program ochrony środowiska dla gminy i miasta krajenka

Transkrypt

PROGRAM OCHRONY
ŚRODOWISKA DLA
GMINY I MIASTA
KRAJENKA
URZĄD GMINY I MIASTA W KRAJENCE
Krajenka, czerwiec 2004
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY I MIASTA KRAJENKA
Str. 1
Opracowano
w Referacie Gospodarki Komunalnej, Planowania Przestrzennego
i Działalności Gospodarczej Urzędu Gminy i Miasta Krajenka.
AUTOR:
mgr inż. Anna Biela
KOORDYNATOR:
Burmistrz Gminy i Miasta Krajenka – Janusz Szczerbiak
Z-ca Burmistrza Gminy i Miasta Krajenka – Grażyna Urbanek
Sekretarz Gminy i Miasta Krajenka – Tomasz Ciechanowski
Skarbnik Gminy i Miasta Krajenka – Mirosław Machejek
Kierownik Referatu Gospodarki Komunalnej, Planowania
Przestrzennego i Działalności Gospodarczej - Marek Buczkowski
Dyrektor Komunalnego Zakładu Użyteczności Publicznej
w Krajence – Elżbieta Sieg
Referat ds. Rolnych, Ochrony Środowiska i Gospodarki Gruntami – Dariusz Baran
Strażnik Miejski – Jerzy Baran
Przewodnicząca Komisji Gospodarczej Rady Miejskiej w Krajence Barbara Kartuszyńska
Zastępca Dyrektora Gimnazjum w Krajence - Romuald Banaś
Str. 2
Wykaz instytucji i urzędów współpracujących przy realizacji Programu:
•
Komunalny Zakład Użyteczności Publicznej w Krajence
•
Starostwo Powiatowe w Złotowie
•
Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Poznaniu, Delegatura w Pile
•
Powiatowy Zarząd Dróg w Złotowie
•
Wielkopolski Zarząd Dróg Wojewódzkich Rejon Dróg Wojewódzkich w Złotowie
•
Nadleśnictwo Złotów
•
Nadleśnictwo Zdrojowa Góra
•
Wojewódzki Inspektorat Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa w Poznaniu Oddział w Złotowie
•
Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny
•
Wielkopolski Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych w Poznaniu, Inspektorat w Złotowie
•
Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Poznaniu, Inspektorat w Poznaniu
•
Wojewódzki Konserwator Zabytków, Oddział Służby Ochrony Zabytków w Pile
•
Państwowy Instytut Geologiczny Centralne Archiwum Geologiczne w Warszawie
Str. 3
SPIS TREŚCI
ROZDZIAŁ I. WSTĘP ................................ ................................ ................................ ................................ ..... 8
1.1. Podstawa i cel opracowania Programu Ochrony Środowiska ................................ ................................ .. 9
1.2. Zagadnienia zawarte w opracowaniu................................ ................................ ................................ ...... 9
1.3. Podstawowe akty prawne w zakresie ochrony środowiska ................................ ................................ .... 10
1.3.1. Gospodarka wodno ściekowa ................................ ................................ ................................ ....... 10
1.3.2. Ochrona przed promieniowaniem elektromagnetycznym................................ ............................... 14
1.3.3. Ochrona powierzchni ziemi i gleb ................................ ................................ ................................ 14
1.3.4. Ochrona powietrza ................................ ................................ ................................ ....................... 16
1.3.5. Ochrona przed hałasem ................................ ................................ ................................ ................ 19
1.3.6. Ochrona przyrody ................................ ................................ ................................ ........................ 21
1.3.7. Edukacja ekologiczna................................ ................................ ................................ ................... 23
1.3.8. Akty prawa miejscowego ................................ ................................ ................................ ............. 23
ROZDZIAŁ II. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA GMINY ................................ ................................ ......... 25
2.1. Dane administracyjne ................................ ................................ ................................ .......................... 26
2.2. Podstawowe elementy zagospodarowania i użytkowania obszaru gminy................................ ............... 27
2.3. Dane i tendencje demograficzne w poszczególnych jednostkach osadniczych................................ ....... 29
2.4. Położenie geograficzne................................ ................................ ................................ ........................ 32
2.5. Warunki klimatyczne................................ ................................ ................................ ........................... 32
2.6. Wartości kulturowe i baza turystyczna ................................ ................................ ................................ . 33
2.7. Infrastruktura techniczno – gospodarcza ................................ ................................ .............................. 35
2.7.1. Zaopatrzenie w wodę ................................ ................................ ................................ ................... 35
2.7.1.1. Ujęcia wód ................................ ................................ ................................ ........................... 35
2.7.1.2. Strefy ochronne ................................ ................................ ................................ .................... 37
2.7.1.3. Sieć wodociągowa ................................ ................................ ................................ ................ 38
2.7.1.3.1. Bilans zużycia wody................................ ................................ ................................ ...... 40
2.7.1.3.2.Ocena jakości wody przeznaczonej do spożycia ................................ .............................. 41
2.7.2. Gospodarka ściekowa................................ ................................ ................................ ................... 42
2.7.2.1. Sieć kanalizacyjna ................................ ................................ ................................ ................ 42
2.7.2.2. Kanalizacja deszczowa ................................ ................................ ................................ ......... 43
2.7.2.3. Oczyszczalnia ścieków ................................ ................................ ................................ ......... 44
2.7.2.4. Przydomowe oczyszczalnie ścieków ................................ ................................ ..................... 47
2.7.3. Gospodarka odpadami................................ ................................ ................................ .................. 51
2.7.4. Komunikacja................................ ................................ ................................ ................................ 51
2.7.4.1. Drogi................................ ................................ ................................ ................................ .... 51
2.7.4.2. Kolej ................................ ................................ ................................ ................................ .... 52
2.7.4.3. Trasy rowerowe ................................ ................................ ................................ .................... 52
2.7.5. Zaopatrzenie w ciepło, energię i gaz ziemny ................................ ................................ ................. 53
2.7.5.1. Zaopatrzenie w ciepło................................ ................................ ................................ ........... 53
2.7.5.2. Zaopatrzenie w energię ................................ ................................ ................................ ......... 53
2.7.5.3. Zaopatrzenie w gaz ziemny................................ ................................ ................................ ... 54
2.7.5.4. Alternatywne źródła energii ................................ ................................ ................................ .. 54
2.7.5.4.1. Energia promieniowania słonecznego ................................ ................................ ............ 54
2.7.5.4.2. Elektrownie wodne................................ ................................ ................................ ........ 55
2.7.5.4.3. Energetyka wiatrowa ................................ ................................ ................................ ..... 55
2.7.5.4.4. Energia geotermalna................................ ................................ ................................ ...... 55
2.7.6. Podmioty gospodarcze ................................ ................................ ................................ ................. 56
2.7.6.1. Bezrobocie ................................ ................................ ................................ ........................... 57
3.1. Wprowadzenie ................................ ................................ ................................ ................................ .... 59
3.2. Geomorfologia ................................ ................................ ................................ ................................ .... 59
3.2.1. Budowa geologiczna i rzeźba terenu................................ ................................ ............................. 59
3.2.2. Zasoby kopalin................................ ................................ ................................ ............................. 60
3.3. Gleby ................................ ................................ ................................ ................................ .................. 60
3.3.1. Charakterystyka ogólna ................................ ................................ ................................ ................ 60
3.3.2. Bonitacja gleb na terenie gminy................................ ................................ ................................ .... 61
3.3.3. Przydatność rolnicza gleb................................ ................................ ................................ ............. 64
3.3.4. Waloryzacja rolniczej przestrzeni produkcyjnej ................................ ................................ ............ 66
3.3.5. Struktura rolnictwa w gminie ................................ ................................ ................................ ....... 68
3.3.6. Przyczyny degradacji gleb................................ ................................ ................................ ............ 69
Str. 4
3.4. Zasoby wodne ................................ ................................ ................................ ................................ ..... 70
3.4.1. Wody podziemne ................................ ................................ ................................ ......................... 70
3.4.1.1. Charakterystyka................................ ................................ ................................ .................... 70
3.4.1.2. Źródła zanieczyszczeń ................................ ................................ ................................ .......... 72
3.4.1.3. Stan czystości wód podziemnych ................................ ................................ .......................... 73
3.4.2. Wody powierzchniowe................................ ................................ ................................ ................. 73
3.4.2.1. Rzeki................................ ................................ ................................ ................................ .... 73
3.4.2.1.1. Charakterystyka cieków rzecznych ................................ ................................ ................ 73
3.4.2.1.2. Stan czystości................................ ................................ ................................ ................ 74
3.4.2.1.3. Ochrona przeciwpowodziowa ................................ ................................ ........................ 77
3.4.2.2. Jeziora i zbiorniki wodne ................................ ................................ ................................ ...... 77
3.4.2.2.1. Charakterystyka ................................ ................................ ................................ ............ 77
3.4.2.2.2. Stan czystości jezior ................................ ................................ ................................ ...... 80
3.4.2.3. Pozostałe cieki wodne................................ ................................ ................................ ........... 81
3.4.2.4. Źródła zanieczyszczeń wód powierzchniowych ................................ ................................ ..... 81
3.4.2.5. Urządzenia wodne ................................ ................................ ................................ ................ 82
3.5. Powietrze atmosferyczne ................................ ................................ ................................ ..................... 83
3.5.1. Źródła zagrożeń powietrza atmosferycznego................................ ................................ ................. 84
3.5.1.1. Przemysł................................ ................................ ................................ ............................... 85
3.5.1.2. Emisja niska ................................ ................................ ................................ ......................... 86
3.5.1.3. Emisja komunikacyjna ................................ ................................ ................................ .......... 89
3.6. Środowisko akustyczne................................ ................................ ................................ ........................ 91
3.6.1. Hałas komunikacyjny................................ ................................ ................................ ................... 93
3.6.2. Hałas przemysłowy ................................ ................................ ................................ ...................... 94
3.6.3.Hałas kolejowy ................................ ................................ ................................ ............................. 95
3.7. Promieniowanie elektromagnetyczne ................................ ................................ ................................ ... 95
3.7.1. Anteny telefonii komórkowej ................................ ................................ ................................ ....... 96
3.7.2. Linie energetyczne ................................ ................................ ................................ ....................... 97
3.8. Przyroda ożywiona ................................ ................................ ................................ .............................. 98
3.8.1. Świat roślin................................ ................................ ................................ ................................ .. 98
3.8.1.1. Lasy ................................ ................................ ................................ ................................ ..... 98
3.8.1.2. Zadrzewienia i zakrzewienia śródpolne ................................ ................................ ............... 103
3.8.1.3. Parki – zieleń urządzona ................................ ................................ ................................ ..... 104
3.8.1.4. Ogródki działkowe ................................ ................................ ................................ ............. 106
3.8.2. Świat zwierząt................................ ................................ ................................ ............................ 106
3.8.3. Formy ochrony przyrody................................ ................................ ................................ ............ 107
3.8.3.1. Obszar chronionego krajobrazu................................ ................................ ........................... 107
3.8.3.2. Pomniki przyrody ................................ ................................ ................................ ............... 109
3.8.3.3. Użytki ekologiczne ................................ ................................ ................................ ............. 112
3.8.3.4. Obszary sieci Natura 2000 ................................ ................................ ................................ .. 115
3.8.3.5. Econet................................ ................................ ................................ ................................ ... 116
3.9. Awarie przemysłowe ................................ ................................ ................................ ......................... 117
3.10. Podsumowanie ................................ ................................ ................................ ................................ 118
3.11. Ocena wskaźnikowa ................................ ................................ ................................ ........................ 120
ROZDZIAŁ IV. ZAŁOŻENIA REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY I
MIASTA KRAJENKA ................................ ................................ ................................ ................................ . 122
4.1. Potrzeba wytyczenia celów ekologicznych ich zgodność z innymi dokumentami ................................ 123
4.2. Cele wynikające z polityki ekologicznej państwa i programu ochrony środowiska województwa
wielkopolskiego ................................ ................................ ................................ ................................ ....... 123
4.2.1. Polityka ekologiczna państwa................................ ................................ ................................ ..... 123
4.2.2. Cele wynikające z Programu Ochrony Środowiska dla Województwa Wielkopolskiego .............. 126
4.3. Cele wytyczone w powiatowym programie ochrony środowiska dla powiatu złotowskiego................. 126
4.4. Cele wytyczone w strategii rozwoju Gminy i Miasta Krajenka ................................ ........................... 128
4.5. Cele, kierunki i zadania do realizacji w ramach Programu Ochrony Środowiska dla Gminy i Miasta
Krajenka ................................ ................................ ................................ ................................ .................. 129
4.5.1. Cele i zadania o charakterze systemowym. ................................ ................................ ................. 129
4.5.2. Ochrona dziedzictwa przyrodniczego i racjonalne użytkowanie zasobów przyrody...................... 130
4.5.3. Jakość środowiska i bezpieczeństwo ekologiczne................................ ................................ ........ 132
4.5.4. Zrównoważone wykorzystanie surowców, materiałów, wody i energii ................................ ........ 135
4.6. Założenia do realizacji w ramach edukacji ekologicznej ................................ ................................ ..... 136
Str. 5
ROZDZIAŁ V. HARMONOGRAM REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY I
MIASTA KRAJENKA ................................ ................................ ................................ ................................ . 138
5.1. Strategia sporządzenia harmonogramu ................................ ................................ ............................... 139
ROZDZIAŁ VI. EDUKACJA EKOLOGICZNA................................ ................................ ........................... 159
6.1. Cel edukacji ekologicznej społeczeństwa ................................ ................................ ........................... 160
6.2. Kierunki i zadania edukacji ekologicznej ................................ ................................ ........................... 165
6.3. Koszty prowadzenia edukacji ekologicznej i sposób pozyskiwania tych środków................................ 166
ROZDZIAŁ VII. ZAŁOŻENIA FINANSOWANIA INWESTYCJI ................................ .............................. 167
7.1. Możliwości pozyskiwania środków finansowych ................................ ................................ ............... 168
7.1.1. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej................................ .................. 168
7.1.2. Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Poznaniu............................ 169
7.1.3. Powiatowe Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej ................................ ............... 170
7.1.4. Gminne Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej................................ .................... 170
7.1.5. Ekofundusz ................................ ................................ ................................ ................................ 171
7.1.6. Banki ................................ ................................ ................................ ................................ ......... 172
7.1.7. Programy pomocowe Unii Europejskiej - Fundusze Strukturalne i Fundusz Spójności................. 173
7.2 Analiza zdolności gminy w zakresie finansowania zadań w dziedzinie ochrony środowiska................. 180
7.2.1. Sprawozdanie ekonomiczne z budżetu gminy za lata 2002 - 2004 ................................ ............... 180
7.2.2. Ocena wydatków na ochronę środowiska................................ ................................ .................... 181
7.2.3. Prognoza dochodów i wydatków na lata 2004 - 2007 ................................ ................................ .. 182
8.1. Zarządzanie Programem Ochrony Środowiska ................................ ................................ ................... 185
8.1.1. Instrumenty prawne................................ ................................ ................................ .................... 185
8.1.2. Instrumenty finansowe ................................ ................................ ................................ ............... 186
8.1.3. Instrumenty społeczne................................ ................................ ................................ ................ 186
8.1.4. Instrumenty strukturalne................................ ................................ ................................ ............. 188
8.2. Monitorowanie Programu Ochrony Środowiska ................................ ................................ ................. 189
8.2.1. Zasady monitoringu ................................ ................................ ................................ ................... 189
8.2.2. Monitorowanie założonych efektów ekologicznych ................................ ................................ .... 190
BIBLIOGRAFIA................................ ................................ ................................ ................................ .......... 192
ZAŁĄCZNIKI................................ ................................ ................................ ................................ .............. 193
Str. 6
SPIS TABEL:
Tabela 1: Użytkowanie gruntów na terenie Gminy i Miasta Krajenka. ................................ ............................. 28
Tabela 2: Ludność Gminy i Miasta Krajenka................................. ................................ ................................ .. 30
Tabela 3: Najcenniejsze zabytki gminy. ................................ ................................ ................................ .......... 34
Tabela 4: Wykaz stacji uzdatniania wody. ................................ ................................ ................................ ....... 36
Tabela 5: Zestawienie występowania otworów geologicznych na terenie gminy................................. .............. 37
Tabela 6: Rozwój sieci wodociągowej na terenie miasta i gminy. ................................ ................................ .... 38
Tabela 7: Struktura sieci wodociągowej w gminie. ................................ ................................ .......................... 39
Tabela 8: Sposoby zaopatrzenia w wodę na terenie niezwodociągowanych wsi. ................................ ............... 39
Tabela 9: Bilans poboru i sprzedaży wody w mieście Krajenka................................. ................................ ....... 40
Tabela 10: Rozwój sieci kanalizacyjnej na terenie gminy Krajenka................................. ................................ . 43
Tabela 11: Charakterystyka kanalizacji deszczowej w mieście Krajenka. ................................ ......................... 44
Tabela 12: Bilans odprowadzanych ścieków do oczyszczalni miejskiej. ................................ ........................... 45
Tabela 13: Charakterystyka przydomowych oczyszczalni ścieków................................. ................................ .. 47
Tabela 14: Wykaz podmiotów świadczących usługi wywozu nieczystości płynnych. ................................ ....... 49
Tabela 15: Ewidencja zbiorników bezodpływowych na terenie gminy Krajenka: ................................ ............. 50
Tabela 16: Podział prowadzonych działalności na poszczególne branże. ................................ .......................... 56
Tabela 17: Bonitacja gleb Miasta i Gminy Krajenka na tle Powiatu Złotowskiego i Województwa
Wielkopolskiego................................. ................................ ................................ ................................ ... 62
Tabela 18: Charakterystyka gruntów wg klas bonitacji mieście i gminie Krajenka................................. ........... 63
Tabela 19: Szczegółowy wykaz gruntów według klas bonitacyjnych na terenie gminy. ................................ .... 63
Tabela 20: Analiza przydatności rolniczej gleb Gminy i Miasta Krajenka, Powiatu Złotowskiego i Województwa
Tabela 21: Waloryzacja rolniczej przestrzeni produkcyjnej wg skali IUNG................................. ..................... 66
Tabela 22: Struktura wielkości gospodarstw rolnych na terenie gminy Krajenka. ................................ ............. 68
Tabela 23: Struktura zasiewów głównych ziemiopłodów gminy Krajenka................................. ....................... 69
Tabela 24: Struktura zróżnicowania hodowli na terenie gminy Krajenka................................. ......................... 69
Tabela 25: Parametry charakterystyczne GZWP. ................................ ................................ ............................. 71
Tabela 26: Wyniki badań jakości wód podziemnych................................. ................................ ....................... 73
Tabela 27: Zestawienie obiektów użyteczności publicznej pod względem ich zaopatrzenia w energię. ............. 83
Tabela 28: Wyniki pomiarów zanieczyszczenia powietrza - stacja Piła w 2001 roku. ................................ ....... 87
Tabela 31: Wyniki pomiarów zanieczyszczenia powietrza na terenie Złotowa w latach 2001 i 2002. ................ 88
Tabela 32: Średni skład spalin silnikowych. ................................ ................................ ................................ .... 89
Tabela 33: Natężenie ruchu drogowego na terenie gminy Krajenka w 2000 roku................................. ............. 90
Tabela 34: Dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku powodowanego przez poszczególne grupy źródeł
hałasu, z wyłączeniem powodowanego przez linie elektroenergetyczne oraz starty, lądowania i przeloty
statków powietrznych. ................................ ................................ ................................ ........................... 92
Tabela 35: Dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku powodowanego przez linie elektroenergetyczne oraz
starty, lądowania i przeloty statków powietrznych. ................................ ................................ ................. 93
Tabela 36: Zestawienie źródeł promieniowania elektromagnetycznego – stacje telefonii komórkowej. ............. 97
Tabela 37: Linie napowietrzne kablowe 15kV. ................................ ................................ ................................ 98
Tabela 38: Struktura użytkowania ziemi w Nadleśnictwie Zlotów................................. ................................ ... 99
Tabela 39: Liczba kompleksów leśnych w Nadleśnictwie Złotów. ................................ ................................ ... 99
Tabela 40: Zestawienie rodzajów gruntów będących pod zarządem nadleśnictwa................................. .......... 102
Tabela 41: Zestawienie powierzchni lasów znajdujących się w terytorialnym zasięgu działania...................... 102
Tabela 42: Szczegółowe zestawienie pomników przyrody występujących na terenie gminy. .......................... 110
Tabela 43: Zestawienie użytków ekologicznych występujących na terenie gminy. ................................ ......... 113
Tabela 44: Cele i zadania wg wytycznych programu powiatowego. ................................ ............................... 127
Tabela 45: Syntetyczne zestawienie źródeł dochodów i wydatków budżetowych Gminy i Miasta Krajenka w
latach 2002 - 2003. ................................ ................................ ................................ .............................. 180
Tabela 46: Dynamika zmian głównych pozycji budżetowych w latach 2002 – 2004. ................................ ...... 181
Tabela 47: Wykonania budżetu GFOŚiGW w latach 2002-2003. ................................ ................................ ... 182
Tabela 48: Wydatki na ochronę środowiska wraz ze źródłami finansowania. ................................ ................. 182
Tabela 49: Prognoza budżetu na rok 2004. ................................ ................................ ................................ .... 183
Str. 7
SPIS RYSUNKÓW
Rysunek 1: Szczegółowa ewidencja użytkowania gruntów na terenie gminy. ................................ ................... 29
Rysunek 2: Liczba ludności w mieście Krajenka w latach 1999-2003, stan ludności wg danych UGiM Krajenka.
................................ ................................ ................................ ................................ ............................. 30
Rysunek 3: Liczba ludności w Gminie Krajenka z wyłączeniem miasta Krajenka w latach 1999-2003, stan
ludności wg danych UGiM Krajenka................................. ................................ ................................ ..... 31
Rysunek 4: Liczba ludności we wsi Skórka z w latach 1999-2003, stan ludności wg danych UGiM Krajenka... 31
Rysunek 5: Bilans zużycia wody dla celów gospodarczych w latach 1999-2003, dane według statystyki KZUP w
Krajence................................. ................................ ................................ ................................ ............... 41
Rysunek 6: Rozwój sieci kanalizacyjnej na terenie gminy Krajenka w latach 1995-2002................................. . 43
Rysunek 7: Bonitacja gleb Miasta i Gminy Krajenka wg badań WIOŚ Poznań................................ ................. 62
Rysunek 8: Bonitacja gleb Miasta i Gminy Krajenka na tle Powiatu i Województwa................................. ....... 63
Rysunek 9: Struktura przydatności rolniczej gleb Gminy i Miasta Krajenka................................. .................... 65
Rysunek 10: Przydatność rolnicza gleb Miasta i Gminy Krajenka na tle Powiatu Złotowskiego i Województwa
Rysunek 11: Waloryzacja rolniczej przestrzeni produkcyjnej Gminy i Miasta Krajenka. ................................ .. 67
Rysunek 12: Waloryzacja rolniczej przestrzeni produkcyjnej gleb Gminy i Miasta Krajenka na tle Powiatu
Złotowskiego i Województwa Wielkopolskiego. ................................ ................................ .................... 68
MAPY
Mapa 1: Położenie Gminy i Miasta Krajenka na tle powiatu złotowskiego. ................................ ...................... 26
Mapa 2: Gmina i Miasto Krajenka................................. ................................ ................................ .................. 27
Mapa 3: Lokalizacja gminy na obszarach GZWP 125 i 127. ................................ ................................ ............ 71
FOTOGRAFIE
Fot. 1: Zabytkowy kościół p.w. św. Anny w Krajence. ................................ ................................ .................... 33
Fot. 2: Ujęcie wody pitnej na terenie miasta Krajenka z oznakowaną strefą bezpośrednią ochrony sanitarnej.... 38
Fot. 3: Pomnik przyrody – jesion wyniosły, znajdujący się przy szkole podstawowej w Krajence................... 110
Fot. 4: Pomnik przyrody – dąb szypułkowy, znajdujący się przy ul. Winiary w Krajence. .............................. 112
ROZDZIAŁ I
WSTĘP
Str. 8
Str. 9
1.1. Podstawa i cel opracowania Programu Ochrony Środowiska
Artykuł 17 ustawy Prawo ochrony środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 roku (Dz. U. z 2001 nr
62, poz. 625 ze zmianami) nakłada na Burmistrza Gminy i Miasta Krajenka jako organ wykonawczy
sporządzenie gminnego programu ochrony środowiska.
Celem utworzenia niniejszego programu jest realizacja polityki ekologicznej państwa, dlatego
też opracowanie programu uwzględnia wymagania określone w art. 14 cytowanej ustawy. Podobnie
jak polityka ekologiczna państwa program ochrony środowiska określa w szczególności:
v cele ekologiczne,
v priorytety ekologiczne,
v rodzaj i harmonogram działań proekologicznych,
v środki niezbędne do osiągnięcia celów, w tym mechanizmy prawno-ekonomiczne i środki finansowe.
Ponadto celami Programu Ochrony Środowiska są:
1. Rozpoznanie stanu istniejącego i przedstawienie propozycji zadań niezbędnych do kompleksowego
rozwiązania problemów ochrony środowiska (zadania te w większości stanowią zadania własne gminy).
2. Wyznaczenie hierarchii ważności poszczególnych inwestycji (ustalenie priorytetów).
3. Przedstawienie rozwiązań technicznych, analiz ekonomicznych, formalnoprawnych dla proponowanych działań proekologicznych.
4. Wyznaczenie optymalnych harmonogramów realizacji całości zamierzeń inwestycyjnych gminy ze
wskazaniem źródeł finansowania.
Program wspomaga dążenie do uzyskania w gminie sukcesywnego z roku na rok ograniczenia negatywnego wpływu na środowisko źródeł zanieczyszczeń, ochronę i rozwój walorów środowiska oraz
racjonalne gospodarowanie z uwzględnieniem konieczności ochrony środowiska. Stan docelowy w
tym zakresie nakreśla Program Ochrony Środowiska a dowodów jego osiągania dostarcza ocena efektów działalności środowiskowej, dokonywana okresowo.
Poniższy Program Ochrony Środowiska przyjmuje się na 4 lata, z tym że przewidziane w nim
działania ekologiczne w perspektywie obejmują kolejne 4 lata. Dodatkowo art. 18 cytowanej ustawy
zobowiązuje organ wykonawczy gminy do sporządzania co 2 lata raportów z wykonania programów.
1.2. Zagadnienia zawarte w opracowaniu
Niniejszy program opracowany dla jednostki administracyjnej Gminy i Miasta Krajenka prezentuje szeroko rozumianą problematykę z zakresu zagadnień ochrony środowiska.
Str. 10
Pierwsza część opracowania przedstawia sytuację ogólną ocenę statystyczno-społecznogospodarczą obszaru objętego programem.
W kolejnej części dokonano charakterystyki i oceny aktualnego stanu poszczególnych elementów środowiska, gdzie uwzględniono następujące jego elementy:
•
budowa geologiczna i zasoby kopalin,
•
powierzchnia ziemi i zasoby glebowe,
•
zasoby wodne i gospodarka wodno-ściekowa,
•
świat roślin i zwierząt,
•
prawna ochrona przyrody i krajobrazu,
•
gospodarka leśna,
•
powietrze atmosferyczne,
•
hałas komunikacyjny i przemysłowy,
•
promieniowanie elektromagnetyczne,
Następnie dokonano podsumowania dokonanej analizy, które pozwoliło na określenie głównych problemów ekologicznych obszaru gminy.
Sporządzona część analityczna pozwoliła sporządzić główną i najważniejszą część Programu
Ochrony Środowiska, jaką jest opracowanie polityki ekologicznej gminy wytyczającej cele, kierunki i
priorytety działań ekologicznych, które należy podjąć. Polityka przewiduje również terminy realizacji
oraz nakłady finansowe na podejmowane zadania.
1.3. Podstawowe akty prawne w zakresie ochrony środowiska
1.3.1. Gospodarka wodno ściekowa
Dyrektywy Rady Europejskiej
Ø Dyrektywa Rady 2000/60/EC - Ramowa Dyrektywa Wodna,
Ø Dyrektywa Rady 96/61/WE w sprawie zintegrowanego zapobiegania i kontroli zanieczyszczenia (IPPC),
Ø Dyrektywa Rady 76/464/EWG w sprawie zanieczyszczenia spowodowanego przez niektóre
niebezpieczne substancje wprowadzane do środowiska wodnego wspólnoty,
Ø Dyrektywa Rady 91/676/EWG w sprawie ochrony wód przed zanieczyszczeniami spowodowanymi przez azotany ze źródeł rolniczych,
Ø Dyrektywa Rady 91 /271 /EWG w sprawie oczyszczania ścieków komunalnych,
Ø Dyrektywa Rady 93/481 /EWG dotycząca formularzy dla prezentowania narodowych programów przewidzianych w Art. 17 Dyrektywy Rady 91/271/EWG,
Str. 11
Ø Dyrektywa Rady 76/464/EWG w sprawie odprowadzania niebezpiecznych substancji do wody, oraz dyrektywy „córki" 82/176, 83/515, 84/156, 84/491, 86/280,88/347,90/415,
Ø Dyrektywa Rady 75/440/EWG w sprawie wymaganej jakości wód powierzchniowych przeznaczonych do pobierania wody pitnej w krajach członkowskich,
Ø Dyrektywa Rady 80/778/EWG w sprawie jakości wody przeznaczonej do picia,
Ø Dyrektywa Rady 98/83/WE w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi,
uzupełniająca i zastępująca dyrektywę 80/778/EWG,
Ø Dyrektywa Rady 76/160 dotycząca jakości wody w kąpieliskach,
Ø Dyrektywa Rady 77/795 ustanawiająca wspólną procedurę wymiany informacji na temat jakości wód powierzchniowych w Unii,
Ø Dyrektywa Rady 79/869/EWG dotycząca metod badań i częstotliwości analiz wód powierzchniowych przeznaczonych do poboru wody pitnej w krajach członkowskich,
Ø Dyrektywa Rady 80/68/EWG w sprawie ochrony wód podziemnych przed zanieczyszczeniem
powodowanym przez niektóre substancje niebezpieczne,
Ø Dyrektywa Rady 78/659/EWG w sprawie jakości wód wymagających ochrony dla podtrzymania życia ryb,
Ø Dyrektywa Rady 79/923/EWG w sprawie jakości wód wymaganych dla hodowli skorupiaków
i mięczaków.
Pozostałe obszary związane z gospodarką wodno-ściekową nie ujęte w powyższych dyrektywach,
państwa członkowskie normują na poziomie krajowym.
Ustawy
Ø Ustawa z dnia 27.04.2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. Nr 62, poz. 627 ze zmianami),
Ø Ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (Dz. U. z 2001 nr 115, poz. 1229 ze zmianami),
Ø Ustawa z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (Dz. U. Nr 72. poz. 747; zm.: nr 115. poz. 1229 ze zmianami),
Ø Ustawa z dnia 27 lipca 2001 r. o wprowadzeniu ustawy - Prawo ochrony środowiska, ustawy
o odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 100. poz. 1085 ze zmianami),
Ø Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. Nr 62. poz. 628 ze zmianami),
Ø Ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz. U. Nr
132. poz. 622 ze zmianami),
Ø Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz. U. Nr 99. poz. 414),
Rozporządzenia
Ø Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 20 listopada 2001 r. w sprawie rodzajów instalacji, których eksploatacja wymaga zgłoszenia (Dz. U. Nr 140, poz. 1585),
Str. 12
Ø Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 26 czerwca 2002 r. w sprawie wzorów wykazów
zawierających informacje i dane o zakresie korzystania ze środowiska i sposobu ich przedstawiania. (Dz. U. Nr 100, poz. 920),
Ø Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 26 lipca 2002 r. w sprawie rodzajów instalacji
mogących powodować znaczne zanieczyszczenie poszczególnych elementów przyrodniczych
albo środowiska jako całości (Dz. U. Nr 122, poz. 1055),
Ø Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 24 września 2002 r. w sprawie określenia rodzajów
przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko oraz szczegółowych kryteriów
związanych z kwalifikowaniem przedsięwzięć do sporządzania raportu o oddziaływaniu na
środowisko (Dz. U. Nr 179, poz. 1490),
Ø Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 11 grudnia 2001 r. w sprawie wysokości jednostkowych stawek kar za przekroczenie warunków wprowadzenia ścieków do wód lub do ziemi
(Dz. U. Nr 146, poz. 1640),
Ø Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 20 lipca 2002 r. w sprawie sposobu realizacji
obowiązków dostawców ścieków przemysłowych oraz warunków wprowadzania ścieków do
urządzeń kanalizacyjnych (Dz. U. Nr 129, poz. 1108),
Ø Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 23 stycznia 2003 r. w sprawie wymagań w zakresie prowadzenia pomiarów poziomów w środowisku substancji lub energii przez zarządzającego drogą, linią kolejową, linią tramwajową, lotniskiem, portem (Dz. U. Nr 35, poz. 308),
Ø Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 18 marca 2003 r. w sprawie opłat za korzystanie
ze środowiska (Dz. U. Nr 55, poz. 477),
Ø Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 13 czerwca 2003 r. w sprawie wymagań w zakresie prowadzenia pomiarów wielkości emisji (Dz. U. Nr 110, poz. 1057),
Ø Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 17 czerwca 2003 r. w sprawie określenia wzoru
publicznie dostępnego wykazu danych o dokumentach zawierających informacje o środowisku i jego ochronie (Dz. U. Nr 110, poz. 1058),
Ø Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 26 czerwca 2003 r. zmieniające rozporządzenie w
sprawie wzorów wykazów zawierających informacje i dane o zakresie korzystania ze środowiska i sposobu ich przedstawiania (Dz. U. Nr 113, poz. 1075),
Ø Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie szczegółowych
wymagań, jakim powinny odpowiadać programy działań mających na celu ograniczenie odpływu azotu ze źródeł rolniczych (Dz. U. Nr 4, poz. 44),
Ø Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 10 grudnia 2002 r. w sprawie przebiegu granic obszarów dorzeczy, przyporządkowania zbiorników wód podziemnych do właściwych obszarów
dorzeczy, utworzenia regionalnych zarządów gospodarki wodnej oraz podziału obszarów dorzeczy na regiony wodne (Dz. U. Nr 232, poz. 1953),
Str. 13
Ø Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 27 listopada 2002 r. w sprawie wymagań, jakim
powinny odpowiadać wody powierzchniowe wykorzystywane do zaopatrzenia ludności w
wodę przeznaczoną do spożycia (Dz. U. Nr 204, poz. 1728),
Ø Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 6 listopada 2002 r. w sprawie metodyk referencyjnych badania stopnia biodegradacji substancji powierzchniowoczynnych zawartych w produktach, których stosowanie może mieć wpływ na jakość wód (Dz. U. Nr 196 poz. 1658),
Ø Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 16 października 2002 r. w sprawie wymagań, jakim
powinna odpowiadać woda w kąpieliskach (Dz. U. Nr 183, poz. 1530),
Ø Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 4 października 2002 r. w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać wody śródlądowe będące środowiskiem życia ryb w warunkach naturalnych (Dz. U. Nr 176, poz. 1455),
Ø Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 29 listopada 2002 r. w sprawie warunków, jakie
należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi oraz w sprawie substancji
szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego (Dz. U. Nr 212, poz. 1799),
Ø Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie kryteriów wyznaczania wód wrażliwych na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych (Dz. U. Nr
241, poz. 2093),
Ø Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 31 stycznia 2003 r. w sprawie dopuszczalnych
mas substancji, które mogą być odprowadzane w ściekach przemysłowych (Dz. U. Nr 35, poz.
309),
Ø Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 17 grudnia 2002 r. w sprawie śródlądowych wód powierzchniowych lub części stanowiących własność publiczną (Dz. U. Nr 16, poz. 149),
Ø Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 14 stycznia 2002 r. w sprawie określenia przeciętnych norm zużycia wody (Dz. U. Nr 8 poz. 70),
Ø Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 marca 2002 r. w sprawie określenia taryf,
wzoru wniosku o zatwierdzenie taryf oraz warunków rozliczeń za zbiorowe zaopatrzenie w
wodę i zbiorowe odprowadzanie ścieków (Dz. U. Nr 26, poz. 257),
Ø Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 20 lipca 2002 r. w sprawie sposobu realizacji
obowiązków dostawców ścieków przemysłowych oraz warunków wprowadzania ścieków do
urządzeń kanalizacyjnych (Dz. U. Nr 129, poz. 1108),
Ø Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 19 listopada 2002 r. w sprawie wymagań dotyczących jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz. U. Nr 203, poz. 1718),
Ø Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 grudnia 2002 r. w sprawie zakresu, czasu, sposobu oraz warunków prowadzenia monitoringu składowisk odpadów (Dz. U. Nr 220, poz.
1858),
Str. 14
Ø Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 24 marca 2003 r. w sprawie szczegółowych wymagań dotyczących lokalizacji, budowy, eksploatacji i zamknięcia, jakim powinny odpowiadać poszczególne typy składowisk odpadów (Dz. U. Nr 61, poz. 549),
Ø Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 17 października 2002 r. w sprawie warunków
wprowadzania nieczystości ciekłych do stacji zlewnych. (Dz. U. Nr 188, poz. 1576),
Ø Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. Nr 75 poz. 690),
Ø Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 1 czerwca 2001 r. w sprawie
szczegółowego sposobu stosowania nawozów oraz prowadzenia szkoleń z zakresu ich stosowania (Dz. U. Nr 60, poz. 616).
1.3.2. Ochrona przed promieniowaniem elektromagnetycznym
Ustawy
Ø Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. — Prawo ochrony środowiska (Dz. U. Nr 62, poz. 627, ze
zmianami),
Rozporządzenia
Ø Rozporządzenie Ministra Środowiska, zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia 11 sierpnia
1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ochrony przed promieniowaniem szkodliwym dla ludzi i środowiska, dopuszczalnych poziomów promieniowania, jakie mogą występować w środowisku, oraz wymagań obowiązujących przy wykonywaniu pomiarów kontrolnych (Dz. U.
Nr 107, poz. 676),
Ø Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. Nr 75, poz. 690),
Ø Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30 października 2003 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów sprawdzania dotrzymania tych poziomów (Dz. U. Nr 192,poz. 1883),
1.3.3. Ochrona powierzchni ziemi i gleb
Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej
Ustawy
Ø Ustawa z dnia 27.04.2001 roku Prawo ochrony środowiska (Dz. U. Nr 62, poz. 627 ze zmianami),
Ø Ustawa z dnia 03.02.1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych (Dz. U. Nr 16, poz. 78 ze
zmianami),
Str. 15
Ø Ustawa z dnia 26.03.1982 r. o scalaniu i wymianie gruntów (Dz. U. Nr 58, poz. 349 ze zmianami),
Ø Ustawa z dnia 16.03.2001 r. o rolnictwie ekologicznym (Dz. U. Nr 38, poz. 452),
Ø Ustawa o ochronie przyrody (Dz. U. Nr 114, poz. 492 ze zmianami),
Ø Ustawa z dnia 20.07.1991 r. o Państwowej Inspekcji Ochrony Środowiska (Dz. U. Nr 77,
poz.335 ze zmianami),
Ø Ustawa z dnia 07.07.1994 r. o zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. Nr 189, poz. 415 ze
zmianami),
Ø Ustawa z dnia 28.09.1991 r. o lasach (Dz. U. Nr 101, poz. 444 ze zmianami),
Ø Ustawa z dnia 08.06.2001 r. o przeznaczeniu gruntów rolnych do zalesienia (Dz. U. Nr 73,
poz. 764 ze zmianami),
Ø Ustawa z dnia 26.07.2000 r. o nawozach i nawożeniu (Dz. U. Nr 89, poz. 991),
Ø Ustawa z dnia 04.02.1994 r. Prawo górnicze i geologiczne (Dz. U. Nr 27, poz. 96 ze zmianami),
Rozporządzenia
Ø Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 września 2002 roku w sprawie standardów jakości gleby oraz standardów jakości ziemi (Dz. U. Nr 165, poz. 1358 i 1359),
Ø Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 23 grudnia 2002 w sprawie kryteriów wyznaczania wód wrażliwych na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych (Dz. U. Nr
241, poz. 2093),
Ø Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 1 czerwca 2001 w sprawie wykonywania niektórych przepisów ustawy o nawozach i nawożeniu (Dz. U. Nr 60, poz. 615),
Ø Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i rozwoju Wsi z dnia 1 czerwca 2001 roku w sprawie
szczegółowego sposobu stosowania nawozów oraz prowadzenia szkoleń z zakresu ich stosowania (Dz. U. Nr 60, poz. 616),
Ø Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 23 grudnia 2002 roku w sprawie szczegółowych
wymagań, jakim powinny odpowiadać programy działań mających na celu ograniczenie odpływu azotu ze źródeł rolniczych (Dz. U. z 2003 roku Nr 4, poz. 44),
Ø Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 23 grudnia 2002 w sprawie kryteriów wyznaczania wód wrażliwych na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych (Dz. U. z 2002
roku Nr 241, poz. 2093),
Ø Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 10 grudnia 2001 w sprawie rejestru obszarów
górniczych (Dz. U. Nr 148, poz. 1660),
Str. 16
Ø Dyrektywa Rady 91/676/EWG w sprawie ochrony wód przed zanieczyszczeniami spowodowanymi przez azotany ze źródeł rolniczych,
Ø Dyrektywa Rady 91/271 /EWG w sprawie oczyszczania ścieków komunalnych,
Ø Dyrektywa Rady 86/278 /EWG z dnia 12 czerwca 1986 r. w sprawie ochrony środowiska a
szczególnie gleb, przy stosowaniu osadów ściekowych w rolnictwie,
Ø Dyrektywa Rady 91/692/EWG z dnia 23 grudnia 1991 w sprawie standaryzacji i racjonalizacji
raportów z wprowadzania w życie postanowień niektórych dyrektyw dotyczących środowiska,
Ø Dyrektywa Rady 88/609/EWG w sprawie ograniczenia niektórych zanieczyszczeń do powietrza z dużych obiektów energetycznego spalania paliw,
Ø Dyrektywa Rady 90/313/EWG z dnia 7 czerwca 1990 w sprawie swobodnego dostępu do informacji o środowisku,
Ø Dyrektywa Rady 96/61/WG z dnia 24 września 1996 w sprawie zintegrowanego zapobiegania
zanieczyszczeniu środowiska,
Ø Dyrektywa Rady 76/464/EWG w sprawie odprowadzania niebezpiecznych substancji do wody, oraz dyrektywy „córki” 82/176, 83/515, 84/156, 84/491, 86/280, 88/347, 90/415,
Ø Dyrektywa Rady 91/676/EWG z dnia 12 grudnia 1991 dotycząca ochrony wód przed zanieczyszczeniami powodowanymi przez azotany pochodzące ze źródeł rolniczych,
Ø Dyrektywa Rady 72/306/EWG, 77/537/EWG ustanawia normy dla maksymalnej ilości spalin
z silników Diesla w pojazdach samochodowych, ciągnikach używanych w rolnictwie i leśnictwie,
Ø Dyrektywa Rady 80/779/EWG w sprawie dopuszczalnych i zalecanych stężeń SO i cząstek
zawieszonych w powietrzu,
Ø Dyrektywa Rady 82/884/EWG ustanowienie maksymalne wartości stężeń ołowiu w powietrzu
atmosferycznym,
Inne akty
Ø Strategia Rozwoju Energetyki Odnawialnej w Polsce przyjęta przez Sejm Rzeczpospolitej
Polskiej dnia 23 sierpnia 2000 roku,
Ø Program wykonawczy do II Polityki Ekologicznej Państwa na lata 2002-2010,
1.3.4. Ochrona powietrza
Ustawy
Ø Ustawa z dnia 27.04.2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. Nr 62, poz. 627 ze zmianami);
Ø Ustawa z dnia 27.07.2001 r. o wprowadzeniu ustawy - Prawo ochrony środowiska, ustawy o
odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 100, poz. 1085 ze zmianami),
Str. 17
Ø Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. Nr
80, poz. 717),
Rozporządzenia
Ø Rozporządzenie z dnia 14 listopada 2002 r. w sprawie szczegółowych warunków, jakim powinna odpowiadać prognoza oddziaływania na środowisko dotycząca projektów miejscowych
planów zagospodarowania przestrzennego (Dz. U. Nr 197, poz. 1667),
Ø Rozporządzenie z dnia 24 września 2002 r. w sprawie określenia rodzajów przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko oraz szczegółowych kryteriów związanych z
kwalifikowaniem przedsięwzięć do sporządzenia raportu o oddziaływaniu na środowisko (Dz.
U. Nr 179, poz. 1490),
Ø Rozporządzenie z dnia 19 listopada 2002 r. w sprawie wymagań dotyczących jakości wody
przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz. U. Nr 203, poz. 1718),
Ø Rozporządzenie z dnia 24 marca 2003 r. w sprawie szczegółowych wymagań dotyczących lokalizacji, budowy, eksploatacji i zamknięcia, jakim powinny odpowiadać poszczególne typy
składowisk odpadów (Dz. U. Nr 61, poz. 549),
Ø Rozporządzenie z dnia 13 czerwca 2003 r. w sprawie wymagań w zakresie prowadzenia pomiarów wielkości emisji (Dz. U. Nr 110, poz. 1057),
Ø Rozporządzenie z dnia 17 czerwca 2003 r. w sprawie określenia wzoru publicznie dostępnego
wykazu danych o dokumentach zawierających informacje o środowisku i jego ochronie (Dz.
U. Nr 110, poz. 1058),
Ø Rozporządzenie z dnia 30 maja 2003 r. w sprawie szczegółowego zakresu obowiązku zakupu
energii elektrycznej i ciepła z odnawialnych źródeł energii oraz energii elektrycznej wytwarzanej w skojarzeniu z wytwarzaniem ciepła (Dz. U. Nr 104, poz. 971),
Ø Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 5 grudnia 2002 r. w sprawie wartości odniesienia
dla niektórych substancji w powietrzu (Dz. U. Nr 1, poz. 12, z dnia 8 stycznia 2003 r.),
Ø Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30.07.2001 r. w sprawie wprowadzenia do powietrza substancji zanieczyszczających z procesów technologicznych i operacji technicznych
(Dz. U. Nr 87, poz. 957.),
Ø Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 06.06.2002r. w sprawie dopuszczalnych poziomów niektórych substancji w powietrzu, alarmowych poziomów niektórych substancji w powietrzu oraz marginesów tolerancji dla dopuszczalnych poziomów niektórych substancji (Dz.
U. Nr 87, poz. 796),
Ø Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 06.06.2002 r. w sprawie oceny poziomów substancji w powietrzu (Dz. U. Nr 87, poz. 798),
Ø Rozporządzenie Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia
17.09.1987r. w sprawie dopuszczalnych do wprowadzania do powietrza atmosferycznego ro-
Str. 18
dzajów i ilości substancji zanieczyszczających, wytwarzanych przez silniki spalinowe (Dz. U.
Nr 14, poz. 87),
Ø Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 20.11.2001 r. w sprawie rodzajów instalacji, których eksploatacja wymaga zgłoszenia (Dz. U. Nr 122, poz. 805),
Ø Rozporządzenie Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia
03.09.1998r. w sprawie metod obliczania stanu zanieczyszczenia powietrza dla źródeł istniejących i projektowanych (Dz. U. Nr 122, poz. 805),
Ø Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 20.09.2000r. w sprawie warunków technicznych,
jakim powinny odpowiadać bazy i stacje paliw płynnych, rurociągi dalekosiężne do transportu
ropy naftowej i produktów naftowych i ich usytuowanie (Dz. U. Nr 98, poz. 1067),
Obwieszczenia
Ø Obwieszczenie Ministra Środowiska z dnia 25.06.2002r. w sprawie ogłoszenia jednolitego
tekstu ustawy o Inspekcji Ochrony Środowiska (Dz. U. Nr 112, poz. 982),
Ø Obwieszczenie z dnia 15 kwietnia 2003 r. w sprawie średniej krajowej przychodów gminnych
i powiatowych funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej w 2002 r. przypadających
na jednego mieszkańca (M.P. Nr 23, poz. 340),
Ø Dyrektywa ramowa w sprawie oceny i zarządzania jakością powietrza Dyrektywa 96/62/WE".
Dyrektywa ta ma na celu określenie głównych zasad wspólnej strategii,
Ø Dyrektywa 70/220/EWG i 94/12/WE - ustanawia wymogi techniczne i dopuszczalne wartości
dla CO i nie spalonych emisji węglowodorów z silników pojazdów samochodowych,
Ø Dyrektywa 72/306/EWG, 77/537/EWG - ustanawia normy dla maksymalnej ilości spalin z
silników diesla w pojazdach samochodowych, ciągnikach używanych w rolnictwie i leśnictwie,
Ø Dyrektywa 80/779/EWG - w sprawie dopuszczalnych i zalecanych stężeń SCb i cząstek zawieszonych w powietrzu,
Ø Dyrektywa 82/884/EWG - ustanowienie maksymalne wartości stężeń ołowiu w powietrzu atmosferycznym,
Ø Dyrektywa 85/203/EWG - ustanawia obowiązujące dopuszczalne wartości tlenku azotu,
Ø Dyrektywa 88/77/EWG - ustanawia wymogi techniczne i dopuszczalne CO, węglowodorów,
NOx dla samochodów ciężarowych,
Ø Dyrektywa 85/21 O/EWG - w sprawie zawartości ołowiu w benzynie,
Ø Dyrektywa 92/72/EWG - ustanawia wartości progowe ozonu,
Ø Dyrektywa 93/12/EWG - w sprawie zawartości siarki w paliwach płynnych,
Str. 19
Ø Dyrektywa 94/63/WE - ma na celu ograniczenie emisji lotnych związków organicznych
(VOC) pochodzących z magazynowania i dystrybucji benzyny,
Ø Dyrektywa 99/30/WE w sprawie wartości granicznych stężenia SOz, NOz, NOX, pyłu i ołowiu w powietrzu,
Ø Dyrektywa 84/360/EWG w sprawie ograniczania zanieczyszczeń powietrza powodowanych
przez zakłady przemysłowe,
Ø Dyrektywa 96/61/WE w sprawie zintegrowanego zapobiegania i kontroli zanieczyszczeń,
Ø Dyrektywa 88/609/EWG w sprawie ograniczenia emisji z niektórych zanieczyszczeń do powietrza z dużych obiektów energetycznego spalania paliw,
Ø Dyrektywa 89/369/EWG w sprawie zapobiegania zanieczyszczaniu powietrza przez nowe zakłady spalania odpadów komunalnych,
Ø Dyrektywa nr 2003/17/EC Parlamentu Europejskiego i Rady Europy z 3 marca 2003 wprowadzająca poprawki do Dyrektywy 98/70/EC dot. jakości benzyny i oleju napędowego,
Ø Dyrektywa Komisji nr 2002/80/EC z 3 października 2002 dostosowania do postępu technicznego Dyrektywy Rady Europy nr 70/220/EEC o sposobach jakie powzięte mają zostać przeciw zanieczyszczeniu powietrza przez emisję z silników samochodowych.
1.3.5. Ochrona przed hałasem
Ustawy
Ø Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska (Dz. U. Nr 62, poz. 627, ze
zmianami),
Ø Ustawa z dnia 27 lipca 2001 r. o wprowadzeniu ustawy - Prawo ochrony środowiska, ustawy
o odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 100, poz. 1085, ze zmianami.),
Ø Ustawa z dnia 20 lipca 1991 r. o Inspekcji Ochrony Środowiska (Dz. U. z 2002 r. Nr 112, poz.
982 ze zmianami),
Ø Ustawa z dnia 7 lipca 1994r. - Prawo budowlane (Dz. U. z 2000 r. Nr 106, poz. 1126 ze zmianami),
Ø Ustawa z dnia 27 marca 2003r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz.U. Nr
80, poz. 717),
Rozporządzenia
Ø Rozporządzenie Ministra Ochrony Środowiska Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia 13
maja 1998 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. Nr 66, poz.
436),
Ø Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 stycznia 2002 r. w sprawie wartości progowych
poziomów hałasu (Dz. U. Nr 8, poz. 81),
Str. 20
Ø Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 października 2002 r. w sprawie szczegółowych wymagań, jakim powinien odpowiadać program ochrony środowiska przed hałasem
(Dz. U. Nr 179, poz. 1498),
Ø Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 17 stycznia 2003 r. w sprawie rodzajów pomiarów prowadzonych w związku z eksploatacją dróg, linii kolejowych, linii tramwajowych, lotnisk oraz portów, które powinny być przekazywane właściwym organom ochrony środowiska,
oraz terminów i sposobów ich prezentacji (Dz. U. Nr 18, poz. 164),
Ø Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 23 stycznia 2003 r. w sprawie wymagań w zakresie prowadzenia pomiarów poziomów w środowisku substancji lub energii przez zarządzającego drogą, linią kolejową, linią tramwajową, lotniskiem, portem (Dz. U. Nr 35, poz. 308),
Ø Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 27 lutego 2003 r. w sprawie rodzajów wyników
pomiarów prowadzonych w związku z eksploatacją instalacji lub urządzenia, przekazywanym
właściwym organom ochrony środowiska oraz terminu i sposobu ich prezentacji (Dz. U. Nr
59, poz. 529),
Ø Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 13 czerwca 2003 r. w sprawie wymagań w zakresie prowadzenia pomiarów wielkości emisji (Dz. U. Nr 110, poz. 1057),
Ø Rozporządzenie Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 2 marca 1999r. w sprawie
warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogi publiczne i ich usytuowanie (Dz.
U. Nr 43, poz. 430),
Ø Rozporządzenie Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 20 maja 2000 r. zmieniające Rozporządzenie w sprawie określenia odległości i warunków dopuszczających usytuowanie drzew lub krzewów, elementów ochrony akustycznej, wykonywanie robót ziemnych, budynków lub budowli w sąsiedztwie linii kolejowych oraz sposobu urządzania i utrzymywania
zasłon odśnieżnych i pasów przeciwpożarowych (Dz. U. Nr 52, poz. 627),
Ø Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 26 marca 2002 r. w sprawie wymagań zasadniczych
dla urządzeń używanych na zewnątrz pomieszczeń w zakresie emisji hałasu do środowiska
(Dz. U. Nr 60, poz. 546),
Ø Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 20 grudnia 2002 r. zmieniające rozporządzenie w
sprawie wymagań zasadniczych dla urządzeń używanych na zewnątrz pomieszczeń w zakresie
emisji hałasu do środowiska (Dz. U. Nr 231, poz. 1942),
Ø Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 16 czerwca 2003 r. w
sprawie szczególnych dla zmechanizowanego sprzętu gospodarstwa domowego w zakresie
poziomu hałasu emitowanego przez ten sprzęt (Dz. U. Nr 132, poz. 1228),
Ø Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 2 lipca 2003r. w
sprawie zasadniczych wymagań dla urządzeń używanych na zewnątrz pomieszczeń w zakresie
emisji hałasu do środowiska (Dz. U. Nr 138, poz. 1316).
Str. 21
Obwieszczenie
Ø Obwieszczenie Ministra Środowiska z dnia 28 października 2002r. w sprawie jednostkowych
stawek kar za przekroczenie dopuszczalnego poziomu hałasu na rok 2003 (M. P. Nr 54, poz.
743).
1.3.6. Ochrona przyrody
Ustawy
Ø Ustawa z dnia 16 października 1991 r. o ochronie przyrody (tekst jednolity ustawy przygotowany na podstawie obwieszczenia Ministra Środowiska w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy o ochronie przyrody, ogłoszonego w Dz. U. Nr 99, poz. 1079. Zawiera zmiany
wprowadzone ustawą z dnia 27 lipca 2001 r. o wprowadzeniu ustawy — Prawo ochrony środowiska, ustawy o odpadach oraz zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 100, poz. 1085.),
Zmiany te weszły w życie w dniu 1 października 2001 r.
•Art. 3 — obowiązek ochrony przyrody,
•Art. 5, ust. 1 — popularyzacja ochrony przyrody,
•Art. 34, ust.1 — wprowadzenie form ochrony przyrody: obszaru chronionego krajobrazu,
pomników przyrody, użytków ekologicznych, stanowisk dokumentacyjnych, zespołów przyrodniczo-krajobrazowych, o których mowa w art. 13 ust. 1 pkt. 4 i 6, jeżeli Wojewoda nie wprowadził
tych form,
•Art. 34, ust. 2 — obowiązek sporządzania miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego dla obszarów i obiektów poddawanych ochronie przez Radę Miejską,
•Art. 47e, ust. 2 — wydawanie zezwoleń na usunięcie drzew lub krzewów,
•Art. 47f, ust. 2 — naliczanie opłat za usunięcie drzew lub krzewów,
•Art. 47k — wymierzanie administracyjnych kar pieniężnych przez wójta (burmistrza) za
zniszczenie terenów zieleni albo drzew lub krzewów, spowodowanym niewłaściwym wykonaniem robót ziemnych lub wykorzystaniem sprzętu mechanicznego albo urządzeń technicznych
oraz zastosowaniem środków chemicznych w sposób szkodliwy dla roślinności oraz za usuwanie
drzew lub krzewów bez wymaganego zezwolenia, a także za zniszczenie spowodowane niewłaściwą pielęgnacją terenów zieleni, zadrzewień, drzew lub krzewów,
•Art. 50, ust. 2 — umieszczanie tablic obwieszczających o ograniczeniach i zakazach wprowadzanych w myśl przepisów rozdziału 3 ustawy o ochronie przyrody na obrzeżach chronionych
kompleksów przyrodniczych lub w pobliżu chronionych tworów przyrody lub innych oznakowań
informujących o poddaniu ochronie,
Ø Ustawa z dnia 28 września 1991 r. o lasach (tekst jednolity — Dz. U. Nr 56, poz. 679, zmiany:
Dz. U. Nr 86, poz. 958, Dz. U. Nr 120, poz. 1268, Dz. U. Nr 145, poz. 1623): Art. 14, ust. 3
— określenie gruntów przeznaczonych do zalesienia w miejscowym planie zagospodarowania
przestrzennego lub decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu,
Str. 22
Ø Ustawa z dnia 8 czerwca 2001 r. o przeznaczeniu gruntów rolnych do zalesienia (Dz. U. Nr
73, poz. 764, ze zmianami: ustawa o zmianie ustawy o przeznaczeniu gruntów rolnych do zalesienia oraz ustawy — Prawo ochrony środowiska — Dz. U. Nr 46, poz. 392),
•Art. 3, ust. 7 — akceptacja przez radę miejską zmiany charakteru użytkowania gruntu z rolnego na leśny na wniosek starosty (brak stanowiska ze strony rady po upływie 45 dni uznaje się za
wyrażenie opinii pozytywnej)
•Art. 3, ust. 1 — grunt przeznaczony do zalesienia spełnia określone warunki i jest przewidziany w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego lub decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu,
Ø Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. — Prawo ochrony środowiska (Dz. U. Nr 62, poz. 627, ze
zmianami):
•Art. 3 — uwzględnianie w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego i decyzji o
warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu ograniczeń wynikających z ustanowienia w trybie przepisów ustawy o ochronie przyrody form ochrony przyrody,
•Art. 127 — ogólne zapisy dotyczące ochrony zwierząt i roślin oraz form jej realizacji,
Rozporządzenia
Ø Rozporządzenia WE/338/97 — dotyczącego uregulowania obrotu gatunkami dzikiej fauny i
flory (zobowiązania wynikające z „Konwencji Waszyngtońskiej" o międzynarodowym handlu
dzikimi zwierzętami i roślinami gatunków zagrożonych wyginięciem), zmienionego rozporządzeniami rady: WE/2307/97, WE/2214/98,
Ø Dyrektywy Nr 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk naturalnych
oraz dzikiej fauny i flory (zmienionej dyrektywą 97/62M/E),
Ø Dyrektywy Nr 79/409/EWG z dnia 2 kwietnia 1979 r. w sprawie ochrony dzikich ptaków
(zmienionej dyrektywami 81/854/EWG, 91/244/EWG i in.),
Ø Wspólnie z „Polityką Ekologiczna Państwa" funkcjonują komplementarne dokumenty programowe, m.in.:
o
Polityka Leśna Państwa (w tym „Krajowy program zwiększania lesistości", „Strategia
ochrony leśnej różnorodności biologicznej"),
o
Narodowa strategia edukacji ekologicznej,
o
Strategia rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich,
o
Strategia rozwoju turystyki w latach 2001 -2006,
Ø W ramach „Planu Rozwoju Obszarów Wiejskich dla Polski: 2004-2006" opracowano założenia „Programu rolnośrodowiskowego" i „Zalesiania gruntów rolnych".
