•
zabezpieczenia środków na realizację lub o możliwość uzyskania dodatkowych
zewnętrznych środków finansowych (z Unii Europejskiej z innych źródeł
zagranicznych lub krajowych),
efektywność ekonomiczna przedsięwzięcia,
znaczenie przedsięwzięcia w skali regionalnej,
spełnianie wymogów zrównoważonego rozwoju - zgodność przedsięwzięcia dla
rozwoju gospodarczego gminy.
Kryteria o charakterze środowiskowym
• możliwość likwidacji lub ograniczenia najpoważniejszych zagrożeń dla środowiska
i zdrowia ludzi,
• zgodność z celami ekologicznymi i zasadniczymi kierunkami zadań wynikających ze
Strategii rozwoju,
• zgodność z celami i priorytetami ekologicznymi określonymi w „Polityce ekologicznej
państwa na lata 2003-2006 z uwzględnieniem perspektyw na lata 2007-2010”,
• zgodność z międzynarodowymi zobowiązaniami Polski w zakresie ochrony
środowiska,
• skala dysproporcji pomiędzy aktualnym i prognozowanym stanem środowiska a
stanem wymaganym przez prawo,
• skala efektywności ekologicznej przedsięwzięcia (efekt planowany, tempo jego
osiągnięcia),
• wieloaspektowość
efektów
ekonomicznych
przedsięwzięcia
(możliwość
jednoczesnego osiągnięcia poprawy stanu środowiska w zakresie kilku elementów
środowiska),
• w odniesieniu do gospodarki odpadami istotnym kryterium była zgodność
proponowanych zadań z wymogami kształtowania nowoczesnej gospodarki odpadami
poprzez priorytetowe traktowanie tworzenia systemów, działań w zakresie zbiórki
i transportu, odzysku i unieszkodliwiania odpadów.
Priorytety ekologiczne dla gminy Mrozy
Kierując się podanymi powyżej kryteriami, wyznaczono następujące cele szczegółowe dla
gminy Mrozy z zakresu ochrony środowiska:
1. Ograniczenie emisji substancji i energii.
2. Ochrona zasobów środowiska przyrodniczego i krajobrazu.
3. Racjonalne gospodarowanie środowiskiem.
4. Zwiększona aktywność obywatelska i wyższy stan świadomości ekologicznej
społeczeństwa.
Są to elementy, co do których w pierwszym rzędzie winny być podjęte działania
zmierzające do poprawy aktualnego stanu środowiska. Istotnym elementem wpływającym
na stan środowiska jest też racjonalna gospodarka odpadami, której zasady
uszczegóławia „Planie gospodarki odpadami dla gminy Mrozy na lata 2006-2009 z
perspektywą na lata 2010 - 2013”.
36
7. CELE SZCZEGÓŁOWE, OPERACYJNE I DZIAŁANIA
PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY
MROZY
7.1 Cel szczegółowy:
Ograniczenie emisji substancji i energii
Cele operacyjny: Osiągnięcie lepszej jakości wód w zakresie badanych
parametrów
Działania
Lata 2006 - 2009
-
opracowanie i wdrożenie systemu monitorowania emisji zanieczyszczeń ze źródeł
punktowych do wód,
modernizacja oczyszczalni ścieków w Mrozach
budowa systemów kanalizacji równolegle z wodociągowaniem.
Lata 2010 - 2013
-
-
modernizacja, rozbudowa i budowa systemów kanalizacji zbiorczej,
budowa oczyszczalni ścieków w Jeruzalu
Cele operacyjny: Osiągnięcie lepszej jakości powietrza, zwłaszcza w
zakresie zmniejszenia emisji pyłów i odorów
Działania
Lata 2006 - 2009
-
-
opracowanie i wdrożenie systemu zbierania i gromadzenia informacji o
zanieczyszczeniach powietrza,
inwentaryzacja źródeł emisji substancji do powietrza,
zamiana tradycyjnych starych kotłowni opalanych węglem na czystsze źródła
energii.
Lata 2010 - 2013
-
wprowadzenie nowoczesnych technik i technologii energooszczędnych.
37
Cele operacyjny: Ograniczenie emisji hałasu i
elektromagnetycznego do poziomu obowiązujących norm
promieniowania
Działania
Lata 2006 - 2009
-
inwentaryzacja źródeł uciążliwości akustycznej.
Cele operacyjny: Minimalizacja składowania oraz wytwarzania odpadów oraz
osiągnięcie maksymalnych poziomów odzysku odpadów
Działania
Lata 2006 - 2009
-
inwentaryzacja odpadów komunalnych,
wdrożenie systemu zbierania zwłok zwierzęcych.
