Wieruszowski Dom Kultury Plan strategiczny na lata 2017-2022
Transkrypt
Wieruszowski Dom Kultury Plan strategiczny na lata 2017-2022
Wieruszowski Dom Kultury Plan strategiczny na lata 2017-2022 1 PLAN STRATEGICZNY – WIERUSZOWSKI DOM KULTURY Funkcjonowanie Wieruszowskiego Domu Kultury opiera się na następujących priorytetach rozwojowych - strategicznych instytucji: 1) współpraca ponadregionalna w tematycznych projektach kulturalno - artystycznych ze szczególnym zwróceniem uwagi na centra i instytucje kultury, organizacje pozarządowe oraz instytucje samorządowe 2) systematyczny wzrost zaangażowania oraz aktywnych form działania młodzieży w domu kultury 3) działalność międzynarodowa domu kultury w ramach wolontariatu międzynarodowego (akredytacja Narodowej Agencji dot. statusu Organizacji Przyjmującej, Wysyłającej oraz Koordynującej - Wolontariatu Europejskiego), projektów i wymian międzynarodowych, workcampów i innych form współpracy międzynarodowej 4) realizowanie działań kulturalnych skierowanych do najstarszej grupy wiekowej mieszkańców gminy i miasta Wieruszów (55+) poprzez Wieruszowski Uniwersytet Trzeciego Wieku wchodzący w skład struktury organizacyjnej WDK 5) wspieranie różnorodnych oddolnych inicjatyw społeczno - kulturalnych mieszkańców regionu m.in. poprzez wsparcie merytoryczne i finansowe przedsięwzięć (m.in. granty kulturowe i inne formy) Wieruszowski Dom Kultury tworzy przestrzeń otwartą dla wszystkich pokoleń i platformę współpracy dla różnych podmiotów, buduje długofalowe programy rozwoju kultury i sztuki lokalnej, wzmacnia udział kapitału społecznego w swojej działalności kulturalnej, podtrzymuje tradycję narodową w jej historycznych i współczesnych przejawach, wypracowuje nowoczesne metody i systemy edukacji kulturalnej. Nowoczesny dom kultury jest miejscem żywym, stymulującym lokalną aktywność. Ludzie, którzy przychodzić będą do domu kultury nie tylko konsumować będą kulturę, ale też ją aktywnie współtworzyć. Nie będą tylko widzami, czy biernymi odbiorcami. Sami staną się twórcami, animatorami tego, co się w domu kultury dzieje. Nowoczesny dom kultury wyszukiwać będzie ciekawe projekty rożnych grup: organizacji pozarządowych, grup nieformalnych, artystów, niezależnych animatorów kultury i zapraszać będzie je do współtworzenia swojego programu. Przestrzeń domu kultury powinna mówić: „zapraszam Cię, to Twoje miejsce, możesz je współtworzyć”. Mało która z instytucji kultury (poza obowiązkowymi imprezami plenerowymi) naprawdę wychodzi z ofertą poza swój budynek, należy zmienić ten sposób podejścia do organizacji jej funkcjonowania. Należy np. bezpośrednio zaglądać z wizytą do szkół i w każdej klasie mówić dzieciom i młodzieży, jaką mamy dla nich propozycję. To my musimy wychodzić na podwórka, boiska, na rynek miasta i tworzyć akcje promocyjne – wciągać ludzi do zabawy, jednocześnie dawać się poznać – to my przychodzimy do nich - mieszkańców. Takie działanie na pewno wymaga więcej wysiłku, ale to wyrasta z zasadniczego przekonania, że to my – pracownicy domu kultury, animatorzy, jesteśmy dla ludzi, a nie ludzie dla nas. Po przeanalizowaniu środowiska i jego przestrzeni warto spróbować – poszukać w miejscowościach gminy przestrzeni blisko ludzi. Należy przełamać podziały na tradycyjne zajęcia: muzyczne, plastyczne, literackie. Interdyscyplinarne zajęcia mogą być skoncentrowane na przykład wokół jednego tematu czy problemu (np. „moje ulubione miejsce w mieście“ itd.). Dom kultury powinien być przede wszystkim miejscem otwartym na oddolne inicjatywy. Nie wystarczy samo oczekiwanie na pomysły mieszkańców. Trzeba ich stymulować do działania, pokazywać im otwartość i gotowość do pomocy przy realizacji ich inicjatyw. Trzeba poszukiwać innowacyjnych form działania np.: 2 prezentacje, happeningi, akcje, instalacje, warsztaty twórcze, kawiarenki tematyczne. Wiele satysfakcji mogą przynieść przedsięwzięcia międzypokoleniowe oparte na autentycznej współpracy (a nie tylko współobecności) różnych grup wiekowych. Powinniśmy wychodzić z propozycjami, projektami do trudnych grup, także w przestrzeni (np. na podwórka, na blokowiska) animować działania w trudnych środowiskach. We wszystkie prowadzone działania warto włączać osoby niepełnosprawne. Dom kultury powinien dotrzeć nie tylko do tych najaktywniejszych, ale też tych, którzy na co dzień mają utrudniony dostęp do kultury. Powinniśmy potrafić twórczo „wyławiać” lokalnych liderów i zapraszać ich do współpracy. Dom kultury współpracować będzie z organizacjami pozarządowymi, szkołami, bibliotekami, niezależnymi animatorami i artystami, biznesem (np. lokalnymi restauracjami i firmami), pomocą społeczną, policją, parafią itp. Współpracować będzie z animatorami, pedagogami, wolontariuszami, profesjonalistami z zakresu działań zaplanowanych w projekcie, którzy wesprą „siłą fachową” młode inicjatywy, poprowadzą warsztaty, wyruszą w teren, będą gotowi do pracy w czasie niewymiarowym. Jednym z rozwiązań na które warto zwrócić uwagę jest postawienie na jeden, dwa wyraziste obszary działania - ponadregionalność, międzynarodowość, młodzież. Nie znaczy to, że jest to jedyna propozycja, ale coś co nakręca, wyróżnia dany dom kultury spośród innych. Należy wprowadzić tzw. politykę „otwartych drzwi”, w ramach której znacząco