Str. 23
1.3.7. Edukacja ekologiczna
Ustawy
Ø Ustawa z dnia 20 lipca 1991 roku o Państwowej Inspekcji Ochrony Środowiska (Dz. U. Nr 77,
poz. 335),
Ø Ustawa z dnia 7 lipca 1994 roku o zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. Nr 89, poz. 415
ze zmianami),
Ø Ustawa z dnia 29 czerwca 1995 roku o statystyce publicznej (Dz. U. Nr 88, poz. 439 ze zmianami),
Ø Ustawa za dnia 27 kwietnia 2001 roku Prawo ochrony środowiska (Dz. U. Nr 62, poz. 627),
Ø Ustawa z dnia 21 czerwca 2001 roku o ratyfikacji Konwencji o dostępie do informacji, udziale
społeczeństwa w podejmowaniu decyzji oraz dostępie do sprawiedliwości w sprawach dotyczących środowiska (Dz. U. Nr 89, poz. 970),
Rozporządzenia
Ø Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 26 lutego 2002 roku w sprawie
podstawy programowej wychowania przedszkolnego i kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz. U. z 2002 r. Nr 51, poz. 458),
Ø Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 1 października 2002 roku w sprawie sposobu
udostępniania informacji o środowisku (Dz. U. z 2002 r. Nr 176, poz. 1453),
Ø Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28 grudnia 2000 roku w sprawie krajowego systemu
informowania o produktach niebezpiecznych (Dz. U. z 2001 r. Nr 4, poz. 28),
Ø Dyrektywa Rady 90/313/EWG z dnia 7 czerwca 1990 roku w sprawie swobodnego dostępu do
informacji o środowisku,
Ø Dyrektywa Rady 96/62/WE z dnia 27 września 1996 roku w sprawie oceny i zarządzania jakością powietrza,
Ø Dyrektywa Rady 96/61/WE z dnia 24 września 1996 roku w sprawie zintegrowanego zapobiegania zanieczyszczeniu środowiska,
Ø Dyrektywa Rady 91/692/EWG z dnia 23 grudnia 1991 roku w sprawie standaryzacji i racjonalizacji raportów z wprowadzenia w życie postanowień niektórych dyrektyw dotyczących środowiska,
1.3.8. Akty prawa miejscowego
Ø Ustawa z dnia 16 października 1991 r. o ochronie przyrody (tekst jednolity ustawy przygotowany na podstawie obwieszczenia Ministra Środowiska w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy o ochronie przyrody, ogłoszonego w Dz. U. Nr 99, poz. 1079. Zawiera zmiany
Str. 24
wprowadzone ustawą z dnia 27 lipca 2001 r. o wprowadzeniu ustawy — Prawo ochrony środowiska, ustawy o odpadach oraz zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 100, poz. 1085.)
Zmiany te weszły w życie w dniu 1 października 2001 r.
• Art. 3 — obowiązek ochrony przyrody,
• Art. 5, ust. 1 — popularyzacja ochrony przyrody,
• Art. 34, ust.1 — wprowadzenie form ochrony przyrody: obszaru chronionego krajobrazu,
pomników przyrody, użytków ekologicznych, stanowisk dokumentacyjnych, zespołów przyrodniczo-krajobrazowych, o których mowa w art. 13 ust. 1 pkt. 4 i 6, jeżeli Wojewoda nie wprowadził
tych form,
• Art. 34, ust. 2 — obowiązek sporządzania miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego dla obszarów i obiektów poddawanych ochronie przez radę miejską,
• Art. 47e, ust. 2 — wydawanie zezwoleń na usunięcie drzew lub krzewów,
• Art. 47f, ust. 2 — naliczanie opłat za usunięcie drzew lub krzewów,
• Art. 47k — wymierzanie administracyjnych kar pieniężnych przez wójta (burmistrza) za
zniszczenie terenów zieleni albo drzew lub krzewów, spowodowanym niewłaściwym wykonaniem
robót ziemnych lub wykorzystaniem sprzętu mechanicznego albo urządzeń technicznych oraz zastosowaniem środków chemicznych w sposób szkodliwy dla roślinności oraz za usuwanie drzew
lub krzewów bez wymaganego zezwolenia, a także za zniszczenie spowodowane niewłaściwą pielęgnacją terenów zieleni, zadrzewień, drzew lub krzewów, wprowadzanych w myśl przepisów
rozdziału 3 ustawy o ochronie przyrody na obrzeżach chronionych kompleksów przyrodniczych
lub w pobliżu chronionych tworów przyrody lub innych oznakowań informujących o poddaniu
ochronie.
Str. 25
ROZDZIAŁ II
OGÓLNA
CHARAKTERYSTYKA
GMINY
Str. 26
2.1. Dane administracyjne
Gmina i Miasto Krajenka, jednostka samorządu terytorialnego położona jest administracyjnie
w północnej części województwa wielkopolskiego, w powiecie złotowskim.
Od północy i północnego-wschodu gmina graniczy z Gminą Złotów, od południowegowschodu z Miastem i Gminą Wysoka, od południa z Gminą Kaczory i Miastem Piła, od zachodu z
Gminą Szydłowo, natomiast od północnego-zachodu z Gminą Tarnówka.
Mapa 1: Położenie Gminy i Miasta Krajenka na tle powiatu złotowskiego.
W stosunku do województwa wielkopolskiego gmina obejmuje 0,64% powierzchni ogólnej
województwa, natomiast w stosunku do powiatu złotowskiego 11,5% jego powierzchni ogólnej (gmina jest czwartą, co do wielkości w powiecie. Pod względem zajmowanej powierzchni stanowi 0,06%
terytorium kraju).
Całkowity obszar gminy wynosi 19 179 ha i zamieszkuje go łącznie 7466 mieszkańców.
Pod względem administracyjnym gminę tworzy 16 miejscowości stanowiących jednocześnie
sołectwa. Są to:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Augustowo;
Barankowo;
Czajcze;
Dolnik;
Głubczyn,
Leśnik;
Łońsko;
Maryniec;
Paruszka;
Podróżna;
Pogórze;
Skórka;
•
•
•
•
Str. 27
Śmiardowo Krajeńskie,
Tarnówczyn,
Wąsoszki;
Żeleźnica.
Położenie poszczególnych miejscowości w granicach administracyjnych gminy przedstawia
poniższa mapka.
Mapa 2: Gmina i Miasto Krajenka.
Głównym centrum gminy i siedzibą jej samorządu jest miasto Krajenka położone w centralnej części gminy, 8 kilometrów od Miasta Złotów (siedziby powiatu) oraz 23 kilometry od miasta Piła,
dawnej siedziby władz wojewódzkich, a obecnie siedziby sąsiedniego powiatu.
Gmina i Miasto Krajenka należy do związku gmin „Krajny”, powołanego w 1991 roku, w celu
współpracy na płaszczyznach: ochrony środowiska, kultury i turystyki, ochrony przeciwpożarowej,
zaopatrzenia w wodę, ochrony zdrowia i promocji regionu.
2.2. Podstawowe elementy zagospodarowania i użytkowania obszaru gminy
Pod względem użytkowania terenu gmina ma charakter rolniczy. Zgodnie z ewidencją gruntów Starostwa Powiatowego w Złotowie użytki rolne zajmują 47 % ogólnej powierzchni gminy.
Szczegółową ewidencję użytkowania gruntów na terenie gminy przedstawia tabela 1.
Str. 28
Tabela 1: Użytkowanie gruntów na terenie Gminy i Miasta Krajenka .
(Stan na dzień 2 stycznia 2003 roku)
RODZAJ GRUNTU
POWIERZCHNIA
% W OGÓLNEJ PO[ha]
WIERZCHNI GMINY
Użytki rolne
Grunty orne
7615
39.70
Sady
106
0.55
Łąki trwałe
634
3.31
Pastwiska trwałe
436
2.27
Grunty rolne zabudowane
157
0,82
Grunty pod rowami
66
0.34
Użytki rolne razem
9014
47.00
Grunty leśne oraz zadrzewienia i zakrzewienia
Lasy
9091
47.4
Grunty zadrz. i zakrzew.
60
0.31
Grunty leśne razem
9151
47.71
Grunty zabudowane i zurbanizowane
Tereny mieszkalne
48
0.25
Tereny przemysłowe
10
0.05
Inne tereny zabudow.
27
0.14
Zurb. tereny niezabudowane
32
0.17
Tereny rekr.. wypoczynkowe
21
0.11
Drogi
345
1.80
Tereny kolejowe
73
0.38
Użytki kopalne
6
0.03
Grunty zabud. razem
562
2.93
Grunty pod wodami
Powierzchniami płynącymi
201
1.05
Powierzchniami stojącymi
Grunty pod wodami razem
Użytki ekologiczne
Nieużytki
5
0.03
206
1.08
Inne grunty
23
223
0.12
1.16
Na podstawie przeprowadzonej analizy ewidencji użytkowania gruntów na terenie gminy
wnioskujemy, iż znaczną część obszaru gminy tj. 47% zajmują użytki rolne, podobnie kształtuje się
udział gruntów leśnych w powierzchni całkowitej gminy - 47,7%. Pozostałą część, czyli około 5%
stanowią obszary zurbanizowane, grunty pod wodami, użytki ekologiczne i nieużytki.
Analiza ta wskazuje na typowo rolniczo – leśny charakter gminy.
2,93%
1,08%
Str. 29
1,28%
47,00%
47,71%
Użytki rolne
Grunty leśne oraz zadrzewienia i zakrzewienia
Grunty zabudowane i zurbanizowane
Grunty pod wodami
Pozostałe
Rysunek 1: Szczegółowa ewidencja użytkowania gruntów na terenie gminy.
Pod względem zurbazanizowania przewyższa obszar miasta Krajenka, na co zdecydowany
wpływ ma struktura funkcjonalno-przestrzenna miasta.
Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy i Miasta Krajenka rozgranicza następującą strukturę funkcjonalną obszaru gminy:
Ø Obszar północny z ośrodkiem administracyjno-usługowym miasta Krajenki;
Ø Obszar środkowy – zespół wsi podstawowych Głubczyn i Podróżna, o funkcji rolniczej;
Ø Obszar południowy – obszar funkcjonalny wsi Skórka będący jednocześnie strefą podmiejską
miasta Piły.
2.3. Dane i tendencje demograficzne w poszczególnych jednostkach osadniczych
W stosunku do województwa wielkopolskiego gmina obejmuje 0,22% ludności ogółem, natomiast w stosunku do powiatu złotowskiego 10,6% jego ludności.
Łącznie omawiany obszar zamieszkuje 7 466 mieszkańców, z czego 51%, tj. 3 804 osoby
mieszkają w granicach administracyjnych miasta Krajenka.
Średnie zagęszczenie ludności w gminie wynosi 38,9 mieszkańca/km2.
Szczegółowy wykaz ludności według jednostek osadniczych (dane Urzędu Gminy i Miasta
Krajenka) przedstawia tabela 2.
Str. 30
Tabela 2: Ludność Gminy i Miasta Krajenka.
(Stan na koniec każdego roku)
MIEJSCOWOŚĆ/
Lp.
MIASTO
1 Krajenka
Krajenka wybudowanie
2 Augustowo
3 Barankowo
4 Czajcze
5 Dolnik
6 Głubczyn
7 Leśnik
8 Łońsko
9 Maryniec
10 Paruszka
11 Podróżna
12 Pogórze
13 Skórka
14 Śmiardowo Krajeńskie
15 Tarnówczyn
16 Wąsoski
17 Żeleźnica
Razem Mieszkańców
1999
3813
28
169
105
151
152
513
39
120
38
402
483
135
538
493
43
94
105
7421
2000
3809
26
168
107
153
149
510
40
121
38
406
482
133
548
497
35
93
109
7424
LATA
2001
3818
25
165
112
154
158
500
40
124
35
407
488
134
567
508
35
90
110
7470
2002
3810
25
163
109
153
159
494
40
116
29
409
488
132
587
500
34
88
108
7444
2003
3804
24
171
106
140
164
501
41
115
30
421
488
127
602
499
34
92
107
7466
Poniżej przedstawiono analizę przyrostu ludności w ostatnich pięciu latach (1999-2003) z rozbiciem
na miasto Krajenka oraz pozostałe tereny wiejskie gminy.
3820
3815
Liczba 3810
ludności 3805
3800
3795
1999
2000
2001
2002
2003
Lata
Rysunek 2: Liczba ludności w mieście Krajenka w latach 1999-2003, stan ludności wg danych
UGiM Krajenka.
Str. 31
3670
3660
3650
3640
3630
Liczba ludności
3620
3610
3600
3590
3580
1999
2000
2001
2002
2003
Lata
Rysunek 3: Liczba ludności w Gminie Krajenka z wyłączeniem miasta Krajenka w latach 199 92003, stan ludności wg danych UGiM Krajenka.
Sieć osiedleńcza Gminy i Miasta Krajenka wskazuje na zdecydowaną koncentrację ludności w
ośrodku miejskim Krajenki. Związane jest to zarówno z położeniem miasta na trasie komunikacyjnej
pomiędzy Piłą a Złotowem, a także z funkcją miasta jako siedziby gminy i koncentracją większych
podmiotów usługowych (sklepy, bank, poczta, szkoły, urząd, przychodnia i inne).
Największym sołectwem pod względem zamieszkałej ludności i zajmowanej powierzchni jest
Skórka. W ostatnich pięciu rozpatrywanych latach struktura demograficzna ludności w miejscowości
Skórka wykazała największe tendencje rozwojowe spośród wszystkich miejscowości gminy. Rozwój
demograficzny ludności w Skórce przedstawia rysunek 4.
610
600
590
580
570
560
Liczba ludności
550
540
530
520
510
500
1999
2000
2001
2002
2003
Lata
Rysunek 4: Liczba ludności we wsi Skórka z w latach 1999-2003, stan ludności wg danych
UGiM Krajenka.
Str. 32
Zgodnie ze Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy i
Miasta Krajenka z 2000 roku przewidywany jest na najbliższe 10-20 lat nieznaczny wzrost ludności
miasta Krajenka, natomiast regres ludności wiejskiej (wyjątek może stanowić miejscowość Skórka).
Analizę taką potwierdza rozwijające się budownictwo jednorodzinne oraz rekreacyjne na terenie wsi
Skórka, zmierzającej rozwojowo do pełnienia funkcji zaplecza mieszkaniowego miasta Piły.
2.4. Położenie geograficzne
Podział geograficzny przeprowadzony przez Jerzego Kondrackiego w 1998 roku („Geografia
fizyczna Polski” PWN, Warszawa 1998 r) gmina Krajenka leży we wschodniej części makroregionu
Pojezierza Południowo-Pomorskiego, na terenach mezoregionu Pojezierze Krajeńskie. Pojezierze
Krajeńskie położone jest na południe od Doliny Charzykowskiej i Borów Tucholskich. Całkowity
obszar tego mezoregionu wynosi około 4 380 km2.
Pojezierze Krajeńskie znajduje się pomiędzy dolinami Gwdy, Brdy i środkowej Noteci. Wysoczyznowy obszar pojezierza charakteryzuje urozmaicony krajobraz (do 208 m n.p.m.) z kilkoma
zespołami wałów morenowych, przecięty rynnami z licznymi, ale niewielkimi jeziorami. Region pojezierza ma charakter rolniczy, większe miejscowości: Chojnice, Złotów, a także Krajenka.
Pod względem hydrogeograficznym obszar gminy należy do zlewni rzeki Głomi – w całości
przynależy do dorzecza Gwdy. Rozległą, centralną cześć gminy odwadnia rzeka Głomia wraz ze swoimi dopływami Kocunią i Strużnicą. Północno zachodnie obszary omawianego terenu odwadniane są
przez Pankawę, natomiast południowo-zachodnie znajdują się w zasięgu tzw. dopływu jeziora Czarne.
Wszystkie omawiane dopływy uchodzą lewostronnie do Gwdy.
2.5. Warunki klimatyczne
Klimat gminy uwarunkowany jest ogólnym położeniem fizycznogeograficznym Polski. Opracowanie pomocnicze do studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy
Krajenka „Ograniczenia i Uwarunkowania-Środowisko Przyrodnicze” podaje, że klimat obszaru należy do strefy klimatu umiarkowanego, w obszarze wzajemnego przenikania się wpływów morskich i
kontynentalnych. Przejściowość ta uwidacznia się głównie zmiennymi stanami pogody, które uwarunkowane są rodzajem napływających mas powietrza. Najczęściej notuje się tu obecność powietrza polarnomorskiego. Przychodzi ono znad północnej części Oceanu Atlantyckiego i odznacza się stosunkowo dużą zawartością pary wodnej. W lecie napływa jako masa powietrza chłodnego, z którym
związane jest znaczne zachmurzenie nieba, częste opady atmosferyczne. W zimie powietrze to przynosi ocieplenie i zwiększenie zachmurzenia nieba. Ponadto przyczynia się do występowania okresowych odwilży. Najczęściej powietrze to zalega latem i jesienią. Rzadziej napływa tu powietrze polarnokontynentalne znad Europy Wschodniej, bądź – zwłaszcza zimą znad Azji. Odznacza się ono małą
Str. 33
wilgotnością i przynosi zmniejszenie zachmurzenia ogólnego nieba. Obecność tego powietrza obserwuje się najczęściej zimą i wiosną. Oddziaływanie tych dwóch, często wymieniających się mas powietrza w zasadniczy sposób wyznacza cechy klimatu charakteryzowanego obszaru. Wg Romera teren
ten należy do typu klimatycznego pojeziernego, na przejęciu dzielnic Pomorskiej i Bydgoskiej. Klimat
ma charakter przejściowy, pomiędzy chłodnym i wilgotnym terenem dzielnicy Pomorskiej a cieplejszymi i suchszymi dzielnicami środkowopolskimi.
Według danych Państwowego Instytutu Geologicznego notuje się tutaj 30-35 dni mroźnych,
około 107 dni z przymrozkami i 38 – 50 dni z pokrywą śnieżną. Opad średnioroczny kształtuje się na
poziomie 550 mm a długość okresu wegetacyjnego wyznaczono na 210 – 215 dni. Orografia sprawia,
że w dzielnicy tej wieje dość dużo silnych wiatrów z sektora zachodniego. Średnia roczna temperatura
powietrza 7,7oC.
2.6. Wartości kulturowe i baza turystyczna
Bogactwo architektoniczne ziemi krajeńskiej związane jest historycznie z Wielkopolską oraz
dziejami kilku rodów szlacheckich (m.in. Danaborskich). Dzieje tej ziemi powiązane są także z regionem położonym niegdyś na skraju państwa o historycznej nazwie „Krajna”.
Na terenie Gminy i Miasta Krajenki znajduje się duża ilość zabytkowych budowli i stanowisk
archeologicznych. Część obiektów architektury została objęta ochroną konserwatorską przez wpisanie
do rejestru zabytków.
Fot. 1: Zabytkowy kościół p.w. św. Anny w Krajence.
Str. 34
Łącznie na terenie miasta i gminy znajduje się 580 zewidencjonowanych i rozpoznanych stanowisk archeologicznych stanowiących dobro kultury i objętych ochroną konserwatorską. Zestawienie
najcenniejszych zabytków architektury przedstawia poniższa tabela.
Tabela 3: Najcenniejsze zabytki gminy.
Miejscowość
Miasto Krajenka
Krajenka
Krajenka
Rodzaj obiektu
Opis
Kościół św. Anny i Pochodzący z końca XVIII wieku eklektyczny kościół jedśw. Mikołaja
nonawowy. Znajdują się w nim 4 ołtarze, rokokowa ambona
w kształcie dzioba okrętu, organy z 1886 roku wykonane
przez Juliusza Witta z Gdańska i wolno stojąca dzwonnica.
Z dawnych czasów zachował się fragment gotyckiego muru
zamkowego, obwarowującego kościół od strony rzeki.
Zespół pałacowo- - Pałac i mur z przełomu XVIII/XIX w.
parkowy i folpóźnoklasycystyczny pałac zbudowany w 1825 roku, wławarczny
sność rodziny Sułkowskich
- Park pałacowy z XVIII/XIX w, w którym znajdują się dwa
pomniki przyrody
Augustowo
Dom nr 2 przy
ulicy Młyńskiej
Młyn przy ulicy
Młyńskiej
Cmentarz
Kościół p.w. Świętej Trójcy
Kościół ewangelicki
Cmentarz
Dolnik
Cmentarz
Maryniec
Skórka
zespół pałacowoparkowy i folwarczny
Kościół p.w. Najświętszego Serca
Pana Jezusa
Kościół
Skórka
Cmentarz
Podróżna
Podróżna
Kuźnia
Cmentarz
Krajenka
Krajenka
Głubczyn
Głubczyn
Paruszka
Szachulcowy dom z pierwszej połowy XIX w.
Zabytkowy młyn oraz mur z końca XIX i początku XX wieku
Żydowski cmentarz (zamknięty), z XVII w.
Zabytkowy mur z 1869 – 1871 roku.
Zabytkowy mur z 1900 roku
Ewangelicko augsburski cmentarz z połowy XIX w. (nieczynny)
- pałac i mur z przełomu XIX/XX w.
- park pałacowy z połowy XIX w
zabytkowy kościół filialny oraz mur z 1927-35 roku.
Ewangelicki kościół, obecnie filialny oraz mur z końca
XIX/XX wieku.
Spichlerz zbożowy oraz mur z 1911 roku
Ewangelicko-augsburski cmentarz z połowy XIX w.
Na terenie gminy występuje 26 miejsc noclegowych, w tym zaliczany jest pensjonat Stary
Młyn mieszczący się w Skórce. Nie powstało na tym terenie gospodarstwo o funkcjach agroturystycznych.
Str. 35
2.7. Infrastruktura techniczno – gospodarcza
Bliska odległość od Piły i Złotowa oraz dobre połączenia komunikacyjne stwarzają dogodne
warunki rozwoju gospodarczego gminy.
Dzięki intensywnie rozwijającej się infrastrukturze społecznej i kulturalnej powstają nowe
obiekty użyteczności publicznej.
W niniejszym podrozdziale opisano podstawowe elementy infrastruktury gminy, ich stan aktualny oraz tendencje rozwojowe na najbliższe lata.
Na terenie Miasta Krajenka znajduje się 398 domów jednorodzinnych, 86 budynków mieszkalnych 2-4 rodzinnych oraz 22 bloki mieszkalne. Łącznie w gminie znajduje się około 1900 gospodarstw domowych według analizy sporządzonej do planu energetycznego.
2.7.1. Zaopatrzenie w wodę
W skład infrastruktury techniczno – gospodarczej zaliczyć należy system zaopatrzenia ludności w wodę do picia i na potrzeby gospodarcze.
Zgodne z ustawą o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2001r. Nr 142, poz. 1591 ze zmianami)
zadania w zakresie zaopatrywania mieszkańców w wodę oraz odprowadzania ścieków należą do zadań
własnych gminy. Na terenie Gminy i Miasta Krajenka zadania te wypełniają:
Ø Komunalny Zakład Użyteczności Publicznej;
Ø Zakład Usług Wodnych Krajna
Jedne z podstawowych uregulowań obok Prawa wodnego (Dz. U. Nr 89 z dnia 7 lipca 1994 r.,
poz. 414; tekst jednolity Dz. U. Nr 106, poz. 1126, 2000 r.) w tym zakresie stanowi ustawa z dnia 7
czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (Dz. U. z
2001 r. Nr 72, poz. 747).
2.7.1.1. Ujęcia wód
Na potrzeby istniejącego systemu zaopatrzenia mieszkańców Krajenki w wodę Komunalny
Zakład Użyteczności Publicznej eksploatuje 2 ujęcia wody. Ujęcia te zlokalizowane są w Krajence
przy ul. Wł. Jagiełły 26, we wschodniej części miasta.
Teren stanowi działka o powierzchni około 0,5 ha usytuowana pomiędzy niską zabudową miejską.
Możliwości terenowe ujęcia są ograniczone. Położenie geograficzne ujęcia określają następujące
współrzędne:
•
53°17'51" szerokości geograficznej północnej
•
17°00'12" długości geograficznej wschodniej
Str. 36
Ujęcie usytuowane jest na wysoczyźnie morenowej falistej (Pojezierze Krajeńskie), rzędne
terenu wahają się w granicach 104 m npm. W morfologii terenu można wyróżnić zalegającą około 350
m na południe od ujęcia dolinę rzeki Głomii, dopływ Gwdy, której terasa zalewowa znajduje się na
rzędnej ca 96 m npm. Szerokość dolinki (terasy zalewowej) wynosi około 150 m. Brakuje informacji o
tzw. studniach publicznych (awaryjnych) niepodłączonych do systemu wodociągowego a mogących
zaopatrzyć ludność w wodę do picia w sytuacjach kryzysowych.
Drugim podmiotem zaopatrującym 9 wsi gminnych jest Zakład Usług Wodnych Krajna,
mieszczący swą siedzibę w Złotowie. Zakład ten eksploatuje 8 studni. Wykaz wszystkich ujęć wody
na terenie Gminy i Miasta zestawiono w tabeli umieszczonej w załączniku 1.
Każde z wymienionych ujęć wody wyposażone jest w urządzenia niezbędne do procesu
uzdatniania wody. Wykaz poszczególnych urządzeń zamieszczono w tabeli nr 4.
Tabela 4: Wykaz stacji uzdatniania wody.
Lp.
Miejscowość/Lokalizacja
1.
Krajenka
2.
Podróżna
3.
Skórka
4.
Dolnik
5.
Augustowo
7.
Maryniec
Wyposażenie
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
2 hydrofory o V=1,2 m3
2 odżelaziacze o 1800 m z aeratorami aeratorami 400 m
sprężarka
chlorator
wodomierz wody uzdatnionej
2 odżelaziacze średnica 1200
2 aeratory średnica 500
hydrofor o poj. 2,5 m3
2 pompy głębinowe
1 sprężarka
1 odstojnik wód popłucznych
1 hydrofor średnica 1400 o poj. 4 m3
1 sprężarka
1 obudowa studni
1 wodomierz wody surowej średnica 80
1 wodomierz wody uzdatnionej średnica 80
2 hydrofory o poj. 2,5 m3
1 agregat sprężarkowy
3 obudowy studni
1 wodomierz wody uzdatnionej
4 filtry ciśnieniowe
2 chloratory G-52
2 hydrofory
1 zbiornik hydroforowy o poj. 1 m3
1 pompa głębinowa
1 sprężarka
1 obudowa studni
Lp.
Miejscowość/Lokalizacja
8.
Augustowo
Str. 37
Wyposażenie
•
•
•
•
•
•
•
8 aeratorów średnica 600
2 zbiorniki hydroforowe średnica 1400 – poj. 4 m3
1 sprężarka
1 wodomierz wody uzdatnionej średnica 100
1 wodomierz wody surowej średnica 100
2 obudowy studni
Dane uzyskane z Państwowego Instytutu Geologicznego dotyczące ilości otworów geologicznych na terenie gminy Krajenka wskazują, że znajduje się ich ogółem 49. Zestawienie ilości poszczególnych otworów we wsiach gminnych zestawiono w tabeli 5.
Tabela 5: Zestawienie występowania otworów geologicznych na terenie gminy .
Otwory bez okreLp.
Miejscowość
Czynne otwory
Otwory awaryjne
ślonych danych
1.
Krajenka
9
1
6
2.
Barankowo
1
1
3.
Augustowo
2
4.
Dolnik
2
4
5.
Głubczyn
3
2
3
6.
Łońsko
2
7.
Maryniec
1
1
8.
Skórka
4
2
9.
Śmiardowo Krajeńskie
3
2
Suma
23
3
23
Ogólnie
16
2
2
6
8
2
2
6
5
49
Dane szczegółowe dotyczące wymienionych otworów znajdują się w posiadaniu Urzędu Gminy i
Miasta Krajenka.
2.7.1.2. Strefy ochronne
Zgodnie z ustawą z dnia 18 lipca 2001 roku Prawo wodne (Dz. U. z 11 października 2001
roku Nr 115, poz. 1229 ze zmianami) w celu zapewnienia odpowiedniej jakości wody ujmowanej do
zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia oraz zaopatrzenia zakładów wymagających
wody wysokiej jakości, a także ze względu na ochronę zasobów wodnych mogą być ustanawiane strefy ochronne. Strefy takie stanowią obszary, na których obowiązują zakazy, nakazy i ograniczenia w
zakresie użytkowania gruntów oraz korzystania z wody, Prawo wodne (Dz. U. z 11 października 2001
art. 52 pkt 1). Strefę ochronną dzieli się na teren ochrony bezpośredniej i pośrednie, ustanowienie
strefy ochronnej obejmującej wyłącznie teren ochrony bezpośredniej. Wymagane jest ogrodzenie strefy bezpośredniej i oznakowanie jej granicy za pomocą rozmieszczonych w widocznych miejscach
stałych znaków stojących lub pływających a na ogrodzeniu oraz znakach umieszczenie tablic informujących o ujęciu wody i zakazie wstępu osób nieupoważnionych.
Str. 38
Fot. 2: Ujęcie wody pitnej na terenie miasta Krajenka z oznakowan ą strefą bezpośrednią ochrony sanitarnej.
Na terenie gminy wszystkie ujęcia posiadają odpowiednio oznakowane i ogrodzone tereny strefy bezpośredniej. Obiekty te są odpowiednio zabezpieczone i chronione.
2.7.1.3. Sieć wodociągowa
Z analizy rozwoju infrastruktury wodno-ściekowej na terenie miasta i gminy w latach 19952002 wynika, że nastąpił nieznaczny rozwój omawianej infrastruktury. Tendencję wzrostu długości
poszczególnych sieci w analizowanym okresie czasu przedstawia tabela 6.
Tabela 6: Rozwój sieci wodociągowej na terenie miasta i gminy.
1996
1997
LATA
1998
1999
2000
2001
2002
15,2
15,2
15,2
15,2
15,5
15,5
15,5
15,5
37,0
37,0
37,0
37,0
37,0
37,0
37,4
37,5
52,2
52,2
52,2
52,2
52,5
52,5
52,9
53,0
1995
Wodociągi
długość
czynnej sieci
rozdzielczej
w km.
Miasto
Obszar
wiejski
Razem
Na terenie Gminy i Miasta Krajenka do sieci wodociągowej podłączonych jest około 68 % jej
mieszkańców. Ogólna ilość przyłączy wynosi 1085.
Według danych gminnych w 2003 roku obszar miasta Krajenki obejmuje wodociąg o długości
15,7 km. Zgodnie z Krajowym Programem usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest stosowanych na terytorium Polski w ostatnich latach wymieniono 8,8 km rur azbestowo-cementowych na
rury PCV (100). Pozostałą część starego rurociągu o długości 6,9 km należy wymienić w miarę możliwości inwestycyjnych gminy.
Str. 39
Na obszarze wiejskim Zakład Usług Wodnych Krajna obsługuje w zakresie zaopatrzenia w
wodę 9 wsi gminnych (zestawionych w tabeli 4). System zaopatrzenia terenów wiejskich obejmuje 7
wodociągów wiejskich.
Szczegółową infrastrukturę wodociągową w poszczególnych osadach sołeckich przedstawia
tabela 7.
Tabela 7: Struktura sieci wodociągowej w gminie.
Długość sieci
Długość sieci AC
Miejscowość
[km]
[km]
Krajenka
15,7
6,9
Augustowo
3,6
Głubczyn
3,2
Żeleźnica*
3,7
Maryniec
1,5
0,7
Śmiardowo Kraj.
6,5
4,55
Skórka
7,0
Podróżna
4,8
1,44
Paruszka*
5,0
1,0
Dolnik*
2,2
1,1
Ilość przyłączy
472
52
72
21
12
82
155
90
95
34
AC – sieć azbestowo-cementowa
* - miejscowości objęte wspólnym wodociągiem
Na terenach wiejskich, podobnie jak w samym mieście Krajenka zachowały się stare odcinki
sieci wykonane z rur azbestowo-cementowych. Stanowią one łącznie 8,790 km (23,44 % ogólnej długości wodociągów wiejskich). Wraz z rozbudową i modernizacją sieci wodociągowej należy podjąć
wymianę tych rur.
Na terenie gminy znajdują się osady niekorzystające z wodociągów publicznych. Należą do
nich takie wsie jak: Łońsk, Leśnik – Czajcze, Barankowo, Tarnówczyn, Pogórze, Wąsoszki, obszar
nowo powstałego osiedla domków letniskowych w Głubczynie oraz teren Krajenki Wybudowanie.
Osoby zamieszkujące te tereny zaopatrują się w wodę z własnych hydroforów lub też ręcznych pomp tłokowych. Zróżnicowanie zastosowania różnych sposobów zaopatrzenia w wodę przedstawia tabela 8.
Tabela 8: Sposoby zaopatrzenia w wodę na terenie niezwodociągowanych wsi.
Lp.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Miejscowość
Wąsoski
Płońsk
Barankowo
Tarnówczyn
Pogórze
Leśnik-Czajcze
Głubczyn – domki
Ilość hydroforów
Ilość ręcznych pomp tłokowych
13
23
11
9
20
32
32
4
5
5
5
2
3
-
Lp.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
Miejscowość
Str. 40
Ilość hydroforów
Ilość ręcznych pomp tłokowych
13
2
7
5
8
8
14
7
4
-
Głubczyn wieś
Augustowo
Dolnik
Podróżna
Paruszka
Skórka
Krajenka Wybudowanie
Krajenka
Podsumowując sytuację zaopatrzenia mieszkańców Gminy i Miasta Krajenka w wodę należałoby ujednolicić ten system poprzez opracowanie szczegółowej koncepcji gospodarki wodnościekowej.
Na obszarze byłego PGR w Krajence przy ulicy Bydgoskiej znajduję się naturalny samo wypływ, który został zablokowany. Jest to obiekt, który w sytuacji kryzysowej mógłby posłużyć jako
źródło poboru wody. Jednakże wypływ ten wymaga specjalistycznych badań hydrogeologicznych w
celu określenia zasobów i jakości wody.
2.7.1.3.1. Bilans zużycia wody
Na podstawie danych KZUP Krajenka sporządzono następujący bilans poboru i sprzedaży
wody na potrzeby mieszkańców miasta.
Tabela 9: Bilans poboru i sprzedaży wody w mieście Krajenka.
Lata
3
Produkcja tys. [m ]
Sprzedaż tys. [m3 ]
2000
2001
2002
2003
238,2
138,2
230,2
129,8
152,6
125,1
120,6
96,4
W mieście Krajenka obserwuje się spadek zużycia wody w gospodarstwach domowych. Charakterystykę tego procesu uwidacznia rysunek nr 5
Ilość zuzytej wody [m3]
Str. 41
160
140
120
100
80
60
40
20
0
2000
2001
2002
2003
Lata
Rysunek 5: Bilans zużycia wody dla celów gospodarczych w latach 1999 -2003, dane według
statystyki KZUP w Krajence.
Według sporządzonego bilansu średnie dobowe zużycie wody przez jednego mieszkańca miasta wynosiło odpowiednio:
- w 2000 roku - około 0,08 m3/dobę
- w 2003 roku - około0,086 m3/dobę
Ze względu na brak danych niemożliwe było przeprowadzenie adekwatnego bilansu dla terenów wiejskich gminy.
2.7.1.3.2.Ocena jakości wody przeznaczonej do spożycia
Badania jakości ujmowanych wód na terenie gminy prowadzi Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny (PPIS) w Złotowie – prowadzi on ocenę jakości wody przeznaczonej do spożycia przez
ludzi w ramach nadzoru sanitarnego w okresach kwartalnych.
Badaniami objęte zostały urządzenia wodociągowe oraz indywidualne ujęcia wody zaopatrujące ponad 50 osób, lub dostarczające więcej niż średnio 10 m3 wody/dobę, jak również dostarczających mniej wody i zaopatrujących mniejszą liczbę osób, gdy woda wykorzystywana jest do celów
komercyjnych i publicznych.
Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny stwierdzał przydatność wody w przypadku urządzeń wodociągowych dostarczających wodę na podstawie Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 19
listopada 2002 r. w sprawie wymagań dotyczących jakości wody przeznaczonej do spożycia przez
ludzi (Dz. U. z 2002 Nr 203, poz. 1718). Przeprowadzane przez PPIS badania obejmowały swym zakresem badania chemiczne i bakteriologiczne w ramach monitoringu przeglądowego, kontrolnego.
Na terenie Miasta i Gminy Krajenka PPIS kontroluje 8 wodociągów:
- Wodociąg Publiczny w Krajence, ul. Wł. Jagiełły, użytkowany przez KZUP w Krajence, zaopatruje
w wodę miasto Krajenka, rozprowadza średnio ok. 340m3 wody na dobę. Przeprowadzone badania
Str. 42
laboratoryjne w latach 2002 - 2003 wykazały w jednym przypadku (w lutym 2002 r) przekroczenie
dopuszczalnych wartości dla parametrów: mętność, żelazo i mangan. Stan techniczny i sanitarny w/w
obiektu w trakcie prowadzonych czynności kontrolnych nie budził większych zastrzeżeń.
- Wodociąg Zakładowy w Śmiardowie Krajeńskim „Ferma Brojlerów" użytkowany jest przez PZZ w
Gołańczy, zaopatruje w wodę zakład oraz pobliskie osiedle mieszkaniowe. Jakość wody oraz stan
techniczny obiektu uległ wyraźnej poprawie z chwilą przejęcia wodociągu przez obecnego właściciela. Przeprowadzano kapitalny remont hydroforni, odnowiono studnie, wymieniono na nowe złoża w
odżelaziaczach.
- Wodociąg Zakładowy w Rogownicy użytkowany jest przez PRHU „AGROSAD", zaopatruje w wodę jedną miejscowość. Woda doprowadzana do odbiorcy z powyższego wodociągu spełnia obowiązujące wymogi, stan techniczny nie budzi zastrzeżeń.
- Wodociąg Publiczny w Augustowie zaopatruje w wodę trzy miejscowości: Augustowo, Głubczyn i
od 2003r Śmiardowo Krajeńskie, gdzie zlikwidowano wodociąg publiczny z uwagi na występujące
często deficyty wody oraz jej złą jakość pod względem fizykochemicznym. Użytkownikiem w/w
obiektu jest ZUW „KRAJNA" w Złotowie. Przeprowadzane badania laboratoryjne prób wody potwierdzały jej dobrą jakość. Stan techniczny nie budzi zastrzeżeń.
- Wodociąg Publiczny w Skórce znajduje się w użytkowaniu ZUW „KRAJNA" w Złotowie. Zaopatruje jedną miejscowość. Jakość wody i stan techniczny obiektu na przestrzeni ostatnich dwóch lat nie
budził zastrzeżeń.
- Wodociąg Publiczny w Podróżnej znajduje się w użytkowaniu ZUW „KRAJNA" w Złotowie. Wodociąg zaopatruje jedną miejscowość. Jakość wody oraz stan techniczny obiektu nie budziły zastrzeżeń.
- Wodociąg Publiczny w Maryńcu użytkowany jest przez ZUW „KRAJNA" w Złotowie. Zaopatruje
jedną miejscowość. Przeprowadzone badania w latach 2002 - 2003 wykazały w jednym przypadku
przekroczenie dopuszczalnych wartości żelaza, manganu i amoniaku (w lutym 2003 r., co było spowodowane awarią mieszacza na jednym z odżelaziaczy). Po usunięciu awarii wszystkie późniejsze
badane próby wody odpowiadały wymogom.
- Wodociąg Publiczny w Dolniku użytkowany jest przez ZUW „KRAJNA", zaopatruje w wodę dwie
miejscowości: Dolnik i Paruszkę. Mimo braku procesu uzdatniania w hydroforni jakość wody u odbiorców spełnia wymogi.
2.7.2. Gospodarka ściekowa
2.7.2.1. Sieć kanalizacyjna
W przypadku zbiorczego systemu odprowadzania ścieków sytuacja na terenie gminy kształtuje się znacznie gorzej niż dla sieci wodociągowej.
Str. 43
W analizowanym wcześniej okresie czasu 1995-2002 nastąpił nieznaczny wzrost długości sieci kanalizacyjnej, jednak tylko na terenie miasta. Tendencje rozwoju przedstawiają tabela 10 i rysunek
6.
Tabela 10: Rozwój sieci kanalizacyjnej na terenie gminy Krajenka .
Długość siecin kanalizacyjnej [km]
Kanalizacja
długość
czynnej sieci
kanalizacji
w [km].
Miasto
Obszar
wiejski
Razem
LATA
1998
1999
8,9
9,4
1995
4,0
1996
6,1
1997
6,2
0,0
0,0
0,0
0,0
4,0
6,1
6,2
8,9
1996
1997
1998
2000
10,1
2001
11,2
2002
11,2
0,0
0,0
0,0
0,0
9,4
10,1
11,2
11,2
12
10
8
6
4
2
0
1995
1999
2000
2001
2002
Lata
Rysunek 6: Rozwój sieci kanalizacyjnej na terenie gminy Krajenka w latach 1995-2002.
Teren miasta posiada kanalizację sanitarną, jej długość wynosi 11,2 km (wartość bez przykanalików). Nie stanowi to pełnej struktury obsługi mieszkańców. Prawidłowy rozwój sieci kanalizacyjnej przewiduje, bowiem jej długość równą długości sieci wodociągowej.
Należy, zatem domniemywać, że pełne uzbrojenie sieci kanalizacyjnej powinno osiągnąć 15,7
km, tj. długość wodociągów, zaopatrujących 100 % mieszkańców miasta. Obecnie sieć kanalizacji
stanowi ok. 70 % długości sieci wodociągowej. Na terenie miasta istnieją miejsca, w których mieszkańcy korzystają ze zbiorników bezodpływowych.
2.7.2.2. Kanalizacja deszczowa
Wzrastająca urbanizacja terenów, a co z tym związane wzrost powierzchni utwardzonych
(szczelnych) powoduje konieczność odbierania wód deszczowych w sposób zorganizowany. Rozwią-
Str. 44
zaniem spływu wód opadowych jest ujęcie ich w system kanalizacji deszczowej, stanowiący element
sieci rozdzielczej kanalizacji.
Ujmowane wody deszczowe stanowiące w myśl Ustawy Prawo Ochrony Środowiska (Dział
II, Art. 3, pkt 38) ścieki odprowadzane są często bezpośrednio z kanałów deszczowych do odbiorników, które stanowią wody powierzchniowe (jeziora, rzeki) lub grunt. Ścieki ujmowane w ten sposób
powinny być poddane podczyszczeniu przed ich zrzutem do odbiornika. Jest to szczególnie istotny
element dla obszarów większych jednostek osadniczych, gdzie występuje koncentracja ścieków deszczowych z nawierzchni dróg, placów, parkingów, powierzchni dachowych i innych szczelnych powierzchni.
Na terenie miasta Krajenki wyposażony jest częściowo w kanalizację deszczową. Charakterystyka zróżnicowania kanałów oraz ich długości przedstawiono w tabeli 11.
Tabela 11: Charakterystyka kanalizacji deszczowej w mie ście Krajenka.
Średnica kanału [mm]
150
200
250
300
400
500
Długość kanału [mb]
267,5
941,5
272,6
4085.0
839,0
1280,0
Długość całkowita
7685,6 mb
Ścieki deszczowe ujmowane w sieć kanalizacji deszczowej odprowadzane są bezpośrednio do
odbiornika, który stanowi rzeka Głomia.
W przypadku braku infrastruktury kanalizacyjnej w postaci sieci rozdzielczej, ścieki deszczowe ujmowane są w systemy kanalizacji ogólnospławnej a następnie odprowadzane są do oczyszczalni
ścieków. Rozwiązanie takie nie jest korzystne ze względu na zakłócenia pracy oczyszczalni, niższą
skuteczność redukcji zanieczyszczeń oraz wyższe koszty oczyszczania ścieków.
W przypadku terenów, które zostaną objęte rozbudową sieci kanalizacyjnej należy przewidzieć budowę sieci rozdzielczej, ze wskazanym podczyszczaniem ścieków deszczowych przed zrzutem do odbiornika. Metodyka ta powinna również odnosić się do odcinków poddawanych modernizacji, które nie posiadają rozdziału.
Dla terenów wiejskich nie objętych systemem kanalizacji zbiorczej należy w procesie projektowania uwzględnić zasadność budowy sieci rozdzielczej.
2.7.2.3. Oczyszczalnia ścieków
W mieście Krajenka znajduje się biologiczna oczyszczalnia ścieków. Eksploatowana jest ona
przez Komunalny Zakład Użyteczności Publicznej w Krajence. Obiekt ten zlokalizowany jest w północno-zachodniej części miasta, na prawym brzegu rzeki Głomi. Teren oczyszczalni stanowi własność
gminy. Do oczyszczalni prowadzi droga o utwardzonej nawierzchni. Odległość oczyszczalni od najbliższych zabudowań wynosi ponad 200 m. Obiekt jest ogrodzony.
Str. 45
Oczyszczalnia przyjmuje ścieki dopływające systemem kanalizacyjnym z terenu miasta oraz
dowożone do punktu zlewnego. Ilość doprowadzanych ścieków w okresie lat 2000-2003 przedstawia
poniższa tabela.
Tabela 12: Bilans odprowadzanych ścieków do oczyszczalni miejskiej.
Lata
Z gospodarstw domowych
Z zakładów
Razem
2000
2001
2002
2003
93,1
6,8
99,9
82,4
6,77
89,17
83,5
14,7
98,2
86,02
12,80
98,82
Pierwotnie oczyszczalnia pracowała wykorzystując tlenowy system osadu czynnego. W latach
1994-95 obiekt zmodernizowano i wprowadzono technologię A2O, umożliwiającą redukcję biogenów
w warunkach niedotlenienia osadu. Oczyszczalnia BIO-600, wyposażona jest w:
•
punkt zlewny ścieków dowożonych o średnicy wewnętrznej komory 1,2 m i pojemności komory retencyjnej 10 m3,
•
kratę łukową o prześwicie rusztu 10 mm i szerokości 0,3 m,
•
kratę płaską,
•
piaskownik szczelinowy typu STENGEL o wymiarach 1m x 2m i głębokości całkowitej 2,5
m,
•
poletko ociekowe piasku,
•
komorę tlenową o wymiarach 8,0 m x 9,5 m i wysokości całkowitej 4,5 m oraz pojemności
czynnej komory 304 m3 ,
•
komorę beztlenową (defosfatacji) o długości 12 m i średnicy 2,8 m,
•
komorę niedotlenioną (denitryfikacji) o długości 12 m i średnicy 2,8 m,
•
przepompownię ścieków i osadów recyrkulowanych o średnicy zewnętrznej 1,8 m, średnicy
wewnętrznej 1,4 m i głębokości całkowitej 2,7 m,
•
5 osadników wtórnych o średnicy 3 m i wysokości całkowitej 5,2 m a pojemności 21 m3,
•
komorę stabilizacji tlenowej osadu,
•
przepompownię osadu recyrkulowanego oraz odcieków i ścieków zakładowych,
•
stację dmuchaw,
•
1 poletko do suszenia piasku o powierzchni 33 m2,
•
8 poletek osadowych o powierzchni 265 m2,
•
14 stopni kaskady.
Docelowa przepustowość oczyszczalni wynosi 600 m3/dobę.
Odbiornikiem ścieków jest rzeka Głomia w km w 25 + 800. Ciek ten na odcinku od km 25 +
500 do km 37 + 000 zaliczany jest docelowo do II klasy czystości wód.
Str. 46
Analiza ścieków oczyszczonych z dnia 30.09.2003 według danych KZUP w Krajence przedstawia się
następująco:
- Zawiesina ogólna
- 9,0 mg/l;
- ChZT-Cr
- 49,2 mg O2/l;
- BZT5
- 10 mg O2/l.
Według aktualnego pozwolenia wodnoprawnego z dn.14.04.2003 dopuszczalne wartości stę-
żeń zanieczyszczeń w odprowadzanych ściekach oczyszczonych do rzeki Głomi zostały zmniejszone
do następujących wartości:
- Zawiesina ogólna
- 35,0 mg/l;
- ChZT-Cr
- 125 mg O2/l;
- BZT5
- 25 mg O2/l.
Ścieki oczyszczone odpowiadają warunkom pozwolenia.
Ze względu na planowane inwestycje rozbudowy sieci kanalizacyjnej oraz z uwagi na wymogi
zagospodarowania osadów ściekowych oraz ich odpowiednią jakość planowana jest modernizacja i
rozbudowa oczyszczalni ścieków do roku 2005. Na podstawie dokumentacji Koncepcji rozbudowy i
modernizacji oczyszczalni przewidziano następujące rozwiązania w zakresie:
v Modernizacja części mechanicznej oczyszczalni
o
zwiększenie usuwania zanieczyszczeń stałych tj. skratek i ich odwodnienie,
o
zwiększenie usuwania zawiesiny mineralnej tj. piasku,
o
wprowadzenie
w
istniejący
układ
technologiczny na
terenie
oczyszczalni
zautomatyzowanej stacji zlewnej dla ścieków dowożonych z szamb,
o
istniejącej przepompowni ścieków,
o
wyrównanie składu dopływających ścieków do biologicznego oczyszczania.
v Modernizacja części biologicznej oczyszczalni
o
budowy układu komór beztlenowo - niedotlenionego,
o
budowa komory wtórnej denitryfikacji osadu recyrkulowanego,
o
budowy komory tlenowej,
o
budowy osadników wtórnych,
o
budowy komór stabilizacji tlenowej i zagęszczacza osadu,
o
modernizacji i rozbudowy układu sterowania,
o
zastosowanie aparatury kontrolno - pomiarowej,
o
rozbudowy stacji dmuchaw z wykorzystaniem dmuchaw-istniejących.
v Gospodarka osadowa
o
budowę stacji mechanicznego odwodnienia i higienizacji osadu,
Powstający osad nadmierny w procesie oczyszczania będzie tlenowo stabilizowany i zagęszczony. Po
zagęszczeniu osad będzie doprowadzany do mechanicznego odwodnienia na prasie filtracyjnej z równoczesną jego higienizacją.
Str. 47
Ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (Dz. U. Nr 115, poz. 1229 ze zmianami) w art.
43 ust. 3 i art. 208 ust. 2 zobowiązała Ministra Środowiska do sporządzenia i przedłożenia Radzie
Ministrów „Krajowego programu oczyszczania ścieków komunalnych”. Projekt Programu został zatwierdzony 16 grudnia 2003 roku. W chwili obecnej trwają intensywne prace weryfikacyjne szczególnie dotyczące zasad postępowania i treści załączników.
Ze względu na planowane w gminie inwestycje w dziedzinie infrastruktury kanalizacyjnej i
modernizacji oczyszczalni, a także wielkość zlewni kanalizacyjnej Gminy i Miasta Krajenki obszar
ten powinien zostać uwzględniony w Krajowym Programie. Należy zatem dążyć do ponownego
uwzględnienia Gminy i Miasta Krajenka podczas weryfikacji Programu.
Na terenie gminy we wsi Dolnik znajduje się biologiczna oczyszczalnia ścieków typu
IMHOFFA. Wyposażona jest ona w zbiornik IMHOFFA, złoża biologicznego o objętości 102 m3 i
powierzchni 54,1 m2 oraz 8 stopniowej kaskady napowietrzającej. Średnia przepustowość dobowa
wynosi 34,3 m3. Ścieki po oczyszczeniu odprowadzane są do rzeki Głomii.
2.7.2.4. Przydomowe oczyszczalnie ścieków
Na podstawie zapisów Ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach z dnia
13 września 1996 roku (Dz. U. Nr 132, poz. 622 ze zm.) Art. 3, pkt 3 gmina zobowiązana jest do prowadzenia ewidencji przydomowych oczyszczalni ścieków w celu kontroli częstotliwości i sposobu
pozbywania się komunalnych osadów ściekowych oraz w celu opracowania planu rozwoju sieci kanalizacyjnej.
Na terenie gminy zlokalizowane są 4 przydomowe oczyszczalnie ścieków. Dwie znajdują się
na terenie wsi Skórka oraz we wsi Czajcze oraz Dolnik. Charakterystyczne parametry omawianych
oczyszczalni zestawiono w tabeli nr 13.
Tabela 13: Charakterystyka przydomowych oczyszczalni ścieków.
Ilość ścieków
Lokalizacja
Typ oczyszczalni
Skórka
SANITECH
Skórka
SOTRALENZ
Czajcze
NEVEXPOL
Wyposażenie techniczne
Studzienka,
Osadnik gnilny SN-ZG 2500
Drenaż rozsączający o dł. 36m
Studzienka rozdzielcza SN-SR
Studzienka zamykająconapowietrzająca SN-SZ
Studzienka rewizyjna typu
Wavin,
Osadnik EPURBLOK 3000
Studzienka rozdzielcza
Drenaż rozsączający l = 60m
Studzienka napowietrzająca
Studzienka typu Wavin,
Osadnik o poj. 2,0 m3,
Ważność pozwolenia
Qd
[m3/d]
0,36
Qr
[m3/r]
131
31.12.2002 r.
0,90
325
31.12.2003 r.
0,64
233
31.08.2004 r.
Str. 48
Ilość ścieków
Lokalizacja
Typ oczyszczalni
NEVEXPOL
Dolnik
Wyposażenie techniczne
Drenaż rozsączający l = 32m
Studzienka rozdzielcza SL-RR
450,
Studzienka napowietrzająca
SL-RBOU 450
Zbiornik gnilny o poj. 2 m3 z
PE,
Sieć drenarska odcinkowa z
rur PVC ø = 100mm,
Studzienka
kanalizacyjna:
rozdzielcza i zbiorcza
Qd
[m3/d]
Qr
[m3/r]
0,60
219
Ważność pozwolenia
Budowa i eksploatacja małych oczyszczalni ścieków objęta jest przepisami następujących ustaw:
Ø
Prawo budowlane
Ø
Prawo wodne
Ø
Prawo Ochrony Środowiska
Ø
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 20 listopada 2001 r. w sprawie rodzajów instalacji, których eksploatacja wymaga zgłoszenia.
Zgodnie z w/w. Rozporządzeniem instalacje niewymagające pozwolenia wodnoprawnego na
wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi, a których eksploatacja wymaga zgłoszenia z uwagi na
wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi są to oczyszczalnie ścieków o przepustowości do 5 m3 na
dobę, wykorzystywane na potrzeby gospodarstw domowych lub rolnych w ramach zwykłego korzystania z wód.
„Zgłoszenie” budowlane w myśl Prawa Budowlanego art. 30. ust. 1. polega na podaniu informacji właściwemu organowi faktu budowy obiektów do neutralizacji ścieków o wydajności do 7,5 m3
na dobę. Zgłoszenia należy dokonać przed zamierzonym terminem rozpoczęcia robót budowlanych.
Do wykonania robót budowlanych można przystąpić, jeżeli w terminie 30 dni od dnia doręczenia
zgłoszenia właściwy organ nie wniesie sprzeciwu. Zgodnie z art. 29. ust. 1 pkt 3 budowa indywidualnych przydomowych oczyszczalni ścieków nie wymaga pozwolenia na budowę.
2.7.2.5. Zbiorniki bezodpływowe
Na podstawie zapisów Ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach z dnia
13 września 1996 roku (Dz. U. Nr 132, poz. 622 ze zmianami) Art. 3, pkt 3 gmina zobowiązana jest
do prowadzenia ewidencji zbiorników do gromadzenia ścieków w celu kontroli częstotliwości ich
opróżniania oraz w celu opracowania planu rozwoju sieci kanalizacyjnej. Założenia w zakresie postępowania z odpadami płynnymi reguluje również na terenie gminy Regulamin utrzymania czystości i
porządku na terenie gminy i miasta uchwalony przez Radę Miejską w Krajence w dniu 1 marca 2002
Str. 49
roku (§ 8 pkt 1, § 13 pkt1, 3 i 4. Regulaminu utrzymania czystości i porządku na terenie Gminy i Miasta Krajenka).
Na terenie miasta istnieją miejsca, w których mieszkańcy korzystają ze zbiorników bezodpływowych, są to: ul. Księdza Grochowskiego, część ulicy Księdza Domańskiego, Złotowskiej, Wł. Jagiełły. Pozostała część gminy nie posiada kanalizacji sanitarnej, w związku, z czym 4662 mieszkańców korzysta w zakresie odprowadzania ścieków ze zbiorników bezodpływowych (szamb).
Podmioty te korzystają z wywozu zanieczyszczeń płynnych wedle potrzeb na zamówienie. Obowiązki z zakresu odprowadzania ścieków na terenie miasta i gminy realizują 4 odbiorcy.
Tabela 14: Wykaz podmiotów świadczących usługi wywozu nieczystości płynnych.
Podmiot
Pozwolenie
Leszek Szpakowicz
7062/2/03
Leonard Chwiałkiewicz
70/62/1/04
Komunalny Zakład Użyteczności
Publicznej w Krajence
Czesław Bannach
706/ZL/OD/02/02
Wyposażenie
Samochód ciężarowy Star S.K. asenizacyjny o pojemności 5000 l rok prod. 1991
Ciągnik Ursus C-360 rok prod. 1979
Ciągnik Ursus C-360 rok prod. 1982
Beczka asenizacyjna 6000 l rok prod. 1987
Beczka asenizacyjna 3000 l rok prod. 1979
Wóz asenizacyjny typu T507/2 KTM 0822-512-750729 o pojemności 4000 l.
Ciągnik i
Beczka asenizacyjna 5000 l
Ścieki wywożone są na miejską oczyszczalnie ścieków Krajence posiadającą stacje zlewną.
Obecnie stacja ta wymaga modernizacji w celu spełniania wymogów prawnych i sanitarnych, a w
szczególności wymaga zautomatyzowania i oprogramowania stanowiska zlewczego.
Zastosowane przez Zakład rozwiązanie technologiczne dla ścieków dowożonych z szamb spełnia następujące warunki:
o
pomiar ilości ścieków dowożonych z identyfikacją i rejestracją przewoźnika;
o
usuwanie skratek;
o
pomiar pH z awaryjnym odcięciem spuszczania ścieków w przypadku nadmiernego pH;
o
odgazowanie i uśrednienie ścieków dowożonych.