Lata 2010 - 2013
-
wdrażanie nowoczesnych technologii odzysku i unieszkodliwiania odpadów.
Ochrona zasobów środowiska przyrodniczego i
krajobrazu
Cele operacyjny:
wymogów UE
Ochrona
przyrody
i krajobrazu z
uwzględnieniem
Działania
Lata 2006 - 2009
-
-
inicjatywy na rzecz wyposażenia w infrastrukturę ochrony środowiska obszarów
cennych przyrodniczo,
podejmowanie inicjatyw dotyczących tworzenia obszarów i obiektów chronionych,
wdrażanie programów rolno – środowiskowych na terenach cennych przyrodniczo,
ochrona starodrzewów.
Lata 2010 - 2013
-
motywowanie społeczności lokalnych do działań na rzecz utrzymania walorów
przyrodniczych terenu.
Cele operacyjny: Zwiększenie lesistości w gminie o 5%
Działania
Lata 2006 - 2009
-
-
-
aktualizacja ewidencji gruntów poprzez uwidocznienie gruntów zalesionych, a
wykazywanych nadal jako grunty rolne oraz poprzez uwidocznienie ustaleń
zatwierdzonych uproszczonych planów urządzenia lasu i ustaleń miejscowych
planów zagospodarowania przestrzennego,
restrukturyzacja terenów wiejskich poprzez zalesienia i zadrzewienia gruntów
nieprzydatnych rolniczo,
ochrona istniejących lasów.
Lata 2010 - 2013
-
ochrona istniejących zadrzewień.
Cele operacyjny: Ochrona zasobów kopalin i wód podziemnych
38
Działania
Lata 2006 - 2009
-
ograniczenie wykorzystania wód podziemnych do celów innych niż zaopatrzenie
ludności w wodę,
uwzględnienie w planach zagospodarowania przestrzennego udokumentowanych
złóż kopalin i ujęć wód podziemnych oraz ochrony głównych zbiorników wód
podziemnych.
Lata 2010 - 2013
-
-
zwiększenie wykorzystania rozpoznanych i eksploatowanych złóż
pospolitych,
zagospodarowanie wyrobisk dla potrzeb małej retencji,
eliminowanie naruszeń środowiska towarzyszących eksploatacji kopalin,
ochrona wód podziemnych przed ich ilościową i jakościową degradacją.
kopalin
Racjonalne gospodarowanie środowiskiem
Cele operacyjny: Ograniczenie materiałochłonności,
energochłonności i odpadowości gospodarki
wodochłonności,
Działania
Lata 2006 - 2009
-
intensyfikacja zamkniętych obiegów wody i wtórnego wykorzystania ścieków,
zapewnienie prawidłowego funkcjonowania melioracji wodnych,
egzekwowanie obowiązku rejestracji zużycia wody do celów rolniczych w
przeliczeniu na jednostkę produkcji,
wprowadzenie technologii mało odpadowych oraz działania na rzecz zmniejszenia
ilości wytwarzanych odpadów.
Lata 2010 - 2013
-
ograniczanie zużycia wody podziemnej.
Cele operacyjny: Wykorzystanie energii odnawialnej do 7,5% ogółu energii
zużywanej
Działania
Lata 2010 - 2013
-
działania w kierunku produkcji energii ze źródeł odnawialnych (biomasy, energii
słońca, wody, wiatru).
Zwiększenie aktywności obywatelskiej i wyższy stan
świadomości ekologicznej społeczeństwa
Cele operacyjny: Większa aktywność społeczeństwa na rzecz środowiska
Działania
Lata 2006 - 2009
39
-
-
rozwój usług turystycznych na obszarach cennych przyrodniczo i krajobrazowo,
tworzenie tzw. „zielonych miejsc pracy” w szczególności w rolnictwie ekologicznym,
ekoturystyce i agroturystyce, leśnictwie, ochronie przyrody, gospodarce wodnej,
odnawialnych źródłach energii, odzysku odpadów,
organizowanie konkursów, wystaw, imprez aktywizujących społeczeństwo do troski
o środowisko,
promowanie wszelkich działań powodujących osiąganie znacznych efektów
ekologicznych.
Lata 2010 - 2013
-
aktywizacja społeczeństwa do działań na rzecz ochrony przyrody.
Cele operacyjny: Wyższa świadomość społeczeństwa
Działania
Lata 2006 - 2009
zapewnienie społeczeństwu powszechnego dostępu do informacji o środowisku,
konsultacje w zakresie rozwiązywania problemów ekologicznych dla mieszkańców
i osób prowadzących działalność na terenie gminy,
- organizowanie szkoleń dla mieszkańców gminy oraz pracowników gminnych
jednostek organizacyjnych,
- organizowanie warsztatów, seminariów, konferencji,
- wprowadzanie programów edukacyjnych dla uczniów.