rozszerza się zakres współdecydowania i konsultacji poprzez oddanie części programu bądź jakiegoś okresu pod opiekę merytoryczną osobom lub grupie spoza instytucji. Projektowanie różnorodności kultury lokalnej musi także brać pod uwagę tworzenie rozwiązań, wspierających nowe projekty oraz inicjatywy młodych organizacji i twórców. Należy zastanowić się nad wprowadzeniem programów inkubatorowych, wspierających merytorycznie, organizacyjnie, a także finansowo innowacyjne działania zarówno organizacji pozarządowych, jak i grup nieformalnych. O zasadności i możliwości wprowadzenia takich rozwiązań świadczy fakt, że już teraz prowadzi je kilka instytucji, np. w formie programu małych grantów, w ramach którego organizacje otrzymują niewielkie dofinansowanie oraz opiekuna merytorycznego projektu. Wieruszowski Dom Kultury bazuje na 5-ciu przyjętych płaszczyznach: 1. Praca metodą projektów 2. Współpraca z regionalnymi instytucjami i grupami nieformalnymi 3. Budowanie kapitału społecznego 4. Diagnozowanie 5. Komunikacja i promocja. ANALIZA SWOT Celem analizy SWOT jest uzyskanie spójnego i wyrazistego obrazu Wieruszowskiego Domu Kultury na cele strategii. W tym przypadku, odrębną analizę przeprowadzono dla każdego z następujących czynników, które uznano za kluczowe: potencjał ludzki, finanse, działalność WDKu, promocja, baza lokalowa i wyposażenie techniczne. Poniżej znajduje się tabelaryczne przedstawienie analizy SWOT. Potencjał ludzki SILNE STRONY - zgrany i kompetentny, nastawiony na rozwój zespół pracowników etatowych, wysokie kompetencje pracowników na szczeblu zarządczym - kompetentni, zaangażowani instruktorzy - duże doświadczenie pracowników przy organizacji imprez plenerowych, w tym masowych - zdecydowana większość kadry nastawiona na ciągły rozwój, poszukująca nowych inspiracji i rozwiązań - szkolenia pracowników - otwartość na współpracę z organizacjami pozarządowymi i grupami nieformalnymi 3 SŁABE STRONY - przemęczenie pracowników, niedobory personalne przy realizacji dużych projektów - niewystarczające włączanie się wolontariuszy SZANSE - zaangażowani w sprawy miasta mieszkańcy, wysoki poziom kapitału ludzkiego - instytucje działające w mieście chętne do współpracy - duża liczba „przyjaciół” WDK-u, lobbująca na korzyść instytucji - współpraca z lokalnymi artystami - wspieranie oddolnych inicjatyw ZAGROŻENIA - brak obiektywnej i dogłębnej diagnozy dot. oczekiwań i preferencji kulturalnych mieszkańców - dystans mieszkańców do nowatorskich pomysłów, brak otwartości - brak danych dotyczących odbiorców (często widziane te same twarze, liczba turystów) - brak koordynacji działań pomiędzy instytucjami (nakładanie się różnych wydarzeń kulturalnych w mieście) - brak dogodnego dojazdu z mniejszych miejscowości gminy do Wieruszowa - konkurencyjność oferty kulturalnej wielkich aglomeracji - Wrocław, Łódź - wciąż niski poziom korzystania z oferty WDK osób wykluczonych Finanse SILNE STRONY - dofinansowanie z miasta - stabilna sytuacja finansowa instytucji - ekonomiczność zatrudnienia, elastyczne formy współpracy - zadowalające wpływy własne - aplikowanie do różnych źródeł finansowania - umiejętności negocjowania dobrych cen - finansowe i pozafinansowe możliwości wspierania współpracujących z WDK artystami i innymi podmiotami SŁABE STRONY - ograniczona możliwość „zarabiania” instytucji na siebie - zbyt wysokie ceny za zajęcia i bilety na wydarzenia jako czynnik sprzyjający wykluczeniu niektórych grup społecznych SZANSE - pozyskiwanie funduszy od sponsora - wprowadzenie nowych programów przez instytucje nadrzędne, funduszy umożliwiających aplikowanie i lepsze funkcjonowanie instytucji ZAGROŻENIA - zmniejszanie puli środków na kulturę - zmiany podatkowe w sferze kultury - polityka rządu nastawiona na cięcia w kulturze - zamknięcie Funduszy Europejskich dla Polski - ogłaszanie programów tylko dla organizacji pozarządowych - duża konkurencja przy aplikowaniu do konkretnych programów - małe zasoby finansowe nie pozwolą na pozyskanie wyspecjalizowanej kadry instruktorów - bariera ekonomiczna uczestników ograniczająca korzystanie z komercyjnych propozycji kulturalnych. Działalność WDK SILNE STRONY - bogata oferta zajęć skierowana do wszystkich grup wiekowych 4 - zróżnicowany charakter oferty – od tradycji po awangardę, autorskie programy - atrakcyjność i różnorodność wydarzeń kulturalnych - imprezy „flagowe” - zawsze wysoki poziom wydarzeń artystycznych - dostępność WDK-u dla mieszkańców, pracujemy od 8:00 – 21:00 - wysoka zdolność WDK-u do współpracy z innymi podmiotami - wysokie kompetencje jako koordynatora wspólnych przedsięwzięć - wzrost kompetencji instytucji w zakresie organizacji „wymagających” wydarzeń SŁABE STRONY - niewystarczająca baza lokalowa do realizacji programu - brak pomieszczeń warsztatowych SZANSE - wydarzenia organizowane z inicjatywy mieszkańców - wypromowanie kultury w środowisku młodego pokolenia - wydarzenia organizowane we współpracy z mieszkańcami i instytucjami - bogata historia regionu - uwzględnienie rozwoju edukacji kulturalnej na poziomie minimalnym ze wszystkich ważnych dziedzin sztuki - ułatwienie dostępu do dóbr kultury i pozyskiwanie nowych jej animatorów i odbiorców - oddziaływanie na szerszy krąg uczestników - stworzenie szerszego pola do twórczego