Dla ścieków dowożonych z szamb w koncepcji modernizacji oczyszczalni proponowane jest zastosowanie hermetycznego stanowiska zlewczego ścieków typu S-20l w wersji zautomatyzowanej produkcji ENKO Gliwice. Stanowisko wyposażone jest w pH-metr, konduktometr, termometr, sprężarkę
powietrzną (dla własnych urządzeń pneumatycznych) oraz sito i praskę do skratek.
Pozwala również na identyfikowanie dostawców ścieków. Ponadto zlicza ilość ścieków przywożonych przez poszczególnych dostawców i sumuje je na kontach a także uniemożliwia wskazanie ścieków o przekroczonych parametrach dopuszczalnych.
Określone są ponadto wymagania, jakie powinny spełniać wozy asenizacyjne służące do wywozu
zanieczyszczeń płynnych. Wymagania te zawarte są w odrębnym rozporządzeniu. Rozporządzenie
Ministra Infrastruktury z dnia 12 listopada 2002 roku w sprawie wymagań dla pojazdów asenizacyj-
Str. 50
nych (Dz. U. Nr 193, poz. 1617) określa, ze pojazdy asenizacyjne powinny być dodatkowo wyposażone w:
o
pływakowy zawór regulacyjny umieszczony w najwyższym punkcie zbiornika dla zabezpieczenia przed przepływem nieczystości ze zbiornika do układu ssącego,
o
odstojnik, w celu niedopuszczenia do zalania pompy próżniowej,
o
zawór czterodrożny, który może stanowić jedna całość z ostojnikiem, za pomocą którego uzyskuje się ssanie tłoczenie powietrza do zbiornika,
o
zawór bezpieczeństwa zabezpieczający przed nadmiernym wzrostem ciśnienia w zbiorniku,
o
zawór zwrotny umieszczony w układzie ssąco-tłoczącym w celu zabezpieczenia wypływu
powietrza ze zbiornika w przypadku, gdy pompa próżniowa zostanie wyłączona,
o
zawór dolnego ssania, za pomocą którego odbywa się opróżnianie zbiornika, zakończony
łącznikiem do mocowania węża,
o
zestaw węży ssawnych, z których co najmniej jeden posiada kosz ssawny,
o
manowakuometr,
o
wskaźnik płynu ze skalą służący do określenia ilości pobranych ścieków,
o
komplet węży elastycznych z łącznikami,
o
zbiornik,
Ponadto zbiornik asenizacyjny o pojemności większej niż 6.000 l powinien zawierać przegrody zapobiegające falowaniu cieczy. Dodatkowo pojazdy powinny być wyposażone w szczelną instalację,
szczelny zbiornik oraz sprawny układ sterowania systemu napełniającego i opróżniającego zbiornik.
W ramach ustawowego obowiązku gmina sporządziła wstępną ewidencję ilości zbiorników
bezodpływowych, która została przedstawiona poniżej.
Tabela 15: Ewidencja zbiorników bezodpływowych na terenie gminy Krajenka:
Miejscowość
Tarnówczyn
Marynie
Wąsoski
Rogownica
Leśnik
Skórka
Żeleźnica
Dolnik
Łońsko
Augustowo
Paruszka
Pogórze
Głubczyn
Czajcze
Barankowo
Podróżna
Ilość zbiorników bezodpływowych
8
5
8
4
10
56
22
11
25
32
32
15
37
16
20
47
Ilość posesji niewyposażonych
w zbiorniki bezodpływowe
1
1
6
1
6
8
7
10
9
14
6
4
8
5
12
Miejscowość
Krajenka
Ilość zbiorników bezodpływowych
67
50
Str. 51
Ilość posesji niewyposażonych
w zbiorniki bezodpływowe
16
7
W celu umożliwienia właściwej kontroli gospodarowania ściekami gromadzonymi w zbiornikach bezodpływowych należy wykonać pełny spis tych zbiorników obejmującego następujące dane:
1) dane techniczne zbiornika wraz z objętością czynną w m3;
2) rodzaj zbiornika (materiał wykonania wraz z ewentualnym świadectwem jakości);
3) ilość osób korzystających z „szamba”;
4) mapkę działki z wrysowaną lokalizacją „szamba”;
5) podmiot obsługujący.
Należy raz w roku dokonać sprawdzenia częstotliwości wywozu ścieków oraz porównać ilości
ścieków odebranych przez tabor asenizacyjny z pomiarami zrzutu tych ścieków na stację zlewną.
2.7.3. Gospodarka odpadami
Zagadnienia z zakresu gospodarki odpadami na terenie Gminy i Miasta Krajenka zostały opracowane w Planie Gospodarki Odpadami dla Gminy i Miasta Krajenka stanowiącym integralną część
niniejszego Programu.
2.7.4. Komunikacja
Na komunikację wiejsko gminną składają się drogi, koleje. Zaliczyć też można szlaki turystyczne, służące mieszkańcom do czynnego uprawiania turystyki i wpływające korzystnie na rozwój
zdrowego trybu życia.
2.7.4.1. Drogi
Układ komunikacyjny gminy jest dobrze rozwinięty, dla którego szkieletem są drogi wojewódzkie i powiatowe. Na terenie gminy znajdują się dwie drogi wojewódzkie: nr 188 oraz 190.
Droga numer 188 – Człuchów – Piła stanowi odcinek 20,710 km na terenie gminy, w czym 2,148 km
jako droga miejska oraz 18,562 km jako odcinek zamiejski. Droga numer 190 Krajenka - Gniezno o
całkowitej długości 8,792 km gdzie 0,828 km stanowi odcinek miejski.
Drogi powiatowe na tym terenie stanowią ogółem 48,2 km długości. Ilość dróg o nawierzchni
twardej na tym terenie to 45,0 km zaś o nawierzchni gruntowej ulepszonej 2,8 km, a o nawierzchni
nieulepszonej 0,2 km zajmują one ogólną powierzchnię 214,5 km2 w tym 207 km2 o nawierzchni
twardej oraz 6,3 km2 o nawierzchni gruntowej ulepszonej i 0,6 km2 o nawierzchni nieulepszonej.
Str. 52
Na terenie miasta Krajenka znajduje się 6 ulic będących w Zarządzie Dróg Powiatowych. Należą do
nich: ul. Wł. Jagiełły, Parkowa, Szkolna, 30 Stycznia, Witosa oraz ulica bez nazwy w kierunku Augustowa. Na terenie miasta zajmują one 3,5 km długości o powierzchni 19,2 km2.
Drogi gminne stanowią odcinek o długości 58 km, w tym 21,0 km stanowią drogi gminne
lokalne zaś 37,0 km to drogi dojazdowe do pól.
2.7.4.2. Kolej
Komunikację kolejową stanowi linia Nr 203 Piła – Krajenka – Złotów – Chojnice – Tczew,
łącząca Krajenkę z miastami Piłą i Złotowem. Odcinek w/w linii kolejowej w obrębie gminy to 21 km.
Na trasie w obrębie gminy znajdują się dwa przystanki osobowe we wsi Skórka oraz we wsi Dolnik
oraz jedna stacja w mieście Krajenka. Na tym odcinku nie ma linii wyłączonych z ruchu.
Połączenie to ułatwia przemieszczanie się mieszkańcom gminy dojeżdżającym do pobliskich miejscowości w celach zarobkowych i innych.
2.7.4.3. Trasy rowerowe
Przez piękny i malowniczy teren Gminy biegnie kilka oznakowanych tras rowerowych, należą
do nich trasa:
A.1 - zielona, biegnąca przez miejscowości: Krajenka - Złotów - Sępólno Krajeńskie - Więcbork Łobżenica – Górka Klasztorna - Krajenka . Długość trasy to około 110 km.
A.2 - zielona biegnąca w kierunku wschodnim przez Krajenkę - Złotów - Łobżenicę – Górkę Klasztorną.- Krajenkę. Długość trasy około 50 km,
B.1 - czerwona biegnąca przez miejscowości: Krajenka - Złotów - Łobżenica -Białośliwie - Wysoka –
Krajenka. Długość trasy to około 90 km,
B2 - czerwona biegnąca w kierunku południowym przez: Krajenkę- Złotów - Wysoką – Krajenkę.
Długość ok. 50 km,
C.1 – niebieska, o długości 110 km biegnąca przez miejscowości: Krajenka - L. Wrzosy - Szwecja –
Brzeżnica Kolonia - Gródek - Nadarzyce - Borne Sulinowo - Jastrowie - Tarnówka – Krajenka.
C. 2 – niebieska biegnąca w kierunku zachodnim przez: Krajenkę - L Wrzosy – Tarnówkę. Długość
ok. 50 km:
D.1- żółta Krajenka , o długości 110 km biegnąca przez: Okonek - Debrzno – Krajenkę.
D.2 – żółta, biegnąca w kierunku północnym przez: Krajenkę - Tarnówkę - Złotów – Krajenkę, o długości ok. 40 km.
Trasy te biegną przez tereny powiatu złotowskiego, łącząc naszą gminę z terenami okalającymi, stwarzając warunki poznania pobliskich terenów.
Trasy rowerowe znajdujące się na terenie gminy biegnącą przez Dobrzycę, Skórkę, Głubczyn, Śmiardowo Krajeńskie, Podróżną w kierunku Bługowa – (trasa niebieska), szlak zaczynający się we wsi
Skórka, biegnący przez Głubczyn, Augustowo w kierunku Zelgniewa oznakowany kolorem żółtym
Str. 53
oraz trasa zaczynająca się w Głubczynie, biegnąca przez Augustowo, Krajenkę, Wąsoszki w kierunku
Złotowa. Trasy te są częścią długich tras biegnących przez teren powiatu i okalających gmin.
2.7.5. Zaopatrzenie w ciepło, energię i gaz ziemny
Na podstawie ustawy prawo energetyczne z dnia 10 kwietnia 1997 roku (Dz. U. z 2003 roku
Nr 153, poz. 1504 ze zmianami) Burmistrz Gminy został zobligowany do realizacji Planu Zaopatrzenia Gminy i Miasta Krajenka w ciepło, energię elektryczną, i paliwa gazowe. Zgodnie z tym dokumentem opracowanym w marcu 2003 roku gmina wywiązuje się z obowiązku określonego w ustawie
o samorządzie gminnym z dnia 8 marca 1990 roku (Dz. U. z 2001 roku Nr 142, poz. 1591 ze zmianami).
Plan energetyczny gminy przedstawia analizę i ocenę zaopatrzenia gminy w czynniki energetyczne z uwzględnieniem aspektów ochrony środowiska, a w szczególności wykorzystania odnawialnych źródeł energii (OZE).
2.7.5.1. Zaopatrzenie w ciepło
Obiekty na terenie Krajenki są zaopatrywane w ciepło dla potrzeb centralnego ogrzewania,
ciepłej wody użytkowej i wentylacji z lokalnych źródeł ciepła na paliwo gazowe oraz ze źródeł ciepła
na paliwo stałe (głównie węgiel). Dotyczy to głównie budownictwa wielorodzinnego oraz budynków
użyteczności publicznej.
Na terenie miasta Krajenka znajdują się 24 bloki mieszkalne oraz 16 obiektów użyteczności
publicznej (4 przedszkola, 8 szkół, Urząd Gminy i Miasta, Dom Kultury i inne). Budynki te zaopatrywane są w ciepło z kotłowni zbiorczych gazowych, oraz kotłowni węglowych przy ulicy Wł. Jagiełły i
T. Kościuszki.
Budynki mieszkalne jednorodzinne są zasilane z własnych kotłowni, w przeważającej części
węglowych.
2.7.5.2. Zaopatrzenie w energię
Wszyscy Mieszkańcy Gminy i Miasta Krajenka zaopatrywani są w energię elektryczną dostarczaną przez Grupę Energetyczną ENEA liniami średniego i niskiego napięcia, zasilanymi z 69
stacji transformatorowych 15/0,4 kV. Główna linia magistralna SN-15 kV przebiega siecią napowietrzno-kablową Złotów – Krajenka. Przez teren gminy przebiegają także linie przesyłowe o napięciu 110 kV (przez miejscowości Maryniec, Augustowo, zachodnia część Miasta Krajenki) oraz 220
kV (Paruszka, Dolnik, Głubczyn).
Str. 54
2.7.5.3. Zaopatrzenie w gaz ziemny
Na szczególną uwagę w stanie zaopatrzenia gminy w czynniki energetyczne zasługuje stopień
zgazyfikowania omawianego obszaru. Gaz ziemny doprowadzany jest oprócz miasta Krajenki do następujących miejscowości gminy: Podróżna, Śmiardowo Krajeńskie, Augustowo, i Głubczyn. Na terenie gminy gaz ziemny przesyłany jest czterema gazociągami wysokiego ciśnienia DN 250, DN 80 i
DN 100 (dwa gazociągi) o łącznej długość sieci rozdzielczej 34 km (w tym w mieście 16,1 km).
2.7.5.4. Alternatywne źródła energii
2.7.5.4.1. Energia promieniowania słonecznego
Na terenie Gminy i Miasta Krajenka nie istnieją instalacje wykorzystujące energię słoneczną.
W planie zaopatrzenia gminy w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe określono potencjał wykorzystania energii słonecznej na terenie gminy. Został on obliczony na podstawie pomiarów nasłonecznienia zamieszczonych w polskiej normie PN-B-02025:1995. Średnia wartość energii uzyskanej
przez kolektor w okresie nasłonecznienia od marca od października została przyjęta na poziomie 900
kWh/m2 kolektora. Na każdą osobę wykorzystującą energię słoneczną na potrzeby przygotowania
ciepłej wody użytkowej przypada 1,5 m2 kolektora. Na terenie Gminy potencjał techniczny dla kolektorów słonecznych oszacowano na poziomie 7,5 GWh/rok. Potencjał techniczny dla układów fotowoltaicznych przyjęto na poziomie 2,25 GWh/rok (30% technicznego potencjału energii słonecznej przeznaczonej na kolektory słoneczne).
Kolektory słoneczne najczęściej wykorzystywane są do podgrzewania ciepłej wody. Istnieje również
możliwość wykorzystania kolektorów słonecznych do ogrzewania mieszkań i budynków. Wykorzystanie całoroczne energii słonecznej do centralnego ogrzewania jest przedsięwzięciem kosztownym.
Dzięki kolektorowi można w warunkach średnio w ciągu roku uzyskać od 450 do 600 kWh/m2, co
wystarcza teoretycznie na ogrzanie 1,5 m2 słabo zaizolowanego domku jednorodzinnego, lub 4 do 6
m2 bardzo dobrze zaizolowanego budynku. W praktyce istnieje jednak problem ze zmagazynowaniem
pozyskanej ze słońca energii cieplnej na wystarczająco długi czas. W tym celu konieczne byłyby
ogromne zbiorniki np. z wodą, do zmagazynowania ciepła. Istnieje możliwość zastosowania wysokosprawnych kolektorów słonecznych umożliwiających również zimą "produkcję energii cieplnej" z
energii słonecznej.
Zapotrzebowanie na energię cieplną zimą jest największe, a ilość energii słonecznej możliwa do przetworzenia w energię cieplną jest najmniejsza. Wykorzystanie energii słonecznej dla celów centralnego
ogrzewania wymaga zastosowania dużej powierzchni kolektorów - np. dla domku o powierzchni 100
m2, optymalnie 50 m2 zaś minimum 25 m2.
Dla instalacji 25 m2 kolektorów związany jest koszt rzędu 25.000 zł. Zapewnienie wystarczającej ilości ciepła np. poprzez zwiększenie powierzchni grzejników czy też zastosowanie ogrzewania podłogowego to dodatkowe koszty rzędu co najmniej o 2000 - 3000 zł w stosunku do tradycyjnego rozwiązania. Dodatkowy zbiornik buforowy, mający minimalną pojemność 500 l to dodatkowy koszt około
Str. 55
5000 zł. Kocioł kondensacyjny jest droższy od zwykłego o około 3500 zł. W przypadku rozbudowanej
automatyki pogodowej - dodatkowy koszt wyniesie około 2500 zł, a zwiększony zasobnik ciepłej wody (przynajmniej 300 litrowy) oznacza dodatkowy koszt około 2500 zł.
Kolejną pozycją kosztową, na poziomie około 200 zł, jest wykonanie instalacji kolektora.
Po zsumowaniu - dodatkowy koszt na wykonanie instalacji CO wykorzystującej energię słoneczną
wyniesie 40 500 zł.
Przyjmując założenie, że dom jednorodzinny, w którym mieszkają przeciętnie 4 osoby wymaga średnio zainstalowania 6m2 kolektora otrzymujemy, że na terenie Gminy istnieje potencjał rynkowy do
zainstalowania kolektorów na 45 domach jednorodzinnych.
2.7.5.4.2. Elektrownie wodne
Na terenie Gminy Krajenka znajdują się dwie czynne elektrownie wodne, które generują do
sieci ok. 60 kW mocy. Zasoby rzeki Głomii nie pozwalają na instalację większych elektrowni przepływowych.
Można przyjąć, że na terenie Gminy technicznie możliwe jest wybudowanie 2 elektrowni po 30 kW
każda.
2.7.5.4.3. Energetyka wiatrowa
Na terenie Gminy nie istnieją instalacje wiatrowe.
Przeważająca cześć prędkości kształtuje się poniżej 4 m/s. Nie jest to prędkość pozwalająca na produkcję energii zapewniającą szybki zwrot inwestycji. W związku z tym konieczne jest wykonanie
dokładnych pomiarów prędkości wiatru, które pozwolą określić nisze w których inwestycje takie mogą być zrealizowane.
Założono, że na terenie Gminy w ciągu najbliższych 10 lat można ustawić jeden wiatrak o mocy 200
kW. Zakładając, że wiatrak ten będą pracował przez 2100 godzin w roku daje to 0,2 MW x 2100 h=
4,2 GWh.
2.7.5.4.4. Energia geotermalna
Na terenie Gminy nie istnieją instalacje wykorzystujące ciepło z wód geotermalnych.
Możliwości wykorzystania ciepła z wód geotermalnych zależą od temperatury wydobywanej wody.
Wyróżnić można dwa główne sposoby wykorzystania energii geotermalnej. Z jednej strony jest to
wykorzystanie płynów o wysokiej temperaturze do napędzania turbin generujących energię elektryczną, z drugiej - bezpośrednie wykorzystanie złóż nisko- i średnio-temperaturowych (o tzw. niskiej entalpii), głównie w ciepłownictwie, ale także do celów rekreacyjnych, leczniczych, balneologicznych,
czy też w rolnictwie.
Możliwości wykorzystania wód geotermalnych w Gminie Krajenka są niewielkie ze względu na to,
że:
Str. 56
- ciepłownie geotermalne są mało konkurencyjne rynkowo w porównaniu z innymi źródłami energii,
- temperatura wody jest niska 34-50 °C i zalega na dużych głębokościach w tym rejonie.
W najbliższym czasie na terenie Gminy nie powstaną żadne instalacje wykorzystujące wody geotermalne do celów grzewczych.
2.7.6. Podmioty gospodarcze
Lokalizacja gminy sprzyja głównie rozwinięciu rolnictwa. Jedynym przemysłem który rozwinął się w gminie w sposób dominujący jest przemysł drzewny obejmujący tartaki, zakłady produkcji
drzewnej i meblowej. Na terenie gminy w niewielkim stopniu rozwinął się przemysł spożywczy obejmujący zakłady piekarnicze, masarnię oraz zakłady usługowe-zabezpieczające potrzeby mieszkańców.
Na terenie Gminy i Miasta Krajenka znajduje się 138 podmiotów gospodarczych. Na podstawie danych z UGiM Krajenka przedstawiono zestawienie prowadzonych działalności z podziałem na
podstawowe branże i zamieszczono w tabeli 16.
Tabela 16: Podział prowadzonych działalności na poszczególne branże.
Handel
Sklepy przemysłowe
Sklepy
spoż.-przem.
Produkcja
Rzemiosło
Usługowe
Gastronomia
17
22
21
68
10
Zakłady, które zasługują na większą uwagę to Fabryka Mebli Tapicerowanych "CHRISTIANAPOL" Sp. z o.o. należąca do jednego z trzech największych w Europie koncernów meblowych
"WELLE". Podstawowym przedmiotem działalności przedsiębiorstwa jest wysoko wyspecjalizowana
produkcja mebli tapicerowanych w formie wielofunkcyjnych zestawów wypoczynkowych i mebli
wolnostojących. W zakładzie produkcyjnym znajdującym się w mieście Krajenka zatrudnienie znajduje około 200 osób zaś w najbliższym czasie planowana jest rozbudowa zakładu, planowane jest zatrudnienie dodatkowo 150 osób, co spowoduje zmniejszenie bezrobocia na terenie gminy.
Drugą firmą jest MATBUD – zakład znajdujący się na terenie miasta Krajenka, zajmujący się produkcją mebli tapicerowanych.
W centralnej części miasta mieści się były tartak, obecnie firma P.H.U.S. Export-Import „Transpil
Spedition” Waldemar Bocheński Oddział Zakład Przemysłu Drzewnego. Obiekt ten w niedalekim
okresie czasu zmienił właściciela. Zmiana ta spowodowała ożywienie i poprawę funkcjonowania tego
zakładu.
Na uwagę zasługuje Ferma brojlerów kurzych mieszcząca się w Śmiardowie Krajeńskim. Zakład ten
jest obiektem mogącym znacząco oddziaływać na środowisko.
Str. 57
2.7.6.1. Bezrobocie
Na koniec marca 2003 roku w powiecie złotowskim liczba zarejestrowanych bezrobotnych
wynosiła 7.738 osób. W porównaniu do stanu z grudnia 2002 roku nastąpił spadek liczby bezrobotnych o 206 osób. Stopa bezrobocia na koniec lutego 2002 roku wynosiła 28,6% dla powiatu, a 16,8%
dla województwa wielkopolskiego, wskaźnik bezrobocia w gminie i mieście Krajenka na koniec marca 2003 roku wynosił 19,0%. Liczba bezrobotnych na terenie gminy Krajenka na koniec marca 2003
roku wynosiła 798, o 15 więcej w porównaniu ze stanem na koniec grudnia 2002 roku ( 783).
Str. 58
ROZDZIAŁ III
CHARAKTERYSTYKA
I OCENA AKTUALNEGO
STANU ŚRODOWISKA
Str. 59
3.1. Wprowadzenie
Poniższy rozdział pn. charakterystyka i ocena aktualnego stanu środowiska został sporządzony
w celu zinwentaryzowania zasobów poszczególnych składników środowiska przyrodniczego Gminy i
Miasta Krajenka oraz ukazania tendencji zachodzących zmian. Przeprowadzona analiza stanowić będzie w dalszej części Programu ochrony środowiska podstawę do planowania działań zmierzających
do poprawy stanu środowiska w gminie oraz jej zrównoważonego rozwoju.
3.2. Geomorfologia
3.2.1. Budowa geologiczna i rzeźba terenu
Budowa geologiczna tego obszaru wykracza znacznie poza jego terytorium.
Kolejne nasunięcia i recesje lądolodu uwidoczniły się nie tylko w budowie piętra geologicznego (wielodziałowość podkładów gliny), lecz również przyczyniły się do powstania form geomorfologicznych,
które nadały zasadniczy obraz rzeźbie omawianego obszaru. Sprawiły, że stykają się tutaj obszary o
dużej pagórkowatości z obszarami płaskimi.
Skrajną północną i północno-zachodnią część obszaru dorzecza Gwdy (w obrębie którego położona jest gmina Krajenka) tworzą pagóry czołowomorenowe. Na przedpolu strefy moren czołowych
rozciągają się rozległe powierzchnie sandrowe, usypane przez wody glacjofluwialne (roztopowe).
Starsze ciągi form marginalnych należą do fazy krajeńskiej lub wyprzedzających ją krótkich postojów
recesyjnych lądolodu. Na wysoczyźnie Pojezierza zaznacza się kilka linii postoju lodowca w recesyjnej subfazie krajeńskiego zlodowacenia wiślańskiego (bądź kujawskiego). Cały obszar przedstawia się
zatem jako mozaika mniejszych lub większych wysp wysoczyznowych oddzielonych od siebie polami
i dolinami sandrowymi, urozmaicona zagłębieniami jeziornymi. Przeważają dwa typy powierzchni:
sandrowy i wysoczyznowy. Pojezierze Krajeńskie cechuje przewaga wysoczyzn morenowych. Wysoczyzna morenowa - płaska bądź falista rozciąga się na północ od linii Krajenka - Sokolno oraz we
wschodniej części gminy. Rzędne terenu kształtują się tu na poziomie 90-100 m n.p.m. [3].
Na jej tle wyraźnie zaznaczają się pagórki morenowe i kemowe, których największe skupiska
znajdują się w rejonie miejscowości Głubczyn i Podróżna, gdzie wysokości sięgają nawet 116 m
n.p.m.
Obok moren akumulacyjnych i spiętrzonych występują kemy, ozy i rynny lodowcowe. Przez środek
regionu, a więc dokładnie tam gdzie usytuowana jest Gmina Krajenka biegnie szeroka strefa form
marginalnych fazy krajeńskiej.
Str. 60
Rozległe powierzchnie sandrowe obejmują zachodnie tereny gminy. W utwory fluwioglacjalne wcinają się (niekiedy dość głęboko) doliny: Głomi, Strużnicy, Pankawy i szeregu drobnych bezimiennych cieków. Z obniżeniami tymi wiążą się najniższe rzędne terenu 72,9 m n.p.m. W tej strefie
pojawiają się ponadto wydmy.
3.2.2. Zasoby kopalin
Dotychczasowe prace geologiczno – poszukiwawcze pozwoliły na rozpoznanie na terenie
gminy występujących powszechnie kopalin pospolitych. Należą do nich kruszywa naturalne, torfy i
gytia. Tylko jedno złoże kruszywa naturalnego udokumentowano w formie karty rejestracyjnej. Pozostałe prace geologiczno-poszukiwawcze poza kruszywem naturalnym prowadzone w licznych rejonach całej gminy okazały się negatywne.
Zarejestrowane na terenie gminy złoże kruszywa naturalnego (piasku) zlokalizowane jest w
Żeleźnicy, w centralnej części gminy, na południowy-zachód od miasta Krajenka.
Według Państwowego Instytutu Geologicznego w Warszawie [dane z systemu „Gospodarki i Ochrony
Bogactw Mineralnych MISAS”] złoże w Żeleźnicy, o powierzchni 2,2 ha posiada zasoby bilansowe
szacowane na 223,5 tys. ton surowca. Jest to złoże „zaniechane”. Ostatnie zanotowane wydobycie
miało miejsce w 1990 roku. Nawiercano tam piaski: drobno, średnio i różnoziarniste z przewarstwieniami piasków gruboziarnistych oraz żwirów drobnych i średnich.
3.3. Gleby
3.3.1. Charakterystyka ogólna
Z uwagi na fakt, iż poszczególne typy genetyczne gleb kształtują się pod wpływem szeregu
zróżnicowanych czynników tj.: podłoże geologiczne, (rodzaj zwietrzeliny, na której rozwija się gleba),
ukształtowanie terenu, stosunki wodne, roślinność czy też klimat – gleby gminy Krajenka wykazują
pewne niewielkie zróżnicowanie. Na terenie tym najbardziej zarysowuje się związek gleb z litologią
terenu. Na piaszczysto-gliniastym podłożu rozwinęły się głównie gleby pseudobielicowe i brunatne
wyługowane.
Gleby pseudobielicowe stanowią podtyp gleb bielicowych, od których różnią się mniejszym stopniem
przemycia warstw wierzchnich. Są to gleby w stadium przejściowym pomiędzy glebami bielicowymi
właściwymi a glebami brunatnymi wyługowanymi. Generalnie są to gleby zubożałe w związki wapnia, magnezu, żelaza, glinu i fosforu. Związki te przemieszczone są w głąb profilu i tworzą tzw. poziom wmycia.
Gleby brunatne wyługowane stanowią podtyp gleb brunatnych lecz w odróżnieniu od gleb brunatnych
właściwych wykazują w górnych poziomach odczyn kwaśny i nieznaczne przemieszczanie w głąb
Str. 61
profilu związków żelaza i glinu. Nie powoduje ono jednak morfologicznego zróżnicowania profilu
glebowego jak w przypadku gleb pseudobielicowych.
Ponadto na terenach podmokłych a więc głównie w sąsiedztwie cieków powierzchniowych
bądź jezior wykształciły się gleby murszaste, mułowo-torfowe, torfowe bądź mady. Najczęściej odpowiadają one 2 bądź 3 kompleksowi trwałych użytków. Najmniej żyzne gleby występujące w części
południowej, południowo zachodniej i wschodniej terenu gminy porastają lasy.
3.3.2. Bonitacja gleb na terenie gminy
Bonitacja gleb jest systemem podziału gleb według kryterium ich jakości. Jakość gruntów
określa się na podstawie wyników terenowych badań odkrywek glebowych, ze szczególnym uwzględnieniem cech morfologicznych i fizycznych gleby takich jak położenie gleby, głębokość poziomu
próchnicznego, barwa i struktura, skład mechaniczny poszczególnych poziomów, przepuszczalność
podłoża, stosunki wodne, a także uwzględnia się niektóre właściwości chemiczne jak odczyn pH i
zawartość węglanów. Wyróżnia się następujące klasy:
•
klasa I - gleby orne najlepsze,
•
klasa II - gleby orne bardzo dobre,
•
klasa IIIa - gleby orne dobre,
•
klasa IIIb - gleby średnio dobre,
•
klasa IVa - gleby orne średniej jakości,
•
klasa IVb - gleby orne średniej jakości (gorsze),
•
klasa V - gleby orne słabe,
•
klasa VI - gleby najsłabsze,
•
klasa VI RZ - gleby pod zalesienia.
Na podstawie klasyfikacji przeprowadzonej przez WIOŚ Poznań gleby na terenie Gminy i
Miasta Krajenka zakwalifikowano do następujących klas bonitacyjnych:
9%
1% 1%
8%
Str. 62
I
II
IIIa
IIIb
27%
31%
IVa
IVb
V
VI
23%
VI RZ
Rysunek 7: Bonitacja gleb Miasta i Gminy Krajenka wg bada ń WIOŚ Poznań
W odniesieniu do analizy dla Powiatu Złotowskiego i Województwa Wielkopolskiego gleby gminy
kształtują się następująco.
Tabela 17: Bonitacja gleb Miasta i Gminy Krajenka na tle Powiatu Złotowskiego i Województwa
Wielkopolskiego.
Województwo/
powiat/gmina
MiG Krajenka
Powiat Złotowski
Województwo
Wielkopolskie
I
0
0
0
Klasy bonitacyjne gruntów ornych wyrażone w procentach
II
IIIa
IIIb
Iva
IVb
V
VI
0
1
8
31
23
27
9
0
2
8
27
23
26
12
1
12
12
24
11
22
17
VI RZ
1
2
1
Procent w powierzchni ogólnej
Str. 63
35
30
25
20
15
10
5
0
I
II
IIIa
IIIb
IVa
IVb
V
VI
VI RZ
Bonitacja gleb
MiG Krajenka
Powiat Złotowski
Województwo Wielkopolskie
Rysunek 8: Bonitacja gleb Miasta i Gminy Krajenka na tle Powiatu i Województwa .
Z przedstawionej analizy wynika, że wśród występujących na terenie gminy klas bonitacyjnych dla gruntów ornych dominują klasy bonitacji IVa i IVb stanowiące odpowiednio 31 % i 23 %
ogólnej powierzchni gruntów ornych. Przewagę w stosunku do innych gruntów stanowi też klasa V
stanowiąca 27 % udziału.
Charakterystykę zróżnicowania bonitacyjnego gruntów według danych Urzędu Gminy (stan na dzień
1 stycznia 2004 roku) tabela 18.
Tabela 18: Charakterystyka gruntów wg klas bonitacji mie ście i gminie Krajenka.
Klasa bonitacji
Rodzaj gruntu
III
159
1,8
Grunty orne w ha
Udział %
IIIb
611
6,9
IVa
1928
21,7
IVb
1662
18,7
V
2435
27,4
VI
879
9,9
VIz
74
0,8
III
IV
V
VI
Użytki zielone w ha
49
541
429
121
Udział %
0,6
6,1
4,8
1,4
Szczegółowy wykaz gruntów według klas bonitacyjnych w poszczególnych wsiach
oraz na terenie miasta Krajenka zamieszczono w tabeli 19.
Tabela 19: Szczegółowy wykaz gruntów według klas bonitacyjnych na terenie gminy.
Obręb
Krajenka 84
85
86
IIIa
-
III
-
IVa
-
Klasy bonitacji
IVb
-
V
VI
-
Lasy
-
Obręb
65
Augustowo
Paruszka
Dolnik
Marynie
Śmiardowo
Czajcze-Leśnik
Podróżna
Głubczyn
Żeleźnica
Skórka
IIIa
10,69
12,90
123,20
5,90
6,30
-
III
345,80
32,50
20,70
4,50
75,10
103,30
26,30
10,50
-
IVa
839,10
58,94
98,90
68,20
48,90
410,50
127,10
157,20
128,50
51,50
14,80
Klasy bonitacji
IVb
V
114,10
659,30
203,70
281,20
246,80
72,90
89,50
148,30
24,50
26,50
116,30
206,30
41,80
102,20
365,30
246,20
396,40
427,80
62,20
123,00
92,60
230,20
Str. 64
VI
314,90
46,60
10,90
65,50
6,90
30,30
4,60
50,90
47,60
124,60
42,40
Lasy
836,00
15,05
558,80
38,50
4,70
43,80
81,90
843,40
6,74
324,00
5859,90
Obręb określony numerem 84, 85, 86 i 65 to odpowiednio Krajenka miasto, Pogórze, Tarnówczyn,
Barankowo, Łońsko i Wąsoszki.
Z przeprowadzonej szczegółowej analizy klas bonitacji gleb w poszczególnych obrębach wynika, że we wsiach Maryniec, Śmiardowo Krajeńskie, oraz Krajence największą powierzchnię stanowią gleby klasy IVa, na terenie Paruszki, Podróżnej oraz obrębu Czajcze-Leśnik przeważa klasa IVb.
Tereny Augustowa, Dolnika, Głubczyna i Skórki to tereny o przeważającej ilości ziem klasy V. Najgorszej klasy grunty, będące w przewadze na obszarze Żeleźnicy to grunty VI klasy. Obszary o największym udziale gruntów leśnych znajdują się na terenie Skórki, Żeleźnicy, Podróżnej i Paruszki.
3.3.3. Przydatność rolnicza gleb
Na terenie gminy głównym przeznaczeniem gleb jest wykorzystanie do celów rolniczych
(47,0%) oraz na cele leśne (47,71%). Grunty orne stanowią 7615 ha, a więc 39% ogólnej powierzchni
gminy.
W zależności od składu mechanicznego i budowy profilu glebowego przydatność rolnicza tych gleb
jest zróżnicowana.
Zasadniczo gleby pseudobielicowe w obrębie gminy Krajenka wchodzą w skład:
1. kompleksu 2 – pszenny dobry
2. kompleksu 4 – żytni bardzo dobry lub pszenno-żytni
natomiast gleby brunatne w skład:
1. kompleksu 3 – pszenny wadliwy
2. kompleksu 5 – żytni dobry
3. kompleksu 6 – żytni słaby
4. kompleksu 7 – żytni bardzo słaby (żytnio-łubinowy).
Na terenie gminy największe powierzchnie zajmują gleby 4 i 6 kompleksu przydatności rolniczej.
Ogólna strukturę przydatności rolniczej gleb na terenie przedstawia rysunek 9.
Str. 65
pszenny bardzo dobry
6% 0%
8%
10%
1%
pszenny dobry
pszenny wadliwy
6%
żytni bardzo dobry
żytni dobry
35%
żytni słaby
19%
żytni bardzo słaby
zbożowo-pastewny
mocny
zbożowo-pastewny
słaby
15%
Rysunek 9: Struktura przydatności rolniczej gleb Gminy i Miasta Krajenka .
W porównaniu z analogiczną analiza gleb powiatu i województwa gmina Krajenka wypada
korzystnie (Tabela 20 i rysunek 10).
MiG Krajenka
Powiat Złotowski
Województwo
Wielkopolskie
wopastew
ny
żytni
bardzo
słaby
wopastew
ny
żo-
żytni
słaby
bardzo
dobry
żytni
dobry
Gmina/powiat/
województwo
ny
bardzo
dopszen
ny
dobry
pszen
ny
wadliwy
żytni
Tabela 20: Analiza przydatności rolniczej gleb Gminy i Miasta Krajenka, Powiatu Z łotowskiego i
Województwa Wielkopolskiego .
0
0
8
9
1
0
35
30
15
20
19
22
6
12
10
4
6
3
1
13
1
21
19
21
17
2
5
% rolniczej przydatności gleb
Str. 66
40
35
30
25
20
15
10
5
0
pszenny
bardzo
dobry
pszenny
dobry
pszenny
wadliwy
żytni bardzo żytni dobry
dobry
żytni słaby żytni bardzo zbożowosłaby
pastewny
mocny
zbożowopastewny
słaby
Typy gleb
MiG Krajenka
Powiat Złotowski
Rysunek 10: Przydatność rolnicza gleb Miasta i Gminy Krajenka na tle Powiatu Złotowskiego i
Województwa Wielkopolskiego.
Pod względem analizowanej przydatności rolniczej gleb na terenie gminy przeważają gleby
żytnie dobre o wyraźnej przewadze w stosunku do powiatu i województwa. Równocześnie gleby żytnie dobre i słabe są na zbliżonym poziomie.
3.3.4. Waloryzacja rolniczej przestrzeni produkcyjnej
Na potrzeby oceny jakości gruntów i gleby przeznaczonej do celów rolniczych Instytut Upraw
Nawożenia i Gleboznawstwa w Puławach (IUNG) stworzył ocenę rolniczej przestrzeni produkcyjnej.
Metoda waloryzacji ocenia wpływ warunków środowiska na produkcję rolną biorąc najczęściej pod
uwagę następujące elementy: glebę, klimat, rzeźbę terenu oraz warunki wodne. Pomiędzy poszczególnymi czynnikami istnieją oczywiste powiązania tworzące różne układy mniej lub bardziej korzystne
dla wegetacji uprawianych roślin. Metoda polega na punktowej ocenie poszczególnych elementów
środowiska i sumowaniu punktów (max. 123). Pod względem tej waloryzacji opublikowanej dla roku
2000 przez WIOŚ Poznań gmina Krajenka przedstawia się następująco.
Tabela 21: Waloryzacja rolniczej przestrzeni produkcyjnej wg skali IUNG.
Bonitacja
GiM Krajenka
Powiat Złotowski
Grunty
orne
Użytki
zielone
44,2
42,9
45,9
37,3
36,6
35,6
Ocena gleb w punktach IUNG
Przydatność Wskaźnik synrolnicza
tetyczny jakości
Grunty Użytki
orne zielone
53,9
50,2
46,7
45,1
40,5
35,2
Wskaźnik
Ogólny wskaźnik
jakości
Grunty Użytki
waloryzacji przei przydatorne zielone
strzeni produkcyjnej
ności
Wielkopolski
rolniczej
49,1
46,5
46,3
41,2
38,7
35,4
48,0
45,1
45,0
65,7
61,8
63,4
Str. 67
Grunty orne
Użytki zielone
44,2
65,7
Grunty orne
37,3
Użytki zielone
48
Grunty orne
53,9
Użytki zielone
41,2
45,1
49,1
Wskaźnik jakości i przydatności rolniczej
Ogólny w skaźnik
w aloryzacji przestrzeni
produkcyjnej Wielkopolski
Rysunek 11: Waloryzacja rolniczej przestrzeni produkcyjnej Gminy i Miasta Krajenka.
Str. 68
Grunty orne
70
60
Użytki zielone
50
Grunty orne
40
30
Użytki zielone
20
Grunty orne
10
0
Użytki zielone
Województwo
Wielkopolskie
Powiat
Złotowski
MiG Krajenka
Ocena rolniczej przestrzeni produkcyjnej
wg punktacji IUNG
Wskaźnik jakości i przydatności rolniczej
Ogólny w skaźnik
w aloryzacji przestrzeni
produkcyjnej Wielkopolski
Jednostka terytorialna
Rysunek 12: Waloryzacja rolniczej przestrzeni produkcyjnej gleb Gminy i Miasta Krajen ka na
tle Powiatu Złotowskiego i Województwa Wielkopolskiego.
3.3.5. Struktura rolnictwa w gminie
Na terenie gminy występuje znaczne zróżnicowanie wielkości gospodarstw rolnych. Strukturę
wielkości gospodarstw rolnych przedstawiono w tabeli:
Tabela 22: Struktura wielkości gospodarstw rolnych na terenie gminy Krajenka.
Grupa
Przedział [ha]
Liczba gospodarstw
Powierzchnia [ha]
I
II
III
IV
V
1-4,9
5-14,9
15-49,9
50-149,9
Pow.-150
291
140
143
20
2
515
1429
3682
1358
647
Z przeprowadzonej analizy różnorodności wielkości gospodarstw rolnych na terenie gminy
wynika, że największą grupę gospodarstw stanowią gospodarstwa o małej powierzchni (do 5 ha), zaś
najmniej liczną grupę stanowią duże gospodarstwa o powierzchni powyżej 150 ha. Porównywalną
ilość stanowią areały rolnicze w przedziale 15-49,9 ha oraz 50-249,9 ha (około 140). Struktura wielkości gospodarstw rolnych świadczy o dużym rozdrobnieniu gruntów na małe pola.
Na terenach uprawnych do ziemiopłodów zajmujących największą powierzchnię należy jęczmień jary (1350 ha) oraz żyto (1030 ha) zaś najmniejszą uprawa truskawki. Szczegółową strukturę
zasiewów głównych ziemiopłodów gminy Krajenka zamieszczono w tabeli:
Str. 69
Tabela 23: Struktura zasiewów głównych ziemiopłodów gminy Krajenka.
Rodzaj ziemiopłodu
Odłogi i ugory
Pszenica ozima
Pszenica jara
Żyto
Jęczmień ozimy
Jęczmień jary
Owies
Pszenżyto ozime
Pszenżyto jare
Mieszanki zbożowe
Ziemniaki
Kukurydza na ziarno
Kukurydza na zielonkę
Strączkowe
Buraki pastewne
Rzepak
Warzywa gruntowe
Truskawka
Inne: gorczyca, łubin, trawy w uprawie polowej….
Powierzchnia [ha]
350
750
350
1030
60
1350
500
690
120
625
650
300
100
185
75
250
57
17
350
Tabela 24: Struktura zróżnicowania hodowli na terenie gminy Krajenka.
Bydło
Ogółem
w tym krowy
dojne
1468
529
Trzoda chlewna
Ogółem
w tym lochy
na chów
9207
979
Owce
Drób
0
1 000 000
Na podstawie przeprowadzonej analizy stwierdzić można, że główną hodowlą prowadzoną na
tym terenie jest hodowla drobiu. Wpływa na to istniejąca na terenie gminy ferma drobiu w miejscowości Śmiardowo Krajeńskie. Znaczną część stanowi również hodowla trzody chlewnej.
3.3.6. Przyczyny degradacji gleb
Specyfika zagospodarowania terenów do celów rolniczych stwarza możliwości występowania
zakłóceń w jej funkcjonowaniu w zależności od stopnia intensywności jej wykorzystania.
Istnieje kilka czynników wpływających na stan gleb, mogących prowadzić do jej degradacji:
•
nieprawidłowa procedura użytkowania gleby,
•
erozja,
•
alkalizacja lub zakwaszanie,
•
zbytnie nawodnienie lub przesuszenie gleby,
•
zanieczyszczenia chemiczne,
•
wpływ organizmów chorobotwórczych,
•
zubożenie w składniki pokarmowe,
•
zmniejszenie ilości próchnicy w glebie.
Str. 70
Wiadome jest, iż gleba posiada naturalne zasoby składników i związków będących źródłem
zachodzących w niej procesów biochemicznych. Zasoby te jednak nie są niewyczerpywalne. W miarę
ich wykorzystywania przez roślinność następuje spadek ich zawartości w glebie. W takiej sytuacji
niezbędnym procesem jest dostarczenie do gleby niezbędnych składników pobieranych w większych
ilościach tj. makroelementów: azotu, fosforu, potasu, magnezu i wapnia oraz mikroelementów zużywanych w mniejszych ilościach, lecz niezbędnych do prawidłowego rozwoju i wzrostu roślinności, są
to: żelazo, cynk, ołów, mangan, miedź i bor.
Istotne znaczenie dla jakości czystości gleb mają metale ciężkie. Zalicza się do nich w szczególności kadm, ołów, nikiel, cynk i miedź. Posiadają one szczególnie niebezpieczną cechę, jaką jest
zdolność ich bioakumulacji, czyli systematycznego nagromadzania się w środowisku, co powoduję
zwiększanie intensywności ich oddziaływania w środowisku. Metale te mogą również kumulować się
oprócz powierzchni ziemi w roślinach uprawnych. Stanowi to dodatkowe zagrożenie mające wpływ
na zdrowie człowieka.
Na terenie gminy nie prowadzono badań dotyczących stopnia oraz jakości występujących
zanieczyszczeń gleb.
3.4. Zasoby wodne
3.4.1. Wody podziemne
3.4.1.1. Charakterystyka
Na obszarze można wyróżnić trzy poziomy wodonośne. Dwa górne związane są z formacjami
czwartorzędowymi, a dolny poziom wodonośny, występuje w utworach trzeciorzędowych (mioceńskich i oligoceńskich).
Poziom najwyższy, o swobodnym zwierciadle wód, występuje w piaszczysto-żwirowych osadach
sandru Gwdy i drenowany jest przez Gwdę i jej dopływy. Poziom ten eksploatowany jest przez ujęcia
studzienne w Płytnicy, Krępsku, Dobrzycy i Pile.
Poziomy środkowe występują w piaskach międzymorenowych oraz w spągu piaszczystożwirowych osadów plejstocenu, które lokalnie (w strefie kopalnej doliny Gwdy) łączą się z piaszczystymi utworami miocenu. Poziomy te zostały zaklasyfikowane jako GZWP Wałcz-Piła nr l25, dla
którego ustanowiono obszar wysokiej ochrony [OWO].
Warstwy wodonośne, zalegające na głębokości od 30 do 80 m, eksploatowane są przez większość ujęć studziennych występujących na tym obszarze. Ujęcia posiadają zróżnicowane wydajności.
Poziom nr 125 związany jest z piaskami, żwirami wodnolodowcowymi i piaskami zastoiskowymi
Str. 71
zlodowacenia północnopolskiego, oraz górnym poziomem piasków, żwirów wodnolodowcowych i
piasków zastoiskowych zlodowacenia środkowopolskiego i występującymi lokalnie piaskami interglacjału eemskiego. Poziom ten nie jest ciągły.
Poziom dolny zakwalifikowano jako Główny Zbiornik Wód Podziemnych (GZWP) ZłotówPiła-Strzelce Krajeńskie nr l27. Związany jest on z piaskami i żwirami rzecznymi interglacjału mazowieckiego oraz dolnym poziomem piasków i żwirów wodnolodowcowych i piasków zastoiskowych
zlodowacenia środkowopolskiego. Poziom ten przechodzi w trzeciorzędowy (mioceński) poziom wodonośny tworząc wspólny czwartorzędowo-trzeciorzędowy poziom wodonośny. Strop warstwy wodonośnej zalega na głębokości 130 - 150 m, a jej zróżnicowana miąższość wynosi średnio 30 - 60 m.
Poziom ten posiada na ogół bardzo dobry stopień izolacji, w związku z czym na omawianym obszarze
nie wyznaczono obszaru ochronnego[3].
Południowo-zachodnia część gminy leży na obszarze GZWP nr 125 o charakterze czwartorzędowym międzymorenowym. Charakterystyczne parametry zbiorników kształtują się następująco:
Tabela 25: Parametry charakterystyczne GZWP.
Numer
GZWP
125
127
Nazwa zbiornika
Wałcz-Piła
Złotów-Piła-Strzelce Krajeńskie
Szacowane zasoby dyspozycyjne
[tys m3/d]
169
186
Średnia głębokość ujęć
wód podziemnych
[m]
65
100
Lokalizację gminy na obszarach GZWP 125 i 127 przedstawia poniższa mapka poglądowa.
Mapa 3: Lokalizacja gminy na obszarach GZWP 125 i 127.
Str. 72
W zasięgu ujęcia komunalnego w Krajence otworami studziennymi stwierdzono występowanie dwóch warstw wodonośnych w obrębie piętra trzeciorzędowego i to:
1. Warstwa wodonośna poziomu mioceńskiego o niejednorodnym wykształceniu na głębokości
od około 70 m ppt. do koło 102 m ppt. Stanowią ją piaski drobne i mułkowate, przedzielone
iłami, mułkami i lignitem. Zwierciadło wody o charakterze subartezyjskim stabilizuje się na
głębokości około 15 m ppt. Warstwa ta nie została ujęta i przebadana z uwagi na jej niejednorodne wykształcenie.
2. Warstwa poziomu oligoceńskiego występuje na głębokości
od 151 m do 158 m w otworze nr l
do 159 m w otworze nr 2.
Stosunkowo niewielka miąższość warstwy wodonośnej 7 i 8 m stanowi o jej ograniczonych
możliwościach. Warstwa ta zbudowana jest z piasków gruboziarnistych [dane z KZUP w Krajence].
W obrębie dolin rzecznych i rynien jeziornych pierwszy poziom wód podziemnych zalega
bardzo płytko, nie głębiej niż 2 m p.p.t. natomiast na pozostałym terenie obserwuje się większe zróżnicowanie zalegania zwierciadła wód. W większości jednak głębokość do lustra wody nie przekracza
do 5 m p.p.t. Jedynie w obrębie sandru wielkość ta wzrasta do10m p.p.t.
3.4.1.2. Źródła zanieczyszczeń
Do zanieczyszczenia antropogenicznego wód dochodzi najczęściej w rejonach występowania
okien hydrogeologicznych, zlokalizowanych w strefach dolin rzecznych Gwdy i Głomii, gdzie czasy
potencjalnego przenikania zanieczyszczeń z reguły wynoszą 0,5-5 lat. [dane Państwowego Instytutu
Geologicznego].
Wody podziemne, podobnie jak powierzchniowe stale podlegają antropopresji. Znacznie bardziej na tego rodzaju oddziaływania narażone są wody czwartorzędowe. W przeciwieństwie do wód
trzeciorzędowych są bowiem pozbawione naturalnej izolacji jaką stanowią skały słabo przepuszczalne.
Wśród źródeł zanieczyszczeń wód podziemnych występujących na tym terenie można wydzielić:
•
komunalne (wysypisko śmieci, ścieki, oczyszczalnię ścieków);
•
przemysłowe (składowiska szkodliwych, łatwo migrujących w środowisku środków używanych do produkcji);
•
transportowe (składy paliw płynnych, szlaki komunikacyjne);
•
rolnicze (nawozy, pestycydy i środki ochrony roślin);
•
atmosferyczne (związane z emisją zanieczyszczeń do atmosfery i ich opadem).
Str. 73
3.4.1.3. Stan czystości wód podziemnych
Na terenie gminy Krajenka prowadzone są badania jakości zwykłych wód podziemnych
obejmujące dwa otwory hydrogeologiczne zlokalizowane w zasięgu Głównych Zbiorników Wód Podziemnych. Badania te prowadzone są przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w ramach
zatwierdzonego „Programu monitoringu wód podziemnych województwa wielkopolskiego”.
W świetle przeprowadzonych badań monitoringowych ustalono, że wody:
v górnego czwartorzędowego użytkowego poziomu wodonośnego należą do II klasy,
v czwartorzędowo-trzeciorzędowego użytkowego poziomu wodonośnego należą do Ib klasy.
Charakterystykę przeprowadzonych badań w roku 2001 – 2003 zestawiono w tabeli:
Tabela 26: Wyniki badań jakości wód podziemnych.
Lokalizacja
otworu
Skórka
Krajenka
Zbiornik
Stratygrafia
Zbiornik międzymorenowy Wałcz Piła
Czwartorzęd
Subzbiornik Złotów – Piła – Strzelce Krajeńskie
Trzeciorzęd
Głębokość
stropu
67,0 m
165,0 m
Ujmowane
wody
wgłębne
wgłębna
Rok
Klasa
2001
II
2002
II
2003
Ib
2001
II
2002
Ib
2003
Ib
Na podstawie danych z przeprowadzonych badań stwierdzić można, że jakość wód na przełomie 3 lat nie uległa znacznym zmianom.
3.4.2. Wody powierzchniowe
Na obszarze gminy Krajenka podstawowym ciekiem jest rzeka Głomia, o długości 51,8 km, a
36,07 km na terenie gminy Krajenka. Na obszarze tym występują również rzeka Kocunia, będąca lewobrzeżnym dopływem Głomi oraz rzeka Strużnica. Łączna długość cieków podstawowych wynosi
53,19 km, co stanowi 14,38 % cieków występujących w powiecie złotowskim [Dane na podstawie
informacji WZMiUW w Poznaniu].
3.4.2.1. Rzeki
3.4.2.1.1. Charakterystyka cieków rzecznych
Głomia jest lewobrzeżnym dopływem Gwdy (51,8 km) płynącym w całości przez teren województwa wielkopolskiego. Wraz z dopływami odwadnia obszar o powierzchni 570 km2, w tym rozległe tereny użytkowane rolniczo. Oprócz spływów obszarowych istotny wpływ na jakość cieku mają
zrzuty ścieków z miast i wsi usytuowanych nad rzeką bądź w jej pobliżu, obieg materii w jeziorach,
przez które przepływa rzeka a także zanieczyszczenia wnoszone wraz z dopływami.
Str. 74
Polski Związek Wędkarski Okręg Nadnotecki w Pile posiada pozwolenie wodnoprawne na
szczególne korzystanie z wód rzeki Głomii do celów rybackich w następujących obwodach na terenie
gminy:
•
Obwód numer 209 – rzeka Głomia nr 5 - odcinek rzeki z prawo lewobrzeżnymi dopływami
bez nazwy, od mostu na drodze Złotów – Krajenka we wsi Blękwit do mostu na drodze Krajenka – Piła we wsi Skórka;
•
Obwód numer 210 – rzeka Głomia nr 6 - odcinek rzeki z prawo lewobrzeżnymi dopływami
bez nazwy, od mostu na drodze Krajenka – Piła we wsi Skórka do ujścia do rzeki Gwdy.
Do miejscowości stwarzających największe zagrożenie dla wód Głomi zaliczyć należy miejscowości: Zakrzewo, Złotów i Krajenka.
Kocunia (w górnym biegu zwana Skicką Strugą), jest lewobrzeżnym dopływem Głomi o długości 41,3 km. Jej dorzecze obejmuje obszar o powierzchni 172 km2. Sieć rzeczna jest zawikłana.
Występują tu liczne połączenia ze zlewniami sąsiednimi. Z uwagi na znaczny udział gruntów rolnych
w zlewni Kocuni podstawowe zagrożenie dla jakości jej wód stanowią spływy obszarowe.
Strużnica jest jedną z rzek leżących w granicach terytorialnych gminy Krajenka. Jej długość
na terenie gminy liczy 4,690 km [dane WZMiUW w Poznaniu].
Podobnie jak pozostałe rzeki tego terenu do głównych zagrożeń wpływających na stan czystości
rzeczki należą zanieczyszczenia ze źródeł rolniczych (spływy obszarowe) związane z nawożeniem
gleb.
3.4.2.1.2. Stan czystości
Głomia
W 2001 r. kontrolę cieku przeprowadzono tylko na stanowisku przyujściowym (w Dobrzycy). Pozwoliło to na sklasyfikowanie jedynie 13,5 km odcinka rzeki (od przyjęcia wód Strużnicy do
ujścia do Gwdy). Na wskazanym odcinku rzeka prowadziła wody o ponadnormatywnym zanieczyszczeniu. Normy jakości wód ujętych w klasy zostały przekroczone tylko w przypadku wskaźnika bakteriologicznego (miana Coli - 0,008). W III klasie utrzymywały się: zawiesina, azotyny i fosfor ogólny. W przypadku dwóch ostatnich wskaźników stężenia charakterystyczne były niższe od stwierdzonych w 2000 r. co wpłynęło na weryfikacje wypadkowej klasy czystości w grupie wskaźników fizykochemicznych (z non do III klasy). Wskaźniki zanieczyszczeń stanowiące podstawę oceny zanieczyszczenia związkami organicznymi oraz saprobowość kwalifikowały Głomię do II klasy. [9].
W 2002 roku pod kątem jakości sklasyfikowano całą rzekę. Podstawą oceny była kontrola
prowadzona w 4 przekrojach badawczych zlokalizowanych:
•
w Stawnicy (41,0 km)
•
w Wąsoszu (29,4 km)
•
w Żeleźnicy (19,2 km)
•
w Dobrzycy (0,3 km)
Str. 75
Charakterystyka stanu zanieczyszczenia wykazała, że poniżej ujścia Kocuni woda Głomi
spełniała wymagania III klasy czystości, a na pozostałym odcinku nie odpowiadała normom jakości.
Oceny w poszczególnych grupach zanieczyszczeń były często korzystniejsze.
Substancje organiczne kwalifikowały ciek na całej długości do II klasy czystości. Na wszystkich
stanowiskach o takiej klasyfikacji rzeki zdecydowały dwa wskaźniki: ChZT-Mn i ChZT-Cr, lokalnie
- w Wąsoszu - stężenia charakterystyczne tlenu rozpuszczonego.
Zasolenie wody utrzymywało się na poziomie norm I klasy.
Zawiesiny wykazywały wahania stężeń w poszczególnych odcinkach biegu rzeki. Na przemian układały się w normach I i II klasy czystości.
Związki biogenne w górnym biegu (do ujścia Kocuni) dyskwalifikowały wody Głomi. Zarówno w
Stawnicy jak i w Wąsoszu normy jakości nie zostały zachowane wyłącznie w l wskaźniku. Był nim
azot azotynowy. Poniżej Kocuni omawiana grupa zanieczyszczeń spełnia wymogi III klasy czystości.
Obok azotynów o takim wyniku klasyfikacji rzeki zdecydowały stężenia charakterystyczne fosforu
ogólnego.
Substancje specyficzne. Wyrywkowa kontrola metali ciężkich i fenoli nie wykazała przekroczeń norm
przyjętych dla I klasy czystości.
Stan sanitarny. Miano Coli przyjmowało korzystne wartości jedynie w górnym biegu rzeki. Na stanowisku w Stawnicy kwalifikowało Głomię do II klasy czystości. Na stanowiskach zlokalizowanych
poniżej Złotowa zawartość bakterii fekalnych wzrastała do norm III klasy czystości.
Saprobowość sestonu i peryfitonu odpowiadała na całej długości biegu rzeki II klasie czystości.
W ogólnej ocenie jakość dolnego biegu Głomi woda odpowiadała III klasie czystości a więc
poziom zanieczyszczenia rzeki był niższy od określonego w 2001 roku. Wcześniej ocenę rzeki na
całej długości wykonywano w 1999 roku. Wówczas wody Głomi w Dobrzycy odpowiadały również
III klasie czystości a w Wąsoszu i Stawnicy przekraczały normy jakości.