Lata 2010 – 2013
-
-
kontynuowanie szkoleń i programów edukacyjnych
40
8. HARMONOGRAM REALIZACJI PRZEDSIĘWZIĘĆ I
URUCHAMIANIA ŚRODKÓW FINANSOWYCH
Przyjęte do wdrożenia rozwiązania techniczno-organizacyjne poddano analizie w
zakresie kosztów w celu określenia nakładów finansowych na ich realizację oraz sposobu
finansowania. Dla obniżenia ponoszonych jednorazowo nakładów inwestycyjnych
proponuje się wdrażanie etapowe kolejnych zadań.
Przy realizacji powyższych zadań w pierwszym etapie niezbędne będzie
uruchomienie środków z budżetu gminy, a następnie możliwe byłoby uruchamianie
środków z dotacji, pożyczek i innych źródeł (po wcześniejszym ich uzyskaniu).
Środki finansowe ze źródeł zewnętrznych: dotacje: NFOŚiGW, WFOŚiGW,
PFOŚiGW, Ekofundusz, EFRWP-Counterpart Found, FWPN, Program Małych Dotacji
GEF,; pożyczki z funduszy celowych i kredytów preferencyjnych - NFOŚiGW, WFOŚiGW,
BOŚ.
Koszty eksploatacyjne systemu ochrony środowiska mogą być pokrywane: z opłat
ponoszonych przez mieszkańców np. w dziedzinie gospodarki odpadami – z opłat za
wywóz odpadów, za ich unieszkodliwianie.
Harmonogram realizacji poszczególnych zadań, wynikających z
niniejszego programu, należy dostosować do możliwości pozyskiwania
środków finansowych. Kolejność realizacji dopuszcza się wg przyjętych
przez Radę Gminy priorytetów.
41
8.1.1.Szacunkowe koszty realizacji Programu w latach 2006 – 2013
Lp.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
Opis zadania
Jednostka
realizacyjna
Okres
realizacji
zadania
Szacunkowe koszty w tys. zł
2006
2007
Potencjalne źródła
finansowania
2008 2010 –
2009
2013
Działania w zakresie zmniejszenia uciążliwości odpadów komunalnych zostały opisane w „Planie gospodarki odpadami dla gminy Mrozy na lata 2006 – 2009
z perspektywą na lata 2010 - 2013”
Modernizacja oczyszczalni ścieków w
gmina
2008
3 000
budżet gminy, fundusze ochr. środ.,
Mrozach
fundusze unijne
Budowa sieci kanalizacyjnej w
gmina
2008-2009
4 000
miejscowości Mrozy
fundusze unijne
Budowa oczyszczalni ścieków w
gmina
2009-2010
2 500
Jeruzalu wraz z siecią kanalizacyjną
fundusze unijne
Budowa sieci kanalizacyjnej z
gmina
2007-2010
przyłączami we wsiach: Wola Paprotnia,
fundusze unijne
Kruki, Grodzisk, Skruda, Choszcze,
Guzew, Wola Rafałowska, Sokolnik,
Trojanów
Budowa sieci kanalizacji sanitarnej we
gmina
2008-2013
środki własne mieszkańców, budżet
wsiach: Kuflew, Kołacz, Łukówiec,
gminy, fundusze ochrony
Płomieniec, Lipiny
środowiska, fundusze unijne
Budowa wodociągu w miejscowościach gmina
2008
1155
Porzewnica oraz Topór
fundusze unijne
Budowa zbiornika retencyjnego w
gmina
2008-2009
500
budżet gminy, budżet województwa,
Mrozach wraz z parkiem wiejskim
fundusze ochr. środ., fundusze
unijne
Zabezpieczenie hydrantów przed
gmina
2007-2008
budżet gminy
niekontrolowanym poborem wody
Wymiana oświetlenia dróg i ulic na
gmina
2007-2009
budżet gminy, fundusze ochrony
energooszczędne
środowiska
Realizacja programu rekultywacji gleb
gmina
2006-2013
4,0
4,0
8,0
16,0
budżet państwa
Lasy Państwowe
budżet gminy
zdegradowanych na obszarach
rolniczego użytkowania, w tym ich
fundusze ekologiczne
fundusze UE
zalesianie
42
Lp.
1.
12.