zagospodarowywania czasu wolnego i alternatywnego do pasywnej postawy - dogodny dojazd z Warszawy, Łodzi i Wrocławia - możliwość przyciągnięcia odbiorców kultury spoza gminy ZAGROŻENIA - niedostateczne otwarcie na zagranicznego odbiorcę (informacje tylko w jęz. polskim) - baza lokalowa wymagająca modernizacji - niedobór ciekawych, różnorodnych miejsc w okolicy, wykorzystywanych do działań kulturalnych - słabe powiązanie edukacji szkolnej z edukacja kulturalną - bierność społeczeństwa w uczestnictwie w kulturze - nakładanie się imprez w tym samym czasie uniemożliwiające uczestniczenie mieszkańców przedsięwzięciach - brak interesujących form edukacyjnych skierowanych do młodzieży ponadgimnazjalnej Promocja SILNE STRONY - nowa, na bieżąco aktualizowana strona internetowa - nowe logo - plakaty, ulotki, materiały promocyjne przy każdym wydarzeniu - rozpoznawalność marki WDK-u - różnorodność portali gdzie publikowana jest oferta WDK-u - dobra współpraca z lokalną prasą - posiadanie własnej bazy adresów email i bazy telefonicznej, - umiejętność pozyskiwania patronów medialnych SŁABE STRONY - brak wystarczających funduszy na promocję - brak profesjonalnych kampanii promocyjnych - brak całościowej strategii promocyjnej miasta SZANSE - efektywne wykorzystanie newslettera 5 - włączenie się w obchody dużych, ogólnopolskich i ogólnoeuropejskich działań (Europejski Rok Kreatywności, Europejski Rok Wolontariatu, itp.) - uczestnictwo w regionalnych projektach (organizowanych np. przez Narodowe Centrum Kultury) - marketing szeptany, pozytywne opinie mieszkańców przekazywane dalej - pozytywna opinia artystów, - turystyka kulturowa – obszar nie do końca wykorzystany - wzmacnianie marki WDK -u poza granicami powiatu - coroczne wydanie folderu informującego o ofercie artystycznej ZAGROŻENIA - konkurencyjna promocja innych jednostek - problemy z otrzymywaniem patronatów dużych mediów - niewystarczająca promocja poza granicami Wieruszowa - słabe zaangażowanie Miasta w promocję wydarzeń kulturalnych - brak umów partnerskich z instytucjami z poza kraju Baza lokalowa i wyposażenie techniczne SILNE STRONY - przeprowadzanie sukcesywnych drobnych remontów - sukcesywne zakupy wyposażenia technicznego SŁABE STRONY - ciągły niedosyt lokalowy np.: sal baletowych, warsztatowych - niezmodernizowana sala widowiskowa (scena i jej konstrukcja w złym stanie) - budynek Kina Słońce wymagający gruntownego remontu (w przestrzeni 1-2 lat konstrukcja budynku może zagrażać bezpieczeństwu), sugerujemy budowę kina w innym miejscu - budynek WDK wymagający dalszego remontu i modernizacji - niedostateczne wyposażenie komputerowe pracowników SZANSE - decyzja władz o remoncie budynku WDK-u w cyklu kilkuletnim - decyzja władz o budowie kina w innym miejscu na terenie miasta Wieruszów - możliwość otrzymania funduszy z MKIDN lub innych na modernizację wyposażenia - pozyskanie na długie lata odpowiedniej bazy do rozwoju społeczności lokalnej, twórców i odbiorców dóbr kultury w szerokim spektrum społecznym i pokoleniowym - położenie WDK w centrum miasta - znakomita promocja i wizytówka gminy i miasta Wieruszów - powstanie prężnego i dynamicznego ośrodka z zapleczem na potrzeby edukacji kulturalnej rozwoju kulturalnego, samorealizacji artystycznej poprzez kulturę i sztukę emanującego na teren całego regionu ZAGROŻENIA - możliwość braku funduszy na generalny remont ze względu na duży wkład własny przy innym projekcie miasta - nieznane decyzje Rady Miasta co do dofinansowania Z analizy SWOT wyłania się następujący obraz WDK-u: jest instytucją stabilną zewnętrznie, cieszącą się zaufaniem społecznym i ugruntowaną pozycją w mieście i w powiecie. Powinna przyjąć pozycję integrującą i koordynującą wszelkie działania kulturalne w mieście. Wewnętrzna restrukturyzacja instytucji przyniesie poprawę komunikacji, usprawni pracę i zarządzanie WDK. Czynnikiem dominującym po stronie słabych stron i zagrożeń, który w największym stopniu determinuje sytuację Wieruszowskiego Domu Kultury jest niewystarczająca baza lokalowa. Rozbudowa i modernizacja pomieszczeń wydaje się zatem kluczowym zagadnieniem dla rozwoju instytucji. 6 Analiza PESTVL Grupa czynników Określenie czynników Czynniki społeczne: migracja mieszkańców, napływ nowych, społeczeństwo obywatelskie, wysoki kapitał ludzki Struktura demograficzna – wzrasta liczba rodzin z małymi dziećmi, Poziom wykształcenia, Świadomość i otwartość społeczna w kontekście zadań kulturalnych. Czynniki technologiczne: Nowe media – kino cyfrowe Dostęp do internetu w mieście Czynniki ekonomiczne: Rozwój gospodarczy miasta, inwestycje finansowanie zewnętrzne (UE, MKIDN) Dofinansowanie działań kulturalnych w mieście Kondycja branży ekonomicznej w regionie i mieście Logistyka i zarządzanie miastem i regionem Lokalne sieci współpracy: biznes – kultura Czynniki polityczne: Polityka UE 2020 Polityka kulturalna państwa Polityka rozwoju regionu w zakresie wspierania kultury Ruchy polityczne w mieście – wybory władz samorządowych Wartości: Patriotyzm lokalny Otwartość na nowości, wartości obywatelskie Zaangażowanie w sprawy miasta, wspólne dobro Wartości religijne Formy, współpraca i partnerstwo 1) Dom kultury będzie realizował również tradycyjne, następujące formy działania m.in.: – festiwale (filmowe, teatralne, artystyczne, muzyczne, piosenki, tańca, książki i in.); – przeglądy, prezentacje (np. teatrów, piosenek, tańców); – konkursy (plastyczne, fotograficzne, wiedzy, recytatorskie, literackie, instrumentalne, historyczne i in.); – koncerty; – spotkania (z literaturą, historią, sztuką, klubów środowisk twórczych i in.); – warsztaty (np. teatralne, piosenkarskie, literackie); – zajęcia edukacyjne (nauka tańca, gry na instrumentach, szkolenia), ogniska plastyczne, muzyczne, koła zainteresowań; – zajęcia sportowe, rekreacyjne (fitness, aerobik); – wystawy stałe i czasowe (malarstwa, fotografii, rzeźby), wernisaże – kiermasze, jarmarki; – pikniki, festyny; – projekcje filmowe; 7 – plenery (fotograficzne, plastyczne); – parady; – imprezy okolicznościowe (np. z okazji Dnia Dziecka, Majówki, Weekendy Kulturalne); – wolontariat. 2) Wspólnie z pracownikami domu kultury i mieszkańcami lokalnej społeczności należy pracować na rzecz poprawy, modyfikacji, udoskonalenia działania ośrodka kultury. Działania powinny być możliwie bliskie ludziom, którzy z nich korzystają, przyjazne także dla tych, którzy jeszcze do niego nie zawitali, wspierające lokalne działania, zsieciowane z innymi instytucjami lokalnymi oraz podobnymi instytucjami w całym kraju. Dom kultury powinien tworzyć sieci z publicznymi i prywatnymi partnerami polskimi i zagranicznymi. Innowacyjność rozwiązań (zarządzanie, technologie, partycypacja społeczna, edukacja, kooperacja lokalna) i nowoczesne mechanizmy działania to wyzwania i jednocześnie cele stojące przed instytucją. Wieruszowski Dom Kultury powinien być miejscem w którym funkcjonuje coraz to więcej wolontariuszy i organizacji pozarządowych. Organizacje pozarządowe stanowią grupę podmiotów o kluczowym znaczeniu dla funkcjonowania instytucji kultury. Istniej wiele przykładów świadczących o wartości bliskich relacjach z sektorem pozarządowym. W pierwszej kolejności należy wymienić realizację wspólnych inicjatyw na zasadzie kooperacji i wzajemnej pomocy. Wiele instytucji grantowych adresuje swoje programy tylko do stowarzyszeń co uniemożliwia domom kultury, jako instytucjom samorządowym, ubieganie się o środki finansowe z tego źródła. Lista organizacji, na wsparcie których domy kultury mogą liczyć, staje się w ten sposób mocno ograniczona. Aby ominąć tę przeszkodę należy zastanowić się nad ścisłą współpracą ze stowarzyszeniami (albo stworzeniem takich form organizacyjnych), które ze względu na swój status prawny mają do wspomnianych środków finansowych łatwiejszy dostęp. Warto pomyśleć o domu kultury jako platformie skupiającej różne lokalne grupy nieformalne i organizacje pozarządowe. Na takiej współpracy obie strony mogą skorzystać – dla domu kultury jest to szansa na wprowadzenie nowych pomysłów, połączenie lokalnych zasobów, wzajemną inspirację. Oferta zdecydowanie większej części wszystkich domów kultury tych zupełnie małych i tych dużych wygląda bardzo podobnie: rożni ją ilość proponowanych zajęć, ich jakość, cena lub jej brak. Jednak wszystkie stanowią coś w rodzaju przygotowanego wcześniej z mniejszą lub większą troską menu. Można wybrać między jednym a drugim, ale sam nie możesz tutaj „nic ugotować”. Rola jaką większość domów kultury wyznacza członkom społeczności, w których działają to rola biernych konsumentów. Przyjdź, weź udział, obejrzyj, skonsumuj i wróć za tydzień – zdają się mówić. Warto stworzyć inną drogę i dać szansę tym, którzy mają własne pomysły. Na ulotce, plakacie, w gablocie lub na stronie www. może warto dodać zwrot typu: „masz fajny pomysł – zgłoś się do nas”. Trzeba stworzyć ludziom ścieżkę do wyjścia z własną inicjatywą, ale niestety zazwyczaj samo stworzenie szansy nie wystarcza. Zadaniem pracownika domu kultury powinno być pobudzanie do działania. Animacja kultury oznacza w pierwszym rzędzie stwarzanie warunków, w których ludzie – jednostki i grupy – mogliby realizować swoje potrzeby w ramach kultury samodzielnie przez siebie odkrytej lub wynalezionej. Rozwój kapitału kulturowego lokalnej społeczności to w efekcie zwiększenie konkurencyjności gospodarczej obszaru. Dom kultury powinien współtworzyć markę miasta co wiąże się ze wzrostem atrakcyjności miasta i jego promocją. Należy intensywnie włączyć się w kampanie promocyjne miejskie i regionalne, inicjować bądź współtworzyć międzynarodowe i lokalne projekty kulturalne i artystyczne. Owe włączenie musi zawierać w sobie nowe formy. Przykładowo zdecydowana większość domów kultury nie nauczyła się i nie wypracowała niemal żadnych form świętowania. Odbywa się to tradycyjnie: msza, trybuna, pomnik, kwiaty, przemarsz. Nie wypracowano żadnych nowych elementów obchodów, nowych form zabawy. 3) Przykładowy opis celu strategicznego – cel - wzrost zaangażowania młodzieży w działania domu kultury: a) cel operacyjny 1 - wspieranie rozwoju młodych ludzi oraz inspirowanie i pomoc w realizacji 8 autorskich pomysłów i działań - programy - strefa młodych – m.in. małe granty dla młodych z pomysłami na działania, galeria młodych, inkubator pomysłów (wsparcie młodych w pisaniu projektów na własne działania) b) cel operacyjny 2 - stworzenie miejsca przyjaznego dla młodych ludzi i zachęcającego ich do działań - programy - Zieleń Miejska – pomalowanie ściany wybranego budynku (np. WDK) w murale obrazujące daną tematykę np. odwołującą się do historii, znanego mieszkańca, wydarzenia, Miasto Ogród, pomalowanie muru poprzez graffiti (z pozostawionym białym ekranem na potrzeby kina „pod chmurką” na ścianie) - programy - sala za pomysł – udostępnianie sali WDK w zamian za pomysły na działania. 