Włączenie do systemu monitoringu Głomi przekroju pomiarowego w Żeleźnicy a także
kontrola jakości wód Kocuni pozwoliły na dokładniejsze określenie odcinków rzeki o odmiennym
zanieczyszczeniu [10].
W 2003 roku pod kątem jakości sklasyfikowano tylko 13,5 km odcinek dolnego biegu Głomi.
Podstawą oceny była kontrola cieku prowadzona w przekroju zlokalizowanym w Dobrzycy, tuż przy
ujściu do Gwdy (0,4 km):
Str. 76
Charakterystyka stanu zanieczyszczenia wykazała, że w odcinku przyujściowym woda Głomi
spełniała wymagania III klasy czystości. Oceny w poszczególnych grupach zanieczyszczeń były często korzystniejsze.
Substancje organiczne kwalifikowały kontrolowany odcinek rzeki do II klasy czystości. Wskaźnikiem
decydującym o klasie było ChZT-Mn. Normy jakości II klasy zostały przekroczone tylko l raz - w
miesiącu marcu.
Zasolenie, zawiesiny i substancje specyficzne utrzymywały się na poziomie norm.
Podsumowując Stan czystości rzeki Głomii na przełomie 2 ostatnich lat utrzymuje się na stałym poziomie, rzeka w ogólnej ocenie należy do III klasy czystości ze względu na zanieczyszczenia fizykochemiczne i bakteriologiczne.
[dane z WIOŚ Delegatura w Pile]
Kocunia
Rzekę włączono do systemu monitoringu wód powierzchniowych w 2002 roku. Kontrolę jakości cieku prowadzono w 3 przekrojach badawczych zlokalizowanych:
•
w Skicu (26,3 km)
•
poniżej Jeziora Sławianowskiego (8,7 km)
•
przy ujściu do Głomi (2,5 km)
W oparciu o przeprowadzone badania Kocunię powyżej jeziora Ostrowite i poniżej dopływu z
Kleszczyny zakwalifikowano do III klasy czystości, natomiast na pozostałym odcinku do klasy II.
Oceny rzeki w poszczególnych grupach zanieczyszczeń przedstawiono poniżej.
Substancje organiczne. Z uwagi na niskie stężenia tlenu rozpuszczonego górny i dolny bieg rzeki zaklasyfikowano do III klasy czystości, natomiast środkowy do klasy II. Pozostałe parametry tej grupy
nie wykazały zróżnicowania jakości poszczególnych odcinków Głomi. Stężenia charakterystyczne
ChZT-Mn i ChZT-Cr układały się w przedziale norm II klasy czystości, natomiast BZT5 odpowiadało
na wszystkich stanowiskach wodom najwyższej jakości (I klasa).
Zasolenie, zawiesiny i substancje specyficzne-nie przekraczały norm I klasy czystości.
Związki biogenne, stan sanitarny i saprobowość wskazywały na umiarkowane zanieczyszczenie rzeki.
We wszystkich przekrojach pomiarowych parametry jakości tych grup zanieczyszczeń odpowiadały
przedziałowi norm II klasy.
W świetle powyższego Kocunię można uznać za ciek stosunkowo czysty. O niskiej klasyfikacji rzeki zdecydował praktycznie l wskaźnik - tlen rozpuszczony. Prócz niego na III klasę czystości
wskazywała jedynie zawartość manganu. Podkreślić należy, że podwyższone stężenia tego pierwiastka
występowały okresowo i tylko na stanowisku przyujściowym. Trudno jest wskazać pochodzenie tego
rodzaju zanieczyszczenia. Najbardziej prawdopodobna wydaje się dostawa pierwiastka wraz z wodami cieku określonego jako dopływ z Kleszczyny. [dane WIOŚ Poznań, Delegatura Piła]
Str. 77
3.4.2.1.3. Ochrona przeciwpowodziowa
Wojewódzki program ochrony środowiska zawiera zadania skierowane do poszczególnych
jednostek dotyczące kwestii ochrony przeciwpowodziowej. Określono w nim ważność wykonania
przez RZGW w Poznaniu planu ochrony przeciwpowodziowej oraz przeciwdziałania skutkom suszy.
Plany te stanowić będą podstawę podjęcia działań inwestycyjnych i pozainwestycyjnych na terenie
województwa. Cześć działań inwestycyjnych o największym ciężarze gatunkowym została ujęta w
narodowym programie ODRA 2006.
W opracowaniu znajduje się również studium obszarów bezpośredniego zagrożenia powodzią dla
rzeki Gwdy, które po opracowaniu zostanie przekazane do gminy w celu uwzględnienia go w planie
zagospodarowania przestrzennego.
Zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 3 grudnia 2002 roku w sprawie tworzenia gminnego zespołu reagowania, powiatowego i wojewódzkiego zespołu reagowania kryzysowego oraz Rządowego Zespołu Koordynacji Kryzysowej i ich funkcjonowania (Dz. U. Nr 215, poz. 1818 z 2002
roku) wszystkie szczeble administracji publicznej zobowiązane są do realizacji określonych zadań.
Jednakże w Urzędzie Gminy i Miasta Krajenka nie powołano w/w zespołu, biorąc od uwagę fakt iż na
owym terenie występuje znikome zagrożenie powodziowe. Rzeka Głomia posiada głęboko ukształtowane koryto rzeczne.
Dla rzeki Gwdy istnieje operat przeciwpowodziowy byłego województwa pilskiego, który opracowany został w 1977 roku przez Przedsiębiorstwo Budownictwa Wodnego w Poznaniu. Operat ten określa
obszary podlegające zalaniu wodą o prawdopodobieństwie wystąpienia 1% t.j. jeden raz na sto lat.
Zadania polegające na zachowaniu równowagi wodnej powinny być ukierunkowane w stronę gospodarki melioracyjnej gruntów rolnych. Prowadzone czyszczenia i modernizacje regulują sytuację wodną.
3.4.2.2. Jeziora i zbiorniki wodne
3.4.2.2.1. Charakterystyka
Jezioro Wapińskie
Dane morfometryczne jeziora:
•
Powierzchnia zwierciadła wody
– 85,4 ha
•
Objętość jeziora
– 4 171,1 tys. m3
•
Głębokość maksymalna
– 12,4 m
•
Głębokość średnia
– 4,9 m
•
Długość maksymalna
– 3 610 m
•
Szerokość maksymalna
– 485 m
•
Długość linii brzegowej (misy jeziora)
– 9 850 m
0
Str. 78
1 km
Jezioro Wapińskie położone jest w zlewni rzeki Gwdy, na pograniczu gmin: Kaczory i Krajenka. Stanowi część regionu fizycznogeograficznego Pojezierza Południowopomorskiego - Pojezierza Krajeńskiego, leży na wysokości 89,7 m. n.p.m.
Bezpośrednie otoczenie akwenu stanowią lasy, otaczają około 83% brzegu jeziora. Jedynie na
północno-zachodnim krańcu do jeziora przylega niewielki obszar rolny [12].
Jezioro nie jest zagrożone zrzutami zanieczyszczeń z punktowych źródeł zanieczyszczeń o
charakterze przemysłowym lub z oczyszczalni ścieków. W granicach zlewni bezpośredniej znajduje
się kilka zabudowań byłego PGR Głubczyn oraz domków letniskowych, które nie posiadają infrastruktury odprowadzania ścieków. Gospodarstwa PGR-u posiadają szamba, natomiast poważniejsze
źródło zanieczyszczeń dla wód jeziora stanowią domki letniskowe, z których ścieki odprowadzane są
prawdopodobnie bezpośrednio do jeziora, bądź do gleby w jego zlewni.
Gospodarkę rybacką na jeziorze prowadzi PZW. Zbiornik jest zarybiany i wykonywane są
odłowy kontrolne. Jezioro obfituje w lina, szczupaka, karasia, węgorza.
Okręg Nadnotecki PZW w Pile posiada pozwolenie wodnoprawne na szczególne korzystanie
do celów rybackich z wód jeziora Wapińskiego. Niniejsze pozwolenie ma ważność do 30 października
2018 roku.
Jezioro Głubczyn Mały
Dane morfometryczne jeziora
•
– 22,72 ha
•
Objętość jeziora
– 868,1 tys. m3
•
– 5,9 m
•
– 3,8 m
•
– 920 m
•
– 240 m
•
– 2 225 m
0
Str. 79
1 km
Jezioro Głubczyn Mały, położone w południowej części gminy Krajenka, jest mniejszym z
dwóch połączonych akwenów o nazwie Głubczyn. Obydwa jeziora mają charakter przepływowy,
przez które swoje wody toczy niewielka rzeczka Strużnica. Jezioro Głubczyn Mały przejmuje wody z
większego akwenu o nazwie Głubczyn Wielki. Bezpośrednia zlewnia jeziora leży częściowo w obszarze leśnym.
Jezioro Głubczyn Wielki
Dane morfometryczne jeziora
•
– 35,0 ha
•
Objętość jeziora
– 1 448,2 tys. m3
•
– 6,1 m
•
– 4,1 m
•
– 1 500 m
•
– 350 m
•
– 3 300 m.
0
1km
Str. 80
Jezioro Głubczyn Wielki jest większym spośród dwóch jezior o tej nazwie. Akwen zasilany jest od
południa przez wody Strużnicy oraz od wschodu przez niewielki ciek wodny, natomiast swoje wody
oddaje od strony zachodniego brzegu do jeziora Głubczyn Mały. Bezpośrednia zlewnia jeziora jest
mniej korzystna ze względu na praktycznie całkowite otoczenie użytkami rolnymi.
3.4.2.2.2. Stan czystości jezior
Zbiornikiem, które jest badane przez PPIS oraz WIOŚ jest jezioro Wapińskie. Jeziora Głubczyn Wielki oraz Głubczyn Mały nie są kontrolowane przez jednostki specjalistyczne. Ostatnie badania jakości wód Jeziora Wapińskiego wykonano w 1998 roku. Wykazały one, iż jezioro jest podatne
na degradację (III kategoria) jednakże bardzo czyste (I klasa czystości). Zgodnie z Zarządzeniem Dyrektora Wydziału Ochrony Środowiska, Gospodarki Wodnej i Geologii Urzędu Wojewódzkiego w
Pile z dnia 24 listopada 1986 roku w sprawie określenia klas czystości wód rzek i jezior województwa
pilskiego Jezioro Wapińskie powinno spełniać wymagania klasy II. Jezioro spełnia więc wymagania
klasy docelowej. Przebadany akwen jest zbiornikiem płytkim, o niepełnej stratyfikacji w głębszych
partiach. Zarówno epilimnion (sięgający do 5 m) jak i metalimnion były przesycone tlenem. Ocena
warunków tlenowych oparta o średnie stężenie tlenu w warstwach przydennych kwalifikuje jezioro
Wapińskie do I klasy czystości. Wszystkie pozostałe wskaźniki zanieczyszczeń (fizyczne, chemiczne,
biologiczne i bakteriologiczne) odpowiadają również normom klasy docelowej, przy czym zdecydowana większość spełnia warunki klasy I. Jezioro jest zatem ubogie tak w związki organiczne jak i
mineralne. Rezultatem niskiej zawartości substancji pokarmowych jest niewielka produkcja pierwotna
obrazowana małymi stężeniami chlorofilu „a" i suchej masy sestonu. W planktonie wiosennym dominowały okrzemki z gatunku Synedraacus vacus. W okresie letnim nie stwierdzono zdecydowanej
przewagi organizmów jednej grupy. Na stanowisku usytuowanym w północnej części misy udział
okrzemek i sinic był taki sam, natomiast stanowisku usytuowanym w części południowej większym
udziałem odznaczały się sinice (41,3 %), a wśród nich Microcystis aeruginosa faerug oraz Oscillatoria
fragilis.
Porównanie ostatnich wyników badań jeziora z poprzednimi, wykonanymi w 1987 r. wskazują
na poprawę stanu czystości akwenu. W 1987 roku jezioro Wapińskie zakwalifikowano do II klasy
czystości, przy czym ze względu na niskie miano coli wypadkową klasę czystości obniżono do III.
Wzrost jakości wody jest szczególnie wyraźny w odniesieniu do związków biogennych i bakteriologii.
Wysokiej jakości wód sprzyjają korzystne warunki zlewniowe (mała, zalesiona zlewnia, oraz
niewielka wymiana wody w roku). Na niską wypadkową kategorię podatności jeziora na degradację
wpłynęły mniej korzystne cechy naturalne misy, zwłaszcza niewielka głębokość, stosunek objętości
wód do długości linii brzegowej, a także brak stratyfikacji.
Porównując wyniki ostatnich badań z roku 1998 z wynikami z roku 1987 wnioskować należy,
że nastąpiła poprawa stanu czystości akwenu. W roku 1987 jezioro to kwalifikowało się do II klasy
Str. 81
czystości, lecz ze względu na niskie miano coli wypadkową klasę czystości obniżono do III. Wzrost
jakości wody jest szczególnie widoczny w odniesieniu do bakteriologii i związków biogennych [9,13]
W latach 2002-2003 Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny przeprowadził 9 kontroli
jakości wody jeziora Wapińskiego, z czego 6 w 2002 roku i 3 w roku 2003. Kontrolowane było miejsce zwyczajowo wykorzystywane do kąpieli umiejscowione w miejscowości Maryniec. Obiekt ten nie
spełniał wymogów Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 6 maja 1997 roku w sprawie określenia
warunków bezpieczeństwa osób przebywających w górach, pływających, kąpiących i uprawiających
sporty wodne, głównie z uwagi na brak urządzeń sanitarnych oraz innych urządzeń jak natryski i szatnie. Decyzją PPIS w Złotowie w sezonie letnim w/w kąpielisko objęte było nadzorem sanitarnym,
pomimo że nie spełniało wymogów. Od roku 2004 obiekt ten zdjęto z ewidencji w związku
z niespełnieniem wymogów określonych w przepisach oraz ze względu na likwidację laboratorium
badania wody PSSE w Złotowie.
Spośród przeprowadzonych analiz wody tylko jedna z nich wykonana 7 sierpnia 2002 roku
stwierdziła nie spełnienie wymogów obowiązujących przepisów (Rozporządzenia Ministra Zdrowia z
dnia 16 października 2002 r. w sprawie wymagań, jakim powinna odpowiadać woda w kąpieliskach),
woda nie nadawała się do kąpieli ze względu na przekroczenie dopuszczalnej liczby bakterii z grupy
coli typu kałowego.
[PPIS w Złotowie].
3.4.2.3. Pozostałe cieki wodne
Na obszarze gminy na uwagę zasługują rowy melioracyjne, pełniące ważną funkcję
w gospodarce wodnej.
Długość ich na terenie gminy to 108,9 km. Obszar zmeliorowany zajmuje 2 104 ha, w tym
1 831 ha stanowią grunty orne zaś 273 ha użytki zielone. Część tych obszarów objętych jest działalnością Gminnej Spółki Wodnej Krajenka (40,719 km długości i 755,84 ha powierzchni zmeliorowanych).
3.4.2.4. Źródła zanieczyszczeń wód powierzchniowych
Przyczyną ciągle jeszcze zbyt wysokiego stopnia zanieczyszczenia wód powierzchniowych w
Wielkopolsce oraz w gminie Krajenka są przede wszystkim ośrodki przemysłowe i aglomeracje miejskie, z których oprócz ścieków komunalnych odprowadzane są do rzek nieoczyszczone wody opadowe. Zwiększyła się również w ostatnich latach presja źródeł zlokalizowanych na terenach wiejskich.
Wzrostowi konsumpcji wody z wodociągów grupowych nie towarzyszy budowa systemów kanaliza-
Str. 82
cyjnych i oczyszczalni ścieków. Ścieki wiejskie odprowadzane nielegalnie do cieków lub gruntu zanieczyszczają wody powierzchniowe oraz płytsze warstwy wód podziemnych. Nie można pominąć
negatywnego oddziaływania rolnictwa na jakość wód. Wraz ze spływami powierzchniowymi do wód
wprowadzane są związki biogenne oraz toksyczne związki będące składnikami środków ochrony roślin.
Największym źródłem zanieczyszczenia wód powierzchniowych w województwie wielkopolskim jest gospodarka komunalna, z uwagi na olbrzymi ładunek zanieczyszczeń, jaki odprowadza do
rzek. Ścieki komunalne obejmują ścieki odprowadzane siecią kanalizacyjną przez jednostki będące w
gestii przedsiębiorstw i zakładów wodno-kanalizacyjnych. Ścieki te nie obejmują wód opadowych i
infiltracyjnych odprowadzanych siecią komunalną[14].
Na teren istniejącej oczyszczalni ścieków w roku 2003 dowożono 20 dam3 ścieków.
Ilość ścieków dopływających na oczyszczalnię w ciągu roku to 120 dam3 zaś ilość wód opadowych i
ścieków dowożonych to 21 dam3. Ścieki po oczyszczeniu trafiają do odbiornika, którym jest rzeka
Głomia. Zrzut oczyszczonych ścieków ma miejsce na odcinku około 150 metrów biegu rzeki.
Na terenie miasta Krajenka istnieją nieskanalizowane posiadłości, których ścieki mają ujście
do rzeki Głomii, stanowiąc jej bezpośrednie zanieczyszczenie. Ponadto całkowite nieskanalizowanie
terenów wiejskich gminy sprawia, że mieszkańcy odprowadzają ścieki w sposób niekontrolowany, do
szamb lub bezpośrednio do środowiska (rzeki, gleba).
3.4.2.5. Urządzenia wodne
Na terenie gminy znajdują się urządzenia wodne tj. jazy oraz zastawki.
Lokalizacja jazów występujących na rzece Głomii (oraz towarzyszącym im Małym Elektrowniom
Wodnym - MEW) znajdujących się w miejscowościach:
•
Krajenka
-28+750 km,
•
Skórka
-14+750 km.
Kanał Augustowski o długości 12,740 km wyposażony jest w zastawki znajdujące się na terenie wsi
Śmiardowo Krajeńskie na odcinku 6+230 km oraz 7+660 km.
Kanał Sokoleński o długości 4,690 km nie jest wyposażony w żadne urządzenia wodne.
Przegradzanie rzek jazami i zaporami zmniejsza przestrzeń życiową wielu gatunków ryb, potrzebujących dla swego rozwoju względnie stałych warunków termicznych wody i jej czystości oraz
szybkości prądu. Spiętrzanie wody, niezależnie od jego celu, ma jednoznacznie negatywny wpływ na
stosunki ekologiczne rzeki, niszczy jej charakter, czyniąc na pewnym odcinku w miejsce wody płynącej, dobrze natlenionej, zbiornik wody stagnującej lub o małym przepływie. Każdy stopień wodny jest
przegrodą zaburzającą ciągłość ekologiczną rzeki, ograniczając bądź wstrzymując całkowicie migrację
wielu gatunków ryb. W celu minimalizacji stopnia tych zaburzeń budowane są przepławki dla ryb,
Str. 83
których wymóg nakłada na inwestora Prawo Wodne. Urządzenia hydrotechniczne (budowle wodne)
służące piętrzeniu wody o wysokości piętrzenia powyżej 1 m powinny posiadać przepławki dla ryb
aby umożliwić drożność rzeki.
Do budowli wodnych w myśl Prawa wodnego należą także budowle komunikacyjne – mosty. Wyróżnić tu można 3 budowle komunikacyjne (mosty) znajdujące się w miejscowościach:
•
Krajenka, długość mostu 22 m;
•
Żeleźnica, długość mostu 6,3 (stare koryto rzeki Głomii) i 7,8 m;
•
Skórka, długość mostu 22,8 m.
3.5. Powietrze atmosferyczne
Czynnikiem mającym niezmierny wpływ na jakość i poziom życia człowieka jest stan czystości powietrza atmosferycznego.
Na terenie Krajenki mieszkańcy są zaopatrywani w ciepło dla potrzeb centralnego ogrzewania,
ciepłej wody użytkowej i wentylacji z lokalnych źródeł ciepła na paliwo gazowe oraz ze źródeł ciepła
na paliwo stałe (głównie węgiel). Dotyczy to głównie budownictwa wielorodzinnego oraz budynków
użyteczności publicznej.
Na terenie miasta Krajenka znajdują się 24 bloki mieszkalne oraz 16 obiektów użyteczności
publicznej (4 przedszkola, 8 szkół, Urząd Gminy i Miasta, Dom Kultury i inne). Budynki te zaopatrywane są w ciepło z: 4 kotłowni zbiorczych gazowych, oraz 2 kotłowni węglowych przy ulicy Wł. Jagiełły i T. Kościuszki.
Budynki mieszkalne jednorodzinne są zasilane z własnych kotłowni, w przeważającej części węglowych.
Na szczególną uwagę w stanie zaopatrzenia gminy w czynniki energetyczne zasługuje stopień
zgazyfikowania omawianego obszaru. Gaz ziemny doprowadzany jest oprócz miasta Krajenki do
większych miejscowości gminy: Podróżna, Śmiardowo Krajeńskie, Augustowo, i Głubczyn [15].
Szczegółowe zestawienie zróżnicowania i wyposażenia kotłowni budynków użyteczności
publicznej w urządzenia techniczne zawarto w tabeli.
Tabela 27: Zestawienie obiektów użyteczności publicznej pod względem ich zaopatrzenia w
energię.
Lp.
Obiekt
1.
Szkoła Podstawowa w Krajence
Publiczne Przedszkole w Krajence
Publiczne Gimnazjum w Krajence
2.
3.
Stan techniczny
Instalacja centralnego ogrzewania na paliwo gazowe z własnej
kotłowni. Zużycie gazu ok. 65 m3/godz.
Instalacja centralnego ogrzewania zdalczynne, kotłownia w budynku Szkoły Podstawowej w Krajence
kotłowni. Zużycie gazu ok. 4000m3/miesiąc
Lp.
Obiekt
4.
11.
Publiczna Szkoła Podstawowa
w Skórce
Publiczne Przedszkole w
Skórce
i Przedszkole w Dolniku
w Głubczynie
Publiczne Przedszkole w
Głubczynie
w Głubczynie filia w Śmiardowie Krajeńskim
w Głubczynie
Publiczne Przedszkole filia w
Podróżnej
Dom Kultury w Krajence
12
Sala Gimnastyczna
13.
Zespół Szkół Spożywczych w
Krajence
14.
Budynek Internatu Krajenka
15
Budynek Gospodarczy
Budynek Gospodarczy
Laboratorium – Garaże
Budynek Wielofunkcyjny przy
Młynie
5.
6.
7.
8.
9.
10.
Str. 84
Stan techniczny
Instalacja centralnego ogrzewania na węgiel z własną kotłownią.
Zużycie węgla około 50 T/rok
kotłowni. Zużycie gazu ok.
5000 m3/miesiąc
3000 m3/miesiąc
55 m3/godz.
55 m3/godz.
Korzystny system zaopatrzenia w ciepło mieszkańców miasta i gminy stanowi duże znaczenie
dla jakości powietrza atmosferycznego. Dodatkowym atutem jest brak przemysłowych źródeł emisji
zanieczyszczeń.
Niekorzystnym natomiast czynnikiem jest wpływ zanieczyszczeń z gmin sąsiednich, a w
szczególności z miasta Piły.
3.5.1. Źródła zagrożeń powietrza atmosferycznego
Średni skład czystego powietrza atmosferycznego przyjmowany jest za stały. Jego główne
składniki azot, tlen i argon stanowią łącznie 99,9 % objętości. Wśród pozostałych największy udział
mają dwutlenek węgla, neon oraz hel. Poza stałymi składnikami, w powietrzu atmosferycznym występuje cały szereg innych składników emitowanych do atmosfery w wyniku procesów zachodzących w przyrodzie bądź w wyniku działalności człowieka (para wodna, pyły, zarodniki roślin, bakterie, gazy: CO, SO, NO, NH3 i inne). Wszystkie substancje stałe, ciekłe lub gazowe zmieniające
Str. 85
średni skład atmosfery uznawane są za zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego.
O stanie powietrza decyduje wielkość i przestrzenny rozkład emisji ze wszystkich źródeł, z
uwzględnieniem przepływów transgenicznych i przemian fizykochemicznych zachodzących w atmosferze.
Źródłem naturalnych zanieczyszczeń są np.: pożary lasów, erozja skał i gleb, wybuchy wulkanów. Największym antropogenicznym źródłem emisji zanieczyszczeń jest proces energetycznego
spalania paliw. Równie istotnymi źródłami są przemysł metalurgiczny, chemiczny, rafineryjny oraz
motoryzacja. Przyczyną zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego amoniakiem i metanem jest
hodowla zwierząt gospodarskich. Duże ilości metanu powstają również podczas wydobycia węgla
oraz na składowiskach odpadów. Zanieczyszczenia powietrza mogą wpływać na stan zdrowia ludzi,
oddziaływują również na systemy oddechowe roślin, odczynu gleby i wód powierzchniowych.
Ze względu na strukturę krajowych źródeł emisji zanieczyszczeń stosuje się podział zanieczyszczeń powietrza na następujące grupy:
•
zanieczyszczenia podstawowe: dwutlenek siarki, dwutlenek azotu i pył. Powstają one głównie
ze spalania paliw w elektrowniach, elektrociepłowniach, kotłowniach lokalnych i zakładach
pracy. Stężenia tych zanieczyszczeń charakteryzują się wyraźną zmiennością w ciągu roku - w
sezonie zimowym następuje wzrost ilości dwutlenku siarki i pyłu;
•
zanieczyszczenia specyficzne powstające w wyniku procesów technologicznych;
•
zanieczyszczenia emitowane ze źródeł mobilnych;
•
zanieczyszczenia wtórne powstające w wyniku reakcji i przemian związków w zanieczyszczonej atmosferze.
Zanieczyszczenia usuwane są z atmosfery poprzez proces suchego osiadania lub wymywania
przez opady atmosferyczne oraz w wyniku reakcji chemicznych, które prowadzą do powstania innych
związków chemicznych zwanych zanieczyszczeniami wtórnymi.
Emisja zanieczyszczeń do powietrza wpływa na stan zdrowia ludności jak również na roślinność i
zmiany pH gleby i wód powierzchniowych.
3.5.1.1. Przemysł
Głównym
źródłem
zanieczyszczeń
powietrza
jest
przemysł,
którego
działanie
i funkcjonowanie związane jest z emisją zanieczyszczeń wprowadzanych do atmosfery w postaci stałej, ciekłej i gazowej. Wielkość emisji charakteryzuje się jako ilość substancji wyemitowanej w jednostce czasu. Źródłem danej emisji zanieczyszczenia jest miejsce wytworzenia substancji zanieczyszczających.
Na terenie gminy Krajenka sytuacja związana z emisją zanieczyszczeń do powietrza jest dobra. Istniejące na tym terenie zakłady produkcyjne mają uregulowaną sytuację prawną dotyczącą emisji zanieczyszczeń do powietrza.
Str. 86
Zakładem potencjalnie mogącym wprowadzać zanieczyszczenia do powietrza jest były tartak
zlokalizowany w centralnej części miasta Krajenka. Zakład ten jest na etapie zmian organizacyjnowłasnościowo-prawnych w związku ze zmianą właściciela. Pierwotny funkcjonujący zakład emitował
do atmosfery ilości zanieczyszczeń wymagające pozwolenia. Zakład ten posiadał decyzję Starosty
Złotowskiego w sprawie dopuszczalnej emisji zanieczyszczeń do powietrza, obowiązującą do 31
grudnia 2005 roku. Źródłem zanieczyszczeń na terenie zakładu są 2 wentylacje przyrzynalni o wysokości emitora 12,5 m oraz kotłownia opalana odpadami drewna niewymagająca określenia maksymalnej ilości i rodzaju substancji zanieczyszczających, dopuszczalnych do wydalania do powietrza.
Pilskie Przedsiębiorstwo Wielobranżowe „MATBUD” sp. z o.o. w Krajence również posiada
decyzję w/w organu na dopuszczalną emisję zanieczyszczeń do powietrza ważną do 31 grudnia 2005
roku. Źródłem zanieczyszczeń na terenie zakładu jest kotłownia węglowa, opalana węglem kamiennym oraz odpadami drewna. Emisja zanieczyszczeń następuje za pomocą emitora o wysokości 24 m.
Drugim źródłem powstawania zanieczyszczeń jest proces klejenia drewna - wysokość emitora to 6 m,
oraz obróbki drewna – wysokość emitora 15 m. Emisję zanieczyszczeń powoduje emitor lakierni o
wysokości 7 m oraz emitor klejarni o wysokości 7 m. Wszystkie obiekty oprócz emitora zanieczyszczeń z procesu klejenia drewna wyposażone są w urządzenia do redukcji zanieczyszczeń. Ostatnim
działaniem pokontrolnym na terenie Pilskiego Przedsiębiorstwa Wielobranżowego „MATBUD” sp. z
o. o. w Krajence jest zakaz spalania w istniejącym na terenie zakładu kotle węglowym płyty wiórowej.
Gminna Spółdzielnia „SCH” w Krajence posiada pozwolenie na emisję zanieczyszczeń wydalanych do powietrza dla Bazy Magazynowo - Skupowej zlokalizowanej w Krajence przy ul. Domańskiego. Źródłem powstawania zanieczyszczeń są 2 komory wędzarnicze ogrzewane drewnem olchowym. Wysokość emitora to 5 m. Pozostałe źródła zanieczyszczeń znajdujące się na terenie zakładu nie
podlegają obowiązkowi posiadania decyzji określającej dopuszczalna ilość i rodzaj substancji zanieczyszczających dopuszczalnych do wprowadzania do powietrza z uwagi iż ich łączna wydajność
cieplna zainstalowanych urządzeń nie przekracza 0,5 MWt dla opalanych węglem i 1 MWt dla opalanych gazem.
„CHRISTIANAPOL” Sp. z o. o. fabryka Mebli Tapicerowanych - Zakład Produkcyjny posiada pozwolenie na emisję zanieczyszczeń powstających podczas pracy zakładu na stanowisku klejenia.
Zanieczyszczenia są wprowadzane do środowiska za pomocą 3 emitorów o wysokości 7 m. Podczas
klejenia drewnianych stelaży powstaje na terenie tego zakładu zorganizowana emisja zanieczyszczeń.
Zakład ten posiada decyzję Starosty na emisję zanieczyszczeń ważną do 31 grudnia 2005 roku.
3.5.1.2. Emisja niska
W obecnej chwili mieszkańcy terenu gminy zaopatrują się w energię cieplną z różnych źródeł
w zależności od posiadanych na ten cel środków finansowych. Na podstawie analizy zawartej w „planie zaopatrzenia gminy i miasta Krajenka w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe” założono, że
Str. 87
60 % źródeł ciepła stanowią źródła opalane węglem kamiennym i drewnem, zaś 40 % stanowią źródła
gazowe. W szacowaniach tych pominięto źródła opalane olejem opałowym, napędowym lub innymi
niż węgiel, drewno i gaz ziemny paliwami ze względu na ich minimalny udział w bilansie paliwowym
miasta i gminy.
W indywidualnym mieszkalnictwie funkcjonują jeszcze kotły komorowe tradycyjne o małej
sprawności. W urządzeniach tych spalany jest często niskiej jakości niesortymentowany węgiel oraz
różnego typu odpady komunalne i materiały odpadowe.
Zanieczyszczenia emitowane są do atmosfery z emitorów o wysokości do 10 m. Powoduje to rozprzestrzenianie się zanieczyszczeń po całej okolicy.
Uciążliwości powodowane emisją zanieczyszczeń do atmosfery, powstałe podczas zaopatrywania mieszkańców w ciepło dominują w okresie zimowym.
W obecnie zmieniającym się sposobie zaopatrywania mieszkańców w energię cieplną jak
również ze względu na istniejące możliwości wynikające z zaopatrzenia miasta Krajenki oraz kilku
wsi w gaz ziemny nie jesteśmy w stanie szacunkowo określić ilu mieszkańców zaopatrujących się w
ciepło korzysta z ogrzewania węglowego a jaki z ogrzewania gazowego. Dlatego też niemożliwy do
określenia jest stopień emisji zanieczyszczeń na terenie gminy.
Z uwagi na fakt, że na terenie gminy nie są prowadzone badania zanieczyszczenia powietrza,
do analizy jego stanu wzięto pod uwagę wyniki badań prowadzonych na terenie pobliskich miast.
Miasta te leżą w najbliższym sąsiedztwie z gminą.
Faktem jest, iż zanieczyszczenia mogą przemieszczać się na pewne odległości w zależności od
siły i kierunku wiatru. Dlatego tak istotna jest znajomość potencjalnych zagrożeń ze strony sąsiadujących większych aglomeracji miejskich.
Badania dopuszczalnych stężeń SO2 oraz NO2 oraz pyłu zawieszonego prowadzono w mieście
Piła oraz w roku 2001 i 2002 w mieście Złotów.
Szczegółową charakterystykę pomiarów zanieczyszczeń powietrza w mieście Piła przedstawiono w
tabelach:
Tabela 28: Wyniki pomiarów zanieczyszczenia powietrza - stacja Piła w 2001 roku.
Wskaźnik
Średnie miesięczne stężenia [µg/m3 ]
IV
V
VI
VII VIII
IX
I
II
III
X
XI
XII
NO2
25,4
19,6
19,6
15,5
9,1
9,6
8,0
11,8
12,3
10,5
8,5
15,4
SO2
10,4
7,0
4,5
3,1
5,0
3,1
2,0
Pył zawieszony
1,6
2,6
4,6
4,5
9,7
71,4
59,9
51,8
48,3
48,3
32,5
34,8
37,2
45,5
61,6
51,5
50,8
Str. 88
Średnie miesięczne stężenia [µg/m3]
Wskaźnik
I
II
III
IV
V
VI
VII
VIII
IX
X
XI
XII
N02
22,1
18,4
14,6
13,4
8,9
6,6
7,4
9,8
13,4
16,0
19,3
22,7
S02
13,2
5,3
5,6
4,8
3,5
3,6
4,6
6,3
5,5
7,6
10,5
17,4
Pył zawieszony
51,8
44,8
49,4
42,8
36,2
35,8
41,6
70,1
43,7
55,0
62,9
103,7
Średnie miesięczne stężenia [µg/m3]
Wskaźnik
N02
S02
Pył zawieszony
I
II
III
IV
V
VI
VII
VIII
IX
X
XI
XII
34,0
33,0
25,2
15,8
23,7
12,8
15,1
12,2
13,6
10,8
9,1
10,3
10,5
7,9
15,4
3,8
19,1
5,4
19,3
12,4
20,6
10,7
20,0
12,8
124,0 104,1
71,9
58,5
39,8
41,9
26,3
40,9
39,9
49,4
71,3
-
Na podstawie analizy wyników stwierdzić można, iż stężenia zanieczyszczenia powietrza
związkiem SO2 różnią się w zależności od pory roku. W okresie letnim kształtują się one na poziomie
około 3 µg/m3 zaś w okresie zimowym około 7 µg/m3 (dla roku 2001).
Stężenia tlenku azotu nie wykazują znacznych różnic stężeń w czasie roku. Spośród prowadzonych
badań nie było przekroczeń stężeń maksymalnych dla badanych związków.
Prowadzone badania stężenia pyłu zawieszonego na terenie Piły wskazują na jego zmienną
zawartość w zależności od pory roku. Największe stężenia badanej substancji występują w okresie
zimowym. Widoczny jest więc wpływ niskiej emisji.
W roku 2001 – 2002 przeprowadzono badania stężeń związków SO2 oraz NO2 na terenie Złotowa. Wyniki badań umieszczono w tabeli:
Tabela 31: Wyniki pomiarów zanieczyszczenia powietrza na terenie Złotowa w latach 2001 i
2002.
SO2 [μg/m3]
Rok
Stanowisko średnia okresu
grzewczego
NO2[μg/m3]
średnia
okresu
letniego
średnia
roczna
średnia
okresu
grzewczego
średnia
okresu
letniego
średnia
roczna
2001
Złotów
7,17
1,22
4,19
14,93
4,95
9,94
2002
Złotów
-
-
4,1
-
-
9,2
Str. 89
Na podstawie przeprowadzonej analizy wnioskujemy, iż stężenia zanieczyszczeń badanych
związków dwutlenku azotu i siarki nie przekraczają dozwolonych maksymalnych stężeń. Ponadto
średnie ich stężenia na przełomie dwóch lat są bardzo zbliżone, co oznacza, że w krótkim czasie nie
zwiększyła się emisja tych substancji do powietrza.
Z przeprowadzonej analizy wyników stężeń zanieczyszczeń stwierdzić można, że teren ten nie
jest obciążony emisją wysokich stężeń zanieczyszczeń atmosferycznych.
3.5.1.3. Emisja komunikacyjna
Ważnym źródłem zanieczyszczeń wprowadzanych do powietrza jest wykorzystywanie paliw
płynnych do napędzania silników w pojazdach samochodowych, w kolejnictwie oraz w maszynach
rolniczych innych urządzeń. Podstawowy problem stanowi emisja szkodliwych związków wpływających na stan czystości powietrza.
Drugim istotnym elementem tego źródła jest powstawanie zanieczyszczeń podczas przeładunku oraz tankowania paliw.
Na terenie gminy Krajenka istnieją trzy stacje paliw: dwie na terenie Miasta Krajenka oraz
jedna we wsi Dolnik.
Stacje te posiadają aktualne zezwolenia na wytwarzanie odpadów niebezpiecznych powstających w
wyniku ich działalności.
Istotne znaczenie ma wzrost ilości samochodów oraz związany z tym wzrost natężenia ruchu.
Obecność spalin samochodowych najsilniej odczuwalna jest w sezonie letnim, gdzie obok toksycznych spalin tworzy się przypowierzchniowa warstwa ozonu pochodzenia fotochemicznego.
W wyniku wielu czynników trudno jest określić ilość emitowanych substancji toksycznych do
atmosfery powstałych z pracy silników pojazdów. Dlatego też dla szacunkowego określenia ilości
emitowanych substancji do atmosfery powstających w wyniku pracy silników pojazdów posłużono się
danymi statystycznymi składu mieszanki dla poszczególnych silników i odpowiadające im emisje
substancji. Określono sumaryczną emisję na podstawie pozycji literaturowej J. Jakubowskiego – „Motoryzacja a środowisko” i przedstawiono w tabeli:
Tabela 32: Średni skład spalin silnikowych.
[% objętościowe]
Składnik
Azot
Tlen
Para wodna
Dwutlenek węgla
Tlenek węgla
Tlenki azotu
Węglowodory
Sadza
Aldehydy
Silniki o zapłonie
iskrowym
24-77
0,3-8
3,0-5,5
5,0-12
0,5-10
0,0-0,8
0,2-3
0,Cró,04
0.0-0.2
Silniki wysokoprężne
Uwagi
76-78
2-18
0.5-4
1-10
0,01-0,5
0,0002-0,5
0,009-0,5
0,01-1.1
0.001 -0.009
nietoksyczny
nietoksyczny
nietoksyczny
nietoksyczny
toksyczny
toksyczny
toksyczny
toksyczny
toksyczny
Str. 90
W 2000 roku na drodze wojewódzkiej numer 188 Człuchów – Piła, na odcinku Blękwit – Krajenka oraz Krajenka – Piła dokonano pomiaru natężenia ruchu drogowego.
Badania takie przeprowadzono również na drodze wojewódzkiej Nr 190 Krajenka – Gniezno, na odcinku Krajenka – Wysoka. Zestawienie wyników pomiarów zestawiono w tabeli:
Tabela 33: Natężenie ruchu drogowego na terenie gminy Krajenka w 2000 roku .
[poj.umow./dobę]
Samochody osobowe
[poj.umow./dobę]
Samochody ciężarowe
[poj.umow./dobę]
3879
3546
333
3443
3195
248
1145
997
148
Pojazdy ogółem
Nr drogi (nazwa odcinka)
Nr 188 Człuchów – Piła
Odc. Blękwit – Krajenka
Nr 188 Człuchów – Piła
Odc. Krajenka – Piła
Nr 190 Krajenka – Gniezno
Odc. Krajenka – Wysoka
Na podstawie przeprowadzonej analizy wyników należy wnioskować, że natężenie samochodów osobowych na drodze wojewódzkiej Nr 188 jest trzykrotnie większe aniżeli na drodze wojewódzkiej 190. Podobnie kształtuje się kwestia samochodów ciężarowych, natężenie na drodze Nr 188
jest znacznie większe od natężenia na trasie Nr 190.
Na terenie dróg powiatowych nie przeprowadzono w ostatnich latach pomiarów natężenia
ruchu drogowego. W sierpniu 2003 roku na drogach gminnych dokonano pomiaru natężenia ruchu.
Pomiary wykonano na ulicy T. Kościuszki, Toruńskiej, Winiary, Matejki. Targowej.
Natężenie ruchu na tych ulicach kształtował się:
ü T. Kościuszki – 676 pojazdów/dobę,
ü Toruńska – 326 pojazdów/dobę,
ü Winiary – 595 pojazdów/dobę,
ü Matejki – 217 pojazdów/dobę,
ü Targowa – 335 pojazdów/dobę.
Na uwagę zasługuje również natężenie ruchu pociągów na terenie gminy na trasie Tczew –
Kostrzyn. Według danych z Zakładu Linii kolejowych w Gorzowie Wlkp. Sekcja Eksploatacji Piła w
roku 2003/2004 natężenie ruchu pociągów towarowych na tej trasie wynosi 2/dobę, zaś pasażerskich
13/dobę a w sezonie letnim 15/dobę.
Źródłem powstawania zanieczyszczeń pyłowych emitowanych do środowiska mogą być
obiekty tj. składowisko odpadów, oczyszczalnia ścieków.
Str. 91
3.6. Środowisko akustyczne
Hałasem nazywamy wszystkie niepożądane, dokuczliwe, nieprzyjemne lub szkodliwe drgania
mechaniczne ośrodka sprężystego oddziaływujące na organizm ludzki.
Według ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 roku Prawo ochrony środowiska (Dz. U. Nr 62, poz.
627 ze zmianami) hałasem określa się dźwięki o częstotliwościach od 16 Hz do 16.000 Hz, zaś poziomem hałasu równoważny poziom dźwięku A wyrażony w decybelach (dB). Hałas uważany jest za
ważny czynnik zanieczyszczający środowisko.
Stan klimatu akustycznego jest jednym z najistotniejszych czynników określających jakość
środowiska, bezpośrednio odczuwalnym przez człowieka i mającym fundamentalne znaczenie dla
możliwości odpoczynku i regeneracji sił. Narażenie na hałas stanowi zagrożenie dla zdrowia człowieka. W przypadku hałasów o szczególnie wysokich poziomach, występujących najczęściej na stanowiskach pracy, destrukcyjne skutki objawiają się szczególnie w obrębie układu słuchu, jednakże nie są
do niego ograniczone. Negatywne oddziaływanie hałasu obserwuje się również w układzie krwionośnym, pokarmowym i nerwowym u osób narażonych na hałas poza stanowiskiem pracy - w miejscu
zamieszkania lub codziennego odpoczynku. Objawia się ono występowaniem stanów irytacji, znużenia, trudnościami w koncentracji, zasypianiu i zaburzeniami snu. Hałas zmniejsza możliwości wykonywania prac koncepcyjnych a nawet rutynowych prac umysłowych, utrudnia proces uczenia się,
zmniejsza zrozumiałość mowy. Spośród wielu rodzajów hałasu (komunikacyjny, przemysłowy i komunalny) najtrudniejszy problem, ze względu na obszar i liczbę osób objętych jego oddziaływaniem
oraz praktyczne możliwości ograniczania, stanowi aktualnie hałas komunikacyjny, w szczególności
drogowy. Zagadnienia dotyczące hałasu przemysłowego są dobrze rozpoznane, istniejące konflikty
mają zwykle charakter lokalny, a obowiązujące regulacje prawne oraz dostępne technologie i metody
zmniejszania hałasu, umożliwiają na ogół skuteczną eliminację istniejących zagrożeń.
Według badań prowadzonych przez Unię Europejską około 20 % mieszkańców państw Unii
(tj. ok. 80 milionów osób) jest w miejscu zamieszkania narażonych na hałas o poziomie równoważnym przekraczającym 65 dB, uznanym za górną granicę poziomów dopuszczalnych, natomiast około
170 milionów mieszka na terenach o poziomie równoważnym pomiędzy 55 i 65 dB, co uznaje się za
przyczynę różnych stresów. Liczby te w krajach unijnych ciągle rosną. Zahamowania tej tendencji nie
udało się uzyskać mimo wieloletniej polityki ograniczania emisji hałasu z poszczególnych typów źródeł (pojazdy samochodowe, statki powietrzne, różnego rodzaju maszyny i urządzenia pracujące na
wolnym powietrzu). W Polsce liczbę osób zagrożonych hałasem szacuje się na około 13 mln
(na podstawie danych Inspekcji Ochrony Środowiska). Badania wykonane przez CBOS w roku 1999
wykazały, że 36 % ludności Polski jest często lub bardzo często narażonych na uciążliwy i męczący
hałas, a tylko 28 % odczuwa takie uciążliwości bardzo rzadko. Dyskomfort akustyczny dotyczy najczęściej miejsca zamieszkania, przy czym wśród mieszkańców miast występuje on dwukrotnie czę-
Str. 92
ściej niż na wsi. Podstawowy problem stanowią hałasy drogowe, w dalszej kolejności osiedlowe i
sąsiedzkie, w znacznie mniejszym stopniu natomiast lotnicze, przemysłowe i inne.[10].
Wskaźnikiem oceny hałasu w środowisku jest poziom równoważny dla przedziału czasu odniesienia. Równoważny poziom dźwięku A określa się w decybelach (dB). Dopuszczalne wartości
równoważnego poziomu dźwięku podano w załącznikach do rozporządzenia Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia 13 maja 1998 roku w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. Nr 66, póz. 436), które zgodnie z ustawą z dnia 19 grudnia 2002
r. o zmianie ustawy o odpadach oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 7, poz. 78) obowiązują do
30.06.2004 roku.
Poziomy dopuszczalne dotyczą emisji hałasu na danym terenie. Na terenach niewyszczególnionych w załączniku do w/w rozporządzenia, dopuszczalny poziom hałasu określa się, przyjmując
wartości dopuszczalne dla rodzaju terenu o zbliżonym przeznaczeniu. Dopuszczalny poziom hałasu w
środowisku na terenie podlegającym zaliczeniu do dwóch lub więcej rodzajów terenów wyszczególnionych w załączniku do rozporządzenia określa się, przyjmując wartości dopuszczalne poziomów
dźwięku odpowiadające najniższym dopuszczalnym poziomom dźwięku dla tych terenów. W rozporządzeniu, określono także standardy emisyjne dla takich obiektów jak drogi lub linie kolejowe (wartości określone dla dróg i linii kolejowych stosuje się także dla torowisk tramwajowych poza pasem
drogowym) jak i poziomy hałasu w środowisku powodowanego przez linie elektroenergetyczne oraz
starty, lądowania i przeloty statków powietrznych.
Wykaz dopuszczalnych wartości poziomu dźwięku zawartych w w/w rozporządzeniu przedstawiają tabele:
Tabela 34: Dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku powodowanego przez poszczególne
grupy źródeł hałasu, z wyłączeniem powodowanego przez linie elektroenergetyczne
oraz starty, lądowania i przeloty statków powietrznych.
Dopuszczalny poziom hałasu - poziom dźwięku A w dB
Lp.
Przeznaczenie terenu
a. Obszary A ochrony uzdrowiskowej
b. Tereny szpitali poza miastem
a. Tereny wypoczynkowo-rekreacyjne poza
miastem
b. Tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej
2 c. c. Tereny zabudowy związanej ze stałym lub
wielogodzinnym pobytem dzieci i młodzieży
d. d. Tereny domów opieki
e. e. Tereny szpitali w miastach
a. a. Tereny zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej i zamieszkania zbiorowego
3 b. b. Tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej z usługami rzemieślniczymi
c. Tereny zabudowy zagrodowej
4 a. Tereny w strefie śródmiejskiej miast powyżej
l
drogi lub linie kolejowe'
pora dnia A2 pora nocy A3
50
40
pozostałe obiekty i grupy
źródeł
pora dnia
B4 hałasu
pora nocy B5
40
35
55
45
45
40
60
50
50
40
65
55
55
45
Str. 93
Dopuszczalny poziom hałasu - poziom dźwięku A w dB
Lp.
drogi lub linie kolejowe'
pora dnia A2 pora nocy A3
pozostałe obiekty i grupy
źródeł
pora dnia
B4 hałasu
pora nocy B5
100 tys. mieszkańców ze zwartą zabudową
mieszkaniową i koncentracją obiektów administracyjnych, handlowych i usługowych
1
- wartości określone dla dróg i linii kolejowych stosuje się także dla torowisk tramwajowych poza pasem drogowym;
–pora dnia A -przedział czasu odniesienia równy 16 godzinom;
3
- pora nocy A - przedział czasu odniesienia równy 8 godzinom;
4
- pora dnia B - przedział czasu odniesienia równy 8 najmniej korzystnym godzinom dnia;
5
- pora nocy B - przedział czasu odniesienia równy l najmniej korzystnej godzinie nocy.
2
Tabela 35: Dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku powodowanego przez linie elektroenergetyczne oraz starty, lądowania i przeloty statków powietrznych.
Lp.
1
2
a. Obszary A ochrony uzdrowiskowej;
b. Tereny szpitali, domów opieki, zabudowy związanej ze stałym lub wielogodzinnym pobytem dzieci i młodzieży.
a. Tereny zabudowy mieszkaniowej
jedno i wielorodzinnej oraz zagrodowej;
b. Tereny wypoczynkowo-rekreacyjne
poza miastem.
Dopuszczalny poziom hałasu wyrażony długotrwałym, średnim poziomem
dźwięku A i równoważnym poziomem dźwięku A w dB
starty, lądowania i przeloty statków powietrzlinie elektroenergetyczne
nych
Poziom dźwięku A w dB
Długotrwały, średni
Ekspozycyjny
Równoważny
1
2
1
2
pora dnia
pora nocy
pora nocy
pora dnia
pora nocy
55
45
83
45
40
60
50
83
50
45
1
-pora dnia - przedział czasu odniesienia równy 16 godzinom;
2
- pora nocy - przedział czasu odniesienia równy 8 godzinom.
3.6.1. Hałas komunikacyjny
Ze względu na duży zasięg oddziaływania i liczbę osób narażonych, podstawowym zagrożeniem dla mieszkańców większości terenów zurbanizowanych są hałasy komunikacyjne, w szczególności drogowe.
Na terenie gminy Krajenka biegną dwie drogi wojewódzkie Nr 188 oraz 190. Układ komunikacyjny stanowią również drogi powiatowe i gminne.
Sieć linii autobusowych, komunikacja samochodowa indywidualna stanowią podstawowe możliwości
przemieszczania się ludności na terenie gminy. Rozwój infrastruktury wiąże się ze wzrostem natężenia
ruchu drogowego, a co za tym idzie wzrostem hałasu drogowego.
W celu określenia hałasu, a co się z tym wiąże natężenia ruchu przeprowadzano pomiary natężenia ruchu. Pomiary takie na terenie gminy realizowano na drogach wojewódzkich.
Ostatnie prowadzone pomiary natężenia ruchu drogowego na terenie gminy na drogach wojewódzkich
przeprowadzono w roku 2000. Badań takich nie prowadzono na drogach powiatowych. Na drogach
gminnych badań dokonano w 2003 roku. Ogólna ilość pojazdów na trasie Nr 188 wynosiła 3879 zaś
na drodze Nr 190 1145. Wiadome jest jednak, że wzrost zmotoryzowania ludności powoduje wzrost
Str. 94
natężenia ruchu drogowego, a co za tym idzie wzrost uciążliwości pojazdów i pogorszenie środowiska
akustycznego a w szczególności w zabudowie miejskiej. Powoduje rozciąganie się szczytu do późnych godzin wieczornych.
3.6.2. Hałas przemysłowy
Zgodnie z ustawą Prawo ochrony środowiska zapewnienie właściwego kształtowania klimatu
akustycznego w otoczeniu obiektów przemysłowych i warsztatów rzemieślniczych jest obowiązkiem
ich właściciela (lub innego podmiotu posiadającego do nich tytuł prawny). Na mocy art. 141 i 144
działalność zakładów nie może powodować przekroczenia standardów emisyjnych, jeśli zostały ustalone, ani też powodować przekraczania standardów jakości środowiska poza terenem, do którego zarządzający ma tytuł prawny, a w przypadku utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania, poza tym
obszarem. Ustawa ta weszła w życie z dniem l października 2001 roku. W stosunku do zakładów, w
przypadku, których stwierdzono przekroczenia dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku w
terminie wcześniejszym, obowiązują wydane decyzje o dopuszczalnym poziomie hałasu emitowanego
do środowiska, wygasające z dniem 30 czerwca 2006 roku, a do czasu ich wygaśnięcia stosuje się do
nich przepisy Prawa ochrony środowiska, dotyczące pozwoleń na emitowanie hałasu do środowiska.
Za przekraczanie poziomów hałasu określonych w uzyskanych pozwoleniach Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska wymierza w drodze decyzji administracyjne kary pieniężne. Wysokość
kary zależy od pory doby i wielkości przekroczenia. W przypadku, gdy zakład realizuje terminowo
działania, zmierzające do likwidacji stwierdzonych przekroczeń w okresie nie dłuższym niż 5 lat, Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska może na wniosek zakładu odroczyć termin płatności kary lub
jej części (na czas nie dłuższy niż potrzebny do realizacji podjętych działań) oraz zmniejszyć jej wymiar. Jeżeli podjęte działania doprowadziły do likwidacji przekroczeń w założonym terminie, kara
zostaje zmniejszona o wysokość środków wydatkowanych na realizację przedsięwzięcia.
W określonych przepisami ustawy przypadkach Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska może
wstrzymać działalność powodującą pogorszenie stanu środowiska w znacznych rozmiarach lub zagrażającą zdrowiu lub życiu, prowadzoną bez wymaganego pozwolenia lub z naruszeniem warunków
pozwolenia, ustalić termin usunięcia naruszenia lub wstrzymać oddanie inwestycji do użytku. Innymi
środkami, mobilizującymi do działań proekologicznych, są grzywny, obciążające konkretne osoby
winne zaniedbaniom.
Na terenie gminy Krajenka WIOŚ przeprowadzał kontrole zakładów, powodujących zagrożenie nadmiernym hałasem.
Pilskie Przedsiębiorstwo Zakładu Drzewnego Oddział Zakład Przemysłu Drzewnego w Krajence mieszczący się przy ulicy Bydgoskiej, obecnie zakład w posiadaniu nowego właściciela na skutek działań kontrolnych WIOŚ przeprowadził realizację inwestycji na rzecz ochrony środowiska przed
hałasem, mające na celu usunięcie zagrożeń. Zakład wyposażony został w ekran akustyczny, zamon-
Str. 95
towano obudowy i zabudowy maszyn oraz instalacji odpylających. Ówczesny zakład w wyniku przeprowadzonych inwestycji doprowadził do usunięcia naruszeń. Obecnie zakład jest w posiadaniu nowego właściciela.
Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w 2003 roku przeprowadził kontrolę na terenie
zakładu Christianapol sp. z o.o. Fabryka Mebli Tapicerowanych. Na podstawie przeprowadzonych
pomiarów nie stwierdzono przekroczenia dopuszczalnych poziomów hałasów na terenie zakładu.
Wcześniejsze kontrole WIOŚ wykazały przekroczenie dopuszczalne hałasu o 5,8 dB, jednakże
w wyniku działań pokontrolnych przeprowadzono demontaż „głośnego” wentylatora usytuowanego na
dachu kompresorowi i zastąpiono go nowym wentylatorem bezszumowym o mocy silnika 1,1 kW.
Postawiono murowany, zadaszony ekran akustyczny przy kompresorowni celem eliminacji przenikania hałasu sprężarek poprzez kratki wentylacji grawitacyjnej na przyległą posesję mieszkalną. Dodatkowym działaniem było wyłożenie od wewnątrz ekran materiałem pochłaniającym (wytłaczarki od
jaj). Zlikwidowano również okresową uciążliwość związaną z załadunkiem mebli. Obecnie zakład
spełnia wymogi dotyczące dozwolonych poziomów hałasu.
W roku 2001 WIOŚ przeprowadził kontrolę na terenie Pilskiego Zakładu Wielobranżowego
MATBUD Sp. z o.o. Zakład Produkcji Mebli w Krajence. Po przeprowadzonych kontrolach zakład
przeprowadził prace w ramach, których doprowadził do obniżenia poziomu hałasu eliminując naruszenia. Przeprowadzono obniżenie posadowienia cyklonu, wykonano izolację akustyczna instalacji
transportu trocin jak również wykonano ekran akustyczny cyklonu jak również izolację dźwiękochłonną budynku wentylatorowni.
Przeprowadzone prace inwestycyjne i ich 100 % skuteczność została stwierdzona podczas kontroli
sprawdzającej.
Z danych otrzymanych z WIOŚ nie stwierdzono na terenie gminy Krajenka innych podmiotów stwarzających zagrożenie hałasem.
3.6.3.Hałas kolejowy
Za hałas klejowy uważa się hałas powstający w wyniku eksploatacji linii kolejowych.
Ogólnie na terenie Polski hałas kolejowy kształtuje się na jednym poziomie. Podczas pory nocnej
hałas pochodzący od linii kolejowej wynosić może 50 dB, w odległości 80 m od torów. Na terenie
gminy biegnie linia kolejowa nr 203 Tczew – Kostrzyn. Na dobę przejeżdża 13 pociągów pasażerskich i 2 pociągi towarowe.
3.7. Promieniowanie elektromagnetyczne
Naturalne środowisko elektromagnetyczne jest skutkiem procesów zachodzących bądź na
ziemi (wyładowania elektryczne w atmosferze ziemskiej), bądź na słońcu (promieniowanie radiowe
Str. 96
słońca) czy w kosmosie. Sztuczne środowisko elektromagnetyczne składa się z pól wytworzonych
celowo bądź też jako produkt uboczny stosowania niektórych urządzeń.
Sztuczne źródła promieniowanie elektromagnetyczne wysokiej częstotliwości wykorzystywane są m.in. w telekomunikacji, radiolokacji, lecznictwie, diagnostyce i wytwarzają pola lokalne o wartościach przewyższających tło naturalne o wiele rzędów wielkości.
Źródłem fal elektromagnetycznych wysokiej częstotliwości (30 kHz-300 GHz) są więc stacje
radiowe i telewizyjne, systemy radarowe, różne urządzenia techniczne (np. urządzenia do których
wkłada się przedmioty przeznaczone do obróbki termicznej tj. piece indukcyjne do hartowania i topienia metali, zgrzewarki do łączenia materiałów plastycznych), diatermie długo i krótkofalowe. Z kolei
w codziennym życiu mamy do czynienia z takimi urządzeniami jak: kuchenki mikrofalowe, monitory
komputerów, telewizorów, grzejniki indukcyjne, urządzenia alarmowe, telefony komórkowe.