Opis zadania
Jednostka
realizacyjna
Okres
realizacji
zadania
finansowania
2006
2007
2008 2010 –
2009
2013
Realizacja programu ochrony
Lasy Państwowe
2006-2013
2,6
2,6
5,2
12,8
budżet państwa
ekosystemów leśnych i różnorodności
województwo
biologicznej w lasach (łącznie 16 zadań powiat
szczegółowych)
gmina
-
-
-
-
13.
Zalesienia gruntów wyłączonych z
użytkowania rolniczego
powiat
gmina
właściciele
14.
Działania na rzecz utrzymania
tradycyjnego, urozmaiconego krajobrazu
rolniczego
Zachowanie tradycyjnych praktyk
gospodarczych na terenach
przyrodniczo cennych
Wspieranie form rolnictwa stosujących
metody produkcji nie naruszające
równowagi przyrodniczej, przede
wszystkim rolnictwa ekologicznego i
zintegrowanego; realizacja programu
„Rozwój rolnictwa ekologicznego na
Mazowszu”
Edukacja ekologiczna w sferze
wzbogacania i racjonalnego
użytkowania zasobów leśnych:
Ø prowadzenie Ekologicznego
Centrum Edukacyjnego;
Ø prowadzenie szkoleń dla
pracowników
Ø upowszechnienie wiedzy o ochronie
lasu w społeczeństwie
MRiRW
województwo
gmina
MRiRW
województwo
gmina
MRiRW
województwo
gmina
praca ciągła
0,2
0,2
0,4
0,8
praca ciągła
0,2
0,2
0,4
0,8
praca ciągła
0,5
0,5
1,00
2,00
Lasy Państwowe
wojewoda
RCEE
2006-2013
0,32
0,32
0,64
1,28
15.
16.
17.
budżet państwa
budżet powiatu
budżet gminy
fundusze UE
budżet województwa
budżet gminy
fundusze UE
budżet państwa
budżet gminy
budżet państwa
fundusze UE
budżet państwa
budżet gminy
43
Lp.
1.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
Opis zadania
Jednostka
realizacyjna
Okres
realizacji
zadania
2006
2007
finansowania
2008 2010 –
2009
2013
Kształtowanie proekologicznych
województwo
2006-2007
0,03
wzorców konsumpcji w gospodarstwie
gmina
budżet gminy
domowym, prowadzących do
powiat
zmniejszenia ilości odpadów i ich
WFOŚ
fundusze UE
segregacji
praca ciągła
0,09
0,09
0,18
0,54
budżet państwa
Działania na rzecz wzrostu świadomości MŚ, MENiS
wojewoda
ekologicznej społeczności lokalnych
gmina
budżet gminy
władz szczebla lokalnego w zakresie
zrozumienia celów ochrony przyrody i
fundusze UE
różnorodności biologicznej
Stałe podejmowanie działań
województwo
praca ciągła
0,2
0,2
0,4
0,8
budżet państwa
informacyjnych, promocyjnych i
powiat
edukacyjnych w formie audycji i
gmina
budżet gminy
publikacji w środkach przekazu, kursów, MŚ, MENiS
szkoleń, wystaw, konkursów i zajęć
fundusze UE
plenerowych oraz imprez masowych,
Budowa obiektów małej retencji w
gmina
2006-2013
12,1
12,1
24,2
48,8
budżet państwa
dorzeczu Wisły
wojewoda
samorząd
województwa
fundusze UE
kredyty bankowe
Renaturalizacja zniszczonych, cennych MŚ
praca ciągła
0,35
0,35
0,70
1,40
budżet państwa
budżet gminy
ekosystemów i siedlisk przyrodniczych,
Lasy Państwowe
szczególnie wodno-błotnych
zarządy parków
fundusze UE
gmina
Ochrona dolin rzecznych oraz innych
wojewoda
praca ciągła
0,9
0,9
1,80
3,6
budżet państwa
ważnych korytarzy ekologicznych
gmina
budżet gminy
praca ciągła
0,19
0,19
0,38
0,76
budżet państwa
Kontrola pozyskiwania zasobów
wojewoda
przyrodniczych z ich naturalnych siedlisk Lasy Państwowe
gmina
Źródło: PPOŚ, WPOŚ, PRL
44
9.
MONITORING I ZARZĄDZANIE ŚRODOWISKIEM, W
TYM PROGRAMEM
Monitoring dostarcza informacji w oparciu o które można ocenić, czy stan
środowiska ulega polepszeniu czy pogorszeniu, a także jest podstawą oceny
efektywności wdrażania polityki środowiskowej. Rozróżniamy dwa rodzaje monitoringu:
§ monitoring jakości środowiska,
§ monitoring polityki środowiskowej.