4) Można wyróżnić trzy płaszczyzny na których należy najbardziej skupić się podczas wspólnego kształtowania instytucji i które są kluczowe w postrzeganiu dom kultury: • zmiana myślenia o misji domu kultury - domy kultury często zajmują się wyłącznie edukacją kulturalną oraz organizowaniem wydarzeń kulturalnych. Misja takiej instytucji powinna być tworzona indywidualnie - dla danego domu kultury i danej społeczności. Dom kultury powinien służyć społeczności, w której pracuje. W zależności od potrzeb społeczności, misja domu kultury może rozszerzać się o np. o organizowanie czasu wolnego, tworzenie miejsca spotkań czy działania międzynarodowe. • umiejętność diagnozowania potrzeb społeczności, w której działa dom kultury - wiedza domów kultury o społecznościach, w których pracują jest często niepełna. Zwykle składa się na nią osobista wiedza pracowników domu kultury, doświadczenia z prowadzonych zajęć i imprez oraz obserwowanie frekwencji. Czasem wiedzę tę uzupełnia się badaniem ankietowym, które jednak zwykle nie jest dobrym sposobem rozpoznawania potrzeb ze względu na swoją powierzchowność i małe zaangażowanie respondentów. Należy zwrócić uwagę na następujące formy diagnozy: wywiady (jawne, swobodne i standaryzowane)/ obserwacja środowiskowa (uczestnicząca)/ pogadanka grupowa i indywidualna/ fokus – zogniskowany wywiad grupowy. • nowe pomysły na działanie - większość domów kultury komponuje swoją ofertę korzystając z repertuaru sprawdzonych pomysłów, a pracownicy domów kultury często wspominają o potrzebie inspiracji oraz o uczuciu pewnego „wypalenia” i związanego z nim przekonania, że „wszystko już było”. Dom kultury potrzebuje przykładów ciekawych, niestandardowych działań i zachęty do eksperymentowania z formą i treścią programu. Potrzebuje inspiracji do wypracowania nowych, atrakcyjnych i zaskakujących propozycji - np. nowe media, nowoczesne projekty muzyczne, ponadregionalne przedsięwzięcia filmowe, współpraca z wolontariuszami międzynarodowymi. 5) Partnerstwo Lokalne – należy zastanowić się nad zainicjowaniem partnerstwa na rzecz kultury z instytucjami publicznymi, organizacjami pozarządowymi z terenu gminy Wieruszów a w szczególności z placówkami oświatowymi. Należy wziąć pod uwagę również możliwe partnerstwo w ramach sąsiedzkich powiatów (kępińskiego, ostrzeszowskiego, wieluńskiego, oleśnickiego). Zgodnie z kompleksowym podejściem do wychowania i kształtowania rozwoju osobowego dzieci i młodzieży proces ten przebiega dwutorowo: pierwsze rozwiązanie oparte jest na tradycyjnych doświadczeniach i działaniach, czyli wychowanie szkolne oraz drugi model wychowanie wspomagające i uzupełniające realizowane w ramach działalności zewnętrznych podmiotów, np. domów kultury, placówek świetlicowych, organizacji pozarządowych, który jest bardzo perspektywiczny w przypadku odpowiednio stworzonego środowiska. Działanie oparte na współpracy ze szkołami jest zasadne, gdyż tam znajduje się znaczny potencjał bazy i różnorodnych zasobów (ludzkich, finansowych itp.). Ponadto do etapu selekcji osób i ewaluacji poszczególnych projektów pomocą służyć może również szkolny pedagog. Placówki będą również służyły pomocą lokalową, organizacyjną, udostępnią potrzebny sprzęt komputerowego itp. podczas organizowanych spotkań i przedsięwzięć. W kulturze trudno działać w pojedynkę. Duże i małe przedsięwzięcia kulturalne wymagają nie tylko współpracy z kontrahentami, ale również ścisłych powiązań z otoczeniem. Do ich realizacji potrzebni są partnerzy, niekiedy kilku, a często kilkunastu czy 9 kilkudziesięciu. Pojawiają się tutaj obszary wspólnego działania: - stymulowanie partnerskich inicjatyw dla rozwoju, - kreowanie miejsc i węzłów spotkań, - promocja, - edukacja i dobre praktyki, - kształtowanie przyjaznego otoczenia, - efektywny system finansowania. 6) Projekty realizować będziemy w interdyscyplinarnych zespołach łączących animatorów, socjologów i innych ekspertów w miarę zapotrzebowania. Przechodzenie od upowszechniania kultury do animacji powinno zaznaczyć się w działaniach poprzez następujące inicjatywy: – zapraszanie do współpracy w projektach specjalistów z różnych dziedzin wiedzy (teatr, muzyka, film, sztuki plastyczne, arteterapia, pedagogika, filozofia, antropologia, kulturoznawstwo itp.); – wykorzystywanie różnorodnych przestrzeni „pozakulturowych” do realizacji projektów kulturowych (np. stare fabryki, hale, nieużytkowane budynki); – integracja różnych grup wiekowych i społecznych oraz grup marginalizowanych (np. niepełnosprawni, bezrobotni) oraz wykluczanych (np. niedostosowani społecznie, w znaczeniu reprezentujący postawy niepożądane społecznie) wokół wspólnych projektów zaradzających problemom społecznym oraz projektów kulturalno-edukacyjnych; – nowatorskie projekty grup nieformalnych (np. tworzenie sztuki z młodzieżą należąca do subkultur). Misja Wieruszowskiego Domu Kultury Misja, to generalna wartość i inspiracja, którą instytucja kieruje się w swojej działalności w perspektywie