Pole elektromagnetyczne wysokiej częstotliwości łatwo przedostaje się do półprzewodzącego
otoczenia jakim jest ciało człowieka i jest przez nie pochłaniane powodując intensywne nagrzewanie
się ciała w całej jego objętości. Ten rodzaj oddziaływania nazywamy efektem termicznym i ten typ
zmian jest stosunkowo najlepiej poznanym rodzajem oddziaływania fal elektromagnetycznych wysokiej częstotliwości (30 kHz-300 GHz).
Narażenie na oddziaływanie promieniowania elektromagnetycznego występować może podczas eksploatacji urządzeń wytwarzających energie elektromagnetyczną. Źródłami występowania tego
promieniowania mogą być: urządzenia wytwarzające pole elektryczne i magnetyczne stałe, stacje i
linie elektroenergetyczne (wysokiego napięcia) o częstotliwości 50 Hz, oraz urządzenia radiokomunikacyjne (anteny stacji telefonii komórkowej, anteny radiowe i telewizyjne), radionawigacyjne i radiolokacyjne (radary). Promieniowanie to może występować wszędzie – w szkole, w domu, w pracy jak
również w miejscach przeznaczonych do wypoczynku. Zgodnie z ustawą Prawo Ochrony Środowiska
promieniowanie to uważane jest za uciążliwość dla środowiska (Dz. U. Nr 62, poz. 627 ze zmianami).
Określone są również dopuszczalne poziomy promieniowania elektromagnetycznego występującego w otoczeniu (Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30 października 2003 r w sprawie
dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów sprawdzania dotrzymania tych poziomów).
3.7.1. Anteny telefonii komórkowej
Na terenie gminy zlokalizowane są cztery stacje bazowe telefonii komórkowej, dwie na terenie miasta Krajenka i dwie we wsi Skórka. Szczegółowe dane zamieszczono w tabeli:
Str. 97
Tabela 36: Zestawienie źródeł promieniowania elektromagnetycznego – stacje telefonii komórkowej.
Lp.
1.
2.
3.
4.
Lokalizacja
Skórka
Działka nr 175/1
(50 m wieża stalowa)
Skórka
Działka nr 175/1
(50 m wieża stalowa
Krajenka
ul. Domańskiego 25
40 m istniejąca wieża
żelbetowa sieci ERA
GSM
Krajenka
ul. Domańskiego 25
50 m istniejąca wieża
kratownicowa
Rodzaj źródła promieniowania
Stacja Bazowa Telefonii Komórkowej
Polska Telefonia Komórkowa GSM
900
CENTERTEL F1-4229-PWPI1
„POLKOMTEL” S.A. GSM 900
Nr 30722”PIL Skórka”
Stacja Bazowa Telefonii Cyfrowej
PLUS GSM 900
„POLKOMTEL” S.A.
Nr BT-3898
Polska Telefonia Komórkowa
CENTERTEL F1-4166-PI1
Urządzeni nadawcze i odbiorcze
6 anten Kathrein typu 739854,
Anteny SB2-142
3 anteny paraboliczne typu MW
ANDREW VHLP4-220,
ANDREW VHLP2-180,
3 anteny typu K739650,
1 antena paraboliczna typu MW
ANDREW VHLP2-220,
ANDREW VHLP2-180,
anteny SB2-142
3.7.2. Linie energetyczne
Na terenie Gminy energia elektryczna dostarczana jest do odbiorców przez Grupę Energetyczną ENEA w Poznaniu Zakład Dystrybucji Energii Rejon Dystrybucji Energii Wałcz liniami niskiego napięcia. Linie niskiego napięcia zasilane są ze stacji transformatorowych 15/0,4 kV, których
usytuowanie i wielkość zainstalowanych w nich transformatorów przedstawia tabela - załącznik nr 2.
Stacje transformatorowe 15/0,4 kV zasilane są liniami SN-15kV odczepowymi, głównie napowietrznymi. Odgałęzienia wykonane są od linii magistralnych. Moc zainstalowana w stacjach transformatorowych to 12.306kVA. Pobór mocy z Głównego Punktu Zasilania w Złotowie przez linię
15kV Krajenka osiąga poziom 2MW. Świadczy to o dużej rezerwie mocy transformatorów 15/0,4kV.
Obszar Gminy jest zasilany tylko jedną linią magistralną SN-15kV napowietrzno - kablową
Złotów-Krajenka. Jej obciążenie dochodzi do 2 MW. Linia ta zbudowana jest z kabli o przekroju
3x120 mm2 oraz linii napowietrznych 15kV o przekrojach 3x70 mm2 i 3x50 mm2. Istnieją również
powiązania linii Złotów-Krajenka z liniami Złotów-Skic i Złotów -Nowiny. Ze względu na ich długość i ilość dołączonych stacji SN/nn linie te pełnią jedynie rolę powiązań ruchowych o niewystarczających rezerwach mocy. W przypadku awarii linii podstawowej Złotów-Krajenka nie jest możliwe
zasilenie całego terenu Gminy za pomocą przedstawionych wyżej powiązań.
Istniejąca linia 15 kV jest nękana częstymi awariami o czym świadczą liczne przerwy w dostawie energii elektrycznej.
Linie 15 kV odczepowe wykonane są jako napowietrzne z przewodami AFL o przekroju 3x35
2
mm i zasilają bezpośrednio stacje transformatorowe 15/0,4 kV. Rozwój tej sieci jest uzależniony od
lokalnych potrzeb pojawiających się odbiorców (osiedla czy duże zakłady przemysłowe)[15].
Str. 98
Plan rozwoju sieci odczepowej 15kV jest tworzony w oparciu między innymi o plan zagospodarowania przestrzennego tworzony w Gminie.
Wykaz linii napowietrzno kablowych 15 kV przedstawiono w tabeli
Tabela 37: Linie napowietrzne kablowe 15kV.
L P.
Nazwa linii
Rodzaj linii
Długość
linii
[km]
32,25
Obciążenie
linii
[A]
80
Stopień
wyeksp.
[%]
60
6
60
60
1
Złotów – Krajenka
2
Złotów – Skic
Napowietrznokablowa
Napowietrzna
3
Złotów-Nowiny
Napowietrzna
4
40
60
4
Odczepowi
Napowietrzna
46,50
5-15
60
Uwagi
Na terenie
Gminy
Na terenie
Gminy
Na terenie
Gminy
Na terenie
Gminy
3.8. Przyroda ożywiona
3.8.1. Świat roślin
3.8.1.1. Lasy
Lasy stanowią 48% ogólnej powierzchni gruntów na terenie Gminy i Miasta stanowią istotny
czynnik atrakcyjności gminy. Lasy te są prawie w całości lasami państwowymi i podlegają pod nadleśnictwa. Na terenie gminy funkcjonują dwa nadleśnictwa: Złotów oraz Zdrojowa Góra.
Nadleśnictwo Złotów jest wg stanu na 01.01.2003 rok nadleśnictwem trzyobrębowym, o powierzchni
ogólnej 18426,71 ha. W jego skład wchodzą następujące obręby:
- Obręb Krajenka o powierzchni 7696,32 ha,
- Obręb Łobżenica o powierzchni 2728,24 ha,
- Obręb Złotów o powierzchni 8002,15 ha.
Obręb Krajenka podzielono na 5 leśnictw: Wąsosz, Leśnik, Augustowo, Plecemin oraz Paruszka.
Grunty Nadleśnictwa położone są w północnej części województwa wielkopolskiego, w powiecie pilskim na terenie gminy Łobżenica oraz w powiecie złotowskim na terenie gmin: Miasto Złotów, Złotów, Zakrzewo, Lipka, Miasto Krajenka, Krajenka i Tarnówka.
Obręb Krajenka powstał z dawnego Nadleśnictwa Krajenka, które zostało utworzone w 1945 roku z
lasów nadleśnictwa państwowego „Selgenau", prywatnego nadleśnictwa „Flatow" (Złotów) należącego do majątku obszarniczego Leopolda Hohenzollerna oraz lasów gminnych wsi Tamówka, Sokolna i
Str. 99
Paruszka. Od l stycznia 1979 roku grunty ówczesnego Nadleśnictwa Krajenka zostały włączone do
Nadleśnictwa Złotów, tworząc w ramach tego Nadleśnictwa Obręb Krajenka.
Tabela 38: Struktura użytkowania ziemi w Nadleśnictwie Zlotów.
Rodzaj i kategoria
użytkowania
gruntów
Krajenka 034
[ha]
Gmina
Krajenka 035
[ha]
Nadleśnictwo razem
[ha]
Grunty leśne zalesione
-
2680,4902
16760,8902
Grunty leśne niezalesione
-
20,3100
106,3263
0,1091
71,3432
463,5798
Grunty zadrzewione
i zakrzewione
-
0,1000
2,8400
Razem grunty leśne
oraz zadrzewione i
zakrzewione
Użytki rolne
Grunty pod wodami
0,1091
2772,2434
17333,6363
3,3115
-
112,1053
-
685,5131
22,2900
Użytki ekologiczne
Tereny różne
Grunty zabudowane
zurbanizowane
1,1012
-
40,7400
1,0200
31,3379
Nieużytki
Razem grunty nieleśne
4,4127
12,2200
124,3253
312,1716
1093,0726
OGÓŁEM NADLEŚNICTWO
4,5218
2896,5687
18426,7089
Grunty związane z
gospodarką leśną
Kompleksem leśnym nazywamy zwarty, różnej wielkości obszar leśny, ograniczony obszarami nieleśnymi. W Nadleśnictwie Złotów wyróżniono 149 kompleksów leśnych. Na terenie gminy
Krajenka wyróżniono 40 kompleksów. Szczegółową charakterystykę dotyczącą ilości kompleksów w
zależności od ich wielkości przedstawiono w tabeli
Tabela 39: Liczba kompleksów leśnych w Nadleśnictwie Złotów.
Obręb Nadleśnictwo
Obręb Krajenka
Wielkość kompleksu (ha)
Liczba kompleksów
do 1,00 ha
12
1,01 - 5,00
12
5,01 - 20,00
20,01 – 100,00
8
6
100,01 - 500,00
1
500,01 - 2000,00
-
powyżej 2000,00
1
Str. 100
Pod względem geologicznym większość obszaru Nadleśnictwa Złotów stanowią utwory sandrowe utworzone przez wody topniejącego lodowca. Dominującym typem gleb są gleby rdzawe i gleby brunatne, natomiast gatunkiem piasek luźny, występujący na niemal 52 % gruntów leśnych Nadleśnictwa.
W Nadleśnictwie dużo jest gleb porolnych, których właściwości fizykochemiczne dla
wzrastających na nich drzew i krzewów nie są korzystne. Gleby takie są najczęściej niedostatecznie
uwilgotnione, ubogie w mikroelementy i pozbawione zdrewniałych resztek organicznych. Drzewostany wzrastające na glebach porolnych są częściej porażane przez hubę korzeniową, która powoduje
zamieranie drzew i nadmierne wydzielanie się posuszu. Powierzchnia drzewostanów wzrastających na
glebach użytkowanych w przeszłości rolniczo wynosi 5613,14 ha, co stanowi ponad 33% gruntów
leśnych zalesionych.
Przez teren Nadleśnictwa Złotów przepływają rzeki: Gwda, Łobzonka, Kocunia, Głomia,
Śmiardówka i Pankawa. Rzeka Gwda wraz z mniejszymi odpływami odprowadza nadmiar wód opadowych z części zachodniej i środkowej Nadleśnictwa, w części wschodniej funkcję takiego „regulatora" pełni rzeka Łobzonka.
Ponadto w minionym dziesięcioleciu powstały sztuczne zbiorniki wodne w ramach „małej retencji":
Roślinność rzeczywistą w Nadleśnictwie reprezentują przede wszystkim zespoły borowe oraz
borów i lasów mieszanych.
Na przeważającym obszarze zajmowanym przez siedlisko boru świeżego dominuje zespół
Leukobryo-Pinetum. W subatlantyckim borze świeżym w drzewostanie dominuje sosna Pinus silvestris z niewielkim udziałem brzozy brodawkowatej. Warstwa krzewów jest zwykle słabo zwarta, tworzą ją gatunki z drzewostanu oraz jarząb pospolity, kruszyna pospolita, dąb bezszypułkowy, niekiedy
buk zwyczajny. Runo zdominowane jest przez borówki i wrzos zwyczajny oraz trawy. W warstwie
mszystej obok gajnika lśniącego i widłoząbu występuje bielistka sina.
Siedlisko boru wilgotnego reprezentuje zespół Molinio-Pinetum. Drzewostan tworzy sosna
pospolita z udziałem brzozy brodawkowatej i brzozy omszonej oraz świerka pospolitego. W warstwie
krzewów występują: kruszyna pospolita, jarząb pospolity oraz podrost brzóz i świerka. Runo ma charakter trawiasto-krzewinkowy. Najważniejszymi jego elementami są trzęślica modra, borówka czernica, wrzos zwyczajny, borówka brusznica, rzadziej borówka bagienna i orlica pospolita. W warstwie
mszystej obok gatunków występujących także w innych borach (gajnik lśniący i widłoząb) znaczną
rolę odgrywają duże poduchy płonnika pospolitego. W małych skupieniach występują torfowce.
Bór mieszany dębowo-sosnowy jest jednym z najszerzej rozpowszechnionych zespołów leśnych obszarów Nadleśnictwa, szczególnie w Obrębie Złotów porasta tereny płaskie lub lekko faliste,
pokryte piaskami luźnymi, czasami słabogliniastymi. W ramach tego zespołu wydzielono dwa warianty:
•
świeży z borówką czarną,
•
świetlisty i suchszy z borówką brusznicą.
Str. 101
Bór bagienny wykształcony jest tutaj fragmentarycznie. W skład drzewostanu oprócz panującej sosny wchodzi brzoza omszona i czasami dąb szypułkowy. W runie zwracają uwagę min. bagno
zwyczajne, wełnianka pochwowata, modrzewnica zwyczajna, borówka bagienna i żurawina błotna. W
warstwie mszystej utrzymują się tu i ówdzie torfowce i liczne mchy brunatne, wśród nich płonnik
pospolity.
Bór mieszany bagienny występuje na znacznych powierzchniach w pobliżu miejscowości
Kujan. Jest to dość ubogie zbiorowisko leśne wytworzone głównie na torfach przejściowych. Powstało
ono poprzez osuszenie znacznych powierzchni boru bagiennego. W drzewostanie panuje brzoza z
domieszką olszy, świerka i sosny. Warstwę podszytu tworzą najczęściej kruszyna i świerk pospolity.
W runie występują głównie krzewinki: borówka czarna i brusznica oraz w mniejszej ilości łochynia i
bagno zwyczajne. Warstwę mszystą zajmującą 40-90% powierzchni tworzą mchy, głównie płonnik
pospolity oraz torfowce
Grąd bukowo-dębowy występuje przeważnie na glebach gliniastych, świeżych lub średnio
wilgotnych. W Nadleśnictwie na większej zwartej powierzchni występuje on głównie w parku „Zwierzyniec" w Leśnictwie Łączyń, ponadto w postaci mniejszych płatów również w innych leśnictwach.
W drzewostanie panuje niemal zawsze dąb, natomiast buk zwyczajny, lipa klon, wiąz, sosna pospolita
i inne gatunki stanowią domieszkę. Warstwa krzewów jest dobrze rozwinięta. Runo tworzą rozmaite
zioła, trawy i turzyce, przy małym udziale krzewinek i mchów.
Łęg olchowo-jesionowy występuje głównie na czarnych ziemiach murszastych i glebach mineralno-murszowych. Zespół ten zajmuje doliny przepływających przez Nadleśnictwo Złotów rzek. W
drzewostanie dominuje głównie olsza czarna, z domieszką brzozy i jaworu. Jesion wyniosły, który w
tym zespole powinien dominować, występuje w nieznacznych ilościach jedynie w formie domieszki.
W warstwie krzewów panują leszczyna, czeremcha i wierzby. W zwartej i bujnej warstwie runa występuje wiele gatunków o zróżnicowanych rozmiarach, min. pokrzywa zwyczajna i licznie występujące turzyce.
Zarośla łozowe wykształciły się na zarastających i podmokłych łąkach. Składają się one
przede wszystkim z różnych gatunków wierzb, także topoli oraz olszy czarnej. Bujnie rozwinięte runo
tworzą zarówno rośliny bagienne wzrastające pomiędzy kępami krzewów i drzew, jak również rośliny
cieniolubne wzrastające na kępach. W miejscach suchszych, wywyższonych, rozwijają się liczne
mchy [17].
Jest to nadleśnictwo trzyobrębowe (obręby leśne Piła, Skórka i Zdrojowa Góra), wchodzące w
skład Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Pile.
Str. 102
Zestawienie powierzchni gruntów pod zarządem nadleśnictwa według grup użytków i zasięgu
terytorialnego gmin z wyszczególnieniem lasów ochronnych oraz gruntów przeznaczonych do zalesienia przedstawiono w tabeli
Tabela 40: Zestawienie rodzajów gruntów będących pod zarządem nadleśnictwa.
Województwo
Powiat Gmina
kod
Lasy
grunty zalesione i nie zalesione
rezerwaty
Wielkopolskie
30
złotowski
31
Krajenka
35
razem powiat
razem woj. wielkopolskie
Ogółem Nadleśnictwo
ochronne
gospodarcze
Grunty nieleśne
Przeznagrunty
czone do pozozwiązane
Razem
Razem
zalesie- stałe
z gosp.
nia
leśną
Powierzchnia [ha]
Ogółem
67,09
3911,14 1985,28
4336,60 2146,12
14911,26 2146,12
187,07 6083,49
204,82 6687,54
474,17 17598,64
12 135,65 137,17
132 142.83 14435
9,18 507,97 517,15
6220,66
6831,89
18115,79
67,09
14926,03 2146,12
474,49 17613,73
9,18 507,97 517,15
1813088
Tabela 41: Zestawienie powierzchni lasów znajduj ących się w terytorialnym zasięgu działania
Województwo
Powiat
Gmina
(cześć gminy)
Lasy stanowiące własność Skarbu Lasy nie stanowiące własności
Państwa
Skarbu Państwa
w zarządzie LP pozostałe
stanowiące własność
Powierzchnia
urząsąParki Na[ha]
dzane siednie
rodowe
n-ctwo n-ctwa
osób
Razem
osób praw- Razem
fizycznych
nych
Ogółem
Wielkopolskie
35452
17599
17599
79
177
256
17855
Pow. złotowski
8998
6688
6688
38
28
66
6754
Gm. Krajenka
8374
6083
6083
38
28
66
6149
36282
17614
17614
80
177
257
1707l
OGÓŁEM
Obręb Skórka
Nadleśnictwo Skórka pod pierwotną nazwą Dąbrowa Otoczysta utworzone zostało w 1945
roku z lasów państwowych, należących przed wojną do Nadleśnictwa Zelgniewo oraz lasów prywatnych w pobliżu wsi Krępsko, Paruszka, Dolnik, Skórka i Głubczyn. Według stanu na dzień 0l.09.1947
r. ogólna powierzchnia nadleśnictwa wynosiła 6236,52 ha. Po włączeniu w latach 1955 i 1957 gruntów przekazanych nadleśnictwu przez Państwowy Fundusz Ziemi powierzchnia wzrosła do 7039,61
ha. W ramach opracowanego definitywnego planu u.g.1. (1.10.1957 - 30.09.1967) wyodrębniono gospodarstwo lasów grupy I (grupujące lasy krajobrazowe, glebochronne i wodochronne) oraz gospodarstwo lasów gospodarczych (grupa II) różnicując wieki rębności tworzących je gatunków. Dominowało
użytkowanie rębne zrębami zupełnymi, a rębnie IIa oraz IIIa stosowane były sporadycznie. Słaba intensywność realizowanego wówczas użytkowania przedrębnego (5,2 m3/ha) odbiła się ujemnie na
jakości drzewostanów i wpłynęła na znaczny rozmiar użytkowania przygodnego. W zakresie użytko-
Str. 103
wania ubocznego pozyskiwano rocznie około 20 ton żywicy balsamicznej oraz 150 m3 karpiny przemysłowej.
Na rok 1968 przypada pierwsza rewizja planu u.g.1. - wykonało ją Biuro Urządzania Lasu i
Projektów Leśnictwa, Oddział w Toruniu. Powierzchnia urządzanego obiektu wzrosła do 7450,86 ha.
Nowy operat dotyczył okresu l. 10. 1969 r. - 30. 9. 1978 r., następne dotyczyły okresu 1980 - 1989
oraz 1992 - 2001.
Z dniem l stycznia 1973 roku Nadleśnictwo Skórka organizacyjnie związane zostało z Nadleśnictwem Zdrojowa Góra, tworząc w ramach tego nadleśnictwa obręb Skórka.
Flora naczyniowa omawianego obszaru jedynie w niewielkim stopniu była objęta rozpoznaniem botanicznym. Badania prowadzili tu naukowcy z ośrodka poznańskiego-Zakładu Taksonomii Roślin UAM oraz Zakładu Botaniki AWF. W dostępnej literaturze oraz operacie glebowo-siedliskowym brak
jest kompleksowych opracowań fitosocjologicznych omawiających szczegółowo występowanie gatunków
chronionych.
Jednakże z przedstawionych na mapach przeglądowych walorów przyrodniczych i rozmieszczenia stanowisk chronionych roślin i zwierząt określono 21 występujących stanowisk cennych i chronionych gatunków roślin naczyniowych m. in. bagno zwyczajne, barwinek, bażyna czarna, bluszcz, grążel żółty, grzybień biały i
północny. Z roślin podlegających ścisłej ochronie wyróżniono 2 gatunki krzewów i krzewinek: bluszcz
pospolity i barwinek pospolity, 12 gatunków roślin zielnych, 2 gatunki grzybów oraz 5 gatunków porostów.
Wyodrębnić można również gatunki podlegające ochronie częściowej: 11 gatunków roślin zielnych, 2 gatunki
krzewów i krzewinek, 55 gatunków grzybów. Na liście grzybów o potwierdzonym występowaniu, znalazło się osiem gatunków umieszczonych na Czerwonej liście grzybów wielkoowocnikowych zagrożonych w
Polsce. Są to: sarniak dachówkowaty, borowik szlachetny, pieprznik jadalny (kurka), gąska zielonka, mleczaj
rydz, czubajka kania, szmaciak gałęzisty oraz sromotnik bezwstydny [18].
3.8.1.2. Zadrzewienia i zakrzewienia śródpolne
Na terenach poza ekosystemami leśnymi szczególnie ważną i bezcenną rolę odgrywają zadrzewienia i zakrzewienia śródpolne, przydrożne, w obniżeniach terenowych, wzdłuż cieków oraz starodrzewy cmentarne i parkowe.
Te małe ekosystemy i biocenozy, stanowią ważny element stabilizacji ekologicznej krajobrazu,
mikroklimatu, stosunków wodnych, warunków akustycznych, stanowią ostoję różnych gatunków
zwierząt.
Istotną rolę odgrywają naturalne zadrzewienia wśród użytków zielonych, w dolinach a także
wzdłuż mniejszych cieków. Zadrzewienia te wzbogacają walory dolin tworzących ważne korytarze
ekologiczne, regulują system retencyjny i wzmacniają naturalną barierę biogeochemiczną chroniącą
wody płynące przed spływem biogenów z pól i łąk.
Na terenach wsi i w krajobrazie otwartym szczególnie ważne są zadrzewienia przydrożne, które
spełniają następujące funkcje:
-
walory biocenotyczne i krajobrazowe;
-
wiatrochłonne;
-
przeciwerozyjne,
-
osłony akustycznej.
Str. 104
Dla gminy o charakterze rolniczym jaką jest gmina Krajenka zakładanie i pielegnowanie śródpolnych pasów zadrzewień i zakrzewień śródpolnych jest bardzo istotnym czynnikiem właściwej ochrony powierzchni gleb. Wpływ zadrzewień i zakrzewień w kontekście rolnictwa określa Kodeks Dobrej
Praktyki Rolniczej, który ww. zadanie jako jedno z podstawowych zasad prawidłowej praktyki rolniczej.
3.8.1.3. Parki – zieleń urządzona
Na terenie miasta Krajenka znajduje się Park Miejski im. Księżnej Anny Sułkowskiej zlokalizowany przy ulicy Parkowej oraz Park Szkolny przy Szkole Podstawowej w Krajence oraz Zespół
Pałacowo-Parkowy zlokalizowany przy ulicy Szkolnej w Krajence.
Park Miejski im. Księżnej Anny Sułkowskiej – teren parku leży w północno zachodniej części
miasta. Na w/w terenie rośnie 11 gatunków drzew. Należą do nich: buk pospolity (Fagus sylvatica),
lipa drobnolistna (Tilia cordata), lipa szerokolistna (Tilia plastyphyllos), dąb szypułkowy (Quercus
robur), kasztanowiec zwyczajny (Aesculus hippocastanum), świerk pospolity (picea excelsa), klon
zwyczajny (Acer platanoides), wiąz pospolity (Ulmus campestris), jesion wyniosły (Fraximus excelsior), brzoza brodawkowata (Betula verrucosa), sosna Weymoutha (Pinus strobus) – jedyny egzemplarz w parku. Przeważającym gatunkiem występującym na terenie parku jest lipa. Obok parku znajduje się stadion sportowy, na którym odbywają się różnego rodzaju imprezy sportowe. Park spełnia
ważna funkcję, jest miejscem relaksu i wypoczynku mieszkańców.
Park Szkolny - wraz z budynkami, boiskiem szkolnym i naturalnym lodowiskiem obejmuje
teren o powierzchni około 3 ha. Całą południową część placu obejmuje ogród szkolny - około 30 arów
i park. W części południowo-wschodniej znajduje się lasek, zaś w północno-zachodniej bieżnie, boiska i lodowisko. Wytyczone są główne alejki i obiekty sportowe. Alejki obsadzone są drzewami wysokimi tj.
Aleja Nr 1 – sosna Weymoutha, sosna limba, lipa drobnolistna i szerokolistna (na przemian) oraz klon
pospolity i klon jawor. Przy wjeździe do szkoły z ulicy Bydgoskiej – topola włoska.
Aleja Nr 2 – klon jesionolistny, jarząb szwedzki i jarząb brekinia.
Aleja Nr 31 i 32 - jodła biała.
Aleja Nr 4 – robinia pseudoakacja
Aleja Nr 5 – żywotnik wschodni i zachodni
Od strony zachodniej wzdłuż bieżni rośnie – klon jawor, klon pospolity i topola czarna (co
roku obcinana i przycinana nadając jej kształt sześcianu lub walca).
Str. 105
Od strony wschodniej na około 30 arach rośnie – las iglasty, liściasty i mieszany.
Wzdłuż całej długości szkoły rośnie - róża fałdzistnolistna obok dużych płyt z Godłem i herbem Krajenki – świerk srebrzystolistny, wierzba płacząca i różne odmiany liliowca amerykańskiego.
Wzdłuż krawężnika okalającego wybieg ze szkoły jest żywopłot w skład, którego wchodzą: żylistek
pośredni, suchodrzew Maacka, berberys Thumberga i pospolity, sumak octowiec oraz ligustr pospolity.
Na skwerze obok szkoły: jałowiec chiński, jaśminowiec wonny, złotokap zwyczajny, irga pozioma, irga pomarszczona, tamaryszek czteropręcikowy a obok na pergoli pnie się wiciokrzew pomorski. W głębi parku rosną: kalina koralowa, czeremcha pospolita, brzoza brodawkowata, rokitnik pospolity, kruszyna pospolita, tawuła śliwolistna, tawuła Thunberga, tawuła białokwiatowa. W rądzie
sosna czarna a na małym skwerze sosna kosodrzewina. Wzdłuż drogi od mostu do szkoły rośnie głóg
dwuszyjkowy i półszlachetna jabłoń
(najbogatsze w parku siedlisko i lęgowisko ptaków).
Pozostałe miejsca parku obsadzone zostały takimi roślinami jak: daglezja zielona, klon jesionolistny, modrzew europejski, budleja Dawida, deren właściwy, dąb czerwony, dąb szypułkowy, cis
pospolity, różanecznik, machonia pospolita, forsycja pośrednia, azalia pontyjska, bez lilak, bukszpan
drobnolistny, krzewuszka cudowna, oliwnik srebrzysty, pigwowiec w łaściwy, cyprysik , jałowiec pospolity, jałowiec wirginijski, morwa biała, morwa czarna, wierzba iwa, bez czarny.
Dwie aleje prowadzące ze szkoły do ulicy Bydgoskiej obsadzono żywopłotem z karagany podolskiej i
czeremchą pospolitą.
Teren lasku podzielony jest na trzy części: jedną z nich obsadzono drzewami iglastymi
(sosna pospolita i świerk pospolity), drugą liściastymi (dąb bezszypułkowy, brzoza brodawkowata, buk
pospolity i grab pospolity). Trzecią mieszaniną gatunków drzew iglastych i liściastych.
Pozostała część obsadzona jest drzewami i krzewami owocowymi (wiśnie, śliwy, jabłonie,
porzeczka czarna, biała czerwona i aronia Znajduje się tam „zielona klasa”, obsadzona winobluszczem pięciolistkowym i wiciokrzewem pomorskim. W tej klasie nauczyciele prowadzą wiosną, latem i
jesienią niektóre lekcje biologii. W części ogrodowej parku znajduje się „czko wodne”a w nim – knieć
błotna, sitowie, tatarak zwyczajny, grzybień biały, grążel żółty i inne.
W pobliżu parku rośnie jesion wyniosły - pomnik przyrody.
Teren parku jest miejscem wypoczynku i rekreacji tutejszej ludności.
Zespół pałacowo-parkowy- zajmuje powierzchnię 4,96 ha, w tym park 1,48 ha. Najstarszym
budynkiem na terenie zespołu pałacowo-parkowego jest pałac – szkoła. Na wprost wejścia do szkoły
znajduje się klomb kwiatowy, częściowo otoczony powierzchnią trawiastą, na którym rosną m. in.
dwie lipy szerokolistne o obwodzie 415 i 337 cm oraz jesion wyniosły. Wzdłuż zachodniej fasady
pałacu znajduje się częściowo zadrzewiona powierzchnia określona jako park. Bezpośrednio na
wprost schodów prowadzących z pałacu (tylna fasada) znajdują się dwie dróżki prowadzące w głąb
parku. Łączą się one przed częścią parku wykorzystywaną jako boisko do gry w siatkówkę jednocze-
Str. 106
śnie wydzielają obszar o kształcie zbliżonym do trapezu. Wśród drzew liściastych wyróżnić można 12
gatunków drzew, 5 gatunków drzew iglastych oraz 9 gatunków krzewów. Naliczono łącznie około 140
drzew mających powyżej 10 cm pierśnicy. Ilościowo dominują drzewa liściaste, zaś największy udział
w budowie drzewostanu parkowego ma jesion wyniosły, lipa szerokolistna i klon zwyczajny. Najstarszymi drzewami są pojedynczo rosnące lipy szerokolistne przed frontem pałacu mogące liczyć do 250
lat. Średni wiek zadrzewienia wynosi około 70 lat. W zachodniej części fasady znajduje się wśród
zadrzewienia amfiteatr, w którym odbywają się coroczne imprezy kulturalne.
Park Dworski w Maryńcu - z danych historycznych i wieku drzewostanu należy wnioskować,
że budynek dworu wraz z założeniem parkowym powstał prawdopodobnie w latach 60 tych XIX wieku. Wskazują na to 100 letni drzewostan oraz neoklasycystyczny front budynku. Zarówno budynek
jak i park uległ pewnej modernizacji w latach 20-tych XX wieku.
Park pod względem kompozycyjnym stanowi integralną całość z budynkiem dworskim i budynkami gospodarczymi. Całość ta jest słabo powiązana kompozycyjnie z zabudową wsi. Drzewostan
parkowy położony na północ od budynku dworskiego występujący w układzie alejowym. Ich stan
należy uznać za dobry. Na terenie parku występują 23 gatunki drzew liściastych, 9 gatunków drzew
iglastych oraz 7 gatunków krzewów. Runo przedstawiają gatunki tj. pokrzywa żegawka, pokrzywa
zwyczajna, trawy, koniczyna biała, pięciornik gęsi.
Ponadto na terenie Krajenki w centrum miasta i innych częściach występują tereny zieleni. W
centralnej części miasta występują różnego rodzaju trawniki skalniki i kwietniki. Miasto obsadzone
jest krzewami, bylinami i kwiatami, które stanowią ozdobną i upiększającą funkcję.
3.8.1.4. Ogródki działkowe
Do terenów zielonych zaliczyć trzeba również ogrody działkowe. W północnej części miasta
Krajenka znajduje się teren pracowniczych ogródków działkowych o łącznej powierzchni 8,41 ha,
podzielony na 258 działek. Ilość działek uprawianych przez działkowców liczy 224. Działki stanowiące tereny nie użytkowane wynoszą 34.
Charakter szaty roślinnej, składającej się głównie z drzew i krzewów owocowych, kwiatów i
uprawianych warzyw - przesądza o tym, że są to biotopy o ograniczonej tylko wartości przyrodniczej.
Ogródki działkowe są również miejscem bytowania wielu chronionych gatunków ptaków, płazów oraz
bezkręgowców.
3.8.2. Świat zwierząt
Ze zwierząt występujących na terenie Nadleśnictwa Złotów, które ochronie gatunkowej nie
podlegają, warto wymienić czaplę siwą, lisa i jenota. Ze zwierząt łownych najliczniej występują: jeleń
europejski, daniel, sarna i dzik, a z ptaków kaczka krzyżówka i słonka. Zwiedzając złotowskie lasy nie
Str. 107
sposób przeoczyć zadziwiająco dużej liczby mrowisk. Są to ponad metrowej wysokości strzechy
mrowisk mrówki rudnicy.
Teren Nadleśnictwa Zdrojowa Góra z gatunków podlegających ścisłej ochronie zasiedla 12
gatunków owadów, oraz ślimak winniczek. W zbiornikach wodnych nie stwierdzono występowania
ryb podlegających ścisłej ochronie. Określono 16 gatunków ryb podlegających ochronie częściowej,
11 gatunków płazów, 5 gatunków gadów oraz 60 gatunków ptaków i 12 gatunków ssaków.
Na terenie gminy nie przeprowadzono pełnej inwentaryzacji przyrodniczej.
3.8.3. Formy ochrony przyrody
Obszar gminy Krajenka posiada w swoich granicach terytorialnych obszar chronionego krajobrazu. Ponadto na terenie gminy ustanowione są użytki ekologiczne, pomniki przyrody.
3.8.3.1. Obszar chronionego krajobrazu
Podstawowym warunkiem prawidłowego funkcjonowania środowiska jest krajowy system
wielkoprzestrzennych, powiązanych ze sobą obszarów chronionych. System ten, oprócz walorów
przyrodniczych i krajobrazowych, powinien przywrócić powiązania pomiędzy najbardziej wartościowymi pod względem przyrodniczym obszarami. Możliwość ochrony krajobrazu na rozległych obszarach oraz tworzenia powiązań pomiędzy fragmentami przestrzeni chronionymi ściślej, stwarzają obszary chronionego krajobrazu. Według definicji zawartej w ustawie o ochronie przyrody (art. 26) obszar chronionego krajobrazu jest terenem chronionym ze względu na: wyróżniające się krajobrazowo
tereny o zróżnicowanych ekosystemach, wartościowe w szczególności ze względu na możliwość zaspokajania potrzeb związanych z masową turystyką i wypoczynkiem, lub istniejące albo odtwarzane korytarze ekologiczne.
Dotychczasowa praktyka tworzenia obszarów chronionego krajobrazu polegała przeważnie na
wydaniu jednego rozporządzenia zawierającego wykaz obszarów i obowiązujących na ich terenie zakazów. Tymczasem, aby skutecznie chronić krajobraz utworzonego obszaru, należy zwrócić uwagę na
ich odmienny, indywidualny charakter. Obowiązuje tu wzmożona ochrona czystości wód, gleb i powietrza oraz nadrzędność funkcji ochronnych środowiska przyrodniczego. Zasięg obszaru chronionego krajobrazu wykazywać powinien zbieżność z przyjętym planem zagospodarowania przestrzennego
województwa, obszarami chronionymi zlewni rzek oraz programem zagospodarowania turystycznego.
Ta forma ochrony przyrody nie wprowadza ograniczeń w użytkowaniu gruntów, wyklucza jedynie
działalność mogącą w istotny sposób zaszkodzić środowisku przyrodniczemu. Rozwój przemysłu i
urbanizacji ograniczony być powinien do niezbędnego minimum zaspokajającego potrzeby miejscowej ludności z wykorzystaniem jedynie miejscowych zasobów surowcowych. Na terenie obszarów
chronionego krajobrazu wyznacza się obszary koncentracji turystyki pobytowej i rozwoju bazy tury-
Str. 108
stycznej, a w systemie ochrony przyrody często spełniają one funkcję osłony dla wyższych form
ochrony lub łączących je korytarzy ekologicznych.
Do niedawna system obszarów chronionego krajobrazu tworzony był przez wojewodów obecnie obszary takie na swoim terenie mogą tworzyć także rady gmin. Należy pamiętać jednak, że
jeżeli gmina tworzy gminny obszar chronionego krajobrazu, to na mocy ustawy o ochronie przyrody
powstaje z mocy prawa obowiązek sporządzenia dla tego obszaru miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. W świetle obowiązującego prawa nie ma takiego obowiązku w stosunku do
obszaru chronionego krajobrazu utworzonego przez wojewodę.
Aktualnie 412 obszary chronionego krajobrazu zajmują w Polsce łączną powierzchnię 7.353,8
tys. ha (w tym na terenie obecnego województwa wielkopolskiego - 741.597 ha).
Obszar chronionego krajobrazu - Pojezierze Wałeckie i Dolina Gwdy obejmuje dolinę Gwdy od
północnych granic byłego województwa pilskiego do Piły, Równinę Wałecką od Gwdy do rzeki Dobrzycy,
Pojezierze Wałeckie od Wałcza do Mirosławca oraz niewielkie fragmenty Pojezierza Krajeńskiego w
rejonie jeziora Wapińskiego oraz wzgórza morenowe w okolicach Kiełpina. Występuje tu znaczna liczba
obiektów objętych ochroną rezerwatową (rezerwaty przyrody: Wielki Bytyń, Kozie Brody, Golcowe Bagno,
Glinki, Rosiczki Mirosławieckie, Kurnik, Diabli Skok oraz rezerwat projektowany - Dolina Rurzycy). Obszar ten utworzony został na podstawie Uchwały Nr IX/56/89 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Pile
z dnia 31 maja 1989 roku (Dziennik Urzędowy Województwa Pilskiego Nr 11/89, poz. 95). Aktualnie
status omawianego obszaru reguluje rozporządzenie Nr 5/98 Wojewody Pilskiego z dnia 15 maja 1998
roku w sprawie ustanowienia obszarów chronionego krajobrazu w województwie pilskim (Dziennik
Urzędowy Województwa Pilskiego Nr 13, poz. 83 z dnia 16 czerwca 1998 roku) oraz Obwieszczenie
Wojewody Wielkopolskiego z dnia 24 marca 1999 roku w sprawie wykazu aktów prawa miejscowego
obowiązujących na terenie województwa wielkopolskiego (Dziennik Urzędowy Województwa Wielkopolskiego Nr 14, poz. 246 z dnia 31 marca 1999 roku).
Celem ochrony tego obszaru jest zachowanie istniejących, cennych walorów przyrodniczokrajobrazowych dla potrzeb społecznych, a zwłaszcza turystyki i wypoczynku.
Obszar chronionego krajobrazu Pojezierze Wałeckie i Dolina Gwdy zajmuje całkowitą powierzchnię 93 910 ha. Lesistość omawianego obszaru wynosi aż 81,4 %, przy 4,8 % udziale powierzchni wód. Charakterystyczne cechy obszaru to duże bogactwo walorów przyrodniczych, obecność głęboko wciętych dolin rzecznych (Gwda, Debrzynka), urozmaicona rzeźba terenu (liczne pagórki moreny czołowej, głęboko wcięte rynny polodowcowe).
Osobliwości przyrodnicze omawianego obszaru to m. in. liczne stanowiska lęgowe ptactwa
wodnego, ostoje rzadkich i ginących gatunków zwierząt np. tracza, nurogęsi, orła bielika, orlika krzykliwego, miejsca zlotów i przelotów żurawi, gęsi i kaczek.
Str. 109
3.8.3.2. Pomniki przyrody
Jedną z najstarszych form ochrony wartości przyrodniczych są pomniki przyrody. Według
definicji zawartej w ustawie o ochronie przyrody cyt.: pomnikami przyrody są pojedyncze twory przyrody żywej i nieożywionej lub ich skupienia o szczególnej wartości naukowej, kulturowej, historycznopamiątkowej i krajobrazowej oraz odznaczające się indywidualnymi cechami wyróżniającymi je wśród
innych tworów, a w szczególności sędziwych i okazałych rozmiarów drzewa i krzewy gatunków rodzimych i obcych, źródła, wodospady, wywierzyska, skałki, jary, głazy narzutowe, jaskinie.
Dotychczas w Polsce za pomniki przyrody uznano 33 781 obiektów, w tym – 4 710 utworzonych na mocy uchwał samorządów gmin. Najczęściej są to okazałe drzewa (na terenie byłego województwa pilskiego przeważają wiekowe lipy i dęby), ich grupy bądź aleje; znaczną grupę pomników
stanowią również głazy narzutowe. Za pomniki przyrody najczęściej uznawane są okazałe egzemplarze drzew. Dla wskazania, od jakich minimalnych wymiarów danego gatunku drzewa można uznać je
za wyróżniające i godne objęcia ochroną, opracowano odpowiednie, obowiązujące w całym kraju
zalecenia. W przeciwieństwie do innych form ochrony, które są w zasadzie wieczyste (o ile nie zdarzy
się żaden kataklizm), większość pomników przyrody, np. stare drzewa, mają ograniczoną trwałość.
W formie pomników przyrody chronić można także wyróżniające się obiekty przyrody nieożywionej
np. głazy narzutowe.
Status pomnika przyrody może nadać wojewoda (stosowne rozporządzenie) lub rada gminy
(uchwała). Uchwałami lokalnych samorządów utworzono w Polsce 4 710 pomników przyrody. Wniosek o zastosowanie tej formy ochrony powinien zawierać określenie obiektu proponowanego do
ochrony oraz uzasadnienie jego wartości i posiadanie indywidualnych cech wyróżniających.
Str. 110
Fot. 3: Pomnik przyrody – jesion wyniosły, znajdujący się przy szkole podstawowej w Krajence.
Na terenie gminy Krajenka znajduje się 21 pomników przyrody, z czego 2 leżą w granicach
Nadleśnictwa Zdrojowa Góra oraz 14 w granicach Nadleśnictwa Złotów. Szczegółowe zestawienie
pomników przyrody przedstawiono w tabeli:
Tabela 42: Szczegółowe zestawienie pomników przyrody występujących na terenie gminy.
Lp.
Przedmiot objęty
ochroną
1.
Dąb szypułkowy
2.
Jesion wyniosły
3.
Lipa drobnolistna 2 szt.
Obwód na wysokości
h=1,30m – 430, 355
cm, wysokość 25 m
4.
Cis pospolity
5.
Klon srebrzysty
2 szt.
6.
Buk zwyczajny
h = 1,30m – 63 cm,
wysokość 12 m
h = 1,30m – 340, 320
cm, wys. 30, 22 m
h=1,30m – 390 cm,
wysokość 30 m
Opis
Lokalizacja-położenie
Pozycja
Uwagi
h=1,30m – 374 cm,
wysokość 24 m
h=1,30m – 402 cm,
wysokość 19,5 m
Miasto Krajenka
ul. Winiary
Zarządzenie nr 6 Woj. Pil.
z 31 XII 1992 r
Brak tabliczki
Miasto Krajenka
ul. Bydgoska
Szkoła Podstawowa
Miasto Krajenka
Gimnazjum Publiczne
ul. Szkolna
Marynie Park
Zarządzenie nr 29 Woj.
Pil. z 28 XI 1988 r
Brak tabliczki
Pil. z 28 XII 1986 r Dz.
Urz. Nr 11a poz. 118
Brak tabliczki
Pil. z 29 XII 1986 r
Brak tabliczki
Marynie Park
Pil. z 29 XII 1986 r
Brak tabliczki
Leśnictwo Leśnik
Rozporządzenie nr 9/97
Woj. Pil. z 6 X 1997 r.
Dz. Urz. Nr 31 poz. 137
-----------
Lp.
Przedmiot objęty
ochroną
7.
Dąb szypułkowy
h=1,30m – 610 cm,
wysokość 31 m
8.
Dąb szypułkowy
h=1,30m – 402 cm,
wysokość 34 m
9.
Dąb szypułkowy
10.
Dąb szypułkowy
szt. 4
11.
Dąb szypułkowy
12.
Dąb szypułkowy
2 szt
13.
Dąb szypułkowy
13 szt
14.
Wiąz szt 4
15.
Wiąz
16.
Dąb szypułkowy
Opis
h=1,30m – 376 cm,
wysokość 29 m
h=1,30m – 300, 320,
345, 410 cm, wysokość 25, 27, 26, 30 m
h=1,30m – 380, cm,
wysokość 28 m
h=1,30m – 380, 360
cm, wysokość 27, 26
m
h=1,30m – 250-440
cm, wysokość 2629m
h=1,30m – 265, 260,
261, 225, cm, wysokość 27, 26, 24, 23 m
h=1,30m – 385 cm,
wysokość 25 m
h=1,30m – 385 cm,
wysokość 25 m
17.
Modrzew szt 2
h=1,30m – 255, 335
cm, wysokość 32, 35
m
h=1,30m – 356, 347
cm, wysokość 28 m
18.
Dąb szypułkowy
szt. 2
19.
Lipa drobnolistna
h=1,30m – 460 cm,
wysokość 29 m
20.
Wiąz
h=1,30m – 650 cm,
wysokość 35 m
Oddział 57 d
Leśnictwo Leśnik
Oddział 54 d
Leśnictwo Leśnik
Oddział 43 d
Leśnictwo Leśnik
Oddział 43a
Leśnictwo Leśnik
Oddział 43 f
Leśnictwo Leśnik
Oddział 57 i
Leśnictwo Leśnik
Oddział 56 b
Leśnictwo Leśnik
Oddział 57 g
Leśnictwo Leśnik
Oddział 47 g
Leśnictwo Leśnik
Oddział 57 b
Leśnictwo Leśnik
Oddział 53 a
Leśnictwo Leśnik
Oddział 44
Leśnictwo Leśnik
Oddział 44
Leśnictwo Leśnik
Oddział 45 z
Nadleśnictwo
Zdrojowa Góra
Leśnictwo Płociczno
Oddział 153 k
Str. 111
Pozycja
Uwagi
Pil. z 29 XII 1986 r zm.
Zarz. Nr 5 z 31 XII 1992
r. Dz. Urz. 1/1
Pil. z 29 XII 1986 r. Dz.
Urz. WP 11 a poz. 118
Suchy z
kapliczką
Pil. z 29 XII 1986 r. Dz.
Urz. WP 11 a poz. 118
------------
Ogrodzony
brak tabliczki
Woj. Pil. z 13 X 1998 r.
Woj. Pil. z 13 X 1998 r.
Woj. Pil. z 13 X 1998 r.
Woj. Pil. z 13 X 1998 r.
Woj. Pil. z 13 X 1998 r.
Woj. Pil. z 14 X 1994 r.
Dz. Urz. Nr 18 poz.150
Pil. z 29 XII 1986 r.
-----------
----------
Pil. z 29 XII 1986 r.
Pil. z 29 XII 1986 r.
Decyzja nr 104/82 Woj.
Pil. z 19 VIII 1982 r. Dz.
Urz. WRN nr 13 poz.39
Zarządzenie nr 6 Woj. Pil.
z 31 XII 1992 r.
--------
Lp.
21.
Przedmiot objęty
ochroną
Lipa drobnolistna
Str. 112
Opis
Pozycja
Uwagi
h=1,30m – 370 cm,
wysokość 31 m
Nadleśnictwo
Zdrojowa Góra
Leśnictwo Sosnowo
Oddział 152 f
Decyzja nr 67/82 Woj.
Pil. z 13 V 1982 r. Dz.
Urz. WRN nr 10 poz. 27
------------
Fot. 4: Pomnik przyrody – dąb szypułkowy, znajdujący się przy ul. Winiary w Krajence.
3.8.3.3. Użytki ekologiczne
Aby skutecznie chronić wartości przyrodnicze nie wystarczy powołanie do życia parków narodowych, krajobrazowych czy rezerwatów chroniących najbardziej wartościowe fragmenty naszej
przyrody. Konieczna jest również ochrona szeroko pojętej różnorodności biologicznej - jej podstawowym narzędziem, przewidzianym głównie do stosowania na szczeblu lokalnym i regionalnym, są
użytki ekologiczne.
Użytki ekologiczne to wprowadzona stosunkowo niedawno, nowa forma ochrony przyrody.
Według ustawy o ochronie przyrody cyt: art. 30 ust. 1. Użytkami ekologicznymi są zasługujące na
ochronę pozostałości ekosystemów mających znaczenie dla zachowania unikatowych zasobów genowych i typów środowisk, jak: naturalne zbiorniki wodne, śródpolne i śródleśne „oczka wodne", kępy
drzew i krzewów, bagna, torfowiska wydmy, p łaty nie użytkowanej roślinności, starorzecza, wychodnie
skalne, skarpy, kamieńce oraz stanowiska rzadkich lub chronionych gatunków roślin i zwierząt, w tym
Str. 113
miejsca ich sezonowego przebywania lub rozrodu. Art. 30 ust. 2. Użytki ekologiczne uwzględnia się w
miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego i uwidacznia w ewidencji gruntów.
Tym, co różni użytki ekologiczne od pomników przyrody czy rezerwatów, jest ich znaczenie
dla zachowania różnorodności biologicznej. Użytek ekologiczny nie musi reprezentować nadzwyczajnych wartości przyrodniczych, ważna jest tu rola, jaką pełni w krajobrazie, np. wystarczy, że jest
fragmentem swoistego dla danego obszaru ekosystemu. Na niektórych obszarach np. w dolinach rzek,
obszary potencjalnie kwalifikujące się do ochrony w formie użytków ekologicznych zajmują nieraz
ponad połowę powierzchni. Na innych obszarach (np. na terenach intensywnie użytkowanych rolniczo), występują tylko pojedyncze, niewielkie pod względem powierzchni obiekty.
Na terenie Nadleśnictwa Zdrojowa Góra występują użytki ekologiczne o łącznej powierzchni
22,79 ha leżących w granicach gminy Krajenka. Obszary te uznano za użytki ekologiczne na podstawie rozporządzenia nr 8/96 Wojewody Pilskiego z dnia 9 grudnia 1996 roku oraz uchwały nr 14/99
Rady Miejskiej w Krajence. Są to dawne łąki, pastwiska oraz bagna położone w dolinach rzek. Dawniej były one użytkowane rolniczo, obecnie przechodzą naturalną sukcesję wykazując znaczne zróżnicowanie florystyczne. Stanowią one ostoję wielu gatunków ptaków; stwierdzono również liczne występowanie bobra europejskiego (gatunku objętego ochroną częściową).
Przez wyłączenie z ingerencji gospodarczej i protegowanie wyłącznie procesów naturalnej
sukcesji, użytki te pozostaną w stanie naturalnym przyczyniając się do wzbogacenia środowiska przyrodniczego i zachowania różnorodności biologicznej. Ze względu na występujące bogactwo florystyczne, obiekty te powinny zostać objęte szczegółową waloryzacją przyrodniczą, co pozwoli na poszerzenie wiedzy o występujących tam cennych, charakterystycznych dla środowiska dolin rzecznych
gatunkach roślin.
Szczegółową charakterystykę użytków ekologicznych przedstawia poniższa tabela.
Tabela 43: Zestawienie użytków ekologicznych występujących na terenie gminy.
Numer zarządzenia,
data
Dz. Urz. Wojew. poz.
Położenie
Opis obiektu, kategoria
Powierzchnia
gruntu, walory przyrodnicze,
[ha]
zagrożenia
1.46
zadrzewienie olcha 60 lat
krzewy tarniny na 40% pow.
oddział
poddz.
120a
Krajenka Płociczno
Uchwała Nr 14/1999 Dz.U. Nr 3/00
Rady Gminy Krajen- poz. 18
ka z 261utego 1999r.
121a
Krajenka Płociczno
0.46
pastwisko zadrzewienia:
olcha 70 lat, brzoza 25 lat
121c
Krajenka Płociczno
0.40
pastwisko zadrzewienie
olcha 70 lat
Rady
poz. 18
Gminy Krajenka z
261utego 1999r.
gmina leśnictwo
Numer zarządzenia,
data
Położenie
Str. 114
Powierzchnia
[ha]
zagrożenia
0.36
olcha 70 lat
oddział
poddz.
121d
Krajenka Płociczno
133d
Krajenka Skórka
3,16
pastwisko
zadrzewienia: sosna i brzoza
50 lat, olcha 20 lat, samosiew olcha 7 lat na 10 %
pow.
133j
Krajenka Skórka
1,56
olcha 20 lat
133n
Krajenka Skórka
1,32
pastwisko
Uchwała Nr 14/1 999 Dz.U. Nr 3/00
ka z 26 lutego 1999 r.
133o
Krajenka Skórka
0,60
pastwisko
142i
Krajenka Skórka
4,55
pastwisko
zadrzewienia: sosna i olcha
45 lat
ka z 26 1utego 1999r.
143j
Krajenka Skórka
U7
łąka zadrzewienia: olcha 45
i 25 lat
155a
Krajenka Zacisków
2,96
lat
ka z 26 1utego 1999
r.
155h
Krajenka Zacisków
1,35
lat
Uchwała Nr 14/1 999 Dz.U. Nr 3/00
ka z 26 1utego 1999
r.
157a
Krajenka Skórka
1,85
lat
157i
Krajenka Skórka
0,97
olcha 45 lat
gmina leśnictwo
Numer zarządzenia,
data
Położenie
oddział
poddz.
181a
Krajenka Zacisków
181c
Krajenka Skórka
gmina leśnictwo
Str. 115
Powierzchnia
[ha]
zagrożenia
0,46
olcha 45 lat
0,16
pastwisko
zadrzewienia: olcha 80, 45 i
15 lat
3.8.3.4. Obszary sieci Natura 2000
Przygotowany projekt polskiej sieci obszarów NATURA 2000 jest pewną propozycją, która
jest obecnie przedmiotem dalszych konsultacji i dyskusji, w wyniku których dopiero powstanie ostateczna wersja listy krajowej tych obszarów - zostanie ona następnie przedłożona Komisji Europejskiej
do zatwierdzenia. Obszary zatwierdzone przez Komisję jako ważne dla Wspólnoty będą musiały być
przez nasz kraj wyznaczone jako obszar specjalnej ochrony. Ta procedura będzie dotyczyć proponowanych SOO, natomiast te obszary NATURA 2000, które zostały wyselekcjonowane w oparciu o
zapisy Dyrektywy Ptasiej zgodnie z kryteriami BirdLife, będą przez Komisję akceptowane niejako
automatycznie.
Konsekwencją zatwierdzenia SOO i OSO jest konieczność zachowania w stanie naturalnym
siedlisk (lub odtworzenia takiego stanu) populacji gatunków, dla których obszar został wyznaczony.
Ochrona ta może być realizowana na wiele sposobów i na wielu obszarach jest do pogodzenia z gospodarczym użytkowaniem terenu. Świadczy o tym fakt, że tak duża powierzchnia obszarów ważnych
dla siedlisk i gatunków rzadkich i zagrożonych jest niechroniona i w różnorodny sposób wykorzystywana gospodarczo przez człowieka. Wydaje się, że znaczna część obecnie niechronionych obszarów
NATURA 2000 mogłaby być objęta ochroną jako tzw. Obszary Wrażliwe Ekologicznie (Ecologically
Sensitive Areaś) - w krają Unii ta forma ochrony stosowana jest już od dwudziestu lat (w Polsce będzie
ona wprowadzona w ramach realizacji przedakcesyjnego programu SAPARD w wybranych regionach).
Proponowane jest włączenie terenów „Lasy Wałeckie” do sieci Natury 2000. Obszar ten stanowi rozległy kompleks leśny obejmujący w większości bory sosnowe, a na dnie i zboczach dolin-lasy
liściaste i mieszane. Silnie urozmaicona, postglacjalna rzeźba terenu przyczynia się do zróżnicowania
siedlisk. Wokół jezior (głównie eutroficznych, ale również dystroficznych z cennymi gatunkami i
zbiorowiskami roślinnymi) o powierzchni od kilku do kilkudziesięciu ha, utrzymują się rozległe torfowiska niskie, przejściowe i wysokie oraz tereny podmokłe. Jest to również obszar źródliskowy kilku
rzek. W obrębie ostoi znajdują się także połacie łąk kośnych: pola orne mają niewielki udział po-
Str. 116
wierzchniowy. Na terenie ostoi zachowały się umocnienia Wału Pomorskiego z lat 1934-1945 – potencjalne zimowiska nietoperzy.
Wartości przyrodnicze stanowi rozległy kompleks leśny z dobrze zachowanymi naturalnymi
zbiorowiskami wodno-błotnymi: stanowiska rzadkich i zagrożonych gatunków zwierząt i roślin naczyniowych. Występuje tam jedno z pięciu wolnożyjących stad żubra w Polsce liczące około
25 osobników. Znajdują się tutaj czyste nizinne rzeki - dopływy Gwdy o charakterze pstrągowym.
Wyznaczony obszar proponowanych do włączenia Lasów Wałeckich do programu Natura 2000 obejmuje w swych granicach tereny gminy Krajenka. Zajmuje on zachodnią część wydzielonego obszaru.
Są to obszary leżące w granicach Nadleśnictwa Zdrojowa Góra.
3.8.3.5. Econet
Krajowa sieć ekologiczna ECONET-POLSKA (zwana dalej w skrócie siecią ECONET-PL)
jest wielkoprzestrzennym systemem obszarów węzłowych najlepiej zachowanych pod względem
przyrodniczym i reprezentatywnych dla różnych regionów przyrodniczych kraju, wzajemnie ze sobą
powiązanych korytarzami ekologicznymi, które zapewniają ciągłość więzi przyrodniczych w obrębie
tego systemu.
Europejska Sieć Ekologiczna – ECONET ma być spójnym przestrzennie i funkcjonalnie systemem
reprezentatywnych i najlepiej zachowanych pod względem różnorodności biologicznej i krajobrazowej obszarów Europy. Sieć ekologiczna wymaga podejmowania systemowych działań ochronnych na
poziomie globalnym, regionalnym i lokalnym, zintegrowanych z całokształtem spraw społecznych i
gospodarczych. Celem utworzenia sieci ECONET jest ochrona, wzmocnienie bądź odtworzenie obszarów istotnych ze względu na zachowanie różnorodności biologicznej i krajobrazowej kontynentu europejskiego.