Obydwa rodzaje monitoringu są ze sobą ściśle powiązane. Monitoring jakości środowiska
jest wykorzystywany w definiowaniu polityki ochrony środowiska.
W okresie wdrażania niniejszego programu, monitoring także będzie
wykorzystywany dla uaktualnienia polityki ochrony środowiska. Celem monitoringu jest
zwiększenie efektywności polityki środowiskowej poprzez zbieranie, analizowanie i
udostępnianie danych dotyczących jakości środowiska i zachodzących w nim zmian.
Informacja o stanie środowiska jest niezbędna do ustanawiania priorytetów
ochrony środowiska, do monitorowania, egzekwowania i przestrzegania przepisów
ochrony środowiska, do integrowania polityki. Powinna służyć zarówno podejmującym
decyzje, jak i społeczeństwu, sektorowi prywatnemu, pozarządowym organizacjom
ekologicznym i wszystkim zainteresowanym grupom.
9.1 Monitoring stanu środowiska
Monitoring - system kontroli stanu środowiska - jest narzędziem wspomagającym
prawne, finansowe i społeczne instrumenty zarządzania środowiskiem. Dostarcza on
informacji o efektach wszystkich działań na rzecz ochrony środowiska.
9.2 Monitoring polityki ekologicznej
Monitoring polityki ochrony środowiska oznacza, że wdrażanie Programu będzie
polegało regularnej ocenie. Monitoring ten będzie obejmował:
§ określenie stopnia wykonania działań,
§ określenie stopnia realizacji przyjętych celów,
§ ocenę rozbieżności pomiędzy przyjętymi celami i działaniami a ich wykonaniem,
§ analizę przyczyn tych rozbieżności.
Koordynator wdrażania programu będzie oceniał co dwa lata stopień wdrożenia
Programu. W latach 2006-2009 na bieżąco, będzie monitorowany postęp w zakresie
wdrażania zdefiniowanych działań, a po 2 latach od dnia obowiązywania Programu
nastąpi ocena rozbieżności między celami zdefiniowanymi w Programie i analiza przyczyn
tych rozbieżności. Wyniki oceny będą stanowiły wkład dla następnego Programu, w
którym zostaną zdefiniowane działania na lata 2010 - 2017, z uszczegółowieniem działań
na lata, tj. 2010 - 2013.
9.3 Zarządzanie programem
Efektywne wdrażanie niniejszego opracowania wymaga dużego zaangażowania
administracji samorządowej, a także dobrej współpracy między wszystkimi instytucjami
(organizacjami) włączonymi w zagadnienia ochrony środowiska. Wdrażanie polityki
długoterminowej oraz strategii krótkoterminowej rozpocznie się w okresie zmian systemu
prawnego, wynikających z dostosowania polskiego ustawodawstwa do przepisów Unii
Europejskiej. Zmiany te mogą mieć wpływ na strukturę zarządzania środowiskiem, a co za
tym idzie na strukturę zarządzania Programem.
45
9.4 Harmonogram weryfikacji celów i kierunków działań
oraz terminów przygotowywania raportów z
wykonania programów
Ustawa Prawo ochrony środowiska nakłada na zarząd gminy obowiązek
sporządzenia co 2 lata raportu z wykonania programu ochrony środowiska i przedłożenia
go Radzie Gminy.
„II Polityka ekologiczna państwa” zakłada, że głównym celem średniookresowym
(do 2010 r.) w sprawie kontroli i monitoringu jest pełna harmonizacja procedur i zakresu
działań w tej dziedzinie z zaleceniami OECD, wymogami Unii Europejskiej oraz
zobowiązaniami wobec konwencji międzynarodowych. Realizacja tego celu wymaga w
latach 2003 – 2006 powołania nowych struktur organizacyjnych i wdrożenia systemów
obiegu informacji w dziedzinie środowiska, niezbędnych do spełnienia przez Polskę
warunków uczestnictwa w Unii Europejskiej i realizacji innych zobowiązań
międzynarodowych, w tym:
1) wzmocnienia etatowego służb inspekcji ochrony środowiska na szczeblu centralnym
i regionalnym (2004 r.);
2) wdrożenia systemu informatycznego PRTR (uwalnianie i transfer zanieczyszczeń –
2004 r.);
3) wdrożenia systemu informatycznego SPIRS (rejestracja obiektów niebezpiecznych
zgodnie z wymaganiami dyrektywy Seveso II – 2004 r.);
4) wdrożenia systemu rejestracji substancji niebezpiecznych spełniającego wszystkie
wymagania ustawy o substancjach i preparatach chemicznych oraz ustawy o ochronie
roślin uprawnych (2004 r.);
5) wzmocnienia i rozwoju działalności Krajowego Centrum BAT (2004 r.);
6) utworzenia krajowego punktu kontaktowego do spraw wdrażania programu Unii
Europejskiej Natura 2000 (2004 r.);
7) po uzyskaniu przez Polskę członkostwa w Europejskiej Agencji Środowiska –
rozszerzenia regularnej współpracy z Agencją już na zasadach odnoszących się do jej
członków (2003 r.).