długoletniej. Przyjęta misja brzmi: Wieruszowski Dom Kultury - przestrzenią z drzwiami otwartymi na świat. Rozumiemy tę misję następująco: WDK jest znajomą, bezpieczną przestrzenią (czyli przede wszystkim siecią relacji i partnerstwa) utożsamioną z lokalną społecznością, wrażliwy na jej potrzeby, jest miejscem otwartym, w którym pielęgnuje się tradycję i dba o dziedzictwo jednocześnie podąża z duchem czasu– w tym sensie WDK jest domem. WDK jest dostępny dla wszystkich, włącza odbiorców w projektowanie jego działań, zaprasza do współpracy partnerów kreatywnych, stanowi przestrzeń do realizacji projektów innowacyjnych i międzynarodowych, podąża z duchem czasu prezentując kulturę w sposób nowoczesny - w tym sensie WDK ma drzwi otwarte na świat. Cel główny W wyniku analizy sytuacji strategicznej WDK oraz po uwzględnieniu kierunków rozwoju kultury wyznaczonych przez nadrzędne dokumenty m.in.: Europa 2020, Uzupełnienie Narodowej Strategii Rozwoju Kultury na lata 2004 – 2020, Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego 2010 – 2020, Nowelizacja Ustawy o Organizowaniu i Prowadzeniu Działalności Kulturalnej, Strategia Rozwoju Kapitału Społecznego, Program rozwoju kultury w województwie łódzkim na lata 2014-2020, wyłonił się w powstającej strategii cel główny. Cel główny - Rozwój kapitału społecznego przez kulturę. Kształtowanie z mieszkańcami potencjału kultury i możliwości jego wykorzystania do kreatywnego, wielostronnego i zrównoważonego rozwoju w wymiarze osobistym i wspólnotowym. Kapitał społeczny to potencjał zgromadzony w społeczeństwie w postaci obowiązujących norm postępowania, zaufania i zaangażowania, które wspierając współpracę i wymianę wiedzy 10 przyczyniają się do wzrostu dobrostanu regionu czy kraju. W codziennym współżyciu kapitał społeczny przejawia się w następujących cechach społecznych: zaufaniu między ludźmi, aktywności obywatelskiej, umiejętności współpracy i komunikowania się. Elementy te wiążą jednostkę ze społeczeństwem w sposób umożliwiający jej współdziałanie z innymi i realizowanie wspólnych celów. Badania pokazują, iż praca w grupie, w dobrze dobranym i zorganizowanym zespole przynosi najlepsze efekty. Kultura jako jedna z kluczowych sfer ludzkiego życia ma decydujący wpływ na kształtowanie indywidualnych i zbiorowych tożsamości oraz tworzenie więzi społecznych. Jej rola w budowaniu kapitału społecznego jest zatem niezaprzeczalna. Chociaż Wieruszów jest miastem i gminą o dużych kompetencjach społecznych, którego mieszkańcy chętnie angażują się i sami inicjują rozmaite działania, wciąż można zaobserwować duży dystans i strach przed nowatorskimi pomysłami. Rolą instytucji kultury, jako miejsca praktykowania życia społecznego, będzie więc wzmacnianie relacji zaufania poprzez wypracowanie metod aktywnej i skutecznej komunikacji i integracji. Kultura stanowi przestrzeń symboli i wartości, w której jest miejsce dla każdego i dlatego kultura ma zasadniczy wpływ na jakość życia, tworząc relacje społeczne i pomagając w zaspokajaniu indywidualnych potrzeb niematerialnych. Ten wpływ wiąże się również z właściwym kulturze potencjałem kreatywnym oraz jej zdolnością łączenia się z innymi dziedzinami, dzięki którym mieszańcy uwalniają swoje twórcze możliwości. Dlatego też chcemy czynić kulturę wartościowym elementem życia mieszkańców i sposobem budowania ich kontaktów z otoczeniem. Cele strategiczne Z celem głównym powiązane są cele strategiczne, które przyporządkowano obszarom. Obszary zidentyfikowane na potrzeby Strategii WDK to: 1. Ludzie - obszar ten obejmuje uczestników kultury, obecnych i przyszłych mieszkańców Wieruszowa oraz okolicznych miejscowości. 2. Kreacja - obszar dotyczy twórczości, organizowania wydarzeń kulturalnych oraz działalności sektora kreatywnego czyli sektora podmiotów wytwarzających produkty i usługi bezpośrednio lub pośrednio powiązane z kulturą, oparte na kreatywnej twórczości jednostek. 3. Zarządzanie - w obszarze tym zawierają się metody i sposoby kierowania oraz pracy w instytucji, a także mechanizmy finansowania, monitorowania i ewaluacji działań kulturalnych. 4. Tożsamość - obszar obejmuje odkrywanie, wypracowywanie i wzmacnianie identyfikacji obywateli z miejscem zamieszkania, poszanowanie dziedzictwa kulturowego miasta oraz budowanie wizerunku Wieruszowa jako interesującego miasta kultury. 5. Miejsce - przez ten obszar rozumiemy wszystkie możliwe przestrzenie kultury: budynki, lokale, przestrzeń publiczną. 11 Obszary i cele strategiczne - tabela LUDZIE I CEL STRATEGICZNY KREACJA II CEL STRATEGICZNY ZARZĄDZANIE III CEL STRATEGICZNY TOŻSAMOŚĆ IV CEL STRATEGICZNY MIEJSCE V CEL STRATEGICZNY Zwiększanie uczestnictwa w kulturze oraz aktywizacja społeczna mieszkańców Wieruszowa i regionu Wspieranie rozwoju twórczego i kreatywnego Wieruszowa Wprowadzenie nowych mechanizmów zarządzania instytucją, w tym: mechanizmów finansowania, monitorowania i ewaluacji Dbanie o lokalne, wielokulturowe i artystyczne dziedzictwo miasta. Poszukiwanie i budowanie nowej tożsamości oraz wypracowanie wizerunku Wieruszowa jako miasta kultury Poprawa dostępności i stanu infrastruktury kulturalnej w Wieruszowie Cele operacyjne - tabela I.1. rozwijanie kompetencji kulturowych poprzez edukację kulturalną II.1. wspieranie artystów i twórców (amatorów