Realizacji koncepcji sieci ECONET-PL sprzyjają również podejmowane w ostatnich latach inicjatywy
rządowe związane z opracowywaniem i/lub uchwaleniem następujących dokumentów:
o
Polityka ekologiczna państwa [1991], w której przyjęto ekorozwój jako podstawę dalszego
rozwoju gospodarczego i społecznego kraju;
o
Strategia ochrony żywych zasobów przyrody w Polsce [Ryszkowski, Bałazy 1991], wskazująca na konieczność stosowania systemowych zasad w działaniach ochronnych oraz opracowania generalnej wizji spójnego systemu konsekwentnej ochrony całości zasobów biotycznych
kraju, w tym docelowej sieci rezerwatów biosfery;
o
Krajowa strategia ochrony różnorodności biologicznej – projekt [Cieślak 1995], wskazująca
na rozproszenie w różnych resortach struktury organizacyjnej i instrumentów ochrony różnorodności biologicznej, co nie sprzyja efektywności i skuteczności realizowanych działań;
o
strategie resortowe w zakresie gospodarki wodnej [Żelaziński 1995],
o
ochrony i zagospodarowania ekosystemów wodnych [Zalewski 1994],
o
Str. 117
racjonalizacji użytkowania gleb marginalnych [Racjonalizacja ... 1993] oraz w zakresie gospodarki leśnej [Grzywacz 1994] itp.;
o
utworzenie Zielonych Płuc Polski i opracowanie strategii ekorozwoju tego regionu [Założenia
polityki regionalnej ... 1991, Kassenberg i in. 1992].
Zakłada się również, że sieć ECONET-PL wyznaczy przestrzeń do działań szerszych niż tylko w celu
zachowawczej ochrony przyrody. Ma to być obszar priorytetowy w aktywnej polityce ekorozwoju i w
realizacji różnych przedsięwzięć na rzecz ochrony różnorodności biologicznej i krajobrazowej. Zalecenie to wynika z założenia, że efektywne wdrażanie ekorozwoju na obszarze całego kraju czy maksymalne rozszerzenie zasięgu stosowania zaleceń ochronnych jest mało realistyczne i wbrew zasadzie
efektywnego działania. Zasada ta bowiem polega na ograniczaniu pola aktywności do obszarów priorytetowych i jednocześnie skupianiu wykonawców i środków realizacji np. polityki ekorozwoju na
danym obszarze. Powstają wówczas warunki do pełniejszej, kompleksowej ochrony walorów przyrodniczych. Stosowanie tej zasady w polityce przestrzennej jest koniecznością wobec ograniczonych
zasobów finansowych przeznaczanych na ochronę przyrody.
Korytarze ekologiczne umożliwiają rozprzestrzenianie się gatunków pomiędzy obszarami węzłowymi,
ukierunkowują przepływ materii i informacji biologicznej (ekologicznej) w krajobrazie. Przyjmują
zazwyczaj postać form liniowych, rozciągających się wzdłuż dolin rzek lub szerszych pasm o znacznie
mniejszej intensywności użytkowania ziemi niż tereny otaczające. Sprawność funkcjonowania korytarzy ekologicznych zależy od wielu czynników – od ich długości i szerokości, złożoności struktury
przyrodniczej, stopnia przekształcenia przez człowieka. Niekorzystne dla ciągłości sieci jest zbytnie
zwężenie korytarza ekologicznego, przecięcie go barierami antropogenicznymi (np. szlakami komunikacyjnymi, terenami zurbanizowanymi) utrudniającymi przemieszczanie się organizmów, czy też
uproszczenie wewnętrznej struktury pasm łączących obszary węzłowe.
Przeważające formy użytkowania ziemi w sieci ECONET-PL to lasy, obszary rolnicze o różnej strukturze przestrzennej oraz użytki zielone. Tereny zurbanizowane – przemysłowe stanowią ok. 0,4% powierzchni obszarów węzłowych i 0,7% korytarzy ekologicznych. W korytarzach ekologicznych jest
więcej terenów zabudowanych (zajmują średnio 2% powierzchni) niż w obszarach węzłowych. Struktura użytkowania ziemi w obrębie sieci ECONET-PL jest inna niż średnio w całym kraju.
Różnice dotyczą przede wszystkim areału lasów i użytków zielonych, z którymi wiąże się wysoki
potencjał walorów przyrodniczych. W systemie ECONET znajdują się Lasy Wałeckie (135) oraz Obszar Gwdy (5K). Ostoja o znaczeniu europejskim „Leśnik” (140) zajmuje obszar o powierzchni całkowitej 2240 ha, z czego na terenie Gminy Krajenka jest to powierzchnia 850 ha. Motywem wyboru
owego terenu było bogactwo ptaków: bocian czarny, kania ruda, czapla biała.
3.9. Awarie przemysłowe
Bezpieczeństwo chemiczne i biologiczne odgrywa istotną rolę w realizacji celów w zakresie
zapewnienia bezpieczeństwa ekologicznego społeczeństwa i gospodarki. Bezpieczeństwo ekologiczne
Str. 118
to również utrzymanie na odpowiednim poziomie różnorodności biologicznej i krajobrazowej, zwiększenie skali rekultywacji i renaturyzacji obszarów zdegradowanych, zapobieganie pogarszaniu się
jakości środowiska. Obowiązki związane z awariami przemysłowymi spoczywają głownie na prowadzącym zakład o zwiększonym ryzyku lub o dużym ryzyku wystąpienia awarii oraz na organach Państwowej Straży Pożarnej, a także wojewodzie. Zgodnie z ustawą Prawo ochrony środowiska (art. 246),
w razie wystąpienia awarii wojewoda, poprzez komendanta wojewódzkiego Państwowej Straży Pożarnej i wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska, podejmuje działania niezbędne do usunięcia
awarii i jej skutków, określając w szczególności związane z tym obowiązki organów administracji i
podmiotów korzystających ze środowiska. O podjętych działaniach wojewoda informuje marszałka
województwa. Wojewódzki inspektor ochrony środowiska, w przypadku wystąpienia awarii, może w
drodze decyzji zarządzić przeprowadzenie właściwych badań dotyczących przyczyn, przebiegu i skutków awarii.
Na terenie Gminy Krajenka wg informacji WIOŚ, nie występują zakłady zaklasyfikowane do zakładów o zwiększonym ryzyku albo zakładów o dużym ryzyku - Rozporządzenie Ministra Gospodarki z
dnia 9.04.2002 w sprawie rodzajów i ilości substancji niebezpiecznych, których znajdowanie się w
zakładzie decyduje o zaliczeniu go do zakładu o zwiększonym ryzyku albo zakładu o dużym ryzyku
wystąpienia poważnej awarii przemysłowej (Dz. U. Nr 58, poz. 535).
W roku 2002 na trasie Żeleźnica - Krajenka miało miejsce zdarzenie, w wyniku którego nastąpiło uszkodzenie zaworu spustowego komory paliwowej autocysterny. Nastąpił wyciek oleju napędowego, w wyniku którego doszło do zanieczyszczenia środowiska gruntowo-wodnego. Powierzchnia
zanieczyszczona stanowiła obszar około 6m2 i głębokości przekraczającej 1 m.
Na podstawie danych Komendy Powiatowej PSP w Złotowie na terenie gminy Krajenka w roku 2002
wystąpiły cztery zdarzenia wymagające zużycia 25 kg sorbentów, zaś w roku 2003 zużyto 15 kg sorbentów.
W roku 2003 według danych UGiM Krajenka na terenie gminy miało miejsce 45 pożarów. Jednostki
do miejsc zagrożeń wyjeżdżały 35 razy.
3.10. Podsumowanie
W celu zobrazowania sytuacji na terenie gminy Krajenka wykonano analizę biorąc pod uwagę
mocne oraz słabe strony jak również jej szanse i zagrożenia. Posłużono się tzw. analizą SWOT z ang.
(Strenghts, Weaknesses, Opportunities, Threats). Analiza ta w sposób obrazowy przedstawia potrzeby
i kierunki działań w zakresie ochrony środowiska.
MOCNE STRONY
SŁABE STRONY
Środowisko przyrodnicze
•
Występowanie na terenie gminy użytku
ekologicznego
MOCNE STRONY
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Str. 119
SŁABE STRONY
Rolniczo-leśny charakter gminy sprzyja
występowaniu wielu gatunków roślin i
zwierząt będących pod ochroną ścisłą
Położenie obszaru chronionego krajobrazu w granicach gminy
Występowanie na terenie gminy szlaków
rowerowych
Lasy
Duża lesistość gminy
• Zagrożenie pożarowe
Naturalne oczyszczanie powietrza
• Zanieczyszczenia lasów i występowanie
dzikich wysypisk odpadów
Sprzyjające warunki wypoczynku ludności
Możliwość korzystania ze ścieżek ekologicznych występujących w nadleśnictwach
Gospodarka wodno ściekowa
Miasto wyposażone w kanalizację ście• Brak kanalizacji ściekowej w pozostałej
kową
części gminy
Miasto wyposażone w oczyszczalnię
• Brak podłączenia do systemu kanalizacji
ścieków
sanitarnej pozostałego obszaru gminy
Wyposażenie mieszkańców gminy w
• Niecałkowite wyposażenie wszystkich
zbiorniki bezodpływowe
mieszkańców w zbiorniki bezodpływowe
Koncepcja rozbudowy i modernizacji
obecnej oczyszczalni ścieków
Koncepcja rozbudowy kanalizacji sanitarnej
Obecność kanalizacji deszczowej na terenie miasta Krajenka
Wody powierzchniowe
Obecność jeziora na terenie gminy zaliczonego do I klasy czystości wód
Stan czystości rzeki Głomii zaliczany do
II i III klasy czystości w zależności od
odcinka rzeki podlegającego monitoringowi
•
•
•
odpady byt-gosp. przez wylew odpadów
do zbiornika,
Zanieczyszczenia wód powierzchniowych przez środki ochrony roślin z pól
Wzrost zanieczyszczenia wód poprzez
zanieczyszczenia powietrza spływające
podczas deszczy
Wody podziemne
•
•
Dostęp do 2 zbiorników GZWP na terenie gminy
Koncepcja budowy stacji uzdatniania
wody z wieżą ciśnień
•
Brak zaopatrzenia w infrastrukturę wodną wsi: Leśnik-Czajcze, Wąsoszki,
Łońsk oraz Czajcze, Barankowo, Tarnówczyn, Pogórze, Wąsoszki, obszar
nowo powstałego osiedla domków letniskowych w Głubczynie oraz teren Krajenki Wybudowanie.
Gleby
•
Charakter rolniczy gminy
• Wypalanie traw
• Rolnicze stosowanie nawozów
• Częściowe zmelioryzowanie pól
Klimat akustyczny
MOCNE STRONY
•
Brak zakładów przemysłowych negatywnie wpływających na klimat akustyczny środowiska
Powietrze
•
•
Brak ciężkiego przemysłu
Uregulowana sytuacja w zakresie pozwoleń dopuszczalnych emisji zanieczyszczeń
Str. 120
SŁABE STRONY
•
Emisja niska
3.11. Ocena wskaźnikowa
Program ochrony środowiska posiada charakter bardzo konkretnych, głównie krótkookresowych planów operacyjnych. Z tych względów niezbędne jest posługiwanie się specjalnie dobranym
zestawem wskaźników środowiskowych. Wskaźniki te mają być podstawą oceny założonej poprawy
stanu środowiska i oceny jakości życia człowieka oraz umożliwiać okresową weryfikację podejmowanych działań.
Metodyka posługiwania się wskaźnikami środowiskowymi została przedstawiona m.in. w pracy M.
Kistowskiego „Regionalny model zrównoważonego rozwoju i ochrony środowiska Polski a strategie
rozwoju województw” (2003). W pracy tej autor posłużył się wskaźnikami środowiskowymi na poziomie województwa.
Na poziomie gminy w miarę możliwości należy starać się o zastosowanie owych oraz innych wskaźników pamiętając o przystosowaniu ich do innej skali opracowania.
Lokalny wymiar wymienionych wskaźników powinno się każdorazowo ustalić. Ocena ta stanowić ma ważny, nieodłączny element programu ochrony środowiska. Posługiwanie się wskaźnikami
środowiskowymi umożliwi:
o
określenie, w jakim stopniu program ochrony środowiska wpisuje się w układ limitów krajowych określanych w Polityce ekologicznej państwa,
o
ocenę, na ile gmina spełnia lub zbliża się do standardów europejskich,
o
weryfikacje realizacji programu w okresie przewidzianym ustawą prawo ochrony środowiska.
Ogólne założenia i klasyfikację wskaźników środowiskowych zawiera Polityka ekologiczna państwa
na lata 2003-2006 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2007-2010. Szczególnie cenne są prace T.
Borysa, a zwłaszcza przygotowany dla Ministerstwa Środowiska zestaw wskaźników ekorozwojowych dla województw, powiatów i gmin.
Wykaz proponowanych wskaźników dla Gminy i Miasta Krajenka przedstawiono w tabeli:
Str. 121
Wskaźniki środowiskowe i zrównoważonego rozwoju gminy
OCHRONA PRZYRODY
Nazwa wskaźnika
Jednostka
Teren gminy objęty ochroną
przyrody
Liczba pomników przyrody
Powierzchnia użytków
ekologicznych
Teren ECONETU
Lesistość
[%]
ogółem
Miasto
Gmina
szt.
ha
4
-
17
22,79
21
22,79
[%]
[%]
-
4,43
47.4
4,43
47.4
GOSPODARKA WODNO ŚCIEKOWA
Przepustowość oczyszczalni
ścieków
Liczba przyzagrodowych
oczyszczalni ścieków
Liczba przyłączy kanalizacyjnych
Procent skanalizowania
terenu
Wskaźnik skanalizowania
gminy (w): w = 1000 x
długość sieci kan./liczbę
mieszkańców gminy
Wskaźnik proporcji długości sieci kanalizacyjnej do
długości sieci wodociągowej
Liczba szamb
[m3/dobę]
600
brak
600
szt.
-
4
4
szt.
374
brak
374
[%]
90%
-
1,6
[km/mieszkańca]
1,5
-
1,5
-
0,71
-
0,71
szt.
57
415
472
KORZYSTANIE ZE ŚRODOWISKA
Zużycie wody do celów
konsumpcyjnych na 1
mieszkańca
Liczba ujęć wody
Długość sieci wodociągowej
Liczba przyłączy wodociągowych
Procent zwodociągowania
gminy
[m3/1 mieszkańca /rok]
31,55
b.d
31,55
szt.
[km]
3
15,5
427
8
37,5
613
11
53,0
1040
[%]
-
-
68
GOSPODARKA TERENAMI
Udział powierzchni upraw
ekologicznych w powierzchni gruntów rolnych
Liczba gospodarstw agroturystycznych, produkujących
żywność metodami ekologicznymi
-
-
-
-
-
-
-
-
Liczba instalacji wykorzystującej alternatywne źródła
energii
szt.
1
2
3
ENERGIA
Dokonana powyżej analiza wskaźnikowa stanu środowiska przyrodniczego miasta i gminy Krajenka
wyznacza obiektywne wskaźniki oceny, które pozwolą na jednoznaczne określenie jakości środowiska
gminy po okresie weryfikacji programu co 2 lata.
Str. 122
ROZDZIAŁ IV
ZAŁOŻENIA REALIZACJI
PROGRAMU OCHRONY
ŚRODOWISKA DLA
GMINY I MIASTA
KRAJENKA
Str. 123
4.1. Potrzeba wytyczenia celów ekologicznych ich zgodność z innymi dokumentami
Niniejsza część Programu Ochrony Środowiska dla Gminy i Miasta Krajenka ma na celu wyznaczenie celów i zadań ekologicznych, których realizacja w latach 2004-2007 (lata przewidziane
programem ochrony środowiska) oraz do roku 2011 (okres perspektywiczny) będzie podstawą właściwej polityki ekologicznej samorządu gminy.
W celu realizacji Polityki ekologicznej dla Miasta i Gminy Krajenka konieczne było ustalenie
harmonogramu prowadzenia zadań ekologicznych z rozbiciem na zadania krótko i długookresowe
oraz mechanizmy finansowo - ekonomiczne. Do najważniejszych kryteriów w skali gminy branych
pod uwagę podczas sporządzania planu operacyjnego na lata 2004 – 2007 z perspektywa do roku 2011
należy wymienić:
§
kryteria przyjęte w Strategii Rozwoju Powiatu Złotowskiego;
§
cele i zadania przyjęte w Strategii Rozwoju Gminy;
§
cele i zadania wynikające z Programu ochrony środowiska Powiatu Złotowskiego;
§
dysproporcje pomiędzy stanem wymaganym a aktualnym;
§
wymogi wynikające z obowiązujących ustaw;
§
okresy przejściowe wynegocjowane przez Polskę dot. ustawodawstwa unijnego;
§
możliwość uzyskania wsparcia finansowego z różnych źródeł;
§
ponadlokalny wymiar przedsięwzięcia;
§
obecne zaawansowanie inwestycji;
§
wielokrotna korzyść z tytułu realizacji przedsięwzięcia.
Opracowania programowo-planistyczne dla gminy i powiatu wyznaczają kierunki działań inwe-
stycyjnych i społecznych w odniesieniu do regionu i gminy. Zapisy planistyczne takich dokumentów
pozwalają w dalszym etapie pracy samorządów dokonywać właściwych decyzji z możliwością analizy
perspektywicznych
skutków
a
także
zaplanować
ekonomiczne
aspekty
realizacji
zadań
w perspektywie kilku lat. Przyjęcie i realizacja zaplanowanej polityki ekologicznej pomoże również
zaplanować możliwości finansowe (wydatki) gminy na przewidziane przedsięwzięcia w okresie kilkuletnim.
4.2. Cele wynikające z polityki ekologicznej państwa i programu ochrony środowiska
województwa wielkopolskiego
4.2.1. Polityka ekologiczna państwa
Istotnymi warunkami stworzenia programu ochrony środowiska jest uwzględnienie celów
polityki ekologicznej państwa, które zakładają istotne elementy gospodarowania zasobami państwa.
„Polityka ekologiczna państwa na lata 2003-2006 z uwzględnieniem perspektywy na lata
2007-2010” została sporządzona jako realizacja ustaleń ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo
Str. 124
ochrony środowiska (Dz. U. Nr 62, poz. 627 i Nr 115, poz. 1229 oraz z 2002 r. Nr 74, poz. 676, Nr
113, poz. 984 i Nr 153, poz. 1271), która w art. 13-16 wprowadza obowiązek przygotowywania i aktualizowania co 4 lata polityki ekologicznej państwa. Dostosowana do wymagań nowej ustawy „Polityka ekologiczna państwa na lata 2003-2006 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2007-2010” wpisuje się również w funkcjonującą w tej dziedzinie praktykę Unii Europejskiej, w której średniookresowe programy działań Wspólnoty na rzecz środowiska są sporządzane od wielu lat.
Zasady polityki ekologicznej dotyczą zarówno sposobów, zakresu jak i instrumentów służących do osiągnięcia celów owej polityki.
Polityka ta zakłada swoje cele dążąc do zachowania i postępowania zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju, jako zasady nadrzędnej przyjętej w Konstytucji RP. Uwzględnia również szereg
zasad min.:
Ø zasadę integracji polityki ekologicznej z politykami sektorowymi, określając równość celów
owej polityki z celami społecznymi i gospodarczymi,
Ø zasadę równego dostępu do środowiska przyrodniczego,
Ø zasadę przezorności, czyli podejmowania działań wtedy gdy pojawia się prawdopodobieństwo
powstania problemu wymagającego rozwiązania,
Ø zasadę zanieczyszczający płaci nawiązuje do odpowiedzialności za skutki zanieczyszczania
środowiska i powodowania innych zagrożeń. Odpowiedzialność taką ponoszą wszystkie podmioty korzystające ze środowiska,
Ø zasada skuteczności ekologicznej i efektywności ekonomicznej, związana jest z wyborem planowanych inwestycji w dziedzinie ochrony środowiska i określenia osiągniętych wyników,
Ø zasada subsydiarności wynika z Traktatu o Unii Europejskiej i określa, że Unia Europejska
może podejmować działania nie należące do jej kompetencji wtedy gdy cele proponowanych
działań nie mogą być osiągnięte przez państwo członkowskie
Ø zasada klauzul zabezpieczających określa możliwość zastosowania przez państwa członkowskie ostrzejszych środków w porównaniu z wymaganiami wspólnotowego prawa ekologicznego,
Ø zasada prewencji określa iż przeciwdziałanie negatywnym skutkom dla środowiska powinno
być na etapie planowania i realizacji przedsięwzięcia.
Wszystkie wyżej określone zasady uwzględnione są w polityce ekologicznej państwa.
Polityka ekologiczna państwa zawiera cele i zadania o charakterze systemowym:
o
Włączenie aspektów ekologicznych do polityk sektorowych
Podstawowym warunkiem skutecznej realizacji polityki ekologicznej państwa jest respektowanie zasady zrównoważonego rozwoju w strategiach i politykach w poszczególnych dziedzinach gospodarowania, tj. uwzględnianie przy sporządzaniu tych strategii, polityk oraz ich programów wykonawczych,
na równi z celami gospodarczymi i społecznymi właściwymi dla danego sektora, również celów ekologicznych. Dotyczy to energetyki, przemysłu, transportu, gospodarki komunalnej i budownictwa,
Str. 125
rolnictwa, leśnictwa, turystyki i innych dziedzin działalności, które okazują presję na środowisko w
formie bezpośredniego lub pośredniego korzystania z jego zasobów oraz generowania zanieczyszczeń
i/lub szkodliwych oddziaływań fizycznych.
o
Aktywizacja rynku do działań na rzecz środowiska
Dzięki aktywizacji rynku do działań na rzecz środowiska zamierza się uzyskać:
- równoprawne warunki w dostępie do ograniczonych zasobów oraz do możliwości odprowadzania zanieczyszczeń przez wszystkie podmioty gospodarcze;
- zachowanie i tworzenie miejsc pracy w dziedzinach mniej obciążających środowisko (tzw.
zielone miejsca pracy);
- rozwój produkcji towarów i usług, które mniej obciążają środowisko, a przez to prowadzą do
bardziej zrównoważonej konsumpcji;
- ekonomizację ochrony środowiska;
- rozwój produkcji urządzeń służących ochronie środowiska;
- rozwój potencjału doradczego służącego zrównoważonemu rozwojowi;
- wzmocnienie i poszerzenie oferty eksportowej polskich podmiotów gospodarczych zajmujących się ochroną środowiska, zwłaszcza w eksporcie na rynki krajów Europy Środkowej i Wschodniej
oraz krajów rozwijających się.
o
Mechanizmy ekonomiczne i systemy finansowania
o
Wzmocnienie instytucjonalne
o
Udział społeczeństwa. Edukacja ekologiczna, dostęp do informacji i poszerzanie dialogu
społecznego
o
Ekologizacja planowania przestrzennego i użytkowania terenu
o
Rozwój badań i postęp techniczny. Stymulowanie innowacji
Szczegółowe cele polityki ekologicznej państwa związane są w szczególności z ochroną dziedzictwa przyrodniczego i racjonalnym użytkowaniem zasobów przyrody a w szczególności obejmuje:
Ø
Zmniejszenie wodochłonności, materiałochłonności i energochłonności gospodarki;
Ø
Ochrona gleb i rekultywacja terenów zdegradowanych;
Ø
Wzbogacanie i racjonalne użytkowanie zasobów leśnych;
Nawiązuje również i wyznacza kierunki zmierzające do poprawy jakości środowiska w dzie-
dzinach tj.
Ø
Gospodarowanie odpadami;
Ø
Stosunki wodne i jakość wód;
Ø
Ochrona powietrza przed zanieczyszczeniem;
Ø
Kompleksowe działania na rzecz wprowadzenia najlepszych dostępnych technik w przemyśle;
Ø
Stres miejski - hałas i promieniowanie;
Ø
Bezpieczeństwo chemiczne i biologiczne - poważne awarie przemysłowe;
Ø
Ochrona przyrody i różnorodności biologicznej i krajobrazowe;
Ø
Przeciwdziałanie zmianom klimatu;
Str. 126
4.2.2. Cele wynikające z Programu Ochrony Środowiska dla Województwa Wielkopolskiego
Kierując się zasadą zrównoważonego rozwoju, w Programie Ochrony Środowiska dla Województwa Wielkopolskiego określono osiem podstawowych celów:
1. Minimalizacja wpływu na środowisko oraz eliminacja ryzyka dla zdrowia ludzi w miejscach największego oddziaływania na środowisko w skali województwa w tzw. „gorących miejscach” (hot
spots).
2. Racjonalizacja zużycia energii, surowców i materiałów wraz ze wzrostem udziału wykorzystywanych zasobów odnawialnych.
3. Zapewnienie odpowiedniej jakości użytkowej wód, racjonalizacja zużycia wody, zwiększenie zasobów w zlewniach oraz ochrona przed powodzią.
4. Zapewnienie wysokiej jakości powietrza, redukcji emisji gazów cieplarnianych niszczących warstwę ozonową, zminimalizowanie uciążliwego hałasu i ochrona przed promieniowaniem elektromagnetycznym.
5. Ochrona powierzchni ziemi, w tym powierzchni biologicznie czynnej i gleb przed degradacją.
6. Zminimalizowanie ilości wytwarzanych odpadów oraz wdrożenie nowoczesnego systemu wykorzystania i unieszkodliwiania.
7. Zachowanie walorów i zasobów przyrodniczych z uwzględnieniem georóżnorodności i bioróżnorodności oraz rozwoju zasobów leśnych.
8. Ochrona przed nadzwyczajnymi zagrożeniami środowiska oraz sprostanie nowym wyzwaniom,
czyli zapewnienie bezpieczeństwa chemicznego biologicznego.
4.3. Cele wytyczone w powiatowym programie ochrony środowiska dla powiatu złotowskiego
Istotnym dokumentem wyznaczającym cele i kierunki działań dla samorządów gminnych jest
Powiatowy Program Ochrony Środowiska na lata 2004-2011. Program ten przyjmuje w latach 20042011 następujące cele i zadania do realizacji:
1. Cele i kierunki działań o charakterze systemowym
1.1. Integracja aspektów ekologicznych z rozwojem społeczno-gospodarczym
1.2. Edukacja ekologiczna
1.3. Współpraca w ramach wdrażania programu
2. Ochrona dziedzictwa przyrodniczego i racjonalne użytkowanie zasobów przyrody
Str. 127
2.1. Ochrona przyrody i krajobrazu
2.2. Ochrona lasów
2.3. Ochrona gleb
2.4.Ochrona zasobów kopalin
3. Jakość środowiska i bezpieczeństwo ekologiczne
3.1. Jakość wód
3.2. Gospodarka odpadami
3.3. Jakość powietrza atmosferycznego
3.4. Hałas
3.5. Promieniowanie elektromagnetyczne
3.6. Awarie przemysłowe
4. Zrównoważone wykorzystanie surowców, materiałów, wody i energii.
4.1. Kształtowanie stosunków wodnych
4.2. Wykorzystanie energii odnawialnej.
Wykaz zadań wytyczonych w powiatowym programie ochrony środowiska przedstawiono w
poniższej tabeli
Tabela 44: Cele i zadania wg wytycznych programu powiatowego.
Cel
OCHRONA PRZYRODY I
KRAJOBRAZU
OCHRONA LASÓW
OCHRONA GLEB
ZAOPATRZENIE W WODĘ
Zadanie
Promowanie rozwoju gospodarstw agroturystycznych i
ekologicznych w gminach
Wykorzystanie związku Gmin Krajny do rozwoju
współpracy w zakresie promocji regionu i informacji
Włączenie do sieci Natura 2000 Puszczy Nad Gwdą
Inwentaryzacja i waloryzacja przyrodnicza na terenach
Nadleśnictw
Tworzenie gospodarstw ekologicznych
Pielęgnacja i konserwacja istniejących obiektów i form
ochrony przyrody
Bieżąca konserwacja zieleni publicznej w miastach i
gminach powiatu
Ustalenie lokalizacji zalesień i zadrzewień w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego
Egzekwowanie szczegółowych harmonogramów nawożenia gnojowicą w poszczególnych fermach hodowlanych
Odbudowa śródpolnych remiz i nowe nasadzenia
Prowadzenie bieżącej rejestracji i kontroli właścicieli
nielegalnych podłączeń wodociągowych i wydawanie
oraz egzekwowanie odpowiednich decyzji administracyjnych
Modernizacja stacji uzdatniania wody z wieżą ciśnień i
wymianą sieci wodociągowej
Prowadzenie bieżącej rejestracji i kontroli odprowadzania i gromadzenia ścieków, w tym bieżąca identyfikacja właścicieli nielegalnych podłączeń i wydawanie
oraz egzekwowanie odpowiednich decyzji administracyjnych
Okres realizacji
ciągłe
ciągłe
2004-2005
2004-2007
ciągłe
ciągłe
2004
Ciągłe
2001-2010
ciągłe
2005-2007
Ciągłe
JAKOŚĆ POWIETRZA ATMOSFERYCZNEGO
HAŁAS
AWARIE PRZEMYSŁOWE
WYKORZYSTANIE ENERGII
ODNAWIALNEJ
INFRASTRUKTURA DROGOWA
Wprowadzanie zapisów w planie zagospodarowania
przestrzennego chroniących obszary szczególnie wrażliwe przed zainwestowaniem i rygorystyczne przestrzeganie tych zapisów
Likwidacja dzikich podłączeń do kanalizacji deszczowej w powiecie
Modernizacja i rozbudowa oczyszczalni ścieków dla
Gminy i Miasta Krajenka oraz budowa kanalizacji
sanitarnej Żeleźnica, Skórka, Dolnik i Paruszka-I etap
Promowanie budownictwa stosującego materiały energooszczędne
Upowszechnianie komunikacji zbiorczej
Promowanie proekologicznych środków transportów
Wprowadzenie zapisów do planów zagospodarowania
przestrzennego sprzyjających ograniczeniu zagrożenia
środowiska hałasem
Systematyczne wprowadzanie pasów wielowarstwowej
zieleni izolacyjnej i obwałowań ziemnych
Edukacja społeczeństwa w zakresie właściwych zachowań w sytuacji wystąpienia zagrożenia
Promowanie najlepszych projektów dotyczących wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych i niekonwencjonalnych
Przebudowa drogi powiatowej na terenie gmin Krajenka-Tarnówka
Przebudowa drogi powiatowej na terenie gmin Krajenka-Tarnówka
Str. 128
2004-…
ciągłe
2004-2007
Ciągłe
Ciągłe
ciągłe
2004
Ciągłe
ciągłe
2004……..
2005
2011
Określone cele i zadania zawarte w PPOŚ oraz dokumentach wyższego szczebla stały się nieodzownym elementem do wyznaczenia celów i zadań w Gminnym Programie Ochrony Środowiska.
4.4. Cele wytyczone w strategii rozwoju Gminy i Miasta Krajenka
Sporządzona w 2001 roku „Strategia rozwoju gospodarczego gminy i miasta Krajenka o 2015
roku” wyznacza w perspektywie okresu do 2015 roku osiągnięcie wyznaczonej wizji poprzez realizacje założonej misji gminy.
Wizją powyższego dokumentu jest:
„Krajenka - gościnna gmina, w której warto zatrzymać się i odpocząć, gmina rozwijającej się
produkcji i usług”. Gmina dążyć będzie do tego, aby stać się miejscem w którym będzie panował ład i
porządek, mieszkańcy będą społecznością mądrą, zamożniejszą, dbająca o poszanowanie prawa, przykładającą ogromną wagę do ochrony środowiska naturalnego, dbałości o dobra kultury, rozwoju
oświaty i edukacji młodzieży, otaczająca opieką ludzi starszych i potrzebujących, społecznością ceniącą własne przekonania i hierarchie wartości lecz równocześnie otwartą i tolerancyjną w stosunku do
odmiennych przekonań innych ludzi i środowisk społecznością współpracującą z władzami lokalnymi i
organizacjami społecznymi w realizacji wspólnych celów.
Misja zawarta w strategii mówi, że:
Misją Gminy i Miasta Krajenka, czyli dążeniem krajeńskiej wspólnoty samorządowej jest stworzenie
środowiska przyjaznego dla swoich mieszkańców oraz podniesienie poziomu ich życia przez zapew-
Str. 129
nienie stałego zrównoważonego rozwoju opartego na solidnej bazie usługowo-gospodarczej i rolniczej”.
Gmina Krajenka – atrakcyjne miejsce w Wielkopolsce wraz ze swoją społecznością lokalną
dążyć będzie do budowy społeczeństwa obywatelskiego, które współpracując z władzami administracyjnymi i samorządowymi przykłada wielką wagę do rozwoju oświaty, edukacji, kultury, opieki medycznej i osiągnięcia wysokiego poziomu infrastruktury technicznej oraz aktywnej ochrony środowiska naturalnego, podejmowania działań zmierzających do tworzenia nowych miejsc pracy, doskonalenia organizacji gospodarstw rolnych oraz wykreowania gminy jako miejsca rekreacji i wypoczynku.
Określone w strategii wyniki badań ankietowych kryteriów wartości mieszkańców gminy i
miasta za najważniejszy problem respondentów i ich rodzin określono stan środowiska przyrodniczego jako przeciętny (43,86%). Według ankietowanych problemem w gminie, który wymaga zainteresowania i rozwiązania stoi kwestia zwalczania bezrobocia (15,6%), zaś ochrona środowiska naturalnego stoi na czwartym miejscu (2,7%), budowa kanalizacji (1,8%).
Określona wizja i misja dla Gminy i Miasta Krajenka oraz zawarte w strategii wyniki badań
ankietowych wskazują, iż kwestia ochrony środowiska naturalnego oraz związane z nią działania nie
są obojętnym elementem tutejszej ludności.
4.5. Cele, kierunki i zadania do realizacji w ramach Programu Ochrony Środowiska dla
Gminy i Miasta Krajenka
Charakter gminnego programu ochrony środowiska dla Gminy i Miasta Krajenka w części programowej został podyktowany strukturą adekwatnej części programu powiatowego. Spójność tych
dwóch dokumentów oraz ich zbliżona forma jest szczególnie istotna ze względu na bezpośrednią
współprace samorządów, a także ze względu na jednoczesną realizację programów powiatowego i
gminnego na terenie Gminy i Miasta Krajenka.
4.5.1. Cele i zadania o charakterze systemowym.
W ramach celi strategicznych o charakterze systemowym wyznaczono następujące zagadnienia:
Ø Integracja aspektów ekologicznych z rozwojem społeczno-gospodarczym;
Ø Edukacja ekologiczna i udział społeczeństwa w sprawach ochrony środowiska;
Ø Współpraca ponadlokalna.
Po przeprowadzeniu wcześniejszej analizy stanu środowiska obszaru gminy szczególną uwagę
należy zwrócić na kwestię zwiększenia wzrostu świadomości tutejszej ludności w zakresie ochrony
Str. 130
środowiska. Brak odpowiedniej wiedzy powoduje powstawanie zagrożeń, których można by było
uniknąć.
W ramach tak skonstruowanych zagadnień realizacja polityki ekologicznej na terenie gminy
będzie oparta o następujące zadania:
•
Weryfikacja gminnego programu ochrony środowiska;
•
Prowadzenie edukacji ekologicznej na terenie gminy i współdziałanie w tym aspekcie z
nadleśnictwami, Starostwem Powiatowym, szkołami itp.;
•
Aktualizowanie gminnej strony www i zamieszczanie na niej informacji o stanie środowiska w gminie oraz promowanie walorów przyrodniczych gminy;
•
Współdziałanie w zakresie ochrony środowiska w ramach Związku Gmin Krajny;
•
Promowanie treści proekologicznych poprzez organizowanie festynów i innych akcji np.
konkurs na najbardziej zadbane i najładniejsze gospodarstwo, ogródek, balkon itp.
4.5.2. Ochrona dziedzictwa przyrodniczego i racjonalne użytkowanie zasobów przyrody
W celu wykorzystania naturalnych zasobów przyrodniczych gminy wskazane jest rozwinięcie
turystyki i rekreacji oraz przyrodniczo atrakcyjnej agroturystyki.
W ramach tego celu priorytetowego powiatowy i gminny program przewidział realizacje następujących zadań w czterech poniżej przedstawionych dziedzinach:
Ø Ochrona przyrody i krajobrazu:
•
Bieżąca ochrona obszarów i obiektów prawnie chronionych – pielęgnacja i konserwacja;
•
Prowadzenie prac pielęgnacyjnych parków i zieleni publicznej;
•
Powołanie nowych form ochrony (pomników przyrody);
•
Opracowanie Waloryzacji przyrodniczej gminy;
•
Przeciwdziałanie wypalaniu traw – edukacja i nakładanie kar;
•
Akceptacja nowych obszarów chronionych zgodnie z koncepcją sieci ekologicznej NATURA 2000 i ECONET oraz opracowanie ich planów ochrony;
•
Lokalizacja obiektów rekreacyjnych i turystycznych podporządkowana wymogom ochrony środowiska przyrodniczego;
•
Uwzględnienie w planach zagospodarowania przestrzennego selektywnego dostępu do terenów wyjątkowo cennych przyrodniczo;
•
Tworzenie gospodarstw agroturystycznych.
Ø Ochrona lasów:
W zakresie ochrony lasów kierunki działań wyznaczone dla tej dziedziny to:
v Lokalizacja zalesień i zadrzewień w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego,
v Systematyczne zalesianie gruntów nieprzydatnych rolniczo (wedle ustawy),
Str. 131
v Stały monitoring środowiska leśnego w celu przeciwdziałania stanom niepożądanym (pożary,
choroby, szkody przemysłowe, degradacja),
v Edukacja ekologiczna w zakresie wzbogacania i racjonalnego użytkowania zasobów leśnych,
v Zintensyfikowanie współpracy z organami administracji rządowej w zakresie tworzenia i
utrzymania obszarów cennych przyrodniczo na terenach nadleśnictw.
Dla realizacji ochrony lasów określono następujące zadania:
•
Wyznaczanie granic rolno-leśnych w planach zagospodarowania przestrzennego;
•
Zalesienia gruntów wyłączonych z użytkowania rolniczego, a przeznaczonych na cele leśne, z uwzględnieniem potrzeb ochrony różnorodności biologicznej oraz zachowaniem
korytarzy ekologicznych;
•
Ochrona i powiększanie zasobów leśnych przez opracowanie planów urządzenia lasu wraz
z Programem Ochrony Przyrody,
•
Ustalenie lokalizacji zalesień i zadrzewień w miejscowych planach zagospodarowania
przestrzennego.
Ø Ochrona gleb:
Celem nałożonym w kierunku ochrony gleb to właściwe użytkowanie istniejących zasobów glebowych, ich ochrona i rekultywacja.
Dla realizacji wyznaczonego celu nałożono zadania:
•
Upowszechnianie zasad Kodeksu Dobrej Praktyki Rolniczej;
•
Ochrona i wprowadzanie zadrzewień i zakrzewień śródpolnych i przydrożnych spełniających rolę przciwerozyjną;
•
Ustalenie lokalizacji zalesień i zadrzewień w miejscowych planach zagospodarowania
przestrzennego;
•
Właściwe kształtowanie struktury upraw;
•
Propagowanie przestrzegania zasad właściwego nawożenia gleb;
•
Egzekwowanie szczegółowych harmonogramów nawożenia gnojowicą w poszczególnych
fermach hodowlanych;
•
Odbudowa śródpolnych remiz i nowe nasadzenia;
•
Wspieranie przedsięwzięć mających na celu tworzenie i rozwój gospodarstw ekologicznych i agroturystycznych.
Ø Ochrona zasobów kopalin:
Głównym zadaniem wyznaczonym do realizacji w kierunku rekultywacji terenów poeksploatacyjnych
jest:
•
Bieżąca rekultywacja terenów poeksploatacyjnych;
•
Str. 132
Uwzględnienie w studium uwarunkowań oraz planie zagospodarowania przestrzennego
(jeżeli obecnie nie są uwzględnione) obszarów złóż i objęcie ich ochroną.
4.5.3. Jakość środowiska i bezpieczeństwo ekologiczne
W ramach tego celu priorytetowego powiatowy i gminny program przewidział realizacje następujących zadań w poniżej przedstawionych dziedzinach.
Ø Jakość wód:
Gospodarowanie wodami na terenie Powiatu Złotowskiego oraz Gminy i Miasta Krajenka
zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju oraz celami zawartymi w „Programie ochrony środowiska województwa wielkopolskiego” powinno być realizowane za pomocą następujących celów:
v Ochrona jakości wód podziemnych,
v Zapewnienie odpowiedniej klasy czystości wód powierzchniowych,
v Ograniczenie spływu zanieczyszczeń w zlewniach jezior,
v Zapewnienie wszystkim mieszkańcom odpowiedniej jakości wody do picia.
Powyższe cele ekologiczne stanowią jednocześnie kierunki działań. Wyznaczone cele i kierunki
działań powinny być realizowane za pomącą następujących zadań ekologicznych:
•
Poprawa jakości wody pitnej dzięki modernizacji istniejących stacji uzdatniania wody
oraz budowę nowych stacji ;
•
Rozbudowa i modernizacja istniejącej oczyszczalni ścieków oraz budowa kanalizacji sanitarnej Żeleźnica, Skórka, Dolnik i Paruszka-I etap
•
Zintensyfikowanie rozbudowy, renowacji i modernizacji sieci wodociągowej, a przez to
minimalizacja strat wody na przemyśle oraz wymiana wyeksploatowanych odcinków sieci (szczególnie sieci azbestowo-cementowej);
•
Prowadzenie bieżącej rejestracji i kontroli właścicieli nielegalnych podłączeń wodociągowych i wydawanie oraz egzekwowanie odpowiednich decyzji administracyjnych;
•
Inwentaryzacja dzikich wylewisk ścieków;
•
Zewidencjonowanie zbiorników bezodpływowych i stworzenie systemu ich kontroli technicznej oraz częstości opróżniania;
•
Optymalizacja wykorzystania i modernizacja istniejącej oczyszczalni ścieków;
•
Zintensyfikowanie rozbudowy sieci kanalizacji sanitarnej oraz sukcesywna modernizacja
istniejącej sieci (rozdział kanalizacji sanitarnej i deszczowej);
•
Zewidencjonowanie i likwidacja dzikich podłączeń do kanalizacji deszczowej;
•
Budowa oczyszczalni przyzagrodowych na terenach, gdzie budowa sieci kanalizacyjnej
jest nieopłacalna z przyczyn ekonomicznych lub technicznych (ukształtowanie terenu);
•
Str. 133
Uporządkowanie linii brzegowej jezior i rygorystyczne egzekwowanie ochrony brzegów
zbiorników wodnych (uporządkowanie zabudowy letniskowej wokół jezior);
•
Wprowadzenie zapisów w planie zagospodarowania przestrzennego chroniących obszary
szczególnie wrażliwe przed zainwestowaniem i rygorystyczne przestrzeganie tych zapisów;
•
Minimalizacja strat wody na przesyle wody wodociągowej (przewody magistralne i lokalne);
•
Prowadzenie bieżącej rejestracji i kontroli odprowadzania i gromadzenia ścieków, w tym
bieżąca identyfikacja właścicieli nielegalnych podłączeń i wydawanie oraz egzekwowanie
odpowiednich decyzji administracyjnych;
•
Przeprowadzenie akcji edukacyjno – informacyjnej propagującej optymalizację zużycia
wody przez indywidualnych użytkowników (np. gromadzenie wody deszczowej
i wykorzystywanie jej na cele agrarne – do podlewania zieleni)
Ø Gospodarowanie odpadami:
•
Realizacja zadań wyznaczonych w gminnym planie gospodarki odpadami dla Gminy i
Miasta Krajenka;
Ø Zanieczyszczenia powietrza:
Głównym celem dotyczącym jakości powietrza określonym w PPOŚ jest spełnienie wymagań ustawodawstwa UE w zakresie jakości powietrza na terenie całego powiatu i utrzymanie aktualnego stanu
jakości powietrza nałożono następujące zadania:
•
Eliminowanie
węgla
jako
paliwa
w
kotłowniach
lokalnych
(komunalnych)
i gospodarstwach domowych;
•
Modernizacja kotłowni węglowych w obiektach użyteczności publicznej;
•
Kontynuacja gazyfikacji gminy;
•
Upowszechnianie komunikacji zbiorowej;
•
Promowanie proekologicznych środków transportu;
•
Współpraca gminy z zarządcami dróg w zakresie wyznaczania potrzeb modernizacji ciągów komunikacyjnych;
•
Promowanie budownictwa stosującego materiały energooszczędne.
Ø Oddziaływanie hałasu:
Zgodnie z Prawem Ochrony Środowiska (Dział V, art. 112), „ochrona przed hałasem polega na zapewnieniu jak najlepszego stanu akustycznego środowiska, między innymi poprzez utrzymanie hałasu
poniżej poziomu dopuszczalnego, lub co najmniej na tym poziomie, oraz przez zmniejszenie poziomu
hałasu co najmniej do dopuszczalnego, w przypadku, gdy nie jest on dotrzymany”. Polityka Ekologiczna Państwa zakłada ograniczenie do roku 2010 hałasu na obszarach miejskich wokół terenów
Str. 134
przemysłowych oraz głównych dróg i szlaków kolejowych do poziomu równoważnego nieprzekraczającego w porze nocnej 55 dB.
W celu osiągnięcia zmniejszenia uciążliwości hałasu komunikacyjnego na terenach zabudowach w
PPOŚ zawarto kierunki działań, jakimi są:
•
Szczegółowa inwentaryzacja miejsc o największym natężeniu ruchu drogowego,
•
Monitoring hałasu drogowego w wyznaczonych punktach, dokonanie oceny akustycz-
nej wybranych miejsc,
•
Budowa nowych tras, obwodnic, wprowadzanie zieleni,
•
Wprowadzanie do miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego zapisów
dotyczących standardów akustycznych dla poszczególnych terenów.
Założono następujące zadania:
•
Integrowanie planów zagospodarowania przestrzennego z problemami zagrożenia hałasem;
•
Systematyczne wprowadzanie pasów wielowarstwowej zieleni izolacyjnej i obwałowań
ziemnych.
Ø Promieniowanie elektromagnetyczne:
Poziom promieniowania niejonizującego jest jednym z czynników wpływających na jakość
życia człowieka. Podstawowa zasada ochrony przed polami elektromagnetycznymi została zapisana
w art. 121 Prawa Ochrony Środowiska. Zgodnie z tą zasadą ochrona przed polami elektromagnetycznymi polega na zapewnieniu jak najlepszego stanu środowiska poprzez utrzymanie poziomów pól
elektromagnetycznych poniżej dopuszczalnych lub co najmniej na tych poziomach oraz na zmniejszaniu poziomów pól elektromagnetycznych co najmniej do dopuszczalnych, gdy nie są one dotrzymane.
Uwzględniając założenia ochrony przed promieniowaniem określono cel ekologiczny jako
bieżącą kontrolę źródeł emisji promieniowania elektromagnetycznego.
Kierunkiem działań w tej dziedzinie jest prowadzenie badań poziomów pól elektromagnetycznych.
Zadanie określone w tej kwestii to:
•
Preferowanie niskokonfliktowych lokalizacji źródeł promieniowania elektromagnetycznego;
•
Uwzględnienie w MPZP zagadnień pola elektromagnetycznego (pozostawienie w sąsiedztwie linii wysokich napięć wolnych przestrzeni.
Ø Awarie przemysłowe:
Głównym celem dotyczącym zagadnienia awarii przemysłowych jest eliminowanie i zmniejszanie
skutków dla mieszkańców i środowiska z tytułu poważnych awarii przemysłowych jak również zapewnienie bezpiecznego systemu przewozu materiałów niebezpiecznych. Dla realizacji powyższych
celów zaproponowano poniższe zadania:
•
Str. 135
Edukacja społeczeństwa w zakresie właściwych zachowań w sytuacji występowania zagrożenia;
•
Kontrola przewozów substancji niebezpiecznych oraz kontrola stanu technicznego pojazdów i dróg kolejowych.
4.5.4. Zrównoważone wykorzystanie surowców, materiałów, wody i energii
Kwestie określone w owym punkcie dotyczą wszystkich dziedzin dotyczących działania według zasady zrównoważonego rozwoju. Związana jest z nim kwestia racjonalnego zużycia wody,
zmniejszenia materiałochłonności i odpadowości produkcji oraz zmniejszenia energochłonności gospodarki oraz wzrostu wykorzystania energii odnawialnej. Zagadnienie to dotyczy również wykorzystania gleb i zasobów leśnych.
Ważne jest dążenie do racjonalnego użytkowania wody prowadzące do zmniejszenia jej marnotrawienia w gospodarstwach domowych oraz zmniejszenie jej strat podczas procesów przesyłowych. Należy również wspierać inwestycje dążące do zmniejszenia niekorzystnego wpływu na środowisko naturalne. Z przeprowadzonej analizy dotyczącej wykorzystania alternatywnych źródeł energii
wynika, że możliwe i planowane jest zastosowanie na tym terenie energii wiatrowej. Wykorzystywane
są potencjały energetyczne rzeki Głomii. Ze względu na rolniczo leśny charakter gminy alternatywą
jest promowanie „czystej energii” powstałej ze spalania biomasy (słomy, drewna, ścinek itp.).
W ramach tego celu priorytetowego powiatowy i gminny program przewidział realizacje następujących zadań w poniżej przedstawionych dziedzinach:
Ø Kształtowanie stosunków wodnych:
Określone cele dla realizacji zrównoważonego wykorzystania wody to:
v Racjonalne wykorzystania i zwiększenia zasobów wodnych w zlewniach,
v Zmniejszenie zużycia wody podziemnej do celów przemysłowych.
W programie w celu realizacji określonych celów zaproponowano zadania:
•
Prace związane z utrzymaniem sprawności sieci melioracyjnej;
Ø Wykorzystanie energii odnawialnej:
W celu promocji bodźców wykorzystania naturalnych źródeł energii zaproponowano zadania:
•
Wprowadzenie
bodźców
ekonomicznych
dla
przedsięwzięć
proekologicznych
(ulgi podatkowe, możliwość współfinansowania);
•
Promowanie nowych nośników energii ekologicznej pochodzących ze źródeł odnawialnych (energia słoneczna, wiatrowa, wodna) oraz edukacja ekologiczna społeczeństwa na
temat wykorzystania tych nośników energii;
•
Zaprowadzenie katalogu ofert dostępnych technologii i udostępnienie ich zainteresowanym;
•
Str. 136
Przeprowadzenie szkoleń, wykładów bądź też prezentacji w/w możliwości zaopatrzenia w
energię.
4.6. Założenia do realizacji w ramach edukacji ekologicznej
Integralnym a zarazem podstawowym dokumentem z zapisów, którego wynika światowy nakaz edukacji ekologicznej jest „Globalny Program Działań”, czyli Agenda 21 przyjęta w 1992 roku na
Szczycie Ziemi w Rio de Janeiro. Określono w nim, ze władze 179 państw, które podpisały dokument,
a wśród nich również i Polska powinny przeprowadzić konsultacje ze swoimi obywatelami i utworzyć
Agendę 21 dla własnych społeczności. W Polsce dokumentem takim jest „Polityka Ekologiczna Państwa”, przyjęta przez Sejm w 1992 roku. Dokumentem zawierającym rozwinięte zadania w dziedzinie
edukacji ekologicznej jest Polska Strategia Edukacji ekologicznej pt: „Przez edukację do trwałego
zrównoważonego rozwoju”, która została opracowana przez zespół ds. edukacji ekologicznej w Ministerstwie Środowiska.
Nieodzownym i podstawowym zadaniem jest stworzenie wśród społeczności szeroko rozumianej świadomości ekologicznej. Jest ona niezbędnym składnikiem wpływającym na poprawę obecnego stanu środowiska naturalnego. Wysoka świadomość i posiadana wiedza w tej dziedzinie ułatwia
w wprowadzeniu niezbędnych rozwiązań i zmian zmierzających ku poprawie stanu obecnego środowiska naturalnego.
Powiatowy program ochrony środowiska za kierunki działań przyjął:
Ø Aktywną edukację ekologiczną na temat terenach obszarów chronionych i innych cennych
przyrodniczo,
Ø Podnoszenie świadomości ekologicznej rolników, organizatorów turystyki i agroturystyki,
Ø Edukacje ekologiczną w miejscu pracy,
Ø Promowanie przez środki masowego przekazu stylu życia i zachowań przyjaznych środowisku,
Ø Zapewnienie społeczeństwu niezbędnych informacji o stanie środowiska naturalnego.
W ramach określonych przez programy wyższego szczebla kierunków działań wyznaczono następujące zadania:
•
Zwiększenie oferty wydawniczej dotyczącej zasobów przyrodniczych powiatu,
•
Przeprowadzenie szkoleń pracowników,
•
Edukacja ekologiczna w gminach powiatu,
•
Prowadzenie edukacji ekologicznej na terenie gminy i współdziałanie w tym aspekcie
z Nadleśnictwami, Starostwem Powiatowym, Szkołami,
•
Promowanie treści proekologicznych poprzez organizowanie festynów i innych akcji
np. konkurs na najbardziej zadbane i najładniejsze gospodarstwo, ogródek, balkon,
•
Str. 137
Przeprowadzenie konkursu na najbardziej zadbaną zagrodę wiejską we współpracy z
ODR i Kołami Gospodarstw Wiejskich,
•
Wykorzystanie elementów przyrodniczych do kreowania wizerunku gminy (np. poprzez ujednolicony wzór wizytówek, papier listowy z herbem gminy, kalendarz oraz
inne materiały reklamowe z motywami przyrodniczymi – widokówki
•
Aktualizowanie gminnej strony www i zamieszczanie na niej informacji o stanie środowiska w gminie oraz promowanie walorów przyrodniczych gminy.
Str. 138
ROZDZIAŁ V
HARMONOGRAM
REALIZACJI PROGRAMU
OCHRONY ŚRODOWISKA
DLA GMINY I MIASTA
KRAJENKA
Str. 139
5.1. Strategia sporządzenia harmonogramu
W celu realizacji Polityki ekologicznej dla Gminy i Miasta Krajenka niezbędne było ustalenie
harmonogramu prowadzenia zadań ekologicznych z rozbiciem na zadania krótko i długookresowe
oraz mechanizmy finansowo - ekonomiczne. Do najważniejszych kryteriów w skali gminy branych
pod uwagę podczas sporządzania planu operacyjnego na lata 2004 – 2007 z perspektywa do roku 2011
należy wymienić:
§
kryteria przyjęte w Strategii rozwoju Powiatu Złotowskiego;
§
cele i zadania przyjęte w strategii rozwoju gminy Krajenka;
§
cele i zadania wynikające z Programu ochrony środowiska Powiatu Złotowskiego;
§
dysproporcje pomiędzy stanem wymaganym a aktualnym;
§
wymogi wynikające z obowiązujących ustaw;
§
okresy przejściowe wynegocjowane przez Polskę dotyczące ustawodawstwa Unijnego;
§
możliwość uzyskania wsparcia finansowego z różnych źródeł;
§
ponadlokalny wymiar przedsięwzięcia;
§
obecne zaawansowanie inwestycji;
§
wielokrotna korzyść z tytułu realizacji przedsięwzięcia.
W harmonogramie realizacyjnym przygotowanym dla Gminy i Miasta Krajenka, poszczegól-
nym celom strategicznym, w ramach wyznaczonych kierunków działań, przyporządkowano konkretne
zadania z określeniem czasu ich realizacji i instytucje, które powinny je realizować lub współrealizować. z uwagi na specyfikę niektórych zadań np. edukacja ekologiczna, czy zadania kontrolne będą one
realizowane zarówno w ramach harmonogramu krótko i długoterminowego.
W ramach wyznaczonego harmonogramu realizacyjnego, zadania podzielono na zadania własne gminy i zadania koordynowane.
•
zadania własne gminy (W) - przedsięwzięcia, które będą finansowane w całości lub częściowo
ze środków będących w dyspozycji gminy. Są to zadania, które w programie powiatowym zostały określone jako własne.
•
zadania koordynowane (K) - pozostałe zadania związane z ochroną środowiska i racjonalnym
wykorzystaniem zasobów naturalnych, które są finansowane ze środków przedsiębiorstw oraz
ze środków zewnętrznych, będących w dyspozycji organów i instytucji szczebla powiatowego, wojewódzkiego i centralnego, bądź instytucji działających na terenie gminy, ale podległych bezpośrednio organom powiatowym, wojewódzkim, bądź centralnym;
Proces zarządzania środowiskiem spoczywa na władzach lokalnych. Mając na uwadze spójność
koordynacji działań pomiędzy poszczególnymi szczeblami władz samorządowych i rządowych, a także współpracę z pozostałymi partnerami, zarządzanie środowiskiem Gminy i Miasta Krajenka przy
pomocy Programu Ochrony Środowiska wymagać będzie ustalenia roli i zakresu działania poszczególnych podmiotów zaangażowanych w jego realizację, struktury organizacji Programu oraz systemu
monitoringu.
Str. 140
Władze gminy pełnią w odniesieniu do Programu kilka funkcji. Jedną z ważniejszych jest funkcja regulacyjna, na którą składają się akty prawa lokalnego – uchwały oraz decyzje administracyjne
związane odpowiednio z określonymi obszarami zagadnień środowiskowych. Władze pełnią również
funkcje wykonawcze (zadania wynikające z ustaw) i kontrolne. Pożądane jest, aby władze gminy pełniły również funkcje kreujące działania ukierunkowane na poprawę środowiska.
Do podstawowych instrumentów prawnych odnoszących się do zagadnień ochrony środowiska
należą: standardy i normy środowiskowe, pozwolenia i odpowiedzialność administracyjna, karna
i cywilna. Głównymi instrumentami finansowymi są opłaty ekologiczne, kary, fundusze celowe, ulgi
podatkowe. Wśród instrumentów o charakterze społecznym wyróżniamy dostęp do informacji, komunikacje społeczną, edukację i promocję ekologiczną.
Zadania ekologiczne nie ujęte w harmonogramie, a zamieszczone w części opisowej dotyczącej
polityki ekologicznej, stanowią dla gminy dodatkową bazę możliwości realizacyjnych w ramach opracowanego Programu Ochrony Środowiska. Ich ewentualne wprowadzenie do harmonogramu może
nastąpić na etapie przewidzianym Prawem Ochrony Środowiska (art. 14 ust. 2), po czteroletniej weryfikacji polityki ekologicznej państwa. w takim samym cyklu założono przyjmowanie kolejnych etapów realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy i Miasta Krajenka.
Lata realizacji poszczególnych zadań krótkoterminowych zostały podzielone dodatkowo na
dwa etapy, z których pierwszy etap to lata 2004-2006 zaś drugi etap to rok 2007. Podziału dokonano
mając na uwadze termin uchwalania budżetu unijnego. Taki podział będzie punktem wyjścia do pozyskiwania środków ze źródeł budżetowych.
W poniższych tabelach zawarto zadania krótkoterminowe dla poszczególnych kierunków.
OCHRONA PRZYRODY I KRAJOBRAZU
1
Przedsięwzięcie
Jednostka realizująca
Rodzaj przedsięwzięcia
Lata realizacji
Koszty w latach 2004-2007
Źródła finansowania
2
Przedsięwzięcie
Lata realizacji
Bieżąca ochrona obszarów i obiektów prawnie chronionych – pielęgnacja i konserwacja;
Gmina
Gminne
ciągłe
2004
2005
b.k.d.
b.k.d.
Własne gminy
2006
b.k.d.