Realizacja wymienionych w pkt 1 – 4 zadań, a zwłaszcza wdrożenie systemów
informatycznych oraz modyfikacja systemu statystyki publicznej, państwowego
monitoringu środowiska i pozostałych mechanizmów nadzoru i kontroli umożliwi
dokonywanie co 2 lata oceny realizacji gminnych programów ochrony środowiska oraz
oceny realizacji programów naprawczych poszczególnych komponentów środowiska.
9.5 Edukacja ekologiczna
W warunkach głębokich przekształceń ustrojowych Polska stanęła przed
obowiązkiem dokonania zasadniczych zmian w polityce ekologicznej państwa. Przyjętym
przez Sejm Rzeczpospolitej Polskiej w 2002r. dokumencie Polityka ekologiczna państwa
w zasadzie uspołeczniania zapisano prawo do udziału społeczeństwa w podejmowaniu
decyzji ekologicznych. Zasada uspołeczniania będzie realizowana poprzez stworzenie
instytucjonalnych i prawnych warunków do udziału wszystkich zainteresowanych
podmiotów wywierających bezpośredni lub pośredni wpływ na sposób i intensywność
korzystania ze środowiska, w tym również udziału obywateli. Aby udział ten był
wystarczająco szeroki i przynosił oczekiwane efekty konieczne jest z jednej strony
stymulowanie samej chęci takiego udziału, natomiast z drugiej - tworzenie sprzyjających
warunków dla praktycznej realizacji tej potrzeby oraz dostarczenie wiedzy i umiejętności
pomocnych w konkretnych działaniach.
Podstawowe znaczenie dla szerokiego, społecznego udziału w urzeczywistnianiu
celów ekologicznych ma więc po pierwsze odpowiednia edukacja ekologiczna, a po
46
drugie zapewnienie powszechnego dostępu do informacji o środowisku oraz stworzenie
instytucjonalnego zabezpieczenia dla wyrażania przez społeczeństwo swoich opinii i
wpływania na podejmowane, istotne dla środowiska decyzje.
Edukacja jest psychologiczno-pedagogicznym procesem oddziaływania na
człowieka, na który składa się nauczanie i wychowanie. Celem edukacji jest kształtowanie
świadomości. Edukacja ekologiczna jest więc procesem kształtowania świadomości
ekologicznej.
Poziom świadomości ekologicznej społeczeństwa zależy od ilości i jakości
informacji, która do niego dociera oraz od form i sposobów edukacji. Edukacja która trafia
do społeczeństwa powinna być ścisła, bezstronna i kompletna. Jasność i klarowność
treści powinna być wynikiem jednoznaczności sformułowań. Pomimo niezbędnych
uproszczeń (w zależności od stopnia przygotowania odbiorcy) musi być zachowany
pewien sens i poprawność merytoryczna.
Edukacja ekologiczna powinna być prowadzona na wszystkich poziomach
szkolnictwa, począwszy od szkół podstawowych po szkoły wyższe, a także wśród
społeczności lokalnej gminy.
W prowadzeniu edukacji można wykorzystać potencjał pozarządowych organizacji
ekologicznych. Obecnie w Polsce zarejestrowanych jest ponad 600 organizacji
deklarujących w swym statucie działalność ekologiczną. Ponad 60 najbardziej aktywnych
uczestniczy nie tylko w rozwiązywaniu lokalnych problemów, ale i w pracach komisji
sejmowych i wspierających działania organów państwowych w realizacji różnych zadań
polityki ekologicznej, często samodzielnie je inicjując. Organizacje społeczne często
podejmują współpracę pomiędzy sobą dla wspólnego rozwiązywania problemów
ogólnopolskich. Na terenie Polski aktywne są także międzynarodowe organizacje
działające na rzecz ochrony środowiska takie jak Światowa Unia Ochrony Przyrody
(IUCN) oraz Światowy Fundusz na rzecz Ochrony Przyrody (WWF).