i profesjonalistów) III.1. zwiększanie kompetencji kadry WDK-u potrzebnych do zarządzania, tworzenia i organizowania kultury IV.1. archiwizacja i dokumentacja, pielęgnacja dziedzictwa materialnego i niematerialnego miasta V.1. rozwój i dostosowanie infrastruktury WDKu do nowych zadań i standardów modernizacja obiektu oraz dostosowanie do potrzeb prowadzonej działalności I.2. aktywizacja i integracja rozmaitych grup społecznych II.2. wspieranie powstawania nowych "produktów kultury" np. spektakli, wydawnictw, wystaw III.2. podnoszenie standardów organizacji oferty kulturalnej IV.2. promocja dziedzictwa kulturowego miasta V.2. otwarcie przestrzeni publicznej na działania kulturalne I.3. włączanie mieszkańców w proces kształtowania kultury II.3. rozwijanie partnerstwa pomiędzy instytucjami w kraju, Europie i na świecie III.3. realizacja celów przyjętych w strategii oraz skuteczne zarządzanie zmianą IV.3. inicjowanie projektów międzykulturowych V.3. optymalne wykorzystanie istniejącej infrastruktury o potencjale kulturalnym I.4. stwarzanie warunków osobistego rozwoju, wspieranie ruchu amatorskiego II.4. wspieranie edukacji międzykulturowej III.4. stałe diagnozowanie obrazu potrzeb kulturalnych mieszkańców IV.4. budowanie poczucia odpowiedzialności i więzów mieszkańców z miastem V.4. dostosowanie obiektu do potrzeb osób niepełnosprawnych i starszych I.5. dopasowanie oferty kulturalnej do potrzeb II.5. włączanie się w ogólnopolskie i europejskie III.5. poszukiwanie i wdrażanie nowych rozwiązań 12 mieszkańców wydarzenia kulturalne promocyjnych dla WDK-u I.6. zróżnicowanie kanałów informacyjnych II.6. rozwój i wspieranie współpracy pomiędzy WDK-iem a lokalnym biznesem III.6. wspieranie różnych form partnerstwa I.7. kształtowanie edukacji kulturalnej w ramach współpracy instytucji i środowisk kultury ze sferą oświaty III.7. poszukiwanie alternatywnych źródeł finansowania dla działań kulturalnych III.8. podniesienie efektywności współpracy instytucji i podmiotów kultury Proponowane działania W zidentyfikowanych obszarach ulokowaliśmy propozycje działań zmierzające do realizacji celów operacyjnych. I LUDZIE Nowoczesne, adresowane do różnych grup odbiorców projekty z zakresu edukacji kulturalnej. Stworzenie różnorodnej, oferty zajęć i warsztatów, biorącej pod uwagę różne potrzeby i różne gusta uczestników. Otwartość na projekty nowatorskie, międzypokoleniowe i międzynarodowe. Ze względu na dużą liczbę rodzin z dziećmi zamieszkujących mniejsze miejscowości Gminy Wieruszów, wyróżnienie tej grupy jako uczestników kultury. Stworzenie dla nich pola integracji, ciekawych, profilowanych wydarzeń kulturalnych (wychowanie przyszłego odbiorcy). Prezentowanie w ciekawy sposób realizacji artystycznych na wysokim poziomie poza budynkami instytucji artystycznych, „wychodzących do ludzi”. Ponadto wyszukiwanie interesujących kooperacji twórczych pomiędzy „kulturą wysoką” a kulturą masową. Pomoc w inicjatywach oddolnych. Wspieranie działań integracyjnych, otwieranie przestrzeni WDK-u i przestrzeni publicznej na działania obywatelskiej. Dobre rozpoznanie potrzeb mieszkańców Wieruszowa poprzez prowadzenie systematycznych badań, m.in. na temat ich preferencji, sposobów i częstotliwości uczestniczenia w kulturze. Propozycja: badania ilościowe realizowane przy okazji dużych imprez, raz na dwa lata organizacja panelu z grupą fokusową. Możliwość tworzenia tymczasowych rad kultury wspierających organizację określonych wydarzeń. Rady składałyby się z aktywistów, ekspertów i artystów. Do zadań należałoby współtworzenie oferty kulturalnej i konsultowanie działań. Atrakcyjny system komunikacji WDK-u z odbiorcami. Informowanie o ofercie kulturalnej w sposób nowoczesny, kompleksowy i przejrzysty, z wykorzystaniem nowych kanałów komunikacji (portale społecznościowe, newsletter, blog). Docieranie do szerokiego grona uczestników kultury poprzez współpracę z lokalnymi mediami. Stworzenie spójnego systemu komunikacji z przedstawicielami prasy, telewizji, radia i portali internetowych, w tym m.in. zbudowanie serwisu fotograficznego (bazy zdjęć). 13 II KREACJA Otwarcie WDK-u na współpracę z innymi ośrodkami kultury i nauki z kraju i z Europy. Organizacja wymian artystów i animatorów, wspólnych wystaw i koprodukcji. Poszukiwaniu trwałych partnerstw. Prezentacja i promocja artystów i działań kulturalnych poza obszarem Wieruszowa. Wspólne działania z lokalnymi artystami. Wypracowanie metody partnerstwa: np. ulgi, możliwość korzystania z zaplecza technicznego WDK-u, pomoc w promocji, w zamian za współpracę i artystyczne zaangażowanie. Tworzenie kulturalnych produktów WDK. Wyszukiwanie i wspieranie talentów. Relacje uczestnik - coach, uczestnik - tutor oraz uczeń – mistrz pomiędzy profesjonalistami, a amatorami. Organizacja konkursów i przeglądów o zasięgu regionalnym. Włączanie i promowanie lokalnych artystów i animatorów do działań ekonomiczno – gospodarczych. Biznes w sztuce, sztuka w biznesie (np. nowatorskie pomysły graficzne, wystawiennicze). Tworzenie bazy tzw. sektora kreatywnego współpracującego z WDK-iem. Zapraszanie do współpracy profesjonalistów, specjalistów w swojej dziedzinie, ale również umożliwienie młodym animatorom prowadzenia własnych projektów społeczno-kulturalnych. Realizowanie innowacyjnych