2007
Ogółem
Prowadzenie prac pielęgnacyjnych parków i zieleni publicznej
Gmina
Gminne
ciągłe
2004
2005
2006
2007
Ogółem
240,0
240,0
240,0
240,0
960,0
Własne gminy, WFOSiGW
3
Przedsięwzięcie
Lata realizacji
Str. 141
Powołanie nowych form ochrony (Pomników przyrody);
Gmina
Gminne
2004
2004
2005
2006
2007
Ogółem
administracyjne
4
Własne gminy
Przedsięwzięcie
Lata realizacji
Opracowanie Waloryzacji przyrodniczej gminy
Gmina
Gminny
Przedsięwzięcie
Lata realizacji
Przeciwdziałanie wypalaniu traw – edukacja i nakładanie kar;
Gmina
Gminne
ciągłe
2004
2005
2006
2007
Ogółem
0,5
0,5
0,5
1,5
Własne gminy
2004
2005
2006
15,0
W zależności od możliwości
5.
6.
Przedsięwzięcie
Lata realizacji
2007
Ogółem
Akceptacja nowych obszarów chronionych zgodnie
z koncepcją sieci ekologicznej NATURA 2000 i ECONET
oraz opracowanie ich planów ochrony;
Gmina
Gminne
2004
2005
Brak danych kosztowych
2006
2007
Ogółem
7.
Przedsięwzięcie
Lata realizacji
Gmina
Gminne
ciągłe
2004
2005
2006
2007
Ogółem
Koszty administracyjne
8.
Środki własne jednostek realizujących
Przedsięwzięcie
Uwzględnienie w planach zagospodarowania przestrzennego
selektywnego dostępu do terenów wyjątkowo cennych przyrodniczo;
Gmina
Gminne
Po przystąpieniu do realizacji planu
2004
2005
2006
2007
Ogółem
Lata realizacji
9
Przedsięwzięcie
Lata realizacji
Str. 142
Budżet Gminy
Tworzenie gospodarstw agroturystycznych
Rolnicy
Indywidualne
ciągłe
2004
2005
2006
2007
Koszty własne rolników
Ogółem
OCHRONA LASÓW
1
Przedsięwzięcie
Lata realizacji
2
Przedsięwzięcie
Lata realizacji
Wyznaczanie granic rolno-leśnych w planach zagospodarowania przestrzennego;
Gmina
Gminne
2004
2005
2006
2007
Ogółem
Ustalenie lokalizacji zalesień i zadrzewień w miejscowych
planach zagospodarowania przestrzennego
Gmina
Gminne
2004
2004
2005
2006
2007
Ogółem
Brak kosztów dodatkowych
Środki własne jednostki realizującej
OCHRONA GLEB
1
2
Lata realizacji
Ochrona i wprowadzanie zadrzewień i zakrzewień śródpolnych i przydrożnych spełniających rolę przciwerozyjną
Gmina
Gminne
ciągłe
2004
2005
2006
2007
Ogółem
Przedsięwzięcie
Ustalenie lokalizacji zalesień i zadrzewień w miejscowych
planach zagospodarowania przestrzennego
Gmina
Gminne
ciągłe
2004
2005
2006
2007
Ogółem
Przedsięwzięcie
Przedsięwzięcie
Lata realizacji
3
Lata realizacji
Gmina
Gminne
ciągłe
2004
2005
2006
Str. 143
2007
Ogółem
4
Przedsięwzięcie
Lata realizacji
Wspieranie przedsięwzięć mających na celu tworzenie i
rozwój gospodarstw ekologicznych i agroturystycznych.
Gmina
Gminne
ciągłe
2004
2005
2006
2007
Ogółem
Brak dodatkowych kosztów
5
Przedsięwzięcie
Lata realizacji
Egzekwowanie szczegółowych harmonogramów nawożenia
gnojowicą w poszczególnych fermach hodowlanych
Gminy
Gminne
ciągłe
2004
2005
2006
2007
Ogółem
6.
Przedsięwzięcie
Lata realizacji
Odbudowa śródpolnych remiz i nowe nasadzenia
Gminy, Nadleśnictwa
Własne
2001-2010
2004
2005
2006
2007
Ogółem
OCHRONA ZASOBÓW KOPALIN
1
Przedsięwzięcie
Lata realizacji
Uwzględnienie w studium uwarunkowań oraz planie zagospodarowania przestrzennego (jeżeli obecnie nie są uwzględnione) obszarów złóż i objęcie ich ochroną;
Gmina
Gminne
2004
b.d.k.
2005
2006
2007
Ogółem
OCHRONA I JAKOŚĆ WÓD
1
Przedsięwzięcie
Poprawa jakości wody pitnej dzięki modernizacji stacji
uzdatniania wody z wieżą ciśnień i wymianą sieci wodociągowej
Gmina
Lata realizacji
2
3
Przedsięwzięcie
Gminne
2005-2007
2004
2005
2006
5590,0
1250,0
Budżet gminy, fundusze pomocowe
Str. 144
2007
160,0
Ogółem
7000,0
Lata realizacji
Zintensyfikowanie rozbudowy, renowacji i modernizacji sieci wodociągowej, a przez to minimalizacja strat wody na przesyle oraz wymiana wyeksploatowanych
odcinków sieci (szczególnie sieci azbestowo-cementowej);
KZUP, UGiM
Gminne
ciągłe
2004
2005
2006
2007
Ogółem
Budżet gminy, budżet KZUP
Przedsięwzięcie
Prowadzenie bieżącej rejestracji i kontroli właścicieli nielegalnych podłączeń wodociągowych i wydawanie oraz egzekwowanie odpowiednich decyzji administracyjnych
Gmina, KZUP
Gminne
ciągłe
2004
2005
2006
2007
Ogółem
Lata realizacji
4
Przedsięwzięcie
Lata realizacji
Inwentaryzacja dzikich wylewisk ścieków
Gmina, KZUP
Gminne
ciągłe
2004
2005
2006
2007
koszty administracyjne
5
Przedsięwzięcie
Lata realizacji
6
Przedsięwzięcie
Lata realizacji
Ogółem
Uruchomienie procedur formalno – prawnych w celu ustanowienia stref ochronnych bezpośredniej i pośredniej ujęć
Właściciele ujęć
Własne
2004
2005
2006
2007
Ogółem
Zewidencjonowanie zbiorników bezodpływowych
i stworzenie systemu ich kontroli technicznej oraz częstości opróżniania;
Gmina
Gminne
ciągłe
2004
2005
2006
2007
Ogółem
7.
Przedsięwzięcie
Lata realizacji
Rozbudowa i modernizacja istniejącej oczyszczalni ścieków
Gmina, KZUP
Gminne
2004-2005
2004
2005
2006
2007
Ogółem
1425,0
75,0
1500,0
Własne gminy, pomocowe, fundusze regionalne
8.
Przedsięwzięcie
Lata realizacji
Zintensyfikowanie rozbudowy sieci kanalizacji sanitarnej
oraz sukcesywna modernizacja istniejącej sieci (rozdział kanalizacji sanitarnej i deszczowej);
Gmina, KZUP
Gminne
od 2006
2004
2005
2006
2007
Ogółem
1500,0
9.
Str. 145
1000,0
2500,00
Własne gminy, pomocowe, fundusze regionalne
Przedsięwzięcie
Zewidencjonowanie i likwidacja dzikich podłączeń do kanalizacji deszczowej
Gminy
Gminne
ciągłe
2004
2005
2006
2007
Ogółem
Lata realizacji
10.
Przedsięwzięcie
Lata realizacji
11.
Przedsięwzięcie
Lata realizacji
12.
Przedsięwzięcie
Budowa oczyszczalni przyzagrodowych na terenach, gdzie
budowa sieci kanalizacyjnej jest nieopłacalna z przyczyn
ekonomicznych lub technicznych (ukształtowanie terenu)
Użytkownicy środowiska
koordynowane
ciągłe
2004
2005
2006
2007
Ogółem
Środki własne podmiotów realizujących
Uporządkowanie linii brzegowej jezior i rygorystyczne egzekwowanie ochrony brzegów zbiorników wodnych (uporządkowanie zabudowy letniskowej wokół jezior);
Gmina,
Urząd Marszałkowski
ciągłe
2004
2005
2006
2007
Ogółem
Wprowadzenie zapisów w planie zagospodarowania przestrzennego chroniących obszary szczególnie wrażliwe przed
13.
Str. 146
Lata realizacji
zainwestowaniem i rygorystyczne przestrzeganie tych zapisów
Gmina
Gminne
2004
2005
2006
2007
Ogółem
gmina
Przedsięwzięcie
Przeprowadzenie akcji edukacyjno – informacyjnej propagującej optymalizację zużycia wody przez indywidualnych
użytkowników (np. gromadzenie wody deszczowej
Gmina KZUP
gminne
ciągłe
2004
2005
2006
2007
Ogółem
Lata realizacji
14.
Środki własne jednostek realizujących, dotacje
Przedsięwzięcie
Prowadzenie bieżącej rejestracji i kontroli odprowadzania i
gromadzenia ścieków, w tym bieżąca identyfikacja właścicieli nielegalnych podłączeń i wydawanie oraz egzekwowanie
odpowiednich decyzji administracyjnych
Gminy
Gminne
Ciągłe
2004
2005
2006
2007
Ogółem
Budżet gminy
Lata realizacji
15.
Przedsięwzięcie
Lata realizacji
16.
Przedsięwzięcie
Likwidacja dzikich podłączeń do kanalizacji deszczowej w
gminie
Gminy
Gminne
ciągłe
2004
2005
2006
2007
Ogółem
Budżet gminy
Lata realizacji
Minimalizacja strat wody na przesyle wody wodociągowej
(przewody magistralne i lokalne);
Gmina, KZUP
Własne
ciągłe
2004
2005
2006
2007
Ogółem
ZANIECZYSZCZENIA POWIETRZA
1
Przedsięwzięcie
Lata realizacji
2
Przedsięwzięcie
Lata realizacji
3
Str. 147
Eliminowanie węgla jako paliwa w kotłowniach lokalnych
(komunalnych) i gospodarstwach domowych
Użytkownicy środowiska, Gmina, KZUP
Własne
ciągłe
2004
2005
2006
2007
Ogółem
Modernizacja kotłowni węglowych w obiektach użyteczności publicznej
Użytkownicy środowiska, Gmina
Własne
ciągłe
2004
2005
2006
2007
Ogółem
Przedsięwzięcie
Lata realizacji
Upowszechnianie komunikacji zbiorowej
gminy, szkoły
Budżet gminy
Przedsięwzięcie
Lata realizacji
Promowanie proekologicznych środków transportu
gminy, szkoły
Ciągłe
2004
2005
2006
2007
Ogółem
Ciągłe
2004
2005
2006
2007
Ogółem
4
5.
Przedsięwzięcie
Lata realizacji
6.
Przedsięwzięcie
Lata realizacji
Współpraca gminy z zarządcami dróg w zakresie wyznaczania
potrzeb modernizacji ciągów komunikacyjnych
Gmina
Własne
ciągłe
2004
2005
2006
2007
Ogółem
Starostwo, gminy
Koordynowane
Ciągłe
2004
2005
2006
2007
Ogółem
Str. 148
OCHRONA PRZED HAŁASEM
1
Przedsięwzięcie
Lata realizacji
Wprowadzenie zapisów do planów zagospodarowania przestrzennego sprzyjających ograniczeniu zagrożenia środowiska hałasem
Gminy
Gminne
2004
2004
2005
2006
2007
Ogółem
2
Przedsięwzięcie
Lata realizacji
Systematyczne wprowadzanie pasów wielowarstwowej zieleni izolacyjnej i obwałowań ziemnych
Gminy, zarządy dróg
Gminne
ciągłe
2004
2005
2006
2007
Ogółem
t.d.o.
t.d.o.
t.d.o.
t.d.o.
Własne gmin, własne Zarządów Dróg
PROMIENIOWANIE ELEKTROMAGNETYCZNE
1
Przedsięwzięcie
Lata realizacji
Preferowanie niskokonfliktowych lokalizacji źródeł promieniowania elektromagnetycznego
Gmina
Gmine
ciagłe
2004
2005
2006
2007
Ogółem
Brak kosztów dodatkwych
2
Przedsięwzięcie
Lata realizacji
Uwzględnienie w MPZP zagadnień pola elektromagnetycznego (pozostawienie w sąsiedztwie linii wysokich napięć
wolnych przestrzeni
Gmina
Gminne
Ciągłe
2004
2005
2006
2007
Ogółem
AWARIE PRZEMYSŁOWE
1
Przedsięwzięcie
Lata realizacji
Edukacja społeczeństwa w zakresie właściwych zachowań w
sytuacji występowania zagrożenia
Szkoły, urzędy gmin, pozarządowe organizacje
Koordynowane
ciągłe
2004
2005
2006
2007
Ogółem
Str. 149
2
Przedsięwzięcie
Lata realizacji
Kontrola przewozów substancji niebezpiecznych oraz kontrola stanu technicznego pojazdów i dróg kolejowych
Policja, Inspekcja Ruchu Drogowego, PKP
koordynowane
ciągłe
2004
2005
2006
2007
Ogółem
WYKORZYSTANIE ENERGII ODNAWIALNEJ
1
Przedsięwzięcie
Lata realizacji
Promowanie najlepszych projektów dotyczących wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych i niekonwencjonalnych
Starostwo powiatowe, gminy
Własne
2004
2004
2005
2006
2007
Ogółem
2
Przedsięwzięcie
Lata realizacji
Przeprowadzenie szkoleń, wykładów bądź też prezentacji
w/w możliwości zaopatrzenia w energię
Gmina
Gminne
ciągłe
2004
2005
2006
2007
Ogółem
INFRASTRUKTURA DROGOWA
1
Przedsięwzięcie
Lata realizacji
Przebudowa drogi powiatowej na terenie gmin KrajenkaTarnówka
PZD Złotów
Własne
2005
2004
2005
2006
2007
Ogółem
1200,0
Budżet powiatu, środki pomocowe
EDUKACJA EKOLOGICZNA
1
Przedsięwzięcie
Lata realizacji
(w tyś PLN)
Edukacja ekologiczna w gminach powiatu
Gminy, szkoły, przedszkola, PKE
Gminne
ciągłe
2004
2005
2006
2007
Ogółem
22,0
22,0,0
22,0
22,0
88,0
GFOŚiGW, budżety szkół i przedszkoli, WFOŚiGW
2
3
4
Przedsięwzięcie
Lata realizacji
Str. 150
Utrzymanie ośrodka edukacyjnego
własne
ciągłe
2004
2005
2006
50,0
50,0
60,0
Nadleśnictwo
Przedsięwzięcie
Lata realizacji
Własne
ciągłe
2004
2005
2006
2007
Ogółem
20,0
15,0
75,0
25,0
15,0
2007
60,0
Ogółem
220,0
Nadleśnictwo
Przedsięwzięcie
Promowanie treści proekologicznych poprzez organizowanie: festyn i inne akcje np. konkurs na najbardziej zadbane i
najładniejsze gospodarstwo, ogródek, balkon,
Burmistrz GiM Krajenka, OZWODR Stara Łubianka
własne
ciągłe
2004
2005
2006
2007
Ogółem
1,0
1,0
1,0
1,
4,0
Lata realizacji
5
Przedsięwzięcie
Lata realizacji
6
Przedsięwzięcie
Lata realizacji
7
Przedsięwzięcie
Lata realizacji
Zwiększenie oferty wydawniczej dotyczącej zasobów przyrodniczych powiatu
Starostwo powiatowe, nadleśnictwa, gminy
koordynowane
ciągłe
2004
2005
2006
2007
Ogółem
40,0
40,0
40,0
40,0
160,0
GFOŚiGW, PFOŚiGW, własne Nadleśnictw
Dokończenie budowy „Ośrodka Edukacji PrzyrodniczoLeśnej i Ekologicznej „ przy Nadleśnictwie Złotów
Koordynowane
2003-2005
2004
2005
2006
2007
Ogółem
300,00
48,5%-WFOŚ, 48,5%-Nadleśnictwo, 3% PFOŚiGW
Wykorzystanie elementów przyrodniczych do kreowania
wizerunku gminy (np. poprzez ujednolicony wzór wizytówek, papier listowy z herbem gminy, kalendarz oraz inne
materiały reklamowe z motywami przyrodniczymi – widokówki
Gmina
Własne
ciągłe
2004
0,5
2005
0,5
2006
0,5
Str. 151
2007
0,5
Ogółem
2.0
8
Przedsięwzięcie
Lata realizacji
Aktualizacja gminnej strony www w zakresie ochrony środowiska
Gmina
Gmina
ciagłe
2004
2005
2006
2007
Ogółem
9.
Przedsięwzięcie
Lata realizacji
Promowanie zachowań proekologicznych we wszystkich
dziedzinach życia zgodnie z zasadami ochrony przyrody
(energia odnawialna, racjonalne gospodarowanie zasobami
wodnymi na poziomie gospodarstwa domowego, nowoczesnych systemów składowania obornika oraz zbiorników na
gnojowicę i gnojówkę):
- zebrania wiejskie,
- szkolenia,
- akcja ulotkowa;
- organizacja corocznej akcji sprzątanie świata;
Gmina, Szkoły
Ciągłe
2004
2005
2006
2007
300 – 500 spotkań
Środki jednostek realizujących, dotacje
Ogółem
Zadania długoterminowe 2008-2011
1.
2.
Przedsięwzięcie
Bieżąca ochrona obszarów i obiektów prawnie chronionych
– pielęgnacja i konserwacja;
Lata realizacji
Gminy
Gminne
ciągłe
2008
Własne gminy
Przedsięwzięcie
Prowadzenie prac pielęgnacyjnych parków i zieleni publicznej
Gminy
Gminne
ciągłe
2008
2009
2010
2011
Ogółem
Lata realizacji
2009
2010
2011
Ogółem
3.
Przedsięwzięcie
Lata realizacji
240,0
240,0
240,0
Własne gminy, WFOSiGW
Str. 152
240,0
960,0
Przeciwdziałanie wypalaniu traw – edukacja i nakładanie
kar;
Gmina, PSP
Gminne
ciągłe
2008
2009
2010
2011
Ogółem
4.
Przedsięwzięcie
Lata realizacji
5.
Przedsięwzięcie
Lata realizacji
gmina
własne
ciągłe
2008
2009
2010
2011
Ogółem
Tworzenie gospodarstw agroturystycznych
Rolnicy
Indywidualne
ciągłe
2008
2009
2010
2011
Koszty własne rolników
Ogółem
OCHRONA GLEB
1.
Przedsięwzięcie
Lata realizacji
Gmina, ODR
Gminne
ciągłe
2008
2009
2010
2011
Ogółem
2.
Przedsięwzięcie
Lata realizacji
Wspieranie przedsięwzięć mających na celu tworzenie i
rozwój gospodarstw ekologicznych i agroturystycznych.
Gmina
Gminne
ciągłe
2008
2009
2010
2011
Ogółem
3.
Przedsięwzięcie
Egzekwowanie szczegółowych harmonogramów nawożenia
Lata realizacji
Str. 153
gnojowicą w poszczególnych fermach hodowlanych
Gminy
Gminne
ciągłe
2008
2009
2010
2011
Ogółem
JAKOŚĆ WÓD
1.
Przedsięwzięcie
Lata realizacji
Prowadzenie bieżącej rejestracji i kontroli właścicieli nielegalnych podłączeń wodociągowych i wydawanie oraz egzekwowanie odpowiednich decyzji administracyjnych
Gmina, KZUP
Gminne
ciągłe
2008
2009
2010
2011
Ogółem
2.
Przedsięwzięcie
Lata realizacji
3.
Przedsięwzięcie
Lata realizacji
Inwentaryzacja dzikich wylewisk ścieków
Gmina
Gminne
ciągłe
2008
2009
2010
2011
Ogółem
Zewidencjonowanie zbiorników bezodpływowych
i stworzenie systemu ich kontroli technicznej oraz częstości opróżniania;
Gmina
Gminne
ciągłe
2008
2009
2010
2011
Ogółem
4.
Przedsięwzięcie
Zewidencjonowanie i likwidacja dzikich podłączeń do kanalizacji deszczowej
Gminy
Gminne
ciągłe
2008
2009
2010
2011
Ogółem
Lata realizacji
5.
Przedsięwzięcie
Prowadzenie bieżącej rejestracji i kontroli odprowadzania i
gromadzenia ścieków, w tym bieżąca identyfikacja właścicieli nielegalnych podłączeń i wydawanie oraz egzekwowanie odpowiednich decyzji administracyjnych
Lata realizacji
Gminy
Gminne
Ciągłe
2008
2009
2010
Str. 154
2011
Ogółem
6.
Przedsięwzięcie
Lata realizacji
Likwidacja dzikich podłączeń do kanalizacji deszczowej w
gminie
Gminy
Gminne
ciągłe
2008
2009
2010
2011
Ogółem
7.
Przedsięwzięcie
Lata realizacji
8.
Przedsięwzięcie
Lata realizacji
Budowa oczyszczalni przyzagrodowych na terenach, gdzie
budowa sieci kanalizacyjnej jest nieopłacalna z przyczyn
ekonomicznych lub technicznych (ukształtowanie terenu)
Użytkownicy środowiska
koordynowane
ciągłe
2008
2009
2010
2011
Ogółem
Środki własne podmiotów realizujących
Przeprowadzenie akcji edukacyjno – informacyjnej propagującej optymalizację zużycia wody przez indywidualnych
użytkowników (np. gromadzenie wody deszczowej
Gmina
Gminne
ciągłe
2008
2009
2010
2011
Ogółem
9.
Środki własne jednostek realizujących, dotacje
Przedsięwzięcie
Minimalizacja strat wody na przesyle wody wodociągowej
(przewody magistralne i lokalne);
Gmina
Własne
ciągłe
2008
2009
2010
2011
Ogółem
Lata realizacji
10.
Przedsięwzięcie
Lata realizacji
II etap kanalizacji sanitarnej wsi
Gmina
Własne
ciągłe
2008
2009
2010
2011
Ogółem
Str. 155
ZANIECZYSZCZENIA POWIETRZA
1.
Przedsięwzięcie
Lata realizacji
Upowszechnianie komunikacji zbiorowej
Gmina ,szkoły
Gminne
Ciągłe
2008
2009
2010
2011
Ogółem
2.
Przedsięwzięcie
Lata realizacji
Promowanie proekologicznych środków transportu
Gminy, szkoły
Gminne
ciągłe
2008
2009
2010
2011
Ogółem
3.
Przedsięwzięcie
Lata realizacji
Starostwo, gminy
Koordynowane
Ciągłe
2008
2009
2010
2011
Ogółem
OCHRONA PRZED HAŁASEM
1.
Przedsięwzięcie
Lata realizacji
Systematyczne wprowadzanie pasów wielowarstwowej zieleni izolacyjnej i obwałowań ziemnych
Gminy, zarządy dróg
Gminne
ciągłe
2008
2009
2010
2011
Ogółem
Własne gmin, własne Zarządów Dróg
PROMIENIOWANIE ELEKTROMAGNETYCZNE
1.
Przedsięwzięcie
Lata realizacji
Preferowanie niskokonfliktowych lokalizacji źródeł promieniowania elektromagnetycznego
Gmina
Gminna
ciagłe
2008
2009
2010
2011
Ogółem
2.
Przedsięwzięcie
Lata realizacji
Str. 156
Uwzględnienie w MPZP zagadnień pola elektromagnetycznego (pozostawienie w sąsiedztwie linii wysokich napięć
wolnych przestrzeni
Gmina
Gminne
Ciągłe
2008
2009
2010
2011
Ogółem
AWARIE PRZEMYSŁOWE
1.
Przedsięwzięcie
Lata realizacji
Edukacja społeczeństwa w zakresie właściwych zachowań
w sytuacji występowania zagrożenia
Szkoły, urzędy, gmin, pozarządowe organizacje
Koordynowane
ciągłe
2008
2009
2010
2011
Ogółem
2.
Przedsięwzięcie
Lata realizacji
Kontrola przewozów substancji niebezpiecznych oraz kontrola stanu technicznego pojazdów i dróg kolejowych
Policja, Inspekcja Ruchu Drogowego
Koordynowane
ciągłe
2008
2009
2010
2011
Ogółem
WYKORZYSTANIE ENERGII ODNAWIALNEJ
1.
Przedsięwzięcie
Lata realizacji
Przeprowadzenie szkoleń, wykładów bądź też prezentacji
w/w możliwości zaopatrzenia w energię
Gmina
Gminne
ciągłe
2008
2009
2010
2011
Ogółem
b.d.
EDUKACJA EKOLOGICZNA
1.
2.
Przedsięwzięcie
Lata realizacji
Własne
ciągłe
2008
2009
2010
50,0
50,0
60,0
Nadleśnictwo
Przedsięwzięcie
2011
60,0
Ogółem
220,0
Lata realizacji
3.
Przedsięwzięcie
Lata realizacji
Własne
ciągłe
2008
2009
2010
20,0
25,0
15,0
Nadleśnictwo
Str. 157
2011
15,0
Ogółem
75,0
Festyn i inne akcje np. konkurs na najbardziej zadbane i
najładniejsze gospodarstwo, ogródek, balkon
Burmistrz GiM Krajenka, OZODR Stara Łubianka
Gminne
ciągłe
2008
2009
2010
2011
Ogółem
1,0
1,0
1,0
1,0
4,0
4.
Przedsięwzięcie
Lata realizacji
5
Przedsięwzięcie
Lata realizacji
Zwiększenie oferty wydawniczej dotyczącej zasobów przyrodniczych powiatu
Starostwo powiatowe, nadleśnictwa, gminy
koordynowane
ciągłe
2008
2009
2010
2011
Ogółem
40,0
40,0
40,0
40,0
160,0
GFOŚiGW, PFOŚiGW, własne Nadleśnictw
Wykorzystanie elementów przyrodniczych do kreowania
wizerunku gminy (np. poprzez ujednolicony wzór wizytówek, papier listowy z herbem gminy, kalendarz oraz inne
materiały reklamowe z motywami przyrodniczymi – widokówki
Gmina
Własne
ciągłe
2008
2009
2010
2011
Ogółem
6.
Przedsięwzięcie
Lata realizacji
Aktualizacja gminnej strony www dotycząca ochrony środowiska
Gmina
Gmine
ciagłe
2008
2009
2010
2011
Ogółem
7.
Przedsięwzięcie
Promowanie zachowań proekologicznych we wszystkich
dziedzinach życia zgodnie z zasadami ochrony przyrody
(energia odnawialna, racjonalne gospodarowanie zasobami
wodnymi na poziomie gospodarstwa domowego, nowoczesnych systemów składowania obornika oraz zbiorników na
gnojowicę i gnojówkę):
Lata realizacji
- zebrania wiejskie,
- szkolenia,
- akcja ulotkowa;
organizacja corocznej akcji sprzątanie świata;
Gmina, Szkoły
Gminne
Zadanie ciągłe
2008
2009
2010
2011
300 – 500 spotkań
Środki jednostek realizujących, dotacje
Str. 158
Ogółem
ROZDZIAŁ VI
EDUKACJA
EKOLOGICZNA
Str. 159
Str. 160
6.1. Cel edukacji ekologicznej społeczeństwa
Celem edukacji ekologicznej zawartym w WPOŚ jest kształtowanie świadomości ekologicznej społeczeństwa oraz przyjaznych dla środowiska nawyków codziennych postaw. W społeczeństwie
istnieje coraz większa potrzeba posiadania takiej wiedzy. Obserwuje się na przełomie ostatnich dziesięciu lat wzrost i rozwój edukacji ekologicznej. Rolę odgrywają pozarządowe organizacje ekologiczne (POE). Działania takie prowadzone są na wielu szczeblach począwszy od przedszkoli, szkół podstawowych, gimnazjów, szkół średnich a skończywszy na specjalistycznych tematycznych szkoleniach skierowanych do odpowiednich, zainteresowanych jednostek.
Edukacja na poziomie przedszkolnym, szkół podstawowych i gimnazjalnych na terenie gminy
zawarta jest w programie nauczania jako tzw. ścieżki edukacyjne.
Ogólne cele edukacji ekologicznej to:
v Uświadamianie zagrożeń środowiska przyrodniczego, występujących w miejscu zamieszkania,
v Rozumienie zależności istniejących w środowisku przyrodniczym,
v Wyrobienie poczucia odpowiedzialności za środowisko,
v Budzenie szacunku do przyrody,
v Poznanie współzależności człowieka i środowiska,
v Rozwijanie wrażliwości na problemy środowiska.
W realizacji powyższych kwestii ważne jest prowadzenie lekcji terenowych, preferowanie metod aktywizujących podczas lekcji np. praca z mapą w terenie, wywiady, debaty, podejmowanie decyzji
metodą drzewa decyzyjnego. Organizowanie zaprojektowanych przez uczniów działań mających na
celu wprowadzenie pozytywnych zmian oraz wiele innych proponowanych przez nauczycieli jak i
uczniów bloków tematycznych i metod ich wdrażania w życie.
Na poziomie szkół średnich edukacja ekologiczna prowadzona jest na przedmiotach
tj . biologia, geografia. Tematyka ta wprowadzana jest również na lekcjach chemii.
W Zespole Szkół Spożywczych znajdującym się na terenie miasta Krajenka prowadzone są oprócz
tematyki określonej w programie nauczania inne elementy edukacji ekologicznej.
Uczniowie tej szkoły biorą udział w wielu olimpiadach, tj. udział młodzieży w Olimpiadzie Wiedzy
Ekologicznej, Olimpiadzie Ochrony Środowiska. We wcześniejszych latach V, VI, VII miejsce w
eliminacjach wojewódzkich. W 2003 roku A. Malicka uzyskała I miejsce w eliminacjach regionalnych
XVIII Olimpiady Wiedzy Ekologicznej. Ł. Filipczuk IV miejsce (etap pisemny) w XIV Wojewódzkiej
Olimpiadzie Ochrony Środowiska.
Od wielu lat pracuje w szkole szkolne koło LOP. Członkowie biorą udział w licznych konkursach organizowanych przez Zarząd w Złotowie i Pile, m.in. „Mój las” – sukcesy to I miejsce w 2000
roku I. Krupy, 2001 rok – II miejsce A. Wiśniewskiej w eliminacjach wojewódzkich, II miejsce – E.
Paprota i C. Martin.
Str. 161
Corocznie szkoła bierze udział w akcji „Sprzątanie świata” oraz okresowym badaniu wód w
ramach programu Green. Od wielu lat z okazji Dnia Ochrony Środowiska – 5 czerwca organizowany
jest „Zwiad ekologiczny”, którego celem jest zbadanie czystości miasta Krajenka i okolic. W 2001
roku młodzież szkoły przygotowała program twórczości ekologicznej w „Centralnych Obchodach
Światowego Dnia Ochrony Środowiska” w województwie wielkopolskim w Goraju. Od 2004 roku
szkoła bierze udział w programie RABAN (program zagospodarowania odpadów), programie zbiórki
zużytych baterii. W szkole odbywają się spotkania z inspektorami WIOŚ i pokazy badań stanu środowiska z wykorzystaniem profesjonalnego sprzętu. Klasy o profilu ekologicznym uczestniczą w warsztatach ekologicznych organizowanych w różnych miejscach kraju
Dużym wyróżnieniem są odnoszone przez nauczycieli i uczniów sukcesy w zakresie edukacji ekologicznej. Wśród wielu na uwagę zasługują:
v 1998 – praca dyplomowa Anny Bieli – I miejsce w Ogólnopolskim Konkursie Prac Dyplomowych – TECHNIK’98 (opiekun D. Kitowska),
v 1998 – IV miejsce w Ogólnopolskim Konkursie Ekologicznym w Katowicach uczennicy U.
Jiers – praca pt. „Najbardziej kontrowersyjny problem ekologiczny w moim miejscu zamieszkania”,
v 2000 – I miejsce w Ogólnopolskim Konkursie na najlepsze programy autorskie edukacji ekologicznej – B. Kartuszyńska, D.Kitowska (organizator konkursu: Miesięcznik AURA, Ministerstwo Środowiska, NFOŚiGW)
v 2000 – I miejsce w Ogólnopolskim Konkursie organizowanym przez Zielony Sztandar i Ministerstwo Środowiska, w kategorii Myśl Twórcza - B. Kartuszyńska, D. Kitowska,
v 2000 – wpisanie programu nauczania edukacji ekologicznej do rejestru MENiS nr DKWW –
4014 – 168/00 autorstwa B. Kartuszyńskiej i D. Kitowskiej,
v 2001 – II miejsce (I nie przyznano) w Ogólnopolskim Konkursie „Jak integruję edukację ekologiczną ze swoim przedmiotem?” – B. Kartuszyńska, D. Kitowska (organizator konkursu:
Miesięcznik AURA, Ministerstwo Środowiska, NFOŚiGW),
v 2002 – wyróżnienie w Ogólnopolskim Konkursie na projekty edukacji ekologicznej - B. Kartuszyńska, D. Kitowska (organizator konkursu: Miesięcznik AURA, Ministerstwo Środowiska, NFOŚiGW),
v 2002 – I miejsce dla szkoły w konkursie organizowanym przez Marszałka Województwa
Wielkopolskiego za projekt „Nasza szkoła kuźnią ekologów”,
v 2003 – wydanie publikacji metodycznej autorstwa nauczycieli ZSS w Krajence pt. „Jak integruję edukację ekologiczną ze swoim przedmiotem”,
v 2003 – wyróżnienie w Ogólnopolskim Konkursie Ekologicznym w Katowicach – A. Leśniak,
A. Wiśniewska, T. Gierkach.
Str. 162
v 2004 – III miejsce w Ogólnopolskim Konkursie na scenariusze lekcji wychowawczych o charakterze ekologicznym – B. Kartuszyńska, D. Kitowska (organizator konkursu: Miesięcznik
AURA, Ministerstwo Środowiska, NFOŚiGW),
v 2004 – wyróżnienie w Ogólnopolskim Konkursie na scenariusze lekcji wychowawczych o
charakterze ekologicznym – M. Kitowski (organizator konkursu: Miesięcznik AURA, Ministerstwo Środowiska, NFOŚiGW)
Promowanie edukacji ekologicznej w szkole i odnoszone sukcesy w tej dziedzinie są motorem
i motywacją dla ich autorów i realizatorów.
Dużym zainteresowaniem cieszą się formy edukacji ekologicznej preferowanej przez nadleśnictwa. W obrębie administracyjnym gminy znajdują się lasy należące do Nadleśnictwa Zdrojowa
Góra..
Edukacja leśna na terenie nadleśnictwa Zdrojowa Góra prowadzona jest od dawna. W historii nadleśnictwa leśnicy wielokrotnie spotykali się z dziećmi i młodzieżą na wspólnych pogadankach opowiadając o lesie i pracy leśnika. Spotkania takie miały często charakter spontaniczny i wynikały z lokalnego zapotrzebowania społecznego.
W sposób bardziej zorganizowany na polu edukacji leśnej nadleśnictwo uczestniczy zaledwie od kilku
lat. W tym okresie brało czynnie udział w akcjach i imprezach organizowanych przez społeczeństwo
na rzecz ochrony środowiska. Co roku przystępowało do „Akcji Sprzątania Świata", a podczas „Międzynarodowych Dni Ziemi" oprowadzało wycieczki po rezerwacie przyrody „Kuźnik" upowszechniając wiedzę o ochronie przyrody.
Od dwóch lat nadleśnictwo czynnie uczestniczy w regionalnym konkursie „Na Tropach Przyrody",
zachęcając do udziału miejscowe szkoły.
Na terenie nadleśnictwa Zdrojowa Góra funkcjonuje obecnie jeden ośrodek edukacji leśnej, położony
na terenie szkółki leśnej w Dobrzycy.
Z inicjatywy leśniczego szkółkarza utworzono tam ogród botaniczny skupiający wiele gatunków roślin zielnych oraz drzew i krzewów. Obejrzeć tam można zarówno florę rodzimą, jak również egzemplarze obce dla naszej szerokości geograficznej. Obiekt posiada zaplecze turystyczne, wiatę, pod którą
można prowadzić zajęcia oraz miejsce na ognisko - kominek.
Częścią ośrodka edukacji leśnej, jest także ścieżka przyrodniczo-leśna o długości ok. 1,3 km z 10
przystankami o następującej tematyce:
ü Powalone drzewo
ü Warstwowa budowa lasu
ü Dlaczego las jest taki ważny?
ü Ptaki wodne
ü Ekologiczna rola lasu
ü Płazy i gady
ü Ile mamy lasów?
Str. 163
ü Zwierzyna
ü Wypalanie traw
ü Ochrona gatunkowa roślin
W roku bieżącym na ścieżce przyrodniczo-leśnej zainicjowano budowę części rekreacyjnej z myślą o
najmłodszych uczestnikach zajęć terenowych.
Rokrocznie teren ośrodka edukacji leśnej na szkółce w Dobrzycy odwiedza kilka tysięcy osób.
Drugim obiektem cieszącym się dużym powodzeniem jest rezerwat przyrody „Kuźnik". Obiekt ten
uznany w 1956 roku za rezerwat krajobrazowy skupia w sobie różnorodność ekosystemów oraz ciekawą polodowcową konfigurację terenu. Sąsiedztwo miasta Piły sprawia, że jest on chętnie odwiedzany przez młodzież szkolną w ramach zajęć lekcyjnych i pozalekcyjnych, jak również inne osoby często rodzinnie korzystające z walorów rezerwatu.
Niewątpliwie za punkt wyjścia z ofertą edukacyjną do społeczeństwa należy przyjąć powstanie ośrodka edukacji leśnej na szkółce w Dobrzycy. Obiekt ten sukcesywnie doposażany w eksponaty i ciekawostki przyrodnicze, jest bardzo chętnie odwiedzany przez szkoły i przedszkola.
W roku 2003 Nadleśnictwo Zdrojowa Góra opracowało Program, edukacji leśnej społeczeństwa w
Nadleśnictwie Zdrojowa Góra na lata 2004-2011. Głównymi założeniami programu edukacji ekologicznej społeczeństwa są:
o
Edukacja leśna społeczeństwa w Nadleśnictwie Zdrojowa Góra prowadzona będzie w oparciu o naturalne walory przyrodnicze oraz istniejącą i projektowaną bazę edukacyjną.
o
Program edukacji leśnej społeczeństwa skierowany będzie przede wszystkim do dzieci w wieku przedszkolnym, dzieci i młodzieży szkolnej szkół: podstawowych, gimnazjalnych oraz ponadgimnazjalnych.
o
Nadleśnictwo przygotuje ofertę edukacyjną dla osób swobodnie wypoczywających w lesie, oraz zwiedzających tereny nadleśnictwa w sposób zorganizowany.
o
Istnieje potrzeba utworzenia przy siedzibie nadleśnictwa Ośrodka Edukacji Leśnej wyposażonego w
izbę leśną (zieloną klasę), zieloną szkołę na powietrzu, przyrodniczo-leśną ścieżkę edukacyjną,
oraz ogród dendrologiczny.
o
Istnieje potrzeba wzbogacenia Ośrodka Edukacji na Szkółce Leśnej w Dobrzycy o: zieloną szkołę na
powietrzu, ścieżkę edukacyjną wzdłuż rzeki Głomii na odcinku Dobrzyca-Skórka, doposażenie istniejącej
ścieżki przyrodniczo-leśnej w część rekreacyjną, oraz wzbogacenie ogrodu botanicznego o nowe zbiory.
o
Istnieje potrzeba utworzenia ścieżki edukacyjnej w rezerwacie Krajobrazowym Kuźnik dla młodzieży szkolnej oraz osób zwiedzających rezerwat.
o
Istnieje potrzeba promocji bazy edukacyjnej w nadleśnictwie poprzez materiały propagandowe w
mediach, folderach, ulotkach o tematyce edukacyjnej, itp.
o
Nadleśnictwo zamierza utrzymywać kontakty oraz współpracować z partnerami w działaniach na rzecz
edukacji, tj. przedszkolami, szkołami, samorządami oraz organizacjami i stowarzyszeniami pozarządowymi.
o
Str. 164
Nadleśnictwo podtrzymywać będzie swoje współuczestnictwo w imprezach na rzecz edukacji ekologicznej.
o
Do współpracy przy projektach Nadleśnictwo zapraszać będzie partnerów działających na rzecz edukacji.
Ważnym czynnikiem sprzyjającym ochronie przyrody w Nadleśnictwie Złotów jest kształtowanie
świadomości ekologicznej miejscowego społeczeństwa.
Pracownicy Nadleśnictwa Zlotów od lat biorą czynny udział w edukacji przyrodniczo-ekologicznej,
organizując seminaria i lekcje poświęcone problemom ochrony przyrody, liczne konkursy, terenowe
zajęcia przyrodnicze, uczestnicząc w wystawach promujących ochronę przyrody i sponsorując imprezy o tematyce ochrony przyrody. Z inicjatywy Nadleśnictwa i władz samorządowych Złotowa powstał
Ośrodek Edukacji Przyrodniczo-Leśnej i Ekologicznej „Zwierzyniec", w którym eksponowane będą
następujące zagadnienia:
a) znaczenie lasów dla środowiska życia człowieka,
b) racjonalne i oszczędne użytkowanie zasobów leśnych,
c) planowa gospodarka leśna,
d) funkcjonowanie ekosystemów leśnych,
f) zagrożenia lasów,
g) ochrona przyrody i jej zagrożenia,
h) kultura i nauka związana z lasem i leśnictwem.
W Ośrodku popularyzacja wiedzy przyrodniczej odbywa się w oparciu o:
- salę „Zielona Klasa",
- ścieżki przyrodnicze na terenie „Zwierzyńca",
- arboretum,
- zagrodę dla zwierząt.
„Zielona Klasa" wyposażona jest w profesjonalny sprzęt multimedialny i pomoce naukowe,
umożliwiające prowadzenie zajęć na wysokim poziomie. W pracowni znajdują się min.: projektor
multimedialny, komputer, aparat cyfrowy, kamera edukacyjna, tablice, klucze i atlasy do oznaczania
roślin, grzybów i zwierząt.
Ścieżki przyrodnicze na terenie Parku „Zwierzyniec" są stopniowo rozbudowywane. Trasa ścieżek została tak zaprojektowana, aby ukazać najciekawsze i najcenniejsze fragmenty Parku z wiekowymi dębami, lipami, klonami, wiązami i jodłami.
W arboretum przylegającym do siedziby Nadleśnictwa pierwsze zadrzewienia wykonano w lipcu
2001 roku. Obecnie rośnie tam prawie tysiąc drzew i krzewów, z czego ponad 360 to cenne gatunki.
Zagroda dla zwierząt jest w fazie projektowej.
Nadleśnictwo ponadto stale współpracuje z tygodnikiem „Aktualności lokalne", co umożliwia promowanie walorów przyrodniczych Nadleśnictwa i propagowanie wiedzy na temat ochrony przyrody
szerszym kręgom społeczeństwa.
Str. 165
Ważnym instrumentem propagowania wiedzy staje się Internet. Nadleśnictwo Złotów od dwóch lat
posiada własną stronę autorską www.n-ctwozlotow.silva.com.pl.
Istotne dla stałego pogłębiania wiedzy o walorach przyrodniczych Nadleśnictwa jest gromadzenie
przez pracowników wszelkich publikacji dotyczących jego terenu.
W ramach promocji i edukacji ekologicznej, dla prezentacji unikalnych walorów przyrodniczoturystycznych złotowszczyzny, z inicjatywy nadleśnictw powiatu złotowskiego
- Nadleśnictwa Złotów, Jastrowie, Lipka i Okonek - zostały otwarte w 2000 roku ścieżki rowerowe
liczące blisko 180 km długości. Turyści mają do wyboru trzy trasy rowerowe:
czerwoną (Grudna – Okonek – Lipka – Witrogoszcz – Podróżna – Krupsko - Ptusza), zieloną (Wersk
– Zakrzewo – Złotów – Józefowi - Krzywa Wieś - Kiełpin) i niebieską (Głubczyn –Krajenka – Wąsosz – Złotów – Wielatowo - Górzna most na Gwdzie).
Pracownicy Nadleśnictwa Zlotów wytypowali drogi, które w przyszłości stanowić będą szlaki umożliwiające uprawianie turystyki konnej. Projektowana trasa ma przebiegać przez miejscowości: KujanDrożyska-Zakrzewo-Wersk-Kujan.
Na terenie Nadleśnictwa występuje dość dobrze rozbudowana baza turystyczna, z licznymi parkingami, miejscami postoju i odpoczynku, co w połączeniu ze ścieżką rowerową dobrze zaspokaja potrzeby
i oczekiwania społeczności związane z rekreacją i wypoczynkiem.
Proponuje się, aby zebrany w ramach Programu i będący w posiadaniu Nadleśnictwa bogaty materiał
dotyczący ochrony przyrody był przekazywany społeczności lokalnej i turystom poprzez informatory i
biuletyny.
6.2. Kierunki i zadania edukacji ekologicznej
Jednym z przedsięwzięć określonych w PPOŚ przewidzianych do realizacji w latach 20042007 jest edukacja ekologiczna. Realizacje tego zadania powierzono gminom, szkołom, przedszkolom
i PKE. Drugim zadaniem powierzonym samorządom gminnym jest zwiększenie oferty wydawniczej
dotyczącej zasobów przyrodniczych powiatu. Ponadto można rozwinąć świadomość ekologiczną
mieszkańców poprzez organizowanie imprez m.in. konkursów wiedzy ekologicznej dla szkół podstawowych i gimnazjalnych. Organizowanie prezentacji twórczości przyrodniczej dla szkół średnich.
Atrakcyjne nagrody w formie albumów, gier dydaktycznych itp. nagród mogą być finansowane przez
Urząd Gminy i Miasta Krajenka. Kolejnym elementem może być utworzenie kół ekologicznych,
wspierających edukacje ekologiczną poprzez ukierunkowanie i szkolenie nauczycieli w tej dziedzinie,
propagowanie działań edukacyjnych w formie warsztatów.
Działania proekologiczne mogą być wzbogacone poprzez promowanie i umożliwianie dzieciom i
młodzieży udziału w lekcjach prowadzonych w Nadleśnictwie Złotów i Zdrojowa Góra na tzw. ścieżkach edukacyjnych. Gmina Krajenka charakteryzuje się bogatymi walorami środowiskowymi, proponuje się powstanie na terenie gminy ścieżki edukacyjnej włączając w jej zasięg obszary przekształcone
Str. 166
w wyniku antropogenicznych działań człowieka. Proponuje się utworzenie owej ścieżki w okolicach
Skórki. Wśród dorosłych mieszkańców gminy proponuje się zorganizowanie konkursu na najładniejszą zagrodę, balkon. Niezbędna jest również edukacja rolników w zakresie bezpiecznego stosowania
środków ochrony roślin oraz nawożenia mineralnego wpływające na zmniejszenie skażenia wód i
gleb.
6.3. Koszty prowadzenia edukacji ekologicznej i sposób pozyskiwania tych środków
Środki potrzebne na prowadzenie edukacji ekologicznej mogą być pozyskiwane z wielu źródeł. Część zadań, prowadzonych w szkołach wszystkich szczeblów nie wymagają wielkich nakładów
finansowych na ten cel. Jednakże podwyższenie świadomości i wiedzy na temat korzystania ze środowiska w sposób racjonalny wymaga od samorządów wkładu finansowego na ten cel. Środki takie
pozyskiwane mogą być ze źródeł finansowych określonych w rozdziale 7 opracowania. Omówione w
rozdziale 7 podmioty mogą stanowić źródło pozyskania środków na ten cel.
ROZDZIAŁ VII
ZAŁOŻENIA
FINANSOWANIA
INWESTYCJI
Str. 167
Str. 168
7.1. Możliwości pozyskiwania środków finansowych
Charakterystyczną strukturą finansowania inwestycji związanych z ochroną środowiska w
Polsce jest to, że większą część wydatków ponoszą samorządy terytorialne, fundusze ekologiczne i
przedsiębiorstwa, natomiast udział środków z budżetu państwa jest niewielki.
Inwestycje, które przewidywane są do realizacji w przemyśle będą finansowane ze środków własnych
i kredytów komercyjnych oraz uzupełniająco z funduszy ochrony środowiska, pod warunkiem uznania
danego zadania za priorytetowe w skali województwa.
Istotny ciężar finansowania inwestycji w infrastrukturze leży w kwestii gminy, często poprzez zaciąganie długu w bankach i w międzynarodowych instytucjach finansujących. Coraz częściej gminy podejmują decyzje o udzieleniu praw inwestorowi zewnętrznemu do wykonywania działań z zakresu
ochrony środowiska poprzez spółki z udziałem gminy, który to udział jest gwarancją jej wpływu na
decyzje podejmowane przez spółkę oraz na jakość świadczonych usług.
7.1.1. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) został utworzony
w 1989 roku, jest największą w Polsce instytucją finansującą inwestycje z dziedziny ochrony środowiska. Zakres jego działania obejmuje finansowe wspieranie przedsięwzięć proekologicznych o zasięgu
ogólnokrajowym oraz ponadregionalnym.
Formy finansowania zadań proekologicznych przez NFOŚiGW to preferencyjne pożyczki i dotacje
lub inne formy finansowania, np. dopłaty do bankowych kredytów preferencyjnych, uruchamianie ze
swych środków linii kredytowych w bankach czy zaangażowanie kapitałowe w spółkach prawa handlowego.
Corocznie opracowywane są zasady dotyczące sposobów i form finansowania zadań w dziedzinie
ochrony środowiska. Na każdy kolejny rok przygotowywane są i zatwierdzane przez Radę Nadzorczą:
ü kryteria wyboru przedsięwzięć finansowanych ze środków NFOŚiGW,
ü lista priorytetowych programów NFOŚiGW,
ü zasady udzielania i umarzania pożyczek oraz udzielania dotacji.
Preferencyjność niskoprocentowych pożyczek polega na przyznawaniu niższego niż przy kredytach
komercyjnych oprocentowania, na stosowaniu dłuższego okresu karencji spłaty pożyczki oraz możliwości jej częściowego umorzenia. Oprocentowanie pożyczek zależy od charakteru, skali przedsięwzięcia oraz sytuacji ekonomiczno-finansowej pożyczkobiorcy.
Od 1 stycznia 2001 roku wprowadzone zostały zasady oprocentowania pożyczek dla gmin. Wielkość
ich zależy od wskaźnika ogólnych dochodów na jednego mieszkańca danej gminy, wynoszącego od
0,1 do 0,65 stopy redyskonta weksli.
Możliwe jest umorzenie pożyczki po spełnieniu określonych wymagań, a przede wszystkim terminowego wywiązywania się z warunków umowy oraz wykazania zamierzonego efektu ekologicznego
Str. 169
realizowanego zadania. Pożyczka ta nie może przekraczać 50% kosztów realizacji zadania. Ale przy
udzielaniu na to samo przedsięwzięcie pożyczki i dotacji łączne dofinansowanie może wynieść do
70%.
Dotacje udzielane są przede wszystkim na takie cele jak: edukacja ekologiczna, przedsięwzięcia pilotażowe dotyczące wdrożenia postępu technicznego i nowych technologii o dużym stopniu ryzyka lub
mających eksperymentalny charakter, monitoring, ochronę przyrody, ochronę i hodowlę lasów na
obszarach szczególnej ochrony środowiska oraz wchodzących w skład leśnych kompleksów promocyjnych, ochronę przed powodzią, ekspertyzy, badania naukowe, programy wdrażania nowych technologii, prace projektowe i studialne, zapobieganie lub likwidację nadzwyczajnych zagrożeń, utylizację i
zagospodarowanie wód zasolonych oraz profilaktykę zdrowotną dzieci z obszarów zagrożonych.
7.1.2. Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Poznaniu
WFOŚIGW w Poznaniu w swojej ofercie pomocowej ma dotacje oraz pożyczki preferowane.
Dotacje mogą być udzielane na dofinansowanie zadań z następujących dziedzin:
v edukacja ekologiczna,
v monitoring środowiska,
v ochronę i kształtowanie przyrody,
v ochronę lasów,
v ochronę przed powodzią i małą retencję
v zapobieganie i likwidację skutków poważnych awarii,
v ekspertyzy, badania naukowe, programy wdrożeniowe i rozwojowe,
v profilaktykę zdrowotną dzieci na obszarach, na których występują przekroczenia norm
zanieczyszczeń środowiska,
v przedsięwzięcia modernizacyjne i inwestycyjne realizowane przez państwowe jednostki budżetowe
v przedsięwzięcia modernizacyjne i inwestycyjne realizowane w szczególności przez:
o
samorząd wojewódzki
o
powiaty z wyjątkiem miasta na prawach powiatu , których dochody własne nie przekraczają kwoty 3,5 mln zł (podstawą do określenia dochodów własnych jest ich wysokość osiągnięta w roku poprzedzającym rok rozpatrywania wniosku o udzielenie
dotacji ),
o
gminy, których dochody własne ogółem nie przekraczają kwoty 2 mln zł (podstawą
do określenia dochodów własnych jest ich wysokość osiągnięta w roku poprzedzającym rok rozpatrywania wniosku o udzielenie dotacji ),
o
gminy wiejskie i ich jednostki organizacyjne położone w całości lub częściowo w obrębie parków narodowych i krajobrazowych,
o
Str. 170
podmioty prawne związków wyznaniowych, Lasy Państwowe, organizacje społeczne
kultury fizycznej i turystyki, inne jednostki organizacyjne.
Na podstawie art. 414 ust. 1 pkt. 1 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001r. - Prawo Ochrony Środowiska
(Dz. U. Nr 62, poz. 627) Rada Nadzorcza Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej ustaliła kryteria, które są stosowane przy ocenie i wyborze wniosków o udzielenie pomocy finansowej ze środków Wojewódzkiego Funduszu.
Nadrzędnym priorytetem WFOŚiGW w Poznaniu jest wspieranie przedsięwzięć dofinansowanych ze
środków Unii Europejskiej.
v z zakresu ochrony wód i gospodarki wodnej, zgodnie z Krajowym Programem Oczyszczania
Ścieków,
v z zakresu ochrony Powietrza,
v z zakresu Ochrony powierzchni ziemi i zagospodarowania odpadów,
v z zakresu Ochrony przyrody,
v z zakresu Edukacji ekologicznej.
7.1.3. Powiatowe Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
Powiatowe Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (PFOŚiGW) powstały na
początku roku 1999 wraz z utworzeniem nowego – powiatowego szczebla administracji państwowej.
Zakres wydatkowania środków z PFOŚiGW jest znacznie szerszy niż na początku istnienia tych funduszy. Ze środków powiatowego funduszu mogą być finansowane wszystkie przedsięwzięcia ochrony
środowiska i gospodarki wodnej, w tym edukacja ekologiczna i opracowywanie programów ochrony
środowiska. Zasady przyznawania środków ustalane są indywidualnie w powiatach.
7.1.4. Gminne Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
Gminne Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (GFOŚiGW) zostały utworzone
w 1993 roku. Nie są one prawnie wydzielone ze struktury organizacyjnej gminy, a zatem podobnie jak
PFOŚiGW nie mają osobowości prawnej i nie mają możliwości udzielania pożyczek.
Konta funduszu gminnego zasilane są przez wpływy z:
-
opłat i kar za usuwanie drzew i krzewów (100% tych wpływów),
-
opłat za składowanie odpadów i kar związanych z niezgodnym z przepisami prawa ich składowaniem (50% tych wpływów),
-
opłat za gospodarcze korzystanie ze środowiska i wprowadzanie w nim zmian oraz za szczególne
korzystanie z wód i urządzeń wodnych, a także z wpływów z kar za naruszanie warunków korzystania ze środowiska (20% tych wpływów).
Str. 171
Celem działania GFOŚiGW jest dofinansowywanie przedsięwzięć proekologicznych na terenie własnej gminy. Zasady przyznawania środków ustalane są indywidualnie w gminach.
7.1.5. Ekofundusz
Podstawowe zadanie Ekofunduszu, powołanego przez Ministra Finansów w 1992 roku, to
finansowe wspieranie szczególnie ważnych przedsięwzięć dla ochrony środowiska w Polsce, stanowiących priorytety w Polityce Ekologicznej Państwa, ale równocześnie mających znaczenie ponadkrajowe.
Zgodnie ze statutem, środki Ekofunduszu mogą być przeznaczane przede wszystkim w czterech sektorach uznanych jako priorytetowe. Są to:
ü zmniejszenie emisji gazów powodujących zmiany klimatu Ziemi (tzw. gazów cieplarnianych),
ü ograniczenie transgranicznego transportu dwutlenku siarki i tlenków azotu z terytorium Polski,
ü zmniejszenie zanieczyszczenia Morza Bałtyckiego,
ü zachowanie bioróżnorodności polskiej przyrody.
Od roku 1998 gospodarka odpadami jest jednym z priorytetów w działaniach Ekofunduszu, wspierając
najbardziej efektywne i nowatorskie przedsięwzięcia związane z utylizacją i unieszkodliwianiem odpadów oraz z rekultywacją gleb skażonych.
Ekofundusz udziela wsparcia finansowego jedynie w formie bezzwrotnej dotacji. Z reguły wynosi ona
10-30% kosztów projektu. W wyjątkowych przypadkach, gdy inwestorem jest instytucja budżetowa
lub organ samorządowy, dotacja ta może sięgać 50%, a w ochronie przyrody, gdy partnerem Ekofunduszu jest społeczna organizacja pozarządowa, dotacja może dochodzić nawet do 80%.
Jakich inwestycji EkoFundusz nie finansuje?
EkoFundusz nie dofinansowuje badań naukowych, akcji pomiarowych i edukacyjnych, konferencji i sympozjów, tworzenia i prowadzenia systemów monitoringu środowiska, wszelkiego rodzaju
studiów i opracowań oraz tworzenia dokumentacji projektowej. Wszystkie
projekty
rozpatrywane
przez EkoFundusz można podzielić na projekty techniczne (inwestycyjne) oraz projekty przyrodnicze.
Wśród projektów technicznych wyróżnić można projekty komercyjne, czyli takie które generują
znaczne zyski po ich zakończeniu oraz niekomercyjne, których głównym celem jest poprawa stanu
środowiska oraz względy społeczne, a przyszłe opłaty użytkowników jedynie pokrywają koszty, bez
generowania zysków, bądź generują zyski w niewielkiej wysokości.
W obydwu grupach projektów można wyróżnić projekty typowe oraz projekty innowacyjne. Przez
przedsięwzięcia innowacyjne EkoFundusz rozumie takie, które wprowadzają na polski rynek nowe,
lepsze niż dotąd rozwiązania techniczne służące ochronie środowiska, oferowane zarówno przez firmy
polskie, jak i firmy z krajów –donatorów. Zadaniem EkoFunduszu jest upowszechnianie takich sprawdzonych, a nie stosowanych dotąd w kraju lub w danym regionie rozwiązań.
Udział Fundacji w kosztach realizacji projektów technicznych (inwestycyjnych), będzie zależał od
podmiotu zgłaszającego dany projekt do realizacji. Na najwyższą pomoc (dotacja w wysokości do
Str. 172
45% kosztów projektu) będą mogły liczyć samorządy zaliczające się do grupy o najniższym dochodzie ogółem na mieszkańca. Konsekwentnie, udział dotacji w kosztach projektu będzie najmniejszy
(do 5% kosztów projektu) dla samorządów zaliczających się do grupy o najwyższym dochodzie ogółem na mieszkańca.