Niewątpliwie wzrost działalności społecznej nie zastąpi wyszkolonych kadr
ochrony środowiska. W roku 2000 na polskich uczelniach studiowało ok. 20 tys.
studentów technicznych kierunków ochrony środowiska oraz ponad 23 tys. na kierunkach
uniwersyteckich.
9.6 Upowszechnianie informacji o stanie środowiska i
wykonaniu programu
Aktywność społeczną wspiera również niezależna prasa ekologiczna i różnorodne
wydawnictwa. Duże znaczenie dla ekspansji obywatelskiej aktywności ma nowe
ustawodawstwo stwarzając powszechny dostęp do informacji o środowisku i procedury
udziału społeczeństwa w zarządzaniu środowiskiem (ustawa - prawo ochrony
środowiska).
Obecnie informacja ekologiczna w Polsce dostępna jest dla społeczeństwa poprzez:
§ publikacje Głównego Urzędu Statystycznego,
§ publikacje Ministerstwa Środowiska,
§ publikacje służb państwowych - Inspekcję Ochrony Środowiska, Państwowy Zakład
Higieny, Inspekcję Sanitarną,
§ publikacje o charakterze edukacyjnym i popularyzatorskim jednostek naukowobadawczych,
§ publikacje opracowane przez organizacje pozarządowe, Polski Klub Ekologiczny,
Ośrodki i Centra Edukacji Ekologicznej, Fundacje Ekologiczne,
§ prasę popularnonaukową o tematyce ekologicznej,
§ programy telewizyjne i radiowe,
§ targi i giełdy ekologiczne,
§ plakaty, plakaty filmowe, filmy,
§ festiwale i konkursy ekologiczne,
47
§ akcje edukacyjne i promocyjne,
§ internet.
Gromadzenie i udostępnianie informacji dotyczących środowiska jest jednym z zadań
m.in. Inspekcji Ochrony Środowiska (IOŚ) - zgodnie z art. 28 ustawy o Inspekcji Ochrony
Środowiska. Zgodnie z tym założeniem IOŚ do celów swojej działalności włączyła zadania
edukacji ekologicznej i szerokiego informowania społeczeństwa o faktycznym stanie
środowiska w Polsce oraz działaniach mających na celu jego ochronę, w tym również z
realizacji wykonania założeń przyjętych w powyższym opracowaniu. W ramach realizacji
tych zadań WIOŚ w Warszawie prowadzi następujące formy działalności:
⇒ opracowuje cyklicznie raporty o stanie środowiska na terenie województwa, które
przekazywane są władzom lokalnym, placówkom oświatowym i bibliotekom oraz
poprzez sieć wojewódzkich inspektoratów, wszystkim zainteresowanym na terenie
kraju,
⇒ prowadzi w swoich placówkach zajęcia dydaktyczne dla dzieci i młodzieży szkół
województwa,
⇒ pracownicy Wydziału i Działów Monitoringu Środowiska biorą udział w lekcjach o
tematyce ekologicznej w szkołach województwa, uczestniczą w zajęciach
metodycznych dla nauczycieli oraz związanych z tematyką ekologiczną szkoleniach
organizowanych dla różnych jednostek,
⇒ udostępnia osobom zainteresowanym materiały informacyjne dotyczące szeroko
pojętej tematyki ochrony środowiska,
⇒ współpracuje z przedstawicielami regionalnej prasy, radia i TV w propagowaniu
zagadnień związanych z ochroną środowiska.
Przedstawiciele WIOŚ zgodnie z wymaganiami wynikającymi z art. 8a ust.2 ustawy o
Inspekcji Ochrony Środowiska, przygotowują i przedstawiają radom powiatów i sejmiku
województwa coroczną informacje o stanie środowiska i podejmowanych działaniach na
rzecz jego poprawy.