projektów współpracy pomiędzy kulturą, a nauką oraz współpracy „nieoczywistej”, tj. z podmiotami spoza sektora kultury, np. grupami nieformalnymi, opieką społeczną, policją, itp. III ZARZĄDZANIE Organizacja szkoleń wewnętrznych dla pracowników i kadry instruktorskiej WDK. Unowocześnianie modelu zarządzania instytucją. W związku z rozwijaniem nowych kierunków w dziedzinie zarządzania, konsultacje ze specjalistami. Zarządzanie wspólnymi projektami z organizacjami pozarządowymi, przedszkolami, szkołami itp. Działania promocyjne oraz badania. (patrz: pkt I LUDZIE). IV TOŻSAMOŚĆ Przedstawienie Wieruszowa jako atrakcyjnego miejsca spotkania z kulturą i naturą. Tworzenie atrakcyjnych szlaków kulturowych, gier miejskich związanych z światem artystycznym oraz kulturą. Nacisk na atrakcyjność i interaktywność takich przedsięwzięć aby przyciągnąć inwestorów do Wieruszowa. Stworzenie lub dopracowanie flagowego, miejskiego wydarzenia związanego i tożsamego z historią miasta. Wykorzystanie ikonicznych, symbolicznych dla miasta postaci, zdarzeń i zjawisk związanych z kulturą do budowania wizerunku Wieruszowa - miasta kultury. Współpraca z mieszkańcami, pielęgnacja żywej pamięci o mieście (nagrywanie wywiadów). Promocja pasjonatów i historyków. Reagowanie na nowe tematy związane z historią Wieruszowa i regionu. Ścisła współpraca z Urzędem Miejskim w Wieruszowie w celu stworzenia długofalowego planu budowania wizerunku Wieruszowa jako miasta kultury. V MIEJSCE Stopniowe modernizowanie budynku i pomieszczeń przeznaczonych na działalność WDK-u. Rozwój przestrzeni kulturalno-społecznej wokół WDK-u. Wytyczenie miejskich „stref kultury”, w których stworzone zostaną dogodne warunki rozwoju aktywności kulturalnej i społecznej (np. czasowego zajmowania wytyczonych fragmentów przestrzeni publicznej na spontaniczne działania, czasowe wykorzystywanie ulic, chodników, podwórek na inicjatywy kulturalne). Modernizacja przestrzeni wokół WDK-u. WDRAŻANIE STRATEGII Rok 2017: Zapoznanie się ze strategią Burmistrza Wieruszowa oraz Rady Miasta 14 Konsultacje z pracownikami instytucji, zorganizowanie spotkań informacyjnych z dyrektorami placówek oświatowych, przedstawicielami fundacji i stowarzyszeń, artystami, mieszkańcami miasta. Przyjęcie strategii Wieruszowskiego Domu Kultury Kolejne lata: Przygotowanie w ramach potrzeb szczegółowych projektów zgodnych z celami strategicznymi i operacyjnymi Remont sali widowiskowej i parteru w budynku WDK Realizacja programu edukacji kulturalnej zgodnie z przyjętymi w strategii założeniami Monitorowanie i ewaluacja działań kulturalnych FINANSOWANIE Środki finansowe na działania związane z realizacja programów Strategii Wieruszowskiego Domu Kultury zostaną zabezpieczone w budżecie miasta co roku, w postaci dotacji podmiotowej oraz innych dotacjach celowych na realizację wyznaczonych przez miasto zadań. Gmina Wieruszów może starać się o fundusze europejskie i krajowe na rozbudowę WDK-u w ramach Wieloletniej Prognozy Finansowej. Źródła finansowania Samorządowa instytucja kultury posiada kilka mechanizmów finansowania swojej działalności. Należą do nich: dotacja podmiotowa z jednostki samorządu terytorialnego (służy finansowaniu bieżącej działalności, wynika miedzy innymi z ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności gospodarczej), dotacje celowe, wpływy z działalności, dotacje i granty ze środków UE oraz krajowe, wsparcie od sponsora a także pomoc finansową w formie dotacji celowej np. z budżetu powiatu. Dotacja na określony cel z uwzględnieniem interesu organu finansującego. MONITORING I EWALUACJA Monitorowanie: pozwala ocenić prawidłowość przebiegu danego projektu; dostarcza informacji na temat osiągniętych celów i rezultatów w stosunku do poniesionych nakładów; ma charakter systematyczny. Ewaluacja: obiektywna ocena, oszacowanie lub zbadanie jakości realizacji projektu zbieranie, analiza oraz interpretacja danych, porównywanie rezultatów ze wstępnymi założeniami, stałe ulepszanie skuteczności. Monitoring będzie polegał na kontrolowaniu, identyfikowaniu trudności, analizie procesu wdrażania, analizie ryzyka i obszarów problemowych oraz poszukiwaniu skutecznych działań naprawczych. Ewaluacja będzie polegała na systematycznych badaniach, ocenie realizacji założeń. Planuje się przeprowadzanie ewaluacji okresowej oraz ewaluacji końcowej w 2022 roku. Podsumowując Wieruszowski Dom Kultury powinien charakteryzować się następującymi cechami: - aktywnie animuje życie kulturalne społeczności lokalnych; - stwarza możliwości wszechstronnej edukacji kulturalnej, kształci postawy aktywnego uczestnictwa w kulturze; - umożliwia społecznościom lokalnym dostęp do kultury tworzonej w centrach kulturalnoadministracyjnych; - korzysta z innowacyjnych rozwiązań, nowych mediów w komunikacja z uczestnikami projektów; - angażuje artystów w życie kulturalne społeczności lokalnych; - integruje społeczności lokalne; - ułatwia awans społeczny dzieciom i młodzieży z terenów wiejskich i miejsko – wiejskich 15 (kształci kompetencje kulturowe); - przyczynia się do rozwoju gmin; - wspieraj kulturalną działalność pozarządową oraz zachęca partnerów biznesowych do działalności na rzecz społeczności lokalnych; - współpracuje z lokalnymi, regionalnymi i międzynarodowymi partnerami. 16