W ramach projektów innowacyjnych w 2004 roku inicjatorzy tego typu przedsięwzięć będą
mogli otrzymać dofinansowanie EkoFunduszu w wysokości do 30% kosztów projektu w przypadku
przedsiębiorców oraz do 50% kosztów projektu, gdy wnioskodawcą będą samorządy lub inne podmioty tj. instytucje charytatywne i wyznaniowe, społeczne organizacje ekologiczne, dyrekcje parków narodowych i krajobrazowych etc.
Pewnym ograniczeniem stawianym przez EkoFundusz jest konieczność wprowadzania technologii pochodzącej z jednego z krajów donatorów, które przeznaczyły część polskiego długu na
ochronę środowiska (USA, Francja, Szwajcaria, Szwecja, Norwegia, Włochy).
Procedura rozpatrywania wniosków
Pierwszym etapem jest przesłanie na adres EkoFunduszu (00-502 Warszawa ul. Bracka 4)
„ankiety projektu”, która stanowi podstawowe źródło informacji o planowanym przedsięwzięciu. W
przypadku gdy projekt mieści się w strategicznych obszarach działania fundacji, Zarząd przesyła składającemu informację o wstępnym zakwalifikowaniu projektu i prośbę o złożenie „Wniosku o udzielenie dotacji”. Następnie wniosek jest rozpatrywany przez zespół specjalistów pod kątem merytorycznym, ekonomicznym i prawnym.
Aby otrzymać pożyczkę lub/i dotację wszystkie te oceny muszą być pozytywne, a Inwestor musi wykazać się wiarygodnością finansową i posiadaniem zabezpieczeń, a także zapewnieniem pełnego finansowania projektu w części nie objętej dofinansowaniem EkoFunduszu.
EkoFundusz
ponadto
organizuje
konkursy,
których
laureaci
otrzymują
znaczne
dotacje
do zwycięskiego projektu. W przypadku chęci uczestnictwa w konkursie wymagane jest jedynie złożenie wniosku.
7.1.6. Banki
Wiele banków działających na rynku wykazuje zainteresowanie działaniami w zakresie
ochrony środowiska.
Dzięki współpracy z funduszami ochrony środowiska i gospodarki wodnej rozszerzają one swoją
ofertę kredytową o kredyty preferencyjne przeznaczone na przedsięwzięcia proekologiczne oraz nawiązują współpracę z podmiotami angażującymi swoje środki finansowe w ochronie środowiska (fundacje, międzynarodowe instytucje finansowe). Kredyty preferencyjne pochodzą ze środków finansowych gromadzonych przez banki, zaś fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej udzielają
dopłat do wysokości oprocentowania. W ten sposób ulega obniżeniu koszt kredytu dla podejmującego
inwestycje proekologiczne. Banki uruchamiają też linie kredytowe w całości ze środków funduszy
ochrony środowiska i gospodarki wodnej i innych instytucji.
Str. 173
Szczególną rolę na rynku kredytów na inwestycje proekologiczne odgrywa Bank Ochrony Środowiska. Bank ten oferuje najwięcej środków finansowych w formie preferencyjnych kredytów i dysponuje
zróżnicowaną ofertą dla prywatnych i samorządowych inwestorów, a także osób fizycznych. Kredytobiorca musi posiadać przynajmniej 50% własnych środków na sfinansowanie zadania. BOŚ przy
udzielaniu pożyczek kieruje się podobnymi kryteriami jak NFOŚiGW. Bank współpracuje z instytucjami zajmującymi się finansowaniem ochrony środowiska, tj. NFOŚiGW, WFOŚiGW, Fundacją na
Rzecz Rozwoju Wsi Polskiej Polska Wieś 2000 im. Macieja Rataja, Europejskim Funduszem Rozwoju Wsi Polskiej oraz innymi funduszami pomocowymi.
Ważne miejsce na rynku kredytów ekologicznych zajmują także międzynarodowe instytucje finansowe, a w szczególności Bank Światowy i Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju.
Źródłem finansowania inwestycji mogą być także kredyty z linii kredytowych obsługujących uzgodnione programy Banku Światowego lub Europejskiego Banku Odbudowy i Rozwoju.
7.1.7. Programy pomocowe Unii Europejskiej - Fundusze Strukturalne i Fundusz Spójności
Unia Europejska przewiduje udzielenie Polsce znacznej pomocy na rozwój systemów infrastruktury ochrony środowiska poprzez instrumenty takie jak Fundusze Strukturalne i Fundusz Spójności. Większość środków przeznaczonych dla ochrony środowiska zostanie skierowana na wsparcie
finansowania inwestycji w miastach, zwłaszcza powyżej 50 tys. mieszkańców. Planowane działania
strukturalne będą ujęte w Narodowym Planie Rozwoju (NPR), który jest aktualnie opracowywany.
Plan ten określi najważniejsze działania strukturalne, które Polska, będąc członkiem Unii Europejskiej, zamierza uruchomić w latach 2004 - 2006 przy wykorzystaniu środków wsparcia UE. Wielkość
spodziewanych środków z funduszy strukturalnych jest znaczna i sięgnie w okresie 2004 - 2006 ogółem 13,8 mld Euro, z czego ponad 4,2 mld zostanie zaangażowanych w realizację projektów Funduszu
Spójności, 9,3 mld w realizację Podstaw Wsparcia Wspólnoty, a pozostała kwota 340 mln w realizację
dwóch Inicjatyw Wspólnoty: Wspólnoty Przygranicznej INTERREG oraz promowania równości
szans EQUAL. Średnioroczne środki ze strony UE na wsparcie działań rozwojowych w Polsce sięgną
w okresie 2004 - 2008 (koniec okresu realizacyjnego Narodowego Planu Rozwoju) ok. 2,7% PKB.
Łączna kwota publicznych środków finansowych, włączając publiczne współfinansowanie krajowe,
zaangażowanych w realizację NPR przekroczy kwotę 20 mld Euro. Dodatkowe środki będą pochodzić
z sektora prywatnego, w tych sytuacjach gdy będzie od beneficjentem funduszy Europejskich. Oznacza to, że w ramach NPR należy zaplanować przedsięwzięcia o wartości ponad 23 mld Euro.
Fundusze strukturalne
Fundusze strukturalne są najważniejszym instrumentem polityki strukturalnej Unii Europejskiej. Są to instytucje, których zadaniem jest wspieranie i modernizacja gospodarek krajów UE. Fundusze te są kierowane do tych regionów i sektorów, które bez pomocy finansowej nie są w stanie do-
Str. 174
równać do średniego poziomu ekonomicznego w UE. Powołane zostały rozporządzeniem Rady (WE)
nr 1260/1999 z dnia 21 czerwca 1999 r. wprowadzające ogólne przepisy dotyczące funduszy strukturalnych.
Cele funduszy strukturalnych są następujące.
Cel 1 - przyznawana jest pomoc regionom najsłabiej rozwiniętym, czyli takim w których dochód na jednego mieszkańca jest niższy niż 75 % średniego dochodu w Unii Europejskiej. Z pomocy
w ramach celu 1 mogą także skorzystać regiony o zaludnieniu poniżej 8 mieszkańców na km2. Środki
przeznaczone na ten cel wynoszą prawie 70 % ogólnej kwoty przeznaczonej na fundusze strukturalne.
Po wejściu naszego kraju do Unii Europejskiej celem tym zostanie objęte całe terytorium Polski.
Cel 2 - obejmuje pomoc regionom, na których występują problemy strukturalne związane
dominacją nieefektywnych branży gospodarki. Środki przeznaczone na ten cel wynoszą 11 % ogólnej
kwoty przeznaczonej na fundusze strukturalne.
Cel 3 - obejmuje pomoc w zakresie restrukturyzacji rynku pracy poprzez zwiększanie możliwości zatrudnienia oraz podnoszenie kwalifikacji pracowników.
Inwestycje związane z ochroną środowiska finansowane są w ramach funduszy strukturalnych z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego – jednego z czterech funduszy strukturalnych.
Priorytety środowiskowe współfinansowane z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego będą
realizowane w ramach dwóch programów operacyjnych, przygotowanych przez polski rząd na postawie Narodowego Planu Rozwoju Regionalnego 2004 – 2006. Są to:
Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego (ZPORR)
Celem generalnym ZPORR jest zapewnienie wszystkim regionom w Polsce, w powiązaniu
z działaniami podejmowanymi w ramach innych programów operacyjnych, udziału w procesach rozwojowych i modernizacyjnych gospodarki poprzez tworzenie warunków wzrostu konkurencyjności
regionów oraz przeciwdziałanie marginalizacji niektórych obszarów. Pomoc jest skierowana głównie
do samorządów województw, powiatów i gmin, stowarzyszeń oraz związków gmin i powiatów, instytucji naukowych, instytucji rynku pracy, agencji rozwoju regionalnego i instytucji wspierania przedsiębiorczości. Ogółem na ZPORR w latach 2004 – 2006 przeznaczone będzie ponad 4 miliardy euro.
Projekty z zakresu ochrony środowiska będą realizowane w ramach 3 działań:
ü Infrastruktura ochrony środowiska
ü Rozwój obszarów wiejskich
ü Rewitalizacja obszarów zdegradowanych.
Wspierane będą projekty polegające na budowie i modernizacji infrastruktury ochrony środowiska, a ponadto inwestycje mające na celu poprawę jakości zarządzania środowiskiem, w tym poprawę dostępu do informacji o środowisku.
W ramach działania „Rozwój obszarów wiejskich” realizowane będą mniejsze inwestycje w zakresie
ochrony środowiska, o oddziaływaniu lokalnym, na terenach wiejskich oraz w małych miastach (do 20
Str. 175
tys. mieszkańców). Poziom dofinansowania projektów z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego wyniesie 75% kwalifikującego się kosztu oraz dodatkowo 10% z zasobów budżetu państwa na
projekty realizowane w gminach o najniższych dochodach własnych. Inwestycje z zakresu infrastruktury technicznej ochrony środowiska, a także tworzenie zielonych stref, wykonanie pasów zieleni,
wykonanie osłon przeciwolśnieniowych i ekranów akustycznych oraz prace porządkowe związane z
oczyszczeniem terenu z materiałów, sprzętu i chemikaliów powojskowych i po-przemysłowych, będą
mogły liczyć na dofinansowanie z ERDF w ramach działania „Rewitalizacja obszarów zdegradowanych”.
Sektorowy Program Operacyjny „Wzrost Konkurencyjności Gospodarki”. Głównym celem Sektorowego Programu Operacyjnego „Wzrost konkurencyjności Gospodarki” jest poprawa pozycji konkurencyjności polskiej gospodarki warunkach otwartego rynku. Cel programu będzie realizowany poprzez koncentrację środków finansowych na najbardziej efektywne, gwarantujące wzrost innowacyjności produktowej i technologicznej przedsięwzięcia.
Projekty SPO z zakresu ochrony środowiska realizowane są poprzez działanie:
Wsparcie dla inwestycji w zakresie dostosowania przedsiębiorstw do wymogów ochrony środowiska.
Wsparcie finansowe z ERDF na realizowanie tego działania wynoszą około 160 mln euro. Wsparcie
ze środków publicznych na realizację projektów będzie przyjmowało charakter dotacji (refundacja)
oraz pożyczek preferencyjnych ze środków NFOŚiGW. W przypadku wspierania działalności związanej z gospodarką odpadami pomoc będzie miała charakter operacyjny, w przypadku pozostałych działań – inwestycyjny. Wysokość pomocy publicznej dla takich projektów wyniesie od 30% do 60%
kosztów kwalifikowanych inwestycji w zależności od rodzaju przedsiębiorstwa oraz regionu jego
działania. Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego pokrywa maksymalnie do 35% kosztów kwalifikowanych inwestycji. Beneficjentem końcowym działania jest Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, zaś beneficjentami ostatecznymi tj. beneficjentami pomocy duże, małe i
średnie przedsiębiorstwa ze szczególny poparciem dla małych i średnich przedsiębiorstw.
Oprócz Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, w zakresie funduszy strukturalnych inicjatywy w obszarze ochrony środowiska mogą wesprzeć:
Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej (EAGGF - European Agriculture Guidance and
Guarantee Fund)
ü Pomoc w zachowaniu powiązań pomiędzy różnymi formami gospodarek rolnych ze specyfiką
danego kraju
ü Ulepszanie i wspieranie konkurencyjności w rolnictwie jako głównej działalności na terenach
rolniczych
ü Zapewnienie warunków zróżnicowania gospodarki na terenach wiejskich
ü Pomoc w umacnianiu wspólnot na terenach wiejskich
Str. 176
ü Chronienie i poprawianie stanu środowiska i krajobrazu oraz dbanie o dziedzictwo kultury
wiejskiej
oraz:
Finansowy Instrument Wspierania Rybołówstwa (FIFG - Financial Instrument for Fisheries Guidance).
Pomoc w utrzymaniu trwałej równowagi między zasobami morskimi, a eksploatacją tych zasobów.
Modernizowanie struktur rybołówstwa w celu zapewnienia przyszłości tej gałęzi gospodarki.
Pomoc w utrzymaniu dynamicznego i konkurencyjnego przemysłu rybnego oraz
w rewitalizacji obszarów zależnych od rybołówstwa.
Poprawianie dostaw i eksploatacji produktów rybnych.
Oprócz wyżej wymienionych programowych środków na ochronę środowiska, projekty mogą
być także finansowane w ramach inicjatyw wspólnotowych, czyli programów przeznaczonych dla
określonych środowisk i grup społecznych. Są to:
INTERREG III
To aktualna inicjatywa wspólnotowa, czyli program pomocy bezzwrotnej ze strony Unii Europejskiej dla określonych jednostek. Władze lokalne, organizacje pozarządowe, przedsiębiorcy
otrzymują pomoc w związku ze zgłaszanymi przez nich projektami rozwoju regionalnego w krajach
członkowskich. Realizowany w latach 2000-2006 program INTERREG III stanowi kontynuację i rozszerzenie inicjatywy INTERREG II z okresu 1994-1999. Głównym celem obecnego programu jest
wzmocnienie współpracy transgranicznej, międzyregionalnej i międzynarodowej. Ma to służyć zrównoważonemu rozwojowi oraz integracji terytorium Unii Europejskiej. W ramach INTERREG III kładzie się dodatkowy nacisk na współpracę z regionami granicznymi krajów kandydujących do Unii i z
krajami korzystającymi ze wsparcia PHARE (Europa Środkowa), TACIS (kraje byłego ZSRR) i MEDA (kraje śródziemnomorskie i Bliski Wschód). Program jest finansowany przez Europejski Fundusz
Rozwoju Regionalnego. Środki przeznaczone na jego wykonanie w okresie 2000-2006 wynoszą 4875
mln euro.
W ramach INTERREG III wspomagane są trzy rodzaje działalności:
- współpraca ponadgraniczna,
- współpraca ponadnarodowa,
- współpraca międzyregionalna.
LEADER+ 2000-2006
Str. 177
To aktualna inicjatywa wspólnotowa, czyli program pomocy bezzwrotnej ze strony Unii Europejskiej dla określonych jednostek. Władze lokalne, organizacje pozarządowe, przedsiębiorcy
otrzymują pomoc w związku ze zgłaszanymi przez nie projektami rozwoju regionalnego w krajach
członkowskich. Inicjatywa LEADER+ stanowi kontynuację i rozwinięcie programu LEADER II z lat
1994-1999. LEADER+ w oparciu o współpracę na poziomie regionalnym i ponadnarodowym wspomaga wdrażanie nowoczesnych strategii rozwoju terenów wiejskich. Program jest finansowany przez
Sekcję Orientacji Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej. Środki przewidziane na jego
realizację w okresie 2000-2006 wynoszą 2020 mln euro.
Fundusze z programu LEADER+ mogą być przeznaczane na trzy cele:
ü wspomaganie nowoczesnych strategii rozwoju terenów wiejskich
ü wsparcie dla międzyregionalnych i międzynarodowych projektów współpracy
ü tworzenie sieci obszarów wiejskich UE - zarówno objętych pomocą LEADER+ jak i nie korzystających z tej pomocy.
Generalnie z inicjatywy LEADER+ mogą korzystać wszystkie tereny wiejskie Unii Europejskiej. Jednak wsparcie w ramach celów A i B jest przeznaczone dla ograniczonej liczby obszarów. Beneficjentami pomocy są przede wszystkim "Lokalne Grupy Działania", czyli związki partnerów publicznych i
prywatnych wspólnie podejmujących działania innowacyjne związane z rozwojem obszaru wiejskiego.
EQUAL 2000-2006
To aktualna inicjatywa wspólnotowa, czyli program pomocy bezzwrotnej ze strony Unii Europejskiej dla określonych jednostek (np. władz lokalnych, organizacji pozarządowych, przedsiębiorców) w związku ze zgłaszanymi przez nie projektami przekształceń strukturalnych w krajach członkowskich. EQUAL 2000-2006 stanowi kontynuację poprzednich programów: ADAPT i EMPLOYMENT realizowanych w latach 1994-1999. Głównym celem jego działania jest zwalczanie wszelkich
przejawów dyskryminacji i nierówności na rynku pracy (zwłaszcza między kobietami a mężczyznami)
oraz integracja społeczna i zawodowa imigrantów.
Środki finansowe wykorzystywane w ramach tego programu pochodzą z zasobów Europejskiego Funduszu Socjalnego. Na jego realizację w latach 2000-2006 przeznaczono 2 847 mln euro. Środki te
podzielono między państwa członkowskie uwzględniając poziom zatrudnienia, poziom biedy, dyskryminację płciową w dostępie do rynku pracy i liczbę ubiegających się o azyl w każdym z tych
państw.
SAVE II/ALTENTER II
SAVE II to nie-techniczny program Komisji Europejskiej nastawiony na promocję racjonalnego korzystania z energii. Polska przystąpiła do SAVE II w listopadzie 1998 r. Celem programu jest
stworzenie środowiska, w którym oszczędność energii byłaby uważana za szansę rynkową. Zadaniem
jest promocja przemian rynkowych zmierzających tym kierunku oraz rozwój istniejących technologii
Str. 178
ochrony energii oraz promowanie i rozwój jej racjonalnego wykorzystania. Poza tym program ma na
celu wykorzystanie technologii dotąd mało rozpowszechnionych oraz stworzenie takich warunków, w
których inwestycje w efektywność energii byłyby ułatwione i uznane za atut na rynku.
Rozwój i badania oraz prezentacje nowych technologii wykorzystania energii nie są finansowane w
ramach SAVE II - zajmuje się tym V Program Ramowy UE.
Unia Europejska za pomocą SAVE II wspiera:
studia wspomagające wdrażanie rozwiązań w efektywnym wykorzystaniu energii
działania pilotażowe umożliwiające przegląd rynku energetycznego i uzyskanie odpowiedniego knowhow, co ma służyć poprawie efektywności inwestycji
•
upowszechnienie informacji, rozwój edukacji, szkoleń i wymiany doświadczeń, co ma służyć
poprawie współpracy międzynarodowej w dziedzinie wykorzystania energii
•
działania monitorujące i wspierające
•
Agencje Programu SAVE
Program nie wspiera rozwoju i demonstracji nowych technologii mających na celu oszczędność energii (takie działania wchodzą w skład 5 Programu Ramowego).
Program SAVE finansuje projekty pilotażowe i upowszechnianie informacji do 50% budżetu całości,
natomiast studia, działania informacyjne i monitorowanie oszczędnego wykorzystywania energii finansowane są do 100%.
Drugim programem promującym promocję odnawialnych źródeł energii w krajach UE jest program
ALTENER. Program ALTENER II został ustanowiony w 1998 r. i zastąpił ALTENER. Polska jest
jego beneficjentem od 2002 r. Program ten jest ukierunkowany na tworzenie warunków dla wdrażania
wspólnotowego planu działań w dziedzinie odnawialnych źródeł energii oraz zachęcanie do inwestycji
wspierających wytwarzanie i umożliwiających korzystanie z energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych.
Cel programu
•
Pomoc w stworzeniu warunków prawnych, społeczno-ekonomicznych oraz administracyjnych
dla wdrażania wspólnotowego planu działań w dziedzinie odnawialnych źródeł energii,
•
Zachęcanie do inwestycji wspierających wytwarzanie oraz umożliwiających korzystanie
z energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych w sektorze prywatnym i publicznym.
Priorytety:
•
ograniczenie emisji dwutlenku węgla,
•
osiągnięcie do 2010 r.12 -procentowego udziału energii pochodzącej z odnawialnych źródeł
(w całkowitym zużyciu energii)w państwach Wspólnoty,
•
zmniejszenie zależności od importowanej energii,
•
zapewnienie ochrony zasobów energetycznych,
•
Str. 179
promocja zatrudnienia, wzrostu gospodarczego, spójności społeczno-gospodarczej, jak również lokalnego i regionalnego wzrostu gospodarczego.
Działania finansowane:
ü
badania naukowe oraz inne inicjatywy na rzecz rozwoju potencjału odnawialnych źródeł energii
ü
akcje pilotażowe na rzecz stworzenia i rozszerzenia struktur oraz instrumentów rozwoju odnawialnych źródeł energii w wymiarze lokalnym i regionalnym
ü
działania informacyjne, edukacyjne i szkoleniowe
ü
działania promujące odnawialne źródła energii oraz know-how.
Wkład programu w projekty pilotażowe, promocje i rozpowszechnianie nie może przekroczyć 50%
kosztów projektu. Studia, monitorowanie i działania wspierające mogą otrzymać 100% finansowania.
Działania docelowe będą finansowane w oparciu o ich rozmiar i przewidywany koszt całości.
Projekty składać mogą podmioty z osobowością prawną, organizacje pozarządowe, osoby indywidualne, przedsiębiorstwa publiczne i prywatne, ogólnounijne sieci, tymczasowe ugrupowania organizacji
lub przedsiębiorstw mających na celu wspólne przeprowadzenie danego projektu.
Programy SAVE II i ALTENER II są zarządzane w Polsce przez Krajową Agencję Poszanowania
Energii S.A.
Fundusz Spójności
Narodowy Plan Rozwoju na lata 2004 - 2006 przewiduje skierowanie środków na przedsięwzięcia w ramach wybranych priorytetów, a jednym z priorytetów jest ochrona środowiska i racjonalne wykorzystanie zasobów środowiska. Ten priorytet w ramach Narodowego Planu Rozwoju będzie
realizowany poprzez:
•
część środowiskową Funduszu Spójności: 2,1 do 3,1 mld Euro (2,1 mld wkład UE)
•
sektorowy Program Operacyjny: Ochrona środowiska i gospodarka wodna - 643 mln Euro (516
mln Euro środki ERDF)
•
inne programy operacyjne (szczególnie Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego - ZPORR).
A więc podstawowym instrumentem finansowania inwestycji ochrony środowiska będzie Fundusz
Spójności, gdzie projekt powinien mieć wartość przekraczającą 10 mln Euro. Projekty o takiej skali są
w stanie zorganizować głównie duże i średnie miasta.
Część środowiskowa Funduszu Spójności
Cel strategii dla Funduszu Spójności to wsparcie podmiotów publicznych w realizacji działań na rzecz
poprawy stanu środowiska będące realizacją zobowiązań Polski wynikających z wdrażania prawa
ochrony środowiska Unii Europejskiej, poprzez dofinansowanie:
•
realizacji indywidualnych projektów,
•
programów grupowych z zakresu ochrony środowiska,
•
programów ochrony środowiska rządowych i samorządowych.
Str. 180
Sektorowy Program Operacyjny (SPO): Ochrona środowiska i gospodarka wodna
Program ten opierał się będzie o środki Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR lub
ERDF). ERDF stwarza możliwości finansowania działań z zakresu ochrony środowiska, które nie
mogą być ujęte w Funduszu Spójności.
Cel generalny SPO Ochrona Środowiska i gospodarka wodna to wsparcie działań na rzecz ochrony
środowiska i gospodarki wodnej prowadzące do zmniejszenia zagrożeń środowiskowych i powodziowych oraz tworzenia podstaw do realizacji zasad zrównoważonego rozwoju.
7.2 Analiza zdolności gminy w zakresie finansowania zadań w dziedzinie ochrony środowiska
7.2.1. Sprawozdanie ekonomiczne z budżetu gminy za lata 2002 - 2004
Poniżej przedstawiono wykonania budżetu Gminy i Miasta Krajenka w latach 2002 - 2003 oraz
plan budżetu na rok 2004, ze wskazaniem głównych źródeł dochodów, w podziale na:
•
dochody własne, które stanowią średnio 28,8 % dochodów,
•
udział w podatkach stanowiących dochód budżetu państwa, który kształtuje się na poziomie średnim w wysokości 9,35% dochodów,
•
subwencje, które kształtują się na poziomie 55,17% dochodów,
•
dotacje, które kształtują się na poziomie 6,65% dochodów.
Po stronie wydatków wyróżnić należy dwie kategorie:
•
wydatki bieżące, które stanowią średnio 84,02% ogółu wydatków,
•
wydatki majątkowe, które stanowią ok. 14,98 % ogółu wydatków.
Tabela 45: Syntetyczne zestawienie źródeł dochodów i wydatków budżetowych Gminy i Miasta
Krajenka w latach 2002 - 2003.
Wyszczególnienie
DOCHODY
Własne
Udział w podatkach stanowiących dochód państwa
Subwencje
Dotacje
PRZYCHODY
w tym kredyt/pożyczka
w tym wolne środki
w tym inne rozliczenia krajowe
NADWYŻKA
WYDATKI
Wydatki bieżące
Wykonanie 2002
Wykonanie 2003
9 514 530
10 161 247
2 984 104
2 736 841
Plan 2004
10 069 729
2 838 550
743 391
888 723
1 156 471
4 926 376
860 659
36 067
0
0
5 805 870
729 813
136 290
77 000
0
5 699 740
374 968
2 127 348
1 992 844
109 607
36 067
9 309 797
8 499 574
59 290
10 249 440
8 914 924
24 897
12 135 377
9 317 956
Wyszczególnienie
w tym na obsługę długu
Wydatki majątkowe
w tym inwestycyjne
Rozchody (spłata kredytów i
pożyczek)
WYNIK
Str. 181
Wykonanie 2002
Wykonanie 2003
18 353
5 299
810 223
1 334 516
810 223
1 334 516
240 800
204 733
Plan 2004
54 065
2 817 429
2 817 421
23 200
- 88 193
61 700
- 2 065 648
Źródło: Urząd Gminy i Miasta
Tabela 46: Dynamika zmian głównych pozycji budżetowych w latach 2002 – 2004.
Wyszczególnienie
DOCHODY
Własne
Subwencje
Dotacje
WYDATKI
Wydatki bieżące
Wydatki majątkowe
2003/2002
6,36
-8,24
16,35
15,15
-15,20
9,17
4,66
39,29
2004/2003
-0,9
3,58
23,15
-1,83
-48,62
15,54
4,33
52,63
Źródło: Urząd Gminy i Miasta
Z przedstawionych powyżej danych wynika, że dochody gminy wzrosły o ok. 6,36 % w roku
2003. Wzrost ten został odnotowany głównie w podatkach i subwencjach. Nastąpił natomiast spadek
w dochodach własnych i dotacjach. W roku 2004 nastąpi spadek w dochodach (o ok. 0,9 %) w stosunku do wykonania budżetu z roku 2003. Największy przewidywany spadek odnotowuje się w dotacjach. Prognozuje się natomiast o ok. 23 % wzrost dochodów z podatków stanowiących dochód państwa.
Taka struktura dochodów przy wzrastającym zakresie obowiązków gminy szczególnie
w zakresie ochrony środowiska, wymusza konieczność poszukiwania zewnętrznych źródeł finansowania zadań głównie ze środków unijnych.
7.2.2. Ocena wydatków na ochronę środowiska
Głównym źródłem finansowania wydatków na ochronę środowiska w gminie jest Gminny Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (GFOŚiGW) i budżet gminy oraz inne podmioty
udzielające pomocy finansowej (w tym Powiatowy, Wojewódzki i Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej). Zestawienie dochodów, jak i wydatków zrealizowanych przez
GFOŚiGW w latach 2002 - 2004 przedstawia poniższa tabela 47.
Str. 182
Tabela 47: Wykonania budżetu GFOŚiGW w latach 2002-2003.
Wyszczególnienie
DOCHODY
Stan funduszu na początek okresu
Przychody GFOŚiGW
WYDATKI
gospodarka odpadami
ochrona powietrza
gospodarka wodno-ściekowa
gospodarka zielenią
edukacja
nadzwyczajne zagrożenia środowiska
ochrona powierzchni ziemi
ochrona przed hałasem
inne dziedziny
Prowizja bankowa
Stan funduszu na koniec okresu
Wykonanie
2002
18.726
571
-
Wykonanie
2003
Plan 2004
6.721
25.000
25.000
18.721
13.000
2.500
3.101
84
19.213
120
7.362
0
Źródło: Urząd Gminy i Miasta Krajenka
Analizując wykonania GFOŚiGW (wg kryterium przedmiotowego) w roku 2003 należy stwierdzić, że dominowały wydatki na ochronę powietrza. Na rok 2004 zaplanowano łączne wydatki z
GFOŚiGW na kwotę 18721,00 zł, z czego 69,4% na gospodarkę wodno-ściekową, 13,5 % na ochronę
gleby i ok. 17,1% na pozostałe wydatki.
7.2.3. Prognoza dochodów i wydatków na lata 2004 - 2007
W celu dokonania wieloletnich projekcji dochodów i wydatków budżetowych uwzględniających
trendy i kierunki rozwoju ekonomicznego gminy powinien być opracowany zestaw założeń. Podstawą
do opracowania jest projekt budżetu na rok 2004, jednakże brak długoletniego planu inwestycyjnego
uniemożliwia określenie przewidywanych tendencji finansowych.
Przedstawiony w tabeli harmonogram realizacji zadań ekologicznych, niniejszego opracowania
do realizacji w latach 2004 z zakresu ochrony środowiska, muszą mieścić się w przedstawionych poniżej przybliżonych nakładach finansowych:
Tabela 48: Wydatki na ochronę środowiska wraz ze źródłami finansowania.
Źródło finansowania
Budżet gminy
Środki unijne
GFOŚiGW
PFOŚiGW, WFOŚiGW
Fundusze celowe
2004
370 915
18 721
700 000
Wydatki majątkowe na ochronę środowiska mogą być pokrywane ze źródeł zewnętrznych:
preferencyjnych pożyczek i dotacji z WFOŚiGW, funduszy strukturalnych UE oraz funduszy celowych Budżetu Państwa.
Str. 183
Zadania związane z ochroną środowiska w Gminie i Mieście Krajenka będą w głównym stopniu
współfinansowane ze środków funduszy unijnych. Środki budżetu oraz ewentualnie funduszy ochrony
środowiska będą zabezpieczały w części wkład własny wymagany przy występowaniu o środki UE.
Prognozę budżetu gminy uwzględniającą wydatki na ochronę środowiska przedstawia poniższa tabela.
Tabela 49: Prognoza budżetu na rok 2004.
Wyszczególnienie
DOCHODY
Własne
Subwencje
Dotacje
PRZYCHODY
WYDATKI
Wydatki bieżące
Wydatki majątkowe
ROZCHODY
WYNIK
Źródło: Urząd Gminy i Miasta Krajenka
2004
10 069 729
2 838 550
1 156 471
5 699 740
374 968
2 127 348
12 135 377
9 235 391
2 817 421
61 700
-2 065 648
Str. 184
ROZDZIAŁ VIII
STRATEGIA
I MONITORING
REALIZACJI PROGRAMU
Str. 185
8.1. Zarządzanie Programem Ochrony Środowiska
Warunkiem realizacji Programu Ochrony Środowiska jest ustalenie systemu zarządzania tym
programem. Zarządzanie Programem odbywa się z uwzględnieniem zasad zrównoważonego rozwoju,
w oparciu o instrumenty zarządzania zgodne z kompetencjami i obowiązkami podmiotów zarządzających.
W odniesieniu do gminnego Programu Ochrony Środowiska jednostką, na której spoczywać będą
główne zadania zarządzania tym programem będzie Urząd Gminy, jednak całościowe zarządzanie
środowiskiem w gminie będzie odbywać się na kilku szczeblach. Oprócz szczebla gminnego są jeszcze szczeble powiatowy i wojewódzki obejmujące działania podejmowane w skali województwa i
powiatu, a także szczeble jednostek organizacyjnych, obejmujących działania podejmowane przez
podmioty gospodarcze korzystające ze środowiska. Na każdą z tych jednostek nałożone są różne (czasami zbieżne) obowiązki.
Na trochę innych zasadach odbywa się zarządzanie w stosunku do podmiotów gospodarczych korzystających ze środowiska. Kierują się one głównie rachunkiem (efektami) ekonomicznym i zasadami
konkurencji rynkowej, choć od jakiegoś czasu uwzględniają one także głos opinii społecznej. Na tym
szczeblu zarządzane środowiskiem odbywa się przez:
ü dotrzymywanie wymagań stawianych przez przepisy prawa,
ü porządkowanie technologii i reżimów obsługi urządzeń,
ü modernizacje stosowanych technologii,
ü eliminowanie technologii uciążliwych dla środowiska,
ü instalowanie urządzeń ochrony środowiska,
ü stałą kontrolę zanieczyszczeń.
Instytucje działające w ramach administracji a odpowiedzialne za wykonanie i egzekwowanie prawa
mają głównie na celu zapobieganie zanieczyszczeniom poprzez:
ü racjonalne planowanie przestrzenne,
ü kontrolowanie gospodarczego korzystania ze środowiska,
ü porządkowanie działalności związanej z gospodarczym korzystaniem ze środowiska,
ü instalowanie urządzeń ochrony środowiska.
Instrumenty służące do zarządzania programem ochrony środowiska wynikają z obowiązujących aktów prawnych (np. Prawo ochrony środowiska, ustawa o zagospodarowaniu przestrzennym, ustawa o
ochronie przyrody, o ustawa o odpadach itp.) i można je podzielić na instrumenty prawne, finansowe,
społeczne oraz strukturalne.
8.1.1. Instrumenty prawne
Do instrumentów prawnych zaliczamy:
v pozwolenia na wprowadzanie do środowiska substancji lub energii, w tym pozwolenia zintegrowane,
Str. 186
v decyzje zatwierdzające plany gospodarki odpadami,
v koncesje geologiczne wydawane na rozpoznanie i eksploatacje surowców mineralnych,
v raporty oddziaływania na środowisko planowanych czy istniejących inwestycji,
v uchwały zatwierdzające plany zagospodarowania przestrzennego,
v decyzje ustalające lokalizację inwestycji celu publicznego lub warunków zabudowy
i zagospodarowania terenu.
Szczególnym instrumentem prawnym jest od niedawna monitoring, czyli kontrola jakości stanu środowiska. Prowadzony on jest zarówno jako badania jakości środowiska jak też w odniesieniu do ilości
zasobów środowiska. Obecnie, wprowadzenie badań monitoringowych jako obowiązujących przez
zapisy w niektórych aktach prawnych czynią je instrumentem o znaczeniu prawym.
8.1.2. Instrumenty finansowe
Do instrumentów finansowych zaliczamy:
v opłaty za korzystanie ze środowiska – za emisje zanieczyszczeń do powietrza, za pobór wody
powierzchniowej i podziemnej, za odprowadzanie ścieków do wód lub ziemi, za składowanie
odpadów, za powierzchnie, z której odprowadzane są ścieki,
v administracyjne kary pieniężne,
v odpowiedzialność cywilna, karna i administracyjna,
v kredyty i dotacje z funduszy ochrony środowiska,
v pomoc publiczna na ochronę środowiska w postaci preferencyjnych pożyczek i kredytów, dotacji, odroczeń, rozłożenia na raty i umorzeń płatności wobec budżetu państwa i funduszy
ekologicznych, zwolnień i ulg podatkowych.
8.1.3. Instrumenty społeczne
Wśród instrumentów społecznych jako najważniejszy należy wymienić współdziałanie.
Uzgodnienia i usprawnienia instytucjonalne są ważnym elementem skutecznego zarządzania opartego
o zasady zrównoważonego rozwoju. Można je podzielić na:
• narzędzia dla usprawnienia współpracy i budowania partnerstwa tzw. „uczenie się poprzez działanie”. Można w nich wyróżnić dwie kategorie dotyczące:
a)
działań samorządów (dokształcanie profesjonalne i system szkoleń, interdyscyplinarny
model pracy, współpraca i partnerstwo w systemach sieciowych),
b)
powiązań między władzami samorządowymi a społeczeństwem (udział społeczeństwa w
zarządzaniu poprzez system konsultacji i debat publicznych, wprowadzenie mechanizmów,
tzw. budowania świadomości – kampanie edukacyjne)
• narzędzia dla formułowania, integrowania i wdrożenia polityk środowiskowych
a)
środowiskowe porozumienia, karty, deklaracje, statuty,
b)
strategie i plany działań,
c)
systemy zarządzania środowiskiem,
d)
ocena wpływu na środowisko,
e)
ocena strategii środowiskowych.
Str. 187
• narzędzia włączające mechanizmy rynkowe w realizacje zrównoważonego rozwoju:
a)
opłaty, podatki, grzywny (na rzecz środowiska),
b)
regulacje cenowe,
c)
regulacje użytkowania, oceny inwestycji,
d)
środowiskowe zalecenia dla budżetowania,
e)
kryteria środowiskowe w procedurach przetargowych.
• narzędzia dla pomiaru, oceny i monitorowania skutków zrównoważonego rozwoju
a)
wskaźniki równowagi środowiskowej,
b)
ustalenie wyraźnych celów operacyjnych,
c)
monitorowanie skuteczności procesów zarządzania.
Kolejnym bardzo istotnym elementem instrumentów społecznych jest edukacja ekologiczna. Pod tym
pojęciem należy rozumieć różnorodne działania, które zmierzają do kształtowania świadomości ekologicznej społeczeństwa oraz przyjaznych dla środowiska nawyków. Podstawą jest tu rzetelne i ciągłe
przekazywanie wiedzy na temat ochrony środowiska oraz komunikowanie się władz samorządów
lokalnych ze społeczeństwem na drodze podejmowanych działań inwestycyjnych.
Ważna dla ochrony środowiska jest również współpraca pomiędzy powiatowymi i gminnymi służbami
ochrony środowiska, instytucjami naukowymi, organizacjami społecznymi oraz podmiotami gospodarczymi. Powinny to być relacje partnerskie, które będą prowadziły do wspólnej realizacji poszczególnych przedsięwzięć. I tak pozarządowe organizacje ekologiczne mogą zajmować się zarówno działaniami planistycznymi (np. przygotowywać plany ochrony rezerwatów i parków narodowych, opracowywać operaty ochrony przyrody dla nadleśnictw), prowadzić konstruktywne (i jak najbardziej
fachowe) programy ochrony różnych gatunków czy typów siedlisk, realizować prośrodowiskowe inwestycje (np. związane z alternatywnymi źródłami energii) itp. Tradycyjną rolą organizacji jest też
prowadzenie kontroli przestrzegania przepisów ochrony środowiska i monitoringu.
Niezbędne jest, aby prowadzona komunikacja społeczna objęła swym zasięgiem wszystkie grupy społeczeństwa. Bardzo ważną sprawą jest właściwe, rzetelne i odpowiednio wcześniejsze informowanie
tych mieszkańców, których planowane inwestycje będą dotyczyły w sposób bezpośredni (np. mieszkańców przez tereny, których posesji będzie przebiegać wodociąg). Nie może mieć miejsca sytuacja,
że o planowanych zamierzeniach dowiadują się oni z „innych” źródeł np. prasy. W takim przypadku
wielokrotnie zajmą oni postawę negatywną (czasami nawet wrogą) w stosunku do planowanej inwe-
Str. 188
stycji. Jak uczy doświadczenie wydłuża to lub nawet czasami uniemożliwia realizacje planowanych
celów.
Należy jednak pamiętać, że głównym celem prowadzonej edukacji ekologicznej będzie zmiana postaw
(nawyków) społeczeństwa w odniesieniu do poszczególnych dziedzin życia tak aby były one zgodne z
zasadami zrównoważonego rozwoju. Z uwagi na specyfikę tego zagadnienia trzeba mieć świadomość,
że będzie to proces wieloletni, co nie oznacza, że nie należy go prowadzić.
Działania edukacyjne powinny być realizowane w różnych dziedzinach, różnych formach oraz na
różnych poziomach, począwszy od szkół wszystkich stopni a skończywszy na tematycznych szkoleniach adresowanych do poszczególnych grup zawodowych i organizacji.
W szczególności szkolenia ekologiczne powinny być organizowane dla:
ü pracowników administracji;
ü samorządów;
ü mieszkańców;
ü nauczycieli szkół wszystkich szczebli;
ü dziennikarzy;
ü dyrekcji i kadry zakładów produkcyjnych.
Edukacja i informacja z komunikacją są ze sobą ściśle powiązane, bowiem dobra i właściwa informacja potęguje proces edukacji.
8.1.4. Instrumenty strukturalne
Do instrumentów strukturalnych należą wszelkie programy strategiczne np. strategie rozwoju
wraz z programami sektorowymi a także program ochrony środowiska i to one wytyczają główne tendencje i kierunki działań w ramach rozwoju gospodarczego, społecznego i ochrony środowiska. Nadrzędnym dokumentem powinna być strategia rozwoju gminy. Dokument ten jest bazą dla opracowania
programów sektorowych np. dotyczących rozwoju obszarów wiejskich, przemysłu, ochrony zdrowia,
turystyki, ochrony środowiska itp.
W programach tych powinny być uwzględnione z jednej strony kierunki rozwoju poszczególnych
dziedzin gospodarki i ich konsekwencje dla środowiska, a z drugiej wytyczono pewne ramy tego rozwoju, warunkowane troską o stan środowiska.
Oznacza to, że ochrona środowiska na terenie gminy wymaga podejmowania pewnych działań w
określonych dziedzinach gospodarki jak i codziennego życia jego mieszkańców.
Str. 189
8.2. Monitorowanie Programu Ochrony Środowiska
8.2.1. Zasady monitoringu
W procesie wdrażania Programu ważna jest kontrola przebiegu tego procesu oraz ocena stopnia realizacji zadań w nim wyznaczonych z punktu widzenia osiągnięcia założonych celów. Z tego
względu ważne jest wyznaczenie systemu monitorowania, na podstawie którego będzie możliwe dokonanie oceny procesu wdrażania, jak i również będą mogły być dokonane ewentualne modyfikacje
Programu.
Monitoring powinien być sprawowany w następujących zakresach:
ü monitoring środowiska;
ü monitoring programu;
ü monitoring odczuć społecznych.
Monitoring środowiska – system kontroli środowiska, jest narzędziem wspomagającym prawne, finansowe i społeczne instrumenty zarządzania środowiskiem. Dostarcza informacji o efektach wszystkich
działań na rzecz ochrony środowiska i może być traktowany jako podstawa do oceny całej polityki
ochrony środowiska. Jest jednym z najważniejszych kryteriów, na podstawie których tworzona jest
nowa polityka. Mierniki efektów ekologicznych są w znacznym stopniu dostępne jako wielkości mierzone w ramach istniejących systemów kontroli i monitoringu. Pomiary poziomów emisji i imisji,
zanieczyszczenia wód powierzchniowych i podziemnych, są wykonywane w ramach działalności np.
WIOŚ, RZGW, IMGW, a przyrost obszarów aktywnych przyrodniczo (lasów, łąk, terenów parkowych, użytków ekologicznych) znany jest instytucjom takim jak np. Urzędy Gmin, RDLP i innym.
Monitoring programu – najważniejszym wskaźnikiem jest monitorowanie realizacji poszczególnych
zadań. Zarząd Gminy będzie oceniał co dwa lata stopień wdrożenia Programu, natomiast na bieżąco
będzie kontrolowany postęp w zakresie wykonania przedsięwzięć zdefiniowanych w programie. Pod
koniec 2005 roku nastąpi ocena realizacji przedsięwzięć przewidzianych do realizacji w latach 2004 2007. Wyniki oceny będą stanowiły wkład dla listy przedsięwzięć, obejmujących okres 2006 - 2007.
Ten cykl będzie się powtarzał co każde dwa lata, co zapewni ciągły nadzór nad wykonaniem Programu. W przypadku nie osiągnięcia zaplanowanych zamierzeń należy dokonać analizy sytuacji i poznać
jej przyczyny. Powodem mogą być np. brak czasu, pieniędzy, zasobów ludzkich lub też zmiana kolejności przewidzianych w programie zadań priorytetowych.
W cyklach czteroletnich będzie oceniany stopień realizacji celów ekologicznych (określonych w tym
dokumencie dla okresu do 2011 roku). Ocena ta będzie bazą do ewentualnej korekty celów i strategii
ich realizacji. Taka procedura pozwoli na spełnienie wymagań zapisanych w ustawie Prawo ochrony
środowiska, a dotyczących okresu na jaki jest przyjmowany program ochrony środowiska i systemu
raportowania o stanie realizacji programu ochrony środowiska.
Str. 190
Ocena postępów we wdrażaniu programu ochrony środowiska, w tym przygotowanie raportu - co dwa
lata,
Aktualizacja listy przedsięwzięć - co dwa lata,
Aktualizacja polityki ochrony środowiska, tj. celów ekologicznych i kierunków działań - co cztery
lata.
Na poniższym schemacie przedstawiono harmonogram monitoringu realizacji Programu.
Monitoring realizacji programu
Monitoring
2004
Monitoring stanu środowiska
Mierniki efektywności
Programu
Ocena realizacji listy
przedsięwzięć
Raporty z realizacji
Programu
Aktualizacja Programu
Ochrony Środowiska
2005
2006
2007
Itd.
Monitoring odczuć społecznych – jest on sprawowany na podstawie badań opinii społecznej
i specjalistycznych opracowań służących jakościowej ocenie udziału społeczeństwa w działaniach na
rzecz poprawy stanu środowiska, a także ocenie odbioru przez społeczeństwo efektów Programu, między innymi przez ilość i jakość interwencji zgłaszanych do powiatowych władz środowiskowych.
8.2.2. Monitorowanie założonych efektów ekologicznych
W ocenie postępu wdrażania Programu Ochrony Środowiska oraz jego faktycznego wpływu
na środowisko pomocna jest analiza i monitorowanie założonych efektów ekologicznych. Powinno
być ono realizowane przy pomocy wskaźników (mierników) stanu środowiska i zmian presji na środowisko, a także na wskaźnikach świadomości społecznej.
W tabeli zamieszczonej poniżej zaproponowano najistotniejsze wskaźniki, które określone zostały dla
Gminy i Miasta Krajenka na podstawie zebranych wiadomości niezbędnych do stworzenia programu
na dzień 1 stycznia 2004 roku.
Nazwa wskaźnika
OCHRONA PRZYRODY
Jednostka
Liczba pomników przyrody
Powierzchnia użytków
ekologicznych
Teren objęty ECONETEM
Lesistość
szt.
ha
Miasto
4
-
[%]
[%]
GOSPODARKA WODNO ŚCIEKOWA
ogółem
Gmina
17
22,79
21
22,79
4,43
47.4
4,43
47.4
Nazwa wskaźnika
Str. 191
OCHRONA PRZYRODY
Jednostka
Przepustowość oczyszczalni
ścieków
Liczba przyzagrodowych
oczyszczalni ścieków
Liczba przyłączy kanalizacyjnych
Procent skanalizowania
terenu
Wskaźnik skanalizowania
gminy (w): w = 1000 x
długość sieci kan./liczbę
mieszkańców gminy
Wskaźnik proporcji długości sieci kanalizacyjnej do
długości sieci wodociągowej
Liczba szamb
Zużycie wody do celów
konsumpcyjnych na 1
mieszkańca
Liczba ujęć wody
Długość sieci wodociągowej
Liczba przyłączy wodociągowych
Procent zwodociągowania
gminy
Udział powierzchni upraw
ekologicznych w powierzchni gruntów rolnych
Liczba gospodarstw agroturystycznych, produkujących
żywność metodami ekologicznymi
ogółem
[m3/dobę]
Miasto
600
Gmina
brak
600
szt.
-
4
4
szt.
374
brak
374
[%]
99,8%
-
1,6
[km/mieszkańca]
1,5
-
1,5
-
0,71
-
0,71
415
472
b.d
31,55
szt
57
KORZYSTANIE ZE ŚRODOWISKA
[m3/1 mieszkańca /rok]
31,55
szt.
[km]
3
15,5
427
8
37,5
613
11
53,0
1040
[%]
-
-
68
GOSPODARKA TERENAMI
-
-
-
-
-
-
1
2
3
-
Długość tras rowerowych
ENERGIA
Liczba instalacji wykorzystującej alternatywne źródła
energii
szt.
Sporządzenie analizy po 2 latach i porównanie uzyskanych wyników z 2004 roku z wynikami
uzyskanymi po realizacji zaplanowanych zadań pozwoli i ułatwi pracę w określeniu stopnia wykonania zadań mających na celu poprawę stanu środowiska na terenie gminy Krajenka.
Str. 192
BIBLIOGRAFIA
1. Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy i Miasta Krajenka
2. Jerzy Kondracki „Geografia fizyczna Polski” PWN, Warszawa 1998 r.
3. Opracowanie pomocnicze do studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Krajenka „Ograniczenia i uwarunkowania-Środowisko Przyrodnicze”
4. Ryszard Pelka „Złotów i okolice”.
5. Praca zbiorowa „Ziemia Złotowska”
6. Krajowy Program usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest stosowanych na terytorium
Polski
7. Państwowy Instytut Geologiczny w Warszawie [dane z systemu „Gospodarki i Ochrony Bogactw
Mineralnych MISAS”]
8. Instytut Upraw Nawożenia i Gleboznawstwa w Puławach (IUNG) „Ocena rolniczej przestrzeni
produkcyjnej”
9. Informacja o stanie środowiska w powiecie złotowskim, WIOŚ w Poznaniu, Piła sierpień 1999
rok,
10. Raport o stanie środowiska w Wielkopolsce w roku 2002,
11. L. Kołodziej, M. Mikołajczak „Stan czystości jezior w woj. Pilskim na podstawie badań monitoringowych w latach 92-97 rok”,
12. Wacław Jamróz, Praca magisterska „Ocena przydatności jeziora Wapińskiego dla potrzeb turystyki i rekreacji Słupsk 1984 r.,
13. Informacje o stanie czystości jeziora Wapińskiego (Okunite), WIOŚ w Poznaniu
14. Raport o stanie środowiska w Wielkopolsce w roku 2001 r.,
15. Projekt założeń do planu zaopatrzenia gminy i miasta Krajenka w ciepło, energię elektryczną i
paliwa gazowe,
16. J. Jakubowski – „Motoryzacja a środowisko”,
17. Plan urządzania lasu Nadleśnictwo Złotów 2003-2012, Część 2 Program Ochrony Przyrody,
18. Plan urządzania lasu Nadleśnictwo Zdrojowa Góra 2003-2012, Część 2 program Ochrony Przyrody,
19. K. Mitura „Koncepcja rozbudowy i modernizacji oczyszczalni ścieków w Krajence”,
20. Leszek Trząski „ Edukacja ekologiczna, podręcznik do ścieżki edukacyjnej dla liceów ogólnokształcących, liceów profilowanych, techników”,
21. Program edukacji leśnej społeczeństwa w Nadleśnictwie Zdrojowa Góra na lata 2004-2011,
22. Wytyczne sporządzania programów ochrony środowiska na szczeblu regionalnym i lokalnym,
Ministerstwo Środowiska Warszawa 2002,
23. Program ochrony środowiska dla województwa wielkopolskiego na lata 2002-2010,
24. Program ochrony środowiska dla powiatu złotowskiego na lata 2004-2011.
ZAŁĄCZNIKI
Str. 193
Załącznik nr 1. Wykaz ujęć wody na terenie gminy
Zatwierdzone
zasoby
Lp.
Lokalizacja
ujęcia
Ilość
studni
w
ujęciu
Głębokość
studni
[m]
1
Krajenka
2
165
2
Podróżna
2
65
18
3
Skórka
1
60
69,0
4
Dolnik
3
5
Maryniec
1
17,5;
23,0;
22,0
70
6
Augustowo
2
7
2
42
40
Q
[m3 /h]
S
[m]
4,0
21,6
21,0
2,8
1,0
55,0
2,0
Ważność
pozwolenia
na pobór wód
pobór wód podziemnych
Qmax d
[m3/d]
Qmax h
[m3 /h]
31.12.2013
1104,0
45,0
31.12.2001
170,7
17,8
30.08.2013
194
8,08
128,2
5,7
55,3
5,2
31.12.2003
258,5
22,8
30.11.2004
120
5,0
Podmiot
zarządzający ujęciem
KZUP w
Krajence
ZUW
Krajna
ZUW
Krajna
ZUW
Krajna
ZUW
Krajna
ZUW
Krajna
Ferma
Brojlerów
Kurzych
Obsługa
miejscowości
Krajenka
Podróżna
Skórka
Dolnik
Paruszka
Maryniec
Żeleźnica
Augustowo
Głubczyn
Śmiardowo
Kr
Śmiardowo
(20 rodzin)
Str. 195
Załącznik nr 2. Zestawienie stacji transformatorowych 15/0,4kV na terenie gminy Krajenka
Nazwa stacji
[15/04kV]
1 Augustowo
Rodzaj stacji
Numer stacji
Augustowo
2H15B
6782
Moc transformatora
[kVA]
20
2 Augusowo 1
Augustowo
Wieżowa
8206
63
3 Augustowo 2
Augustowo
STSa 20/250
8204
100
4 Augustowo 3
Augustowo
STSa 20/250
8218
100
5 Barankowe
Barankowe
STSp 20/250
8122
63
6 Barankowe PZZ
Barankowe
MSTt 20/630
8123
400
7 Czajcze l sklep
Czajcze
STSa 20/250
8228
100
8 Czajcze II
Czajcze
STSa 20/250
8224
100
9 Dolnik Osiedle
Dolnik
STSa 20/250
8194
63
10 Dolnik RSP
Dolnik
MSTt 20/630
8492
400
11 Dolnik wieś
Dolnik
Wieżowa
8196
100
12 Dolnik wyb.
Dolnik
Wieżowa
8200
50
13 Głubczyn Jezioro
Głubczyn
STSa 20/250
8188
250
14 Głubczyn koi.
Głubczyn
STSa 20/100
8198
100
15 Głubczyn PGR
Głubczyn
STSa 20/250
8212
100
16 Głubczyn Piekarnia Głubczyn
STSa 20/100
8210
63
17 Głubczyn SKR
Głubczyn
STSa 20/250
8208
100
18 Głubczyn wyb. l
Głubczyn
ZU 15
8214
75
19 Głubczyn wyb II
Głubczyn
ZH 15
8202
30
20 Krajenka Bydgoska Krajenka
MSTt 20/630
8270
250
21 Krajenka Domań- Krajenka
skiego
22 Krajenka l Szkolna Krajenka
MSTt 20/630
8170
400
Wieżowa
8150
500
Lp.
Lokalizacja stacji
23 Krajenka Jagiełły
Krajenka
STS 20/250
8158
250
24 Krajenka Meble l
Krajenka
Wieżowa
8162
400
STB-1/400
8160
400
25 Krajenka Meble II Krajenka
26 Krajenka Młyn
Krajenka
MSTt 20/630
8152
400
27 Krajenka
Oczyszcz.
28 Krajenka PGR
Krajenka
STSa 20/250
8148
63
Krajenka
ZH-15
8182
160
29 Krajenka Piekarnia Krajenka
MSTt 20/630
8174
400
30 Krajenka Podgórze Krajenka
l
STSa 20/100
8482
100
Nazwa stacji
[15/04kV]
31 Krajenka Pogórze
II
32 Krajenka Polna
Str. 196
Rodzaj stacji
Numer stacji
Krajenka
STS20/100
8484
Moc transformatora
[kVA]
40
Krajenka
MSTt 20/630
8164
160
33 Krajenka PZZ
Krajenka
STWt 20/630
8172
630
34 Krajenka SKR
Krajenka
STS 20/250
8154
100
35 Krajenka Stodolna Krajenka
STSa 20/250
8146
160
36 Krajenka Szkoła
Krajenka
MSTt 20/630
8184
630
37 Krajenka Tartak II Krajenka
STWt 20/630
8168
400
38 Krajenka Toruńska Krajenka
MSTt 20/630
8165
160
39 Krajenka Winiary
Krajenka
MSTt 20/630
8166
400
40 Krajenka Wyb ł
Krajenka
Wieżowa
8140
63
41 Krajenka wyb.ll
Krajenka
STS 20/250
8142
50
42 Krajenka wyb.ll
Krajenka
STS 20/250
8144
75
43 Krajenka Złotowska
44 Krajenka Żymierskiego
45 Leśnik
Krajenka
MSTt 20/630
8156
400
Krajenka
STSa 20/250
8186
75
Leśnik
Wieżowa
8226
100
46 Łońsko l
Łońsko
STS 20/250
8134
125
47 Łońsko II
Łońsko
STS 20/250
8138
100
48 Maryniec Hydrofornia
49 Maryniec wieś
Marynie
STS20/100
8216
75
Marynie
STSa 20/100
8240
100
50 Paruszka wieś
Paruszka
Wieżowa
8490
100
51 Paruszka wyb.
Paruszka
Wieżowa
8488
40
52 Podróżna l
Podróżna
Wieżowa
8238
100
53 Podróżna II
Podróżna
STS20/100
8236
75
54 Podróżna III
Podróżna
STS20/100
8234
63
54 Podróżna wyb.
Podróżna
STS20/100
7884
100
55 Pogórze
Pogórze
Wieżowa
4022
63
56 Skórka Cefarm
Skórka
STSa 20/250
8493
100
57 Skórka Młyn
Skórka
STS 20/250
8495
100
58 Skórka Osada
Leśna
59 Skórka PKP
Skórka
STS20/100
8496
25
Skórka
STSa 20/250
8498
250
60 Skórka wieś
Skórka
Wieżowa
8494
400
Lp.
Lokalizacja stacji
Str. 197
Nazwa stacji
[15/04kV]
61 Skórka Zakł. Kamieniarski
62 Skórka Poczta
Lokalizacja stacji
Rodzaj stacji
Numer stacji
Skórka
STSa 20/250
8497
Moc transformatora
[kVA]
160
Skórka
STSp 20/250
8489
250
63 Skórka Szosa
Skórka
STSp 20/250
8491
160
64 Śmiardowo Krajeńskie
65 Śmiardowo Kr.
Ferma
66 Śmiardowo Kr.
Wyb.
67 Wąsoski Szkółka
Leśna
68 Żeleźnica Młyn
Wąsoski
Wieżowa
8220
100
MSTt 20/630
8232
400
Wieżowa
8230
50
STS20/100
8176
40
Żeleźnica
STS 20/250
8192
250
69 Żeleźnica wieś
Żeleźnica
Wieżowa
8190
30
Lp.
Razem
12306

program ochrony środowiska dla gminy i miasta krajenka

Transkrypt

Podobne dokumenty

Wielkopolskie Forum Trzodowe

jak liczono dawniej? - Gimnazjum w Skórzewie

Z życia szkoły Sergio Agüero Dylan i Cole Sprouse Wieści

Gazetka

Głos Gotecu wydanie III

Gazetka szkolna nr 6