48
10. PIŚMIENNICTWO I MATERIAŁY WYKORZYSTANE DO
OPRACOWANIA PROGRAMU
1. Dostosowanie polskiego prawa i regulacji ekologicznych do rozwiązań unii europejskiej, praca
zbiorowa pod redakcją B. Fiedora - Wrocław-Białystok, 1999-2000
2. Dylikowa A., Geografia Polski -krainy geograficzne - PZWS, Warszawa, 1973
3. Raport o stanie środowiska województwa mazowieckiego - WIOŚ Warszawa,
4. Kodeks dobrej praktyki rolniczej, Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Ministerstwo
Środowiska - Warszawa, 2002
5. Kondracki J., Geografia regionalna Polski - PWN, Warszawa 1998
6. Leśnictwo 2001 - GUS, Warszawa, 2001
7. Natura 2000 - europejska sieć ekologiczna, Ministerstwo Ochrony Środowiska, Zasobów
Naturalnych i Leśnictwa - Warszawa, 1999
8. Ośrodek współpracy z państwami o transformującej się gospodarce OECD:
Przeglądy ekologiczne - Polska, Paryż,1995
9. Planowanie i wdrażanie polityki ochrony środowiska - poradnik, praca zbiorowa, Warszawa,
2001
10. Podstawowe problemy środowiska w Polsce. Raport wskaźnikowy - Biblioteka Monitoringu
Środowiska, Warszawa, 2001
11. Polskie studium różnorodności biologicznej - red. R. Andrzejewski i A. Weigle,
NFOŚ, Warszawa, 1993
12. Poradnik - Metody badania i rozpoznawania wpływu na środowisko gruntowo-wodne
składowisk odpadów stałych - Ministerstwo Środowiska, Warszawa,2000
13. Przegląd realizacji przez Polskę konwencji międzynarodowych i porozumień wielostronnych i
dwustronnych w zakresie ochrony środowiska - materiał dla komisji sejmowej - Ministerstwo
Środowiska, Warszawa, kwiecień 2002
14. Przestrzeń ekologiczna dla Polski i Europy - praca zbiorowa, Instytut na Rzecz Ekorozwoju,
Warszawa, 1997
15. Rejestry uwalniania i transferu zanieczyszczeń (PRTR) jako instrument realizacji polityki
ekologicznej - praca zbiorowa pod redakcją J. Jędrośki, Wrocław, 2001
16. Rocznik Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej 2001, GUS, Warszawa,
17. Rocznik Statystyczny Województw 2001, GUS, Warszawa,
18. Rocznik Statystyczny Województw 2002, GUS, Warszawa,
19. Sektorowy program operacyjny ochrona środowiska i gospodarka wodna - tekst wstępny,
Ministerstwo Środowiska, Warszawa, czerwiec 2002
20. Stan uszkodzenia lasów w Polsce w 2000 roku na podstawie badań monitoringowych Biblioteka Monitoringu Środowiska, Warszawa, 2001
21. Stan zdrowotny lasów w Polsce w 2001 r. - Biblioteka Monitoringu Środowiska. Warszawa.
2002
22. Wawrzoniak J., Małachowska J., Wójcik J., Liwińska A., Stan uszkodzenia lasów w Polsce w
1995 roku na podstawie badań monitoringowych - PIOŚ, Warszawa, 1996
23. Wykorzystanie odnawialnych źródeł energii na szczeblu lokalnym - poradnik,
praca zbiorowa pod redakcją G. Wiśniewskiego, Suwałki, 1999
24. Wytyczne sporządzania programów ochrony środowiska na szczeblu regionalnym i lokalnym projekt, Ministerstwo Środowiska, Warszawa, lipiec 2002
25. Zalesianie terenów porolnych - praca zbiorowa pod redakcją A. Gorzelaka:, Warszawa, 1999
26. Zanieczyszczenie środowiska hałasem w świetle badań WIOŚ w 1995 roku - praca zbiorowa,
PIOŚ Warszawa, 1996
27. Zbiór przepisów i procedur dotyczących bezpiecznego postępowania z wyrobami
zawierającymi azbest - Ministerstwo Gospodarki, Warszawa, 2001
28. Źródła i zasady finansowania inwestycji w ochronie środowiska w Polsce - informator, praca
zbiorowa, Wydawnictwo Ekonomia i Środowisko, Białystok, 2001
29. Bilans zasobów kopalin i wód podziemnych w Polsce – Ministerstwo Środowiska, Warszawa
2001;
49
30. Dokumentacje hydrogeologiczne zbiorników wód podziemnych – Państwowy Instytut
Geologiczny, Warszawa 1995-2001;
31. Strategia rozwoju województwa mazowieckiego;
32. Wdrażanie koncepcji sieci NATURA 2000 w latach 2001-2003 – Ministerstwo Środowiska,
grudzień 2002 r.;
33. Raport końcowy programu ”Infrastruktura Terenów Wiejskich dla Gospodarki Wodnej, 1996,
IMUZ Falenty.
34. Program ochrony środowiska województwa mazowieckiego;
35. Program ochrony środowiska powiatu mińskiego;
36. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Mrozy,
37. Plan rozwoju lokalnego gminy Mrozy.
50

Program ochrony środowiska - Urząd Miasta i Gminy Mrozy

Transkrypt

Podobne dokumenty

Materiał uzupełniający do prezentacji

lista przedsięwzięć priorytetowych na 2016 rok

SPRAWOZDANIE Z WYCIECZKI DO GÓRZNIEŃSKO